TEXTS FOR STUDENTS, No. 18
Ľ
SLAVONIC
SETTLEMENTS
J. D. BURY
Price 2s. net.
集
​HELPS FOR STUDENTS OF HISTORY.
1
1. EPISCOPAL REGISTERS OF ENGLAND AND WALES. By
R. C. Fowler, B.A., F.S.A. 6d. net.
2. MUNICIPAL RECORDS. By F. J. C. Hearnshaw, M.A. 6d.
ret.
•
3. MEDIEVAL RECKONINGS OF TIME. By Reginald L. Poole,
LL.D., Litt.D. 6d. net.
4. THE PUBLIC RECORD OFFICE. By Charles Johnson. 6d.
net.
5. THE CARE OF DOCUMENTS. By Charles Johnson. 6d.net.
6. THE LOGIC OF HISTORY. By C. G. Crump. 8d. net.
7. DOCUMENTS IN THE PUBLIC RECORD OFFICE, DUBLIN. By
R. H. Murray, Litt.D. 8d. net.
8. THE FRENCH WARS OF RELIGION. By Arthur A. Tilley,
M.A. 6d. net.
By Sir A. W. WARD, Litt.D., F.B.A. .
9. THE PERIOD OF CONGRESSES, I. Introductory. 8d. net.
10. THE PERIOD OF CONGRESSES, II. Vienna and the Second
Peace of Paris. 1s. net.
Aix-la-Chapelle to
Verona. 1s. net. (Nos. 9, 10, and 11 in one volume,
cloth, 3s. 6d. net.)
11. THE PERIOD OF CONGRESSES, III.
12. SECURITIES OF PEACE. A Retrospect (1848-1914).
Paper, 2s.; cloth, 3s. net.
13. THE FRENCH RENAISSANCE. By A. A. Tilley, M.A. 8d. net.
14. HINTS ON THE STUDY OF ENGLISH ECONOMIC HISTORY.
By W. Cunningham, D.D., F.B.A., F.S.A. 8d. net.
15. PARISH HISTORY AND RECORDS. By A. Hamilton Thomp-
son, M.A., F.S.A. 8d. net.
16. AN INTRODUCTION TO THE STUDY OF COLONIAL HISTORY.
By A. P. Newton, M.A., D.Litt., B.Sc. 6d. net.
17. THE WANDERINGS AND HOMES OF MANUSCRIPTS. By
M. R. James, Litt.D., F.B.A. Paper cover, 2s.; cloth
boards, 3s. net.
18. ECCLESIASTICAL RECORDS. By the Rev. Claude Jenkins,
M.A., Librarian of Lambeth Palace. 1s. 9d. net.
[Continued on p. 3.
#
889.8
сть
B97
THE EARLY HISTORY OF THE
SLAVONIC SETTLEMENTS
IN DALMATIA, CROATIA, AND SERBIA
Constantines Wil, farovo
Fort.7
TEXTS FOR STUDENTS.
No. 18
GENERAL EDITORS: Caroline A. J. SKEEL, D.LIT. ;
H. J. WHITE, D.D.; J. P. WHITNEY, D.D., D.C.L.
THE EARLY HISTORY OF THE
SLAVONIC SETTLEMENTS
IN DALMATIA, CROATIA, & SERBIA
CONSTANTINE PORPHYROGENNETOS
De Administrando Imperio, Chapters 29-36
EDITED BY
J. B. BURY, F.B.A.
Regius Professor of Modern History and Fellow of King's College in the
University of Cambridge
LONDON
SOCIETY FOR PROMOTING
CHRISTIAN KNOWLEDGE
NEW YORK: THE MACMILLAN COMPANY
1920
889.8
сть
ват
Ane. Hist.
Sat
/0
47
27
PREFACE
We have no contemporary records of the Slavonic settle-
ments in the north-west of the Balkan peninsula-Serbia,
Croatia, Dalmatia-in the seventh century. The earliest
account we have is contained in eight chapters of the
treatise known as De Administrando Imperio, which was
compiled by the Emperor Constantine VII. (Porphyro-
gennetos) during the years A.D. 948-952. This account,
occasionally supplemented by incidental notices in
Venetian and Frankish annals, tells us all we know of
the history of those countries for about three centuries.
Some twelve years ago I published a study of the
composition and sources of Constantine's treatise, and
showed that, of the chapters relating to the Serbians and
Croats, cc. 29 and 31-36 were put together in 948-9,
and c. 30 is an insertion of later date-951 or 952.
This memoir was translated into Croatian, and since then
a Yugo-Slav scholar, Dr. Manojlović, has analyzed the
work in greater detail.
The text of the eight chapters is here printed in full,
with the omission of a digression on events in South
Italy in c. 29, which is not relevant to the subject.
The student will note the confusion of the Slavs with
the Avars in c. 29; the confusion of the two Saracen
sieges of Ragusa, and the author's evident ignorance of
the date of the Saracen capture of Bari; the conflicting
statements in cc. 30 and 31 as to the date of the baptism
of the Croatians. He will observe, too, that the tradition,
V
vi
PREFACE
accepted by the author, that the Slavs first occupied the
lands of Croatia, Dalmatia, and Serbia, in the reign of
Heraclius, misrepresents facts. The Slavs had been
already settling in these lands in the sixth century, and
what occurred in the reign of Heraclius was the recog-
nition by the Imperial Government of a fait accompli.
It may be well to remark that the title of the Governor
of the Theme or province of Imperial Dalmatia in the
ninth century was archon, but in the reign of Leo VI. we
find him raised to the higher rank of strategos.
MSS.
B Parisinus 2009 (formerly 2661), twelfth century.
P Palatinus 126 (in the Vatican Library), written in
A.D. 1509. See Stevenson,
See Stevenson, Codd. MSS. Pal.
Graec. Bibl. Vat., p. 60.
Parisinus 2957, sixteenth century (worthless).
[On the MSS. see Vári in the Akadémiai Ertésitö of the
Hungarian Academy, 72, 710-712, December, 1895; and
Pecz in Byzantinische Zeitschrift, 6, 590; and Bury, op. cit.
infra, 518-19.]
EDITIONS.
J. Meursius, 1611 and 1617 (based on the inferior
MS. P).
A. Banduri (in Imperium Orientale, vol. i.), 1711 (based
on B).
I. Bekker, 1840 (based on Meursius and Banduri, and a
new collation of B).
Migne, Patrologia Graeco-Latina, vol. cxii., 1884 (tran-
scription of Banduri's text).
PREFACE
vii
HELPS.
Lucius, De Regno Dalmatiae et Croatiae, 1666; contains
the Regnum Slavorum of the Presbyter of Doclea
(twelfth century).
Thomas, Archdeacon of Spalato (thirteenth century),
Historia Salonitanorum, in Lucius, and in Farlati,
vol. v.
Farlati, Illyricum Sacrum, 8 vols., 1751-1815.
Šafarik, Slawische Alterthümer (tr. Wuttke), vol. ii.,
1844.
Jireček, Die Romanen in den Städten Dalmatiens während
des Mittelalters, in Denkschriften der k. Akad. der
Wiss., 48 (1902), iii.
Jireček, Geschichte der Serben, vol. i., 1911.
Jackson, Dalmatia, the Quarnero, and Istria, 3 vols., 1887.
Munro, Anderson, Milne, and Haverfield, On the Roman
Town of Doclea in Montenegro. Society of Antiquaries,
1896.
Bury, The Treatise "De Administrando Imperio," in Byzan-
tinische Zeitschrift, 15, 1906. In Croatian, translated
by S. Lochmer, in Vjesnik kr. Hrvatsko-slavonsko-
dalmatinskoga Zemaljskoga Arkiva, Godina X., 1893
(Agram).
Manojlović, Studije o spisu "De Administrando Imperio,"
in Rad, 182, 186, etc., 1910, etc. (Agram); but the
memoir is not complete, and the writer has not yet
treated cc. 29-36.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΘ'
Περὶ τῆς Δελματίας καὶ τῶν ἐν αὐτῇ παρακειμένων ἐθνῶν.
Ὅτι Διοκλητιανὸς* ὁ βασιλεὺς πάνυ τῆς χώρας Δελματιας
ἠράσθη, διὸ καὶ ἀπὸ τῆς Ῥώμης λαὸν ἀγαγὼν μετὰ τὰς
φαμιλίας αὐτῶν ἐν τῇ αὐτῇ τῆς Δελματίας χώρᾳ τούτου
κατεσκήνωσεν· οἳ καὶ Ῥωμᾶνοι προσηγορεύθησαν διὰ τὸ ἀπὶ
Ῥώμης μετοικισθῆναι, καὶ ταύτην μέχρι τῆς σήμερον τὴν
ἐπωνυμίαν ἐναποφέρονται. οὗτος οὖν ὁ βασιλεὺς Διοκλη-
τίανὸς καὶ τὸ ᾿Ασπαλάθου κάστρον ᾠκοδόμησε, καὶ ἐν αὐτῷ
παλάτια ἐδείματο λόγου καὶ γραφῆς ἁπάσης ἐπέκεινα, ὧν
καὶ μέχρι τῆς σήμερον τῆς παλαιᾶς εὐδαιμονίας λείψανα
φέρονται, κἂν ὁ πολὺς χρόνος αὐτὰ κατηνάλωσεν. ἀλλὰ καὶ
τὸ κάστρον Διόκλεια τὸ νῦν παρὰ τῶν Διοκλητιανῶν κατε-
χόμενον ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Διοκλητιανὸς ᾠκοδόμησεν, ὅθεν
καὶ τὴν ἐπωνυμίαν Διοκλητιανοὶ καλεῖσθαι οἱ τῆς ἐκείνης
χώρης ἐναπειλήφασιν. ἡ δὲ καὶ τῶν αὐτῶν Ῥωμάνων δια-
κράτησις ἦν μέχρι τοῦ Δανούβεως ποταμοῦ· οἳ καί ποτε
θελήσαντες τὸν ποταμὸν διαπερᾶσαι καὶ καταμαθεῖν τίνες
κατοικοῦσιν ἐκεῖθεν τοῦ ποταμοῦ, διαπεράσαντες εὗρον ἔθνη
Σκλαβινικὰ ἄοπλα ὄντα, ἅτινα καὶ Αβαροι ἐκαλοῦντο. καὶ
οὔτε οὗτοι ἤλπιζον ἐκεῖθεν τοῦ ποταμοῦ κατοικεῖν τινὰς οὔτε
ἐκεῖνοι ἔνθεν τοῦ ποταμοῦ. διὰ οὖν τὸ ἀόπλους εὑρεῖν
αὐτοὺς τοὺς ᾿Αβάρους οἱ Ῥωμᾶνοι καὶ πρὸς πόλεμον ἀπα-
ρασκευάστους καὶ καταπολεμήσαντες ἀνελάβοντο πραῖδαν
καὶ αἰχμαλωσίαν, καὶ ἀνεχώρησαν. καὶ ἔκτοτε ποιήσαντες
ἀλλάγια δύο οἱ Ῥωμᾶνοι ἀπὸ πάσχα ἕως πάσχα τὸν λαὸν
αὐτῶν ἐνήλλασσον, ὥστε τῷ μεγάλῳ καὶ ἁγίῳ σαββάτῳ
* Diocletian, Emperor A.D. 284-806.
9
10 EARLY HISTORY OF THE SLAVONIC SETTLEMENTS
οι
ἀλλήλοις συναντᾶν, τοὺς μὲν ἀποστρεφομένους ἀπὸ τοῦ
παραμονίμου, τοὺς δὲ εἰς τὴν τοιαύτην δουλείαν ἀπερχο-
μένους. καὶ γὰρ πλησίον τῆς θαλάσσης ὑπὸ τὸ αὐτὸ κάστρον
ἔστι τὸ ἐπιλεγόμενον Σαλῶνα, μέγεθος ἔχον τὸ ἥμισυ Κων-
σταντινουπόλεως, ἐν ᾧ πάντες οἱ Ῥωμᾶνοι συνήγοντο καὶ
καθωπλίζοντο, καὶ προσαπεκίνουν ἐκ τῶν ἐκεῖσε καὶ πρὸς τὴν
κλεισοῦραν ἀπήρχοντο τὴν ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ κάστρου ὑπάρ-
χουσαν μίλια τέσσαρα· ἥτις καὶ μέχρι τοῦ νῦν καλεῖται
Κλεῖσα διὰ τὸ συγκλείειν τοὺς διερχομένους ἐκεῖθεν.
καὶ ἐκ
τῶν ἐκεῖσε ἀπήρχοντο πρὸς τὸν ποταμόν. τὸ οὖν τοιοῦτον
ἀλλάγιον ἐπὶ πολλοῖς γινόμενον χρόνοις οἱ ἐκεῖθεν τοῦ
ποταμοῦ Σκλάβοι, οἱ καὶ ῎Αβαροι καλούμενοι, καθ᾿ ἑαυτοὺς
ἐσκόπησαν λέγοντες ὅτι οὗτοι οἱ ῾Ρωμᾶνοι, ἐπεὶ ἐπέρασαν
καὶ εὗρον πραῖδαν, ἀπὸ τοῦ νῦν καθ᾽ ἡμῶν οὐ παύσονται
διαπερῶντες· καὶ διὰ τοῦτο μηχανησόμεθα κατ᾿ αὐτῶν. οὕτως
οὖν οἱ Σκλάβοι οἱ <καὶ>1’Αβαροι βουλευσάμενοι, καὶ δια-
περασάντων ποτὲ τῶν Ῥωμάνων ποιήσαντες οὗτοι ἐγκρύμματα
καὶ πολεμήσαντες ἐνίκησαν αὐτούς. καὶ ἀναλαβόμενοι τά τε
ὅπλα αὐτῶν καὶ τὰ φλάμουλα καὶ τὰ λοιπὰ πολεμικὰ σημεῖα,
διαπεράσαντες οἱ προειρημένοι Σκλάβοι τὸν ποταμὸν ἦλθον
εἰς τὴν κλεισοῦραν. οὓς καὶ ἰδόντες οἱ ἐκεῖσε ὄντες Ῥωμᾶνοι,
θεασάμενοι δὲ τὰ φλάμουλα καὶ τὴν ἐξόπλισιν τῶν ὁμοφύλων
αὐτῶν, τοὺς αὐτῶν2 ὁμοφύλους εἶναι νομίσαντες, ἡνίκα κατέ-
λαβον οἱ Σκλάβοι οἱ προρρηθέντες εἰς τὴν κλεισοῦραν,
παρεχώρησαν αὐτοῖς διελθεῖν. διελθόντες δὲ εὐθὺς τοὺς
Ρωμάνους οὗτοι ἐξήλασαν καὶ τὴν Σαλῶνα τὸ προειρημένον
κάστρον ἐκράτησαν. καὶ κατοικήσαντες ἐκεῖσε ἔκτοτε κατὰ
μικρὸν ἀρξάμενοι πραιδεύειν τοὺς Ῥωμάνους τοὺς εἰς τοὺς
κάμπους καὶ εἰς τὰ ὑψηλότερα μέρη κατοικοῦντας ἠφάνισαν,
καὶ τοὺς τόπους αὐτῶν κατεκράτησαν. οἱ δὲ λοιποὶ Ῥωμᾶνοι
εἰς τὰ τῆς παραλίας κάστρα διεσώθησαν, καὶ μέχρι τοῦ νῦν
κρατοῦσιν αὐτά· ἅτινά εἰσι τάδε κάστρα, τὸ Ῥαοῦσιν, τὸ
᾿Ασπάλαθον, τὸ Τετραγγούριν, τὰ Διάδωρα, ἡ "Αρβη, ἡ
2 τοὺς αὑτῶν scribendum uidetur.
1 = καὶ = addidi.
IN DALMATIA, CROATIA, AND SERBIA
11
Βέκλα καὶ τὰ Ὄψαρα· ὧν τινῶν καὶ οἰκήτορες μέχρι τοῦ
νῦν οἱ Ῥωμᾶνοι καλοῦνται.
Ὅτι ἀπὸ τῆς βασιλείας Ἡρακλείου* τοῦ βασιλέως
Ῥωμαίων, καθ᾿ ὃν μέλλει τρόπον ῥηθήσεσθαι ἐν τῇ τῶν
Χρωβάτων καὶ Σέρβλων συγγραφῇ, πᾶσα ἡ Δελματία καὶ
τὰ περὶ αὐτὴν ἔθνη, οἷον Χρωβάτοι Σέρβλοι Ζαχλοῦμοι
Τερβουνιῶται Καναλεῖται Διοκλητιανοὶ καὶ ᾿Αρεντανοί, οἱ
καὶ 1 Παγανοὶ προσαγορευόμενοι. . . . 2τῆς δὲ τῶν Ῥωμαίων
βασιλείας διὰ τὴν τῶν τότε κρατούντων νωθρότητα καὶ
ἀφέλειαν εἰς τὸ μηδὲν παράπαν μικροῦ δεῖν ἐναπονευσάσης,3
καὶ μάλιστα δὲ ἐπὶ Μιχαὴλ† τοῦ ἐξ ᾿Αμορίου τοῦ τραυλοῦ,
οἱ τὰ τῆς Δελματίας κάστρα οἰκοῦντες γεγόνασιν αὐτοκέ-
φαλοι, μήτε τῷ βασιλεῖ Ῥωμαίων μήτε ἑτέρῳ τινὶ ὑποκεί-
μενοι· ἀλλὰ καὶ τὰ ἐκεῖσε ἔθνη, οἵ τε Χρωβάτοι καὶ Σέρβλοι
καὶ Ζαχλοῦμοι καὶ Τερβουνιῶται καὶ Καναλεῖται καὶ
Διοκλητιανοὶ καὶ οἱ Παγανοί τῆς τῶν Ῥωμαίων βασιλείας
ἀφηνιάσαντες γεγόνασιν ἰδιόρυθμοι καὶ αὐτοκέφαλοι, τινὶ μὴ
ὑποκείμενοι.
Αρχοντας δέ, ὥς φασι, ταῦτα τὰ ἔθνη μὴ ἔχει, πλὴν
ζουπάνους γέροντας, καθὼς καὶ αἱ λοιπαὶ Σκλαβίνιαι ἔχουσι
τύπον. ἀλλὰ οἱ πλείονες τῶν τοιούτων Σκλάβων οὐδὲ
ἐβαπτίζοντο, ἀλλὰ μέχρι πολλοῦ ἔμενον ἀβάπτιστοι. ἐπὶ
δὲ Βασιλείου † τοῦ φιλοχρίστου βασιλέως ἀπέστειλαν ἀπο
κρισιαρίους ἐξαιτούμενοι καὶ παρακαλοῦντες αὐτὸν τοὺς ἐξ
αὐτῶν ἀβαπτίστους βαπτισθῆναι καὶ εἶναι ὥστε ἐξ ἀρχῆς
ὑποτεταγμένους τῇ βασιλείᾳ τῶν Ῥωμαίων· ὧν τινῶν εἰσα-
κούσας ὁ μακάριος ἐκεῖνος καὶ ἀοίδιμος βασιλεὺς ἐξαπέστειλε
βασιλικὸν μετὰ καὶ ἱερέων, καὶ ἐβάπτισεν αὐτοὺς πάντας
1 οἱ καί scripsi, καὶ οἱ codd.
2 Ante τῆς lacunam notaui; exciderunt <δουλικῶς ἦσαν τῷ
βασιλεῖ τῶν Ῥωμαίων ὑποτεταγμένοι> uel talia.
3 ἐναποπνευσάσης conicio.
* Heraclius, Emperor A.D. 610-641.
† Michael II., Emperor A.D. 820-829.
t Basil I., Emperor A.D. 867-886 (grandfather of the author).
12
EARLY HISTORY OF THE SLAVONIC SETTLEMENTS
τοὺς τῶν προρρηθέντων ἐθνῶν ἀβαπτίστους τυγχάνοντας·
καὶ μετὰ τὸ βαπτισθῆναι αὐτούς, τότε προεβάλετο εἰς αὐτοὺς
ἄρχοντας οὓς ἐκεῖνοι ἤθελον καὶ προέκρινον, ἀπὸ γενεᾶς ἧς
ἐκεῖνοι ἠγάπων καὶ ἔστεργον. καὶ ἔκτοτε μέχρι τοῦ νῦν ἐκ
τῶν αὐτῶν γενεῶν γίνονται ἄρχοντες εἰς αὐτούς, καὶ οὐκ ἐξ
ἑτέρας. οἱ δὲ Παγανοί, οἱ καὶ τῇ Ῥωμαίων διαλέκτῳ
᾿Αρεντανοὶ καλούμενοι, εἰς δασβάτους τόπους καὶ κρημνώδεις
κατελείφθησαν ἀβάπτιστοι· καὶ γὰρ Παγανοὶ κατὰ τὴν τῶν
Σκλάβων γλῶσσαν ἀβάπτιστοι ἑρμηνεύεται.1 μετὰ δὲ
τοῦτο καὶ αὐτοὶ ἀποστείλαντες εἰς τὸν αὐτὸν ἀοίδιμον βασιλέα
ἐξῃτήσαντο βαπτισθῆναι καὶ αὐτοί· καὶ ἀποστείλας ἐβάπτισε
καὶ αὐτούς.
Ἐπεὶ δὲ, ὡς προέφημεν, διὰ τὴν τῶν κρατούντων νωθρό-
τητα καὶ ἀφέλειαν εἰς κατόπιν τὰ τῶν Ῥωμαίων ἦλθον
πράγματα, καὶ οἱ τὰ τῆς Δελματίας κάστρα οἰκοῦντες
γεγόνασιν αὐτοκέφαλοι, μήτε τῷ βασιλεῖ Ῥωμαίων μήτε
ἄλλῳ τινι ὑποκείμενοι. μετὰ δὲ χρόνον τινὰ ἐπὶ τῆς
βασιλείας Βασιλείου τοῦ ἀοιδίμου καὶ ἀειμνήστου βασιλέως
ἐλθόντων Σαρακηνῶν ἀπὸ ᾿Αφρικῆς, τοῦ τε Σολδανοῦ* καὶ
τοῦ Σάβα καὶ τοῦ Κλαφοῦς,† μετὰ καραβίων λς', κατέλαβον
ἐν Δελματίᾳ καὶ ἐπόρθησαν τὸ κάστρον τὰ Βούτοβα καὶ τὸ
κάστρον τὴν Ῥῶσσαν καὶ τὸ κάστρον τὰ Δεκάτερα τὸ κάτω.
καὶ ἦλθον καὶ εἰς τὸ κάστρον Ῥάουσίου, καὶ παρεκάθισαν
αὐτῷ μῆνας δεκαπέντε. † τότε βιασθέντες οἱ Ῥαουσαῖοι
1 ἑρμηνεύονται, Banduri, Bekker. fort. <τὸ> ante Παγανοὶ
legendum.
* Sultan, Mufarig ibn Salima.
† Κλαφοῖς, οι Καλφοῦς (so in Constantine Porph., De Thematibus,
ii., p. 61, ed. Bekker, where the same notice occurs, but the event is
dated to the reign of Michael III., A.D. 842-867), represents the
name Kalfun. See also Continuatio Theophanis, p. 289.
† The two sieges of Ragusa (in A.D. 847-8 and 866-7; see Cam-
bridge Sicilian Chronicle, ed. Cozza-luzi, pp. 28, 30) are here con-
founded. Mufarig was the leader at the second; probably Saba and
Kalfun were concerned only in the first.
IN DALMATIA, CROATIA, AND SERBIA
13
Η
ἐδηλοποίησαν Βασιλείῳ τῷ ἀειμνήστῳ βασιλεῖ Ῥωμαίων,
λέγοντες αὐτῷ οὕτως “ἐλέησον ἡμᾶς, καὶ μὴ ἐάσῃς ἀπολέσθαι
παρὰ τῶν ἀρνητῶν τοῦ Χριστοῦ.” ὁ δὲ βασιλεὺς σπλαγχνισ-
θεὶς ἀπέστειλε τὸν πατρίκιον Νικήτα* δρουγγάριον τοῦ
πλωίμου, οὗ τὸ ἐπίκλην Ωορύφας, μετὰ χελανδίων ἑκατόν·
οἱ δὲ Σαρακηνοὶ μαθόντες τὴν μετὰ τοῦ στόλου ἄφιξιν τοῦ
πατρικίου δρουγγαρίου τοῦ πλωίμου ἔφυγον καταλιπόντες τὸ
κάστρον Ῥαουσίου, καὶ ἀντεπέρασαν ἐν Λογουβαρδία, καὶ
πολιορκήσαντες τὸ κάστρον Βάρεως † τοῦτο ἐπόρθησαν. τότε
ὁ Σολδανὸς κτίσας ἐκεῖσε παλάτια κατεκράτησε πᾶσαν
Λογουβαρδίαν μέχρι Ῥώμης ἔτη τεσσαράκοντα. ὁ οὖν
βασιλεὺς διὰ τὴν αἰτίαν ταύτην ἀπέστειλε πρός τε τὸν
Λοδόιχον † τὸν ῥῆγα! Φραγγίας§ καὶ τὸν πάπα Ῥώμης, ἵνα
συνεπαμύνηται τῷ παρὰ τοῦ βασιλέως ἀποσταλέντι στρατῷ.
οἱ δὲ ὑπείξαντες τῇ τοῦ βασιλέως αἰτήσει, ὅ τε ῥὴξ καὶ ὁ
πάπας, ἦλθον ἀμφότεροι μετὰ δυνάμεως πολλῆς, καὶ ἑνω-
θέντες τῷ παρὰ τοῦ βασιλέως ἀποσταλέντι στρατῷ, ἅμα τῷ
Χρωβάτῳ τῷ Σέρβλῳ καὶ Ζαχλούμῳ2 καὶ Τερβουνιώταις καὶ
Καναλείταις καὶ Ῥαουσίοις, μετὰ πάντων τῶν ἀπὸ τῆς
Δελματίας κάστρων (οὗτοι γὰρ πάντες βασιλικῇ κελεύσει
παρῆσαν), καὶ περασάντων ἐν Λογουβαρδίᾳ ἐκάθησαν3 τὸ
κάστρον Βάρεως|] καὶ ἐπόρθησαν αὐτό.
Ιστέον ὅτι τοὺς Χρωβάτους καὶ τοὺς λοιποὺς Σκλαβάρ-
χοντας οἱ τοῦ κάστρου Ῥαουσίου οἰκήτορες μετὰ τῶν ἰδίων
αὐτῶν καραβίων διεπέρασαν ἐν Λογουβαρδίᾳ. καὶ τὸ μὲν
κάστρον Βάρεως καὶ τὴν χώραν καὶ τὴν αἰχμαλωσίαν πᾶσαν
1 ῥῆγα Meursius, δοῦκα codd.
2 τοῖς Χρωβάτοις καὶ Σέρβλοις καὶ Ζαχλούμοις scribendum uidetur.
გ
8 παρεκάθησαν coni. Bekker fort. recte.
* For Nicetas Ooryphas see Bury, History of the Eastern Roman
Empire, p. 144.
† Bari was captured by the Saracens about A.D. 840-1.
† Lewis II., Emperor A.D. 855-875.
§ Pope Hadrian II.
|| Capture of Bari, A.D. 871.
14 EARLY HISTORY OF THE SLAVONIC SETTLEMENTS
ἀνελάβετο ὁ βασιλεὺς Ῥωμαίων· τὸν δὲ Σολδανὸν καὶ τοὺς
λοιποὺς Σαρακηνοὺς ἀνελάβετο Λοδοίχος ὁ ῥὴξ Φραγγίας,
καὶ ἀπήγαγεν αὐτοὺς ἐν τῷ κάστρῳ Καπύης καὶ ἐν τῷ κάστρῳ
Βενεβενδοῦ.1
Ὅτι τὸ κάστρον τοῦ Ῥαουσίου οὐ καλεῖται Ῥαούση τῇ
Ρωμαίων διαλέκτῳ, ἀλλ' ἐπεὶ ἐπάνω τῶν κρημνῶν ἵσταται,
λέγεται δὲ Ῥωμαϊστὶ ὁ κρημνὸς λαῦ, ἐκλήθησαν ἐκ τούτου
Λαυσαῖοι ἤγουν οἱ καθεζόμενοι εἰς τὸν κρημνόν. ἡ δὲ κοινὴ
συνήθεια, ἡ πολλάκις μεταφθείρουσα τὰ ὀνόματα τῇ ἐναλλαγῇ
τῶν γραμμάτων, μεταβαλοῦσα τὴν κλῆσιν Ῥαουσαίους τού-
τους ἐκάλεσεν. οἱ δὲ αὐτοὶ Ῥαουσαῖοι τὸ παλαιὸν ἐκράτουν
τὸ κάστρον τὸ ἐπιλεγόμενον Πίταυρα· καὶ ἐπειδή, ἡνίκα τὰ
λοιπὰ ἐκρατήθησαν κάστρα παρὰ τῶν Σκλάβων τῶν ὄντων
ἐν τῷ θέματι, ἐκρατήθη καὶ τὸ τοιοῦτον κάστρον, καὶ οἱ
μὲν ἐσφάγησαν οἱ δὲ ᾐχμαλωτίσθησαν, οἱ δὲ δυνηθέντες
ἐκφυγεῖν καὶ διασωθῆναι εἰς τοὺς ὑποκρήμνους τόπους κατῴ-
κησαν, ἐν ᾧ ἐστιν ἀρτίως τὸ κάστρον, οἰκοδομήσαντες αὐτὸ
πρότερον μικρὸν καὶ πάλιν μετὰ ταῦτα μείζον, καὶ μετὰ
τοῦτο πάλιν τὸ τεῖχος αὐτοῦ αὐξήσαντες μέχρι 2δ' ἔχειν 2
τὸ κάστρον διὰ τὸ πλατύνεσθαι αὐτοὺς κατ᾽ ὀλίγον καὶ
πληθύνεσθαι. ἐκ δὲ τῶν μετοικησάντων εἰς τὸ Ῥαούσιον
εἰσὶν οὗτοι, Γρηγόριος, ᾿Αρσάφιος, Βικτωρῖνος, Βιτάλιος,
Βαλεντῖνος ὁ ἀρχιδιάκων, Βαλεντῖνος ὁ πατὴρ τοῦ πρωτο-
σπαθαρίου Στεφάνου. ἀφ᾽ οὗ δὲ ἀπὸ Σαλῶνα μετῴκησαν εἰς
Ραούσιον, εἰσὶν ἔτη φ' μέχρι τῆς σήμερον, ἥτις ἰνδικτιῶνος *
ἑβδόμης ἔτους ςυνζ΄. ἐν δὲ τῷ αὐτῷ κάστρῳ κεῖται ὁ
ἅγιος Παγκράτιος ἐν τῷ ναῷ τοῦ ἁγίου Στεφάνου τῷ ὄντι
μέσον τοῦ αὐτοῦ κάστρου.
1 Sequitur historia de Soldano, ad res Dalmaticas minime
pertinens, quam omisi.
2 Fort. μέχρι τοῦ ἔχειν <τὸ μέγεθος ὃ ἀρτίως ἔχει>. μέχρι τοῦ
ὧδ᾽ ἔχειν coni. Bekker.
* Indiction 7=Annus Mundi 6457 A.D. 948, September 1, to
949, August 31.
IN DALMATIA, CROATIA, AND SERBIA
15
Ὅτι <τὸ> τοῦ1 ᾿Ασπαλάθου κάστρον, ὅπερ παλάτιον
μικρὸν ἑρμηνεύεται, ὁ βασιλεὺς Διοκλητιανὸς τοῦτο ἔκτισεν·
εἶχε δὲ αὐτὸ ὡς ἴδιον οἶκον, καὶ αὐλὴν οἰκοδομήσας ἔνδοθεν
καὶ παλάτια, ἐξ ὧν τὰ πλείονα κατελύθησαν. σώζεται δὲ
μέχρι τοῦ νῦν ὀλίγα, ἐξ ὧν ἐστὶ τὸ ἐπισκοπεῖον τοῦ κάστρου
καὶ ὁ ναὸς τοῦ ἁγίου Δόμνου, ἐν ᾧ κατάκειται ὁ αὐτὸς ἅγιος
Δόμνος, ὅπερ ἦν κοιτὼν τοῦ αὐτοῦ βασιλέως Διοκλητιανοῦ.
ὑποκάτω δὲ αὐτοῦ ὑπάρχουσιν εἷληματικαὶ καμάραι, αἵτινες
ὑπῆρχον φυλακαὶ ἐν αἷς τοὺς παρ᾿ αὐτοῦ βασανιζομένους
ἁγίους ἐναπέκλειεν ἀπηνῶς. ἀπόκειται δὲ καὶ ἐν αὐτῷ τῷ
κάστρῳ καὶ ὁ ἅγιος ᾿Αναστάσιος.
Ὅτι τὸ τεῖχος τοῦ τοιούτου κάστρου οὔτε ἀπὸ βησάλων
ἐστὶν ἐκτισμένον οὔτε ἀπὸ ἐγχορήγου, ἀλλ᾿ ἀπὸ λίθων
τετραπεδίκων ἐχόντων εἰς μῆκος ἀνὰ ὀργυιᾶς ά, πολλάκις
καὶ ἀνὰ δύο, καὶ τὸ πλάτος ἀνὰ ὀργυιᾶς μιᾶς, οἵτινές εἰσι
συνηρμοσμένοι καὶ συνδεδεμένοι εἰς ἀλλήλους μετὰ σιδήρων
ἐν μολίβδῳ ἐγχυλιασμένων. ἵστανται δὲ καὶ εἰς τὸ τοιοῦτον
κάστρον καὶ κίονες πυκνοί, ἔχοντες ἐπάνω κοσμίτας, ἐν οἷς
ἔμελλεν ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Διοκλητιανὸς εἱληματικὰς ἐγεῖραι
καμάρας, καὶ σκεπάσαι τὸ κάστρον ὅλον, καὶ ποιῆσαι τὰ
παλάτια αὐτοῦ καὶ πάντα τὰ οἰκήματα τοῦ κάστρου ἐπάνω
τῶν εἰλημάτων ἐκείνων διόροφα καὶ τριόροφα, ὥστε μὴ
ὀλίγον ἐκ τοῦ αὐτοῦ κάστρου ἐσκέπασε. τοῦ δὲ τοιούτου
κάστρου τὸ τεῖχος οὔτε περίπατον ἔχει οὔτε προμαχῶνας,
ἀλλὰ τοίχους μόνους ὑψηλοὺς καὶ τοξικὰς φωταγωγούς.
K
Ὅτι τὸ κάστρον τὸ Τετραγγούριν μικρόν ἐστι νησίον ἐν
τῇ θαλάσσῃ, ἔχον καὶ τράχηλον ἕως τῆς γῆς στενώτατον
δίκην γεφυρίου ἐν ᾧ διέρχονται οἱ κατοικοῦντες εἰς τὸ αὐτὸ
κάστρον. Τετραγγούριν δὲ καλεῖται διὰ τὸ εἶναι αὐτὸ μικρὸν
δίκην ἀγγουρίου. ἐν δὲ τῷ αὐτῷ κάστρῳ ἀπόκειται ὁ ἅγιος
μάρτυρ Λαυρέντιος ὁ ἀρχιδιάκων.
Ὅτι τὸ κάστρον τῶν Δεκατέρων ἑρμηνεύεται τῇ Ῥωμαίων
1 «τὸς τοῦ scripsi, τὸ Bekker.
16
EARLY HISTORY OF THE SLAVONIC SETTLEMENTS
διαλέκτῳ ἐστενωμένον καὶ πεπληγμένον, διότι εἰσερχεται ἡ
θάλασσα ὥσπερ γλῶσσα ἐστενωμένη μέχρι τῶν δεκαπέντε
καὶ1 εἴκοσι μιλίων, καὶ εἰς τὸ τῆς θαλάσσης συμπλήρωμά
ἐστι τὸ κάστρον. ἔχει δὲ τὸ τοιοῦτον κάστρον κύκλον αὐτοῦ
ὄρη ὑψηλά, ὥστε μόνῳ τῷ καλοκαιρίῳ βλέπειν τὸν ἥλιον διὰ
τὸ μεσουρανεῖν, τῷ δὲ χειμῶνι οὐδαμῶς. ἐν δὲ τῷ αὐτῷ
κάστρῳ κεῖται ὁ ἅγιος Τρύφων ἀκεραίως πᾶσαν νόσον ἰώμενος,
μάλιστα τοὺς ὑπὸ πνευμάτων ἀκαθάρτων τυραννουμένους· ὁ
δὲ ναὸς αὐτοῦ ἐστίν εἱληματικός.
Ὅτι τὸ κάστρον τῶν Διαδώρων καλεῖται τῇ Ῥωμαίων
διαλέκτῳ ἰὰμ ἔρατ, ὅπερ ἑρμηνεύεται ἀπάρτι ἦτον· δηλονότι
ὅτε ἡ Ῥώμη ἐκτίσθη, προεκτισμένον ἦν τὸ τοιοῦτον κάστρον·
ἔστι δὲ τὸ κάστρον μέγα. ἡ δὲ κοινὴ συνήθεια καλεῖ αὐτὸ
Διάδωρα. ἐν δὲ τῷ αὐτῷ κάστρῳ κεῖται ἐν σαρκὶ ἡ ἁγία
᾿Αναστασία* ἡ παρθένος, θυγάτηρ γεγονουῖα Εὐσταθίου τοῦ
κατὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον βασιλεύσαντος, καὶ ὁ ἅγιος Χρυσό-
γονος† μοναχὸς καὶ μάρτυς, καὶ ἡ ἁγία ἅλυσις αὐτοῦ. ὁ
δὲ ναὸς τῆς ἁγίας ᾿Αναστασίας ἐστὶ δρομικός, ὅμοιος τῷ
Χαλκοπρατίων ναῷ, μετὰ κιόνων πρασίνων καὶ λευκῶν, ὅλος
εἰκονισμένος ἐξ ὑλογραφίας ἀρχαίας· ὁ δὲ πάτος αὐτοῦ ἐστὶν
ἀπὸ συγκοπῆς θαυμαστῆς. ἔστι δὲ καὶ ἕτερος ναὸς πλησίον
αὐτοῦ εἱληματικὸς, ἡ ἁγία Τριάς· καὶ ἐπάνω τοῦ ναοῦ αὐτοῦ
πάλιν ἕτερος ναὸς δίκην κατηχουμένων, καὶ αὐτὸς εἷληματικὸς,
εἰς ὃν καὶ ἀνέρχονται διὰ κοχλείας.
Οτι εἰσὶ νησία ὑπὸ τὴν ἐπικράτειαν τῆς Δελματίας μέχρι
Βενεβενδοῦ πυκνὰ καὶ πάμπολλα, ὥστε μηδέποτε φοβεῖσθαι
κλύδωνα ἐκεῖσε τὰ πλοῖα. ἐξ αὐτῶν τῶν νησίων ἐστὶ τὸ
1 Fort. <> καὶ. 2 Post Ευσταθίου excidisse aliquid conicio.
* The relics of St. Anastasia were brought from Sirmium to
Constantinople in the fifth century, and removed to Zara in
A.D. 807. No Emperor Eustathius is known, and the text may be
corrupt.
† Chrysogonus was a saint of Aquileia, martyred under Diocletian.
His relics were taken to Zara, of which he became the patron saint.
IN DALMATIA, CROATIA, AND SERBIA
17
e
κάστρον ἡ Βέκλα, καὶ εἰς ἕτερον νησίον ἡ ῎Αρβη, καὶ εἰς ἕτερον
νησίον ἡ Ὄψαρα, καὶ εἰς ἕτερον νησίον τὸ Λουμβρικάτον,
ἅτινα κατοικοῦνται μέχρι τοῦ νῦν· τὰ δὲ λοιπά εἰσιν ἀοίκητα,
ἔχοντα ἐρημόκαστρα, ὧν τὰ ὀνόματά εἰσιν οὕτω, Καταυτρε-
βενὼ Πιζὺχ Σκερδὰ ᾿Αλωὴπ Σκιρδάκισσα1 Πυρότιμα Μελετὰ
Ἑστιουνής, καὶ ἕτερα πάμπολλα ὧν τὰ ὀνόματα οὐ νοοῦνται.
τὰ δὲ λοιπὰ κάστρα τὰ ὄντα εἰς τὴν ξηρὰν τοῦ θέματος
καὶ κρατηθέντα παρὰ τῶν εἰρημένων Σκλάβων ἀοίκητα καὶ
ἔρημα ἵστανται, μηδενὸς κατοικοῦντος ἐν αὐτοῖς.
1 Σκιρδι Κίσσα, Safarik, recte opinor.
18
EARLY HISTORY OF THE SLAVONIC SETTLEMENTS
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Λ'
Διήγησις περὶ τοῦ θέματος Δελματίας.
Εἰ πᾶσιν ἡ γνῶσις καλόν, καὶ ἡμεῖς ἄρα τῶν πραγμάτων
τὴν γνῶσιν καταλαμβάνοντες οὐ πόρρω τούτου γινόμεθα.1
ὅθεν καὶ πᾶσι φανερὰν ποιοῦμεν τῶν μεθ’ ἡμᾶς πῇ μὲν
τούτων τὴν δήλωσιν πῇ δὲ ἑτέρων τινῶν ἀξιολόγων, ἵνα
διπλοῦν ἐπανακολουθῇ τὸ καλόν. τοῖς οὖν καὶ τῆς Δελ-
ματίας τὴν παράληψιν ζητοῦσιν, ὅπως ἐλήφθη παρὰ τῶν
Σκλαβικῶν ἐθνῶν, ἐντεῦθεν ἔστι μαθεῖν. ἀλλὰ πρότερον τὴν
θέσιν αὐτῆς διηγητέον.
Ἐκ παλαιοῦ μὲν τοίνυν ἡ Δελματία τὴν ἀρχὴν μὲν εἶχεν
ἀπὸ τῶν συνόρων Δυρραχίου ἤγουν ἀπὸ ᾿Αντιβάρεως, καὶ
παρετείνετο μὲν μέχρι τῶν τῆς Ιστρίας ὀρῶν, ἐπλατύνετο δὲ
μέχρι τοῦ Δανουβίου ¦ποταμοῦ. ἦν δὲ ἅπασα ἡ τοιαύτη2
περίχωρος ὑπὸ τὴν Ῥωμαίων ἀρχήν, καὶ ἐνδοξότερον τῶν
ἄλλων ἐσπερίων θεμάτων τὸ τοιοῦτον θέμα ἐτύγχανεν· πλὴν
παρελήφθη παρὰ τῶν Σκλαβινικῶν ἐθνῶν τρόπῳ τοιῷδε.
κάστρον ἐστὶ πλησίον ᾿Ασπαλάθου ὁ Σαλῶνα λέγεται, ἔργον
Διοκλητιανοῦ βασιλέως. ἀλλ᾽ ἡ μὲν ᾿Ασπάλαθος καὶ αὐτὴ
παρὰ Διοκλητιανοῦ ἐκτίσθη, καὶ τὰ αὐτοῦ βασιλικὰ ἐκεῖσε
ἐτύγχανον· εἰς δὲ Σαλῶναν3 κατῴκουν οἱ μεγιστᾶνες αὐτοῦ
καὶ τῶν ὄχλων ἱκανοί. ὑπῆρχε δὲ τὸ τοιοῦτον κάστρον
κεφαλὴ πὰσης τὴς Δελματίας. ἠθροίζοντο οὖν ἀνὰ πᾶν ἔτος
ἐκ τῶν λοιπῶν κάστρων τῆς Δελματίας στρατιῶται ἔφιπποι,
καὶ ἀπεστέλλοντο ἀπὸ τῆς Σαλῶνος μέχρι τῶν χιλίων, καὶ
1 γινόμεθα, Bekkeri coniecturam admisi ; γινώμεθα codd.
2 τοιαύτη ή codd., corr. Bekker.
3 Fort. Σαλῶνα, ut infra.
IN DALMATIA, CROATIA, AND SERBIA
19
ἐφύλαττον εἰς τὸν Δανουβίου ποταμὸν ἕνεκα τῶν ᾿Αβάρων·
οἱ γὰρ ᾿Αβάρεις ἐκεῖθεν τοῦ Δανουβίου ποταμοῦ τὰς διατριβὰς
ἐποιοῦντο, ἔνθα ἀρτίως εἰσὶν οἱ Τοῦρκοι, νομάδα βίον ζῶντες.
ἀπερχόμενοι δὲ οἱ Δελματίας κατ᾽ ἔτος ἔβλεπον πολλάκις
ἐκεῖθεν τοῦ ποταμοῦ τά τε κτήνη καὶ τοὺς ἀνθρώπους.
ἔδοξεν οὖν αὐτοῖς κατά τινα χρόνον διαπερᾶσαι καὶ ἐρευνῆσαι
τίνες εἰσὶν οἱ ἐκεῖσε τὴν δίαιταν ἔχοντες. περάσαντες οὖν
εὗρον τὰς γυναῖκας τῶν ᾿Αβάρων καὶ τὰ παιδία μόνα, τοὺς
ἄνδρας δὲ καὶ τὴν ἀκμάζουσαν ἡλικίαν ἐν ταξειδίῳ. ἄφνω
οὖν ἐπιπεσόντες ᾐχμαλώτευσαν αὐτοὺς, καὶ ὑπέστρεψαν
ἀταλαιπώρως, ἀποκομίσαντες τὴν τοιαύτην πραῖδαν εἰς
Σαλῶνα. ὡς οὖν ὑπέστρεψαν οἱ Αβαρες ἐκ τοῦ ταξειδίου καὶ
τὸ γενόμενον ἀφ᾽ ὧν ἔπαθον ἔμαθον, ἐταράχθησαν μέν,
ἠγνόουν δὲ ὁπόθεν αὐτοῖς ἡ τοιαύτη πληγὴ προσεγένετο.
ἔδοξεν οὖν αὐτοῖς παραφυλάξαι τὸν καιρὸν καὶ μαθεῖν τὸ πᾶν
ἐξ αὐτοῦ. ἐπεὶ οὖν κατὰ τὸ σύνηθες αὖθις οἱ ταξεῶται
ἀπεστάλησαν ἀπὸ Σαλῶνος, ἦσαν δὲ οὐκ ἐκεῖνοι ἀλλ᾽ ἕτεροι,
ταὐτὰ ἐκείνοις καὶ οὗτοι κατὰ βουλὰς ἔθεντο. διεπέρασαν
οὖν κατ᾿ αὐτῶν, ἐντυχόντες δὲ αὐτοῖς συνηγμένοις ὁμοῦ, οὐχ
ὡς τὸ πρότερον ἐσκορπισμένοις, οὐ μόνον οὐδὲν [οὐκ] ἐποίησαν
ἀλλὰ καὶ τὰ πάντων δεινότατα ἔπαθον· οἱ μὲν γὰρ αὐτῶν
ἐσφάγησαν, οἱ δὲ λοιποὶ ἐχειρώθησαν ζῶντες, καὶ οὐδεὶς
ἐκείνων τῶν χειρῶν ἐξέφυγεν. ἐξετάσαντες δὲ αὐτοὺς τίνες
καὶ ὅθεν εἰσί, καὶ ἀναμαθόντες ὅτι ἐξ αὐτῶν ἔπαθον τὴν
εἰρημένην πληγήν, ἔτι δὲ καὶ περὶ τῆς ποιότητος τοῦ τόπου
αὐτῶν ἐρευνήσαντες, καὶ ὅσον ἐξ ἀκοῆς ἐρασθέντες, ἐκράτησαν
τοὺς ζῶντας δεσμίους, καὶ ἐνεδύσαντο τὰ ἱμάτια αὐτῶν καθὰ
ἐκεῖνοι, καὶ δὴ τοὺς ἵππους ἀναβάντες, ἐπὶ1 χεῖρας τὰ τε
φλάμουλα καὶ τὰ λοιπὰ σημεῖα ἃ ἐπεφέροντο μετ᾿ αὐτῶν,
ἀπῆραν πάντες φοσσατικῶς καὶ κατὰ τῆς Σαλῶνος ὥρμησαν.
ὡς οὖν καὶ τὸν καιρὸν ἔμαθον ζητήσαντες καθ᾿ ὃν οἱ ταξεῶται
ἐκ τοῦ Δανουβίου ὑπέστρεφον (ἦν δὲ τὸ μέγα καὶ ἅγιον
σάββατον), ἦλθον καὶ κατὰ τὴν αὐτὴν ἡμέραν. καὶ τὸ μὲν
1 <λαβόντες> ἐπὶ coni. Bekker.
20 EARLY HISTORY OF THE SLAVONIC SETTLEMENTS
πλῆθος, ὅτε δήπου πλησίον ἐγένοντο τοῦ φοσσάτου, ἀπε-
κρύβη· μέχρι δὲ τῶν χιλίων, οἵτινες τούς τε ἵππους καὶ τὰς
στολὰς εἰς ἀπάτην ἐκέκτηντο τῶν Δελματινῶν, ἐξήλασαν.
ἀναγνωρίσαντες δὲ οἱ τοῦ κάστρου τά τε σημεῖα καὶ τὴν
ἀμφίασιν αὐτῶν, ἀλλὰ καὶ τὴν ἡμέραν ὡς ἔθους ὄντος αὐτοῖς
τοῦ ὑποστρέφειν ἐν αὐτῇ, ἤνοιξαν τὰς πόρτας καὶ ὑπεδέξαντο
αὐτοὺς μετὰ περιχαρείας. ἐκεῖνοι δὲ ἅμα τοῦ εἰσελθεῖν τάς
τε πόρτας ἐκράτησαν, καὶ δήλην διὰ σημείου τὴν πρᾶξιν
τῷ φοσσάτῳ πεποιηκότες συνεισδραμεῖν καὶ συνεισελθεῖν
παρεσκεύασαν, κατέσφαξαν οὖν πάντας τοὺς τῆς πόλεως,
καὶ ἔκτοτε κατεκράτησαν πᾶσαν τὴν χώραν Δελματίας καὶ
κατεσκήνωσαν ἐν αὐτῇ. μόνα δὲ τὰ πρὸς θάλασσαν πολίχνια
οὐ συνέδωκαν αὐτοῖς, ἀλλὰ κατείχοντο παρὰ τῶν Ῥωμαίων
διὰ τὸ εἶναι τὸν πόρον τῆς ζωῆς αὐτῶν ἐκ τῆς θαλάσσης.
ἰδόντες οὖν οἱ ᾿Αβάρεις καλλίστην οὖσαν τὴν τοιαύτην γῆν
κατεσκήνωσαν ἐν αὐτῇ.
Οἱ δὲ Χρωβάτοι κατῴκουν τηνικαῦτα ἐκεῖθεν Βαγιβαρείας,
ἔνθα εἰσὶν ἀρτίως οἱ Βελοχρωβάτοι. μία δὲ γενεὰ διαχω-
ρισθεῖσα ἐξ αὐτῶν, ἤγουν ἀδελφοὶ πέντε, ὅ τε Κλουκὰς καὶ ὁ
Λόβελος καὶ ὁ Κοσέντζης καὶ ὁ Μουχλὼ καὶ ὁ Χρώβατος,1
καὶ ἀδελφαὶ δύο, ἡ Τοῦγα καὶ ἡ Βοῦγα, μετὰ τοῦ λαοῦ αὐτῶν
ἦλθον εἰς Δελματίαν, καὶ εὗρον τοὺς ᾿Αβάρεις κατέχοντας
τὴν τοιαύτην γῆν. ἐπί τινας οὖν χρόνους πολεμοῦντες ἀλλή-
λοις ὑπερίσχυσαν οἱ Χρωβάτοι, καὶ τοὺς μὲν τῶν ᾿Αβάρων
κατέσφαξαν, τοὺς δὲ λοιποὺς ὑποταγῆναι κατηνάγκασαν.
ἔκτοτε οὖν κατεκρατήθη ἡ τοιαύτη χώρα παρὰ τῶν Χρωβάτων·
καὶ εἰσὶν ἀκμὴν ἐν Χρωβατίᾳ ἐκ [τοὺς]2 τῶν ᾿Αβάρων, καὶ
γινώσκονται ᾿Αβάρεις ὄντες.
Οἱ δὲ λοιποὶ Χρωβάτοι ἔμειναν πρὸς Φραγγίαν,* καὶ
λέγονται ἀρτίως Βελοχρωβάτοι ἤγουν ἄσπροι Χρωβάτοι,
1 Χρωβάτος conicio.
2 τοὺς inclusi; fort. <τινὲς> ἐκ ; ἔθνος, Banduri.
* The subjects of Boleslav I., of Bohemia, are probably meant
(Westberg).
IN DALMATIA, CROATIA, AND SERBIA
21
ἔχοντες τὸν ἴδιον ἄρχοντα· ὑπόκεινται δὲ Ωτῳ* τῷ μεγάλῳ
ῥηγὶ Φραγγίας τῆς καὶ Σαξίας, καὶ ἀβάπτιστοι τυγχάνουσι,
συμπενθερίας μετὰ τοὺς Τούρκους καὶ ἀγάπας ἔχοντες. ἀπὸ
δὲ Χρωβάτων τῶν ἐλθόντων ἐν Δελματίᾳ διεχωρίσθη μέρος
τι, καὶ ἐκράτησε τὸ Ἰλλυρικὸν καὶ τὴν Παννονίαν. εἶχον δὲ
καὶ αὐτοὶ ἄρχοντα αὐτεξούσιον, διαπεμπόμενον πρὸς τὸν
ἄρχοντα Χρωβατίας κατὰ φιλίαν. μέχρι δὲ χρόνων τινῶν
ὑπετάσσοντο καὶ οἱ ἐν Δελματίᾳ ὄντες Χρωβάτοι τοὺς
Φράγγοις, καθὼς καὶ πρότερον ἐν τῇ χώρᾳ αὐτῶν· τοσοῦτον
δὲ ἐσκληρύνοντο οἱ Φράγγοι πρὸς αὐτοὺς ὅτι τὰ ὑπομάσθια
τῶν Χρωβάτων φονεύοντες προσέρριπτον αὐτὰ σκύλαξι. μὴ
δυνάμενοι δὲ οἱ Χρωβάτοι ταῦτα παρὰ τῶν Φράγγων ὑφί-
στασθαι διέστησαν ἀπ᾿ αὐτῶν, φονεύσαντες καὶ οὓς εἶχον
ἄρχοντας ἐξ αὐτῶν· ὅθεν ἐστράτευσαν κατ᾿ αὐτῶν ἀπὸ
Φραγγίας φοσσάτον μέγα, καὶ ἐπὶ ἑπτὰ χρόνους πολεμή-
σαντες ἀλλήλοις ὀψὲ καὶ μόγις ὑπερίσχυσαν οἱ Χρωβάτοι,
καὶ ἀνεῖλον τοὺς Φράγγους πάντας καὶ τὸν ἄρχοντα αὐτῶν
Κοτζίλιν καλούμενον. ἔκτοτε δὲ μείναντες αὐτοδέσποτοι αὐτό.
νομοι ἐξῃτήσαντο τὸ ἅγιον βάπτισμα παρὰ τοῦ <πάπα>1
Ῥώμης· καὶ ἀπεστάλησαν ἐπίσκοποι καὶ ἐβάπτισαν αὐτοὺς
ἐπὶ Πορίνου† τοῦ ἄρχοντος αὐτῶν.
Διεμερίσθη οὖν ἡ χώρα αὐτῶν εἰς ζουπανίας ιά, ἤγουν ἡ
Χλεβίανα, ἡ Τζέντζηνα, τὰ Ἤμοτα, ἡ Πλέβα, ἡ Πεσέντα,
ἡ παραθαλασσία, ἡ Βρεβέρα, ἡ Νόνα, ἡ Τνήνα, ἡ Σίδραγα,
ἡ Νίνα· καὶ ὁ βοάνος αὐτῶν κρατεῖ τὴν Κρίβασαν, τὴν
Λίτζαν καὶ τὴν Γουτζησκά.2 καὶ ἡ μὲν εἰρημένη Χρωβατία,
ἀλλὰ καὶ οἱ λοιποὶ Σκλαβίνιοι3 διάκεινται οὕτως. ἡ δὲ
Διόκληα πλησιάζει πρὸς τὰ καστέλλία τοῦ Δυρραχίου ἤγουν
πρὸς τὸν Ἑλισσὸν καὶ πρὸς τὸν Ἑλκύνιον καὶ τὴν ᾿Αντί-
1 <πάπας addidi.
3 αἱ λοιπαὶ Σκλαβινίαι conicio.
2 Γουτζησκά Β; Γουτζηκᾶ P. edd.
* Otto I., King A.D. 936–973 ; crowned Emperor 962.
† Porinos = Borna, dux Dalmatiae, in Ann. r. Franc., sub 819.
22
EARLY HISTORY OF THE SLAVONIO SETTLEMENTS
βαριν, καὶ ἔρχεται μέχρι τῶν Δεκατέρων, πρὸς τὰ ὀρεινὰ δὲ
πλησιάζει τῇ Σερβλίᾳ. ἀπὸ δὲ τοῦ κάστρου τῶν Δεκατέρων
ἄρχεται ἡ ἀρχοντία Τερβουνίας, καὶ παρεκτείνεται μέχρι τοῦ
Ῥαουσίου, πρὸς δὲ τὰ ὀρεινὰ αὐτῆς πλησιάζει τῇ Σερβλίᾳ.
ἀπὸ δὲ τοῦ Ῥαουσίου ἄρχεται ἡ ἀρχοντία τῶν Ζαχλούμων
καὶ παρεκτείνεται μέχρι τοῦ Ὀροντίου ποταμοῦ, καὶ πρὸς μὲν
τὴν παραθαλασσίαν πλησιάζει τοῖς Παγανοῖς, πρὸς δὲ τὰ
ὀρεινὰ εἰς ἄρκτον μὲν πλησιάζει τοῖς Χρωβάτοις, εἰς κεφαλὴν
δὲ τῇ Σερβλίᾳ. ἀπὸ δὲ τοῦ Ὀροντίου ποταμοῦ ἄρχεται ἡ
Παγανία, καὶ παρεκτείνεται μέχρι τοῦ ποταμοῦ τῆς Ζεντίνας,
τρεῖς ἔχουσα ζουπανίας, τὴν Ῥάστωτζαν καὶ τὸ Μοκρὸν
καὶ τὸ Δαλέν. καὶ αἱ μὲν δύο ζουπανίαι, ἤγουν ἡ Ῥάστωτζα,
καὶ ἡ τοῦ Μικροῦ, πρόσκεινται τῇ θαλάσσῃ· αἵτινες καὶ
σαγήνας ἔχουσιν· ἡ δὲ τοῦ Δαλενοῦ μηκόθεν ἐστὶ τῆς
θαλάσσης, καὶ ἐκ τῆς ἐργασίας ζῶσι τῆς γῆς. πλησιάζουσι
δὲ αὐτοῖς νῆσοι τέσσαρες τὰ Μέλετα, τὰ Κούρκουρα, ἡ
Βάρτζω καὶ ὁ Φάρος, κάλλισται καὶ εὐφορώταται, ἐρημό-
καστρα ἔχουσαι καὶ ἑλῶνας1 πολλούς· οἰκοῦσι δὲ ἐν αὐταῖς
καί ἔχουσι τὰ κτήνη αὐτῶν καὶ ἐξ αὐτῶν ζῶσιν. ἀπὸ δὲ τῆς
Ζεντίνας τοῦ ποταμοῦ ἄρχεται ἡ χώρα τῆς Χρωβατὶας, καὶ
παρεκτείνεται πρὸς μὲν τὴν παραθαλασσίαν μέχρι τῶν συνό-
ρων Ιστρίας ἤγουν τοῦ κάστρου ᾿Αλβούνου· πρὸς δὲ τὰ
ὀρεινὰ καὶ ὑπέρκειται μέχρι τινὸς τῷ θέματι Ιστρίας, πλη-
σιάζει δὲ πρὸς τὴν Τζέντινα καὶ τὴν Κλέβενα τῇ χώρᾳ
Σερβλίας. ἡ γὰρ χώρα Σερβλίας εἰς κεφαλὴν μέν ἐστι
πασῶν τῶν λοιπῶν χωρῶν, πρὸς ἄρκτον δὲ πλησιάζει τῇ Χρω-
βατίᾳ, πρὸς μεσημβρίαν δὲ τῇ Βουλγαρίᾳ.
᾿Αφ᾽ οὗ δὲ κατεσκήνωσαν οἱ εἰρημένοι Σκλάβοι, κατεκρά-
τησαν πᾶσαν τὴν περίχωρον Δελματίας. ἐργάζοντο δὲ τὰ
κάστρα τῶν Ῥωμαίων τὰς νήσους, καὶ ἔζουν ἐξ αὐτῶν· ὑπὸ
δὲ τῶν Παγανῶν καθ᾿ ἐκάστην ἐπαιχμαλωτιζόμενοι καὶ
ἀφανιζόμενοι κατέλιπον τὰς τοιαύτας νήσους, βουλόμενοι εἰς
1 ἐλαιῶνας scribendum uidetur.
IN DALMATIA, CROATIA, AND SERBIA
23
τὴν ἤπειρον ἐργάζεσθαι. ἐκωλύοντο δὲ παρὰ τῶν Χρωβάτων·
οὔπω γὰρ ἐτέλουν αὐτοῖς φόρους, ἀλλὰ πάντα ἅπερ ἀρτίως
παρέχουσι τοῖς Σκλάβοις, τῷ στρατηγῷ ταῦτα παρεῖχον.
ἀδυνάτως δὲ ἔχοντες τοῦ ζῆν προσῆλθον Βασιλείῳ τῷ ἀοιδίμῳ
βασιλεῖ, ἀναδιδάξαντες τὰ εἰρημένα πάντα, ὁ οὖν ἀοίδιμος
ἐκεῖνος βασιλεὺς Βασίλειος προετρέψατο πάντα τὰ διδόμενα
τῷ στρατηγῷ δίδοσθαι παρ' αὐτῶν τοῖς Σκλάβοις καὶ εἰρη-
νικῶς ζῆν μετ᾿ αὐτῶν, καὶ βραχύ τι δίδοσθαι τῷ στρατηγῷ,
ἵνα μόνον δείκνυται ἡ πρὸς τοὺς βασιλεῖς τῶν Ῥωμαίων καὶ
πρὸς τὸν στρατηγὸν αὐτῶν ὑποταγὴ καὶ δούλωσις. καὶ
ἔκτοτε ἐγένοντο πάντα τὰ τοιαῦτα κάστρα ὑπόφορα τῶν
Σκλάβων, καὶ τελοῦσιν αὐτοῖς πάκτα, τὸ μὲν κάστρον ἡ
᾿Ασπάλαθος νομίσματα σ', τὸ κάστρον τὸ Τετραγγούριν
νομίσματα ρ', τὸ κάστρον τὰ Διάδωρα ρι', τὸ κάστρον τὰ
Ὄψαρα ρ', τὸ κάστρον ἡ ῎Αρβη ρ', τὸ κάστρον ἡ Βέκλα ρ',
ὡς ὁμοῦ νομίσματα ψι', ἐκτὸς οἴνου καὶ ἑτέρων διαφόρων
εἰδῶν· ταῦτα γὰρ πλείονά εἰσιν ὑπὲρ τὰ νομίσματα, τὸ δὲ
κάστρον τὸ Ῥαούσιον μέσον τῶν δύο χωρῶν πρόσκειται, τῶν
τε Ζαχλούμων καὶ τῆς Τερβουνίας· ἔχουσι δὲ καὶ τοὺς ἀμπε-
λῶνας αὐτῶν εἰς ἀμφοτέρας τὰς χώρας, καὶ τελοῦσι πρὸς μὲν
τὸν ἄρχοντα τῶν Ζαχλούμων νομίσματα λς', πρὸς δὲ τὸν
ἄρχοντα Τερβουνίας νομίσματα λς'.
24
EARLY HISTORY OF THE SLAVONIC SETTLEMENTS
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΛΑʹ
Περὶ τῶν Χρωβάτων, καὶ ἧς νῦν οἰκοῦσι χώρας.
·
οι
απ
Οτι οἱ Χρωβάτοι οἱ εἰς τὰ Δελματίας νῦν κατοικοῦντες
μέρη ἀπὸ τῶν ἀβαπτίστων Χρωβάτων τῶν καὶ ἄσπρων
ἐπονομαζομένων κατάγονται, οἵτινες Τουρκίας μὲν ἐκεῖθεν
Φραγγίας δὲ πλησίον κατοικοῦσι, καὶ συνοροῦσι Σκλάβοις
τοῖς ἀβαπτίστοις Σέρβλοις. τὸ δὲ Χρωβάτοι τῇ τῶν
Σκλάβων διαλέκτῳ ἑρμηνεύεται, τουτέστιν οἱ τὴν πολλὴν
χώραν κατέχοντες. οἱ δὲ αὐτοὶ Χρωβάτοι εἰς τὸν βασιλέα
τῶν Ῥωμαίων Ηράκλειον πρόσφυγες παρεγένοντο πρὸ τοῦ
τοὺς Σέρβλους προσφυγεῖν εἰς τὸν αὐτὸν βασιλέα ῾Ηράκλειον,
κατὰ τὸν καιρὸν ὃν οἱ ᾿Αβάρεις πολεμήσαντες ἀπ᾿ ἐκεῖσε τοὺς
Ρωμάνους ἐναπεδίωξαν, οὓς ὁ βασιλεὺς Διοκλητιανὸς ἀπὸ
Ρώμης ἀγαγὼν ἐκεῖσε κατεσκήνωσε· διὸ καὶ Ῥωμᾶνοι ἐκλή-
θησαν διὰ τὸ ἀπὸ Ῥώμης μετοίκους αὐτοὺς γενέσθαι ἐν ταῖς
τοιαύταις χώραις ἤγουν τῆς νῦν καλουμένης Χρωβατίας καὶ
Σερβλίας. παρὰ δὲ τῶν ᾿Αβάρων ἐκδιωχθέντες οἱ αὐτοὶ
Ῥωμᾶνοι ἐν ταῖς ἡμέραις τοῦ αὐτοῦ βασιλέως Ῥωμαίων
Ἡρακλείου, αἱ τούτων ἔρημοι καθεστήκασι χῶραι. προσ-
τάξει οὖν τοῦ βασιλέως Ἡρακλείου οἱ αὐτοὶ Χρωβάτοι κατα-
πολεμήσαντες καὶ ἀπὸ τῶν ἐκεῖσε τοὺς ᾿Αβάρους ἐκδιώξαντες,
Ηρακλείου τοῦ βασιλέως κελεύσει ἐν τῇ αὐτῇ τῶν ᾿Αβάρων
χώρᾳ, εἰς ἣν νῦν οἰκοῦσι, κατεσκήνωσαν· εἶχον δὲ οἱ αὐτοὶ
Χρωβάτοι τῷ τότε καιρῷ ἄρχοντα τὸν πατέρα τοῦ Ποργά.
ὁ δὲ βασιλεὺς Ηράκλειος ἀποστείλας καὶ ἀπὸ Ῥώμης ἀγαγὼν
ἱερεῖς, καὶ ἐξ αὐτῶν ποιήσας ἀρχιεπίσκοπον καὶ ἐπίσκοπον
2 ἐπισκόπους conicio.
1 τῶν καὶ scripsi, καὶ τῶν codd.
IN DALMATIA, CROATIA, AND SERBIA
25
καὶ πρεσβυτέρους καὶ διακόνους, τοὺς Χρωβάτους ἐβάπτισεν·
εἶχον δὲ τῷ τότε καιρῷ οἱ τοιοῦτοι Χρωβάτοι ἄρχοντα τὸν
Ποργά.
Ὅτι ἡ τοιαύτη χώρα εἰς ἣν οἱ Χρωβάτοι κατεσκηνώθησαν
ἐξ ἀρχῆς ὑπὸ τὴν ἐξουσίαν ἦν τοῦ βασιλέως τῶν Ῥωμαίων,
ἐξ οὗ καὶ παλάτια καὶ ἱπποδρόμια τοῦ βασιλέως Διοκλη-
τιανοῦ ἐν τῇ τῶν αὐτῶν Χρωβάτων χώρᾳ μέχρι τῆς νῦν
περισώζονται εἰς τὸ κάστρον Σαλώνας, πλησίον τοῦ κάστρου
᾿Ασπαλάθου.
Ὅτι οὗτοι οἱ βαπτισμένοι Χρωβάτοι ἔξωθεν τῆς ἰδίας
αὐτῶν χώρας πολεμεῖν ἀλλοτρίοις οὐ βούλοντοι· χρησμὸν
γάρ τινα καὶ ὁρισμὸν ἔλαβον παρὰ τοῦ πάπα Ῥώμης τοῦ ἐπὶ
τοῦ ῾Ηρακλείου τοῦ βασιλέως Ῥωμαίων ἀποστείλαντος ἱερεῖς
καὶ τούτους βαπτίσαντος. καὶ γὰρ οὗτοι οἱ Χρωβάτοι, μετὰ
τὸ αὐτοὺς βαπτισθῆναι, συνθήκας καὶ ἰδιόχειρα ἐποιήσαντο
καὶ πρὸς τὸν ἅγιον Πέτρον τὸν ἀπόστολον ὅρκους βεβαίους
καὶ ἀσφαλεῖς, ἵνα μηδέποτε εἰς ἀλλοτρίαν χώραν ἀπέλθωσι
καὶ πολεμήσωσιν, ἀλλὰ μᾶλλον εἰρηνεύειν μετὰ πάντων τῶν
βουλομένων, λαβόντες καὶ παρὰ τοῦ αὐτοῦ πάπα Ρώμης
εὐχὴν τοιάνδε ὡς εἴ τινες ἄλλοι ἐθνικοὶ κατὰ τῆς τῶν αὐτῶν
Χρωβάτων χώρας ἐπέλθωσιν καὶ πόλεμον ἐπενέγκωσιν, ἵνα ὁ
τῶν Χρωβάτων θεὸς προσπολεμεῖ καὶ προίσταται, καὶ νίκας
αὐτοῖς Πέτρος ὁ τοῦ Χριστοῦ μαθητὴς προξενεῖ. μετὰ δὲ
χρόνους πολλοὺς ἐν τοῖς ἡμέραις Τερπημέρη τοῦ ἄρχοντος,
τοῦ πατρὸς τοῦ ἄρχοντος Κρασημέρη, ἐλθὼν ἀπὸ Φραγγίας
τῆς μεταξὺ Χρωβατίας καὶ Βενετίας ἀνήρ τις τῶν πάνυ μὲν
εὐλαβῶν, Μαρτῖνος ὀνόματι, σχῆμα δὲ κοσμικὸν περιβεβλη-
μένος, ὃν καὶ λέγουσιν οἱ αὐτοὶ Χρωβάτοι θαύματα ἱκανὰ
ποιῆσαι· ἀσθενὴς δὲ ὢν ὁ τοιοῦτος εὐλαβὴς ἀνὴρ καὶ τοὺς
πόδας ἠκρωτηριασμένος, ὥστε ὑπὸ τεσσάρων καὶ βαστάζεσθαι
καὶ περιφέρεσθαι ὅπου δ᾽ ἂν καὶ βούληται, τὴν τοιαύτην τοῦ
ἁγιωτάτου πάπα ἐντολὴν τοῖς αὐτοῖς Χρωβάτοις διατηρεῖν
μέχρι τέλους ζωῆς αὐτῶν ἐπεθέσπισεν, ἐπευξάμενος δὲ καὶ
αὐτὸς αὐτοῖς τὴν ὁμοίαν τοῦ πάπα εὐχήν. διὰ τοῦτο οὔτε αἱ
αν
26 EARLY HISTORY OF THE SLAVONIC SETTLEMENTS
σαγῆναι τῶν τοιούτων Χρωβάτων οὔτε αἱ κοντοῦραι οὐδέποτε
κατά τινος πρὸς πόλεμον ἀπέρχονται, εἰ μὴ ἄρα τις κατ᾽
αὐτῶν ἐπέλθοι. πλὴν διὰ τῶν τοιούτων πλοίων ἀπέρχονται
οἱ βουλόμενοι τῶν Χρωβάτων διοικεῖν ἐμπόρια, ἀπὸ κάστρον
εἰς κάστρον περιερχόμενοι τήν τε Παγανίαν καὶ τὸν κόλπον
τῆς Δελματίας καὶ μέχρι Βενετίας.
Ὅτι ὁ ἄρχων Χρωβατίας ἐξ ἀρχῆς, ἤγουν ἀπὸ τῆς βασι-
λείας Ηρακλείου τοῦ βασιλέως, δουλικῶς ἐστὶν ὑποτεταγ-
μένος τῷ βασιλεῖ Ῥωμαίων, καὶ οὐδέποτε τῷ ἄρχοντι
Βουλγαρίας καθυπετάγη. ἀλλ᾿ οὐδὲ Βούλγαρος ἀπῆλθε
πρὸς πόλεμον κατὰ τῶν Χρωβάτων, εἰ μὴ Μιχαὴλ ὁ ἄρχων
Βουλγαρίας, ὁ Βορώσης,1* ἀπελθὼν καὶ πολεμήσας αὐτοῖς
καὶ μηδὲν ἀνύσαι δυνηθεὶς εἰρήνευσε μετ᾿ αὐτῶν, ξενιάσας
τοὺς Χρωβάτους καὶ ξενιασθεὶς παρὰ τῶν Χρωβάτων. ἀλλ᾽
οὐδὲ πώποτε οἱ Χρωβάτοι οὗτοι τοῖς Βουλγάροις πάκτον
δεδώκασιν, εἰ μὴ πολλάκις ἀμφότεροι ξένιά τινα πρὸς ἀλλη-
λους παρέσχον φιλοφρονήσεως ἕνεκα.
Ὅτι <ἐν> τῇ βαπτισμένῃ Χρωβατίᾳ? εἰσι κάστρα οἰκού-
μενα ἡ Νόνα, τὸ Βελόγραδον, τὸ Βελίτζειν, τὸ Σκόρδονα, τὸ
Χλεβένα, τὸ Στόλπον, τὸ Τενήν, τὸ Κόρι, τὸ Κλαβώκα.
Ὅτι ἡ βαπτισμένη Χρωβατία ἐκβάλλει καβαλλαρικὸν ἕως
τῶν ξ' μᾳ, πεζικὸν δὲ ἕως χιλιάδας ρ' καὶ σαγήνας μέχρι τῶν
π' καὶ κοντούρας μέχρι τῶν ρ'. καὶ αἱ μὲν σαγῆναι ἔχουσιν
ἀνὰ ἀνδρῶν μ', αἱ δὲ κονδοῦραι ἀνὰ ἀνδρῶν κ', αἱ δὲ μικρό-
τεραι κονδοῦραι ἀνὰ ἀνδρῶν ι΄.
K
Ὅτι τὴν πολλὴν ταύτην δύναμιν καὶ τὸ τοῦ λαοῦ πλῆθος
εἶχεν ἡ Χρωβατία μέχρι τοῦ ἄρχοντος Κρασημέρη, κἀκείνου
μὲν τελευτήσαντος, τοῦ δὲ υἱοῦ αὐτοῦ Μιροσθλάβου ἄρξαντος
ἔτη τέσσαρα καὶ ὑπὸ τοῦ Πριβουνία βοεάνου ἀναιρεθέντος,
καὶ διχονοιῶν καὶ πολλῶν διχοστασιῶν εἰς τὴν χώραν γενο-
μένων, ἠλάττωται καὶ τὸ καβαλλαρικὸν καὶ τὸ πεζικὸν καὶ
2 ἡ βαπτισμένη Χρωβατία codd., correxi.
1 Fort. Βορίσης.
* Boris (baptismal name, Michael), King of Bulgaria A.D. 852-888.
IN DALMATIA, CROATIA, AND SERBIA
27
αἱ σαγῆναι καὶ αἱ κονδοῦραι τῆς ἐξουσίας τῶν Χρωβάτων.
ἀρτίως δὲ ἔχει σαγήνας λ', κονδούρας1 μεγάλας καὶ μικράς,
καὶ καβαλλαρικὸν καὶ πεζικόν.
Οτι ἡ μεγάλη Χρωβατία ἡ καὶ2 ἄσπρη ἐπονομαζομένη
ἀβάπτιστος τυγχάνει μέχρι τῆς σήμερον, καθὼς καὶ οἱ
πλησιάζοντες αὐτὴν Σέρβλοι. ὀλιγώτερον καβαλλαρικὸν
ἐκβάλλουσιν, ὁμοίως καὶ πεζικὸν παρὰ τὴν βαπτισμένην
Χρωβατίαν ὡς συνεχέστερον πραιδευόμενοι παρά τε τῶν
Φράγγων καὶ Τούρκων καὶ Πατζινακιτῶν. ἀλλ᾽ οὐδὲ σαγήνας
κέκτηνται οὔτε κονδούρας οὔτε ἐμπορευτικὰ πλοῖα, ὡς μήκοθεν
οὔσης τῆς θαλάσσης· ἀπὸ γὰρ τῶν ἐκεῖσε μέχρι τῆς θαλάσσης
ὁδός ἐστιν ἡμερῶν λ΄. ἡ δὲ θάλασσα εἰς ἣν διὰ τῶν ἡμερῶν
λ' κατέρχονται ἐστὶν ἡ λεγομένη Σκοτεινή.
1 Excidit numerus; μ' conicio.
2
ἡ καὶ scripsi, καὶ ἡ codd.
28 EARLY HISTORY OF THE SLAVONIC SETTLEMENTS
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΛΒ΄
Περὶ τῶν Σέρβλων καὶ ἧς νῦν οἰκοῦσι χώρας.
r
Ιστέον ὅτι οἱ Σέρβλοι ἀπὸ τῶν ἀβαπτίστων Σέρβλων τῶν
καὶ ἄσπρων ἐπονομαζομένων κατάγονται, τῶν τῆς Τουρκίας
ἐκεῖθεν κατοικούντων εἰς τὸν παρ᾽ αὐτοῖς Βόικι τόπον ἐπονο-
μαζόμενον, ἐν οἷς πλησιάζει καὶ ἡ Φραγγία, ὁμοίως καὶ ἡ
μεγάλη Χρωβατία ἡ ἀβάπτιστος ἡ καὶ ἄσπρη προσαγορευ-
ομένη· ἐκεῖσε οὖν καὶ οὗτοι οἱ Σέρβλοι τὸ ἀπ᾿ ἀρχῆς κατῴ-
κουν. δύο δὲ ἀδελφῶν τὴν ἀρχὴν τῆς Σερβλίας ἐκ τοῦ
πατρὸς διαδεξαμένων, ὁ εἷς αὐτῶν τὸ τοῦ λαοῦ ἀναλαβόμενος
ἥμισυ εἰς Ἡράκλειον τὸν βασιλέα Ῥωμαίων προσέφυγεν, ὃν
καὶ προσδεξάμενος ὁ αὐτὸς Ηράκλειος βασιλεὺς παρέσχε
τόπον εἰς κατασκήνωσιν ἐν τῷ θέματι Θεσσαλονίκης τὰ Σέρ-
βλια, ἃ ἔκτοτε τὴν τοιαύτην προσηγορίαν παρείληφε. Σέρβλοι
δὲ τῇ τῶν Ῥωμαίων διαλέκτῳ δοῦλοι προσαγορεύονται· ὅθεν
καὶ σέρβουλα ἡ κοινὴ συνήθεια τὰ δουλικῶς1 φησὶν ὑποδή-
ματα, καὶ τζερβουλιανοὺς τοὺς τὰ εὐτελῆ καὶ πενιχρὰ ὑποδή-
ματα φοροῦντας. ταύτην δὲ τὴν ἐπωνυμίαν ἔσχον οἱ Σέρβλοι
διὰ τὸ δοῦλοι γενέσθαι τοῦ βασιλέως Ῥωμαίων.
4
Μετὰ δὲ χρόνον τινὰ ἔδοξε τοὺς αὐτοὺς Σέρβλους εἰς τὰ
ἴδια ἀπελθεῖν, καὶ τούτους ἀπέστειλεν ὁ βασιλεύς· ὅτε δὲ
διεπέρασαν τὸν Δάνουβιν ποταμόν, μετάμελοι γενόμενοι
ἐμήνυσαν Ἡρακλείῳ τῷ βασιλεῖ διὰ τοῦ στρατηγοῦ τοῦ τότε
τὸ Βελόγραδον κρατοῦντος δοῦναι αὐτοῖς ἑτέραν γῆν εἰς
κατασκήνωσιν. καὶ ἐπειδὴ ἡ νῦν Σερβλία καὶ Παγανία καὶ
ἡ ὀνομαζομένη Ζαχλούμων χώρα καὶ Τερβουνία καὶ ἡ τῶν
Καναλιτῶν ὑπὸ τὴν ἐξουσίαν τοῦ βασιλέως Ῥωμαίων ὑπῆρχον,
1 δουλικά coni. Bekker ; fort. δουλικῶς <ἔχοντάς.
IN DALMATIA CROATIA, AND SERBIA
29
ἐγένοντο δὲ αἱ τοιαῦται χῶραι ἔρημαι παρὰ τῶν ᾿Αβάρων
(ἀπὸ τῶν ἐκεῖσε γὰρ Ῥωμάνους τοὺς νῦν Δελματίαν καὶ τὸ
Δυρράχιον οἰκοῦντας ἀπήλασαν), καὶ1 κατεσκήνωσεν ὁ
βασιλεὺς τοὺς αὐτοὺς Σέρβλους ἐν ταῖς τοιαύταις χώραις.
καὶ ἦσαν τῷ βασιλεῖ Ῥωμαίων ὑποτασσόμενοι· οὓς ὁ
βασιλεὺς πρεσβύτας? ἀπὸ Ῥώμης ἀγαγὼν ἐβάπτισε, καὶ
διδάξας αὐτοὺς τὰ τῆς εὐσεβείας τελεῖν καλῶς αὐτοῖς <τὴν >
τῶν Χριστιανῶν3 πίστιν ἐξέθετο,
Ἐπεὶ δὲ ἡ Βουλγαρία ὑπὸ τὴν ἐξουσίαν ἦν τῶν Ῥωμαίων,
αὐτοῦ οὖν <τοῦ >4 ἄρχοντος τοῦ Σέρβλου τοῦ εἰς τὸν
βασιλέα προσφυγόντος τελευτήσαντος, κατὰ διαδοχὴν ἦρξεν
ὁ υἱὸς αὐτοῦ καὶ πάλιν ὁ ἔγγων, καὶ οὕτως ἐκ τῆς γενεᾶς
αὐτοῦ οἱ καθεξῆς ἄρχοντες. μετὰ δὲ χρόνους τινὰς ἐγεννήθη
ἐξ αὐτῶν ὁ Βοισέσθλαβος καὶ ἐξ αὐτοῦ ὁ Ῥοδόσθλαβος καὶ
ἀπ᾿ ἐκείνου ὁ Προσηγόης καὶ ἐξ ἐκείνου ὁ Βλαστήμερος, καὶ
μέχρις αὐτοῦ τοῦ Βλαστημέρου μετὰ τῶν Σέρβλων εἰρηνικῶς
διετέλουν οἱ Βούλγαροι ὡς γείτονες καὶ συνορῖται ἀγαπῶντες
ἀλλήλους, ἔχοντες δὲ δούλωσιν καὶ ὑποταγὴν εἰς τοὺς
βασιλεῖς τῶν Ῥωμαίων καὶ εὐεργετούμενοι παρ' αὐτῶν. ἐπὶ
δὲ τῆς ἀρχῆς τοῦ αὐτοῦ Βλαστημέρου ἦλθεν μετὰ πολέμου
Πρεσιὰμ* ὁ ἄρχων Βουλγαρίας κατὰ τῶν Σέρβλων, θέλων
αὐτοὺς ὑποτάξαι· ἀλλ᾽ ἐπὶ τριετίαν πολεμήσας οὐ μόνον
οὐδὲν ἤνυσεν, ἀλλὰ καὶ λαὸν αὐτοῦ πλεῖστον ἀπώλεσε.
Μετὰ δὲ θάνατον Βλαστημέρου τοῦ ἄρχοντος διεδέξαντο
τὴν ἀρχὴν τῆς Σερβλίας οἱ τρεῖς υἱοὶ αὐτοῦ ὁ Μουντίμηρος
καὶ ὁ Στροήμερος καὶ ὁ Γοίνικος, μερισάμενοι τὴν χώραν.
0
1 καὶ fort. omittendum.
πρεσβυτέρους conicio.
3 <τὴν> τῶν Χριστιανῶν Bekkeri coniecturam admisi, τῶν χρό-
νων codd.
τῆς
4 <τοῦ> post οὖν addendum ut Bekker uidit. idem coni.
Σερβλίας fort. recte.
* Presiam, probably identical with Malamir, King of Bulgaria
*. A.D. 836-852. See Bury, History of Eastern Roman Empire,
App. X.
30
EARLY HISTORY OF THE SLAVONIC SETTLEMENTS
ἐπὶ τούτων παρεγένετο ὁ τῆς Βουλγαρίας ἄρχων Μιχαὴλ ὁ
Βορίσης θέλων ἐκδικῆσαι τὴν ἧτταν Πρεσιὰμ τοῦ πατρὸς
αὐτοῦ· καὶ πολεμήσας, εἰς τοσοῦτον αὐτὸν ἐπτόησαν οἱ
Σέρβλοι ὥστε καὶ τὸν υἱὸν αὐτοῦ Βλαστήμερον ἐκράτησαν
δέσμιον μετὰ καὶ βολιάδων δώδεκα μεγάλων, τότε δὲ τῇ τοῦ
υἱοῦ θλίψει καὶ μὴ θέλων ὁ Βορίσης εἰρήνευσε μετὰ τῶν
Σέρβλων. μέλλων δὲ ὑποστρέφειν ἐν Βουλγαρίᾳ, καὶ φοβη-
θεὶς μήποτε ἐνεδρεύσωσιν αὐτὸν οἱ Σέρβλοι καθ᾽ ὁδοῦ,1
ἐπεζήτησεν εἰς διάσωσιν αὐτοῦ τὰ τοῦ ἄρχοντος Μουντιμήρου
παιδία, τὸν Βόρενα * καὶ τὸν Στέφανον· οἳ καὶ διέσωσαν αὐτὸν
ἀβλαβῆ μέχρι τῶν συνόρων ἕως τῆς Ῥάσης. καὶ ὑπὲρ τῆς
τοιαύτης χάριτος δέδωκεν αὐτοῖς Μιχαὴλ ὁ Βορίσης δωρεὰς
μεγάλας· καὶ ἐκεῖνοι ἀντέδωκαν αὐτῷ χάριν ξενίων ψυχάρια
δύο, φαλκώνια δύο, σκυλία δύο καὶ γούνας ἐννενήκοντα· ὅπερ
λέγουσιν οἱ Βούλγαροι εἶναι πάκτον
૧
Μετὰ μικρὸν δὲ ἐγένοντο κατ᾽ ἀλλήλων οἱ τρεῖς ἀδελφοὶ
οἱ ἄρχοντες Σερβλίας· καὶ γενόμενος ἐπικρατέστερος ὁ εἷς
αὐτῶν ὁ Μουντίμηρος, καὶ θέλων μόνος τὴν ἀρχὴν ἐπέχειν,
κρατήσας παρέδωκε τοὺς δύο ἐν Βουλγαρίᾳ, μόνον τὸ παιδίον
τοῦ ἑνὸς ἀδελφοῦ Γοϊνίκου Πέτρον ὀνόματι παρ᾽ ἑαυτῷ κρα-
τήσας καὶ ἐπιμελούμενος, ὅστις καὶ φυγὼν ἦλθεν εἰς Χρωβα-
τίαν· περὶ οὗ μετ᾽ ὀλίγον ῥηθήσεται. ὁ δὲ προρρηθεὶς
ἀδελφὸς ἐν Βουλγαρίᾳ Στροήμερος εἶχεν υἱὸν τὸν Κλονίμηρον,
ᾧ καὶ γυναῖκα παρέσχεν ὁ Βορίσης Βουλγάραν. ἐξ αὐτοῦ
γεννᾶται ἐν Βουλγαρίᾳ Τζεεσθλάβος.† ὁ δὲ Μουντίμηρος
τοὺς δύο ἀδελφοὺς διώξας καὶ τὴν ἀρχὴν δεξάμενος γεννᾷ
υἱοὺς τρεῖς, τὸν Πριβέσθλαβον καὶ τὸν Βράνον καὶ τὸν
Στέφανον, καὶ μετὰ τὸν αὐτοῦ θάνατον διαδέχεται αὐτὸν ὁ
πρῶτος υἱὸς ὁ Πριβέσθλαβος.
Μετὰ οὖν χρόνον ἕνα ἐξελθὼν ἀπο Χρωβατίας ὁ προειρη-
1 καθ᾿ ὁδόν coni. Bekker.
•
* Βόρενα, apparently the same as Bran (below).
† Τζεεσθλάβος—Časlar,
IN DALMATIA, CROATIA, AND SERBIA
31
μένος Πέτρος ὁ υἱὸς τοῦ Γοϊνίκου διώκει ἀπὸ τῆς ἀρχῆς τὸν
ἐξάδελφον αὐτοῦ Πριβέσθλαβον μετὰ τῶν δύο ἀδελφῶν,
κἀκεῖνος τὴν ἀρχὴν διαδέχεται· ἐκεῖνοι δὲ φυγόντες εἰσέρ-
χονται ἐν Χρωβατίᾳ. μετὰ δὲ χρόνους τρεῖς ἐλθὼν ὁ Βράνος
πρὸς τὸ πολεμῆσαι τόν Πέτρον καὶ ἡττηθεὶς καὶ κρατηθεὶς
παρ᾽ αὐτοῦ ἐτυφλώθη. μετὰ δὲ χρόνους δύο φυγὼν καὶ
Κλονίμηρος ἀπὸ Βουλγαρίας ὁ πατὴρ τοῦ Τζεεσθλάβου
καταλαμβάνει καὶ αὐτός, καὶ εἰσέρχεται εἰς ἓν κάστρον τῆς
Σερβλίας τὴν Δοστινίκαν μετὰ λαοῦ πρὸς τὸ παραλαβεῖν
τὴν ἀρχήν. τοῦτον οὖν πολεμήσας ὁ Πέτρος ἀπέκτεινεν, καὶ
ἐκράτησεν ἕτερα ἔτη κ', ἄρξας ἐπὶ τῆς βασιλείας Λέοντος*
τοῦ μακαριωτάτου καὶ ἁγίου βασιλέως, ἔχων ὑποταγὴν καὶ
δούλωσιν πρὸς αὐτὸν. εἰρήνευσε δὲ καὶ μετὰ Συμεὼν† τοῦ
ἄρχοντος Βουλγαρίας, ὅστει καὶ σύντεκνον αὐτὸν ἐποίησε.
Μετὰ δὲ τὸν καιρὸν ὃν αὐτὸς ὁ κῦρις Λέων ἐβασίλευσε,
παρεγένετο ὁ τότε εἰς τὸ Δυρράχιον στρατηγῶν, ὁ πρωτο-
σπαθάριος Λέων ὁ Ραβδοῦχος, ὁ μετὰ τοῦτο μάγιστρος τιμη-
θεὶς καὶ λογοθέτης τοῦ δρόμου, εἰς Παγανίαν τὴν τότε παρὰ
τοῦ ἄρχοντος Σερβλίας διακρατουμένην, πρὸς τὸ βουλευ-
θῆναι καὶ συντυχεῖν τῷ αὐτῷ ἄρχοντι Πέτρῳ περί τινος
δουλώσεως καὶ ὑποθέσεως. ζηλοτυπήσας δὲ πρὸς τοῦτο
Μιχαὴλ ὁ ἄρχων τῶν Ζαχλούμων ἐμήνυσε Συμεὼν τῷ Βουλ-
γάρων ἄρχοντι ὅτι ὁ βασιλεὺς Ῥωμαίων δεξιοῦται δια δώρων
τὸν ἄρχοντα Πέτρον πρὸς τὸ συνεπαρεῖν τοὺς Τούρκους καὶ
ἐπελθεῖν κατὰ Βουλγαρίας· ἐγένετο δὲ καὶ κατὰ τὸν καιρὸν
ἐκεῖνον καὶ πόλεμος εἰς ᾿Αχελὼν μεταξὺ τῶν Ῥωμαίων καὶ
τῶν Βουλγάρων. ἐμμανὴς οὖν γενόμενος ἐν τούτῳ ὁ Συμεῶν
κατὰ τοῦ ἄρχοντος Σερβλίας Πέτρου ἀπέστειλε τὸν Σιγρίτζη
Θεόδωρον καὶ τὸν Μαρμαὴν ἐκεῖνον μετὰ φοσσάτου, ἔχοντας
+
1 ὥστε coni. Bekker.
* Leo VI., Emperor A.D. 886-912 (father of the author).
† Simeon, Bulgarian Tsar, A.D. 893-927.
Battle of Achelous, August 20, A.. 917.
32 EARLY HISTORY OF THE SLAVONIC SETTLEMENTS
καὶ ἀρχοντόπουλον Παῦλον τόν υἱὸν Βράνου, ὃν ὁ Πέτρος ὁ
ἄρχων Σερβλίας ἐτύφλωσε. δόλῳ οὖν ἐπελθόντες οἱ Βούλ-
γαροι πρὸς τὸν ἄρχοντα Σερβλίας, καὶ συντεκνίαν μετ᾿ αὐτοῦ
ποιησάμενοι καὶ ὅρκῳ βεβαιώσαντες μὴ παθεῖν τι παρ' αὐτῶν
ἐναντίον, ἠπάτησαν αὐτὸν ἐξελθεῖν πρὸς αὐτούς, ὃν καὶ
παραυτὰ δεσμήσαντες εἰσήγαγον ἐν Βουλγαρίᾳ, καὶ ἀπο-
θνήσκει ἐν φυλακῇ. εἰσῆλθε δὲ ἀντ᾽ αὐτοῦ Παῦλος ὁ υἱὸς
Βράνου, καὶ ἐκράτησεν ἔτη τρία.
-
Ὁ δὲ βασιλεὺς ὁ κῦρις Ῥωμανὸς * ἔχων ἀρχοντόπουλον ἐν
τῇ πόλει Ζαχαρίαν τὸν υἱὸν Πριβεσθλάβου τοῦ ἄρχοντος
Σερβλίας ἀπέστειλε πρὸς τὸ γενέσθαι ἄρχοντα ἐν Σερβλίᾳ·
ἀλλὰ ἀπελθὼν καὶ πολεμήσας ἧττήθη παρὰ τοῦ Παύλου·
κρατήσας γὰρ αὐτὸν παρέδωκε τοῖς Βουλγάροις, καὶ ἐκρα-
τεῖτο δέσμιος. εἶτα μετὰ χρόνους τρεῖς, τοῦ Παύλου ἐναντιω-
θέντος τοῖς Βουλγάροις, ἀπέστειλε τὸν Ζαχαρίαν τὸν πρότερον
παρὰ τοῦ κυροῦ Ῥωμανοῦ τοῦ βασιλέως ἀποσταλέντα, καὶ
διώξας τὸν Παῦλον ἐκράτησεν αὐτὸς τὴν ἀρχὴν τῶν Σέρβλων·
ὅστις παραυτὰ τῶν εὐεργεσιῶν τοῦ βασιλέως Ῥωμαίων
ἐπιμνησθεὶς ἐγένετο κατὰ τῶν Βουλγάρων, μηδ᾽ ὅλως θελήσας
ὑποταγῆναι αὐτοῖς, ἀλλ᾽ ὑπὸ τοῦ βασιλέως μᾶλλον Ῥωμαίων
δεσπόζεσθαι. ὥστε καὶ τοῦ Συμεὼν φοσσάτον κατ᾿ αὐτοῦ
ἀποστείλαντος διὰ τοῦ Μαρμαὴμ καὶ τοῦ Σιγρίτζη Θεοδώρου,
ὧν καὶ τὰς κεφαλὰς καὶ ἄρματα ἐκ τοῦ πολέμου ἀπέστειλε
πρὸς τὸν βασιλέα Ῥωμαίων ἐπινίκια (ἔτι γὰρ μεταξὺ Ῥωμαίων
καὶ Βουλγάρων μάχη ἦν), οὐδέποτε δὲ ἐπαύσατο, καθὼς καὶ
οἱ πρὸ αὐτοῦ ἄρχοντες ἀπέστελλον πρὸς τοὺς βασιλείς
Ῥωμαίων, καὶ ὑποτασσόμενος καὶ δουλεύων αὐτοῖς. πάλιν
δὲ ἀπέστειλεν ἕτερον φοσσάτον ὁ Συμεὼν διὰ τοῦ Κνήνου†
καὶ τοῦ ῾Ημνήκου καὶ τοῦ Ἠτζβόκλια κατὰ τοῦ ἄρχοντος
Ζαχαρίου, συναποστείλας μετ᾿ αὐτῶν καὶ Τζεέσθλαβον. τότε
ὁ μὲν Ζαχαρίας φοβηθεὶς φεύγει ἐν Χρωβατία· οἱ δὲ
Βούλγαροι μηνύσαντες τοῖς ζουπάνοις ἐλθεῖν πρὸς αὐτοὺς καὶ
* Romanus I., Emperor A.D. 920-944.
† C. A.D. 924.
IN DALMATIA, CROATIA, AND SERBIA
33
παραλαβεῖν ἄρχοντα τὸν Τζεέσθλαβον, καὶ δι᾿ ὅρκου τούτους
ἀπατήσαντες καὶ ἐξαγαγόντες μέχρι τοῦ πρώτου χωρίου,
καὶ παραυτὰ δεσμήσαντες αὐτούς, εἰσῆλθον ἐν Σερβλίᾳ καὶ
συνεπῆραν τὸν ἅπαντα λαὸν ἀπὸ μικροῦ ἕως μεγάλου, καὶ
εἰσήγαγον ἕως Βουλγαρίας· τινὲς δὲ ἀποδράσαντες εἰσῆλθον
καὶ ἐν Χρωβατίᾳ, καὶ ἔμεινεν ἡ χώρα ἔρημος. κατὰ τὸν
καιρὸν οὖν ἐκεῖνον εἰσῆλθον οἱ αὐτοὶ Βούλγαροι εἰς Χρωβα-
τίαν μετὰ τοῦ ᾿Αλογοβότουρ τοῦ πολεμῆσαι, καὶ ἐσφάγησαν
πάντες ἐκεῖσε παρὰ τῶν Χρωβάτων.
Μετὰ δὲ χρόνους ἑπτὰ ἀπὸ τῶν Βουλγάρων φυγὼν ὁ
Τζεέσθλαβος μετὰ καὶ ἑτέρων τεσσάρων ἀπὸ Πρεσθλάβου
εἰσῆλθεν ἐν Σερβλίᾳ, οὐχ εὗρε δὲ εἰς τὴν χώραν εἰ μὴ
πεντήκοντα μόνους ἄνδρας μήτε γυναῖκας ἔχοντας μήτε
παιδία, ἀλλὰ κυνηγοῦντας καὶ διατρεφομένους. μετὰ τούτων
κρατήσας τὴν χώραν ἐμήνυσε πρὸς τὸν βασιλέα Ῥωμαίων,
τὴν ἐξ αὐτοῦ ἀντίληψιν καὶ βοήθειαν ἐπιζητῶν, ὑπισχνού.
μενος δουλεύειν καὶ ὑπείκειν τῇ προστάξει αὐτοῦ καθὼς καὶ
οἱ πρὸ αὐτοῦ ἄρχοντες. καὶ ἔκτοτε οὐ διέλιπεν ὁ βασιλεὺς
Ῥωμαίων εὐεργετῶν αὐτόν, ὥστε καὶ <οἱ>1 εἰς Χρωβατίαν
καὶ Βουλγαρίαν καὶ ἐν ταῖς λοιπαῖς χώραις διάγοντες
Σέρβλοι, οὓς ὁ Συμεὼν διεσκόρπισε, τοῦτο ἀκούσαντες
συνήχθησαν εἰς αὐτόν. ἀλλὰ καὶ ἐν τῇ πόλει πολλοὶ ἀπὸ
Βουλγαρίας φυγόντες εἰσῆλθον· οὓς καὶ ἐνδύσας καὶ εὐεργε-
τήσας ὁ βασιλεὺς τῶν Ῥωμαίων ἀπέστειλε πρὸς τὸν Τζεέσθ-
λαβον. καὶ ἀπὸ τῶν πλουσίων δωρεῶν τοῦ βασιλέως τῶν
Ῥωμαίων συστησάμενος καὶ ἐνοικήσας τὴν χώραν ὡς τὸ
πρότερόν ἐστιν ὑποτεταγμένος δουλοπρεπῶς τῷ βασιλεῖ
Ῥωμαίων, καὶ διὰ τῆς τοῦ βασιλέως συνδρομῆς καὶ τῶν
πολλῶν αὐτοῦ εὐεργεσιῶν τὴν τοιαύτην χώραν συστήσας καὶ
ἄρχων ἐν αὐτῇ βεβαιωθείς.
Ὅτι ὁ ἄρχων Σερβλίας ἐξ ἀρχῆς, ἦγουν ἀπὸ τῆς βασιλείας
Ηρακλείου τοῦ βασιλέως, δουλικῶς ἐστὶν ὑποτεταγμενος τῷ
1 <oi> quod Bekker coni. addidi.
34 EARLY HISTORY OF THE SLAVONIC SETTLEMENTS
Ρωμαίων βασιλεῖ, καὶ αὐδέποτε τῷ ἄρχοντι Βουλγαρίας
καθυπετάγη.
Ὅτι ἐν τῇ βαπτισμένῃ Σερβλίᾳ εἰσὶ κάστρα οἰκούμενα
τὸ Δεστινίκον, τὸ Τζερναβουσκεή, τὸ Μεγυρέτους, τὸ Δρεσ-
νεηκ, τὸ Λεσνὴκ, τὸ Σαληνές, καὶ εἰς τὸ χωρίον Βόσωνα
τὸ Κάτερα1 καὶ τὸ Δεσνήκε
1 Fort. τὰ Κάτερα.
IN DALMATIA, CROATIA, AND SERBIA
35
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΑΓ
Περὶ τῶν Ζαχλούμων, καὶ ἧς νῦν οἰκοῦσι χώρας.
Οτι ἡ τῶν Ζαχλούμων χώρα παρὰ τῶν Ῥωμάνων πρότερον
ἐκρατεῖτο, Ῥωμάνων δὲ φημὶ οὓς ἀπὸ Ῥώμης Διοκλητιανὸς ὁ
βασιλεὺς μετῷκισε, καθὼς καὶ εἰς τὴν τῶν Χρωβάτων ἱστο-
ρίαν εἴρηται περὶ αὐτῶν, ὑπὸ βασιλεῖ δὲ Ῥωμαίων ἡ τῶν
Ζαχλούμων αὕτη χώρα ὑπῆρχεν, ἀλλὰ παρὰ τῶν ᾿Αβάρων
αἰχμαλωτισθεῖσα ἥ τε χώρα καὶ ὁ ταύτης λαὸς τὸ παράπαν
ἠρήμωται. οἱ δὲ νῦν ἐκεῖσε οἰκοῦντες Ζαχλοῦμοι Σέρβλοι
τυγχάνουσιν, ἐξ ἐκείνου τοῦ ἄρχοντος τοῦ εἰς τὸν βασιλέα
῾Ρωμαίων Ηράκλειον προσφυγόντος. Ζαχλοῦμοι δὲ ὠνομάσ-
θησαν ἀπὸ ὄρους οὕτω καλουμένου Χλούμου. καὶ ἄλλως δὲ
παρὰ τῇ τῶν Σκλάβων διαλέκτῳ ἑρμηνεύεται τὸ Ζαχλοῦμοι
ἤγουν ὀπίσω τοῦ βουνοῦ, ἐπειδὴ ἐν τῷ τοιούτῳ χωρίῳ βουνός
ἐστι μέγας, ἔχων ἄνωθεν αὐτοῦ δύο κάστρα, τὸ Βόνα καὶ τὸ
Χλούμ. ὄπισθεν δὲ τοῦ τοιούτου βουνοῦ διέρχεται ποταμός
καλούμενος Βόνα, ὃ ἑρμηνεύεται καλόν.
GO
Ὅτι ἡ γενεὰ τοῦ ἀνθυπάτου καὶ πατρικίου Μιχαὴλ τοῦ
υἱοῦ τοῦ Βουσεβούτζη τοῦ ἄρχοντος τῶν Ζαχλούμων ἦλθεν
ἀπὸ τῶν κατοικούντων ἀβαπτίστων εἰς τὸν ποταμὸν Βίσλας,
τὸν ἐπονομαζόμενον Διτζίκη, καὶ ᾤκησεν εἰς τὸν ποταμὸν τὸν
ἐπονομαζόμενον Ζαχλούμα.
῞Οτι ἐν τῷ χωρίῳ τῶν Ζαχλούμων εἰσὶ κάστρα οἰκούμενα
τὸ Σταγνόν, τὸ Μακρισκίκ, τὸ Ἰοσλή, τὸ Γαλουμαήνικ, τὸ
Δοβρισκίκ.
36 EARLY HISTORY OF THE SLAVONIC SETTLEMENTS
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΛΔ'
Περὶ τῶν Τερβουνιατῶν καὶ τῶν Καναλιτῶν καὶ ἧς νῦν οἰκοῦσι
χώρας.
Ὅτι ἡ τῶν Τερβουνιατῶν καὶ τῶν Καναλιτῶν χώρα μία
ὑπάρχει. ἀπὸ δὲ τῶν ἀβαπτίστων Σέρβλων οἱ ἐκεῖσε κατά-
γονται, οἱ ἐξ ἐκείνου τοῦ ἄρχοντος οἰκοῦντες τοῦ εἰς τὸν
βασιλέα Ηράκλειον προσφυγόντος ἀπὸ τῆς ἀβαπτίστου
Σερβλίας μέχρι τοῦ ἄρχοντος Σερβλίας τοῦ Βλαστημέρου.
οὗτος οὖν ὁ ἄρχων Βλαστήμερος τῇ ἰδίᾳ θυγατρὶ δέδωκεν
ἄνδρα Κραΐναν τὸν υἱὸν Βελάη τοῦ ζουπάνου Τερβουνίας.
θέλων οὗτος τὸν ἴδιον γαμβρὸν δοξάσαι ὠνόμασεν αὐτὸν
ἄρχοντα, ποιήσας αὐτὸν αὐτεξούσιον. ἐξ ἐκείνου δὲ ὁ
Ψαλιμέρης ἐγεννήθη, καὶ ἀπ᾽ ἐκείνου ὁ Τζουτζημέρης. ἦσαν
δὲ οἱ τῆς Τερβουνίας ἄρχοντες ἀεὶ ὑπὸ τὸν λόγον τοῦ
ἄρχοντος Σερβλίας. Τερβουνία δὲ τῇ τῶν Σκλάβων δια-
λέκτῳ ἑρμηνεύεται ἰσχυρὸς τόπος· ἡ γὰρ τοιαύτη χώρα
ὀχυρώματα ἔχει πολλά.
Ὅτι ἐστὶ καὶ ἑτέραι χώρα ὑπὸ ταύτην τὴν χώραν Τερ-
βουνίας, Καναλὴ προσαγορευομένη. τὸ δὲ Καναλὴ ἑρμη-
νεύεται τῇ τῶν Σκλάβων διαλέκτῳ ἁμαξιά, ἐπειδὴ διὰ τὸ
εἶναι τὸν τόπον ἐπίπεδον πάσας αὐτῶν τὰς δουλείας διὰ
ἁμαξῶν ἐκτελοῦσιν.
"Οτι ἐν τῷ χωρίῳ Τερβουνιας καὶ τοῦ Καναλὴ εἰσὶ κάστρα
οἰκούμενα ἡ Τερβουνία, τὸ Ορμος, τὰ Ῥίσενα, τὸ Λουκάβετε,
τὸ Ζετλήβη.
1 ἕτερα χωρία codd. corr. Meursius.
IN DALMATIA, CROATIA, AND SERBIA
37
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΛΕ
Περὶ τῶν Διοκλητιανῶν, καὶ ἧς νῦν οἰκοῦσι χώρας.
Οτι ἡ Διοκλήας χώρα καὶ αὐτὴ πρότερον παρὰ τῶν Ῥωμάνων
ἐκρατεῖτο, οὓς ἀπὸ Ῥώμης μετῴκισεν ὁ βασιλεὺς Διοκλητια-
¿
νός, καθὼς καὶ εἰς τὴν περὶ τῶν Χρωβάτων ἱστορίαν εἴρηται·
ὑπὸ δὲ τὸν βασιλέα Ῥωμαίων ὑπῆρχε, παρὰ δὲ τῶν ᾿Αβάρων
καὶ αὕτη ἡ χώρα αἰχμαλωτισθεῖσα ἠρήμωται, καὶ πάλιν ἐπὶ
Ηρακλείου τοῦ βασιλέως ἐνῳκίσθη, καθὼς καὶ ἡ Χρωβατία
καὶ ἡ Σερβλία καὶ ἡ τῶν Ζαχλούμων καὶ ἡ Τερβουνία καὶ
τοῦ Καναλή.1 Διόκληα δὲ ὀνομάζεται ἀπὸ τοῦ ἐν τῇ τοιαύτῃ
χώρᾳ κάστρου, ὅπερ ἔκτισεν ὁ βασιλεὺς Διοκλητιανός· νυνὶ
δέ ἐστιν ἐρημόκαστρον, μέχρι τοῦ νῦν ὀνομαζόμενον Διόκληα.
Ὅτι ἐν τῇ χώρᾳ Διοκλείας εἰσὶ μεγάλα κάστρα οἰκούμενα,
τὸ Γράδεται, τὸ Νουγράδε, τὸ Λοντοδόκλα,2
1 Fort. <ή> τοῦ Καναλή.
2 Λόντο, Δόκλα (<τὸ> Δόκλα malim) Safarik.
38
EARLY HISTORY OF THE SLAVONIC SETTLEMENTS
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΛϚʹ
Περὶ τῶν Παγανῶν τῶν καὶ ᾿Αρεντανῶν καλουμένων, καὶ ἧς νῦν
οἰκοῦσι χώρας.
Π
Οτι ἡ χώρα εἰς ἣν νῦν οἰκοῦσιν οἱ Παγανοὶ καὶ αὕτη
πρότερον παρὰ τῶν Ῥωμαίων ἐκρατεῖτο, οὓς ἀπὸ Ῥώμης ὁ
βασιλεὺς Διοκλητιανὸς μετοικίσας ἐν Δελματίᾳ ἐνῴκισεν.
οἱ δὲ αὐτοὶ Παγανοὶ ἀπὸ τῶν ἀβαπτίστων Σέρβλων κατά-
γονται, ἐξ ἐκείνου τοῦ ἄρχοντος τοῦ πρὸς τὸν βασιλέα
῾Ηράκλειον προσφυγόντος. παρὰ δὲ τῶν ᾿Αβάρων καὶ αὕτη
ἡ χώρα αἰχμαλωτισθεῖσα ἠρήμωται, καὶ πάλιν ἐπὶ ῾Ηρακ-
λείου τοῦ βασιλέως ἐνῳκίσθη. Παγανοὶ δὲ καλοῦνται διὰ
τὸ μὴ καταδέξασθαι αὐτοὺς τῷ τότε καιρῷ βαπτισθῆναι ὅτε
καὶ πάντες οἱ Σέρβλοι ἐβαπτίσθησαν· καὶ γὰρ Παγανοὶ
τῇ τῶν Σκλάβων διαλέκτῳ ἀβάπτιστοι ἑρμηνεύονται. τῇ
τῶν Ῥωμαίων δὲ διαλέκτῳ ἡ χώρα αὐτῶν ᾿Αρέντα καλεῖται,
ἐξ οὗ κἀκεῖνοι παρὰ τῶν αὐτῶν Ῥωμαίων ᾿Αρεντάνοι
καλοῦνται. Ὅτι ἐν Παγανίᾳ εἰσὶ κάστρα οἰκούμενα τὸ
Μόκρον, τὸ Βερούλλια, τὸ Ὄστρωκ καὶ ἡ Λαβίνετζα. κρα-
τοῦσι δὲ καὶ ταύτας τὰς νήσους. νῆσος μεγάλη ἡ Κούρκρα
ἤτοι τὸ Κίκερ, ἐν ᾗ ἔστι καὶ κάστρον. νῆσος ἑτέρα μεγάλη
τὰ Μέλετα ἤτοι τὸ Μαλοξεάται, ἣν ἐν ταῖς πράξεσι τῶν
᾿Αποστόλων ὁ ἅγιος Λοῦκας μέμνηται, Μελίτην ταύτην
προσαγορεύων· ἐν ᾗ καὶ ἔχις τὸν ἅγιον Παῦλον ἀπὸ τοῦ
δακτύλου προσήψατο, ἣν καὶ τῷ πυρὶ ὁ ἅγιος Παῦλος
κατέφλεξε. νῆσος ἑτέρα μεγάλη τὸ Ψάρα. νῆσος ἑτέρα
μεγάλη ὁ Βράτζης. εἰσὶ δὲ καὶ ἕτεραι νῆσοι αἱ μὴ κρατού-
μεναι παρὰ τῶν αὐτῶν Παγανῶν, νῆσος τὰ Χόαρα, νῆσος Ιης,
νῆσος τὸ Λάστοβον.
IN DALMATIA, CROATIA, AND SERBIA
39
THE SUCCESSION OF SERBIAN KINGS
IN NINTH AND TENTH CENTURIES
Vyšeslav
Radoslav c. early ninth century.
Προσηγόης)
Vlastimir, c. between 840 and 880.
Mutimir, Stoimir, and Goinik (sons of Vlastimir).
Mutimir (alone).
Prvoslav (son of Mutimir), reigns one year, c. 891-2.
Peter (son of Goinik), c. 892 to c. 918.
Paul (grandson of Mutimir), c. 918 to c. 924.
Zacharias (son of Prvoslav), c. 924-5.
Interregnum.
Časlav (grandson of Stoimir), c. 932 (apparently still
reigning in 949).
GLOSSARY
I. GRAECITAS.
M.G. Modern Greek; Sl. = Slavonic.
ἀγγούριον, cucumber; M.G. ἀγγοῦρι.
áλλáyɩov, relief division (for garrison).
ἀνθύπατος καὶ πατρίκιος, Proconsul and Patrician; Byzantine
titular dignity, higher than simple Patrician, and next to
Magistros.
ἀποκρισιάριος, ambassador.
äpμara (plur.)=Lat. arma.
ȧpXOVTÓTOVλos, son of a noble, prince.
ǎσπρos (M.G.), white.
Baoiλikós, Imperial officer or messenger.
Býσadov, brick, from (laterculus) bessalis, a tile of eight inches
long.
Boeávos, bān, Sl. title.
Boλiâs (=ẞoiλâs Russian boiar), title of nobility in Bulgaria.
yoúva, fur, fur garment (cp. gown).
δουλεία, business; M.G. δουλειά,
Soúλwois, business, service.
Spoμikòs (vaós), architectural term for churches of basilican form.
δρουγγάριος τοῦ πλοίμου, Drungary of the Fleet, title of the Imperial
High Admiral.
ἔγγων = ἔγγονος.
ἐγχόρηγος, lime cennent ; M.G. χορήγι, lime.
ἐγχυλιάζω, solder.
elλnpa, vault, dome.
elλnpatiкós, vaulted, round.
els = év.
41
42
GLOSSARY
ék, éέ, of.
¿кßáλλw, produce, put in the field.
ἐκεῖσε ἐκεῖ.
ἓν (κάστρον), a certain (fortress); cp. M.G. ἕνας, μιά, ἔνα, used in
this sense.
év=eis.
་
Lovπávos, Župan, Sl. title.
Louravía, župa, Sl. administrative district.
ἦτον —ἦν.
épa, Theme (Imperial province).
καλοκαίριον, summer; M.G. καλοκαίρι.
καταλαμβάνω, arrive.
κεφαλήν, εἰς, eastwards.
kλeɩσoûpa (clausura), mountain pass, fort in such a pass.
Kovтoûρa, kind of ship (hence gondola).
κοσμίτης (κοσμήτης), entablature.
κοχλεία= κοχλίας, spiral staircase.
κῦρις (genitive κυροῦ)= κύριος, used of the Emperor.
λaû, supposed by the author to be a Latin word=cliff.
λoyolérηs Toû Spóμov, Logothete of the Course (whose functions were
partly those of a Minister of Foreign Affairs).
µáyɩrpos, high titular dignity in the Empire in the ninth and
tenth centuries.
μerá, with accusative, with.
μήτου.
vóμɩoµa, the Imperial gold solidus (value about 12s. 6d.).
ὅπου δ' ἄν= ὅποι ἄν.
πáктOV (pactum), tribute.
πapáλnvis, capture, occupation.
тapaµóviμov, military station.
πλήν, but.
Tóλeμos, battle, army.
Tоλeμŵ, with accusative.
GLOSSARY
43
σayývη, particular kind of ship.
σépẞovλov, shoe of undressed leather; M.G. T【epßoûλɩ (local).
σκυλίον, dog ; M.G. σκυλί.
σVYKOTŃ, mosaic or tessellated work.
σvv8ldwµɩ, yield (intransitive).
συνεπαρεῖν = συνεπαίρειν.
ταξείδιον, journey, expedition; M.G. ταξεῖδι.
ταξιώτης – ταξάτος, garrison soldier.
τοξικὴ φωταγωγός, shot-hole.
=
ὑλογραφία=κηρόχυτος ΰλη, encaustic painting.
úñóðeσis, matter, business.
φάλκων, φαλκώνιον, falcon.
þλáµovλov (flammeolum), banner.
þoσσátov (fossatum), camp, army.
χελάνδιον, barge.
ψυχάριον, slave.
II. GEOGRAPHICAL.
Latin equivalents are enclosed in parentheses. Where two modern
names are given, the first is the Italian, the second the
Slavonic.
=
isl. island; r. river; 81. Slavonic.
Αβαροι, ᾿Αβάρεις, Avars.
'ANẞoúvov Káσrpov, Albona Labin (in Istria).
'Aλwhπ, isl. Ulbo Olib.
'Avriẞápis, Antivari.
Apẞn, isl. Arbe=Rab (Arba).
'Aρévтa, r. Narenta = Neretva (Naro).
'Ασπάλαθος, ἡ (in cap. 30), and ᾿Ασπάλαθον, τό (in cap. 29),
Spalato Split.
'Αχελώς (’Αχέλῳος), r. in Bulgaria not identified.
=
Bápis, Bari.
Βαρτζώ = Βράτζη, q.0.
;
Bayıẞapela, part of the Carpathians, or perhaps the Riesengebirge
(Bohemia).
44
GLOSSARY
Békλa, isl. Veglia Krk.
BEATLEY, perhaps Bjelina, in plain of Bukovica.
Beλoypadov: (1) Zara Vecchia Biograd; (2) Belgrade (Singi-
dunum). Sl. name=white town.
=
Beλoxpwẞátor, White Croatians (Sl. biol, white). The inhabitants
of Bohemia and Moravia are probably meant.
Beveẞevdóv, Benevento (mentioned as if the author took it for a
maritime town, but perhaps it means generally South Italy,
the Duchy of Benevento).
Bepoúλλia, Vrulja, on Dalmatian coast, between Makarska and
=
Almissa.
Bloλa, r. Vistula (Polish, Wisla).
Bóki, supposed to mean Boio-heim, Bohemia.
Bóva: (1) r. Buna (from bun, chalk), a tributary of the Narenta ;
(2) fortress.
Bóσwva, Bosnia, name derived from r. Bosna (Basanius).
Boúroẞa, Budua (Butua).
Bρárin, isl. Brazza – Brač.
Bpeẞépa, Bribir, between r. Krka and Lake Karin.
Taλovμahvik, unknown.
Tpadéral, perhaps Gradit', near Scodra.
Tovτynoká, Gazko, near town of Ototška (Šaf.).
Aaλév, Dlmeno, pronounce Dumno (Dalminium), in Herzegovina.
AEKάTEρa, Cattaro Kotor.
Δελματίας, ὁ κόλπος τῆς, Hadriatic.
Aεovýк, unknown.
*
AEOTIVÍKOV, Desnica, on the lower Drina.
Aiάdwpa, Zara= Zadar (Jadera).
Aiókλela, Aiókλŋα, Doclea (Sl. Duklja), in Montenegro (near the
modern Podgorica), reputed, but probably wrongly, to have
been Diocletian's birthplace.
Διοκλήας, ἡ χώρα, Dioclia (land of the Sl. Διοκλητιανοί), in later
times called Zeta.
Διτζίκη, r. Vistula.
▲оẞρiσkĺк, Dabar, south-east of Ljubin.
Δοστινίκα = Δεστινίκον, q.0.
Apeσveńk, uncertain (cp. Šafarik, ii., p. 261).
'Extoσós, Alessio Les (Lissus).
'Eλkúviov, Dulcigno=Ulkin (Olcinium).
'EOTLOVV, Sestrum.
GLOSSARY
45
Zaxλoúµa, r. perhaps identical with Bóva, q.v.
Zaxλoûμoi, Slavonic tribe, whose name the author derives from
Sl. za, behind, and kh`lm (Croat. hum), hill. Their land was
called Hum or Zahlmije (Chulmia, terra de Chelmo) in the
Middle Ages.
Zevrlva, r. Cettina.
Zerλhẞn, unknown.
"Hμora, Imota, Imotski.
"In, isl. Lissa Vis.
'Tooλ, Oslje, in Herzegovina (Šaf.).
Kavaλh, Sl. Konavli, district near aqueduct of Epidaurum (not
derived, as author thought, from Sl. kolnitsa=åµaşıá, but from
Lat. canalis, aqueduct).
Kárepa, Kotorsko, in valley of the Bosna.
Karavтpeßevó, Uljan ? (Farlati).
Klora, isl. Pago.
Kλaẞáka, perhaps Glamotš, in Herzegovina (Šaf.).
Kλeîσa, Clissa = Klis.
Kópi, Karin.
Κούρκρα, ή, or Κούρκουρα, τά, or Κίκερ, Curzola = Kordula (Corcyra
Melaena).
Kplẞaoa, Krbava (?), east of the Quarnero.
Λαβίνετζα, unknown.
Aάoтoẞov, isl. Lagosta Lastovo.
Aeσvýê, possibly Ljesnica on r. Iader (Šaf.).
Alrţa, Lika.
Λογουβαρδία, elsewhere Λογγιβαρδία, the Imperial Theme of
Longobardia, corresponding to the Lombard Duchy of Bene-
vento, and including all the Imperial territory in South Italy
except Calabria (Bruttii), which was part of the Theme of Sicily.
Aovrodókλa, uncertain. If Šaf. is right, we should read Aóvтo,
Aókλa, the first name meaning Lunta or Linda, north-east of
Scodra, and the second Doclea.
Λουκάβετε, unknown.
Λουμβρικάτον, isl. Vergada.
Meyupérous, explained by Jireček as Medjurecje, "between the
rivers," perhaps a fort of that name at Samobor on the Drina,
below Gorazda.
46
GLOSSARY
Méλera, rá, or Maλugedre, isl. Meleda = Mljet (Melita).
Meλerá, isl. Melada.
Méλura, isl. Malta (Melita).
Mокριoкĺк, unknown.
Moкρóν, Makarska.
Niva (perhaps = Nivla, in Strabo VII., 5, 5), Nina, on r. Crmanja.
Nóva, Nona (Aenona).
Novypáde (ie., new town, cp. Novgorod), perhaps Gradac, in
Montenegro (Saf.).
"Oppos, Urmo (Šaf.).
'Opóvтios='Apévra, 9.v.
Oorpúy (i.e., island), Zaostrog, south of Makarska.
Οψαρα, τά, isl. Ossero = Osor.
Ilayavol, Slavonic tribe, so called by the Italian Dalmatians. The
word is of course Latin, paganus, not, as Constantine thought,
Slavonic.
Пarhivakîraι, Patzinaks or Pechenegs, a Hunnic people who, driving
the Magyars before them, had occupied the regions west of the
Dnieper towards the end of the ninth century.
Пapalaλaσola, Maritima, Sl. Primorje, coastland of district of
Dioclea.
Ieσévra, perhaps the district south of Jajze.
Пúx, isl. Sale.
IIlraupa, Epidaurum.
IIλéẞa, r. Pliva in Bosnia.
Πρέσθλαβον (elsewhere called Περίσθλαβα, Πρίσθλαβα), Great
Preslav, near Chatalar, in Bulgaria.
Пupóτiμa, isl. unknown.
'Paoûow, Ragusa Dubrovnik.
'Páoŋ, Ras, frontier fortress of Serbia, on r. Raška in Novipazar.
'Paorúrla, south of Makarska, near Vrgorac.
=
'Ploeva, Risano (Rhizon, Rizinium).
'Pwpalwv, ý diáλektos tŵv, Latin (not Greek, as Romaic meant in
later times).
'Pwμâvo, Latin-speaking population of Dalmatia, to be distin-
guished from 'Papaîoɩ, Imperial subjects, Greeks.
'Paooa, Porto Rose, at entrance of Gulf of Cattaro.
GLOSSARY
47
Zaλnvés, tó (Salinae), salt springs at Tuzla, in Bosnia.
Σαλῶνα, ή (gen. Σαλῶνος ; acc. Σαλῶναν, Σαλῶνα), Salona=Solin
(Salonae).
Σαξία (elsewhere Σαζωνία), Duchy of Saxony, apparently extended
to mean Francia, Germany.
Zeλẞó, isl. Selve = Silbo.
Zépßλia, rá, unknown place in Theme of Thessalonica.
Elspaya, district of Dalmatian Belgrad.
Σkepdá, isl. Scarda Škarda.
Ekipdá, isl. Scherda, near Pago (Saf.).
**
Σkóρdova, Scardona = Skradin (Scardona).
Σκοτεινὴ (θάλασσα), Baltic.
Zrayvóv, Stagno Ston, at east end of peninsula of Sabbioncello.
Σróλπov, the ancient Stlupi (Erλoûtɩ), in Liburnia.
Tevhy, Knin.
Τερβουνία, land of the Trébinje (Τερβουνιαταί, elsewhere Τρα-
Boûvo). Constantine wrongly derives it from Sl. tvrd, hard.
Terpayyoúρlov, Traù= Trogir (Tragurium).
Τζέντζηνκ = Ζεντίνα, q.υ.
Thepvaßovokeń, unknown (Thepva- is evidently Sl. črn, black).
Tvýva, probably district of Tevýv, q.v.
Touρkla, Hungary.
Тоûρко, Magyars.
Þápos, ô, Pápa, Tó, Lesina (Pharos, Pharia).
Opayyla, East Francia, Germany.
Χλεβίανα οι Χλέβενα, ή, Χλεβένα, τό, Hlévno, Livno.
Xλoup, Sl. word for hill: (1) a hill; (2) a fortress. See
Ζαχλοῦμοι.
Xóapa, rá, isl., possibly Cazza (west of Lagosta).
PRINTED IN GREAT BRITAIN BY
BILLING AND SONS, LTD., GUILDFORD AND ESHER
HELPS FOR STUDENTS OF HISTORY (contd.)
19. AN INTRODUCTION TO THE STUDY OF AMERICAN DIPLO-
MACY. By Carl Russell Fish, Ph.D., Professor of American
History in the University of Wisconsin. 1s. net.
20. HINTS ON TRANSLATION FROM LATIN INTO ENGLISH.
.By Alexander Souter, D.Litt. 6d. net.
21. HINTS ON THE STUDY OF LATIN. (A.D. 125-750.) By
Alexander Souter, D.Litt. 8d. net.
22. REPORT OF THE HISTORICAL MSS. COMMISSION. By
R. A. Roberts, F.R.H.S., Sometime Secretary of the Com-
mission. 2s. 6d. net.
23. A GUIDE TO FRANCISCAN STUDIES. By A. G. Little.
1s. 6d. net.
24. A GUIDE TO THE HISTORY OF EDUCATION. By John W.
Adamson, Professor of Education in the University of
London. 8d. net.
25. INTRODUCTION TO THE STUDY OF RUSSIAN HISTORY.
By W. F. Reddaway. 6d. net.
26. MONUMENTS OF ENGLISH MUNICIPAL LIFE. By W. Cun-
ningham, D.D., F.B.A. 1s. net.
27. LA GUYENNE PENDANT LA DOMINATION ANGLAISE, 1152–
1453. Par Charles Bémont. 1s. 4d. net.
28. THE HISTORICAL CRITICISM OF DOCUMENTS. By R. L.
Marshall, M.A., LL.D. 1s. 3d, net.
29. THE FRENCH REVOLUTION. By G. P. Gooch. 8d. net.
30. SEALS. By H. S. Kingsford, M.A. 1s. 3d. net.
31. A STUDENT'S GUIDE TO THE MANUSCRIPTS OF THE
BRITISH MUSEUM. By J. P. Gilson, M.A. 48 pp. 1s. net.
32. A SHORT GUIDE TO SOME MANUSCRIPTS IN THE LIBRARY
OF TRINITY COLLEGE, DUBLIN. By Robert H. Murray,
Litt.D. 64 pp. 1s. 9d. net.
33. IRELAND, 1494-1603. By R. H. Murray, Litt.D. 1s. net.
34. IRELAND, 1603-1714. By R. H. Murray, Litt.D. is. net.
35. IRELAND, 1714-1829. By R. H. Murray, Litt.D. 1s. net.
(Nos. 33, 34 and 35 In one volume, cloth, 3s. 6d. net.)
36. COINS AND MEDALS. By G. F. Hill, M.A., F.B.A.
1s. 6d. net.
37. THE LATIN ORIENT. By William Miller, M.A. 1s. 6d. net.
38. THE TURKISH RESTORATION IN GREECE, 1718-1797. By
William Miller, M.A. 1s. 3d. net.
(Others to follow.)
TEXTS FOR STUDENTS.
↑
1. SELECT PASSAGES from Josephus, Tacitus, Suetonius, Dio
Cassius. Illustrative of Christianity in the First Century.
Arranged by H. J. White, D.D. 3d. net.
2. SELECTIONS FROM MATTHEW PARIS. Arranged by C. A.
J. Skeel, 9d. net.
3. SELECTIONS FROM GIRALDUS CAMBRENSIS. Arranged by
C. A. J. Skeel. 9d. neť.
4. LIBRI SANCTI PATRICII. The Latin Writings of St. Patrick,
etc. Newport J. D. White, D.D. 6d. net.
5. A TRANSLATION OF THE LATIN WRITINGS OF ST. PATRICK.
By Newport J. D. White, D.D. 8d. net.
Arranged by H. J.
6. SELECTIONS FROM THE VULGATE.
White, D.D. 9d. net.
7. THE EPISTLE OF ST. CLEMENT OF ROME. 6d. net.
8. SELECT EXTRACTS from Chronicles and Records relating
to English Towns in the Middle Ages. Edited by F. J. C.
Hearnshaw, M.A., LL.D. 9d. net.
9. THE INSCRIPTION ON THE STELE OF MÉSA', commonly
called the Moabite Stone. The Text in Moabite and Hebrew
with translation by H. F. B. Compston, M.A. 6d. net.
10." THE EPISTLES OF ST. IGNATIUS. Edited by T. W. Crafer,
D.D. 1s. net.
11. CHRISTIAN INSCRIPTIONS. By H. P. V. Nunn, M.A. With
two Illustrations. 1s. net.
12. SELECTIONS FROM THE “HISTORIA RERUM ANGLICARUM”
OF WILLIAM OF NEWBURGH. 1s. 3d. net.
13. THE TEACHING OF THE TWELVE APOSTLES. Edited by
T. W. Crafer, D.D. 4d. net.
14. THE EPISTLE OF BARNABAS. Edited by T. W. Crafer, D.D.
6d. net.
15. THE CODE OF HAMMURABI. By Percy Handcock, M.A
1s. net.
16. SELECTIONS FROM THE TELL EL-AMARNA LETTERS
By Percy Handcock, M.A. 4d. net.
17. SELECT PASSAGES ILLUSTRATING COMMERCIAL AND
DIPLOMATIC RELATIONS BETWEEN ENGLAND AND
RUSSIA. By A. Weiner, M.A., F.R.Hist.S.
1s. Ed. net.
LONDON: S.P.C.K.