DUPL
B 388579
munum
WI
1817
UUDUB
SCIENTIA
ARTES
VERITAS
LIBRARY
OF THE
UNIVERSITY OF MICHIGAN
Hunkunthletes
WWW
ste numitz in
TIETOK
SI QUERIS.PENINSULAM.AMCNAM
CTROPICE
. ل ا ل :ا ::
mutu ULEI
DI!!!!!
IlIIlIlIIIIMIST
BS
2551
• B5
1864
BEZAE
CODEX
CANTABRIGIENSIS.
C
1
Cambridge :
||
14
本本​木
​prontit
Hili
PRINTED BY C. J. CLAY, M. A.
AT TIE UNIVERSITY PRESS.
Bible, N.I. Gospels and acts, breek, 1864.
BEZAE CODEX CANTABRIGIENSIS,
BEING AN EXACT COPY, IN ORDINARY TYPE, OF THE CELEBRATED
UNCIAL GRAECO-LATIN MANUSCRIPT OF THE FOUR GOSPELS
AND ACTS OF THE APOSTLES,
WRITTEN EARLY IN THE SIXTH CENTURY, AND PRESENTED TO THE
>
UNIVERSITY OF CAMBRIDGE BY THEODORE BEZA, A.D. 1581.
EDITED WITH
A CRITICAL INTRODUCTION, ANNOTATIONS, AND FACSIMILES
BY
FREDERICK H. SCRIVENER, M.A.
RECTOR OF S. GERRANS, CORNWALL,
Cambridge:
DEIGHTON, BELL, AND CO.
LONDON: BELL AND DALDY.
1864
Ry.st.
duautch
3-26 -40
40263 3
TO THE RIGHT REVEREND
EDWARD HAROLD, LORD BISHOP OF ELY.
MY LORD,
When I first projected a new Edition of Codex Bezae, you were so
good as to recommend my design to the Syndics of the Cambridge Press as
one worthy of aid from the funds at their disposal; you have encouraged me
throughout my task with kind interest and ready sympathy: yet I am so
deeply conscious of the faults of this Volume that I should be ashamed to
inscribe it to your Lordship had I not unsparingly devoted to it time and
pains and the best faculties of my mind. My work, indeed, has proved far
harder than I expected, but its diligent prosecution has brought with it such
real delight that I cannot part from the companion of many laborious hours
without some loving regret, not unmingled (I would trust) with reverent
thankfulness that life and heart have been vouchsafed to me to make one poor
contribution more to the critical study of Holy Scripture.
My, Lord, may it please Him whose Providence has called you to your
high office to prosper therein all that your hand findeth to do: may His
blessing especially rest on your godly endeavour to restore to our dear Cambridge
her ancient glory of being the school and home of true divinity, by persuading
her most promising sons to consecrate their fresh strength to the ministry of
Christ's Church in England, at this time of no common need.
I am, my LORD,
Your obliged and dutiful servant,
F. H. SCRIVENER.
S. GERRANS, June 1, 1864.
66
Inclytae modisque omnibus celebratissimae ACADEMIAE CANTABRIGIENSI Gratiam et
pacem a Deo patre ac Domino nostro Jesu Christo.
Quatuor Evangeliorum et Actorum Apostolicorum graeco latinum exemplar ex S. Irenaei caenobio
“lugdunensi ante aliquot annos nactus, mutilum quidem illud, et neque satis emendatè ab initio ubique
descriptum, neque ita ut oportuit habitum, sicut ex paginis quibusdá diverso charactere insertis, et indocti
'cujuspiam graeci Calogeri? barbaris adscriptis alicubi notis apparet, Vestrae potissimum academiae, ut inter
“ verè Christianas vetustissimae, plurimisque nominibus celeberrimae, dicandum existimavi, Reverendi Domini
et patres, in cujus sacrario tantum hoc venerandae, nisi forte fallor, vetustatis monimentum collocetur.
“Etsi verò nulli melius quàm vos ipsi, quae sit huic exemplari fides habenda, estimarint, hac de re tamen
vos admonendos duxi, tantam à me in lucae praesertim Evangelio repertam esse inter hunc codicem et
“ caeteros quátúvis veteres discrepantiam, ut vitandae quorundam offensioni, asservandum potius quàm
"publicandum existimem. In hac tamen non sententiarum sed vocum diversitate, nihil profecto comperi (ex
“eras.] unde suspicari potuerim à veteribus illis haereticis fuisse depravatum. Imo multa mihi videor
“ deprehendisse magna observatione digna: quaedam etiam sic à recepta scriptura discrepantia, ut tamen
cum veterum quorúdā et Graecorum et latinorum patrum scriptis consentiant: non pauca denique, quibus
“ vetusta latina editio corroboratur: quae omnia pro ingenii meï modulo inter se comparata, et cum Syra et
“ Arabica editione collata, in majores meas annotationes à me nuper emendatas et brevi, Deo favente,
"prodituras congessi. Sed age, res haec tota vestri, sicuti par est, judicii esto. Tantum a vobis peto, Reverendi
"Domini et patres, ut hoc qualecúque súmae in vestram amplitudinem observantiae meae [vestr...eras.]
“ veluti monimentum, ab homine vestri studiosissimo profectum, aequi bonique consulatis.
"}. Jesus servator noster, et universe vobis omnibus, et privatim singulis, totique adeo Christianissimae
“Anglorum genti magis ac magis pro bonitate singulari sua benedicat.
“ GENEVAE. VIII Idus Dec. anno Domini CIO IO LXXXI.
“ Vestrae totius inclytae academiae dignitati addictissimus
THEODORUS BEZA."
66
“Ornatissimo viro et in omni literarum genere excellentissimo THEODORO BEZAE
primario pastori Genevensi.
Accepimus literas tuas (Ornatissime Beza) plenas humanitatis, tresque praeterea libros academicae
“ librariae consecratos, quorum duo quinque Mosis volumina hebraicè scripta complectuntur, multis doctis-
“simorum hominum commentariis illustrata, tertius vero manuscriptus quatuor evangelistas graeco latinos
“continet cum actis apostolorum. E quibus omnibus facile existimari potest quam honorifice de Academia
Cantabrigiensi sentias quamque vehementer cupias sempiternum apud nos nominis ac memoriae tuae
“monumentum conservari. Gaudemus hercle (Gravissime Beza) sic esse res nostras ut a te tristi ac directo
Theologo sic2 lautissimis verbis efferantur, sed quod illud in votis habeas ut aliquo collato beneficio de
“ Academia nostra bene mereare, id vero serio triumphamus.
Quanquam (si vere loqui volumus) insignes lucubrationes tuae theologicae, quae quotidie vigent apud
nos, et in omnium ore ac sermone volitant tales sunt tamque divinis rebus accommodatae3 ut vel eo tantum
“ nomine nunquam tibi satis debere posse videamur. Nam hoc scito post unicae scripturae sacratissimam
'cognitionem, nullos unquam ex omni memoria temporum scriptores extitisse quos memorabili viro Johanni
“ Calvino tibique praeferamus, ut vel hac sola beneficentia contentus majorem gratificandi modum non
“ desideres. Sed quoniam nullum finem statuis bonitati tuae, nec tibi satisfacis dum illa tua scripta ad nos
perveniunt quae cum ceteris quoque gentibus communicata sunt nisi quorundam etiam librorum privatam
"accessionem adjungas: publicis tuis scriptis pro communibus utemur, haec vero nuper privata eademque
germana dona literatissimi viri multo arctius amplectemurt. Nam si magnorum hominum liberalitatem qui
nos possessionibus locupletarunt in summa laude ponamus, quo tandem studio prosequemur eos, qui
"curarunt ut omni salutari literatura abundemus. Ac licet hanc animi tui gratuitam propensionem quam
simillimo munere remunerare difficile sit: quantum tamen amore et industria perficere possimus, enitemur
ut intelligas te nobis esse charissimum, nihilque hoc tuo postremo beneficio gratius unquam accidisse.
“Deus opt. max. fidelissimi ministerii tui uberrimum fructum concedat teque ipsum post multos exant-
"latos labores imortali gloria coronet.
“ CANTABRIGIAE, 15° Cal. Junii, anno dni 1582.
“Salutis et dignitatis tuae cupidissimi
“ PROCANCELLARIUS et
“reliquus SENATUS Cantabrigiensis."
Calogeri : Monachi, praesertim senio et aetate venerandi (kalornows).” Ducange Glossar. ad Script. Med. Latin.
sic (cum erased in MS.)
accommodatae (aptissimae erased in MS.)
amplectemur (amplectuntur erased in MS.)
5 at abundemus a full stop in the MS. It should be a (?)
66
66
66
66
1 66
3
4
INTRODUCTION.
The Greek and Latin manuscript of the Four Gospels and Acts of the Apostles, generally known
as the Codex Bezae or Codex D, may seem somewhat less ancient than three or four other extant
copies of the New Testament, but in respect to the modification of the inspired text which it exhibits
is perhaps more interesting and remarkable than any other document of its class. It is now the
property of the University of Cambridge, in whose public Library the open volume is conspicuous
to visitors (Nn. II. 41); and the Syndics of the University Press have liberally contributed to defray
the cost of the present work, in which the parallel lines of the Greek original and its Latin version
(which in Codex Bezae itself are written on separate pages in uncial characters) are represented on
the same page in cursive or ordinary letters (pp. 1–415), precisely as they were left by the first
scribe, nine leaves supplied by later hands being banished to an Appendix, and printed in smaller
.type (pp. 417-428). To this edition of the text (which it is hoped will be found as exact as
anxious care could make it) is annexed a Commentary or body of notes, wherein the many changes
brought into its primitive readings by subsequent correctors (pp. 429—448), all liturgical marks
(pp: 448—450) and other foreign matter (pp. 451-2) scattered throughout the margin of the book,
are diligently recorded, and their respective dates, so far as may be, ascertained. The three facsimile
pages in lithograph are designed to illustrate this Introduction, whose purpose is to discuss, briefly
yet not too superficially, (1) the recent history of the manuscript and the several collations of it
already executed: (2) its palaeographical appearance, probable origin, and age: (3) the character of
its Latin translation, and (4) of its Greek text, as critically examined, and compared with other
monuments of sacred antiquity, whether manuscripts, versions, or citations of Scripture by early
Fathers of the Church

CHAPTER 1.
ON THE RECENT HISTORY OF CODEX BEZAE.
The letter of Theodore Beza (dated 6 December, 1581) which accompanied the manuscript, his
munificent gift to the University of Cambridge, and the reply of the Vice-Chancellor and Senate (dated
18 May, 1582, but not yet received by Beza as late as October 1582, if ever) are reprinted on the
opposite page'. The language of the latter, extravagant as it is, only too faithfully expresses the vene-
ration of that learned body for the donor and his master Calvin, which already boded so ill for the
peace of the English Church. To the French Reformer's meagre account of his manuscript, that he
had gotten it some years before from the Monastery of S. Irenaeus at Lyons, must be added a more
1 The former from the original, the latter from the copy in the keeping of the Public Orator, the Rev. W. G. Clark,
who kindly consulted it at my request.
viii
INTRODUCTION.
explicit statement prefixed to the book (perhaps at an earlier period) in his own cramped hand, and
still preserved there together with his original letter: “Est hoc exemplar venerandae vetustatis ex
Graecia, ut apparet ex barbaris graecis qbusdam ad marginem adscriptis, olim exportatum, et in
Sancti Irenaei monasterio, Lugduni, ad [ad eras.] ita ut hìc cernitur, mutilatum, postq' ibi in pulvere
diu jacuisset, repertum oriente ibi Civili bello, anno Domini 1562.” In the face of this statement,
withheld in his public letter yet by no means studiously concealed, it evinces strange ignorance both
of the man and of his evil times to suppose that Beza received this most precious document as a
present from the hands of the Lyonese monks, under circumstances which would have enabled him to
learn whatever they might know of its history'. Certainly his own words “nactus,” “repertum,"
and “erutum" (N. T., 1582, Praef.), suggest no idea of a gift, and the last object the brotherhood
of S. Irenaeus would have selected for such doubtful liberality would have been the ablest champion
of their enemies in the Colloquy at Poissy (Sept. 1561), who was then actually serving as Chaplain
and Counsellor of the Huguenot army in the campaign which ended with the battle of Dreux
(19 December, 1562). Lyons, it must be remembered, was sacked in this very year 1562,"oriente
ibi Civili bello," by the infamous Des Adrets", whom it suited for a while to espouse the cause of the
Reformed; and though his exploit there was marked by less than his usual cruelty, yet his followers
expended their zeal in profaning the holy places, and have left tokens of their presence yet visible in
the Church of S. Irenaeus itself”. It can hardly be doubted that some one who shared in the plunder
of the Abbey conveyed this portion of it to Beza, who might naturally assume that of which he could
have no direct information, that it had long lain there neglected in the dust. Yet there is good
reason for believing that his codex was in Italy only a few years before the sack of Lyons. William
a Prato, Bishop of the city of Clermont in the adjoining province of Auvergne, produced to the
Council of Trent in 1546 “a very ancient Greek manuscript"," confirming the Latin reading “sic
eum volo” in John xxi. 22, which Cod. D, alone of all known authorities, might appear to do: when
his end was served, the Bishop would of course restore it to his neighbours, the monks of S. Irenaeus,
from whom he had borrowed it. This view is strongly confirmed by the fact that about the year
1546, when Robert Stephens was collecting materials for his critical editions of the Greek Testament,
numerous extracts from a document (by him called B) which we shall soon prove to have been none
other than Codex Bezae, were sent to him from Italy by some friend who had collated it in his
behalf".
1
" Anne omninò credibile est omissurum Bezam ex
monachis sciscitari, tantae vetustatis Keluncov sibi in
manus tradentibus [!], Unde? Cujus olim? Quo casu? et
caetera ejusmodi ? Nemone autem praestd tunc adfuit
monachus qui ei narraret (si ita quidem res fuerit) codi-
cem mstum nostrum adeò non Lugduni mansisse ab Irenaei
paenè temporibus ad illum usque diem, ut nuperrimè
migrâsset ab Italiâ ?” Kipling, Cod. Bezae Praef. p. xx.
2 See his character and career sketched by Brantome,
Des Hommes, I. III. C. 4.
3 “Ils s'emparèrent des portes et de tous les lieux
forts, sans aucun meutre que de deux ou trois personnes,
mais non pas sans leurs impietés et barbaries accoutumées
envers les choses saintes” (Mézeray, Hist. de France, T. III.
p. 87, 1685). Accordingly travellers are shewn the bones
of unclean animals which the Huguenots, in wanton
mockery, then mingled with the presumed remains of
S. Irenaeus and the martyrs of Lyons.
4"Antiquissimus Graecus Codex,” as described by
Marianus Victorius in his notes on S. Jerome, cited by
Wetstein, N. T. Prol., T. I. p. 28.
5 το δε β' εστί το εν Ιταλία υπό των ημετέρων αντι-
Bino èv piłw (Ep. to the Reader, N. T. 1550): scarcely
therefore by his son Henry, who at the age of 18, in or
about the year 1546, collated for his father his other 15
authorities. The whole story of Beza's manuscript would
now be clear, but for one difficulty. In the latest edition
of his Annotations (1598) he nowhere calls it Codex
Lugdunensis, in 1581-2, but Claromontanus
(notes on Luke xix. 26; Acts xx. 3): for though one
may very well suppose that Beza at eighty years of age,
and after so long an interval, might confound the Lyons
copy with his own Codex Claromontanus of St Paul's
Epistles obtained from Clermont near Beauvais, yet the
circumstance that it had once been in the hands of the
Bishop of Clermont in the Auvergne is a remarkable
coincidence, though (as we believe notwithstanding) quite
accidental.
as
INTRODUCTION.
ix
It is now time to enumerate the instances in which Codex Bezae has been employed by scholars
for critical purposes. (1) We hesitate not to assign the first place on the list to Robert Stephens
and his third edition of the Greek New Testament, 1550. The identity of Codex Bezae with B' in
Stephens' margin ought never to have been doubted by any one who had availed himself of the
means at our disposal for testing that editor's accuracy. His principal authority á was the Complu-
tensian Polyglott, a printed book in high repute and readily accessible. After deducting mere errata,
itacisms, and such like, out of the 2300 places wherein it differs from his own printed text, Stephens
cites a' correctly only 554 times, and falsely 56 times, so that more than one case in ten involves a
mistake, while three variations out of four are utterly neglected. It is not likely that his representa-
tion of a document he had not seen, and only heard of from the report of another, would be more
exact than that of a well-known published volume: yet after comparing both his á' and B' with their
respective prototypes, we are enabled to declare that the readings of Cod. D, as being very striking and
peculiar, are much the more faithfully rendered of the two. Except that Stephens cites B' in Matth.
xxvii. 3 napadovo (where nearly the whole leaf has perished), in manifest error for his n or Codex L
(Paris, 62); again in John xix. 6, where, though Cod. D is defective in the original hand, the later scribe
who supplied the hiatus actually has the reading imputed to B' (stavpwcov otavpwgov avtov); and again
in Acts ix. 31, also wanting in Cod. D, where the whole reading belongs to his 8' (Cod. Act. 5, Paris,
106) which is correctly alleged for η μεν ουν εκκλησια, although the sequel ειχεν ειρηνην οικοδομουμενη...
Tropevojlevn ... Et nouveto is wrongly referred to B'!:—with these slight exceptions Stephens never
employs his authority B' in those many passages wherein the leaves of Cod. D have been lost, though
he perpetually quotes it up to the very place where the hiatus begins, and recurs to it immediately
after the text by the first hand is resumed. After a careful analysis of all the variations imputed
to B', we are enabled to state that (excluding itacisms and the like, which early collators always
neglected) they amount to 389 in all the parts written by the original scribe of Codex Bezae':
whereof 309 are alleged by Stephens quite correctly; 47 a little loosely, after the manner of the times,
especially where B' is joined with others in support of a reading; 8 in which corrected readings are im-
puted in error to the first hand (Matth. v. 48; xiv. 34 nearly; Mark vi. 21; 31; John v. 32; vii. 39;
Acts vi. 10; xx. 18); while ß quite differs from Cod. D in 25 places, or less than one in fifteen,
whereas we have seen that Stephens' a' varied from its printed original once in ten times?. Most of
these 25 passages have been previously examined by Wetstein (N. T. Proleg. I. pp. 36–38), and, regard
being paid to Stephens' notorious inexactness, seem very fairly accounted for. Two involve but
slight inaccuracies, Μatth. xi. 21 (χοροζαϊμ); 23 (μη εως του ουρανου υψωθηση; έως αδου κ.τ.λ.); two
others, ibid. x. 4 (kavavalos B. n); Luke xxiii. 20 (TTPOO EDwv7OeV autous B. n), are just as trifling, and
strictly true for ń (Cod. L). In fact where several copies vouch for a reading, absolute resemblance
to any of them seems to have satisfied the collator: see Matth. x. 8, where vekp. eyelp. is simply
misplaced in Cod. D, but omitted in n (Cod. L) and others. In the following cases B' has crept through

1 Stephens' last citation of B' is in Acts xx. 24, only
that it re-appears Rom. iii. 1o, in company with a' for
the omission of otl, possibly in the place of i' (Paul. 9),
which contains the variation. With like heedlessness, €
stands for cé' Apoc. xix. 14; la' for is' ibid. xiii. 4. See
also p. x.
which caused such hesitation in stating his conclusions as
we could not otherwise explain.
3 Add to this that ß' or Cod. D alone can be referred
to by Stephens, Luke x. I, you k éßdouňkouto dúo. On
the other hand it is useless to reckon 81 places in which
7. or ¿v Tâoi is cited by him for the united readings of
all his authorities, as regards Cod. D 41 times correctly,
40 loosely or falsely: nor do I notice Luke v. 35, where
Beza, who had access to Stephens' collations, erroneously
states that Bi omits ka fore όταν. .
2 Bp Marsh's numbers (on Michaelis II. notes 110,
114) differ from ours, inasmuch as he reckons only 339
citations of ß' by Stephens, 2 u alone and 128 with other
copies. But his whole treatment of the subject betrays
a consciousness that he had not fully investigated it,
x
INTRODUCTION.
inadvertence into a list of several copies where it has no place: Matth. x. 10; xii. 32; xix. 29;
xxvii. 46; Mark i. 19; 35; iv. 31; vi. 52; Luke ii. 21; Acts iii. 1; xii. 6. Twice a reference has
been misplaced, Matth. v. 3 cotal, instead of v. 10; Mark iii. 3 &npav, for v. 1. In Matth. x. 25 (Be-
Elfeßouß) B' is a manifest misprint for a': also B' for n' Matth. v. 25 (Binons); ix. 20 (exovo a ev in
agbevela added to etn); John xiii. 2 (ylvojuevou). Three other passages still remain, Luke iii. 19 eToLEL,
for which there is no authority except Erasmus' editions (which Stephens may have here meant by
B', the Complutensian being a') and a few which followed him; Acts xiii. 1 uavand, with the Peshito
Syriac (nly; and the more notable addition in Luke viii. 18 και περισσευθησεται added to δοθησεται
avtw, a gloss from Matth. xiii. 12, very much in the manner of Cod. D, but for which no other evidence
has yet been cited than Hensler's Lectionary 44 (Havniens. 3), and Cureton's Syriac in part? It is
probable that a search among Stephens' manuscripts in the Imperial Library at Paris would shew for
what other letter ß' has been substituted in this and a few other instances.
Against these rare and inconsiderable exceptions must be set the many singular readings and
arbitrary additions to the sacred text, known to exist in no copy save Beza's, for which ß' is vouched
in Stephens' margin. Some of them are of considerable length (e.g. Luke vi. 4; John vi. 56; Acts v.
15; vi. 10; xvi. 35; 38, 39), and very faithfully represented. Yet Stephens' is as far as possible from
being a complete and formal collation: the readings given in SS. Matthew and Mark are much the
most numerous; for twelve whole pages of S. Luke (as Marsh observes) the letter ß' does not occur at
all: even such large interpolations as follow Matth. xx. 28, and the wide variations that abound in
Luke iii. 24–38; John vii. 53-viii. 11. are passed over in complete silence.
Collations or copies of Codex Bezae, made subsequently to 1562, may be dismissed with much
less notice.
(1) In the several editions of his Greek Testament published 1582, 1589, 1598, Beza made
some occasional references to the readings of his manuscript, which he professed to value very highly;
but his skill as a critic may be estimated by the wisdom of his suggestion to the University of Cam-
bridge, that to avoid giving offence through its extensive deviations from all other documents, however
old, it was more fit to be stored up than published (supra p. vi). I know not whether this short-
sighted policy was acceptable to his English admirers. Before the Codex had been here a year (March
1583), Archbishop John Whitgift, who in 1677 had left the Mastership of Trinity College, Cambridge,
for the see of Worcester, caused a transcript of it to be made on vellum, which with several of his
other books he bequeathed to the College, into whose possession it came on his death in 16044. This
volume (Trin. Coll. B. x. 3) contains the Greek Text only, very neatly written between lines ruled in
red ink, but as every alternate page is left blank, it must have been intended to receive the Latin
version also. It is executed in ordinary Greek characters, with breathings, accents, and modern
stops: the lines and pages of the original are disregarded, the changes introduced by later hands
constantly, and (so far as I observe) invariably substituted for those of the original scribe, and where
the manuscript is torn, the copyist wrote on as if no hiatus had occurred. After avrov Acts xxii. 29,
In (Cod. L) has precisely Bindelo. Kipling thinks
that el was subsequently added by the first scribe to
Binono in Cod. D, in which case Stephens would give the
primitive reading : but the final el is not more faint than
the letters at the end of 12 b. 1. 32, and I believe it was
there from the first.
2 al 900410 "et addetur ei,” is hardly ren-
dered adequately by Tregelles “ et abundabit.”
rather than that manuscript itself is as needless as it is
destitute of all external evidence. It is barely reconcile-
able with those instances, mentioned p. ix, wherein ß'
gives the readings not of the first but of a second hand
in D. Look too at such cases as padeyada of B', Mark
viii. 10, where the third letter A is so closely like A in
Cod. Bezae, that I nearly fell into the same error as
Stephens' collator.
3 The foregoing examination will serve to shew that
Semler's hypothesis of B' being a transcript of Cod. D
4 It is set down in the Memoriale, or Lodge Book of
Trinity College.
INTRODUCTION.
xi
where Cod. D ends, he continues his text without notice to the end of that verse, in order to fill up
the
page. As all the leaves now missing were lost in his time, except the lower part of Fol. 504,
which we have taken from the Whitgift Ms., it can be regarded as nothing more than a curious and
rather un'avourable specimen of the scholarship and taste of the Elizabethan age.
(2) Patrick Young, the librarian of James I. and Charles I, who first collated the Codex Alexan-
drinus (A), and published from it the Epistles of Clement of Rome in 1633, seems to have been the
next person engaged on Codex D, extracts from which he sent to the brothers Dupuy, through whom
they reached Morinus and Steph. Curcellaeus. An unusually full collation of it was made for
Walton's Polyglott (Tom. vi. Num. XVI. 1657) by pious Archbishop Ussher, who devoted to these
studies the doleful leisure of his latter years. I am grieved that truth compels me to state that I
never examined a performance more inaccurate than this. Besides numberless omissions, manifest typo-
graphical errors, a looseness and carelessness of citation which is really remarkable, and almost com-
plete inability to distinguish the first from the later hands", its actual misstatements are so many, that
I have accumulated a catalogue of 228, with which it is needless to trouble the reader. Some of these
are wholly unaccountable, others arise from blindly following Stephens, not a few through confounding
the readings of some other copy he had examined with those of Cod. D. Thus Cant. (as he terms
it) stands for Gon. (Evan. 59) in Mark xii. 43; xiv. 8; xvi. 9; for Mont. (Evan. 61) Mark xii. 43; 44;
Acts i. 20; iv. 8; viii. 12; xv. 7; xvi. 34 &c.; in the Acts sometimes for Lin. (Act. 33).
(3) Largeness of view, critical sagacity, wide and life-long research, comprehend Mill's claims
on our gratitude for his great services to textual criticism : those who award to him the humbler
praise of an accurate collator can have used his edition of the N. T. (Oxon, 1707) but little. His
volume as at first printed, while it produces many new readings from Codex D, retains nearly all
the errors of the Polyglott; and though most of these were amended in his Appendix, drawn up
many years later as the result of a fresh examination of the manuscript, and though he bestowed (not
always with success) some pains and skill on discriminating the changes made by later hands, yet his
representation of its contents is too defective and mistaken to be used with any degree of confidence.
Not a few additional blunders were made even in the secundae curae of his Appendix: e.g. Mark
viii. 29; Acts x. 39; xvi. 35; xxi. 1.
Z. C. von Uffenbach, known as the owner of several manuscripts of the New Testament (Paul.
M. 52 ; Evan. 97. 101), when on a visit to England in 1710, inspected Codex Bezae at Cambridge,
and gives a brief but correct account of it in his Reisen durch Reidersachsen Holland und Engelland,
T. III. p. 21; Ulm, 1754?.
(4) Very superior in character to Mill's collation was the transcript of Cod. D made by J. J.
Wetstein in 1716, at the age of twenty-three, when fresh in eyesight as in spirit; yet since he did
not use it for the next thirty years, and never appears to have consulted the manuscript afterwards, or
much cared for the collations already published (whose heavy faults he would be well aware of), too
many of the readings he alleges are even marvellously untrue (e. g. Matth. xi. 30 Xprotov; xxi. 8
ordo; v. 17 + ĉws before els; Mark xv. 33 [ i.e. s' is clearly primâ manu; Luke iii. 33 om. tov qapes';

1 Thus he describes the two lines written in sloping
uncials of the virth or ixth century at the foot of Fol.
160 b. (John xv. 3, 4) as “eodem ferè charactere.”
2 By consulting the original papers of Ussher or his
assistants, afterwards used by Mill (N. T. Proleg. $ 1505),
and now in the Library of Emmanuel College, con-
taining the readings of Cod. D and three others (Evan.
59, 61, 62), which Mr Scott of Westminster School lately
examined for Dr Dobbin (Cod. Montfort. Introd. p. 21),
it might be seen what portion of this plentiful crop of
errors is due to the printer. Our single purpose is to
caution the reader against trusting to the collation as it
stands in the Polyglott.
My acquaintance with this book, and many other
literary favours, I owe to the Rev. J. E. B. Mayor,
Principal Librarian of the University of Cambridge.
3
xii
INTRODUCTION.
John iv. 6 yn; xi. 33 idlovs; xxi. 3 ouveß noav, K.T.A.), especially in the leaves written by a later
hand. In many places, readings washed out or otherwise changed by the original scribe, and utterly
(:verlooked by Kipling, had already been diligently recorded by Wetstein (e. g. Matth. xxi. 1 Bnobaye ;
22 αιτητε; XXvi. 40 αυτουσ; John v. 19 ποιει for ποιηση; XX. 28 και ο θσ for μου και θσ): although
his collation on this an:) more prominent points, copious as it is, by no meansexhausts the
subject, and his judgement is often wrong in assigning to later times alterations which were really
made by the first penman.
(5) Richard Bentley, by special indulgence of the University, is said to have had Codex Bezae
in his possession at Trinity College Lodge for seven years, while preparing his prom sed edition of
the N. T. If all the use he made of it be represented in his papers published in 1862 by Mr. A. A.
Ellis (Bentleii Critica Sacra, pp. 2–26), a single week might have sufficed for his purpose. The
readings he gives from Cod. D are few and vague and inexact enough, but no one who has examined
his collations of the Codex Augiensis and of the Arundel Lectionary 547, still preserved (Trin. Coll.
B. XVII. 8), would expect much in this way from our great Aristarchus. We could have well
spared some numerals, &c. set by Bentley in the margin of Cod. D, with the less excuse, inasmuch
as it was not, like Cod. Augiensis, his own property.
(6) An unpublished collation made about 1732 or 1733 by John Dickinson of S. John's
College, for John Jackson of Leicester, for six pounds sterling, now, with Jackson's other books,
in the Library of Jesus College, Cambridge (0 0 2'), has enabled us, after Kipling, partially to
supply the hiatus in the Latin of Fol. 504 d., and has been consulted with profit in other passages.
It is based upon, and aims at supplying and correcting, Mill's very poor representation of Cod. D,
and Dickinson has taken laudable care to note the original text, as distinguished from its state as
at present existing.
(7) Kipling (Praef. p. xxvi) names three other transcripts: one owned by Richard Simon, the
Biblical critic; another sent to Sabatier by Bentley; a third written in 1766 by Thomas Craster, B.A.
of S. John's College, for Kennicott, and sent by the latter to J. S. Semler, who published from it the
Latin version of S. Johv in 1771, at the end of his “Paraphrasis Evan. Joann. cum notis.” Gries-
bach also consulted the manuscript, but is said to have taken from it only one reading, and that false,
€Tinyelpay Acts xiv. 2.
επηγειραν
(8) In 1793 Dr Thomas Kipling (Senior Wrangler, 1768), afterwards Dean of Peterborough up to
his death in 1822, published at the expense of the University of Cambridge, in two splendid folio
volumes, his edition of what he was pleased to term “ Codex Theodori Bezae Cantabrigiensis,” the fruit of
five years of toil. The moveable type used for this work in shape resembles as closely as possible the
characters of the scribe, and some attempt is made to indicate the varying sizes of the letters, and the
relative spaces between them. . The present work was undertaken in the hope of producing an edition
of Codex Bezae which should be more conveniently read than in Kipling's uncial letters, printed conti-
nuously; and be more easily accessible to students than his scarce and costly folios, of which only 250
copies were struck off. In prosecuting my interesting and not unpleasing task I have found the text of
my predecessor less inaccurate than some have suspected : the typographical errors detected (83, of which
16 are in his notes &c.), I have recorded (see pp. 452—3) as a matter of duty, not of reproach :-perfect
correctness is quite unattainable, yet Kipling has laboured faithfully and not wholly in vain to
approach it as near as may be. His most serious fault is one of design and plan, in that he has
1 Happily lettered “MS. Sermons.” Mr C. H. Cooper,
senior editor of the Athenae Cantabrigienses, kindly in-
forms me that John Dickinson of Sheffield became B.A.
1728-9, M.A. 1732, Assistant Minister of Sheffield 1752-66.
This humble and forgotten man must have been a good and
early scholar.
INTRODUCTION.
xiii
placed in the body of his work those numerous changes made by later hands (some of them indeed of
very recent date'), which deform the pages of Codex Bezae itself, but which its editor should have
been glad to banish into the Notes: nor has he much availed himself of the researches of those who
went before him. Respecting his Preface it is enough to say that even seventy years ago it was
obviously behind its age, both in respect to its general tone and spirit, and to the then existing
standard of critical knowledge”.
I had also prepared full lists of the errors found as well in Ussher's, was in Mill's, Wetstein's,
and Bentley's collations of Codex Bezae, but would fain be spared the ungracious office of publishing
them. It will probably suffice to say that in whatever place any one or all of them may differ
from this edition, I have ascertained by actual comparison with the manuscript, that my reading
is the true one.
POSTSCRIPT. After this Chapter was in type Mr E. H. Hansell, Praelector of Theology in Magdalen College, Ox-
ford, favoured me with the copy of a letter written by William Camden the great antiquarian [. 1623] to Pierre
Dupuy, and found by the Revd. J. Stevenson of the Record Office among the Dupuy MSS. (490, fol. 95) at Paris.
Camden's account of Codex Bezae, though utterly mistaken, is too curious to be passed over, if only as a specimen of
the untrustworthy character of so many of our most promising materials for literary history.
“Amplissimo viro Petro Puteano Guil. Camdenus S. P. Serius rescribo, V.C., quod serius tuae per Woodfordum
mihi redditae, et post aliquot dies quam meae ad te per Porium [sc. John Pory? Calendar of State Papers 1611-1618]
dederim. D. Thorii Epicedium ad manus pervenisse spero. Torvallius [sc. Jean l'Oiseau de Tourval? Calendar &c.]
Gallicus regis nostri interpres, cui tradidit, ante mensem per Scotum nobilem se transmisisse affirmat. Gratias viro
cordatissimo de honorificâ illâ mentione plurimum debeo. Patritio Junio [vid. supra p. xi] aurem vello, et subinde pro-
missi moneo, quod facturum dicit quamprimum exemplar a Cantabrigiensibus nansisci potuit. Quodnam exemplar
intelligit nescio; sin illud 1111 Evangeliorum quod Theod. Beza in Angliam quondam misit, et ipse ante plures annos
in Collegio Trinitatis Cantabrigiae vidi, frustra erit. Ibi enim jam non comparet, et quid de illo factum a sociis nullus
dixerit; at dudum rem totam a reverendiss. episcopo Eliensi accepi. Transmisit Beza ad Cecilium, Angliae Thesau-
rarium, venerandum illud antiquitatis monumentum, ut in Angliâ asservaretur. Ille academiae Cantabrigiensis Cancel-
larius ad Trinitatis collegium misit, jussitque ut academici gratias agerent, quod factum. Post aliquantum temporis
Beza, qui justum pretium potius quam gratias papyraceas (ut opinati sunt nostri) expectavit, nescio quo obtentu utendi
in collatione repetiit; et remissum erat. Caeterum in Publica ibi Bibliotheca extat MS. exemplar Evangeliorum et
Actorum Apostolorum Graece et Latinè, sequioris aevi, charactere plane barbaro, et monast. S. Iraenei [sic] Lugduni
anno MDLXII delatuin et a Matthaeo Parkero, archiepiscopo Cantuariensi academiae donatum. Hoc juvenes suspicantur
esse illud Bezae, sed falluntur, et cum illis Th. Jamesius bibliothecarius Oxoniensis, in Egloga Oxonio-Cantabrigiensi ; cujus
exemplar, quia forte an non vidisti, cum Eliz. Annalibus, per hunc tabellionein accipies. Cumulato rependas, si Ana-
lecta Hibernica, quae ex Cramoysii officinâ nuper prodierunt, cum commodè poteris, mihi impertias (At jam non opus
est; nactus sum exemplar). Ama nos et valeas V.C. Saluta mihi quam plurimum ornatiss. Hotomannum, cujus officiosae
erga D. Beecherum amicitiae ex animo gratulor. Si initium legum Saxonum et Danorum, quae extant in libro cujus-
dain Archidiaconi in Bibliothecâ Thuani in 4°, mihi descripseris, longè gratissimum facies. Londini vi xbris St. V.”
Since Camden's Annals of Elizabeth were published in 1615, and the Analecta de rebus catholicorum in Hibernia
(without the name of the place) in 1616, this strange letter, written when the latter had just appeared, must be dated
in the same year : it is easy enough to see why a copy of such a work was not readily procured in England. Thorius'
'
Epicedium on Isaac Casaubon (d. 1614] was not published till 1619, after it had been passed for five years from hand
to hand, as we partly gather from Camden's expression, and as was very usual in that age. Thus the Bishop of Ely,
whose testimony he alleges, was the great and good Lancelot Andrewes, who held that see from 1609 to 1619. But
the story, on whatever authority it rests, involves a simple impossibility. We know from his own letter that Beza had
1
E. g. Ta (tel Tậ) 2 Aca mang. 486 6. I. He has even
inserted by means of manval correction, “qui" foisted
into the margin of 272 a. 1. 16, I am afraid in the hand of
Bentley himself.
2 Kipling's edition was sharply handled by Porson
in two notices in the British Critic, Vol. III. 1794, and
coarsely abused by one Thomas Edwards, LL.D., who
satisfies a certain private grudge in his Remarks on Dr Kip-
ling's Preface to Codex Bezae, Part the First, 1793, in
which I notice nothing worth mention save the poor taunt
that Kipling's “zealous exertions have not hitherto been
rewarded with the smallest preferment;" as if his book
were the worse for that. On the other hand, I read with
surprise a statement extracted by Horne (Introduction,
Vol. II. Appendix, p. 21, 1834) from a later volume of the
British Critic (XI. p. 619, 1819), that “Porson himself
collated the printed copy with the original manuscript,
and the only fault he could detect was in a single letter
of the margin.” If this were true (and it is stated “to be
well known to many of the Professor's friends"), it would
only prove Porson to be a very bad collator.
xiy
INTRODUCTION.
the manuscript in his possession in 1581; Archbishop Matthew Parker died in 1575. The explanation of the whole
matter seems to be that Camden had seen Whitgift's poor transcript of Codex Bezae at Trinity College at some time
subsequent to its being placed there in 1604, and came to confound it years afterwards with the original in the University
Library. If Bp. Andrewes imagined that Beza looked rather for money than for paper thanks, he did not know the
man, whose stern hard nature loved power tuo intensely to be the slave of a meaner, though it may be a less
mischievous passion. Although it seems needless to say more about so plain a matter, the reader may like to know that
Lord Burleigh the Chancellor's letter which accompanied the manuscript to Cambridge, dated 9 May 1582, is published
in Hartshorne's Book Rarities of the University of Cambridge, p. 13; and that in the Grace for lending the volume to
Whitgift "quo illud describat," passed 2 March 1582–3 and enlarged Oct. 10 (Baker MSS. xxiv. 181), it is called
“N. T. Graecum quod nuper venerandus Pater. Theodorus Beza dono dedit Academie.”
CHAPTER II.
.
ON THE PALAEOGRAPHICAL APPEARANCE OF CODEX BEZAE, ITS PROBABLE ORIGIN AND DATE.
This invaluable manuscript forms a quarto volume, ten inches high by eight broad, whose
margin, though still ample, has been cut down, at least in parts, by the binder. Its material is
excellent vellum, perhaps not quite so fine and thin as that of the Codices Claromontanus (Paul. D),
Vercellensis (Evan. a), and a few others, but for the most part in good condition; although some of
the leaves are falling into holes, while in others the ink has much worn off, or has been washed away
or read off on the opposite page through damp, especially on the rougher or outer side of the animal's
skin. In some places the mischief has been aggravated by the application of a chemical mixture for
the purpose of restoring the faded writing: but, on the whole, every alternate open leaf, as presenting
the smooth or inner side of the vellum, is in fair preservation; some being as clear and fresh as if
written yesterday. Assuming that Codex Bezae ended with the Acts of the Apostles, it must
have originally consisted of 534 leaves, distributed into 67 quires or quaternions of four sheets or
eight leaves each, only that the 34th was accidentally made up of only three sheets or six leaves,
the innermost sheet of the four being left out: the numeral signatures of the quires, written
primâ manu, were set at the foot of the last page of each, but so low down that they were often
cut away in part or wholly by the binder; we have carefully noted all that remains of them (see
pp. 15; 80; 105 &c.). Of these 534 leaves there are lost the first two and seventh of the first
quire; all the eight of the third, fourteenth, twenty-second, and fifty-seventh quires; all after the
fifth leaf of the forty-fourth to the end of the fifty-second quire; the first and seventh leaves of
the sixty-fourth quire; the whole of quires sixty-five to sixty-seven': thus after the loss of 128
leaves, only 406 survive (about twelve of them being more or less mutilated), besides nine added
by a much later hand to supply some of the defects, whereof we may better speak hereafter. The
manuscript once contained the four Gospels in their usual Western order (SS. Matthew, John, Luke,
Mark), the Catholic Epistles and Acts of the Apostles, but on the missing leaves just enumerated we
have lost in the Greek, Matth. i. 1-20; iii. 7-16; vi. 20—ix. 2; xxvii. 2-12; John i. 16-iii. 26;
xviii. 14—xx. 13; Mark xvi. 15—20; Acts viii. 29-X. 14; xxi. 2—10; 16–18; xxii. 10—20;
the text ends after avtov V. 29: in the Latin, Matth. i. 1-11; ii. 21—iii. 7; vi. 8—viii. 27;
xxvi. 65—xxvii. 1; John i. 1-iii. 16; xviii. 2—xx. 1; Mark xvi. 6—20; Acts viii. 20.—x. 4; xx. 31
-xxi. 2; 7—10; xxii. 2–10; the version ends after consentiens, v. 20. S. Luke's Gospel alone
is complete: of the Catholic Epistles nothing remains in either language except twelve lines of the
Latin of 3 John 11-15? on Fol. 415, that on which the Acts commence. On the other hand a small
1 We calculate that three quires or 24 leaves would Bezae, that 941 pages of the printed book answer to 957
be required for the portion of the Acts which follows leaves of the manuscript.
ch. xxii. 29, avtov, from observing that it fills 24 pages in 2 Followed by the subscription epistulae iohanis III
the Elzevir N. T. 1624, in which, throughout the former explicit &c., where epistulae seems to be the genitive, not
part of the Acts, where Cod. Bezae is full of interpola- the plural as Credner supposes (Beiträge, I. p. 456—5).
tions, cach page corresponds so closely to one leaf of Cod.
INTRODUCTION.
XV
fragment of Fol. 96 which contained Matth. xxvi. 65-xxvii. 1 Latin, xxvii. 2-12 Greek, though
overlooked by Kipling, is bound up between Foll. 89 and 90, and its contents will be found below
in their proper place; we have also recovered from the previous collations nearly all the readings
of the last ten or eleven lines of Fol. 504 (Acts xxi. 7–10 Latin, 16–18 Greek), which though
evidently damaged when Whitgift's copy was made (see p. xi), were not cut off from the rest of
the leaf till after Dickinson's time (see p. xii). Our only difficulty is with the Catholic Epistles,
which could hardly have covered more than fifty of the missing sixty-six' leaves between the end of
S. Mark and the beginning of the Acts, even though we suppose that S. Jude was inserted, as in some
catalogues, otheiwise than in the last place. Since the superfluous sixteen leaves would suffice
neither for the Epistle to the Hebrews, nor for the Apocalypse, nor for any other book at all likely
to occur in such a position, but would take up exactly two quires, we venture to suggest that the
original penman may have miscounted his quires by two at some place in the portion that is lost;
just as we know that one of two later scribes must have done in Cod. Sinaiticus, inasmuch as they
differ by unity in numbering the quires from the commencement of S. Paul's Epistles (Quat. 82 or
81) down to the end of the manus
nuscript.
Like its younger contemporary the Cod. Claromontanus (Paul. D), Codex Bezae has the Greek
text in the post of honour on the left hand page of each open leaf, the Latin version on the right
hand or second page: in this respect differing from the other bi-lingual copies, Codd. Laudianus
(Act. E) and Augiensis (Paul. F), which exhibit the Latin on the left, the Greek on the right, in two
parallel columns of the same page, as also does Cod. Sangermanensis (Paul. E) only with the Greek
on the left. Both the Greek and Latin of Cod. Bezae are written in bold, regular, and elegant uncial
characters with the words undivided, arranged not as most others, in lines containing nearly the same
number of letters, but in verses or orixou determined by the sense, the Greek and Latin closely cor-
responding with each other. Every page exhibits thirty-three such verses or lines (kept regular by
the usual means of a bodkin-acus—and a ruler), except at the end of a book, when the scribe
breaks off to fill up the rest of each page with simple arabesque ornaments and a brief subscription,
partly written and partly adorned with bright red colours, but in a style not more elaborate than is
seen in corresponding parts of Codd. Sinaiticus and Alexandrinus. Such an open leaf at the end of
S. John's Gospel (Foll. 181 b., 182 a.: infra p. 159). is represented in our first two facsimile pages
(Plates I, II), to which the reader will please to make frequent reference as he examines our
statements throughout the present chapter. In the titles and subscriptions of the several books
the words appear separated, and a tendency to the same practice may be observed here and there in
the body of the Latin version itself (e.g. Fol. 138 a.). The first three lines of each book whose
beginning is extant, are in the rich red or vermillion paint we have just mentioned, still perfectly
bright and fresh, while the ink of the rest of the manuscript is on the smooth side of the vellum of
the yellowish brown colour which (as well as the red) our Facsimile tries to imitate, but of a darker or
more ashy hue where the surface is rougher, or the leaf otherwise in worse condition : so precarious is
any argument that may be drawn from mere difference in the shade of ink as to change in the hand
which used it.
i S. Mark must have ended on Fol. 349 a., the Acts
begin Fol. 415 6.: the Catholic Epistles occupy 492 pages
in the Elzevir N. T. 1624 (see the last note but one), but
possibly some little allowance should be made for the
larger space taken up by Cod. Bezae at the end of the
several books.
2 Fol. 251 a. contains 34 lines, to make it correspond
with its parallel 250 b., which had lost a verse by duoco-
τέλευτον between ειπεν 2ndl εκατον 1. 2).
3 In this reprint of the text of Codex Bezae, since the
words are divided for the convenience of the reader, it has
not been so easy as it was to Kipling to represent the
spaces found at times in the original between the several
words and letters; but we have done so as far as was pos-
sible. We havo given απαρτι and ουκετι, but δια τι.
always. In such compounds as num quid we follow the
spaces left by the scribe.
xvi
INTRODUCTION.
The Greek uncial characters of Codex Bezae are in the main of the plainest yet most graceful
shape. The form of alpha (the lower left limb sometimes passing from the vertex of an angle into a
loop or curve, e.g. Facsimile I, 11. 4, 5), beta, mu, nu, upsilon, omega, and more especially delta are of
the simple and ancient form: the horizontal line in theta is so fine that it is often scarcely visible: the
circle in phi (always a large letter in the oldest copies) sometimes becomes nearly a complete
lozenge (0, Facsimile I, 1. 22, and 27 b. 13): in pi the thin horizontal line is always produced slightly
beyond the two verticals (which is not much the practice in Codd. Vaticanus and Sinaiticus, nor always
in Cod. Alexandrinus, e.g. Gen. i. 1), and frequently terminates in a hook on the left (e.g. Facsimile I,
1. 5): kappa and rho have usually (though not invariably) at their bottom thin horizontal strokes
running on to the left, at times barely visible to the eye, occasionally joining them to the preceding
letter (Facsimile I, 11. 5, 9 &c.); the vertex of the angle to the right in kappa almost always touching
the vertical line. For the rest, the knobs at the upper and lower extremities of epsilon and sigma are
rarer than in any save the very oldest manuscripts; eta (H) at times degenerates into something
nearer to N (e.g. Fol. 434 b. 4); the horizontal line of tau is at times very thin and plain, though
it is oftener strengthened either at its right or left extremity, or at both, by small knobs or hooks.
Gamma and xi are among the peculiar letters of Codex Bezae; the upper limb of the former, instead
of being straight and horizontal, is often curved much as in an English r (e.g. Facsimile I, 1. 12); the
latter is in some places so much like zeta that it only differs from it by having a trifling protuberance
in the middle of the descending line (Facsimile I, 1. 12), which now and then is scarcely perceptible
(e.g. Foll. 54 b. 28; 148 b. 24 secundo loco)'. All these circumstances (not the less important by reason
of their delicacy and minuteness), when taken together, would lead us to assign to this manuscript
full as high a date as to the Codex Alexandrinus, which was written early in the fifth century,
were not our couclusions somewhat modified by other considerations, of which the debased dialect of
the Latin version (on which we shall dwell in Chap. 11I) is the most obvious and weighty: the palaeo-
graphical appearance of the Latin character is venerable enough.
The most hasty glance at our Facsimiles I, II of the open leaf of Cod. Bezae suffices to shew
the justice of Uffenbach's statement (see p. xi) that the Latin and Greek characters resemble each
other so closely that at first sight the one might easily be taken for the other.
are not much like the classical fragments written in square uncials, as represented in the
second volume of Silvestre’s Paléographie Universelle, such as the Medici Virgil assigned to the
third century, the Vatican Virgil of the fourth or the Sallust of the fifth century. They ought
rather to be compared with the more round and flowing letters of the versions of the Old Latin,
as the Vercellae, Verona and Brixia Gospels (for which, however, we have access only to Blanchini's
very poor Facsimiles), the Codd. Palatinus and Claromontanus as published by Tischendorf, and the
Cod. Laudianus 35 (E of the Acts). The style of this last is evidently of a somewhat later date,
and much heavier in appearance. T, so slender and graceful in Cod. Bezae, in Cod. Laud. is almost
always turned up at its lowest extremity with a sort of hook to the right. G, which in our manuscript
is at times barely distinguished from C (Facsim. II, 11. 8, 12, 22), has a long tail in Cod. Laud.: in
Cod. Palatinus the tail or extremity coils inwards in a spiral form, quite peculiar to that copy. Of
all these Latin monuments its coeval the Cod. Claromontanus most resembles ours, only that the
hand of the former is less firm and regular. M and U are shaped nearly alike in all : the Claro-
montane alone agrees with Cod. Bezae in having the last stroke of d perpendicular"; the other five
1 Of the compound letters so familiar in the oldest
2 C and G are so much alike that the scribe is apt to
documents we find NI 6b. 12; HM 441 6.3; and forming write one for the other (e. g. Foll. 31 a. 4; 41 d. 33 ; 47 a. I
letters of separate words N 477 b. 19; 489 b. 19; 506 read garcere; 48 a. 14; 79 a. 17; 179 a. 18; 254 a. 26;
b. 29; M 90 6. 12: also very often, whether in the 274 a. 14; 313 a. 18; 462 a. 5; 481 a. 25; +95 a. 23;
same word or not (e.g. both in 428 6. 22).
502 a. 10; 500 a. 17; 508 (I. 23).
The Latin pages
INTRODUCTION.
xvii
carry
it
up into a curve, more or less flourished. Codd. Bezae and Claromontanus again conspire
with Cod. Augiensis of the ninth century in making 1 with a simple perpendicular line very slightly
turned
up in a fine stroke at bottom : the rest have a strong vertical line, sometimes a little curved,
though seldom so long as the perpendicular member. FPQR descend below the line in most of
these copies (not however FR in that of Vercellae, or PR in that of Verona, or R in the Brixian
and Claromontane, but even the angular A in Cod. Palatinus), though our codex alone has the fine
strokes running to the left at the bottom of these letters. On the whole, however, the impression
conveyed by a careful comparison of them all would suggest the notion that the nice discrimination of
their dates by means of the style of writing is not so easy or so certain in regard to Latin manuscripts
of the fourth to the sixth centuries as with Greek documents of the same age (see also Tischendorf,
Cod. Palatin. Prolegom. p. xv).
The sister bilingual Codd. Bezae and Claromontanus afford the earliest, and, in fact, the two
chief extant examples for the New Testament, of manuscripts divided into verses, or otixou, the
Latin lines being intended to follow the Greek, and only differing from them by accident. It
must be conceded that this division, as applied to the books of Holy Scripture, prevailed much
earlier than has been generally supposed. Not only do Athanasius [d. 373], Gregory Nyssen
[d. 396), Epiphanius [d. 403] and Chrysostom [d. 407] inform us that in their time the book
of Psalms was already divided into orixoi, while Jerome [d. 420 ?] testifies the same for the book
of Isaiah (Suicer, Thesaurus Ecclesiast. T. 11. p. 1033), but Origen also [d. 254] speaks of the second
and third Epistles of S. John as both of them not exceeding one hundred otixou, of S. Paul's
Epistles as consisting of few, S. John's first Epistle of very few (Euseb. Hist. Eccl. L. VI. c. 25),
while Eustathius of Antioch in the fourth century reckons 135 such orixou from John viii. 59
to x. 31'. The student, indeed, may see this for himself in regard to the poetical books of the
0.T., as preserved in the two great reliques of the fourth century, Codd. Vaticanus and Sinai-
ticus; wherein, according to the true principles of Hebrew poetry, the verses do not correspond
in metre or in the quantity of syllables, but in the parallelism or mutual relation subsisting between
the several members of the same sentence or stanza. In Codex Bezae, this orderly and system-
atic arrangement, which must have been designed by those who first distributed into orixou the
sacred text of the Gospels and the Acts, bas to a certain extent been disturbed and broken up,
in some places much more than in others. Now since it will appear clearly hereafter that the
manuscript as it stands at present was closely and exactly copied from another, perhaps almost
contemporary to itself, similarly divided in respect of orixou though not similarly paged (below
p. xxiii), it will follow that the model from which this latter was taken is older still, dating perhap
as early as or earlier than the time of Origen. The reader will not doubt that the ancient otixou
were being gradually dissolved in course of time by successive transcribers, if he pays any attention
to their actual condition in Codex Bezae. In the first Gospel, although many of the clauses are
not balanced in the strict and regular fashion which would have satisfied the laws of parallelism
as laid down by Bp. Jebb (e.g. Matth. vi. 1; ix. 17; xi. 21; xiii. 40; xvi. 18; xxvi. 51 &c.);
though a few lines end in yap (iv. 10; vi. 7; xvii. 15), or in de (xx. 2), or even in the article
(vi. 6; xiv. 35 ; xix. 1), yet the close of each otíxos usually coincides with some slight pause in
the sense.
With the first page of S. John the dissolution of the verses becomes much more
marked (e.g. i. 4; 10; 13), and though only one line (i. 16) ends with the article before ch. vi. 32,
yet such irregularity occurs no less than 48 times from that place to the end of the Gospel, while in the
1 I thankfully accept the correction of Tischendorf (Cod. Sinait. Proleg. p. xxi, note 2, edit. min.) to modify the
statements of my Plain Introduction, p. 45.

с
xviii
INTRODUCTION.
و
succeeding Gospel of S. Luke an entire breaking up of the stichometry becomes rather the
practice than the exception: about Luke viii. the dissolution seems ado; ted almost in prefer-
ence; prepositions being separated from their cases (e.g. John xiv. 23 ; xxi. 8; Luke vii. 20;
viii. 13 ; x. 7), or even words (not always compound words) are divided, whether in the Greek (e.g.
John xiii. 36; Luke i. 1 ; vi. 1; 38; vi. 6; xxi. 36), or in the Latin (e.g. Matth. xviii. 33; John
vi. 18), or in both (Luke v. 19; vi. 9; 48; vii. 20). As the work proceeds from the middle
of S. Luke onwards (however we may account for the fact), the arrangement of the orixou becomes
less broken and careless, though some of the chief anomalies are met with even to the last (e.g.
Mark xiii. 22 Gk. Lat.; Acts iii. 26 Gk.; x. 41 Gk.; xi. 2 Lat.). Although the Latin translator
no doubt intended to follow implicitly the lines of the Greek on the opposite page, yet in very
many places (full twenty in S. Matthew alone) he departs from them without any visille cause (see
Matth. xvii. 25-27; Mark ix. 1); in Luke iii. 1 there is utter confusion between the two, while
in Luke iv. 16 the Greek has lost something; on Fol. 14 a, 1. 17 of the Greek is dropped altogether
(just as a whole otíxos is lost in both after 238 b, 239 a, 1. 30 ; 421 b, 422 a, l. 23), though the lines
are set right again by dividing 1. 25 of the Greek; so also Fol. 314 a, 11. 20—31. Both the Greek
entirely and the Latin nearly repeat a line Mark xiv. 16; both misplace l. 13 Foll. 566, 57 a,
which should precede l. 11; and the Latin transposes lines at Acts xvii. 17 ; so Acts v. 29 in both:
in Fol. 259 6 33 kai is even employed as a catch word. Yet on the whole the tendency is (as will
be seen hereafter, p. xxiii), for the parallel Greek to keep in check the wandering eye of the
scribe when engaged in copying the Latin from its immediate prototype, which, judging from the
style of the Latin version (see Chapter iii.), must have been nearly of the same age with himself.
It may be convenient to notice here that citations from the Old Testament are indicated in
thirteen places (Matth. xxi. 5; 13; 16; 42 ; xxii. 44 ; xxvi. 31; xxvii. 9, 10 Lat.; Mark i. 2, 3 ;
Acts i. 20; ii. 25—28; iv. 25, 26; vii. 49; xiii. 33–35) by throwing the beginning of the orixou
back two or three letters : which same is done in Mark xiii. 18, though there is no quctation.
Abridgements in the Greek text (those of the Latin will be described hereafter in Chapter iii.)
are fewer than in Cod. Sinaiticus and some others : they are - over the last vowel in a line
for v (in Latin m), and the letters used for numerals, with a line placed over them, so common
in the oldest manuscripts : in Mark vi. 44 e stands for 5000. Codex Bezae is peculiar in its
mode of abbreviating inoovo, Xplotoo, and their cases, by writing always ino xpo for the usual
forms ισ, χσ, &c. : θεοσ and κυριοσ are shortened into θσ and κσ, as in other copies : πνευμα is
usually given as πνα (even πν Acts v. 9; τοισ πνευνα Mark 1. 27); μητηρ, υιοσ, σωτηρ, ουρανοσ, δαυιδ,
lepovoalnu are never contracted, and tatyp not often, yet we see map John xii. 26 ; xiv. 28; xv. 1;
προσ bid. vi. 65; πρσ, πρι, πρα as elsewhere : we have
in full, as also
OTPU Mark xv. 30; 32; otpv ibid. v. 13; otv v. 14; orn v. 15; plenè v. 20.
The punctuation is certainly quite as primitive as in many parts even of Codd. Sinaiticus or
Palatinus, consisting as it does chiefly of a blank space between the words, or of a middle, sometimes
of an upper, very seldom of a lower single point, usually placed in the middle of a verse or oríxos, and
found (as in most other copies) much more thickly in some parts than in others: such a point is often
set in the middle of a line, in passages where it is hard to see its use. In rare instances, and for
special reasons, two stops may occur in one verse (e.g. 104 b, 1. 4): double points also are sometimes
placed in the larger spaces, mostly by a later hand, now and then p. m. (e. g. Foll. 79 6 1. 28,
80 a 28; 188 a 29, and occasionally in Cod. Sinaiticus): in this last case we carefully retain them.
Nor are capital letters more frequent in this copy than in monuments which all agree to refer to
the fifth century : much less so than in Latin copies of that date. Indeed the distinction between
σταυροσ
and σταυροω
INTRODUCTION.
xix
capital and other uncial letters is seldom strongly marked in Codex Bezae, so that some have been
loth to admit that it employs capitals at all, believing that like Codex Sinaiticus a letter of the same
size as the rest is set at the beginning of a line out of range to indicate the commencement of a new
clause'. Yet not a few instances will be found where a sentence is begun, even in the middle of a line,
with a letter larger than the rest (e.g. 146 6 12; 153 6 23; 198 6 32; 206 a l; 216 b 27; 306 a 17;
324 a 18), so that the use of such capitals in our manuscript cannot be denied, though they are
not so conspicuous in size as in one or two others (e.g. Codd. Alexandrinus and Ephraemi) as old
or older, which have them only at the beginning of a line.
The dialysis, expressed by two points (.., but :: in Fol. 433 6 14) set over iota and upsilon
when used alone, and over upsilon or both in the diphthong vi, occurs perpetually in Codex Bezae, as
in all the oldest copies, very often primâ manu, sometimes plainly by a later hand (in Acts ii. 17
EVŪTVLOLO is inserted s. m., a straight line being put for the dialysis, as often in Cod. Sinaiticus“), in
which case we omit it in our edition: frequently it is quite uncertain whether it was placed by the
original scribe, or by some of those who followed him, and then we retain the dialysis, giving it, as it
were, the benefit of the doubt. The only other distinctive mark found in this document is the apo-
strophus ('), in respect of which the same difficulty constantly arises, whether it was written by the first
hand or not; a question only to be decided by observing closely the precise shape of the apostrophus
(usually thus ) in Codex Bezae), and by comparing the shade of its ink with that on the rest of the
page. This mark is judged to be primâ manu, wherever we have retained it in our collation, which is
only with the Hebrew Proper names ιερουσαλήμ, αβρααμ, σαμουηλ, δανειο, ιωσηφ, μαριαμ (αβελ Lulke
xi. 51 should perhaps have been added): with p final Matth. ii. 9; vi. 2; Acts xi. 24: with & final
Matth. xxvi. 41, as in Cod. Sinaiticus vvê' Apoc. xxi. 25 &c.: and once only after an elision, ped' John
xvi. 4, which last is possibly by a later hand? Iota subscript of course never occurs in Codex Bezae,
but ascript (of the same size as the other letters) in Mark i. 34 p. m. nidioav, while in another place
the penman betrays a consciousness of its existence, for in Acts xxii. 3, while writing matpwov, he
commenced i immediately after w, though he afterwards altered it into o. Of accents I find no vestige
by the first pen, of breathing only one instance (Matth. xxv. 15 w jev: so even Cod. Sinaiticus Gal. v.
21), but a few of each in later hands*.
All that appears in our printed pages, therefore, we judge to have proceeded from the original
writer of the manuscript, with a single exception now to be noticed. Codex Bezae, in its primitive
state, contained no numerical divisions of the books whatever; neither chapters peculiar (or almost
peculiar) to itself like the Codex Vaticanus, nor the Ammonian sections and Eusebian canons in the
Gospels like that of Sinai, nor (together with these last) the larger chapters with their appropriate
headings, which all other documents exhibit, that date from the fifth century downwards. The sacred
1 We would say once for all that the limited resources
of typography hinder us from nicely representing in ordi-
nary characters the varying sizes both of the capitals and
of those smaller letters which Col. Bezae, like most others
of real antiquity, often crowds into the end of a line.
We have done our best, but we are conscious that in
many places others would have put capitals or smaller
letters where we have not, and vice versa.
2 Even in Cod. Bezae the two points sometimes run
almost into one line: e.g. Fol. 456 6 1. 16.
3 The apostrophus after elision seen in our Facsimile,
I, 1. 22, ovd' is too faint to be by the first scribe, and we
have rejected it with all in several cases. In two places
(81 6. 17 X with ov erased, 302 b. 1 x' for k p. m.) it is
plainly the work of the oldest corrector, whom we shall
hereafter describe as A. I know not what to make of it
in 193 a. 4, 194 6. 2, which look p. m.
4 By the corrector we shall call B in 15 6. 15, ñ ultim.;
137 b. 6, eva; 149 6. 8, wv secund. ; 161 b. 23, ; 164 6.
25, în secund. ; 166 6. 20, év; 214 6. 19, óv; 249 6. 19, ,
-λώσ; 266 6. 27, εισαγγελοι; 279 6. Ι4, εισ; 320 6. 28, εν;
421 b. 25, ádov; 425 6. 10, óv; 457 6. 16, øv. But 489 b.
26, OUTWO, 500 b. 16, õuws seem later, and G (to be de-
scribed hereafter) in Acts xvi. 19, 20 has erilaßbuevot...
παύλον... αγοράν... άρχοντασ... στρατηγοίσ... εκταράσσουσιν
ημών την πόλιν. .
XX
INTRODUCTION.
text in both languages is broken up into certain paragraphs of very unequal length, such as we meet
with no where else, each commencing in a letter (sometimes but not usually larger than the rest)
which encroaches a little on the margin, and is clearly indicated throughout our edition (see also
Facsimile Plates I and II, 1. 2): Bp. Marsh counts 153 (I reckon but 148 both in the Greek and
Latin) such paragraphs in S. Mark's Gospel'. The Ammonian sections, however, without the Euse-
bian canons”, are inserted in the side margin of Codex Bezae by a scribe włom we shall hereafter
(infra p. xxvii) shew to have lived several centuries later than this manuscript was written, and the
beginning of each section is indicated by double points interpolated in the body of the text before
or (if space be wanting) over its first letter, very often in both places, referring to similar double
points placed in the margin after the Ammonian numerals? The single point by the first hand
precedes these latter double points in Fol. 92 b 11. 6, 10, 224 6 1. 16, and follows them Fol. 311 6 20.
While banishing to our Adnotationes all other matter found in the margin (infra pp. 448—452),
even that written by the same hand as the sections, convenience or necessity have led us to retain
these and the corresponding points, which we must once for all request the reader to regard as
much more recent than any other writing on the page. The variations in place and number of these
sections from these commonly found in manuscripts and editions are recorded in our work (infra
p. 453), as they are somewhat curious and interesting; it is also remarkable that as in Codex Sinai-
ticus (where they cease in S. Luke after ch. ix. 57), they are not carried on complete throughout
the Gospels. This arises at the end of S. Matthew (where the last section noted is tvß, ch. xxvii. 62)
and the beginning of S. John (i. 1-16) by reason of the side margins of Foll. 102—4 being cut
clean away; but this explanation does not hold for the end of S. John (xx. 13—xxi. 25), or of S.
Mark, where the sections terminate at o, ch. xv. 16.
More recent than the Ammonian numerals and points are the nine leaves supplied in their proper
places as Codex Bezae is now bound, but in this edition exiled to an Appendix (pp. 417-—428), and
printed in smaller type than the rest of the volume. The first of these additional leaves contains
Matth. ii. 21-iii. 7 Latin, jii. 7-16 Greek: the next seven have crowded into them the contents
of the eight lost leaves which originally formed quaternion 22 (supra p. xiv), viz. John xviii. 2-
xx. 1 Latin, xviii. 14—xx. 13 Greek: the ninth leaf has on the first page Mark xvi. 6-15 Latin,
on its second page in parallel columns the Greek and Latin of Mark xvi. 15—20 and (the Greek in
blue ink) the subscriptions proper to each. All these Latin pages are transcribed from copies of the
Vulgate which resembled the Clementine printed edition more closely than do Cod. Amiatinus
and the best manuscripts (e. g. John xviii. 12; 16; 19; 31; 36 ter; xix. 6; 16; 24; 28; 36), and
1 In S. Luke I count 136 (143 Lat.); in what remains
of S. Matthew 583 (590 Lat.), of S. John 165 (168 Lat.),
of the Acts 235. Capricious and irregular as these para-
graphs may be, Mr Hansell did right in retaining them
in his Texts of the oldest existing manuscripts of the N. T.
(Oxford, 1864). It is worth notice that, as in Codd. Si-
waiticus and Vaticanus, each Beatitude in Matth. v. forms
a separate paragraph.
2 These numerals are so set in some places (e.g. Foll.
34, 91, 92, 127, 163, 335, 339 V) as to leave no room for
the Eusebian canons to be placed under them, so that the
latter could not have been designed to be subsequently
added. Many other copies have the sections without the
canons which we might have deemed essential to their
completeness: e.g. Evan. Codd. CFHIPQR W Y Z.
5+. 59. 60. 68. 440. iscr. gser., though sscr. contains Euse-
bius' Epistle to Carpian. What use the Ammonian sec-
tions can serve, unless in connection with canons of
harmony, those who have studied them most can the
least tell. In the uncial fragment of S. Mark [ixth cen-
tury], discovered by Mr Bradshaw in 1862 (Trin. Coll.
Cant. B. VIII. 5), and by him named Wa, the Ammonian
sections are placed alone in the margin, and a kind of
table of the parallel passages in the other Gospels set at
the foot of each column. A similar arrangement is found
in Evan. E, which contains the canons besides; and
Tischendorf has just informed me that it also appears in
the six leaves of S. John, of the sixth century much
resembling in style Cod. T of the Gospels), now at S.
Petersburg, and by him named Tb.
3 These double points are occasionally misplaced, e. g.
194 6. 1. 18; or even put in the Latin as well as in the
Greek, e.g. 93 a. 1. 6.
INTRODUCTION.
xxi
8a).
no attempt is made to accommodate the supplied parallel Greek (which is full of gross itacisms, or
errors in orthography), either to this Vulgate text, or to that of the Latin of the original scribe
in Foll. 8 a, 177 a. Since the other defects of the manuscript have not been thus supplied, we may
conjecture that they arose in more modern times.
Kipling assigns the cursive Latin pages to the 9th or 10th century, the uncial Greek and the
mixed page (though on the reverse of the same leaves) to the 12th; and doubtless the small Latin
hand looks at first sight very unlike the bolder Greek on the parallel page, while the ink of the
former is a light faint brown, that of the latter a jet black. But this is just one of those cases
of first impression which further investigation will completely remove. In the middle of one Greek
page (Fol. 5 b secundae manús, 1. 13) the ink abruptly changes into a hue much resembling that of the
Latin scribe, and it is impossible to examine Foll. 26, 3 a, p. 420 of this volume without perceiving
that the Latin was written subsequently to the Greek, and that its penman was reduced to all kinds
of devices that the two might correspond page for page, though they could not line for line; since
the Greek scribe who wished, in the supplementary portion of S. John, to set in seven of his leaves
what had covered the eight that are lost, first unduly compressed his matter (pp. 420—424), and
afterwards, on finding that he had overshot his aim, as absurdly spread it over the page (Foll. 76–
We are convinced-indeed the contrary supposition seems even a priori very improbable—that
all the supplemental leaves were written in the same hand, that of a Latin of about the tenth century:
the Latin of the bilingual page (Fol. 96, s. m.) is obviously due to the penman of all the Greek, and it
sufficiently resembles the other Latin, due allowance being made for the former being in a large bold
hand, the latter in a small and somewhat cramped one. That the scribe lived in the west of Europe is
clear, as well from the shape of his Greek letters (especially epsilon and upsilon, so very like e and
y: the vertical stroke of k is very tall: I too is nearly the same as T), as also from such blunders as
pappnoia Fol. 26 sec. man. 1. 20, P being perpetually substituted by such persons for II, and vice versa'.
See Facsimile Plate III, No. 13, wherein the last seven words of Mark xvi. 18, Latin and Greek, are
given from this hand.
Thus far we have described the contents of Codex Bezae, as reproduced in the body of our present
work. It remains to speak of those numerous changes brought in by later scribes (some ten or twelve
in number), from whose presence arises the chief difficulty of editing documents of this age and class,
and which in the case of Codd. Sinaiticus, Claromontanus and others have largely tasked the patience,
and put to a sharp test the experienced tact of Tischendorf himself. On this portion of our labours
we have spared no care or pains, and by means of the ensuing descriptions and the Facsimile Plates
designed to illustrate them, we hope to make the general result of our researches intelligible to an
attentive reader : requesting him perpetually to consult our Adnotationes (pp. 429—448) in all places
where he has occasion to study the text, and to regard the date assigned in them to each alteration
rather as the probable opinion than the dogmatic judgement of one who has done his best to arrive at a
true conclusion. In these Adnotationes are also incorporated the few corrections and variations
which a close and final comparison of the manuscript with his pages, as already printed, has suggested
to the editor (e. g. Foll. 86 1. 8; 126 1. 26; 16 6 1. 33; 205 b 1. 1). The account which we shall give

1 Thus in the bilingual Codex Augiensis of the ninth
century, but plainly earlier than this supplement to Codex
Bezae, we find opepua, Rom. ix. 7; mapaprwuari, ibid.
xi. 11; ayapntoi, 1 Cor. x. 14; but tamakalel, 1 Tim. ii. 1;
TAntropoperov, 2 Tim. iv. 5: all corrected by the later
scribe of the kindred Cod. Boernerianus. Again, we see
in the Latin of these later leaves the usual forms and
abridgements proper to its age; e. g. ę for ae, aut for
autem, - for ur (Mark xvi. 17), n for non, c for con, c for
est, qm for quoniam (John xix. 31), the note of interrogation
() constantly. In the Greek luv and wv are on the same page
(Fol. 56), the apostrophus in the middle of a word (John xx.
I), the circumflex frequent (see p. 447), aspirates in John
xix. 37; the acute accent in Fol. 36 l. 26; the upper stop
mostly with the tail of a comma; in Fol. 361. 21' looks like the
Greek interrogation; and we find such compendia scribendi
as uv, ou, orov (Fol. 66): this Latin always has L, not l.
o
0
р
xxii
INTRODUCTION.
of the liturgical and other matter set by various hands in the margin of this document, will be
found rather curious in itself, and may tend to throw some light on the disputed question of the
region in which Codex Bezae was written, and of the country in which it was preserved prior
to the sixteenth century. Of these marginal notes we subjoin Facsimile specimens (Plate III, Nos.
11, 12, 14, 15), and a full list at the end of the Adnotationes (pp. 448—452).
(1) The text as it came from the original scribe is represented only so far as seen by the editor
with his own eyes.
In a few places (e. g. Foll. 366 l. 27, 37 a 1. 23, 43 a 1. 29, 79 a l. 7, and on
Fol. 510) letters have been omitted which Kipling inserted, and which were probably visible enough
seventy years ago; in many others (e. g. Foll. 26 1. 1, 32 b 1. 2, 35 a ll. 24–27, 96 11. 1–5), where
mere fragments of letters and words survive, which yet can be discerned without any doubt,
they are scrupulously retained, though overlooked by him. In the numerous instances where later
changes cover the readings of the first hand, every stroke that could be traced on repeated
examination in a strong light by the aid of glasses has been faithfully noted, but no others,
however easily they might be restored by conjecture: in one or two passages only such letters
have been printed within brackets (Foll. 186 6 30; 444 6 18). As in all other manuscripts of the
highest antiquity, some of the alterations found in Codex Bezae were made by the original writer (one
evidently before he had completed the line, Mark xvi. 3), and must be held in the same estimation as
if they had formed part of his work from the first : sometimes (e. g. Luke xxiv. 18) the Greek is
revised by him, while the corresponding Latin is overlooked. We refer to him the minute interlinear
corrections, 89 in number (60 in the Greek, 29 in the Latin columns), thinly scattered on our
printed pages, and which, as being an integral portion of the penman's task, are unrecorded in our
Adnotationes. They seem to have been lightly laid on with a dry pen in the act of subsequent
revision, in the same firm character as the text, and are for the most part easily distinguishable
from all more recent changes. Wetstein, indeed, who could be guided only by distant recollec-
tion (supra p. xi), too often speaks of them as by a second hand; Kipling usually discriminates
them correctly, and where I differ from him in assigning to a later corrector what he refers
to the scribe or the contrary, the reader is expressly apprised of the fact in the Adnotationes,
where my conclusion is limited by such terms as me judice (e.g. Foll. 104 6 9; 130 6 2;
148 6 27; 219 63; 290 b 18; 309 6 23; 28; 318 6 13; 31; 325 6 2). They seldom indicate
any variation in the reading, but simply amend manifest errors made in the act of transcribing,
mostly by the insertion of one or two letters, more rarely of whole lines or parts of lines
previously passed by through negligence (e.g. Foll. 51 6, 52 a; 52 6, 53 a; 262 6, 263 a;
314 b, 315 a). Corrections of the slighter kind may be seen in our Facsimile Plate I, l. 17
(John xxi. 24) where v stands over or in otoc, and possibly (but not so certainly) the two dots
orer av in avtw l. 8, which, together with the superfluous av, were partially erased by a more
recent hand. A good example of the writer's more important changes appears in Facsimile
Plate III, No. 1, where oo d av atolecel avtnv (Mark viii. 35), and the parallel Latin qui autē
perdiderit eam, at first dropped through the clerical blunder called ópoloté evrov, are interpolated
primâ manu at the end of the first line and between the first and second on each page.
performing this office for the manuscript on its completion, the scribe is often termed ó úvtl-
βάλλων, the comparer.
The present seems the most fit place for speaking of a practice of the original scribe
to which frequent reference is made in our Adnotationes. Since the ink or paint which he used
had no metallic base, it might be almost entirely, washed out from the vellum by a sponge
applied immediately. Although a few erasures may have been made by him on a subsequent
page. As
INTRODUCTION,
xxiii
ز
review (e.g. 75 a 1. 3; 118 6 1. 4; 127 6 1. 16; 135 6 1. 1; 192 6 1. 33); his chief mode
of amending faults of transcription was by means of the sponge, employed so early that the
gradual drying of the ink may be distinctly traced in the increasing faintness of the portion
obliterated as we come towards its end. Hence the letters (see Facsimile Plate II, 1. 4, a under e
in diligebat), or words or whole lines which lie under the present text, quite thickly in many
places, nearly all distinctly visible, though almost completely overlooked by my predecessors': of
all these I have thought it right to render as complete an account as possible; the cases amount
to as many as 234 in all.
From carefully observing these peculiarities, apparently so slight and insiguificant, we are led
to the interesting and valuable fact that Codex Bezae, as well the Latin as the Greek pages,
was copied from an older model similarly divided in respect to the lines or verses. This will
plainly appear from the multitude of places in which the words washed out came to be written
because the scribe allowed his eye to wander from the proper line to one a little before or after
it; and after detecting his mistake (all the sooner by reason of the parallel lines on the oppo-
site page) immediately expunged what he had set down in error, and substituted the proper
words in its room (see 253 6 20; 256 6 15; 268 a 27; 295 6 11). One example out of
hundreds, any one of them adequate to prove the point at issue, shall be discussed at length,
because it will also incidentally shew that the pages in Codex Bezae and its exemplar could not
have been identical. In Fol. 435 6 2 under un laleiv ETTEL TW ovo we can faintly trace by the
aid of an eye-glass kal mpookaleoapevot, all but completely washed out. These words commence
the last line of the preceding Greek page (434 b), and standing as they did on his model im-
mediately before the line he had just finished, the scribe heedlessly repeated them at first, and
then cancelled them forth with. The same appears from Foll. 89 6 32, 33; 90 6 1. On the same
principle we can fully explain six several instances of the inversion of complete lines on the
Latin page, which ought to correspond with the Greek, respectively noted by a, B, Y,
8 (or by
some of them), set in the margin by the first hand: they occur on Foll. 209 a; 220 a; 233 a;
264 a; 276 a; 504 a; in the second, fourth and sixth of which passages the source of the
error can be distinctly traced to words the scribe afterwards expunged : e.g. in Fol. 220 a,
profluvium sanguinis now legible under tunicam ejus l. 7 was the proper ending of the line
parallel with l. 8 of the Greek; having once written it, the scribe goes on to what is pro-
perly l. 9, but finding out his blunder as soon as he had completed l. 16, he then subjoins
the true 1. 8, substitutes tunicam ejus for profluvium sanguinis in l. 7, and puts a B β γ
in
the margin for our guidance. The case of Fol. 264 a, if studied with our Adnotationes, will
be found even more complicated, yet just as satisfactory: in Fol. 504 a, the eye, misled by in
navem (elo to alolov) yet discernible under invicem l. 18, recovers itself in one of the lost lines,
to which ß was doubtless prefixed”.

i Kipling, if he can be said to have a system, syste-
matically disregards them. Mill saw apkeon Matth. xxv. 9;
Wetstein several other instances, see above p. xii. Indeed
in Acts xvii. 19 Wetstein was misled by the first & in dis
under ümo to state that ano was read p. m., just as through
bis over anxiety Mill in Acts xvii. 4 transforms olla la
into olla dia, the 8 supplied in the vacant space being
simply read off from another page.
2 In Fol. 218 ] 31, this error of the eye is made in
the Greek, although the Latin is quite correct, but is left
untouched by the scribe: the requisite change was re-
served for a comparatively modern hand.
3 The same process applied to the lines of the Codex
Sinaiticus proves that it was copied from some document,
probably an Egyptian papyrus roll (Scrivener, Collation
of Cod. Sinait. Introd. pp. xiv, xv), similarly arranged
with itself in lines containing on an average from 12 to
14 letters, or, when small letters are added on to the end
of the line, as many as 16. Let us illustrate our state-
ment by two or three examples. (1) John xix. 25, 26,
xxiv
INTRODUCTION.
ز
(2) Of readings to be ascribed to persons who lived posterior to the original penman, those
of A must be first considered. Since he is not quite contemporaneous, and may be referred to
the end of the sixth century, the appellation of ó dopórns the corrector, would not be applied to
him; nor indeed do we find many such critical emendations in this manuscript as would proceed from
an early hand engaged on the revision of the text : speaking generally, its most ancient changes
relate chiefly to the removal of transcriptural errors. Of this hand we give two specimens (Fac-
simile Plate III, No. 2), the former from Matth. v. 25 odel evvoWV TW avtidiw gov taxu, to which
ewo is so neatly added by A, that it is distinguished from the rest of the line mainly by the light-
ness of its strokes : I once regarded it as by the first hand, and as such have wrongly retained it
in the text (see p. 11). Of is :, the Ammonian section, we have spoken above, p. xx. The second
example is from Acts xv. 34, where over lav in edoše de TW CELAEA ETIMELVAL avtovo (the final o is p. m.),
A places apoo in minute but firm characters : just as small are pı Fol. 300 b 1. 6, w ELPNKEL Fol.
502 b 1. 23, and all much smaller than the interlinear emendations of the first writer (see p. xxii).
The ink of A often differs little from that of the original scribe. He touches the Latin very rarely
(Matth. xvii. 20; John vi. 25), in John v. 32 to make it suit his changes in the Greek. This
hand often places e over the initial l, sometimes improperly enough (e. g. Foll. 138 6 1. 18; 146 6
1. 1; 153 b 1. 19, and elsewhere; 215 6 1. 13; 229 6 11. 8; 10; 12; 244 6 1. 2; 268 b 1. 25; 275 6
1. 3 ; 283 6 1. 30; 285 6 l. 25?; 347 6 1. 9; 423 b 1. 29): in Fol. 222 6 ll. 23, 24 the change is some-
what more extensive than usual. We note 181 alterations by this early hand, pretty evenly dis-
tributed throughout the manuscript. Some of his emendations of the letters of the text itself are
very neat (e. g. Foll. 302 b 1. 1 ; 303 6 ll. 22, 29; 325 6 1. 24; 327 bl. 9 ; 343 b 1. 24 ; 344 6 1. 23).
About Foll. 311-347 his ink became very thin and pale.
(3) Somewhat later (probably of the seventh century) and not always to be discriminated with
ease from A (see however Fol. 338 6 11. 20, 29; 340 6 11. 14, 23, 30), is a very old hand, called by us
B, to which may be assigned most of the breathings and accents enumerated above (p. xix, note 4),
and the greater part of the marks of dialysis and apostrophi (p. xix), though a few of these last must
be due to A (see p. xix, note 3). The style of B is less firm and elegant than A's, his ink of an ashy
or slate-like tinge, and like A he usually places his emendations in small characters between the lines,
though he sometimes annexes them to the text, or changes the original letters. Facsimile Plate III,
No. 3 contains instances of both, viz. (1) Acts xiii. 10, where maono over ipa in kai padovpylao ülou dia-
Bolov and omnes over fal in the parallel Latin are both written by B (see too Matth. xiii. 13 Lat.),
who las also changed üioc into vie by erasing i and the right side of o and inserting the tongue
of ε: exactly like πασησ here is ενύπνιοισ Acts ii. 17. (2) Acts vi. 9 και ασιασ added to και των απο
κιλικιασ. . This compendium for k though common in the oldest manuscripts, does not occur in Cod.
Bezae earlier than by this hand (e. g. Matth. iv. 16; xxvii. 31; Luke xv. 20; xvi. 18; and in 16
η μαγδαληνη και. . Insert the omitted words thus, and
the sense, utterly ruined before, is now complete:
η μαγδαληνη ισ ου
ιδων την μρα και. . After completing μαγδαληνη the
scribe's eye wandered to the corresponding place in the
line below: it must be added that untepa, which is always
written in full in Cod. Bezae (see p. xviii), is thus abridged
in Cod. Sinaiticus in 13 out of its 23 places in the N. T.
(2) Apoc. xviii. 16 ova.con mol.co jevn is inere nonsense:
restore it thus, ουαιη πoλιση μεγαλη
η περιβεβλημενη or possibly (as in
Cod. Alexandrinus) the third article might have been
absorbed in the preceding n, and the first line ended in
al in small letters, as usual, the second line beginning
with an Tep. (3) Ibid. xxii. 2,
ποταμου ενθεν
ποταμου ενθεν
και ποιουν καρπουσ: this should stand και ενθεν ξυλου ζω
ησ ποιουν καρπουσ
That evdev and not evtEVO ev or ekeldev should be read in
the second line appears certain from the fact that this
manuscript is singular in having ενθεν for the first εντευ-
Dev. In Luke xxi. 8, John xii. 25 complete lines must
be inserted in John iv. 45 two complete lines; and so
αρχοντεσ των ε
perhaps in Luke xxii. 25 Govola Govol av which is clearly
a case in point, though I see not at present the best
method of rectifying it.
>
INTRODUCTION.
XXV
other places). Where v ¿DEN KVOTIKÒV is omitted p. m., B sometimes supplies it above the line ; e. g.
Foll. 116 6 1. 20; 120 6 11. 3; 4; 150 6 1. 8; 249 b 1. 2, and in 5 other cases. A has the v in like
manner Foll. 261 6 1. 19 (cf. Adnot.); 507 6 1. 5. This hand has made about 327 changes.
(4, 5) The two next correctors, though their respective emendations can be separated (C being
neater and mostly much smaller than D, and his ink of a brighter and more yellowish brown cast,
while D's is coarse, and often looks as if blotting-paper or some such material had been applied
to it) may both have lived towards the end of the seventh century'. They sometimes shew a slight
tendency to leaning, mostly towards the right. To C belongs (Facsim. Pl. III, No. 4) TEN TW over
ato in atooted dw vuao John xx. 21, where the shape of j (which C repeats several times : e. g.
Fol. 508 b 1. 26, unless this be B's), though not often met with in the earliest vellum documents,
is frequent enough in the papyri of Herculaneum and Hyperides of the first century. D wrote
Til above en in elitev avtW TW etingovti (N, see p. xvi, note 1), Luke xxiii. 43. In Facsim. Pl. III,
No. 5 appears a case of D’s rude changes in the body of the text, which first stood ntoo mpĚato
trapnoiageo hai ev ovvaywyn Acts xviii. 26, where (as well as setting the on over vo) he obliterates
all the H except the first vertical line (placing awkwardly at the top of it the curves of Y) and
prefixes to it a smaller o out of the range of the lines. See also his corrections in Foll. 245 b 1. 31;
492 b 11. 4; 25; 494 6 11. 21–23. He sometimes adds v ¿PERKUTTIKÒV at the end of a line (e. g. Foll.
247 6 1. 31; 259 61. 27; 315 6 1. 21; 489 6 1. 3), and sometimes, like B, over the text (Fol. 417 b
1. 10; 495 6 11. 18; 31; 498 6 l. 15): also ķ in Fol. 495 b 1. 10. D appears once in the Latin, to
make it correspond with his correction of the Greek, in Fol. 494 a 1. 27. In all C is found 130
times, D 163 times ; D most often in the Acts.
(6) E inserts smaller letters over the lines, of much the same general appearance as C's, only
with fresher ink and of a more modern look and in a straggling and broken style. Such is arxu
set over ole in kal etmpwindev avtovo Olepevo leyov Acts v. 27 in Facsim. Pl. III, No. 6: the Latin
r betraying his nation. In John xiv. 28; Acts vii. 34 we find (apparently in this hand) the com-
pendium M for pov, nearly as in Cod. Sinaiticus : other characteristic specimens of this scribe appear
in Matth. xiii. 2 ; xxvii. 46 (where a letter in the text is changed by E); John iii. 29; iv. 38;
Mark v. 30; Acts ii. 9; iv. 20 (where n is like h in English); xv. 40 and xvi. 4 (where T is much
like r). It occurs 72 times in our Adnotationes. The addition at the end of Fol. 308 b 1. 24 is very
doubtfully ascribed to E, by reason of the brightness of the ink : the Latin alterations also in Foll.
420 a 1. 25; 429 a 1. 20 (see also 434 a l. 20; 483 a l. 16) may have been written by it, as well as
the corresponding Greek.
(7) The words appended to kai kabual etl Tov Opovov avtov Acts ii. 30 in Facsim. Pl. III,
No. 7, viz. προειδωσ ελαλησεν περι τησ (the στίχος we mentioned p. xviii as being dropped at this
place) are supplied by a hand (F) younger than any yet named, and seldom met with (see however
Matth. xii. 19; xxvii. 13 and 5 other places in the Gospels) except in the Acts, where it is em-
ployed about 27 times, as here, to supply omitted clauses at the end of lines, and to make the cor-
responding changes in the text (e. g. Acts ii. 13; 33; 45; xx. 26; xxii. 6). F writes in clear
uncial characters, a little smaller than those of the first scribe, with thin strokes, in blackish ink,
without breathings or accents. The additions at the foot of Fol. 163 b seem to be by this hand, but
1 Kipling mingles the emendations of our A and B to retain the distinction ; even if it be deemed over-nice,
under one head A (i. e. antiquissimus), our C and D are the error is on the right side. A and B can be separated
included in his P (i. e. perantiquus), our E represents with ease, as can the several hands later than all these,
his V (i. e. vetus). I have sometimes doubted whether which Kipling includes under the general name R (i. e.
C and E are not identical, but on the whole I am disposed recens), such as our H and K.
i
xxvi
INTRODUCTION.
و
the two lines in sloping uncials at the foot of Fol. 160 6 look more like J's (see p. xxvii), though
not so large as the rest of his. F appears once in the Latin (Acts xxi. 18), doubtless to accom-
modate the version to a change it made in the lost Greek.
(7) The next scribe G, of about the eleventh century, is one of the most diligent, least in-
structive, and the most troublesome to an editor, of all the many correctors of this manuscript.
He uses a kind of yellow ochre (though it sometimes looks rather browner), and his rude, Gothic-
looking, sometimes angular, characters cannot be confounded with any other. Facsim. Pl. III, No. 8
represents one line of the Greek and one of the parallel Latin at the foot of 59 b, 60 a, cotal
dedeupeva ev tolo ovpavolo erunt ligata in caelis Matth. xviii. 18, and the word vox in the margin.
of Acts ii, 2 et factum est repente caelo echo, as an alternative for the Greek echo, instead of which
both the Vulgate and Cod. Laud. 35 have sonus : although in Matth. xv. 18; 20; xxv. 25 G cor-
rects the Latin of our manuscript from the Vulgate. G touches the Greek only in four other places
(Foll. 417 6 3 ; 421 6 21 ; 426 6 15; 20, besides inserting the breathings and accents in Acts xvi.
19, 20; see p. xix, note 4): for the rest he confines himself to the Latin, busily correcting the lapses
of the scribe and amending his spelling (especially the interchange of b and u), but after Fol. 118 a
(unless the scrawl on 280 a be his, as is probable), he ceases altogether up to the beginning of the
Acts (416 a), leaving off after 428 a, unless indeed he re-appears once 438 a 1. 4. The marginal
addition 73 a 11. 9–16 looks a little like G's hand, but is not so old, besides that the ink is too
brown and good'. His corrections are 283 in all.
(8,9) H and K are both recent, the former somewhat later than G, the latter quite modern,
probably not many centuries old. In Facsimile Pl. III, No. 9, we have one of the cases, just enu-
merated, in which G touches the Greek, oopvoo in the margin being due to him. H, conceiving
this correction of ek KOPTOU TYO kapdao avtov Acts ii. 30 insufficient, proceeds to erase kapdia and
substitute oopvo in its room ; the earlier and true reading of Codex Bezae is just legible under
the later word. This violent process of presumed amendment is perpetual throughout the Acts,
as indeed our Adnotationes abundantly shew; and renders the study of the book in this manu-
script peculiarly irksome to one who is bound to give account for every change. In No. 10 Acts ii.
20 o nicoo MeTQOTPEPETAL ELOKOTOO was the original reading : B in its smallest hand placed hc (now
nearly invisible) over the e (now 10) which followed : but K erases Hc of B and over the first e
(which B had probably already changed into a) sets a, and then rudely retraces plotai elok in a coarse
dark brown ink or pigment. I have sometimes indicated by K such very recent changes in several
hands as Foll. 3 633 ; 6 a 27; 6 6 22; 32 6 17; 47 6 27 ; 50 6 13; 53 b 4 ; 65 6 1; 26; 88 6 29;
90 621; 167 1 8. H is employed
employed 97 times, K about 74.
Hitherto the various hands described have been engaged in correcting the text.
We have now
to speak of the several persons who have left traces of their diligence (well or ill bestowed) in the
margin and elsewhere; and principally of the writer of the Ammonian sections.
(1) On the purpose and general character of these enough has been said (p. xx): we are at
present chiefly concerned with their date. Now it is evident from a careful comparison of the
marginal numerals of the Ammonian sections with the great body of the liturgical annotations
(written in thick, clumsy uncial letters with ink of a purple hue), especially in the Gospels, that
they are the work of one scribe, whom we shall call L. This clearly appears as well from many
other places, as from the study of Foll. 278 b, 279 b. On the former page the necessity of keeping
right the numbers of the sections has forced L to make the only change in the text (excepting Matth.
1 This is the land Porson speaks of as “Teutonic, nearly resembling the Anglo-Saxon” (Brit. Crit. Vol. II, p. 141).
INTRODUCTION.
xxvii
xiv. 34 and possibly Luke viii. 41) he attempts throughout the volume, by inserting in Luke xxiii. 34
at the foot of Fol. 278 b the omitted section TK (o de lo eleyev matip apeo avtolo ov yop odaoi tn
TTOLOVO!), as necessary to be placed before section tha in 1. 33 (see Facsimile Pl. III, No. 11, and
infra p. 256): here we see that the added clause is the work of the same writer as the sections. On
turning to Fol. 279 b it is equally evident that the liturgical note in small uncials avvayvooma elu
TLV Tapao kevynv (compare too the spelling with matip, Luke xxiii. 34) is in the self-same hand, as
are also the numerals abreast of it tke: (Facsimile, as above). These again are plainly written by
TKS
9
X
the scribe L, who penned the great mass of the other notations of proper lessons though in larger
letters, such as Fol. 244 b, 11. 2-5 avvayvooua tepi 78 ooßßatov, with pos : by the side of it: in
Foll. 254 b, 257 b, and elsewhere L's lines are longer than in this last specimen, the uncials being
sometimes smaller (e. g. 91 6, 95 6). Respecting his age, not Kipling only (Praef. p. xv), whose
opinion might carry little weight, but even D. Schulz has ventured to say, “Haec glossemata an-
tiquissima, si minus a primâ quidem manu, at certe ante seculum septimum jamjam adscripta esse
(Disputatio de Cod. D Cantabr., Vratislaw, 1827, p. 10) : the clumsiness of the uncials has even been
considered a sort of proof that they were written in Egypt, inasmuch as they bear some kind of
resemblance to the Coptic characters. L appears in the Acts only on Foll. 423 b, 435 b, 500—502 b.
A bare inspection of Facsimile Pl. III, No. 12 will prove that L, instead of being dated before
the seventh century, cannot be placed earlier than the ninth. At the top of 150 b, in the left or
outer margin, is seen a liturgical note * in kuptăKY TWV Tpop8onomatov, and under it the labarum
with a and w, all in late unicals leaning to the right (J): its date cannot well be anterior to the
ninth century, but it must be older than L, which adapts the annotation to its own system by writing
over it ανναγνoσμα περη and by tracing over τη κυρι the letters το κυρι in its own paint of a red or
purple tinge, though it does not follow the error of the earlier scribe in regard to mpopornomatwv
(see pp. 449, 450 ad calcem): L added at the same time ap (i. e. apxn) at the head of the column,
and the number of the section qu: The barbarous orthography too is a further argument for a
lower date. It is possible that J wrote the omitted lines in Foll. 160 b, 161 a; at any rate these
leaning uncials bear some resemblance in the Greek (see p. xxvi).
(2) In Facsimile PI. III, No. 13 we have επ αρρωστουσ χειρασ επιθησουσέιν και καλωσ εξουσιν
(Mark xvi, 18) and its parallel Latin (from Fol. 9 b secundae manús) Super egrotos manus imponent
[the double letter N as in the writing of the original scribe] et bene habebunt' for which see above,
p. xxi, and note 1.
(3) The scrawl found in the upper margin of SS. Matthew and Luke and a few places of
S. John, but in the lower margin of S. Mark, is represented in Nos. 14, 15 Facsimile Pl. III, and
an interpretation of it in ordinary Greek letters in our Adnotationes, pp. 451-2. Those in S. Mark
consist of moral apophthegms, some of them silly enongh: the rest are tirdot, or summaries of the
contents of the page. No. 14 is found at the foot of Fol. 302 b eav yvon ſi. e. yevon] elevxovoïv oe +
in capital letters (M,, with whom <=0, y= v), as are all in SS. Matthew and Mark; No. 15 is at
the head of Fol. 205 b, and was not easily decyphered even by the help of my learned friend,
H. Bradshaw, Esq., Fellow of King's College, whose great and constant assistance throughout the
whole work I would thankfully acknowledge once for all : it runs in a cursive scrawl (M.) Tepi davyć?
1 The insertion of the guttural y here and in levyitov letters, and ekporeugomenon from Mabillon de re diploma-
Fol. 204 6 after v, of v before y in napavyua (paypa) tica, lib. v. p. 366 (1681). Mabillon also gives (p. 367)
Foll. 301 b, 302 a, and of y even by L in napao kevy. Foll. pisteugo from Thuan. Col. No. 537, of the tenth century,
95 6, 99 b, 279 b, points to a Western and Celtic origin of and Wetstein compares evavyaynoav i Tim. i. 19 from
all this marginal writing. See Wetst. N. T. Proleg. p. 31,
who cites pisteugo from a Creed in the Bodleian in Latin
Cod. Alexandrinus.
xxviii
INTRODUCTION.
ωτε (i. e. οτε) ισηλθεν εν το θυσιαστιρηό και φαγαν τοσ αρτοσ τισ προσθεσεοσ (i. e. φαγειν τουσ αρτουσ τησ,
7 being equivalent to ov). Unlike as the two hands may seem, it is just possible that they are
the work of one scribe of about the tenth century, for in Fol. 190 b of ouuew ķ avao Tio Tipoontidoo,
ovuew is in capitals resembling those of S. Matthew, the four following words in the running
scrawl, and all three decidedly written at the same time, and with the same ink. The apophthegms
in S. Mark may be by a different person, whom we will call M,.
In the list of liturgical directions (Adnotationes, pp. 448—450) several other letters besides L are
employed to indicate the penmen engaged on this manuscript. I occurs in 130 b, 197 b; it is quite
as early as L (of about the ninth century) in uncials leaning to the right, with very thick down strokes.
The writer of the marginal scrawl in the Gospels, or one of them if all be not by the same hand,
seems to have scribbled the marginal notes in Foll. 191 b (where he is seen from 1. 25 to be later
than J), 347 b, and throughout the Acts. We reserve the notation of simple M for the hand that
made the coarse corrections of the twelfth century in Matth. xxvii. 65, 66, with the liturgical note
in 132 b, in a round semi-cursive style, and for another (somewhat earlier) which occurs about
twelve times in the Gospels. M, is assigned to the annotator of Foll. 191 b, 347 b, and some twenty
places in the Acts, where the ink differs from that of the scribe last mentioned, though the writer
may be the same. N indicates a large scrawl in charcoal (as black-lead would now be used) rather
than in ink, chiefly scattered throughout the early pages of the manuscript to denote the beginnings
(apx) and ends (tel) of Church lessons, so faint and evanescent as to be barely legible, and some-
times even invisible to the naked eye. Some of these may have been overlooked by the editor, in
spite of his best care, and Mr Bradshaw's ever ready and intelligent help. A large vulgar uncial
scrawl, dating early in the twelfth century, in vile brown paint, is denoted by 0 (e. g. Foll. 416 b,
418 b, 420 b, 462 b, 488 b) eight times in the Acts, where also o, indicates in Fol. 419 b a neat but
quite modern note. All these liturgical notices doubtless refer to the established ritual of the Eastern
Church, and more time than to some they might seem worth has been spent in assigning them to
their different days. From our Adnotationes it will been seen that L at least is very careless, often
pointing out the wrong place for the commencement of the lessons, and in fourteen instances even
substituting Saturday for Sunday or vice versa.
The danger of inferring identity of hand-writing from seeming resemblance in the shade of
the ink in these very old documents (see p. xxi) appears clearly in the case of a mark (r) which
occurs 45 times in both languages throughout Kipling's edition at the beginning of lines, a little
in the margiu, but which in this volume is uniformly rejected. It is firmly and neatly made, and
in many cases no difference in colour can be detected between it and the letters of the original
scribe : yet that it must be at least four centuries later is evident from Fol. 206 6 13 where r is
written over and partly covers the Ammonian numerals ud, and from Foll. 233 b 20, 234 6 9
where it is placed over the double points (:) which respectively follow ple and pln. It seldom
coincides with the commencement of a lesson, and not always with a pause in the sense, so that
I am unable to understand what end it was designed to serve'.
Where mere strokes or points are our only guides, therefore, it is always a little uncertain
whether a correction is due to an earlier or more recent reviser. This we have already seen in the
instance of the dialysis and apostrophus (above p. xix), and hence it seemed advisable to designate
ir is found at the beginning of the following lines : 227 a 7; 233 6 20; 234 b9; 247 a 10; 249 6 7; 27;
12 6 19; 14 6 30; 26 6 and 27 a ll. 29; 39 a 29; 50 250 a 27; 30; 271 a 2; 287 28; 302 a 16; 317 a 11;
32 ; 59 6 12 ; 64 b 23; 78 € 21; 79 6 29; 81 b and 82 a
338 a 22 ; 343 b 13; 423 a 15: add 48 b 21, not seen by
11. 11; 85 6 18; 91 a 28; 98 6 30; 104 a 21; 115 6 10; Kipling. The following seem later, 299 b 16; 306 b 15;
1 24 6 30; 127 a 3; 153 b 22; 29; 178 6 22 ; 202 6 3; 331 b 31, and over initial O 329 b 26.
203 a 31; 206 6 13; 209 b 24; 221 6 18; 24; 226 6 10;
INTRODUCTION.
xxix
or even
as
ز
و
in the Adnotationes simply as s. m. (secundâ manu) all mere erasures (such as that of -to in the six
places named 191 b 1. 24), and the numerous points and obeli employed in all ages to cancel what
is to be recalled : we cite s. m. in no less than 422 places. Of these the points placed over the
letters to be removed seem very old, perhaps from the hand of A or B, and are often found (e. g.
Facsimile Pl. I, 1. 8) where a later hand has altogether erased the letters (e. g. Foll. 115 6 6; 124 1
27; 125 6 26).
Strokes'"
(Fol. 420 6 19, 20) are occasionally set over words to denote that their
order should be changed, ten times in the Acts (e. g. Fol. 415 6 10), thrice elsewhere (Foll. 52 b 19;
68 6 8; 165 6 32). These are, of course, distinctly recorded in the Adnotationes, being really of the
nature of various readings, as are also some instances where a late hand (mostly K) rejects or expresses
doubt about a word by drawing a line under it (e. g. Foll. 71 6 9; 118 a 29; 126 6 2 ; 128 a 28;
31). In the Acts especially some sixteen whole clauses are placed within brackets) or by no
early hands, which yet we have carefully noted. There are also many other marks, probably intended
for reference, placed in the margin by recent scribes, which it seemed needless to enumerate :-such
31, +, |, (Fol. 432 a 26), < (Fol. 458 b ad calcem), 5 (Fol. 307 6 12, 13); although Kipling
has strangely inserted in his text some of the most modern of them (e. g. Foll. 442 6 8; 12; 464 b
17 &c.). The numbers of the chapters, set down apparently by Beza and Bentley, disfigure the margin
of the whole manuscript.
If to the corrections we have enumerated as made in the text by various hands we add 20
places noted where it has been rewritten, 17 where changes are made in the letters by the first
hand, and 59 instances where dots, apparently accidental (see however p in 336 a 1. 30), are set
over letters prima manu, the Adnotationes Editoris discuss as many as 2149 matters pertaining to
the work of the original scribe, besides those which relate to the Appendix (pp. 447—8).
It is really wonderful that an excellent scholar like David Schulz should have so lightly ac-
quiesced in Kipling's belief that Cod. Bezae was written in Egypt, and even have reproduced his
very unsound reasons for such a groundless notion (Kipling, Praef. p. xii; Schulz, Disputatio de Cod.
D. pp. 6-10). The rudeness of the Latin version will soon be seen to spring from other causes
than mere ignorance of that language (see Chap. III), and the long list of Alexandrian forms, if
we may so term them, which will be accumulated hereafter (see Chap. IV), will not be found more
extensive or remarkable than in other copies of high antiquity; while the errors of transcription
in the Greek text certainly do not exceed those found in the Cod. Sinaiticus. As regards the proper
lessons for Saturdays set down among the liturgical notes, which Kipling, on the supposed authority
of Cassian, conceives to have been a peculiar ordinance of the Egyptian monasteries, they prevail
and always have prevailed, throughout the whole Eastern Church', and are found in nearly all
codices dating from the eighth century downwards, and consequently older than the earliest hand
which was employed on the marginal annotations of D. Kipling's plea that John iv. used to be
read in Egypt on the Saturday before the Nile was expected to rise, and that the lessons appointed
1 He cites Cassian, Institut. Lib. III. C. 2, when speak-
ing of the perpetual service kept up in the monasteries of
Egypt: “Quamobrem exceptis vespertinis ac nocturnis
congregationibus nulla apud eos per diem publica sollem-
nitas absque die sabbathi vel dominicâ celebratur, in qui-
bus horâ tertiâ sacrae communionis obtentu conveniunt."
But though Kipling quotes c. 9 of the same book, he did
not observe that Cassian describes this keeping of Saturday
as quite general. “Quas (vigilias] a tempore praedica-
tionis apostolicae, quo religio ac fides Christiana fundata
est, per universum orientem idcirco statutum est illuscescente
sabbato debere celebrari—because Christ lay in the grave.
throughout that day. Credner (Beiträge zur Einleitung
in die biblischen Schriften, Halle, 1832, I. p. 510) saw
clearly that Kipling had proved too much, and alleges
Constit. Apost. V. 15, VII. 23, Tò oáßßatov MÉVTOL kai
την κυριακήν εορτάζετε ότι το μεν δημιουργίας εστίν υπό-
μνημα ή δε αναστάσεως...."Εν δε μόνον σάββατον υμίν
φυλακτέον εν όλω ενιαυτό, το της του κυρίου ταφής, όπερ
νηστεύειν προσηκεν, αλλ' ουχ εορτάζειν. Both fast and
feast implied a religious service.
XXX
INTRODUCTION.
for the corresponding Sundays related to the Lord's walking on the sea (Praef. ubi supra), has just
no weight at all. John iv. 3 is marked simply as avvayvoorua reading”; it is the Greek lesson for
the fourth Sunday after Easter : while as regards the other lessons referred to, which can only be
Matth. xiv. 22—33; John vi. 16–21; Mark vi. 45–56, the last of them is not noted at all, that
from S. John merely as avvayvooja, though it is the Greek lesson for the second Saturday after
Easter, that from S. Matthew is actually set down avvayvooua men to caßato, though it does not
belong to a Saturday, but to the ninth Sunday of S. Matthew.
A copy of the Greek Scriptures, furnished with a Latin version, would most likely be written among
à people with whom Latin was vernacular. It would require a great deal of proof to rebut this
very natural conclusion, while on the other hand every thing we see of Codex Bezae tends powerfully
to confirm it. The very order in which the Gospels stand is peculiar to the West (above, p. xiv):
our manuscript has it in common only with the great codices of the Old Latin Vercellensis (a), Pala-
tinus (e), Brixianus (f), the Gothic version, and a Greek copy seen by Druthmar, a monk of Corbey
in the ninth century'; Cureton's Syriac places S. Mark second, but S. Luke (not S. John) last? The
same inference may also be drawn from the insertion of Latin letters in the Greek text; e. g. tublou
Matth. xi. 5; ATTEOTalkev John v. 38; Mapcov Fol. 296 b title; gaçopulaklov Mark xii. 43 ; aPost Fol.
469 b title : and of Greek letters in the Latin, from the mere strangeness of the task, e. g. y for u in
illym Matth. xv. 22; cyminum ibid. xxiii. 23; wond in the Latin Fol. 196 a l. 13 ; x from xin aenox
Luke iii. 37; üpocrita ibid. vi. 42 (so xi. 39; Mark vii. 6); karissimus Mark ix. 7 ; magika Acts viii. 9,
and the letters washed out (as stated in the Adnotationes) in Foll. 129 61. 6; 308 a l. 20; 478 a l. 20;
481 a l. 1. Add to these, as indications of a Western penman, those unmistakeable Latin forms and
terminations brought into the text by the analogy of the Latin ; such are Onvo avpoo Matth. ii. 11; xiii.
44 only, but thensaurus always in the version ; oajapitavwv ibid. x. 5 only; davınlov xxiv. 15; de-
TpWoov xxvi. 6 (leprosi in the version always); deyelovno xxvi. 53 (but leylov Luke viii. 30 ; Mark
v. 9); playellwoao xxvii. 26 ; Mark xv. 15; Tetpovo nomin. John xiii. 24 ; exeteo Mark vi. 38 ;
ypaßartolo ibid. vi. 55 only: * ibid. xiv. 5, both in the Greek and Latin, for dyvapwv; Booleovo
و
Kipling, in his heedlessness, urges yet another argument;
namely, that the supplemental Latin leaf of Cod. D,
containing Matth. ii. 21-iii. 7, exactly resembles (“om-
nino convenire” Pracf. p. XVIII) the Corbey manuscript
(f) deposited in that very monastery in which Druthmar
was a monk : never caring to remark that this Latin page
is taken word for word from the more recent Vulgate,
but assimilates less completely with ff'.
1 “Vidi tamen librum Evangelii Graecè scriptum,
qui dicebatur S. Hilarii fuisse, in quo primi erant Mat-
thaeus Johannes, et post [alir priùs] alii duo. Interrogavi
verd Eufemium Graecum cur hoc ita esset: dixit mihi, in
similitudine boni agrícolae, qui quos fortiores habet boves
primos jungit.” Christian. Druthmar. Matthaei Expositio,
p. II, Basil. 1528. Wetstein first cited this passage
(N.T. Prolegom. p. 28) to shew that the liber Evangelii
Graecè scriptus seen by Druth mar, a native of Aquitania,
might be Cod. Bezae itself, to which however, his descrip-
tion does not answer very well. Marsh (Michaelis, II.
p. 701, ed. 1793), observing that extropevouévu dià atópatos
000 (ch. iv. 4) was wanting both in Druthmar's Latin and in
Cod. D, calls for an examination of the former to ascertain
whether the Greek copy he employed (for Druthmar knew
Greek) was our manuscript or not. I have found on trial
that Druthmar usually follows the Vulgate, and never in
the least resembles the Latin of Cod. Bezae; that when
he departs from the Vulgate to accord with D, the manu-
scripts of the Old Latin more or less agree with him (e.g.
Μatth. iv. 4. αποκριθείς δε ο ισ; ix. 4, είπεν αυτοίς);
and that the several editions of Druthmar himself vary
so much, that that of Basle contains the very clause
whose absence (in other editions) was noticed by Marsh.
From such premises no safe conclusion can be drawn.
2 Christian Hermansen the Dane, no unworthy successor
of his distinguished countrymen Adler and Zoega, in his
valuable Disputatio de Cod. Evangeliorum Syriaco a Curetono
typis descripto (Hauniae 1859), together with the familiar
instances given above, cites Tertullian contr. Marcion. iv.
2. 5 as following ordinem a vulgari alienum of the Gospels
(p. 4). Tertullian certainly draws broadly the plain dis.
tinction between Evangelists who were themselves Apostles,
and those who derived their information from the Apostles
“nobis fidem ex Apostolis Joannes et Matthaeus insinu-
ant, ex Apostolicis Lucas et Marcus instaurant, iisdem
regulis exorsi” c. 2, but the order in which he names
them is clearly accidental, or rather suggested by the
course of his reasoning, so that no stress whatever can be
laid on it: not to mention that in c. 5 his order varies,
John, Matthew, Mark, Luke.
INTRODUCTION.
xxxi
XV. 26 ; κρητησ και αραβοι Acts ii. 11 και τουσ ακουοντεσ ibid. v. 11 ; ακουσαντεσ accus. xvii. 8. To the
same cause may perhaps be referred the dialysis over the Latin î in žohanne Fol. 57 a l. 12; üde 82 a
1. 24; äam 427 a l. 26, which may be observed once in Cod. Laud. 35 (Act. E) igitur ch. vi. 3.
We can say little about Scholz's statement, that the native country of this manuscript may be
regarded as the South of France, by reason of its resemblance in style of writing to the uncial Lectionary
of the Gospels Evst. 60, whose subscription shews that it was copied A.D. 1022 “ in castro de Colonia"
for the monastery of S. Denys (Scholz, N. T. Proleg. 1. pp. xl; ciii). It is hard to conceive that there
can be any striking likeness between codices which differ in age by full 500 years, though there is
certainly some affinity between their respective texts; yet the very fact that a Greek Lectionary
should be written for a French convent in the eleventh century adds one more link to the chain of
evidence that the Churches of Gaul and Asia maintained for many ages the intercourse commenced by
Pothinus and his missionaries about A.D. 170, and makes it quite credible that Oriental proper lessons,
as well as the Oriental liturgy (Palmer, Origin. Liturg. I. p. 153, 2nd edit.), were long used in some of
the monasteries of those regions: the liturgy, as we know, survived till Pepin's time. Hence we
need not transfer our manuscript to Greece in order to account for the liturgical notes scattered
throughout its margin in the course of the eighth and three following centuries, or refer them with
Beza to the work “indocti cujusdam Graeci Calogeri" (see his Letter, supra p. vi). The
very
ortho-
graphy of these notices savours of a Celtic origin (see p. xxvii, note 1); and the ovly three Saints'
Days whose proper lessons are marked are just such as would be specially regarded in the West at
their respective dates, viz. the Assumption of the Blessed Virgin (Aug. 15) by a hand of the tenth
century (M, Fol. 229 6), the Festivals of S. George and S. Dionysius the Areopagite, the patron saints
of England and France, inserted as late as the twelfth (by 0, Foll. 462 b; 488 b)" Thus all outward
appearances point to Gaul as the native country of Codex Bezae (we shall notice internal indications
of the same fact in Chapter III), nor is there any valid reason for thinking that it ever left that
country till it was carried into Italy in 1546 (see p. viii).
CHAPTER III.
ON THE LATIN VERSION IN CODEX BEZAE.
The origin and character of the Latin version standing parallel to the Greek text of
Codex Bezae, and known to critics by the name of d, involves questions of considerable diffi-
culty, which have given rise to much discussion. In the present chapter an attempt will be
made to prove (1) that it is, on the whole, an independent translation made either directly from
the Greek on the opposite page, or from a text almost identical with it; (2) that the translator
often retained in his memory, and perhaps occasionally consulted, both the Old Latin version
and Jerome’s revised Vulgate ; (3) that he probably executed his work in Gaul about the close of
the fifth century.
I. On the first point, we regret to find our judgement at variance with the decision, or
1 Credner (Beiträge, 1. p. 514) who was necessarily
dependent on Kipling's edition, is ignorant of the first
of these Festivals, which my predecessor passed over in
silence, and I presume was unable to read: Mr Brad-
shaw and I had quite enough to do to decypher the
writing between us, though when once made out the sense
is unquestionable. The other two are written in the
same large, clear, wretched Western hand (wherein v is
1, and e is e) and are well suited to what we can learn of
the times. The Areopagite had been fully established in
the estimation he long held as early as the ninth century,
when his works were translated by Hilduin for Louis
the Meek; while the glory of S. George (who had been
known in Gaul even in the sixth century) was spread
throughout the West by Robert of Normandy and his
followers on their return from the first Crusade at the close
of the eleventh century.
xxxii
INTRODUCTION.
at least with an obiter dictum of Tischendorf. While seeking to account for the absence of
the larger chapters (kepalala majora) from Cod. Bezae, although they are found in copies of
as early or an earlier date, he says “excipiendus tamen est D codex Graecus et Latinus Canta-
brigiensis, quod inde explicandum videtur, quia Italus ejusdem codicis textus, a quo ipsum Graecum
pependisse certum est, nihil ejusmodi praebuit” (Cod. Sinait. Proleg. p. xxxii, not. 2, edit. min.).
By “Italus ejusdem codicis textus” our version d must needs be meant, yet we hold it certain
that so far from the Greek text being dependent on or derived from it, the Latin version is
little better than a close and often servile rendering of the actually existing Greek.
(a) For how else shall we account for the frequent insertion in the Latin of purely Greek
words which no other known version ever employed, and for which there are adequate equivalents
in Latin ? Such are ana Luke ix. 3 only; promeletantes ibid. xxi. 14; aporia ibid. v. 25;
machaerae ibid. xxii. 38, but cladius v. 36, gladius in 17 other places; aporior ibid. xxiv. 4;
echo Acts ii. 2; allophylus ibid. x. 28; allophoelus ibid. xiii. 19; adynatus ibid. xiv. 8; anetius
ibid. xvi. 37; spermologus ibid. xvii. 18; ellada ibid. xx. 2; eremum ibid. xxi. 38; so John vi. 31
only'. On the other hand a few mere technical terms, such as a remote provincial might have
heard used, are employed happily enough by d alone of the Latins; e. g. optio carceris (deguo-
bulas) Acts xvi. 23; 27; 36; sestertia docenta (uvpıdao tevre) ibid. xix. 19, a fair computation.
Professio Luke ii. 1–5; Acts v. 37 and decurio (Bovleutno: cf. Plin. Ep. i. 19) Luke xxiii. 50;
Mark xv. 43 are also in the Vulgate. We should notice also one or two ritualistic terms peculiar
to d among the versions, which may possibly suggest a somewhat later date than can be assigned
to the rest: John xvi. 2 latpelav a poopepelv hostiam offerre; Matth. xxvii. 62 tapaokevn cena pura
(but in Mark xv. 42, where alone it occurs besides in Cod. Bezae, parasceue with the Vulgate), although
this latter expression was used by Tertullian and Augustine, and has been already explained by Mill
(N. T. Proleg. § 1281) after Ducange: cena pura, however, is found in several of the earlier Latin
codices in John xix. 14 (e); 31 (a. b. e); 42 (e); Luke xxiii. 54 (a. b. c. e. ff!).
(B) Violations of the rules of Latin syntax occur not unfrequently in all extant modifi-
cations of the primitive Latin version of the N. T., and are now held to demonstrate the
African origin of that venerable work: some of the manuscripts contain them more plentifully
than others; none, whether in respect to number or barbarism, to the extent of our d, which
indeed is quite unique in its tone and the general current of its diction: nothing is found
elsewhere so gross and palpably ungrammatical as many of the following instances, which we
commend to the reader's careful examination. The Greek construction of a genitive absolute
occurs Luke iii. 15 semel; ix. 43; xix. 11; xxi. 5; 26; 28; xxiv. 31; 36; and not elsewhere;
as if the inexperienced translator had been trying an experiment which he saw cause to dis-
continue: just as o de K.h.d. is rendered qui autem &c. in Matth. ii. 14 and in 53 other passages
in that Gospel, but afterwards only in Acts xii. 15; ad (i. e. at) ille, ille vero, ipse vero
(Acts xii. 16) being used instead. Notice also the neuter plural noun with a singular verb
in Matth. xiii. 26; xviii. 12; Luke xix. 42 ?; Mark iv. 11: the double negative increasing the
strength of the negation, Matth. xxii. 16; John vi. 39; viii. 33; ix. 33; xi. 50; xiv. 30; xvi. 23;
Luke xx. 40; xxii. 34; Mark xiv. 60: the genitive is used after a comparative as in Greek
(even the Vulgate has it in Acts xvii. 11), Matth. xii. 41; (not v. 42); John v. 20; vii. 31;
x. 29; xiii. 16 semel; xiv. 12; xv. 13; Luke vii. 28 semel; Mark xii. 31; the examples being
found here again chiefly in the same Gospel : the same remark applies to the following cases
1 I should have added to this list basiliscus John iv. 46, but that the word is also found in Cod. Vercellensis (a).
INTRODUCTION.
xxxiii
of Attic attraction, as it is called, John vii. 31; Luke i. l; ii. 20; iii. 19; xiii. 17; xix. 37;
xxiv. 25; Acts i. 2 (but not in the Greek). Verbs also govern other cases than the rules of
Latin syntax demand, and that too in accordance with Greek: the genitive in Matth. ix. 21;
x. 31; xx. 25 bis; xxii. 10?; John vii. 40; ix. 29; 31 semel; x. 3; 8; 27; xii. 47; Luke i. 53?;
54 ; xx. 20; 35; xxii. 25; 35?; xxiii. 15?; Mark x. 42; or the dative (all except those in S. Luke
with adoro a pooKUvEW) Matth. ii. 2; 8; 11; ix. 18; xiv. 33; xv. 25; xxviii. 9; John iv. 21; 23 semel ;
Luke i. 3 ; xiv. 33; xviii. 13'; Acts vii. 43: add te nocui (adikw oe) Matth. xx. 13 (cf. Mark xvi. 18
in am. fuld., manuscripts of the Vulgate); maledixerunt illum John ix. 28; maledicentes vos [but
thus also Cod. Palatin. (e)] Luke vi. 28 (see the Greek); benedixit eos Luke xxiv. 50 (so v. 51) with
Augustine in loco; and such a form as puelles Acts xvi. 19. The same inference may be drawn from
the varied and luckless shifts made by the Latin scribe to render that great stumblingblock to
translators, the Greek article. He begins the attempt with hic in S. John (viii. 26; x. 36; xiv. 19;
22; 30?; xvi. 21; 28 bis; xvii. 6; 9; 11 semel; 21, all with o Koguoo), which he resumes in the
Acts (iv. 8; 22; 37; xi. 22; xviii. 27; xix. 23; 35); so perhaps Luke xxiv. 17 ista verba haec ou
doyou outol: next he tries ille in John xi. 51?; Luke xxiv. 9 (with other versions); Acts iii. 10;
vii. 43; xii. 7; xx. 25; xxi. 38: or is in Acts iii. 25; xvi. 19: or (as Schulz has partly noticed)
ipse in Acts iii. 14; v. 24; 26; vii. 8; 13; 17; 18; 35; 43; 48; 58; viii. 9; x. 16; 21; xi. 12;
23; xiii. 23; xvi. 25; xix. 30; xx. 24: unus seems to be a later expedient. The servility and
awkwardness of the translator is especially manifest when he mixes up the constructions of the
two languages, thus producing what is neither Greek nor Latin, e. g. Matth. xxiv. 24; John xii.
37; Luke i. 79; xii. 1; 4; 5; xx. 46; xxii. 55; xxiv. 14; 27; 41; Mark ii. 8; v. 4; ix. 14;
42; x. 32; xv. 29; 33. This is most observable in the Acts, whose text, both Greek and Latin,
is in so unsatisfactory a state: e. g. iii. 13; 24; vi. 4; viii. 12; x. 25; xi. 1; xii. 20; 25; xiii. 1;
28; xv. 20; 22; xvi. 4; 16; xix. 25; 29; 40; xx. 12. The study of a few of these examples
will suffice to shew that they are but halting renderings of the Greek,
(y) More conclusive still are those many instances wherein the Latin has an erroneous
rendering which could not have originated in that language, but is plainly derived from fol-
lowing some other Greek reading than that now found in the manuscript, or some false reading
of the existing Greek which could not have sprung up in the Latin, or else from a mere misap-
prehension of the sense of the Greek. Such are Matth. xxii. 40 vouoo verbum (the scribe
misread loyoo); ibid. xxvi. 6 Tou inu yevojuevov ihu facto”; Luke i. 9 Arvuara sacrificare (as if

1 Miserere mihi, a doubtful instance, for in this ver-
sion misereor several times takes a dative; in Matth. xviii.
33 we find both a genitive and dative; a dative in Luke
xvi. 24 ; xvii. 13; xviii. 39 ; Mark x. 47: a genitive in
Luke xviii. 38; Mark x. 48; and six other places.
2 This attempt to make factus answer all the purposes
of yevouevoo disfigures no less than 42 places in the ver-
sion. In the Acts indeed d has learnt to use a little
more licence at times, rendering eyelveto by nascebatur
ii. 43; eyeveto by respondit xi. 9; by contigit xiv. 1 ; yevo-
μενοσ by conversus xii. ΙΙ. In the Acts also, as was quite
necessary, much greater freedom is used in translating the
particles: thus te is etiam ii. 44 ; quoque ii, 46; X. 22;
vero iv. 27; xïïi. 46; que iii. 10; v. 14; vi. 12 &c.: de is
not only autem as usual (vii. 1 &c.), but quoque viii. 13;
x. 24; que v. 14; vii. 32; xix. 3; itaque viii. 1; vero v.
16; 22; 24; X. 24 &c.: Mev ovv quidem xv. 30; ergo xvii.
12 ; quae xvii. 14; itaquae xvii. 30; ut vero cum xix. 9: yap
praeterea i. 15 as well as enim, so constant elsewhºre: av is
generally made by utique (Matth. xxiv. 43; Luke xii. 39, &c.),
butin Acts xvii. 18;20 by nunc, in xviii. 14 by forsitam. These
are stronger reasons than any assigned by Kipling (Cod.
Bezae, Praef. p. xii) for supposing that a new hand was
employed in the Acts because avaitLoo is made by anetius
Acts xvi. 37, but by innocens Matth. xii. 7 (he might have
added by sine culpa two verses previously): aduvatoo by
inpossibilis Matth. xix. 26; Luke xviii. 27; Mark x. 27,
by adynatus Acts xiv. 8: doğašw by clarifico Acts iii. 13;
iv. 21; xi. 18; xxi. 20, but no where else. Yet in regard
to dočašw we meet with just the same variation in the
Gospels. In S. Matthew it is glorifico four times, never
in S. Luke, but honorifico five times, honoro three times,
in the passive gloriam accipio iv. 15: in S. Mark we have
honorifico once: in S. John glorifico fourteen times, honori.
e
xxxiv
INTRODUCTION.
و
it were Avoal); xxiii. 12 andra lite ; ibid. v. 40 ev tw avtw kpljati in ipso judicio; Mark xii. 38
των τελωνων φuί υolunt' (he translates των θελοντων); xiv. 51 συνδονα επιγυμνου (for επι γ.) sin-
done nuditatis; Acts vii. 19 katagopwapevoo cum justitias coepisset; ibid. xiii. 18 etpotopopnoev
ac si nutrix aluit (he read empopop., as Mill saw plainly at first, less clearly when he wrote
his Appendix to the N.T.); xiv. 9 ühapxov ev poßw possidens in timore; ibid. v. 15 quoloittandelo
eo jev üyelv av@pwntol patientes sumus vobis hominibus (as if he read av@pwTolo); ibid. v. 16 Elag E
sanavit (as if from ιαομαι); xvi. 33 ελυσεν απo των πληγων solvit plagas (ελυσεν for ελουσεν 1s
natural enough, solvit for lavit far less so); xviii. 18 pogeux»v (for evxnv) orationem; xxi. 21
μητε εν τοισ εθνεσιν (for εθεσιν) αυτου περιπατειν neque gentes ejus ambulant, in mere blind per-
plexity. The student may find hundreds of these instances, just as convincing as any we have
given.
(8) The same inference, so far as regards the fact of the independent origin of the Greek
text, at least of the Latin which stands on the opposite page in Codex Bezae, may be drawn
from those places where the present Latin differs from the Greek in respect to a variation which
could have arisen only in the Latin. This process, applied by Wetstein to the case of the
Velesian readings (N.T. Proleg. Vol. 1. p. 60) has settled the question as to their history and
value? Examples of this kind might be adduced from d without limit, but a few of real moment
are as good as a thousand. Such are John xii. 43 myatrnoav dixerunt (i.e. dilexerunt, cf. xiii.
23; 34); ibid. xiv. 26 ütrouvnoel commovebit (i.e. commonebit); Acts v. 17 &ndov aepulationem (i.e.
aemulationem); ibid. vi. 1 Tapedewpouvto discupiuntur (i.e. dispiciuntur); vii. 28, xvi. 35 ex eo
externa (i.e. hesterna) die; vii. 32 evolua audiebat (i.e. audebat); ibid. v. 46 eupe referit (i. e. reperit);
xii. 20 dia to tpepeodai propter ne alienarentur (i. e. propter quod alerentur); xii. 21 cônplecyopel con-
tentionabatur (i.e. concionabatur); xvi. 35, 38 paßdovxovo lectores (i.e. lictores: so fuld. of the
Vulgate v. 35); xvii. 4 yuvalkeo TWV TPWTwV mulieres quae morum (i.e. primorum); xx. 9 KOTW
zosum (i.e. sursum); ibid. v. 27 Bovlny volumptatem (i. e. voluntatem).
II. We shall best investigate the next branch of this discussion—the relation which the
Latin version of Codex Bezae bears to the old version of the Western Church, and to the Vulgate
revision of it executed by S. Jerome-if we select a passage of some length, extant in all the
principal manuscripts of the Old Latin, rich in peculiar and idiomatic expressions, and little liable
to be corrupted from the synoptic Gospels (Luke xxiv. 1—24); wherein we may compare the
translation found in our Codex (d of the critical editions) with that of the Vercelli (a), Verona (),
τανουσαι for αι μαρτυρουσαι, but this was amended prima
manu, as indeed were all except Luke vi. 20 by later hands.
We demonstrated above (p. xxiii), by noting certain errors
of the transcriber, that the Latin as it now stands was
taken from another Latin copy, similarly divided in re-
spect to orixol: we have now further and independent
proof that the version (d) was not made direct from the
actually existing Greek (D), but from some earlier text,
almost though not quite the same, in which such varia-
tions as τελωνων, εργαζομενοσ, ενφωνησω &c. had not als
yet sprung up.
fico six. This precarious argument drawn from the use of
different words in the several parts of the same work
weighs far too much with some critics, and is peculiarly
in applicable in the case of a writer who is apt to change
his expression in the self-same verse; e.g. Matth. xix. 12;
John xii. 12 (gender of dies); xvii. 1; xx. 19; Mark vii.
15 ; ix. 37 ; Acts xx. 13.
1 The following various readings also, the Latin ver-
sion being quite correct, could only have originated in
the Greek: e. g. Matth. xi. 3 eprašouevoo for epxopevou
(renis, d); John xiv. 21 evdwwnow for eupavlow (ostendam,
d); Luke ii. 13 ALTOUUTWV for alvouvTWV (laudantes, d);
ibid. vi. 20 eti apao for etrapao (TI for Il: elevans, d);
xiv. 26 πεισει for μεισει (odit, d) ; Acts iv. 29 αγιασ for
atidao (Tl for II; minacias, d); ibid. v. 4 Merov for ue-
vov (manens, d). Credner (Beiträge, I. p. 463), besides
several of the above examples, also cites Jolin v. 39 anap-
2 Mr Field has employed this method for the happy elu
cidation of that old puzzle in Barnabas c. 3, where the an-
cient Latin version has " sicut dicit filius Dei resistamus
omni iniquitati et odio habeamus:” a saying no where
else imputed to the Lord. The Greek in Cod. Sinaiticus
stands wo TPETTEL VLOLO OU K. t. X.: sicut decet filiis Dei.
INTRODUCTION.
XXXV
Colbert (c), Palatine (e), and Brixia (f), copies or modifications of the elder Latin; and with the
common printed or Clementine Vulgate as amended by collation with its three best manuscripts,
Codd. Amiatinus (am.), Fuldensis (fuld.) and Forojuliensis (for.)'. Single verses may readily be
found which might serve to shew either that d is completely independent of all other known
translations and made exclusively from the Greek on the opposite page; or, on the contrary, that
it is a mere modification of the Old Latin, differing no further from other copies of it than e (for
example) does from f. The careful study of d in many such long passages as that here subjoined
leads us to believe that neither of these views presents us with the whole truth. The Latin of
Cod. D was really constructed immediately from its Greek text, servilely following it (as we have
just seen) to the violation of the simplest rules of Latin syntax, and thus contains much, both in
respect to words and phrases, that is quite peculiar to itself: while on the other hand, inasmuch
as it was the work of a Western scribe on whose memory the diction of his native version was
firmly imprinted, like that of King James' Bible is on our own, the translator unconsciously and
habitually imitated it, sometimes for whole verses together, even in places where the Greek original
might have taught him to render otherwise. The parallel columns containing the several versions
cover pp. xxxvi, xxxvii.
The general independence and occasional conformity of d appear equally clear throughout
these verses.
As our attention is directed at present solely to the diction of the several translations,
we only note in passing the remarkable identity in reading between Codex Bezae (Dd) and c
in o. 1 (ελογιζοντο δε εν εαυταισ τισ αρα αποκυλισει τον λιθον, where yet the Latin words of o
and d are as far apart as they can be), in v. 5 (ou de elitav) and elsewhere (e.g. vv. 6, 7); as also
between Dd and e in v. 24 (Eldojev): Dd is opposed to all the Latins in v. 5 ta pooWTA,
v. 10 in omitting nu
δε. Our d will be seen to stand quite alone in v. 3 introeuntes ; v. 4
aporiarentur (one of the barbarous Greek words catalogued above) and amictu scoruscanti;
v. 5 timore factae (here again from the Greek, yevojeval); v. 6 mementote; v. 11 paruerunt in
conspectu and derisus ; v. 13 abeuntes and iter habentis ; v. 14 horum, in heedless misapprehension
of the final TOUTWV;
v. 16 ut non for ne; v. 18 advena and nescisti (to which a comes
nearest); v. 20 potentes; v. 21 incipiebat (Medlwv, a word similarly rendered by d in Matth.
ii. 13, and 22 other places, by coeperat Acts xvi. 27, by volente Acts xx. 4, by habeo Luke
x. 1; xix. 4); v. 22 seduxerunt and matutinae (mane in a); v. 24 de his qui erant nobiscum
and sic sicut (ovtwo wo): most of these instances being highly characteristic. Just as visible,
however, is the resemblance between d and some or all of its fellows: in v. 23 it approaches
very close to a, and has with it vivum v. 5; stadios v. 13: in v. 9 TOLO evdeka is rendered illis
undecim by all except c, with which alone d has reliquis v. 9: in v. 13 Kwunu is castellum, in
v. 15 quelle is fabulari (neither of them very happy translations) in all but a, as d renders
quellnoao in Acts xx. 11 and with bce has fabulabantur here in v. 14, though f and the
Vulgate rightly change it into loquebantur : in v. 16 all save e employ tenebantur (detinebantur, e).
Above all, there occurs sometimes for verses together (e.g. vv. 7, 8) such a similarity in the tone
and rhythm of the sentences as cannot be deemed accidental ; yet may perhaps be sufficiently
accounted for on the part of the scribe called d by imperfect recollections of the primitive
Latin version still fondly cherished in his mind.

1 All necessary information respecting these MSS.
will be found in Scrivener's Plain Introd. pp. 256–269,
and in Mr Westcott's noble article on the Latin versions
in Smith's Dictionary of the Bible.
2 The version in e is often very rude and free, and its
various readings full of interest: e.g. in v. 17 et steterunt
tristes, with X A p. m. B. Besides v. 24 Tischendorf
(Cod. Palat. Proleg. p. xviii) cites John x. 3; xvii. II;
Luke xxiii, 29?; xxiv. 49 as passages where D and e agree
against all others.
Xxxvi
INTRODUCTION.
1
1
1
1
2
4
non
5
5
cun
8
8
7
VERSIO VULGATA (Cle-
CODEX VERCELLENSIS CODEX VERONENSIS Codex COLBERTINUS
CODEX BEZAE
ment.) CODD. AMIATI -
Codex PALATINUS CODEX BRIXIANUS
(a).
(b).
(c).
(a).
NUS, FULDENSIS, FORO-
(e).
(f).
JULIENSIS.
LUCAE xxiv. prima au- I una autem sabbati ve. uno autem sabbati ve. I una autem sabbati ma- una autem sabbati ve. una autem sabbati val- una autemi sabbati val-
tem die sabbatorum ve- nerunt valde tempore ad nerunt ad monumentum ne diluculo veniebant ad nerunt valde tempore ad de diluculo venerunt ad de diluculo venerunt ad
nerunt ante lucem valde monumentum portantes diluculo, ferentes quae- monimentum adferentes monumentum portantes monumentum portantes monumentum portantes
ad monumentum adfe- quae paraverant et in- cunque paraverant cogi- quae paraverunt et qui- quae paraverant 2 et in- quae paraverant aromata quae paraverant aromata
rentes quae paraverunt venerunt lapidem l'evo- tabant autem inter se dam cum illis cogitabant venerunt lapidem revolu- et aliae simul cum eis 2 et invenerunt lapidem
? invenerunt autem lapi- lutum 3 ingressae autem quisnam esset qui revol. autem intra se quis uti- tum a nonumento 3 in- 2 et invenerunt lapidem revolutum a monumento
dem revolutum a monu- non invenerunt corpus veret lapidem 2 et cum que revolveret lapidem gressae autem non in- revolutum a monumento 3 et ingressae non inve-
mento 3 ingressae antem 4 et factum est dum men- venissent invenerunt la- 2 venientes autem inve- venerunt corpus 4 et fac- 3 et ingressae non inve- nerunt corpus domini ie-
invenerunt corpus te consternatae essent de pidem revolutum a mo- nerunt lapidem revolu- tum est dū mente con- nerunt corpus iesu 4 et su et factum est dum
4 et factum est dum stu- facto et ecce duo viri numento 3 cum venissent tum a monumento 3 in- sternatae sunt de isto et factum est dum haesita- mente consternatae es-
perent de hoc ecce viri steterunt secus illas in autem non invenerunt troeuntes autem non in- ecce duo viri steterunt rent de hoc ecce viri dno sent de isto ecce duo
duo adstiterunt juxta il- veste fulgente 5cum ti- corpus domini iesu 4 et venerunt corpus - Et secus illas in veste ful- adstiterunt juxta illas in viri steterunt secus illas
las in veste fulgenti 5ti- merent autem et decli- factum est dum stuperent factum est dum aporia- gente 5 cum timerent au- veste fulgenti cum ti- in veste fulgenti
more autem adprehensae parent vultum in terram de hoc ecce duo viri asti- rentur de eo ecce duo viri tem et declinarent vul- merent autem et decli- timerent autem et decli-
inclinantes faciem ad dixerunt ad illas quid terunt secus illas in veste adsisterunt eis in amictu tum in terram dixerunt narent vultum in terram narent vultum in terram
terram dixerunt ad illas quaeritis viventem cum fulgente 5 conterritae au- scoruscanti 5 in timore ad illas quid quaerites dixerunt ad illas quid dixerunt ad illas quid
quid quaeritis vivum cum mortuis 6 rememoramini tem inclinaverunt faciem autem factae inclinave- vivētem cum mort.. quaeritis viventem cum quaeritis viventem cuni
mortuis 6 memoramini si- qualiter locutus est vo- in terram illi autem dix- runt vultos suos in terra 6 ac memo...... quali. mortu o non est hic sed mortuis 6 non est hic sed
cut locutus est vobis dum biscum cum adhuc in ga- erunt quem quaeritis je. ad illi dixerunt ad eas utus est......cum adh... surrexit recordamini qua- resurrexit (surrexit for.
adhuc esset in galilaea lilaea esset ? dicens quia sum nazarenum 6 resur- quid quaeritis vivum cum in galilaea esset ? dicens liter locutus est vobis clem.) recordamini qua-
7 dicens quoniam filium oportet filium hominis rexit a mortuis comme- mortuis mementote au- quia oportet tilium homi- cum adhuc in galileam liter locutus est vobis
hominis oportet tradi et tradi in manus hominum moramini quae vobis lo- tem quanta locutiis est nis tradi in manus homi- esset 7 dicens quia opor- cum adhuc (autem athuc
tertia die resurgere
et et crucifigi et die tertia cutus sit cui adhuc esset vobis cum adhuc esset in num et crucifigi et tertia tet filium hominis tradi fuld.) in galilaea esset
memoratae sunt verbo- resurgere et rememo- in galilaea quoniam galilaea: 7 quoniam opor- die resurgere 'et rememo in manus hominum pec- 7 dicens
quia oportet fi-
rum horum
9 et reversae ratae sunt verborum ho- oportet filium hominis tet filium hominis tradi ratae sunt verborum ho- catorum et crucifigi et lium hominis tradi in
renuntiaverunt haec om-
et regressae l'e- tradi in manus hominum in manus hominum et rū..' et regressae renun. tertia die resurgere set manus hominum pecca-
nia illis undecim et cete- nuntiaverunt haec omnia peccatorum et cruci af. crucifigi et tertia die re- tiaverunt haec omnia illis recordatae sunt verbo- torum et crucifigi et die
ris omnibus 10 erat autem illis xi et ceteris omni- figi et tertia die resur- surgere 8 et memoratae undecim discipulis et ce- rum ejus 9 et regressae tertia resurgere (tertia
magdalena et maria ia- bus 10 erat autem maria gere 8 et commemoratae sunt vervorum ejus 9 et teris .nibus
a monumento nuntiave- die resurget fur.) et
cobi et iohanna et reli- magdalenae et iohanna sunt verborum ejus 9 et reversae nuntiaverunt mari et iohan... et runt haec omnia illis un- recordatae sunt verbo.
quae cum eis quae dice- et maria iacobi et ceterae reversae sunt et renun- omnia haec illis undecim maria i...obi.. et cete- decim et ceteris omnibus rum ejus et regressae
bant ad apostolos haec quae cum ipsis fuerant tiaverunt omnia ista un- et omnibus reliquis lºma- rae quae cum ipsis fu- 10 erat autem maria mag-a
monumento nuntia-
et visa sunt illis tan- haec dicebant ad aposto decim apostolis et omni- ria magdalena et ioana erant haec dicebant ad dalene et iohanna et ma- verunt haec omnia illis
quam delira verba haec los et visa sunt ante bus reliquis 10 erant au- et maria iacobi et cete- apostolos 11 et visa sunt ria iacobi et ceterae quae undecim et ceteris omni-
et non credebant eis illos sicut delirramentum tem maria magdalene et rae cum eis dicebant ad ante illos sicut delerā. cum eis erant quae dice- bus 10 erat autem maria
verba ista et non crede- iohanna et maria iacobi apostolos haec 11 et pa- mentum verba ista et bant ad apostolos haec magdalene (-nae for.) et
bant illis
et reliquae quae dicebant ruerunt in conspectu eo- non credebant illis
et visa sunt coram illos iohanna et maria iacobi
ad apostolos ista 11 et vi- rum quasi derisus verba
quasi deliramentum ver- et ceterae quae cum eis
sae sunt apud illos quasi haec et non credebant
ba illarum et non crede- erant quae dicebant ad
N.B. Cod. Monacensis (9) apud Tischend. N. T. deliramenta verba ista et eis
bant illis 12
petrus autem apostolus haec li et visa
ed. 7ma cum be consentit in et ecce v. 4, haec dice- non credebant illis 12
pe-
surgens cucurrit ad mo- sunt ante illos sicut (om.
bant ad apostolos v. 10.
trus autem surgens cu-
numentum et procum- sicut for.) deliramentum
currit ad monumentuin
bens videt linteamina verba ista et non crede.
et procumbens videt lin-
sola posita et abiit mi- bant (crediderunt clem.)
teamina sola posita et
rans secum quod factum illis petrus autem sur-
abiit secum mirans quod
fuerat
gens cucurrit ad monu-
factum fuerat
mentum et procumbens
vidit linteamina sola (om.
sola Am.) posita et abiit
(abiens for.) secum mi-
rans quod factum fuerat
9
run
10
8
9

11
11
12
INTRODUCTION.
xxxvii

ammaus
14
cun
scereut
17
18
18
vena
19
19
19
pontifices tradiderunt principes sa- vir potens in factis et in opera in conspectu dei antem dixerunt de ihm pheta potens in opere et et dixerunt de iesu naza-
13 et ecce duo erant ex 13 et ecce duo ex illis 13 et ecce duo ex illis 13 erant autem duo abe. 13 fuerunt autem duo ex 13 et ecce duo ex ipsis 13 et ecce duo ex illis
illis euntes in municipi. ibant in ipsa die in cas- euntes in ipsa die in cas- untes ex eis in ipsa die illis euntes ipsa die in ibant eadem die in cas- ibant ipsa (hoc fuld.) die
um stadios habentem la tellum quod aberat sta- tellum quod abest ab in castellum iter habentis castellum quod est ab tellum quod aberat spa. in castellum quod erat in
ab hierusalem cui nomen dia sexaginta ab hieru- ierosolymis stadia sexa- stadios sexaginta ab hie hierosolymis stadia sep. tio stadiorun. Lx ab hie- spatio stadiorum sexa-
14 et ipsi trac- salem nomine cleofas et ginta nomine emmaus rusalem nomine ulam- tem nomine ammaus et rusalem nomine emmaus ginta (CLX fuld.) ab hie-
tabant de omnibus
quae ammaus
et ipsi fabu- 14 fabulabantur autem ad maus 14 fabulabantur au- cleopas 14 fabulabātur 14 et ipsi loquebantur ad rusalem nomine emmaus
his contigerant 15 et fac- labantur ex his omnibus invicem de ominibus quae tem ad semet ipsos de autem ad invicem de om- invicein de his omnibus 14 et ipsi loquebantur ad
tum est dum tractarent quae acciderant 15 et fac- acciderant 15
et factum omnibus quae contige- nibus quae accederant quae acciderant 15 et fac- invicem de his omnibus
ipsi et iesus ascendens tum est dum fabulaban- est dum fabulabantur se- rant horum 15 et factus 15 et factum est dū fa- tum est dum fabularen- quae acciderant 15 et fac-
comitabatur illis tur et ipse iesus super- cum et conquirebant ad est in eo fabulari eos et bulabātur et conquire- tur et secum conquire- tum est, dum fabularen-
16 oculi autem eorum te- venit et ibat cum illis invicem iesus appropin- conquerere et ihs adpro- rent ad invicem ihs ad- rent et ipse iesus adpro: tur et secum quaererent
illum 17 dixit autem ad nebantur ne eum adgno- cum illis 16 oculi autem pians simul ibat cum illis propinquavit et comita- pinquans ibat cum eis et ipse iesus adpropin-
16 oculi autem eorum te- batur cum illis 16 oculi
16 oculi autem eorum te- quans i
sibat cum illis 16ocu-
eos quae sunt verba ista scerent 17 et ait ad illos eorum detinebantur ne
quae tractatis ad alteru- qui sunt hi sermones quos eum agnoscerent 17 ille nebantur ut non cogno- autem eorum gravati e- nebantur, ne eum agno- li autem eorum (illorum
et ait ad illos for. clem.) tenebantur pe
trum et estis tristes 18
et
re- confertis ad invicem et auteni dixit ad eos qui dixit quae sunt ista verba rent 17 ille autem dixit qui sunt hi sermones quos eum agnoscerent
confertis ad invicem am- ait ad illos qui sunt hi
eis cui nomen est cleophas unus ex ipsis nomine cle- refertis ad invicem et
spondens autem unus ex estis tristes 18 respondit sunt sermones isti quos haec quae conferitis ad ad eos qui sunt hii ser-
bulantes et estis tristes sermones quos conferiis
vos ambulantes tristes mones quos refertis ad
et respondens unus ex ad invicem ambulantes
peregrinus es in hieru- peregrinus es in hieruza- autem unus cui nomen
dixit ad illum tu solus ofas et dixit illi tu solus estis tristes 18 respondit 18 respondens autem unus invicem et steterunt tri-
ipsis cui nomen cleophas et estis tristes 18 et re-
ex eis cui nomen cleopas stes respondit autem
dixit ei tu solus peregri- spondens unus cui nomen
salen nescis quae gesta lem non cognovisti quae erat cleophas et dixit ad dixit ad eum tu solus ad- unus ad eum cui nomen
sunt in illa in diebus facta sunt in illa in his illum tu solus peregri-
es in hierusalem erat cleopas et dixit ad nus es in hierusalem et cleopas (-phas for.clem.)
istis qui ait illis quae diebus 19 quibus ille dixit naris ab ierosolyma non
pescisti quae facta sunt illum tu solus peregri- non agnovisti quae facta dixit ei tu solus peregri-
et ipsi dixerunt de iesu quae et dixerunt de iesu cognovisti
facta
sunt in ea in diebus istis nus es in hierusalem et
nazareno qui fuit pro- nazareo qui fuit propheta sunt in illa in istis die- in ea in diebus istis 19 ad naris ab hierusalem non
pheta potens in opere et potens in opere et ser- bus 9 ille autem dixit illis ille dixit ei quae de ihu cognovisti quae
facta
quibus ille dixit quae non cognovisti quae facta
sunt istis diebus 19 ille at illi dixerunt de iesu sunt in illa his diebus
verbo coram deo et omni mone coram deo et omni quae illi autem dixerunt nazoreo qui fuit vir pro-
autem dixit illis quae illi nazoreno qui fuit pro- quibus ille dixit quae
populo 20 quomodo hunc plebe 20 quomodo hunc de iesu nazareno qui fuit pheta potens in verbo et
tradiderunt
coram et qui fuit vir
nostri in iudicio mortis et cerdotum et omnes po- dictis in conspectu dei et omnis populi co sicut hunc fazareno qui fuit air pret omni populo 2° quomodo potens in opere et ser-
crucifixerunt illum 21 nos pulus in damnationem universi populi quo- tradiderunt principes sa-
eum tradiderunt summi mone coram deo et omni
vero speravimus ipsum mortis et cruci eum fixe- modo eum tradiderunt cerdotum et potentes no-
dictis in conspectu di et sacerdotes et principes populo 20 et quomodo
esse qui redempturus es- runt
nos vero spera-
sacerdotes et magistra- stri in iudicium mortis et
universi populi quo- n stri in damnationem eum tradiderunt (tradid.
set istrahel nunc tertia bamus ipsum esse qui re- tus nostri in damnatione crucifixerunt eum modo hunc tradiderunt mortis et crucifixerunt eum for.) summi sacer-
sacerdotes et magistratus eum nos autem spe- dotes (-tum Am.) et prin-
facta sunt haec 22 et su- et nunc tertia dies est erunt nos autem spe- niam ipse erat qui inci-
dies est hodie ex quo dempturus esset istrahel mortis et cruci eum fix. autem speravimus quo- nostri in dam damnatio- rabamus quia ipse esset cipes nostri in damnatio-
pra his omnibus mulieres hodie quod haec facta rabamus quia ipse fuit piebat salvare israhel sed nem mortis et cruci eum redempturus israhel et nem mortis et crucifixe-
quaedam ex nostris ex- sunt
fixerunt 21
et in his omnibus qui redempturus erat is- etiam et in omnibus istis
nos autem spe- nunc super haec omnia runt eum
autem
terruerunt nos quae fu. mulieres quaedam ex no- räel et nunc tertius dies tertium diem hodie agit
ramus quia ipse fuit qui tertia dies est hodie quod sperabamus quia ip e es-
erunt mane ad monu- stris terruerunt nos quae agitur hodie ex quo haec ex quo haec facta sunt redempturus erat isdra- haec facta sunt 22 sed et set redemturus (-pturus
mentum et cum non
hel simul autem cum his mulieres quaedam ex no- for.) israhel et nunc su-
invenissent corpus eius monumentum 23 et non quaedam ex nobis com- dam seduxerunt nos fac-
ante lucem fuerunt ad facta sunt 22 et mulieres 22 sed et mulieres quae- tertium diem agit hodie stris terruerunt nos quae per haec omnia tertia
venerunt dicentes etiam invento corpore eius ve- moverunt nos cum fuis- tae matutinae ad monu-
ex quo facta sunt 24 sed ante lucem fuerunt ad dies (add. est clem.) ho-
visionem angelorum se nerunt dicentes se etiam sent ante lucanum ad
mulieres quedam ex monumentum et non die quod haec facta sunt
vidisse qui dicunt eum visionem angelorum vi- monumentum quae invenissent corpus eius
nobis commemoraverunt invento corpore eius ve-
22 sed et mulieres quae-
nos cum fuissent ante
nerunt dicentes se etiam dam ex nostris terrue-
dam ex nostris ad monu-
et abierunt qui- pus eius advenerunt di-
nem angelorum vidisse
vivere 24 et abierunt qui- disse qui dicunt eum vi- cum non invenissent cor: venerunt dicentes visio lucana ad monumētum visionem angelorum vi- runt nos quae ante lucem
mentum et invenerunt dam ex nostris ad monu- centes angelorum visio-
qui dicunt etiam vivere
23 et cum nö invenis. disse qui dicunt eum vi- fuerunt ad monumentum
eius venerunt
et abierunt qui- 3 et non invento corpore
ita ut mulieres dixerunt mentum et ita invenerunt nem se vidisse qui dice 24 et abierunt quidam de dicentes visionem ange- dam ex nostris ad monu- eius venerunt dicentes se
runt
ipsum vero non viderunt
erunt quidam de nobis in monimentum et inve-
ipsum autem non vide- sicut mulieres dixerunt bant eum vivere, at et fus his qui erant nobiscum Torum se vidisse qui
dice- mentum et ita invenerunt etiam visionem angelo-
ad monumentum et in- nerunt sic sicut dixerunt
bant illum vivere 4 et sicut mulieres dixerunt rum vidisse qui dicunt
venerunt sicut dixerunt mulieres illum autem non
abierunt quidam de no- ipsum vero non viderunt eum vivere 24 et abierunt
mulieres ipsum autem vidimus
bis ad monumentum et
quidam ex nostris ad mo-
non viderunt
invenerunt ista sicut dix.
numentum et ita invene-
erunt mulieres ipsum au-
runt sicut mulieres dixe-
tem non vidimus
runt ipsum vero non in-
venerunt (viderunt for.)
v. 17 illos
pro eos s. m.
20
21
20
21
nos
21
21
nos
23
23
mentum
23
et cum non
23
24
vere
vere
24
23

xxxviii
INTRODUCTION.
In the Acts of the Apostles all the elder Latin versions fail us: we have, however, to compare
with d, the Vulgate Latin in its best manuscripts (am. fuld.), and e the parallel Latin version
of Act. Cod. E (Laud. 35), about a century younger than Cod. D.
2
2
5
mus
5
6
6
ACT. VI. VERSIO VULGATA.
Cod. BEZAE (d) primâ manu.
CoD. LAUDIAN. Act. (e) primâ manu.
1 In diebus autem illis crescente numero 1 In diebus autem istis multiplicantibus ! In diebus autem istis multiplicantium
discipulorum factum (factus fuld.) est discipulis facta est murmuratio quae ex discipulorum factus est murmratio grae-
murmur graecorum adversus hebraeos eo grecis erant adversus aebraeos quia dis- corum ad hebraeos equod despicerentur
(om. eo fuld.) quod despicerentur (disp. cupiuntur in ministerio diurno viduae ip- in ministerio cotidiano viduae eorum
am.) in ministerio cotidiano viduae eorum sorum in ministerio haebreorum Con- 2 Vocantes autem duodecim multitudinem
convocantes autem duodecim multitudi- vocantes itaque .xii multitudinem dis- discipulorum dixerunt non placitum est
nem discipulorum dixerunt non est aequum cipulorum dixerunt ad eos non enim relinquentes nos verbum dei ministrare
nos derelinquere verbum dei et minis- placet nobis derelicto verbo di ministrare mensis 3 considerate igitur fratres viros
trare mensis 3 considerate ergo fratres, mensis 3 quid ergo est fratres prospicite
ex vobis testificationem habentes septeni
viros ex vobis boni testimonii septem ple- itaque ex vobis viros testimonio b no plenos spiritu sancto et sapientiae quos
nos spiritu sancto (om. sancto am. fuld.) et .vii. plenos spu et sapientia quos
constituamus in usum hunc 4 nos autem
consti.
sapientia quos constituamus super hoc
orationi et ministerio verbi instantes eri-
tuamus in negotio hoc 4 nos autem sumus
opus nos vero orationi et ministerio
oratione et ministerio berbi
et placuit verbum coram universa
perseveramus
verbi instantes erimus 5 et placuit sermo
in
multitudine et elegerunt stephanum vi-
coram omni multitudine et elegerunt ste- multitudini discipulorum et elegerunt ste- rum plenum fidei et spiritu sancto et
phanum (stef. fuld.) virum plenum fide et
phanum virum plenum fidei et spiritu philippum et p.ochorum et nicanorem et
spiritu sancto et philippum et procorum sancti et philippum et prochorum et nica- timonem et parmenam et nicolaum ad-
et (om. proc. et fuld.) nicanorem et timo-
norem et timonem et permenan et nicho-
venani antiochensem 6
quos statuerunt in
nem (timotheum fuld.) et parmenam et
laum proselytum antiocensem quos sta- conspectu apostolorum et orantes inpo-
nicolaum advenam antiochenum (anthio-
suerunt eis manus
tuerunt in conspectu apostolorum cumque
7 et verbum domini
cenum fuld ) hos statuerunt ante con-
orassent superposuerunt eis manus 7 et
crescebat et multiplicabatur numerus dis-
spectum apostolorum et orantes imposui- verbum dni crescebat et multiplicabatur centium in herusalem vehementer multa
erunt eis nianus 7 et verbum domini (dei
numerus discipulorum in hierusalem nimis vero turba sacerdotum obaudiebat fidei
am.) crescebat et multiplicabatur numerus multaque turba sacerdotum oboediebant 8 stephanus autem plenus gratia et fidei
discipulorum in hierusalem valde multa fidei 8 stephanus vero plenus gratia et ac virtute faciebat signa et prodigia magna
etiam turba sacerdotum oboediebat fidei virtute faciebat portenta et siuna magna
in populo in nomine domini ihesu christi
stephanus autem plenus gratia et forti- in populo per nomen dni ihu xpi' sur-
adversus quem surrexerunt quidam de
tudine faciebat prodigia et signa magna rexerunt autem quidam qui erant de conventione qure apellatur livertinorum
in populo surrexerunt autem quidam
et curinensium et alexandrinorum et a
dicitur livertinorum et
synagoga quae
de synagoga quae appellatur libertino-
cyrenensium et alexandrinorum et eorum
cilicia et asia disputantes cum stefano et
rum et cyrenensium et alexandrinorun, et
qui sunt a cilicia altercantes cum stephano
non poterat resistere sapientientiae quae
eorum qui erant a cilicia et asia dispu- 10 qui non poterant resistere sapientiae erat in eo et spiritu sancto quo loque-
tantes cum stephano 10 et non poterant
batur 10 propter quod redarguerentur ab
quae erat in eo et spo sanctoin quo loqueba-
resistere sapientiae et spiritui qui loque-
eo cum omnei fiducia cum ergo non pos-
tur quoniam probatur illis ab illo cum omni
batur
11 tunc summiserunt viros qui
sent contradicere veritati 11 tunc sum-
fiducia non potentes autem resistere ve-
dicerent se audisse eum dicentem verba
miserunt viros dicentes quia audivimus eo
ritati 11 tunc summiser unt viros qui dice-
blasphemiae in moysen (mosen am.) et
loquente verba blasfema iu mousem et
rent quia audivimus eum loquentem verba
[in]deum (addit et fuld.) 12 commoverunt
in deum 12 et haec dicentes commoverunt
itaque plebem et seniores et scribas et blasphema in moysen et in dum 12 com-
moveruntque populum et seniores et scri- quoque plebem et seniores et scribas et
concurrentes rapuerunt eum et adduxe-
concurrentes rapuerunt eum et duxerunt
bas et adgressi adrripuerunt eum et ad-
runt in concilium 13 et statuerunt testes
in concilio 13 statuerun autem testes falsos
duxerunt in concilium 13 et statuerunt
falsos dicentes (qui dicerent am.) homo
dicentes liomo hic non cessat verba blas-
testes falsos adversum eum dicentes homo
iste non cessat loqui verba adversus locum
fema loquens adversus locum sanctum et
hic non cessabit verba loquens adversus
sanctum et legem 14 audivimus enim eum
legem
locum sanctum et legem
audibimus enim eo dicente quia
audivimus
dicentem quoniam iesus nazarenus hic
ihesus nazoraeus hic dissolvet locum hunc
destruet locum istum et mutalit tradi- enim eum dicentem quia ihs nazoraeus
et mutavit consuetudines quas tradidit
hic destruet locum istum et mutavit
tiones quas tradidit nobis moyses (moses
nobis mouses 15 et intendentes in eum
iterum quos tradidit nobis moyses
et ini uentes eum omnes
et
am. fuld.)
omnes qui sedebant in concilio viderunt
qui sedebant in concilio viderunt faciem intuiti in enm omnes qui sedebant in con-
vultum ejus velut vultum angeli.
ejus tamquam faciem (om. faciem am.) cilio et viderunt faciem ejus quasi faciem
angeli stans in medio eorum.
angeli,
9
9
14
14
15
15
Of these translators d and e seem quite independent of each other, and there is no appearance
that either had access to the other's performance; the Vulgate is plainly the groundwork of e, and
INTRODUCTION.
xxxix
it probably lay before the writer while engaged on his task; even d was familiar with it, whether
he retained it in memory (e. g. quos constituamus v. 3), or only referred to it occasionally: hence
e has more of the characteristic diction of the Vulgate than d (e. g. vv. 1; 4; 5 fin.; 12 fin.).
Both d and e aimed at representing the peculiarities of their respective Greek texts, which the
Vulgate was obviously unable to accomplish for them; and e frequently quits his model in the
attempt to render the Greek more strictly and literally, in the same spirit as we have observed with
regard to Cod. Bezae, though not carried out on the same plan. Thus in v. 1 the translator e seems
to think that πληθυνoντων των μαθητων depends on γογγυσμος, while on the contrary the really de-
pendent genitives after aknkoajev in vv. 11, 14 are treated as absolute and rendered by eo loquente,
eo dicente. He follows the Vulgate in representing tpoon\vtov v. 5 by advenam, which is true to
the derivation but not to the technical meaning, so that here d is preferable: while for uaOntwv
v. 7 e alone has discentium, but then his Greek is twv pavdavovrwv. In v. 7 opodpa is differently
rendered by all three, d being quite wrong (nimis), though he has always valde in the other nine
places where the word occurs. In v. 1 discupiuntur of d has already been noticed as an error
for dispiciuntur (p. xxxiv). Of the rarious readings found in d and e throughout Acts vi. we
will speak in the next Chapter : but there seems nothing in the diction of d as here contrasted
with the only other two forms of the ancient Latin extant in this portion of Scripture which
would lead us to modify the judgement arrived at on fuller evidence in the case of Luke xxiv;
namely, that the parallel translation in Codex Bezae was made directly from its Greek or from
a text almost coinciding with it, by one who had full acquaintance with (though he made no formal
use of) the labours of his predecessors, especially the revision executed by Jerome about a century
before his time.
Though on the whole disposed to advocate this view, as best satisfying the facts of the
case, we must not forget that it is encumbered with one considerable difficulty ; namely, that
the Greek and Latin texts in the parallel columns of Codex Bezae differ from each other, as
regards the readings they follow, in little less than two thousand places. As the result of a
minute examination of the whole manuscript, undertaken with a view to this single point,
it may be stated that the Latin (without taking account of its own clerical errors) is at
variance with the Greek in 1919 instances (in S. Matthew 251, S. John 229, S. Luke 428,
S. Mark 380, Acts 631), being less than the whole number of places (1981)' in which the
Greek Codd. FG of S. Paul (which no one doubts to be separate transcripts from the same
prototype) differ in but the first thirteen of the Pauline Epistles. And it must be added
furthermore that the vast majority of these 1919 divergencies relate to matters so insignificant
that they would be utterly overlooked except by a reader who was narrowly watching for them.
In 75 the Latin scribe silently corrects plain transcriptural mistakes of the Greek text; in 104
Proper Names are spelt with some slight variation ; in 59 small particles are interchanged, e.g.
de is rendered by enim, or yap by autem ; in 133 singular nouns are made plural, and vice
versá, the sense being completely unaffected; in no less than 514 cases a similar change is
made in the tenses of verbs, (which however are sometimes carefully distinguished) or a finite
tense is substituted for a participle; 318 are transmutations in the order of the words, a few
(e.g. Matth. xvi. 20; xx. 19; John vii. 5; Mark ii. 1; vii. 22; Acts iii. 20; iv. 10; xxi. 13),
and but a few, being of the least consequence. The residue (716) are real various readings,
vuao in Cod. G at Dresden, not muao as edited by Mat-
1 Not 1982 as stated in my Plain Introduction, p. 137,
for in Rom. xvi. 7 Tregelles now tells me that he read
thaei in 1791.
xl
INTRODUCTION.
in S. Matthew 78, in S. -John 72, in S. Luke 135, in S. Mark the higher proportion of 146;
in the Acts (whose primitive text both Latin and Greek was left in a very rude condition,
and has been largely corrected in later times) they amount to as many as 285; yet even these
are of no great moment, many the manifest result of mere negligence, while in some of the
more considerable our translator d adopts the very expression of the Vulgate Latin : e. g.
Acts
i. 4 (with am. fuld.); ii. 3; iv. 14 (without monoai n, but yet habebant in d, poterant Vulg.);
V. 8; vii. 7 ; xv. 37; xvii. 11; xviii. 2; xix. 23.
III. We must now state our reasons for believing that the Latin translator executed his
work in some remote province, where the language, though still vernacular, had far progressed in
its decline; most probably in Gaul, about the time of the Frankish invasion, and in the dialect
then employed in general speech (for the rustic Latin was commonly spoken in Southern Gaul
up to the close of the seventh century'), rather than in that more correct manner which Church
writers like S. Gregory of Tours would of course preserve even at a later period. Its provincial
character and growing corruption are abundantly manifested in the gross violations of grammatical
propriety which prevail throughout every portion, to a far greater extent than is found in any
other Old Latin translation of Scripture. Such especially are those perpetual errors in the govern-
ment of prepositions, of which, however, we find many examples in the Cod. Palatinus (e)? and some
in other copies, (e.g. f supra p. xxxvi, Luke xxiv. 11, not v. 19). Thus a or ab takes an accusative
in d, Matth. xxvii. 24; John xxi. 9; Luke iv. 1; ix. 8; xii. 36; xiii. 29 (mixed with ablative);
XX. 42; xxiv. 27; Mark i. 9; xiii. 27 (mixed); Acts v. 15; X. 23 (so Greek p.m.); xiii. 8; 14;
xvi. 18; 38; xvii. 9; xviii. 16; xxi. 21. Also ad with an ablative Matth. xvii. 19; Luke ii.
52 (mixed); xi. 51; Mark xiv. 34; Acts xv. 22: aput or apud with an ablative Matth. xix. 26
(mixed): circa with abl. Acts x. 9; xiii. 13: cum with accus. Luke i. 39; xxii. 11; Mark i. 29
(mixed); ix. 4; xiv. 54; Acts i. 26; iii. 4 (so Greek, p. m.); v. 26 (mixed); vii. 19; 45;
xi. 20; xii. 21; xiv. 20; xvi. 4; xviii. 17; xix. 38: de with accus. Matth. iv. 25 (mixed);
Mark vi. 33; Acts ii. 30; xii. 23; xv. 5; xviii. 15 (mixed); e or ex with accus. Acts i. 18;
v. 3; xviii. 2: prae with accus. Luke xiii. 2; 4 (so prae turbam Cod. e, Mark ii. 4): per with
abl. Matth. ii. 14; xxviii. 13; Acts v. 19; xi. 2; xx. 19 : post with abl. Acts xx. 7?: propter
with abl. Matth. v. 10; Mark vi. 26 (mixed): secundum with abl. Acts ii. 30: sine with
accus. Mark iv. 19: supra with abl. Matth. xiv. 11: sub is found Mark iv. 21 with both cases
in the same sense. The significations of in with its two cases are confounded 39 times in
S. Matthew, 8 times in S. John, only 5 times in S. Luke, 32 in S. Mark, 28 in the Acts.
This unequal distribution of the most notable peculiarities in the style and grammatical con-
struction we have had occasion to point out before. The preposition de, moreover, is employed at
least twice in the Acts as a substitute for the genitive: thus de praecordia (ano kapdiao) ii. 30;
de ecclesiam (no ekkinoiao) xx. 17, look more like French than Latin: though ex in x. 25;
xvii. 12; xxi. 39 (with genit.) is of course correct enough, though not indispensable.
It is worth while to note besides the variations from the common forms both in regard to
2
1 See Hallam's Middle Ages, Vol. III. PP. 324-7,
Literature of Europe, Vol. 1. pp. 27-32, and the convinc-
ing evidence of the fact which he has there collected.
“Haud raro, et constantiâ quâdain." Tischend.
Cod. Palat. Proleg. p. xx. He enumerates de verbum,
extra vinea, per caverna (we saw on p. xxxvii de ihm
Luke xxiv. 19): and for anomalies of a different kind
omnem castellum (vid. p. xli infra), omnem olus ; qui for
quis, vocitus for vocatus, -es for -is in dicites, diligites; the
putting of b for p (scribtura, corbus), d for t (capud), I
or c for qu (secuntur), for 1 (ficurnea); o interchanged
with u (hoc, huc), i with y, t with th, l with 11, b with u
the oftenest of all. In these respects d and e closely re-
semble each other.
INTRODUCTION.
xli
و
و
inflexion and syntax, which occur in this version: not a few will also be met with, though
much more rarely, in the other Old Latin Versions, including the Vulgate.
(1) Nouns of the fourth declension, though often used with their proper terminations, are
frequently turned into the second : actus Acts xix. 18; adcubitus Luke xi. 43; xiv. 7 ; xx. 46
(addub.); concursus Acts xix. 40; conspectus Luke iv. 7; xiii. 26; xv. 19; 21; xix. 27; xxi. 36 ;
Acts x. 30 (not vv. 31, 33); cornum Luke i. 69; cubitus Mark xii. 39 ; fructus Matth. xii. 33 ;
xxi. 34 (both); 43; Luke vi. 43 bis; 44; xii. 17; 18; xx. 10; gradus Acts xii. 10 (graduus
acc. pl. ibid. xxi. 35); habitus Acts xii. 21; intellectus Luke ii. 47; intercessus ibid. xxii. 59;
magistratus Acts xvi. 19; 22; 35; porticus John v. 2; spiritus Matth. i. 20; Luke i. 67;
ii. 27 (spo, but v. 26 spu); iii. 16; Mark i. 25; v. 8; ix. 25 (both); xii. 36; Acts i. 5;
iv. 8; 31; vi. 10; vii. 51; x. 38; xi. 16; 24; xiii. 4; 9; xv. 7; 29; 32; xvi. 6; xix. 21;
xx. 22; tonitrum John xii. 29; vultus Luke xxiv. 5. We find the genitive of such nouns
in -ui Luke ix. 55; Mark iii. 17; xi. 21; Acts xx. 19, and in -u Acts vi. 5; in -um in the plural
Mark xi. 13. Notice also the ablatives caelu, Luke xvii. 24; domu Acts xvi. 34 ; tyru
Luke x. 13; and the genitive dolus Acts xiii. 10; somnus John xi. 13.
(2) Neuter nouns of the second declension are sometimes made masculine: as donum Acts xi.
17; foros Matth. xxiii. 7; sabbatum once (Acts xiii. 27); signum Luke ii. 34; templum once
(Mark xiv. 58); verbus John xxi. 23; Luke iv. 32; Acts xix. 38; domus is masc. Luke ix. 4;
manus masc. ibid. xxii. 21; apex fem. xvi. 17; porticus masc. Acts iii. 11 (with am.); valetudo masc.
Acts v. 15: on the other hand cibus is neuter Mark vii. 4, and humerus Matth. xxiii. 4. We find
for kwun castellus Luke ix. 56; xvii. 12; xix. 30; Mark xi. 2 masc.; but castellum neut. cer-
tainly seven times and probably eight more. Illum appears to be neut. Mark x. 15; Acts xii. 1;
also eum Matth. xxiii. 18; 20: we read quendam civitatem Acts xxi. 16; marem Mark iii. 7;
salem ibid. ix. 50. For rete we find retia and of the first declension in all places, viz. Matth.
iv. 18; 20; 21; John xxi. 6; 8; 11 bis; Luke v. 2; 4; 6; Mark i. 16; 19: sidona Matth. XV.
21, only: tenebra John vi. 17 only: baptismus is preferred to baptisma Luke xii. 50; xx. 4;
Mark i. 4; vii. 4; x. 38 (not v. 39); Acts x. 37, but not in the ten other places. Lystra
is neut. pl. Acts xiv. 6 even against the Greek, but fem. sing. in its four other places (xiv. 20;
21; xvi. 1; 2), once (xvi. 2) against the Greek: we have socra Matth. x. 35 only: columbus
Luke ii. 24 cnly. In the accusative of the third declension we have securem Luke xiii. 7, but
testim Acts iv. 33: in the ablative rude Luke v. 36 bis; nave Mark v. 2; mare Luke xxi. 25;
Mark v. 13 semel; vi. 47: even ae for e in regae Acts vii. 10; but i for e in sidoni Luke x. 13;
peccatori ibid. xv. 10; veteri Mark ii. 21; corpori ibid. v. 29; morti vii. 10; sermoni Acts xv. 32:
in the plural nominative -ae is put for -es in lampadae Matth. xxv. 8: civitatium is gen. pl.
in Luke v. 12; vi. 17. Moysi is the genitive form in Matth. xxiii. 2; John ix. 28; Luke ii. 22;
xxiv. 44 (-ei); Mark xii. 26; Acts xiii. 39; xv. 1; 5; iohanni Luke vii. 24: alio is dative
Luke xiv. 31; xvi. 7: the unusual quemquem Mark xii. 14; Acts ii. 3 : ipsud Acts xvi. 35 : a few
adjectives in -us and -er sometimes are formed in -is, or vice verså, as austeris Luke xix. 21
(not v. 22); infirmis Matth. xxv. 43 (not v. 44); xxvi. 41; John v. 13 only; paupera Luke xxi. 2;
3; pleres Acts xvii. 12 ; subdoles Acts xvii. 5; uberam Luke viii. 8, but uberes ibid. xii. 16;
unanimes Acts i. 14. Merely barbarous are fratrorum Matth. xxv. 40; salutarem Luke iii. 6;
hominorum ibid. xiv. 24; stadios xxiv. 13 (not John vi. 19), so Cod. a; interfecti (dat.) Acts
viii. 1; progeniebus ibid. xv. 21; novius xvii. 21 : perhaps altari (gen.) Luke i. 11.
(3) In verbs the chief anomalies occur in the compounds of eo, which make -iebam &c. in
the imperfect, -iam -ies &c. in the future: such are exiebat Luke vi. 19; exiebant John viii. 9;
f
xlii
INTRODUCTION.
و
Luke iv. 22; 41; Acts viii. 7; exies Luke xii. 59; exiet Matth. ii. 6; John X. 9; Mark x. 12;
periet John x. 28; xi. 50; Luke xxi. 18 (but peribunt Luke v. 37); transiebat ibid. v. 15; trans-
iebant Mark ix. 30; pertransiebat Luke xix. 1; pertransiebant Acts xvi. 6; transiet Matth. v. 18;
Mark xiii. 30 (not v. 31) and in six other places; pertransiet Luke ii. 35; rediebant (but also ibant)
Mark vi. 31; abientes Luke viii. 14; xxii. 13; exientes v. 2; Mark vi. 34; veniunt Luke xii. 6;
venitum est John xii. 5; veniri Mark xiv. 5. Possum, fero and odi are also conjugated incorrectly:
potebat Luke xix. 3; poterint ibid. xxi. 15; differitis xii. 7; 24; conferitis xxiv. 17; adfers (imperat.)
John xx. 27 bis; Luke xiii. 7; offers (imperat.) Mark i. 44; adferi (infin. pass.) ibid. vi. 27
(adferent for -unt vii. 32, as often elsewhere, may be a clerical error); odies Matth. v. 43; odiet
Luke xvi. 13; odient Matth. xxiv. 10; both odit and odivit John xv. 18; odierunt ibid. xv. 24; 25;
odierint Luke vi. 22; odientibus Matth. v. 44; Luke vi. 27; even fieretur John xiii. 2. The
simple pareo for appareo occurs Matth. vi. 5; ix. 34; xiii. 26; xvii. 3 (paretur depon. xxiii. 27,
but parent Vulg.); xxiii. 28 (so Vulg.); xxiv. 30 (so Vulg.); xxvii. 53; Luke xxiv. 11; (but con-
paruit v. 31). Other anomalies in conjugation are lugunt Matth. v. 4; fodiit Matth. xxi. 33;
nubor pass. Matth. xxii. 30; Luke xvii. 27; xx. 34 (joined with pariuntur); 35; Mark xii. 25;
loquor pass. Matth. xxvi. 13; linuit John ix. 6; 11; pariret Luke i. 57; ii. 6; habibat (from habeo)
ibid. vi. 8; custodiabatur viii. 29; stupuebant ix. 43; egeri xv. 14; consolatur pass. xvi. 25; pae-
niteor xvi. 30; xvii. 4; certabatur depon. xxii. 59; coxerunt (from cogo) xxiv. 29; proficebat Mark
v. 26; obstipuerunt ibid. v. 42; secuntur vii. 5 (so Cod. e sometimes); petieremus x. 35; respondite
xi. 29 (not v. 30); taediari xiv. 33; respondis xv. 4; possidit and crepavit Acts i. 18; locuntur
ibid. ii. 7; serpiat iv. 17; obstupiscebat viii. 13; quaesire xiii. 7; resistabat xiii. 8; decedisset xiii.
13; silerunt xv. 13; perconfirmor depon. xv. 32; extorsuit xvi. 15; vetatus xvii. 15; vellit xvii. 18;
20; conventi xxi. 18; adsistans xxii. 20. In Luke xv. 6 ovvxapnte is barbarously rendered cum
gaudete (but not in v. 9), so Acts xvi. 13; compare Luke vi. 4.
(4) The most remarkable peculiarity of the syntax in this version is the frequent habit of
omitting the antecedent to a relative: such cases are seen in Matth. xxiii. 31; John iv. 34; v. 10;
vi. 39 (not v. 38); Luke i. 45; iii. 7; vi. 4; xiv. 10; 15; xix. 24; xxi. 26; xxii. 21; xxiii. 25; 43;
xxiv. 33; Mark iii. 34; v. 40; x. 23; Acts iv. 21; vi. 1; xvi. 10; 13; xvii. 11; xxii. 11: the
relative is omitted in Mark xi. 21; Acts xiii. 2. In expressing prohibitions non is more frequent
than ne, e.g. John xiv. 1; 27: vuwv is vestris John xiii. 21, nostrorum renders nuwv Acts xvii. 27.
Otherwise, though there is a rudeness in the whole style approaching to barbarism (e. g. Luke
xxiv. 31 fin.; Acts xiii. 1; 10; 29), yet there is seldom found any notable violation of the rules
of Latin grammar, except to accommodate it to the parallel Greek, on which point we have
already spoken at large (see p. xxxii). We find however suaserunt turbas Mark xv. 11 against the
Greek: so vetare eis Luke xviii. 16. Sometimes the Latin softens down a loose construction of
the original (e. g. Acts iii. 13; iv. 3), while in a few instances it approaches nearer to classical
propriety than does the Vulgate (e. g. Mark xiii. 20 ulla caro, yet it is omnis in Matth. xxiv. 22).
It is even elegant at times, e. g. oquai facile puto John xxi. 25. In the Acts it nicely discri-
minates throughout the Jewish from the Christian mpeoBurepot, where the Vulgate completely fails.
(5) As in other specimens of provincial Latin, we find h very often omitted, and as often
inserted, improperly. Instances of the former are eroden Matth. ii. 12; umerus, ibid. xxiii. 4;
Luke xv. 5; ypocrytae Matth. xxiii. 29; Luke xi. 39; ebraice John v. 2 (aeice); xx. 16; ora
ibid. v. 35; Mark vi. 35 bis; xiv. 35; 41; xv. 33 semel; umorem Luke viii. 6; ac (i. e. hac)
ibid. xii. 20; abeo xii. 50, and both abet and habet xix. 26; umido xxiii. 31; abetis Mark iv. 40;
aositaverit ibid. xi. 23; exortor Acts ii. 40; xx, 2; aebraeos ibid. vi. l; ospitor x. 6; 18; xxi. 16,
INTRODUCTION.
xliii
و
peribent x. 43; ymnum xvi. 25; exibere xvii. 31; esitassent xvii. 34; ellada xx. 2: of the latter
exhortus Matth. xiii. 5; Mark iv. 5; 6; harunt Matth. xiii. 6; haruit ibid. xxi. 19; 20 (not John xv.
6); hostendite xxii. 19; haridam xxiii. 15; habundabit xxv. 29; habe (i. e. ave) xxvi. 49; xxvii. 29;
xxviii. 9; Luke i. 28; xxiii. 37; Mark xv. 18; harundinem Matth. xxvii. 29; 30; 48 (not xi. 7);
Luke vii. 24; heliam Matth. xxvii. 47; 49, and in all the 24 other extant places; hosteis John
xx. 19; 26; hieris Luke ix. 57; holus xi. 42; honeratis and honus xi. 46; Acts xv. 28; hiericho
Mark x. 46; hebrii Acts ii. 15; habire ibid. iv. 15; hopus v. 33; hemulati vii. 9; harena vii. 24;
horabit x. 9; hiconio xiii. 51 (not xiv. 1); hemulatores xxi. 20.
(6) Other peculiarities of spelling, which prevail indeed through every page of this version,
are the interchange of b and v (more rarely b is turned into P, e. g. Matth. ix. 32; xiv. 35; xxii.
44; Acts xvi. 20, where b is washed out under p, and both are by the first hand) which the cor-
rector G has emended in two large portions of the work (see p. xxvi), and the placing of f for ph
and d for t in such words as at (ad ille is the universal form employed), constitudo Luke xiv. 32,
capud Acts xvi. 12 &c.: at is also now and then put for ad, as in Acts xxi. 37: see too aliut
ibid. xix. 32: p stands for m, Acts xiii. 34. The diphthong ae is perpetually expressed by the
simple e and vice versâ : thus with the vocatives plenae and inimicae Acts xiii. 10: praesbyteri
Luke xx. 1; Acts xxi. 18 only: raeaedificabo Acts xv. 16 : praetium is used eight times, pretiosi
only in John xii. 3; we find quaerere Acts xvii. 27, but quero &c. occurs twenty times, que-
stio three; caecidit John xi. 32; saepes Luke xiv. 23; Mark xii. 1; saedeo Matth. xx. 30; Mark
x. 46 only: saeniorum ibid. vii. 5 only; vadae Matth. xiii. 14: like every other Latin manuscript
d invariably has caelum: so faenum always (five times): faenus and faenero four times, fenero
Luke vi. 34 semel: cena is read 13 times, coena never : jajuno &c. occurs 7 times, jejuno &c. 15,
in Matth. ix. 14, 15 varying in consecutive verses : talantum is found in Matth. xxv. twelve
times, talentum thrice (both occur v. 28): anticus (like secuntur and locuntur named above, p. xlii)
Luke ix. 8 only; thus inicus Luke xvi. 10; 11; xxiii. 41: norus ibid. xii. 53 bis : thensaurus in
all eleven places and temptatio in all nine: forsitam Luke xi. 20; xx. 13; Acts xi. 18; xii. 15; xviii.
14 &c.: jenuam Mark xi. 4 only: abraam Matth. iii. 9 bis; John viii. 33; Luke xiii. 28; xvi. 27,
but abraham 27 times : istrahel &c. always except in Luke xxiv. 21: patriaarcha Acts ii. 29 only
( (compare terpaapxno in Codd. Sinaiticus, Ephraemi and others): santus Acts i. 8 (not vv. 2; 5);
iv. 30; vii. 33; xv. 29: passares Luke xii. 6 (not v. 7); carcare &c. Luke iii. 20; xxi. 12 only, but
carcere &c. 28 times : clodus in ten places, claudus John v. 3 only: cludo and clusum in all eleven
places. Under this head may be brought the familiar practice of writing hii, hiis for hi, his, and
the contrary habit of putting fili 44 times for the gen. sing. or nom. pl. of filius (yet not in
Mark xiii. 12; Acts iii. 25), and more rarely filis for the dative or ablative plural.
(7) The abbreviations usual in the Greek text have been enumerated already (see p. xviii):
in the Latin the chief are ihs (Cod. Laud. 35 has ihesus, but hiesum Acts xix. 5), xps", ds, dms, spe,
and their several cases (ihn John xii. 9; Luke v. 12 for ihm is rare) as is usual in documents of
the oldest class. Deus and spiritus (dominus Matth. xiii. 27; Acts xiii. 10) are sometimes written
in full, the former often retaining the mark of abridgement (-) notwithstanding, as is likewise the

1 “Coelum is a spurious form, invented about the
beginning of the sixteenth century, in conformity with
a ridiculous etymology.” Munro on Conington's Virgil,
Journal of S. and C. Philology, 1860. In Cod. f' coelo-
gum, Matth. xx. I must be a mere error either of the
editor (Martianay) or of the scribe.
2 On the tomb of that illustrious scholar Isaac
Casaubon [d. 1614) in the S. W. aisle of the transept of
Westminster Abbey, xpo of the original epitaph has been
changed by some ignorant stone-cutter into the barbarous
xto.
xliv
INTRODUCTION.
case in some parts of Cod. Claromontanus, especially about Romans i. Thus dei is met with 122
times (but never in the Acts), deo 24 times (in the Acts only vii. 40; x. 4), deum only in John
vi. 46; x. 33. For the more usual form dms &c., we find ins &c. 16 times in S. Matthew (both
occur in xxii. 44), in Luke xxiii. 40, and always (84 times) in the Acts, except dmi iii. 19: dms
is the form preferred by Codd. Vercellensis and Claromontanus, dns by Codd. Palatinus, Amiati-
nus, and Fuldensis.
We may possibly think that minute peculiarities of this kind slightly confirm
the impression of those who deem the translator of the Acts a different person from him who ren-
dered the Gospels (see p. xxxiii, note 2)! Add to this that he alone has dum for dm (Ov), Acts
vi. 11; xi. 17; xii. 5; a form also found in Cod. Palatinus : although in S. Luke we see dom i.
16; 46, and in nine other places (besides six in S. John, as also in Cod. Claromontanus); dome
(vocative) in Luke x. 40. In Cod. Laud. 35 there are no abridgements in the Latin.
Of compendia scribendi, as distinct from abridged words, the Latin of Cod. Bezae has but
few. At the end of a line over the last letter stands for m; in Codd. Palatinus and Claromontanus
the line stands for m or n indifferently: a single point (usually the upper point, but sometimes
the middle) indicates a termination omitted, e.g. hominib. Matth. X. 33; ossib. ibid. xxiii. 27;
sublatisq. Acts xiii. 19. Occasionally an unfinished word has not such point, apparently through
oversight; e. g. faciem Matth. xxvii. 22 for faciemus (in later manuscripts like the Cod. Augiensis
-Us would be indicated by the apostrophus), humiliab Luke iii. 5 (see Adnotationes, Fol. 194 a).
The punctuation of the Latin is on the same plan as that of the Greek, described above (p. xviii):
in Cod. Palatinus (if we may judge by Tischendorf's facsimile page) the single middle point is
rare primâ manu, but more often added by a later pen.
Some grounds for believing that this manuscript was written in the region where it was
eventually found in the sixteenth century were stated in the last chapter (p. xxxi): the following
philological reasons, so far as they go, would suggest the same conclusion of its Gallic origin.
(1) In addition to the unclassical and indeed ungrammatical use of de to express the genitive
in Acts ii. 30; xx. 17 (see p. xl), we find in the style of d distinct traces of the employment
of habeo as an auxiliary verb, which is well known to be a notable characteristic of the modern
languages of Western Europe (of the French as much as any) as distinguished from the Latin
whence most of them sprung. In Mark xiv. 27 okavdalıoardai (i. e. -Ge) is rendered scandalizari
habetis by d, but scandalum patiemini by ac, scandalizabimini by f and the Vulgate. Habeo is
thus used three times to render pellw, Luke x. 1; xix. 4; Acts i. 5, although the Greek word
is translated by incipio 25 times (sometimes very awkwardly), 15 times by the future participle,
three times in other ways (Mark xiii. 4; Acts xvi. 27; xxi. 37).
Two or three peculiar words, which better scholars may perhaps hereafter add to, point to
the same conclusion as regards the nationality of the translator. Scholz (N.T. Proleg. p. xxxixº)
i Besides the instances before given we may notice
that apxcepevo, which is rendered princeps sacerdotum in
all places in S. Matthew (24) and S. Luke (16), in S. John
princeps 4 times, princeps sacerdotum twice, in Mark
xiv. 47 princeps sacerdos, in the other 19 places of S.
Mark summus sacerdos; is in the Acts pontifex iv. 23;
V. 17; 21; vii. I; pontefex iv. 6; pontefix (iepevo) v. 27.
The reading is iepewo also in xix. 14, where alone we
find sacerdotis.
2 Scholz's examples had occurred to me in complete
forgetfulness of what he had written long ago. Like
other bad reasoners, he overlays his really effective argu-
ments by others obviously futile. Thus he urges for the
Gallic origin of Cod. D (among others) refectio (karalupa)
Mark xiv. 14, though the word is in the Vulgate; side-
ratus (kullos) Matth. xv. 30; 31; xviii. 8 (but in Mark
43 debilis with the Vulgate), an expressive term found
in Pliny (in regard to this word, however, he only follows
Mill); and natatoria piscina John v. 2, a mere error of
the translator, who unites the two separate words used
by the Vulgate for rendering kolvußnopa in the places
where it is found (v. 2; 4; 7 piscina ; ix. 7; II natatoria).
ix.
INTRODUCTION.
xlv
and others have noticed soniis (uepiuvalo) in Luke xxi. 34 only, for which ae have solicitudinibus,
of cogitationibus, c and the Vulgate curis. That sonius, which is not a Latin word at all, is
connected with soinus and the French soin is plain enough, and Ducange cites from one Latin
and Greek Glossary “somnium opovrìs idwalkūs," from another “somnior pepeuvã,” whence was
corrupted sonius, thence soinus and soin (“Nisi competens soinus eum detineat” Leges Henr. I.
Regis Angliae cap. 29 in Ducange Medii Aevi Latinitas, sub voce Sunnis).
Less certain is the inference drawn from involet as a translation of kleyn in John x. 10 only,
all the other versions having furetur in that place. Involo is rendered by Ducange per vim auferre,
and compared with the French voler, but Servius the Commentator on Virgil, in the 5th century,
says “Vola dicitur media pars manûs... unde et involare dicimus, quum aliquid furtim volâ manûs
subtrahitur.” The best classical example of this use of the word (certainly a very rare one) 'is
Catull. Carm. xxv. “Remitte pallium mihi, meum quod involâsti.”
Of applontat (parcel) Mark ix. 18, another of Scholz's examples, I find no notice in Fac-
ciolati, Ducange, or other such books. It must be connected with planta, supplanto. Bentley, who
read applantat in his hasty fashion, adds “et hoc est allidit humo” (Ellis, Bentl. Crit. Sacra, p. 9).
Such forms as sconspectu Acts vii. 46, and yet more scoriscatio Matth. xxiv. 27 ; scoruscus Luke
xvii. 24; scorusco xvii. 24 bis; xxiv. 4 (dotpantry and comparto, but fulgur Matth. xxviii. 3; Luke
x. 18) savour more of the initial impure s of the Italian, which plainly sprung from the Latin ex,
e. g. sbarcare, scarnare.
CHAPTER IV.
ON THE CHARACTER OF THE GREEK TEXT OF CODEX BEZAE.

It results from our investigations respecting the parallel version in this manuscript, that although
replete with philological interest as a specimen of vernacular Latin just before it merged into the
mediaeval language of the South of France, very little weight can be given to its readings even
in those places (comparatively so few) in which it differs from its Greek original. The purpose
of the scribe (or at any rate of his immediate predecessor) was simply to copy on the one page of
an open leaf and to translate on the other, a very ancient and curious book, arranged to his hand
in verses or orixou, whose present loose and inartificial divisions shew that it must itself have
been derived from older documents wherein the orixou had been distributed on an elaborate and
regular system, which the carelessness of the writer of the immediate prototype of Codex Bezae
has gone far to break up and obscure (see p. xvii). In this the last Chapter of our Introduc-
tion we shall aim at proving that the text of Codex Bezae, as it stands at present, is in the main
identical with one that was current both in the East and West as early as the second century
of our aera. It may very well have been brought into Gaul by Irenaeus and his Asiatic com-
panions about A.D. 170: in some of its most characteristic features it resembles the Syriac versions
made at one extremity of Christendom, the citations of the Latin Fathers at the other. Whether
Codex Bezae (D) and its allies approach nearer to the verity of the inspired writings than do some
of our chief authorities whose extant vellum may be a little older, such as Codd. Sinaiticus (8),
Vaticanus (B), Alexandrinus (A) and Ephraemi (C), is too large a question to be entered upon in
this place, even if we were in possession of materials for arriving at a definite conclusion, which
there is much cause to fear we are not and perhaps never may be. If the high antiquity of the
xlvi
INTRODUCTION.
vy, vk and
text be once established, its claim on our respectful attention must be admitted as a necessary con-
sequence, even by those who most hesitate to assign to it prevailing and paramount authority?
I. And as regards mere matters of spelling and grammar we shall see little or no difference
between the practice of Codex Bezae and the other oldest manuscripts. Those instances of pseu-
dography, as he calls it, which Kipling accumulates (Praef. XIII. XIV.) to prove that its writer could
not be a native Greek, would enable us to demonstrate the same thing in respect to every other
manuscript of the N. T. now existing, which has any semblance of great antiquity. Its itacisms, or
changes of one vowel or diphthong for another are actually fewer than in Cod. X and one or two
more, and the errors of transcription, especially in the Greek, are not by any means so numerous.
The principal vowel changes, as usual, are el for i, e for at, and vice versâ : v is put for ol chiefly in
ool and the various forms of avoiyw, v and n are transmuted principally in the cases of ημεις
and
vuels : itacisms so harsh as ke for kal John vii. 47; Acts xviii. 2; e for the article ai Luke iii. 5; oou
for ov John vii. 52 ; etepal for etalpe Matth. xxii. 12; xxvi. 50 (not xx. 13) are not at all frequent.
The changes so very common in later writing between o and w, e and n are rare (such as ećnion
Matt. xii. 43 ; cf. John vi. 3): those between el, n and · (even naoev Matth. xxiv. 43), ov and w (in
the third person plural of verbs) are more familiar. The accommodation of spelling to pronuncia-
tion in
VX
for
Υγ: γκ
and
YX, e.g. nuylkev Matth. iii. 2; avyelov ibid. xi. 10; xiii. 39
(not v. 41); avklotpov xvii. 27 (so Luke ii. 28 avkalao); commavxvioon ibid. ix. 36 (not xiv. 14),
especially the last, occurs perhaps more often than in other copies*; but the orthography presents
no other peculiarity worth notice.
Of the forms usually ascribed to the Alexandrian dialect Codex Bezae contains the following:
(1) The accusative singular of the third declension of nouns ends in -av for -a: Matth. xxvii.
28 (not v. 31); John vi. 54; Mark vi. 27; vii. 30; 32; Acts xiv. 12; xvii. 6: and the neuter of
-vs in -vv Matth. xix. 4; Mark x. 6; Acts xviii. 27. This v is sometimes added in verbs, etinpouv
(sing.) Acts xiii. 25.
(2) The second person plural of the second aorist terminates in are: Matth. xi. 7; 8; 9;
xxv. 36; xxvi. 55; John vi. 26; vii. 45; Luke vii. 24; 25; 26; xi. 52; xix. 30; xxii. 52; Mark
xiv. 48; Acts ii. 23; xvi. 39 (imper.); the first person plural in -apev: Matth. xxv. 39; Mark ix.
38; Acts iv. 20; the imperative in -ato Matth. vi. 10; xxvi. 39; Mark xiii. 15; and the second
aorist middle in -ato Luke xxii. 50; Acts vii. 10; 21; xii. 11.
(3) Also the third person plural of the second aorist in -av: Matth. xiii. 48; xvii. 6; xxi. 16;
39; xxii. 10; 22; xxvii. 21; John iv. 52; vi. 10; 60; vii. 52; viii. 33; 39; 41; 48; 52; 53; 57;
ix. 23; 24; 28; 34; 40; xi. 46 bis; xii. 9; 21; xviii. 6 bis; 7; xxi. 3; 8; Luke i. 59; 61; v. 33;
vii. 20; viii. 34; 42; ix. 13; xiii. 31; xvii. 5; xx. 16; 39; xxii. 9; 35; 38; 4; 71; xxiii. 33;
xxiv. 5; Mark ii. 16; iii. 8; iv. 4 bis; 5; vi. 33; x. 4; 37; 38; xii. 7; 12; 16; xvi. 8; Acts i. 11;
24; ii. 37; iv. 23; 24; vii. 57; x. 23; 39; xii. 7; 10; xiii. 46; xiv. 24; xvi. 19; 31; 37; 40 (ELTTAV
44 times); or in -ooav: Mark viii. 11; ix. 9; 33. We find also elita Acts xi. 8; xxii. 10; and
the participle ELTAO Acts vii. 27; 37; 40; xx. 36; xxii. 24. So even the imperfect in -av: Matth. xxi.
9; John vii. 31; 41; viii. 22; ix. 16 semel; X. 24; xi. 56; xv. 22; 24; Luke iv. 40; xxiii. 35;
48; xxiv. 10; Mark viii. 7; 16; Acts xiv. 19; xvi. 7; 19; xvii. 6; xix. 14; or in -odav: Mark i.
32; vi. 14; Acts xvii. 5 semel.
1 In the present chapter no notice is taken of the
readings by later hands; the rather as the early changes
made in this manuscript seldom affect the sense.
2 So even vuv Lov Matth. ix. 15, though you loo is
found twice in the saine verse.
INTRODUCTION.
xlvii
ز
(4) On the other hand we find -e for -a in the first aorist: Matth. xi. 25; xviii. 15; xxv. 22;
John xx. 15 (?); Luke xxi. 37; Mark i. 35; xii. 32 (?); xiii. 16; Acts i. 11; xix. 19: so eyevƠov
Acts v. 4.
(5) For -aoi in the third person plural of the perfect we have -av in John xvii. 6; (so v. 7, as
in the received text); xx. 13; but elniubov John viii. 42.
(6) In verbs in -ow and -uje, the termination ou is used for w in John xi. 57; xiii. 2; 29;
Luke xii. 59; xvi. 4; xix. 15; xxii. 4; Mark iv. 29; v. 43; ix. 30; xiv. 10; 11. Other infrequent
forms are karoo Knvou infin. Matth. xiii. 32 (not Mark iv. 32); and the optatives ymlapnoalgav,
eupolday Acts xvii. 27.
(7) There is a frequent transmutation of verbs in -aw or -w into -ew, in -ew into -ow, and
corresponding changes in verbs in -ll, which are sometimes formed like regular verbs. Such we
see in Matth. ix. 2; 5; xv. 23; John vi. 33; xi. 33 (not v. 38); xviii. 2 (not v. 5); xxi. 20; Luke
viii. 53 (not Mark v. 40); Mark iv. 36; vi. 56; vii. 10; x. 16; xiv. 42 (not v. 44); xv. 47; Acts
iv. 35; vii. 25; xii. 6; xvii. 24; xviii. 5; 26; xx. 21. Add apewvtak for aplevtal John xx. 23.
(8) The inflections of the future of lapßavo and its derivatives invariably retain p: Matth. x. 41;
xix. 29; xx. 10; xxi. 22; John v. 43; xiv. 3 ; xvi. 14; 24; Luke i. 31; ii. 21; ix. 51; xvii. 35; 36;
xx. 47; Mark x. 30; xi. 24; xii. 40; Acts i. 2; 8; 11; 22; ii. 38; x. 16.
(9) Some verbs lack the augment, Matth. xi. 20 plup. (not v. 21); xiii. 2 plup. ; John vii. 37
plup. ; viii. 38 (wpaka) semel; ix. 1; xviii. 5 plup.; Luke ii. 20 (see vv. 17, 26); v. 2; vii. 5; ix. 32;
xi. 52; xiii. 13; xx. 33; xxiv. 29; Mark v. 33 plup. (also xv. 7; xvi. 9; Luke vi. 48; Acts xiv.
8 with the received text); xv. 44 plup. semel; xvi. 8; Acts ii. 28; 31; iv. 22 plup.; vii. 10; 34;
47; xiii. 36; xix. 6; perhaps xxi. 12. A few double it, amekatertaOn Luke vi. 10; xxii. 51 only;
Acts vii. 56: or prefix it to a preposition, Matth. xi. 13; Mark vi. 19; vii. 6; Acts xix. 6. Some
want the reduplication, as olkodountai Luke iv. 29. The diphthong ev is unaltered by the augment
in Luke xxii. 41; Mark x. 16; Acts xii. 24 ; xx. 36, where the received text is nu, which Cod.
Bezae has against the textus receptus in Matth. xiv. 19; John vi. 11; Luke ii. 28; xxiv. 30; 50.
(10) Some nouns are found in different genders from those in common use: owo masc.
Matth. iv. 16; devdpov masc. ibid. xii. 33 semel; odoo masc. Luke vii. 27; xii. 58 (not xiv. 23);
daquóvcov fem. ibid. ix. 1; de! vov masc. xiv. 16; deluoo fem. xv. 14 (not iv. 25; Acts xi. 28);
TOV eperov Acts xviii. 21 ; Tov apbodov Mark xi. 4; but to au odov Acts xix. 28: or of dif-
ferent declensions : mpwdovo Matth. ii. 1 only; eleoo accus. ibid. ix. 13; xii. 7; xxiii. 23; audißan-
otpoo accus. iv. 18; ïwavvovo gen. xi. 12; Tov Tlovtovo xiii. 22; ošov xxvii. 48; ynpei Luke i. 36;
Caußov gen. ibid. v. 26 (masc. in iv. 36); Maxaipn xxii. 49 only; opov gen. Acts vii. 30.
(11) The aspirate and lenis spiritus are interchanged in ovk and oux, Matth. xxvi. 60 bis ;
Luke xiii. 7; Mark vi. 3; 19; Acts ii. 7; v. 22; xix. 23 (not v. 24): also in prepositions, whether
in composition or before a case, Matth. xiv. 23; xvii. 19; Luke i. 25; vi. 35; Mark iv. 34; vii. 6;
viii. 14; Acts ii. 26; iii. 24 ; iv. 29; v. 28; x. 28; xi. 4; xiii. 25; xviii. 23. Thus also padalos
Matth. ix. 9; x. 3, and in the titles or headings throughout that Gospel; Luke vi. 15; Mark iii. 18;
Acts i. 13: χειθωνασ Matth. Χ. 10; δικασαι ιδid. ο. 35; μαθηθευθεισ ιδid. xiii. 52: σφυριδασ XV.
37; xvi. 10; Mark viii. 20; ekāpoo Matth. x. 36; xiii. 25; xxii. 44; Luke i. 74 (not v. 71); Acts
ii. 35; xiii. 10; cf. Mark xii. 36: paoloo Luke xi. 27; xxii. 29: Zavdokel ibid. x. 35: Ounkongay
Mark ii. 2: διανυκθητι ιδid. vii. 34: σφογγον ibid. XV. 36: αθενισασ Acts xi. 6: επιστασται ιδid. xix.
25: Katningav ibid. xxi. 21 (not v. 24).
(12) Three times we find i used for v, luxloo John v. 35 (-ov errore); Luke xii. 35; Tleovta
ibid. v. 55. The article is used for the relative in Matth. xxiv. 38; Luke i. 4; Mark iv. 24;

xlviii
INTRODUCTION.
ز
viii. 19; Acts ii. 45; xvii. 27. Other unusual forms in nouns are apešiv Acts xx. 29; Bußlw
Luke xx. 42; Mark xii. 26 only: yevexicolo Mark vi. 21; yevnua Matth. xxvi. 29; Luke xii. 18;
xxii. 18 only; deppnv Mark i. 6; ekatovTAPXno Matth. xxvii. 54; Acts x. 22; xxi. 32 ; xxii. 25; 26,
but
-Xoo
Luke vii. 6; xxiii. 47; Suvpva Matth. ii. 11 (so John xix. 39 secundâ manu ; and in Cod.
Sinaiticus even ofurpino); Oupovpoo John x. 3; Mark xiii. 34; loak always (nine times); Potpana
John xii. 13; Luke ii. 32; iv. 25; Mark xii. 29; ïotpankıtai Acts xiii. 16; xxi. 28 (but in the
Latin istrahel in 26 other places, istrahelitae in 3 others, see p. xliii); mnoooo Acts xiii. 6;
odayoo and odayew Matth. xv. 14; Luke vi. 39 only; opvić Luke xiii. 34 (not Matth. xxiii. 37);
sometimes
παρησια &c. (Acts xiv. 3), sometimes with pp (ibid. xiii. 46); minuupao Luke vi. 48;
mtupa John ix. 6; orwino Mark ix. 48 (not vv. 44, 46); (kata) tuxa Luke x. 31; yixwv Luke xvi.
21; Mark vii. 28 (ye1xwv Matth. xv. 27). In adjectives we find aveydıntov Luke xii. 33; apwotovo
Mark vi. 13; evatoo Matth. xxvii. 45 · (not v. 46 or xx. 5); Luke xxiii. 44; Mark xv. 34; Acts
iii. 1; x. 30; EVEVNKOVTA Matth. xviii. 12; Luke xv. 4; 7; Mecśw masc. sing. Matth. xviii. 1;
OPOLOltanbelo Acts xiv. 15; ovev Acts v. 36 only; tleova John vii. 31; TEOC EPaKovta Acts i.
3 only (never TecTEPCO); TOUTOO John xvii. 25; Acts xxi. 20. In verbs, avataeolar Mark xiv.
41; attOKTEVVOVTEC or -twv Matth. X. 28; Mark xii. 5; ATTOKTEVOVTW Luke xii. 4; even aTTOKTELVELTE
fut. Matth. xxiii. 34; ekyuvvojevov Matth. xxvi. 28; Luke vi. 38 (ünrepeKx.); xi. 50; but exxuvvo-
jevov Matth. xxiii. 35; Mark xiv. 24; EPLTTO Luke xvii. 2; coow Luke vii. 33; 34; x. 7 (not
v. 8); xx. 47 (kateg0.); xxii. 30 only; Bevvou. Matth. xii. 20; xxv. 8 only; nato John xxi. 7;
nuolaouevov Matth. xi. 8; mpyaſeto Acts xviii. 3; mpyacato Matth. xxv. 16; xxvi. 10; Luke xix.
16 (npoonp.); Mark xiv. 6; opyacquevoo (irascor) Matth. v. 22. Other anomalies are apelva. Luke
V. 21 (αφιναι υ. 24); επηρεαζοντων bid. vi. 28; προσερηξεν vi. 48; συνερηξεν vi. 49 : αμφιεζει xii.
28; επεριψαν xix. 35; περιτεθεντεσ Χxiii. 37 ; αποστελη Mark iii. 14 ; εξεσταται ibid. υ. 21; εξεσταντο
vi. 51; συνιτε vii. 14 ; ητοιμαθαι Χ. 40; ηπισσαμαι xiv. 68; ωμασεν Acts ii. 30; εξολοθρευθησεται
ibid. iii. 23 ; ηθεντο ν. 18; ανεωξαν ν. 19; ανεθραψατο vii. 21 και συναλλασσεν vii. 26; εορακεν vii. 44 ;
αφηθησεται viii. 22; συναξαντεσ xiv. 27 ; καταστανοντες xvii. 15 ; παρεσχειν xvii. 31 ; συνχυννεται Xxi.
31. Add aro with accus. Acts x. 23; ueta “with” governing accus. Acts vii. 45; perhaps xviii. 17;
ovv with gen. Acts iii. 4; iv. 14; denonte TOV KV Matth. ix. 38; katnyopnow ünao John v. 45;
nyavto avtov Mark vi. 56; ETELOAV tw oxlw ibid. xv. 11 (see p. xlii). The Greek article is per-
petually left out, where no native would have dispensed with it (see pp. xxxiii, liv).
(13) In ovtwo the weak o is always retained before a consonant (40 times in all); as is the
appended v or v éDENKVOTIKÒV for the most part (e. g. in all except 28 out of 211 instances in the
Acts)"; and the last letter of ev, ovv, and taluv is scarcely ever changed in composition.
When we compare the foregoing list of Alexandrian forms (if such it be proper to term
them) with those in the corresponding portion of Codex Sinaiticus (see Scrivener's Introduction to
Cod. Sin. pp. liv—lvi), we shall find amidst much diversity in the particulars cited so considerable
a resemblance in their general character, as to assure us that the documents which respectively
exhibit them are nearly of the same age, and that the anomalous inflections are due to the same
causes (whatever they may be) both in the Sinai manuscript and in that of Beza.
II. We now pass on from these smaller yet not insignificant matters to discuss the character and
value of that remarkable text, which has proved so fertile a cause of perplexity to Biblical critics,
and made the document which contains it a legitimate object of general curiosity. When Kipling's
edition was first published he was blamed, as well for faults of omission wherewith he was justly
chargeable, as for neglecting to subjoin to his work a collation of Cod. Bezae with the received text,
1 The absence of v leaves an hiatus in a few places : e.g. Luke xxiii. 53 (elkool); Acts xx. 35; xxi. 34.
INTRODUCTION.
xlix
such as Woide had annexed seven years before to his edition of Codex Alexandrinus, and both
Scrivener and Mr Hansell have lately executed for the Cod. Sinaiticus. Those who censured Kip-
ling ought to have observed that they were setting him an almost impossible task : to say nothing
of the Latin version, so unique and fraught with interest, he could not have given in full the count-
less variations which abound in every verse of this document without virtually transcribing the whole
Greek text :-it may (of course) be compared with some standard line by line, but it defies a complete
collation with any.
Such is the extent of the subject to which we must address ourselves, as we
best can, within the compass of a few pages.
(a) The most striking feature of Cod. D is its perpetual tendency to interpolation, by which
term we understand the practice of adding to the received text passages (often of some length) which,
whether genuine or spurious, are found in this document either alone or in company with a very
few
others.
MATTH. i. 16. The Latin d (the Greek being here lost), besides other variations, inserts virgo
before maria, which gloss is found also in Cureton's Syriac, in a. b. c. gʻ. k. of the Old Latin', in
the Armenian, Aethiopic and three Arabic versions, in Gaudentius and the Opus imperfectum in
Matthaeum, perhaps of the fourth century, though by some thought much later.
MATTH. xx. 28. To the end of this verse both D and d append no less than twelve otixou, the
whole bearing internal marks of evident spuriousness, not only in the use of words foreign to S. Mat-
tiew's style (such as ελαττων, εξεχοντασ, ενδοξοτεροσ, δειπνοκλητωρ, ηττων, συναγε in its technical sense,
xenoipoo), but even from its tone of rhetorical antithesis in the first sentence, so little suitable to our
Lord's majestic simplicity of speech. The sentiment of the rest is manifestly borrowed from Luke
xiv. 8—10, although there is little resemblance in the words. It is read in no Greek manuscript
except Codex Bezae, yet it is found in Cureton's Syriac, in eleven copies of the Old Latin, besides d
(a. b. c. e. f*.2g!.? h. m. n); and in at least six copies of the revised or Vulgate Latin (and. em., Brit.
Mus. Reg. 1 B., Bodl. 857, B. M. Add. 24,142 secundâ manu, Reg. A. XVIII. in part, the four last
cited by Mr Westcott); in the margin of the Philoxenian Syriac as cited by Adler from Assemani's
MS. ii. in the Vatican (with the note “that the paragraph is found in Greek copies at this place, but
in ancient copies only in Luke kep. 53" [ch. xiv. 8 &c.]); in the margin of one Nitrian manuscript
of the Peshito Syriac (Brit. Mus. Addit., 14,456); in four codices of the Anglo-Saxon version known
to Marshall (which would prove that it once had a place in the Latin Vulgate): it is recognised by
Juvencus (A. D. 330), Hilary (354), and Leo the Great (461): Codd. f. I. of the Old Latin, and all
others of the Vulgate, do not contain the passage. Those that support it abound in mutual variations :
gº has not the first sentence, g'im have nothing else. Of the rest the margin of the Philoxenian
most resembles Cod. D, whose Greek was certainly not rendered from the parallel Latin here, as
some have imagined : the version d has no connection with the other forms of the Latin, and (as
Cureton has remarked) the Syriac versions of the paragraph are independent of each other, being
separately derived from some Greek source.
No one has ventured to express a judgement that this passage was written by S. Matthew, at
least in the form in which it now stands. Yet the general agreement with Cod. D of authorities so
wide apart as the Syriac and Latin codices compels us to admit with Dr Cureton that "it certainly
belongs to the most antient times of Christianity" [i. e. not necessarily to a date antecedent to the
second century]; "and the fact of the same advice of our Lord in very similar words being found

1 For an explanation of these necessary compendia
scribendi I am obliged to refer once for all to my Plain
Introduction, where each of them is described in its proper
place, to be found by means of the Indices at the end
of the volume.
1
INTRODUCTION.
in the Gospel of S. Luke would at least make it appear that it is to be referred ultimately to him,
whatever might have been the channel through which it has been derived” (Syriac Gospels, Preface,
p. xxxviii).
MATTH. xxiv. 41. The addition to this verse of the words duo eti kielvno Melao K.T.. presents
no difficulty, the clause being plainly taken from Luke xvii. 34, and accommodated in phraseology
to the former part of v. 41. Cod. D is here countenanced by 13. 69 (with which last it has a close
affinity in many places); by the Old Latin a. b. c. f. h., e (but before v. 41), fºl.2 (in the room of v. 41);
by Pope Sixtus' edition and many of the manuscripts of the Vulgate (tol. gat. mm. &c.); by the Anglo-
Saxon and both Aethiopic versions ; by Origen (in Latin) clearly, and by Hilary in part.
MATTH. xxv. 1. The addition kal tuo vuono (after vuudlov) is found in D, X primâ manu, 1.
36. 122. 124. 209. 262 (all six except 209 primâ manu only), 360, the Peshito Syriac and Philoxe-
nian with an asterisk (the margin alleging that it is not in all copies, and in particular not in that at
Alexandria), the Armenian, both Persic, all Latin versions, the Frankish and Anglo-Saxon, Origen (in
Latin) once. Hilary, Arnobius, Tichonius, the Opus imperfectum which may be of the fourth century.
JOHN vi. 56. To the end of this verse Cod. D adds no less than 32 words, which (as we
have before stated, p. x) were read in Stephens' B' but no where else, though two Latin codices
(a. f) exhibit the latter portion of it, si acceperit homo corpus filii hominis quemadmodum
panem vitae habebit vitam in eo (illo f®), and Victorinus (A.D. 303) cites as Scripture, however
loosely, a sentiment not found in this precise form elsewhere, Vitam esse et aeternam vitam sic
testatur, sic docet, nisi acceperitis corpus filii hominis sicut panem vitae et biberitis sanguinem
ejus non habebitis vitam in vobis. Here, therefore, Cod. D and a few Old Latin authorities stand
quite alone.
JOHN vii. 53-viii. 11. It may seem rash to include this celebrated paragraph in a list of
interpolated passages, the rather since nearly all critics regard it as a genuine history (so strong
is the internal evidence in its favour), and even those who are the most powerfully influenced by
its absence from the oldest and best documents, assign it notwithstanding to S. John as the
writer, although it was probably not contained in the first edition of his Gospel, but added at
the time when his last chapter was annexed to what had once been the close of his narrative:
xx. 30, 31. It is needless to recapitulate here the authorities which respectively omit and
contain it?. Codex Bezae is
Codex Bezae is by two or three centuries the oldest Greek manuscript which
exhibits it, but it appears there in language widely different from what is seen in any other
copy. In Cod. E at Basle (proximus huic, longo sed proximus intervallo) it is noted by asterisks
as doubtful. The witness borne in its behalf by Cod. D would be all the more satisfactory were
it not for our manuscript's admitted tendency to interpolate from uncanonical sources.
John xii. 28. Cod. D and d stand quite alone among known manuscripts and versions in
the feeble addition (derived from xvii. 5) which follows ovoua, yet even here we may plead for
it Latin support; since both Augustine and Jerome describe our Lord as uttering the words
at the time that sonuit vox de caelo et clarificavi et clarificabo,
JOHN xvii. 11. For the ten words which follow epxopar in Cod. D there is very slight and
partial authority in Origen (who has only kai OVKETL ELLI EV TW kOouw) and in c exactly to the same
extent et jam non sum in hoc mundo. But a adds to what is read in c the words et in hoc
mundo sunt (not sum), omitting the first clause of the verse kal Ouketi Eijl eV TW koopw, while e
puts et in saeculo sum after the clause which a leaves out; so that in the characteristic expression
KaL EV TW KOPLO Eide Cod. D hạs no supporter except e (and a in part) of the Old Latin.
They may be seen at length in Scrivener's Plain Introduction, pp. 339---443.
1
INTRODUCTION.
li
LUKE ii. 48. After oduvojevol is added kai dutovilevou only in D, Cureton's Syriac, the Old
Latin a. e. ff?. g'. I. q., gat. of the Vulgate, Ambrosiaster and Quaestiones ex utroque Testament.
(perhaps of the fourth century).
LUKE v. 14. The 32 words appended to this verse after TOUTO, are derived with a few
slight variations from Mark i. 45-ii. 1, and are countenanced by no other authority whatsoever.
LUKE vi. 5.
In the room of this verse, which he transfers to a place between v. 10 and
v. 11, the scribe of Cod. D sets "mira quaedam” as Tregelles terms them, a story told in 28
words, on avon muepa K.7.d., which if the antithesis were but less pointed, might be deemed not
wholly unworthy of the Divine Teacher?. As it stands it is one of the most interesting un-
canonical sayings imputed to the Lord which tradition has preserved, and is probably derived from
one of the many denyngels (still surviving when the text of Cod. D was formed) which S. Luke's
Gospel was designed to supersede. This addition, like the last we noted, must be stated to rest
on no other authority, for the duo codices vetustissimi alleged in what are called the Wechelian
readings, can be none other than Cod. D and its counterpart B Stephani.
LUKE xi. 2. Between otav apogevxnole and leyete Cod. D interposes 16 words in substance
from Matth vi. 7: no other document has this reading.
Ibid. v. 30. The 23 words which follow the end of this verse bear, as in the foregoing
example, a general resemblance to the parallel place of S. Matthew (xii. 40), and are supported
by e (which is so often found in alliance with D) and, omitting the clause tpio quepao kal tpelo
VUKTAO, by a and f*? also: but e omits the whole of v. 30 up to this point, and together with fa
has in cor (corde ff ?) terrae at the end. Scholia in Cod. 237 (Matthaei's d) and others countenance
the same variation.
LUKE xii. 42. After opovipoo we find o ayaboo in D. 157. Lectionaries 60 (D's compatriot,
see p. xxxi), 63, Cureton's Syriac, the Old Latin c. e., perhaps the Aethiopic.
LUKE xvi. 19. Before the beginning of this verse Cod. D sets ειπεν δε και ετεραν παραβολης,
a prefix which is of some importance as bearing on the interpretation of the parable of Dives
and Lazarus. But a solitary
But a solitary fragment of the Latin Vulgate, cited by Mill (bodl. of the seventh
century) is D's only support, for it is no real confirmation of the reading that the Evangelistaria and
even the uncial codex M in its margin (which is full of liturgical matter) should contain such a note to
serve (as usual) for the commencement of the Church lesson on the 5th Sunday of S. Luke, just as in
our own book of Common Prayer we see in the openings of the Gospels for the 3rd and 4th Sundays
after Easter, the 6th and 24th after Trinity. Add to this that the Scholiasts in several MSS.
(36, 37, &c.) expressly declare that η του πλουσιου και του λαζαρου περιοχη παραβολη εστι και
παραβολικως ειρηται, ει
και ο ευαγγελιστης μη προσεθηκε ταυτην την προσηγοριαν τω διηγηματι. Ι
should rather infer from this interpolation in D (what is credible enough in itself and not
devoid of other evidence) that the lessons of the Eastern Church were settled even in that
early age when the Greek text of our manuscript was formed. Certainly it is remarkable that
Cod. D should read in Mark xiv. 41 anexel to teloo, where teloo or to Tehoo (cf. D in Mark
iii. 26) seems plainly a marginal note, obtruded into the text to the detriment of the
sense,
having been first designed to indicate the end of the lesson for the 3rd day of the 2nd week of

"I know not what may be said to the remark of a
learned and most intelligent Greek ecclesiastic, the Archi-
mandrite Philippos Schulati of Kustandje, to whom I
recently shewed Cod. Bezae open at this passage, as in
fact it usually is. He had never heard of the book or
the story before, but after a moment's thought he said:
This cannot be; the Lord cursed no man.
lii
INTRODUCTION.
marg., but
the Carnival (v. 42). Yet D's error is here shared even by the Peshito Syriac (123" Asso),
by a. c. f. ff?. 9. (sufficit finis q, exactly with our d) of the Old Latin, by the Philoxenian Syriac,
by the Persian of the Polyglott, Erpenius' Arabic, the Slavonian, and partly by the Armenian. Of
Greek cursive MSS. it is found in 13. 47. 54. 56. 61. 69. 124. 346. 2pe. cscr. wscr.
56 reads eexel, 61 eneixe, as if in perplexity as to the meaning.
LUKE xix. 27. Here again Cod. D adds to the end of the verse 19 words taken from the parallel
passage (as it might seem to the scribe) Matth. xxv. 30. As in Luke v. 14 ; xi. 2, it is countenanced
in this place by no other manuscript, version, or ecclesiastical writer.
ibid. υ. 38. ευλογημενος ο βασιλευσ is placed between κυ and ειρηνη in D (which omits the
preceding Baoilevo) a. c. ff?. i. and the Aethiopic. Cod. 157 (which has not o) and the Philoxenian
Syriac (with an asterisk) add copani to these words, but the latter states in the margin that the clause
is not found in all copies. Tischendorf, after Mill, but not Tregelles, cites the Aethiopic for
ισραηλ also.
ibid. v. 45. The Philoxenian version makes a similar statement while it supports Cod. Din adding
to ayopaçovtao the 13 words derived from mingling the parallel Gospels Matth. xxi. 12 ; Mark xi. 15;
John ii. 15. Cod. A and its kindred MS. 262, a. C. e. f*?. gº. ¿, the Aethiopic, the Armenian in part,
Ambrose, contain them with some slight variations.
LUKE xxii. 61. Here again un eldeval je is added to the verse from v. 34 of this chapter in D
(un eldeval only in 71 or gser), partly confrmed by the Armenian and a. b. The Latin d does not
recognise this addition.
LUKE xxiii. 37. To this verse Cod. D and c (imposuerunt autem) add tepite evteo (inponentes d)
avtw kal akavā uvov otepavov, very much out of place, since the scene of this act of mockery, as assigned
by the other three Evangelists, is Pilate's Praetorium. So also Cureton's Syriac, only that ooor eleco
might be fairly (though not necessarily) rendered “now they had set” (“and they had set,” Cureton),
which would remove all difficulty as regards the sense.
ibid. v. 40. Here D adds the manifest gloss kai nueio coulev after kpluati el, but d has et nos
sumus without rendering the preceding El. Epiphanius is cited for this addition by Mill (followed
by Griesbach and Scholz), but the silence of Wetstein and Tischendorf may lead us to suspect that
the quotation cannot be verified.
ibid. v. 42. Cod. D alone begins this verse with the words kai otpapelo zpoo TOV KV ELTEV AUTW,
for which Tischendorf quotes (in substance) the apocryphal Acta Pilati.
ibid. v. 53. To this verse D makes a strange addition, conceived somewhat in the Homeric
spirit, και θεντοσ αυτου (posito eo d, as if he had read τεθεντοσ) επεθηκεν τω μνημεια λειθον ον μογισ
ELKOOL Ekvicov: yet this reading is supported by c of the Old Latin and by the Thebaic version, which
latter however does not render poylo.
.
LUKE xxiv. 1. The addition to this verse edoyiſovro de K.t..., in substance from Mark xvi. 3
(where reference to Mark xv. 46 is of course implied) is maintained by the same authorities as that
in ch. xxiii. 53 and by none other. Both glosses were obviously intended to account for tov before
dov in ch. xxiv. 2.
ibid. v. 31. This verse thus begins in Cod. D, its Latin allies c. e., and once in Origen : daßovrwv
δε αυτων τον αρτον απ αυτου ηνυγησαν οι οφθ. αυτων, but all this is plainly implied in the context :
in v. 33 again D's gloss Lutrovjevou is also supported only by c. e. and the Thebaic version.
In S. Mark the interpolations to be detected in Codex Bezae are but few : indeed in this portion
of the manuscript there is rather a tendency, which Schulz has remarked, to prefer the abbreviated
INTRODUCTION.
liii
readings that characterise the Codex Vaticanus (B). We notice however ευαγγελιον added to κηρυσ-
CELV ch. iii. 14 with its Latin allies b. e. f. f. g'. i.: so an. mt. of the Vulgate, and the Anglo-Saxon.
In ch. v. 33 do TTETTOLYKEL labpa, a poor comment, is set after tpeuovoa in D. 50. 124. 2pe. 6pe, a.
ff?. i., the Armenian : in v. 41 paßßı follows deyei avrn in D only: in ch. vii. 3 aprov is added to cobel-
ovow by D. 71 (gscr), by a. b. ff?. i. Armen. Aethiop., and tov aprov by M secundâ manu, 13. Evst. 48
bis, zser, and c (panem suum). Nearly the same versions, a. b. c. f. f?. i. 1. Armen. join with D, coer,
the Sixtine Vulgate and its MS. tol. in adding orav eldwow or some such epexegesis to ayopao in v. 4.
Similarly in ch. viii. 14 ou pabntal is annexed to enredabovto in D alone of the uncials, followed by c
and a host of cursive copies 28. 35. 37. 76. 77. 108. 218. 252. 282. sscr secundâ manu, but o palntau
avtov (cf. Matth. xvi. 5) in U. 13. 18. 25. 28. 51. 56. 58. 61. 62. 67. 69. 78. 80. 90. 124. 127. 131.
226 marg. 238. 241. 245. 246. 247. 262. 271. 282. 346, Scrivener's l m nq r (w secundâ manu) and
the Slavonic version.
In ch. viii. 26 vtruye elo TOV OLKOV Jou kai is inserted from ii. 11, with some other slight varia-
tions by D. 13. 28. 61. 69. 346. 2pº, by a. b. f. fa.g1.?. i. l. and the Vulgate. In ch. x. 5 pwüono from
Matth. xix. 8 follows cypayev in D. g?. k. and a MS. of the Peshito (teste Tregelles.): so b. f. g' alio
ordine. In ch. xi. 27 again tou laov is added from Matth. xxi. 23 in order to explain peoButepot,
and in ch. xii. 24 ordate after tov bv, both by D only: in ch. xii. 5, however, the equally needless
dovlov after ameoteldev is also found in a. b. i. q: in f" and Cod. 435 (which omits allov) it stands
before απεστειλε. .
In ch. xii. 28 leywv didaorale of D before mola (from Matth. xxii. 35) is countenanced by b. c. f?.
gʻ. i. k, and partly by gat. of the Vulgate: in v. 38 Tolelo Oai (i. e. TOLELO0€, facitis in d) is added to
ayopalo by D and that remarkable cursive Muralt’s 2pº : in v. 40 the addition of kal oppavwv after
xypwv is better supported, for it occurs as well in 2Pº as in 13. 28. 69. 124. 346, in the Jerusalem
Syriac and in a. 6. c. e. f^?. gº. i. Nearly the same Latin codices have tov lepov after olkodouai with
D in ch. xiii. 1, derived from Matth. xxiv. 1, viz. b. c. f?. gº. k. l. q., with tol. gat. mt. of the Vulgate.
More considerable is the addition borrowed from John ii. 19 or Mark xiv. 58, annexed in D to
ch. xiii. 2 kau dia tp. nu. K.t... Yet here again we can appeal to the best Old Latin authorities, although
to none else :-a. b. c. e. f^?. gº. i. k. n. and Cyprian, but not to q or the Vulgate. Even the
feeble expletives ti avayelvwoke in v. 14 are read after voeltw in a. g?. n (partly), though only in
D of the Greek: but in v. 28 D's appendage of ev avtn after pulla is common also to 28. 91.
124. 299. 2pe, and of the versions to q and the Armenian.
In ch. xv. 1 after a nyayov (which CDG 1. 124. 209. 258. 2pe. Wake 34 (me teste), the
Evangelistaria 13. 17. Hxcr semel, Origen and possibly some versions substitute from Matth. xxvii.
2 for annueykav), elo tnv avlyv is annexed from recollection of John xviii. 28 by D a. c. fº. (k: in
praetorium) and Origen only. Other additions are v. 38 jepn after duo with c only; v. 47 Tov
TOTOV OTOV (for mov) with c. f?. q. and the Armenian; ch. xvi. 6 o ayyeloo set after avtolo
(sic) from Matth. xxviii. 5 with fº only.
We have detailed the more fully those lesser interpolations which prevail in S. Mark's
Gospel, not only because there are none there so extensive or important as in the books of the
other Evangelists, but in order that the student may clearly discern their character (as mainly
derived from the synoptic Gospels), and the close connection they manifest between Cod. D and
the best Latin versions. When we turn our view to the Acts of the Apostles we find ourselves
confronted with a text the like to which we have no experience of elsewhere. While the general
course of the history and the spirit of the work remain the same as in our commonly received
text, we perpetually encounter long passages in Codex Bezae which resemble that text only as

liv
INTRODUCTION.
לל
a loose and explanatory paraphrase recalls the original from which it sprung: save that there
is no difference in the language in this instance, it is hardly an exaggeration of the facts to
assert that Cod. D reproduces the textus receptus of the Acts much in the same way that one
of the best Chaldee Targums does the Hebrew of the Old Testament: so wide are the variations
in the diction, so constant and inveterate the practice of expanding the narrative by means of
interpolations which seldom recommend themselves as genuine by even a semblance of internal
probability. Bornemann' indeed has adopted Cod. Bezae as the standard to which he would
make all other authorities bend, and has thus produced a work of which Tischendorf bluntly
says that “saepe dubites per ludumne an serio scripta legas:" with most critics, on the other
hand, it may be feared that the obvious faults and palpable glosses so especially conspicuous in
this one book, have engendered a natural but not very reasonable habit of unduly disparaging
our venerable document as a whole.
a whole. We shall perhaps best exhibit to the student the genius
of Cod. D in the Acts, if we analyse its readings primâ manu, omitting itacisms, in the one
short chapter previously employed to illustrate the style of its Latin version (see above, p. xxxviii),
although it is on the whole more free from arbitrary additions than some others. It shall be
compared throughout with Stephens' N. T. of 1550 and with the documents to which Cod. D
bears the closest affinity, especially with that very remarkable relique of the end of the sixth
century, the Graeco-Latin Cod. E of the Acts”.
Acts vi. 1.
TAUTALO Talo nuepalo (for talo rju. 7.) D alone (not even d).
D alone (not even d). - Tn (before kaon-
Mepivn): no Greek could have thus dropped the article (see above, p. xxxiii). fin. +Ev TN
diakovia Twv eßpaw D alone, a wretched gloss, rejected by a much later hand, but such changes
we will not 120tice. v. 2. – de D (not d) with the Thebaic. + προσ αυτουσ (after ειπον NDE,
but elmav ABC)D, Peshito Syriac, Thebaic, Cyprian (eis). muer (for nuao) CD, Theophylact twice
(but muao once). v. 3. init. + ti OU COTW adelbou D alone, from ch. xxi. 22, ovv adelpor being
omitted after επισκεψασθαι, though d has itaque for oυν.
The order of the next words is εξ υμων αυτων
avdpao (d not rendering avrwv) in D and Marcus the monk (5th century). - αγιου KBD (C by a later
hand), 137. 180, the Philoxenian Syriac (the Peshito reads kvplov instead), the Memphitic, Erpenius'
Arabic (made from the Peshito), three MSS. of the Vulgate (am. fuld. the two best, and lux.),
Chrysostom, Theophylact in his Commentary, but he has dyíov in his text : X and the Phi-
loxenian omit the following kai. KATAOTNOojev D with Stephens and XABCE, many cursives
(eleven out of Scrivener's twelve), the Syriac, Thebaic, both Aethiopic, Chrysostom and others,
though all the Latin versions (see p. xxxviii) appear to favour owjev of H. and Elzevir. fin. avtno
p. m. a mere clerical error for Tavtno (hoc d).
προσκαρτερησομεν
is broken up by D
into the strong Hellenistic expression εσομεθα προσκαρτερουντεσ, εσομεθα being brought up before
on mpoo Evxn. The later Syriac has the participle only in the margin, and the translator d
did not understand this idiom, for he renders sumus ... perseveramus (see too and the
Vulgate). v. 5. + OUTOO (after Loyoo) D, the Syriac, with Erpenius' Arabic, the Thebaic and
Aethiopic, although versions can hardly be trusted on such a point. + TWV maontwy (after
mindovo) a gloss of D alone. The soloecism inpno for ainpn is found in SAC*DEH, many
cursives (six of Scrivener's) but apparently not in B. Vikopa (nicanorem in d) seems a mere error for
V. 4.
е e
i Acta Apostolorum ad Cod. Cantabrigiensis fidem
recensuit, Frid. Aug. Bornemann, Grossenhainae, 1848.
Pars prior (Textum continens).
2 Laud. 35 in the Bodleian, inaccurately edited by
Th. Hearne in 1715, is announced for republication by
Tischendorf in the course of the present year. In the
following pages + denotes an addition to the received
text, - an omission of some portion of it.
INTRODUCTION.
ly
ܗܳܠܶܝܢ )
- και
vikavopa (by itacism Nikavupa B secunda manu E. escr. 133). The small final v in zapueva (permenan
d) does not look like the work of the original scribe, though it possibly may be such. V. 6.
OUTOL cotaOngav D alone for ovo cornoav, even d agrees with e in reading quos statuerunt.
The Peshito (oso.o )
, Erpenius' Arabic, the Thebaic have hi steterunt : otive for sal
here and v. 10 initio is also peculiar to D; d has que v. 6, qui v. 10. υ. 7 κυ for θεου is
in DE. 180, the Philoxenian Syriac, the Vulgate (but not am.), Chrysostom (text, not Com-
mentary): auty for TN (corrected secundâ manu) is a mere clerical error. v. 8 xapitoo (for
TLOTEWO) XABD (C has lost three lines here) kser. 5. 7. 8. 13. 15. 18. 27. 29. 33. 34. 36. 40.
66**. 69. 96. 100. 105. 163, the Vulgate, both Syriac, Erpenius' Arabic, Thebaic, Memphitic,
Armenian, with Didymus, Basil, Gregory Nyssen, Chrysostom, Augustine, Gaudentius, Proclus,
Oecumenius, and others, no doubt correctly: E has xapitoo Kal πιστεωσ, ,
a conflate reading.
fin. + δια του ονοματοσ (εν τω ον. Ε) κυ ιηυ χρυ DΕ. ker. 5. 13. 24. 33. 34. 43. 81. 180 (του κυ Ε. kor.
5. 13. 24. 33: without xử 34 ; vtep for dia, without kv 43), Thebaic, Augustine, Bede's Greek
copy so nearly allied to E, and (omitting iv xv) the later Syriac with an asterisk, which very
often stands almost alone with Din maintaining glosses of this kind. v. 9.
ασιασ AD
Apost. Lection. 12 only: our corrector B adds the words (Facsimile Plate III, No. 3). v. 10
+ τη ουση εν αυτω (after σοφια) DE. + tw ayiw (after Tvi) DE, Bede's Greek (almost constantly
with E), bodl. of Vulgate. At the end of v. 10 comes the largest interpolation we have yet seen,
supported only by DE, the margin of the Philoxenian or later Syriac, am. of the Vulgate
secundâ manu, some Latin MSS. known to Erasmus, and the Bohemian version, which puts it
after v. 9. The variation in the diction between D and E (including Bede's Greek) is great,
and may be regarded as a token that the several 'forms extant were separately translated from
some document now lost. δια το ελεγχεσθαι αυτουσ (διοτι ηλεγχοντο Ε) επ' (υπ E. Syr. marg.) αυτου
μετα πασησ παρρησιασ μη δυναμενοι ουίν αutent d) αντοφθαλμειν (επιδη ουκ ηδυναντο αντιλεγειν Ε) τη
αληθεια. υ. 11 βλασφημιασ (for βλασφημα)N (at first, but changed immediately by the first hand)
D. 137. the Vulgate only: not even d. uwiony XABCDH (even e has mousem, but E with
the received text and am.), very many cursives (including six of Scrivener’s), the Vulgate and other
versions: this is indeed in most places (cf. v. 14 textús recepti) the approved orthography. [v. 1 2
init. D has not the gloss of Ee kal tavta ELTOVTCO, nor has any other authority whatever).
v. 13 kai eotydav (for cornoav te) D, possibly also the Vulgate (see p. xxxviii): € (autem) seems
to read de with H and others, against its own Greek, as in v. 11. + κατα αυτου (after ψευδεισ) D
alone. - Blagonua XABCD (Aal. pnu. XBC) 27. 29. 81. 105. 142. 163. both Syriac, Erpenius?
Arabic, the Thebaic, Memphitic, Vulgate, Chrysostom, Proclus once. - TOUTOV XADEH (habent
BC), eight of Scrivener's and some 40 other cursive manuscripts, the Vulgate (except tol.), Memphitic,
both Aethiopic, Armenian, a MS. of Gregory Nyssen, Chrysostom in his Commentary (not in
his text), Damasus, Theophylact once (he has TOVTOV twice), even the Complutensian edition : no
doubt correctly.
v. 14 vagopaloo for vatup. D alone here; but with C in ch. iii. 6; a corrector
we have named B places w over o in vafopaloo or vacopnvoo Luke iv. 34; Mark x. 47; Acts
vi. 14; xxii. 8 (ii. 22 is later), but vağwpalco is written primâ manu Matth. ii. 23; xxvi. 71; John
xviii. 7; Luke xxiv. 19; Acts iv. 10. After allaše d renders ta con by iterum, unless we
say with Bentley (Ellis, Critica Sacra, p. 23) “en accepit pro eo quod est čri,” drawing from
μωσης
1 Thus both Mai and Rulotta testify. Tischendorf, however, after Birch, notes -wpa as by the first (not by a later)
hand, which indeed is more likely.
lvi
INTRODUCTION.
the blunder the inference we have already tried to establish (above, p. xxxi—XXXV) “N.B. non
correxisse Graeca ad Latina." v. 15. The resolution of ateloavteo into kal ntevigov renders it
necessary to read και before ειδον. .
Cod. D primâ manu stands alone here, and in hundreds of
examples of the same construction: Kipling cites a few (Praef. p. viii). Its perpetual resolution
of the participle and verb into two verbs has been urged by Bp. Middleton to prove (what we
need not dispute) that the text as we now have it was not arranged by a native Greek, by
reason of its exhibiting “a balder and more clumsy phraseology than the other manuscripts :'
“I mean," he adds, “ to a person moderately conversant with Greek; for to any other it might
appear the more obvious and natural” (Doctrine of the Greek Article, Appendix, p. 479, 3rd Ed.).
Again, we find in v. 15 avtw for elo avtov (X omits elo) in D alone : TavteO (for amavted) in
XABCDE. escr. 100. 105. 163. 180. Apost. Lection. 6, Theophylact once (arr. twice), and Cramer's
Oxford Catena (1838). Kabnuevou (for kabeçouevoL) D. cor. 18. 137. 180. Lastly, to the end of
the chapter D alone annexes the frigid gloss cotWTOO Ev Meow avtwv. Such interpolated clauses of
D in the fifteen verses of ch. vi. amount to ten, certainly not more than the average in the Acts.
But if the deviations of Cod. D from the ordinary text in Acts vi. be less marked than
in some other parts of that book (e. g. capp. xii. xvi.), we yet discover in them abundant means
for judging of the genius and general aspect of the manuscript. Discarding from notice mere
blunders of transcription, itacisms and such like trifles, we note several instances where its agreement
with other principal authorities helps to point to the true reading of S. Luke's autograph (e. g.
καταστησομεν, perhaps also-αγιου, υ. 3; χαριτοσ υ. 8; μωύσην υ. 11;-τουτου υ. 13): others where
D stands quite solitary in exhibiting variations of no intrinsic excellency (e. g. the glosses in
vv. 1; 3; 5; 13; 15), and these, so far as they go, rather damage the witness that vouches
for them: others, again, far more interesting and instructive, where Daccords with one
two out of a few very ancient documents derived from remote and diverse regions of Chris-
tendom, which serve to prove that the Syrian Churches, the Old Latin translator, and the
Western Fathers, were acquainted with a state of the text which, though not so pure as that
of the oldest Greek copies, was extensively spread and received by them with credit. We will
close the branch of our discussion which relates to the interpolations of Codex Bezae, by citing a
few more specimens of the two latter cases from the first five chapters in the Acts, (1) that in
which D stands alone, and (2) that wherein it is countenanced by the oldest and most primitive
versions and ecclesiastical writers. It would require a volume to exhaust this suggestive and
fertile theme.
(1) We know of no other document which supports D in any of the following glosses,
scarce one of which seems worthy of the sacred writer. Acts i. 14+ KAL TEKVOLO (after yuvacĚiv);
ii. 1 + εγενετο εν ταισ ημερασ εκειναισ (before του συνπληρoυσθαι); ο. 2 + ειδου (before εγενετο);
υ. 14 + πρωτοσ (after επηρεν), though Cod. E lias προτερον after αυτου; υ. 37 + και τινεσ εξ αυτων
(before eltav), a very strained precaution; v. 42 + ev žepovoalne (after amooto.wv), so tol. at the
end of the verse; iii. 1 + το δειλεινον (after ιερον); iv. 5 + ημερας (after αυριον); υ. 24 + και επιγνοντεσ
την του θυ ενεργειαν (after ακουσαντεσ); υ. 5 + παραχρημα (before πεσων), though E has
παράχρημα
in v. 6 after avastavte de; v. 18 fin. + Kai Etopeven ELO EKOOTOO ELO ta idla (see John vii. 53);
υ. 21 + εγερθεντεσ το πρωϊ (after αυτω) ; . 36 + αυτοσ δι αυτου (before και παντεσ), even d omitting the
words; v. 38 + elow adel po. (after ta vvv, d not rendering elolv). Add to these the following notable
omissions or variations, met with only in D: Acts ii. 14 deka for evdeka; v. 19
αιμα και πυρ και
ατμιδα καπνου και υ. 30 καρδιασ (praecordia d) for οσφυοσ ; υ. 31 προϊδων ελαλησε περι τησ (one στίχος)
is dropped in Dd, apparently in error: see above p. xviii; v. 47 koopov for laov; iv. 1
or
-
και
1.
kar
TWANT
CHΜΕΝωΝποιωΘΑΝΑΤΟΔΟΞΑ CEITONθN
ΚλιτογToeTIONλεΓΕΙΑΥΤΟ ΑΚoλoγoelMοι
επιστρέφειcAeoneTPocΒλεπειτΟΝΜΑΘΗΤΗΝ
ONHATẢNHÀ Ak0A0Y00YNTA
OCK DIANETTECENENTACITI NW
ΕπιTocΤΗθος ΑΥΤΟΥ κλι€πτΕΝΑΥΤω
Ke TicecTINO ΠΑΡΑΔΙΔΟΝCE
ΤΟΥΤΟΝαγNEΙΑΦΝοπετpocλεΓειλYTHY- :
ΚΕ ΟΥΤocλετη λεΓΕΙλYTDOHC
EANAYTONθΕλD MENUINOYTEC
ΕφCΕΡΧΟΜΑΙΤΗocce cYM0 Ακολουθεί
€ΞΗλΘΕΝΟΥΝΟγToCoλoTOcticτογc
Αδελφογc ΚλιέλοZAΝοτιοΜΑΘΗΤΗ
ΕΚΕΙΝocoγκλποθNHcκel KλιογκerIENΑΥΤΟ
OIHC ογκλποθNHCκεις ΑλλλλNAYTON
ΘΕλO ΜΕΝΕΙΝ €ocePXOMATIocce
στocccτιΝΟΜΑΘΗΤΗC ΟΜΑΡΤΥΡΟΝ
περιτογTON KA1ο ΓpAVACTAYTA
κλιοιλΑΜΕΝΟΤΙΑΛΗΘΗcccΓΙNΑΥΤΟΥ
HMAPTYPIA FCTINΔE KAIAλλΑπολλά
00λεποιΗCΕΝΟΧΡc HC ATINA
ΕλNPγλφΗΤΑΙ ΚΑΘΕΝ ΟΥΔΑΥΤΟΝ
OIMAITONKOCMONXOPHCE
ΤΑ Γγλφο Μ€ΝΑΒ1Βλεία
ακκο
.
ΕΥ ΑΓΓελιοΝ ΚΑΤΑ
ΠωλNΗΝ ετελεcon
Àp XeTAT . ΕΥΑΓΓελιοΝ


ma
,
X
mm
KATĄ λογ κλN


INTRODUCTION.
lvii
o otpatnyoo Tov lepov; v. 12 - nowinpia only (though several Western authorities reject the first
eight words of the verse); v. 13 - και ιδιωται; υ. 16 φανεροτερον εστιν elegantly for φανερον (but
manifestum est in d), cf. x. 28 in D; 2 Tim. i. 18; v. 18 kata to for to kabodov, but d has omnino,
v. 20
un, so in ch. v. 26 - ov Dd. Many other of D’s lectiones singulares, which are of less
moment, we have passed by unnoticed.
(2) The following characteristic additions, variations, and omissions in the same five chapters
are also countenanced by the few faithful allies of Codex Bezae, by one or two or several at once:
readings more widely supported (e.g. i. 14; ii. 40; 42; iv. 25; 33; v. 24) it is beside our present
purpose to enumerate.
Acts 1. 2 + και εκελευσε κηρυσσειν το ευαγγελιον (after εξελεξατο) with the
margin of the Philoxenian Syriac (which we shall denote by syr. p. mg.), Augustine thrice, partly
by the Thebaic, Vigilius (or Idacius], and lux. of the Vulgate. v. 4 + prou dia tov otomatoo (before
mov) with the Vulgate lux., both Aethiopic editions, Hilary, Augustine, Jerome (but d, am. fuld.
omit prouv); v. 5 + kai o uelletai laußavelv (after Battio ongeobal) with tol., Hilary, Augustine,
Idacius, Maximus Taurinensis; ibid. fin. + ewo TNO TEVTYKOOTNO with the Thebaic and Augustine
thrice; v. 11 ELO tov ovpavov secund. with 33 primâ manu, tol., Augustine once, Vigilius [Idacius],
Avitus; v. 21 fin. + xpo with the Philoxenian Syriac, both Aethiopic, Augustine.
Ch. ii. 6 talo ylworaio (for on idia dialektw) with the Peshito Syriac version, and syr. p. mg.;
Augustine has both expressions, but d. e. and the Vulgate linguâ suả; v. 12 + ETTi tw yeyovori
(before και [D] λεγοντεσ) syr. p. mg., Augustine once; υ. 14 + αποστολοισ (after ενδεκα [δεκα D,
supra, p. lvi]) with the uncial Lectionary Apost. 12, or Evst. 60 (see page xxxi), the Peshito Syriac,
Augustine; v. 16 – wnd with Irenaeus (Latin), Hilary, Augustine, the treatise of the fourth
century de Rebaptismate; v. 18
otismate ; υ. 18 - εν ταισ ημερασ εκειναισ and και προφητευσουσι with the same
treatise and with Jerome; v. 20 - Kal enribavn with X (Cod. Sinaiticus) alone; v. 37 + TOTE TAVTEO
OL ovvedovteo Kai (before akovOAVTeo) with syr. p. mg.; ibid. Lòctovo with 104, the Memphitic
and Aethiopic, if Mill may be trusted (N. T. Proleg. $ 440), Augustine twice, the treatise of the
fourth century de Promissionibus ; ibid. fin. + ümodećate nuelv with E, syr. p. mg., Bede's Greek,
tol. v. 38 + TOV KU (before inu) with E. 60. 69. 100. 163, both Syriac, Erpenius' Arabic, (the Peshito
and Erpenius, without you), the Thebaic, Armenian, Basil, Cyril, Epiphanius, Theodoret, and nearly
all the Latins, Cyprian, Hilary, Lucifer of Cagliari, Ambrose, Augustine, Vigilius; v. 41 TLOTEU-
σαντεσ (for αποδεξαμενοι), but + και πιστευσαντεσ after αυτου 8gr. p. mg., Augustine; v. 45 οσοι
ktnjata elfov (for ta ktnuata) with the Peshito Syriac only, without even Erpenius' Arabic; ibid.
+ kabnuepav (after avta) with Memphitic, according to Mill.
Ch. iii. 2 + idov (before tio) with the Peshito and Erpenius' Arabic; ibid.
Lucifer of Cagliari and perhaps the Oriental Versions, but their evidence is hardly available in
such a case; υ.. 3 + ουτοσ ατενισασ τοισ οφθαλμοισ αυτου (before oσ [και D] ιδων) only with reg.
5367 of the Vulgate, which stands with D also in v. 7 + cotabn kal (before cotalpewOnoar); v. 8
+ χαιρομενοσ (after περιεπατει) with E (χαιρων); ibid. περιπατων και αλλομενοσ with reg. and both
Aethiopic; υ. 11. This verse opens with εκπορευομενου δε του πετρου και ιωανου συνεξεπορευετο κ. τ.λ.
in D reg. only; v. 13 + xov (after inv) with Pell Platt’s Aethiopic only; ibid. + Elo kplow (after
Trapedwkate) E (kpitnplov), syr. p. mg., Irenaeus in the Latin ; ibid. avrov of the received text rests
on the support of DE among the uncials, the Thebaic, both Syriac versions, Chrysostom and the
mass of cursive copies, against SABC loti (or psor, the best cursive copy of the Acts), some other
cursives, and a host of other authorities, which omit the word; ibid. the confused expression in
the last two otixol of this verse (which d rather explains than translates, see p. xxxiii), bears some
υπαρχων with
lviii
INTRODUCTION.
و
απ
resemblance to Irenaeus in the Latin (cum remittere eum vellet), to Jerome, to Chrysostom (who
seems to have read Delovtoo in one place), and to the loose paraphrase of both Aethiopic editions ;
v. 14 eBapuvate (for mpungaobe) with only Irenaeus (aggravastis): v. 17 + avdpeo (before adelpoi)
DE only; ibid. + tonpov (after expačate), but to Tovmpov 34 (Cod. Montfortianus), syr. p. mg.,
Irenaeus in Latin, Ambrosiaster, Quaestiones ex utroque Test. (of the fourth century); v. 21
alwvoo with 19, the Armenian, Irenaeus in Latin, Tertullian, Cosmas Indicopleustes (of the sixth
century).
Ch. iv. 1 + ta pnuata tavra (after laov) DE. cser, Peshito Syriac, Erpenius' Arabic (a version
from the Peshito, it will be remembered) syr. p. mg., reg., Theophylact once and Lucifer, with some
variation in the order; v. 9 + að vuwv (after avakpelvoueda) DE, the Peshito and Erp. Arab., Platt's
Aethiopic, reg., Irenaeus in Latin, Cyprian ; v. 14 + Trolno al n (before avtirELV) with reg., even
against d; ο. 18D begins συνκατατιθέμενων δε αυτων τη γνωμη φωνησαντεσ (for και καλεσαντεσ)
with syr. p. mg., reg., Lucifer; v. 31 fin. + zavti TW Delovni LOTEVELV, with E, Bede's Greek,
Irenaeus in Latin, also Augustine (omitting πιστευειν); υ. 32 + και ουκ ην διακρισεισ εν αυτοις ουδεμια
(after uia) with E (whose words are k. 0. nu toplojoo ev avtoLO TLO), Bede's Greek, Cyprian twice
(discrimen), Ambrose, Zeno.
Ch. v. 10 + ouvotedavteo (before ešnveykav kal) with the Peshito (200 bó, not the same
word as in v. 6) and Erpenius' Arabic, against even d; v. 12 + EV TW iepw (after atavteo) with
E partly (ev TW vaw ouinyuevol), 42, the Thebaic, both Aethiopic editions; v. 15 fin. + aandao-
σοντο γαρ απο πασησ ασθενιασ ωσ ειχεν εκαστοσ αυτων. . Here E has nearly the same sense ex-
pressed in as different words as possible, kal pvolwolv ato T. O. no eixov, while Lucifer, the Vul-
gate and some of its manuscripts am., demid., &c. (not fuld. tol.) support either D or E, but none
go beyond aolevelao: thus am. and Lucifer render et liberabantur, the printed Vulgate et libera-
rentur, some add omnes, some have infirmitatibus, others end with suis or suð. This variation
detracts much from the weight of their evidence.
0. 22 + και ανυξαντεσ την φυλακών (after παραγε-
vouevol) with the Philoxenian Syriac with an asterisk, and the Vulgate; v. 31 doển D only with the
Thebaic and Latin of Irenaeus (d corrupts claritate into caritate); fin. + ev avtw with the Thebaic,
Roman Aethiopic, and Arabic of the Polyglott, Augustine; v. 35 tovo apxovtao kol tovo ovvedplovo
(for avtovo) with the Thebaic only; v. 36 +peyav (before cavtov) D, but after eavtov in A secundâ manu
(which is of little consequence) E, Scrivener's ko, 5. 6. 15. 18. 32. 33. 34. 36. 42. 43. 45. 57. 69. 180.,
the Peshito Syriac, both Arabic and some later copies of the Slavonic versions, tol., Origen, Cyril,
Jerome, even the Complutensian edition, and the first two of Stephens, which much depended on
it; v. 38 + pen plavavteo Tao xelpao (before oti) with 34 (Cod. Montfort.), E and Bede's Greek
having the clause in substance with the variation un poluvoiteo Tao xelpao vuov; v. 39. Before
UN TOTE D, the Philoxenian Syriac with an asterisk, and demid. (nearly) have oute üpelo OUTE
βασιλεισ ουτε τυραννοι (thus far: E and Bede's Greek: ουτε υμεισ ουτε οι αρχοντεσ υμων) απεχεσθαι
ουν απο των ανθρωπων τουτων: 33 marg. 180 contain only the last clause αποσχεσθε (εγκρατευετε 33)
ουν απο των ανθ. (ανδρων Syr. 180) τουτ. ; 2. 41 + αποστολοι (after ουν) with 180 and the Philoxe-
nian Syriac; v. 42 fin. TOV KV mm xov (for iv tov xv) with the Peshito (nearly), Thebaic and
Platt's Aethiopic only: but there is much fluctuation in this passage.
From the foregoing analysis of all the various readings found in Acts vi., and of the characteristic
peculiarities of Cod. D in Act. i. —V., the reader will easily judge for himself of its interest and im-
portance. Its chief auxiliaries are Cod. E, though with much difference in the words ; Codd. 33, 34
(Montfort.), 137, 180; the Peshito Syriac (but not in D's larger interpolations, nor D in its own,
INTRODUCTION.
lix
e. g. ch. iii. 2); the later or Philoxenian Syriac, especially the Greek manuscript cited in its margin';
the Thebaic (occasionally too the Memphitic) and Aethiopic versions, the Vulgate Latin and some
of its manuscripts (especially reg. tol. demid.); the Latin Fathers in full troop (but rather Cyprian,
Lucifer and Augustine than Jerome, who was much conversant with Greek codices), and the Old
Latin interpreter of Irenaeus, who in his citations may have followed Western versions rather than
the Greek that lay before him. When Bornemann, whose partiality for Cod. D we have before
mentioned (p. liv), first considered this strange text with a view to form some estimate of its value,
he was led to adopt a notion better suited to account for the glosses found in the later than in the
earlier chapters of the Acts. “Fuit igitur quum omnes istas additiones codicis D sumptas esse ex
commentariis et ephemeridibus suspicarer, quas Lucas ipse de rebus ab Apostolis Pauloque gestis
quovis die vel hebdomade privatum in usum literis mandaverit,” such a diary having been found in
after times “in ecclesiae cujusdam sacrario,” and inserted in a few copies of his book by the drop wraí
(Act. A post. Praef. p. x). It is obvious, however, that such supplemental matter would consist pretty
exclusively of minute facts (such as S. Mark delights in), which S. Luke might have overlooked as
superfluous in writing his work, yet would afterwards be supposed to give life and vraisemblance to
his narrative. It may be safely said that we meet with no additions of this character in the chapters
we have examined, with but very few elsewhere (the best example I notice is xii. 10 kateBroav
TOVO .Ś. Ballpovo ; others may be viii. 24; x. 25 [cf. Mark x. 50 Codd. XBDLA]; xi. 2 ; xiii. 41 ;
xiv. 2; xvii. 15; xix. 9; xx. 18?; xxi. 1): the glosses we have had to deal with are mere
rhetorical expansions, which dilute the spirit of the narrative without in the least improving
the sense : if they were not condemned, as in fact they are, by the consentient testimony
of all the best Greek manuscripts, whether uncial (XABC) or cursive (e. g. loti or pscr; 31 at Lei-
cester or mør, which much resembles D in the Gospels), their own intrinsic emptiness would suffice
to bring them into grave suspicion. Bornemann afterwards came to think these additions so good
in themselves, as to have been worthy to form a portion of S. Luke's original history, though some
of them (e.g. iv. 32 ; v. 15; 18; x. 41 ; xvi. 37; xxi. 1) were subsequently dropped by copyists
through the besetting fault of ancient scribes and modern printers, the Homoeoteleuton, or omission
of a whole clause because it ends in the same letters as the clause preceding it. But this source of
transcriptural error must not be appealed to over frequently, and the student is quite as competent
as Bornemann or myself to decide upon the main point at issue between us, the internal excellence or
feebleness of the passages for whose absence in the vast majority of documents he has to account.
(6) If we have seemed to linger over our discussion of the interpolations of Codex Bezae, it is
because the true character of its text, as well as its relation to other main critical authorities, whether
manuscripts, versions or ecclesiastical writers, can best be learned from forming a correct estimate
of their nature and extent. The inferences we have hitherto drawn respecting its origin and value
1 The Greek margin of the Philoxenian Syriac sup-
ports the additions of Cod. D in just 60 places in the
Acts, yet we need not suppose with Wetstein (N. T.
Proleg. I. p. 28) that it was the very copy used by Thomas
of Harkel at Alexandria A. D. 616. Not only is there
reason for thinking that Cod. Bezae never was in the
East, but it is quite arbitrary to suppose that there existed
no Greek manuscript much resembling it in text. Add to
these considerations, those readings of the Philoxenian
margin which are met with in E and other authorities,
though not in D: viz. ii. 8 (E); 41?; iv. 10 (E); 17 (E);
30?; vii. 17; 18; 25; 60; x. 16 (E nearly); 16 iterum;
19 (E); 22; 30; xi. 21; xii. 7; 9; xiii. 4; xiv. 2 (partly) ;
5; 6; 10 (partly); 19; 22 ; xv. I; 5 (partly); 6 (E 137);
18; 23 (partly); 41 (partly); xvi. 4 (partly); xvii. 26
(137); 27; xviii. 2 (partly); 5; 21; xix. 6; 18; xxii.
7; 7 iterum (E): 40 places, so that D agrees with the
Philoxenian margin in but three cases out of every five.
Scholz's Cod. 137 (Ambros. 97 at Milan) often accords
curiously enough with DE and syr. p. mg., as may be
seen above, and in viii. 23; 24; xiv. 10; xvi. II; 35;
xvii. 17; xviii. 5. Like most other of Scholz's copies, it
seems very ill collated.
1x
INTRODUCTION.
will be abundantly confirmed even by the very short review our space will permit us to take of the
principal omissions and textual variations exhibited by D.
MATTH. i. 18. Here, though the Greek of D is lost, d has æpi autem generatio, omitting
ihu. We know by this time too much of D's Latin version to lay any great stress upon it as indi-
cating for certain the reading of the parallel Greek (see above p. xxxix), but in the present instance
d is supported by so many authorities which usually ally themselves with D, that we may
safely assume the absence of incov from its text. It is wanting in Cureton's Syriac, in a. 6. c. f.
ff., in the Vulgate and its secondary versions, the Anglo-Saxon and Frankish, in Wheelocke's
Persic, and thrice in the Old Latin of Irenaeus, who grounds an argument upon the reading,
though his Greek in one place represents inu: thus too Augustine, manuscripts of Theophylact, and
a few others. Cod. B. reads tov de xu ev: Cod. 74, the Polyglott Persic and a Persic manuscript,
with Maximus, have tov de inu only.
MATTH. v. 4, 5. These verses are transposed by nearly the same authorities, D and just
one Greek MS., the important cursive 33, Cureton's Syriac (that close ally of D), a. c. ff. gl?.
h. k. l., the Vulgate, the Frankish, Clement of Alexandria, Origen expressly (once, but once
tacitly the other way), Eusebius in arranging the Ammonian sections, Tertullian, Jerome, (Hilary
and Chromatius both ways), Gregory Nyssen, Ambrose, Juvencus, perhaps Basil and Primasius.
MATTH. vi. 1. δικαιοσυνην for ελεημοσυνην, a synonymous word for which internal evidence
pleads strongly, is maintained by XBD 1. 209. 217., manuscripts appealed to in scholia to 41,
238., the Peshito Syriac (1631), that of Jerusalem, the Philoxenian, but not Cureton's (14001080),
though it stands with the Peshito in giving the better word in v. 2 (140?), a. 6. c. ffʻ!. g' h. l.,
the Vulgate, Origen and Hilary, Isidore of Pelusium, Jerome (justitiam, hoc est, eleemosynam
vestram).
MATTH. X. 2. Our version d has et before iacobus zebedaei with only XB, the Peshito and
margin of the Philoxenian, against D and all the rest.
MATTH. xxi. 31. αισχατοσ (i. e. εσχατοσ) for πρωτοσ deserves notice as one example (Matth.
vi. 13 being another) out of not many that may be cited, wherein D and the Latins a. b. e.
off? g?. h. l., the best manuscripts of the Vulgate (am. fuld. tol. for. harl. primâ manu), though
not the Clementine edition, Hilary and Jerome (in part), are opposed to Cureton's Syriac as well
as to the great mass of authorities. For a fuller discussion of this passage see Plain Introduction,
pp. 426—8.
MATTH. xxvi. 39. D has mpooeddwr (for mpoelow), but d accedens here, though in Mark xiv.
35; Acts xii. 10 (where also apoo stands for repo) it more correctly translates by procedo. This con-
fusion of the two prepositions doubtless arose from their having been once indicated by the same
symbol of which, though common in the Herculean papyri, was getting out of use when Cod. Sinai-
ticus was written. Even the later manuscripts retain some traces of this corruption, but its frequent
occurrence in any copy must be regarded as a proof that it was derived from a very old exemplar.
See Cod. D in Mark alone, i. 19; ii. 26; vi. 45; x. 32; xi. 9, where it seems to stand abso-
lutely unsupported.
MATTH. xxviii. 19. Tregelles alone among the editors adopts Battiatteo in the room of Bartl-
Govteo on the authority of BD, against all other manuscripts (including $) and the Latin versions,
including d. In common consistency he ought to have read with Lachmann evdvoapevol (for ekdv-
oapevol) in ch. xxvii. 28, which is countenanced not only by BD, but by 157 and an early corrector
of X (quod mireris), as well as by a. b. c. d. ff., by Origen in Latin, and one or two manuscripts
of Chrysostom.
INTRODUCTION.
lxi
JOHN i. 4. egtu for the first nu is found only in XD, Cureton's Syriac, a. 6. c. e. f. f?, two
second-rate manuscripts of the Vulgate (gat. mm), the Thebaic, Irenaeus, Clement, Hippolytus, copies
known to Origen, MSS. of Cyprian, Hilary, Ambrose, Vigilius, the Quaestiones (see p. li): Augustine
and Victorinus have both.
JOHN v. 29. For EKTOPEVÇOVTAL D alone reads eĚEREVO ovTAL. We have here a fair example
of that striking tendency observable in Cod. D to substitute for one Greek word another entirely
unlike in form, but nearly or quite identical in sense, so that no version shall shew the dif-
ference. Bp. Middleton (Doctrine of the Greek Article, p. 447), who cites quuatwv for opbaduwv
Matth. ix. 29, would infer from this habit that the Greek of Cod. Bezae is a retranslation from
the Latin, at least in parts. Such a supposition would quite fail to account for many of its
peculiarities, and afford a disparaging estimate of its worth, but the fact should be borne in
mind however it may be accounted for. Thus in Matth. xxi. 31 D has aloxatoo (i. e. eoyatoo),
where others (which yet do not agree with it in sense, see p. lx) have votepoo ; in Luke v. 7
we see βοηθειν for συλλαβεσθαι ; ibid. xiv. 5 προβατον for ονοσ ; and in S. Mark D, mostly with
no other Greek document to second it, has i. 10 nuvyuevovo for oxisomevovo ; ibid. v. 40 EPWTwV
for: παρακαλων; iii. 5 νεκρωσει for: πωρωσει; ibid. υ. 34 ειπεν for λεγει, with several others (so 69);
iv. 1 ο λαοσ for οχλοσ; vi. 36 έγγιστα
for κυκλω;
vii. 2
κατεγνωσαν for εμεμψαντο; οδid. ο. 6 αγαπα
for τιμα (remarkable, but hardly to the point); υ. 19 εισερχεται for εισπορευεται, εξερχεται for εκ-
πορευεται, and
οχετον for apedpwva; viii. 10 opia for menn (so Wake 34, me teste); ix. 2 αναγει
for
avapepel (this with 2pe); v. 43 ameldelv for Binonvai (so v. 47 even in Wake 34), with several
others ; xii. 24 yelvwo KOVTEO for eidoteo :—these may suffice to shew our meaning, without adding
24 other examples from the same Gospel.
JOHN xviii. 1. For TW Kedpwv, which is well supported, many good authorities have tov
κεδρων, which there can be little doubt is the true reading, κεδρων (κενδρων is the form found in
K. oser, 192 and a few others) being a Hebrew Proper Name. Codd. XD, however, alone of the
MSS., coincide in upholding Tov kedpov, which seems to be meant in a. b., the Thebaic, perhaps
too in the Memphitic and Aethiopic. Tischendorf notices that the affinity of Codd. XD is closer in
S. John's Gospel than elsewhere (Synopsis Evangel. p. liv, 2nd edition).
LUKE iii. 22. D alone among the Greek manuscripts, supported only by a. b. c. f?. (prima
manu), l., instead of ov el o vlog Mov o ayan. ev gol nud. (virtually the same as in S. Matthew),
reads υιοσ μου ει συ εγω σημερον γεγεννηκα σε from Psalm ii. 7. A variation thus feebly supported
by extant codices cannot be genuine, yet it is a remarkable fact (very instructive as shewing the
importance of D in throwing light on the history of the text) that Justin Martyr, citing tà ánouvn-
moveópata tûv drogTÓWWV (so that he may mean S. Matthew), Clement of Alexandria, Methodius,
Hilary, Lactantius, Faustus in Augustine, Juvencus, the Ebionite Gospel in Epiphanius, have the
same reading. Augustine says that nonnulli codices habent secundum Lucam, but not the more
ancient ones.
LUKE iii. 23—30. We can but indicate in this place the utter discrepancy between D and all
other authorities of every class in regard to the genealogy of our Lord in the line between his reputed
father and David. The scribe seems to have tried to reconcile them by the rough process of substi-
tuting for S. Luke's list of names that which he had already given in S. Matthew, the order being
inverted. We see from Fol. 3 a that such was actually done in the case of the first twelve names, and
there can be little question that the five names (ιωακειμ, ελιακειμ, αμασιου, ιωασ, οχοζιου), not found
(except iwakelu) in any extant copies of S. Matthew, were actually read there in Cod. D. I
know no other passage in Cod. Bezae so open to the charge of wilful alteration,—the very worst
Ixii
INTRODUCTION.
ز
teste);
fault a manuscript can have : that it should find a place here of course diminishes the weight
of D's testimony when it omits Tov kaivav in v. 36 initio, which none others are known to do.
LUKE vii. 3
mpoo avtov D. 13. 69, a. b. c. e. ff^?. g1.2. li, the Armenian.
The resem-
blance of the Leicester MS. 69 to D is well known, but since it supports few or none of D's
longer additions, it is of course less nearly allied to it than the Old Latin and Cureton's, or the
margin of the Philoxenian, Syriac versions. D and 69 however are much together : e.g. Luke
vii. 1; 33; xii. 5 (with ¥66. 71 or gåer. 157 primâ manu. 254. 258. a., and the Peshito, as also the
Persic of the Polyglott); Mark vi. 17; vii. 28; viii. 24; 26; ix. 10; xi. 14 (so Wake 34, me
xiv. 14; 37 :—the last four with Cod. 1, and mostly with a or others of its class.
LUKE xxii. 4
– Kau ToLo otpatnyolo D, Lectionary 31 (another of D’s allies), Cureton's Syriac,
the Latin a. b. c. e. ff?. i. l. q., the Aethiopic. Scholz, who collated it, adds X; but Tischendorf and
Tregelles who followed him and compared their work, do not cite X here.
LUKE xxiii. 34. The first part of this verse (down to olovo!) is omitted by BD. 38. 435., a.
b., the Thebaic and a Memphitic MS. only, but X has it marked as doubtful by a later hand,
while the scribe who wrote the Ammonian sections in D (see p. xxvi) is compelled to insert the
clause, in order to keep the numerals correct.
LUKE xxiv. 51 kal avepepeto ELO TOV ovpavov XD, with a. 6. e. ff?. 1., Augustine (de unitate
ecclesiae c. 10), against all the rest (hiat Syr. Cureton). In v. 53 all these authorities (together
with the Memphitic and gat. bodl. of the Vulgate) unite with D in omitting kai évàoyovuteo, only that
& (agreeing with B. C primâ manu. L) rejects alvOUVTEO kai instead.
MARK ii. 26. D. 271 stand alone here among the Greek authorities in omitting eri aßiadap
TOV apxlepewo, as if thus to get rid of a difficulty; a. b. e. ff?. i. of the Latin versions, however,
countenance a variation which the silence of the parallel Gospels would encourage. The affinity
of e (Cod. Palatinus) with our manuscript is very close at times ; e.g. Luke xx. 20 (ow nyepovi,
with Cureton's Syriac only); xxi. 38; xxii. 2; xxiv. 42; Mark i. 26 (see also p. xxxv, note 1). We
have before noted the inclination of D to omit clauses, in S. Mark chiefly, but not exclusively (see
p. lii). Out of about sixty-six such places to be noticed in this short Gospel, in most of which
D is supported by other good witnesses, observe iii. 29 ELO TOV alova with 1. 22. 28. 209. 2pe.
a. b. e. f?. g'., Cyprian and Athanasius; xiii. 37 eyw de leyw üyelv yp. simply, D. a alone, but 2Pe.
f^?. i. nearly ; xiv. 30 – dio D with $C (prima manu), 238. a. c. f?. i. k., with the Armenian,
Aethiopic and tol. (p. m.) prag. of the Vulgate.
MARK xi. 1. Origen expressly declares that Bethphage is named by S. Matthew [xxi. 1), Bethany
by S. Mark (xi. 1], both places by S. Luke [xix. 29). Accordingly D. a. b. c. f^2. g'. (?) i. k. l., the
Vulgate (except em.) and Jerome leave out Bno payn kau in this place, although Origen himself, pro-
bably through inadvertence, once cites the disputed words. Their omission is approved by Lachmann
and Tischendorf, though I know not what the latter means when he states (Cod. Sinait. Prolegom.
p. xxxv, edit. min.) “omnium graecorum codicum soli XD istam scripturam fideliter tradiderunt.
Cod. X certainly inserts elo before Bydavlav, but in Tischendorf's edition it also reads elo Bno payn kai
before it. Scrivener’s y omits kai Bndavcav only.
MARK xiv. 72 fin. D alone among manuscripts has ηρξατο κλαιειν for επιβαλων εκλαιε, which
looks more like an explanatory scholium than a various reading. It is found in the Peshito and
Philoxenian Syriac, in all the Latin versions, in Wheelocke's Persic, the Thebaic, (Memphitic
Tischendorf.), Gothic, and Armenian : facts which are very suggestive.
MARK XV. 25. Mill (N. T. Prolegom. § 1276) has noticed the violent expedient resorted to by
D in this verse,
Evangelicae veritatis studio,” in substituting epulasoov for eotavpwoav, in order to
11
JET Tohan
SIGNIFICANS QUAMORTE HONORIFICABITdm
ETHOCCumdixisserdicitill i seguerene
CONUER SUSAUTEMPETRoSuiderdiscipulum
quemdilcEBATİHS seqUENTEM
qUIETRECUBUITINCENA
SUPERPETUSEIUS ETDuitulli
dme quISESTUitradiditte
HUNCERGOUIDENS PETrusdicundihm
dmehIC AUTEM quid dicisilluns
sicumuologicmanere
Usquedumuenio quidadTetumeseguere
EXIUITERCOhicuerbus APUTFRATRES
ETPUTAUERUNT QUONIAM discipulus
IlLE NONMORITUR ETNONdixitillud
IHS NON MORTERIS Sedsieum
uoloMANER E USquedUMUENIOquidadre
hicesTdUscipus quiTESTIMONIUMDAT
dehis et quiscKSITHAEC
ETSIMUS TUONIAMUERUM EST EIUS
TESTIMONIUM SUNTAUTEM ETAlia plura
quaeFECITXPSIHS qUAE
SiscRIBANTUR SINÇULARITER NECipsum
FacilEputonundum capere
QUISCRIBUNTURlibri
Waa ma
EUANgelium secund
iohANON Explicit
INCIPIT UĀNgelium
2


šec
LUCAN
INTRODUCTION.
lxiii
reconcile wpa y here with John xix. 14, which of course it does very effectually. It is supported
by f?. k. n. only. With epulasoov Tregelles compares et pouv, Matth. xxvii. 36. This case too
much resembles Luke iii. 23; Mark ii. 26 supra.
ACTS xiii. 33 τω πρωτω ψαλμω for τω ψαλμω τω δευτερω is read by D alone of the manuscripts
(46 p. m. omits the numeral), by Erasmus in his N. T. (who pleads the authority of some
codices which omit the number and of Jerome), very expressly by Origen, Hilary, Eusebius,
Jerome, Latin copies known to Bede, Euthymius (who all take pains to explain the difficulty), by
Justin Martyr, Tertullian, manuscripts of Cyprian, Petilian in Augustine, Cassiodorus: Wetstein illus-
trates the subject by shewing that the Rabbinical writers reckoned the first two Psalms as but one.
At the end of this verse the citation from Psalm ii. 7 is needlessly carried into v. 8 (altnaal
Trap alpov K.T.A.) by D and syr. p. mg. only. Codex D never elsewhere falls into the familiar error
of many copies, in thus enlarging quotations from the Old Testament. It even abridges them in
Matth. iv. 4; xv. 8; John xii. 40 (by ouocoté evtov?); Luke iv. 18; Acts ii. 17—20.
Acts xv. 20, 29. Here kal TOV TTVIKTOV or Kal TTVLKTOV is omitted by D alone among the Greeks
(all the versions containing the clause), and in Latin by Irenaeus, Tertullian, Cyprian, Ambrose,
Pacian, Jerome (who speaks of it as found in nonnullis exemplaribus), Augustine, Gaudentius,
Fulgentius, Eucherius; Ambrosiaster (who may possibly have lived in the third century) ventures
to say that the Greeks adulterarunt scripturas quartum mandatum addentes. In ch. xxi. 25 also
KAL UTVIKTOV is omitted by D, the Thebaic, Jerome and Augustine only. It does not much matter
that in the Peshito Syriac, Erpenius' Arabic, and Platt's Aethiopic, the order of the words is topvelav
και πνικτον και αιμα. .
The gloss of D in vv. 20, 29 of ch. xv. is upheld (in substance) in one or
both places by 7. 25. 27. 29. 32. 42. 57. 60. 69. 98 marg. 105. 106. 137., in Scrivener's abeo,
the Thebaic, both Aethiopic, the Slavonic, Irenaeus in Latin and Cyprian: in v. 29 by the later
Syriac (with an asterisk) and the Complutensian edition.
Acts xxi. 16. The elegant but not very simple construction ayovteo map Ševio Owjev uvaowvi
TLVL KUmplw is found with little or no variation in all other manuscripts (only that has racovu
for the host's name, with the Memphitic, Sixtine Vulgate and demid.; B. 1. 18. gsch, uvaow; 34
μνασσωνι; D fuld. tol. vaowvi), but D inserts a whole clause, the Latin of which may
be seen on p. 409, but the Greek (now lost) must be recovered from the several collations set
down in our Adnotationes. The sole support of Cod. D is derived from syr. p. mg., which (if
our collators may be trusted, see p. 446) varied from the words of D, though not from its sense, in
adding to ξενισθωμεν + και παραγενομενοι εισ την πολιν εγενομεθα παρα κ. τ. λ. According to this
account Paul's company must have rested twice on the road from Caesarea to Jerusalem (full
60 miles, see Smith's Dictionary of the Bible under Caesarea and Antipatris), on the second occasion at
Mnaso's, on the first with one or more persons unknown (apud quem in d, but mpoo ovo in D
primå manu, on Wetstein's evidence).
μνασσω; kser
We may now draw our general conclusion from this prolonged investigation. Credner
(Beiträge, 1. p. 466) has well observed that the strong contrast between the excessive freedom of the
Greek text and the anxious strictness of the Latin betokens for their respective births different ages,
actuated by very different principles of criticism. Bitter experience had taught the men of the
fourth and fifth centuries a lesson which the Fathers of the second (we may name Justin Martyr as
a conspicuous example) had yet to learn, that it is not safe to neglect the letter of Scripture, satisfied
if only we abide by its spirit; or to mingle the sacred text with glosses from the parallel Gospels or
with narratives (however edifying they may seem) drawn from uncanonical and uninspired writings.

Ixiy
INTRODUCTION.
While we assign therefore to the Latin version of Codex Bezae a Western province (most probably
Gaul) as its native country, and a date not higher than the fifth century, we must further confess
that the manuscript now in our possession, as well by reason of the errors of transcription lying
under the present text (see p. xxiii), as from its not following all the corrupt readings of the Greek
as it now stands (see p. xxxiv, note 1), is removed one step from the actual translator, who need
not, however, have been other than a contemporary of the scribe whose work is yet extant. The
Greek text, on the other hand, we believe to bear distinct traces of an origin far more remote.
Itself immediately derived from a manuscript whose stichometry was arranged just like its own
(see p. xxiii), it must ultimately be referred to an exemplar wherein the verses, now so irregular
and confused, were first distributed according to an orderly system (see p. xvii), and such an original
would most likely belong to the third century at the latest. In respect, moreover, to its rare and
peculiar readings, the close resemblance of Codex Bezae to the text of the Syriac versions (with
which it could hardly have been compared later than the second century), and to that of the
Old Latin, yet unrevised by Jerome, as employed by Cyprian and Augustine in Africa, by the
translator of Irenaeus, by Hilary and Lucifer and Ambrose in the North-west,—such resemblance
(far too constant to be the result of chance) persuades us to regard with the deepest interest this
venerable monument of Christian learning; inasmuch as the modification of the inspired writings
which it preserves, whatever critics may eventually decide respecting its genuineness and purity,
was at once widely diffused and largely received by the holiest men in the best ages of the
Primitive Church.
P.S. George Dyer's Prologue on Ignoramus, pp. 18—21 (1797) may be added to the hostile notices of Kipling's
edition mentioned in p. xiii, note 2. Dyer is especially severe on the Latinity of the Preface, which indeed is faulty
enough.
At p. xxxii, 1. 14, after ellada ibid. xx. 2; add tristego ibid. xx. 9;
ADDENDUM.
I would fain crave the reader's indulgence for a brief expression of private feeling, which,
in mere gratitude, I cannot suppress. My other labours relating to the textual criticism of the
New Testament have been carried on chiefly in a remote corner of Cornwall, whither the liberality
of their owners has permitted me to bring many manuscripts for thorough and leisurely examination.
Since it was not right to remove so precious a volume as Codex Bezae from its place in the
University Library, I have enjoyed during the last three years the privilege of being much at
Cambridge, after having ceased to reside there for more than a quarter of a century. This pleasing
necessity has proved to me a source of deep satisfaction; it was like the renewal of youth to partake
again of opportunities for improvement once too lightly prized; while my daily toil was sweetened
by the good will of not a few who were pleased to esteem me for my work's sake, and by the
generous hospitality, the unwearied kindness of a friend, whom I know not how to thank,
the Rev. G. Williams, B.D. Senior Fellow of King's College.
To the officers of the University Library also I am largely indebted: to the Rev. A. W. Hobson,
M.A. Assistant Librarian, and (more recently) to the Rev. J. E. B. Mayor, M.A., now the Principal
Librarian. I could not easily tell how much my work owes to H. Bradshaw, Esq. M.A. Fellow
of King's College, both for his readiness to aid my progress to his own serious inconvenience, and
for the varied instruction which no one who is so happy as to converse with him can fail to derive,
save through his own fault.
THNY YXHNAYTOYCWCA TATTOAECEIAY THN OCAAN

ENEKENTOYeyarredioY CWCCIAITHN
เ ?
(1)
ء ممد
(2)
of brood
OmNsS
chine
(3)
ANIMAMSUAMSALUamfacere perdeteam:qULAUTE
propreregancelIUMSALUAM FACIETEAM
19, :lceeieYNOWNTWANTIALKOCOYTAXyewe
CA OZEAETOCEIAEA ETUMEINATAY Toyo
Kaip roypriacÝIOIATABONOY ETFAISI
KAITWNATIOKINIKIACKgaciac
(4) ATTOC TEMY MAC EMENAYTWO TWEYAHCONI
(5) OXITOCHPZATOTTA pHCIAZECOAIENCY NA WrH
KATETTHPOTHCENAYToycotepeycieron
(KAIKA BICAIETTONOPONONAYTOY Tpoel que me
newrw
& Cond
ec taldedemuGUAENTO SOUDAN Sarayncacler
THCEN
(8)
Uox
ERUN
ETFACTUMESTREPENTécaeloecho
(», EK KAPITOYTHCOCOYIQCA, TOY ocoroc
(WOHNOC METACTIA DIETAIEIC Koros
AP

ANNASNOC
MANEPH
TOKY PTAK
(12)
του προφήτης
TKA
Тк OAECEnerENDATIP
APECAY Toico yra Poi
AACINTHnojoYCIN
Annar
NOGMA
ANNATNOC:
MAệIGTIN Tie: NEPITÓ
napagkEY
THN:
CABBA
TROS
TOY
QH;
forget ng no fogo pa ba ang
".
Pos :a/ond
(13)
kaka wc ez,oycIN '
enappwcroyc xeypac emioh coycèn. SuperEGROTOSMANUSIMponent.
етвенефавевуут”
FANTILHENGHXONG THE
(14
+
(15)
SEC MATTH
S. MATTHAEI. CAP. I.
I 2
13
14
post transmigrationem autem babylonis
iechonias genuit salathiel
salathiel autem genuit zorobabel
zorobabel autem genuit abiuth
abiuth autem genuit eliecib
heliacib autem genuit azor
azor autem genuit sadoc
sadoc autem genuit achim
achim autem genuit heliut
heliut autem genuit heleazar
Eleazar autem genuit matthan
matthan autem genuit iacob
iacob autem genuit ïoseph
cui desponsata 'uirgo maria
peperit xpm ihm
Omnes ergo generationes . ab abraham
usque ad dauid generationes sunt xiiii
Et a dauid
15
16
[Desunt folia duo priora.]
17
18
usque ad transmigrationem babylonis
generationes sunt. xiiii
Et a transmigratione babylonis
usque ad xpm generationes sunt xiiii
xpi autem generatio sic fuit
desponsata enim maria ioseph
antequam conuenirent
inuenta est in utero habens de spu sancto
ioseph autem uir eius cum esset iustus
et nollet eam praepalare
uoluit clam eam dimittere
ipso ea cogitante
ecce angelus dni per uisum
apparuit ei dicens
ioseph fili dauid ne timeas
(Fol. 3 a.)
19
20
1
CAP. I. 12-20.
2
SET MATTHAE
ΚΑΤΑ ΜΑΘΘΑΙΟΝ
Ι.
παραλαβειν μαριαμ την γυναικα σου
το γαρ εν αυτη γεννηθεν εκπνσ αγιου εστιν
τεξεται δε υιον
suscipere mariam uxorem tuam
quod enim in ea natum est de spo sancto est
pariet autem filium
2Ι
και καλεσεισ το ονομα αυτου την
et uocavis nomen eius ihm
αυτοσ γαρ σωσει τον λαον αυτου
ipse enim saluauit populum suum
de peccatis eorum
22
hoc autem totum factum est
ut inpleretur quod dictum est a dmo
per esaiam prophetam dicentem
ecce uirgo in utero habebit
23
από των αμαρτιών αυτών
τουτο δε ολον γεγονεν
να πληρωθη το ρηθεν ύπο κυ
δια ησαϊου του προφητου λεγοντοσ
ίδου η παρθενοσ εν γαστρι εξει
και τεξετε υιον· και καλεσεισ το ονομα αυτου
ενμανουηλ
ο εστιν μεθερμηνευομενον μεθ ημων ο
θα
διεγερθεισ δε ο ιωσηφ απο του ύπνου εποιησεν
ωσ προσεταξεν αυτω ο αγγελοσ κυ
και παρελαβεν την γυναικα αυτου
et pariet filium . et uocabit nomen eius
inmanuel
24
quod est interpraetatum •nobiscum deus
Exsurgens autem ioseph de somno fecit
sicut praecepit ei angelus dmi
et suscepit uxorem suam
et non cognouit eam
quousque peperit filium
primogenitum
et uocauit nomen eius ihm
και ουκ έγνω αυτην
25
εωσ ου έτεκεν τον υιον
αυτησ
τον πρωτότοκον
και εκάλεσεν το ονομα αυτου την
II.I
ihm autem nato
in bethleem iudaeae
2
του δε ιηυ γεννηθεντοσ
εν βηθλεεμ τησ ουδαιασ
εν ημερασ ηρωδουσ του βασιλεωσ
ειδου μαγοι απο ανατολων
παρεγένοντο
εισ ιεροσολυμα λεγοντεσ
που εστιν ο τεχθεισ βασιλευση των ιουδαιω
ειδομεν γαρ αυτου τον αστερα εν τη ανατολη
και ηλθομεν προσκυνήσαι αυτω
ακουσασ δε ο βασιλευσ ηρωδησ εταραχθη
κα ιεροσολυμα μετ αυτου
in diebus herodes regis
ecce magi ab oriente uenerunt
in hierosolyma dicentes
ubi est qui natus est rex iudaeorum
uidimus enim eius stellam in oriente
et uenimus adorare ei
audiens autem rex. herodes turbatus est
3
ι
και συναγαγών παντασ
4
τουσ αρχιερεισ
και γραμματεισ του λαου επυνθανετο
(Fol. 36.)
et hierosolyma cum ipso
et congregans omnes
principes sacerdotum
et scribas populi interrogabat
(Fol. 4 α.)
CAPP. Ι. 2Ι-ΙΙ. 4.
ΚΑΤ' ΜΑΘΘΑΙΟΝ
3
SEC MATTHAEUM
Ε
ΙΙ. 5
ubi xps nascitur qui autem dixerunt ei
in bethleem iudaeae
sic enim scriptum est per profetam
6
et tu bethleem iudaeae. non minima es
inter principes iuda
ex te enim exiet dux
qui regat populum meum israhel
J.
tunc herodes occultae. uocans magos
7
που ο χρσ γενναται : οι δε ειπον αυτω
εν βηθλεεμ τησ ιουδαιασ
ουτωσ γαρ γεγραπται δια του προφητου
και συ βηθλεεμ τησ ιουδαιασ μη ελαχιστη ει
εν τοισ ηγεμοσιν ιουδα
εκ ου γαρ εξελεύσεται ηγουμενοσ
οστισ ποιμενει τον λαον μου τον ισραηλ
τοτε ηρωδησ λαθρα • καλεσασ τουσ μαγουσ
γκρειβασεν παρ αυτον τον χρονον
του φαινομενου αστεροσ
και πεμψασ αυτουσ εισ βεθλεεμ ειπεν αυτοισ
πορευθεντεσ εξετασταται ακρειβωσ
περι του παιδιου • οταν δε ευρητε
επαγγειλαται μοι
ελθων
προσκυνήσω αυτω
οι δε ακουσαν του βασιλεωσ επορεύθησαν
και ιδου ο αστηρ' ον ειδoν εν τη ανατολη
προηγεν αυτουσ • εωσ ελθων εσταθη
επανω του παιδιου
exquisiuit ab eis tempus
apparentis stellae
et mittens eos in bethleem dixit eis
8
euntes interrogate diligenter
de
puero. cum autem inueneritis
renuntiate mihi
οπωσ καγώ
9
ut et
ego
ueniens adorem ei.
qui autem audientes regem abierunt
et ecce stella quam uiderat in oriente
praecedebat eos. donec uenit et stetit
ιδοντεσ δε τον αστερα εχαρησαν
1Ο
supra puerum
uidentes autem stellam gauisi sunt
gaudio magno ualde
et uenientes in domum
χαραν μεγαλην σφοδρα
και ελθοντεσ εισ την οικειαν
II
ειδον τον παιδα
uiderunt puerum
μετα μαριασ τησ μητροσ αυτου
cum maria matre sua
et cadentes adorauerunt ei
et aperientes thensauros suos
obtulerunt ei munera
aurum et thus et smyrnam
12
et moniti per somnum
και πεσοντεσ προσεκύνησαν αυτω
και ανοιξαντεσ τουσ θηνσαυρουσ αυτων
προσηνεγκαν αυτω δωρα
χρυσον και λιβανον και ζμυρναν
και χρηματισθεντεσ κατ οναρ
μη ανακαμψαι προσ ηρωδην
δι αλλησ οδου ανεχώρησαν
εισ την χώραν αυτων
αυτων δε αναχωρησαντων - ειδου αγγελοσ κυ
(Fol. 46.)
non reuerti ad eroden
per aliam uiam reuersi sunt
in regionem suam
isdem autem recedentibus:ecce angelus dmi
(Fol. 5 α.)
13
:
CΑΡ. ΙΙ. 5-13.
ΚΑΤ ΜΑΘΘΑΙΟΝ
SEC MATTH
II.
φαινεται κατ οναρ τω ίωσηφ' λεγων
εγερθεισ παραλαβε τον παιδα
και την μητερα αυτου» και φευγε εισ αιγυπτον
εισθι
μελλει γαρ ηρωδησ ζητειν τον παιδα
του απολεσαι αυτον
Ο δε διεγερθεισ παρελαβεν τον παιδα
και
ιεκει • εωσ αν σοι ειπω
apparuit in uisu ioseph dicens
surgens suscipe puerum
et matrem eius. et fuge in aegypto
et esto ibidem quousque tibi dicam
incipit enim herodes. querere puerum
ut perdat eum
qui autem exsurgens accepit puerum
et matrem eius per nocte
et secessit in aegypto.et erat ibi
usque ad mortem herodes ut conpleretur
quod dictum est a dmo per prophetam
dicentem de aegypto uocaui filium meum
14
και την μητερα αυτου νυκτοσ
15
και ανεχώρησεν εισ αιγυπτον• και ην εκει
εωσ τησ τελευτησ ηρωδου . ϊνα πληρωθη
το ρηθεν ύπο κυ δια του προφητου
λεγοντοσ • εξεγυπτου εκαλεσα τον υιον μου»
τοτε ηρωδησίδων
οτι ενεπαιχθη ύπο των μαγων
εθυμωθη λειαν· και αποστειλασ
tunc herodes uidens
16
quia delusus est a magis
iratus est ualde et mittens
ανειλεν παντασ τουσ παιδασ
interfecit omnes pueros
τουσ εν βεθλιαιμ
qui erant in bethleem
και εν πασιν τοισ οριοισ αυτησ
et in omnibus finibus eius
απο διετειασ και κατω κατα τον χρονον
a bimatu et infra secundum tempus
quod exquisierat a magis
tunc completum est. quod dictum est a dmo
per hieremiam prophetam dicentem
uox in rama audita est
ον ηκρειβασεν παρα των μαγων
τοτε επληρωθη το ρηθεν ύπο κυ
δια
ηρεμιου του προφητου λεγοντοσ
φωνη εν ραμα ηκουσθη
θρηνοσ και κλαυθμοσ
και οδυρμοσ πολυσ ραχηλ
17
18
ploratio et planctus
et ululatus multus rachel
κλαίουσα τα τεκνα αυτησ
19
plangens filios suos
et noluit consulari.quia non sunt
defuncto autem herode •ecce angelus dmi
paruit in somnis ioseph
in aegypto dicens surgens accipe
και ουκ ηθελησεν παρακληθηναι» οτι ουκ εισι
τελευτησαντοσ δε του ηρωδου . ϊδου αγγελοσ κυ
φαινεται κατ οναρ τω ιωσηφ
εν αιγυπτω λεγων • εγερθεισ παραλαβε
τον παιδα και την μητερα αυτου
και πορευου εισ γην ισραηλ: τεθνηκασιν γαρ
οι ζητουντεσ την ψυχην του παιδιου
(Fol. 55.)
20
puerum et matrem eius
et abi in terram israhel. mortui sunt enim
qui quaerunt animam pueri
(Fol. 6 α.)
CAP, ΙΙ. 13- 20.
ΚΑΤ' ΜΑΘΘΑΙΟΝ
5
ΙΙ. 21
Ο δε διεγερθεισ παρελαβεν τον παιδα
και την μητερα αυτου· και ηλθεν εισ την ισραηλ
ακουσασ δε οτι αρχίλαοσ βασιλευει
toυδαιασ
22
επι τησ
23
III.
I
2
η
3
αντι ηρωδου του πατροσ αυτου
εφηθη εκει απελθειν χρηματισθεισ δε κατ οναρ
ανεχώρησεν εισ τα μερη τησ γαλιλαιασ
και ελθων
κατώκησεν
εισ πολιν λεγομενην ναζαρετ
οπωσ πληρωθη το ρηθεν δια των προφητω
οτι ναζωρεοσ κληθησεται
ζ: Εν ταισ ημερασ εκειναισ παραγεινεται ιωαννησ
οβαπτιστησ κηρυσσων εν τη ερημω τησ
τουδαιασ
και λεγων μετανοειτε
[Folium 7, unà cum caeteris a posteriore manu
ηνγικεν γαρη βασιλια των ουρανων
scriptis, huic volumini Appendicis loco subjicie-
: ουτοσ γαρ εστιν ο ρηθεισ
tur.]
δια ησαϊου του προφητου λεγοντοσ
φωνη βοωντοσ εν τη ερημω
ετοιμασατε την οδον κυ
ευθειασ ποιειτε τασ τρειβουσ αυτου
θ :αυτοσ δε ιωαννησ ειχεν το ενδυμα αυτου
απο τριχων καμηλλου και ζωνην δερματεινη
περι την οσφυν αυτου η δε τροφη ην αυτου
ακριδεσ και μελι αγριον
τοτε εξεπορευετο προσ αυτον
ιεροσολυμα και πασα η ιουδαια
και πασα η περιχωροσ του ιορδανου
και εβαπτιζοντο εν τω ιορδανη ύπ αυτου
εξομολογούμενοι τασ αμαρτιασ αυτων
고 ​:ίδων δε πολλουσ των φαρισαιων
και σαδδουκαίων ερχομενουσ
επι το βαπτισμα αυτου ειπεν αυτοισ
γεννηματα εχιδνων τισ υπεδειξεν υμειν
φυγειν
(Fol. 66.)
4
5
6
7
CAPP, II, 21-III. 7.
6
SEC MATTHEUM
S. MATTHAEI. CAP. III.
8
9
a futura ira. facite ergo
fructum dignum paenitentiae
et ne putetes. dicere intra uos
patrem habemus abraam .dico enim uobis
quia potest ds de lapidibus istis
suscitare filios abraae
IO
iam autem securis ad radices arborum
II
1 2
posita est omnis ergo arbor
non faciens fructum bonum
exciditur et in ignem mittitur
Ego quidem baptizo uos aqua in paenitentia
qui autem uenit fortior me est
cuius non sum idoneus calciamenta
portare.ipse uos baptizabit
in spu sancto et igni.cuius uentilabrum
in manu eius
et purgabit aream suam
et congregauit triticum suum
in horreum paleas autem conburet
igni inextinguibili
tunc aduenit ihs de galilaea
ad iordanen · ad iohannen
baptistam . ut baptizaretur ab eo
qui autem prohibebat eum iohannes dicens
ego abs te opus habeo baptizari
13
14
et tu uenis ad me
espondens autem ihs.dixit ei sine modo
15
sic enim decens est nobis
16
mplere omnem iustitiam
nc dimisit illum et baptizatus est ihs
ascendit mox de aqua
et ecce.aperti sunt ei caeli
et uidit spiritum dei
(Fol. 8 a.)
CAP. III. S-16.
ΚΑΤΑ ΜΑΘΘΑΙΟΝ
7
SEC MATTHEUM
καταβαινοντα εκ του ουρανού
ΙΙΙ.
descendentem de caelo
sicut columbam et uenientem super eum
17
et ecce uox de caelis dicens ad eum
tu es filius meus dilectus
ωσ περιστεραν και ερχομενον εισ αυτον
και ιδου φωνη εκ των ουρανων λεγουσα
προσ αυτον συ ειοϋιοσ μου ο αγαπητοσ
εν ωευδοκησα
ιε :Τοτε ο ιησ ανηχθη εισ την ερημον ύπο του πνο
πειρασθήναι υπο του διαβολου
IV.
Ι
in quo beneplacui
tunc ihs delatus est in desertum a spiritu
ut temptaretur a diabolo
και νηστευσασ ημερασμ"
et iaiunans dies xxxx
2
et. XXXX noctes
3
postera esuriit
Et accessit ad eum qui temptabat et dixit ei
si filius es dei dic:ut lapides isti panes fiant
respondens autem ihs dixit scriptum est
non in pane solo uiuet homo
ται
4
και τεσσαρακοντα νυκτασ
υστερον επεινασεν
και προσηλθεν αυτω ο πιραζων και ειπεν αυτω
ει υιοσει του θυ ειπείνα οι λιθοι ουτοι αρτοι γενό
αποκριθεισ δε ο ιησ ειπεν γεγραπται
ουκ επ αρτω μονω ζησεται ο ανθρωποσ
αλλ εν παντι ρηματι
θυ
τοτε παραλαμβανει αυτον ο διαβολοσ
5
εισ την αγιας πολιν και εστησεν αυτον
επι το πτερυγιον του ίερου • και λεγει αυτω
ειϋιοσ ει θυ θυ. βαλε σεαυτον κατω
γεγραπται γαρ'οτι τοισ αγγελοισ αυτου
εντελειται
sed in omni uerbo dei
tunc suscepit eum diabolus
in sanctam ciuitatem et statuit eum
6
supra pinnam templi et dicit ei
si filius es dei.mitte te deorsum
scriptum est enim qui angelis suis
περι σου
mandauit de te
7
και επει χειρων αιρoυσιν σε: μηποτε
προσκοψησ προσ λιθον τον ποδα σου
εφη αυτω ο ιησ
παλιν
γεγραπται
ου πειρασεισ κν τον θν σου
παλιν παραλαμβανει αυτον ο διαβολοσ
εισ οροσ υψηλον λειαν και εδειξεν αυτω
πασασ τασ βασιλειασ του κοσμου
και την δοξαν
δοξαν αυτων • και ειπεν αυτω
et in manibus tollent te:ne quando
offendas ad lapidem pedem tuum
ait ei ihs.iterum scriptum est
non temptavis dnm dm tuum
iterum suscepit eum diabolus
8
in montem altum nimis et ostendit ei
9
omnia regna mundi
et gloriam eorum•et dixit illi
haec omnia tibi dabo
ταυτα παντα σοι δωσω
si cadens adoraueris me
εαν πεσων προσκύνησησ μου
τοτε λεγει αυτω ο ιησ ύπαγε οπισω μου
Ιο
σατανα γεγραπται γαρ
(Fol. 86.)
tunc dicit ei ihs uade post me
satana scriptum est enim
(Fol. 9 α.)
CAPP. ΙΙΙ. Ι7-IV. ΙΟ.
8
SEC MATTHAEUM
ΚΑΤΑ ΜΑΘΘΑΙΟΝ
IV.
dmn dm tuum adorabis
et ipsi soli seruies
II
tunc dimisit eum diabolus
et e'cce angeli accesserunt
et ministrabant ei
τη
I 2
κν τον θν σου προσκυνησεισ
και αυτω μονω λατρευσεισ
ιζ :τοτε αφιησιν αυτον ο ο διαβολοσ
και ίδου αγγελοι προσηλθον
και διηκονουν αυτω
:ακουσασ δε·οτι ιωαννησ παρεδόθη
ανεχώρησεν εισ την γαλιλαίαν
ιθ : και καταλειπων την ναζαρεθ
ελθων κατοικησεν εισ καφαρναου μ
την παραθαλασσιον • εν οριοισ ζαβουλων
και νεφθαλειμ
να πληρωθη το ρηθεν
δια ησαϊου του προφητου του λεγοντοσ
γη ζαβουλων και νεφθαλειν • οδον θαλασσης
περαν του ιορδανου γαλιλαιασ των εθνων
ο λαοσο καθημενοσ εν τη σκοτεια
audiens autem quia iohannes traditus est
secessit in galilaeam
et relinquens in nazareth
ueniens habitabit. in cafarnaum
13
maritimam.in finibus zabulon
14
15
et nephalim
ut conpleretur quod dictum est
per esaiam prophetam dicentem
terra zabulon et neptalim • uiam maris
trans iordanen galileae gentium
populus qui sedebat in tenebris
uiderunt lumen magnum
qui sedebant in terra umbra mortis
16
ειδον φωσ μεγαν
οι καθημενοι εν χωρα σκεια θανατου
φωσ ανετειλεν αυτοισ
:απο τοτε γαρ ηρξατο ιησ.κηρυσσιν και λεγειν
lumen ortum est eis
κ
17
Exinde enim coepit ihs. praedicare et dicere
paenitemini• adpropinquauit enim
regnum caelorum
transiens autem secus mare galilaeae
uidit duos fratres
simonem qui dicitur petrus
et andream fratrem eius
mittentes retiam in mari
κα
μετανοείτε ηγγικεν γαρ
η βασιλεια των ουρανων
παραγων
δε
παρα την θαλασσαν τησ γαλιλαιασ 18
ειδεν δυο αδελφουσ
σιμωνα τον λεγομενον πετρον
και ανδρεαν τον αδελφον αυτου
βαλλοντασ αμφιβληστροσ εισ την θαλασσα
ησαν γαρ αλιεισ: και λεγει αυτοισ
δευτε οπεισω μου και ποιησω ύμασ
γενεσθαι αλιεισ ανθρωπων
Οι δε ευθεωσ αφεντεσ τα δικτυα
κβ ηκολουθησαν αυτω: και προβασ εκειθεν
ειδεν αλλουσ δυο αδελφουσ
(Fol. 96.)
κα
19
ΑΣ.
erant autem piscatores. et dicit eis
uenite post me. et faciam uos
fieri piscatores hominum
qui autem mox relinquentes retiam
secuti sunt eum. et progressus inde
uidit alios duos fratres
20
21
(Fol. το α.)
CAP. IV.
IO--- 2Ι,
ΚΑΤΑ ΜΑΘΘΑΙΟΝ
9
SEC MATTHEUM
IV.
iacobum zebedaei
et iohannen fratrem eius
ιακωβον τον του ζεβεδαιου
και ιωαννην τον αδελφον αυτου
εν τω πλοιω. μετα ζεβεδαιου του πατροσ αυτω
καταρτιζονταστα δικτυα αυτων
in naui.cum zebedaeo. patre eorum
concinnantes retias suas
και εκαλεσεν αυτουσ
et uocauit eos
22
κγ
23
οι δε ευθεωσ αφεντεσ το πλοιον
και τον πατερα αυτων·ηκολουθησαν αυτω
:και περιηγεν ο ιησολην την γαλιλαίαν
διδασκων εν ταισ συναγωγαισ αυτών
και κηρυσσων το ευαγγελιον τησ βασιλιασ
και θεραπευων πασαν νοσον
και πασαν μαλακειαν εν τω λαω
και απηλθεν αυτου η ακοη εισ ολην την συριαν
qui autem mox relinquentes nauem
et patrem suum. secuti sunt eum
et circumibat ihs totam galilaeam
docens in synagogis eorum
et praedicans euangelium regni
et curans omnem languorem
et omnem infirmitatem in populo
Et abiit opinio eius in totam syriam
24
et obtulerunt ei omnes
male habentes uariis infirmitatibus
et tormentis correptos
et daemoniacos. et lunaticos
et paralyticos. et omnes curauit
25
et secutae sunt eum turbae multae
de galilaea .et decapolim
et hierosolyma et iudaea
et trans iordanen
V.
I
uidens autem turbas.ascendit in montem
και προσήνεγκαν αυτω παντασ
τουσ κακωσ εχοντασ ποικειλαισ νοσοισ
και βασανοισ συνεχομενουσ
και δαιμονιζομενουσ και σεληνιαζομενουσ
και παραλυτικουσ και παντασ εθεραπευσεν
και ηκολουθησαν αυτω οχλοι πολλοι
απο τησ γαλειλαιασ και δεκαπολεωσ
και ιεροσολύμων και ιουδαιασ
και περαν του ιορδανου
κο :ίδων δε τουσ οχλουσ. ανεβη εισ το οροσ
και καθισαντοσ αυτου: προσηλθον αυτω
κε : οι μαθηται αυτου και ανοιξασ το στομα αυτου
εδιδαξεν αυτουσ λεγων
κς μακαριοι οι πτωχοι πνι·οτι αυτων εστιν
η βασιλεια των ουρανων
κζ :μακαριοι οι πραεισ οτι αυτοι
κληρονομησουσιν την γην
κη μακαριοι οι πενθουντεσ
οτι αυτοι παρακληθησονται
κό:
: μακαριοι οι πεινωντεσ και διψωντεσ την δικαιο
2
et sedente eo accesserunt ad eum
discipuli eius. et aperiens os suum
docuit eos dicens
3
beati pauperes spu.quoniam ipsorum est
regnum caelorum
5
beati mites:quoniam ipsi
hereditabunt terram
4
beati qui lugunt
quoniam ipsi consolabuntur
beati qui esurientes .et sitientes iustitiam
6
συνη
(Fol. 1ο .)
(Fol. ΙΙ α.)
2
CAPP. IV. 2I-V. 6.
10
SET MATTHAEUM
ΚΑΤ ΜΑΘΘΑΙΟΝ
V.
7
8
9
Ιο
quoniam ipsi saturabuntur
beati misericordes.quia ipsi miserabuntur
beati qui mundo sunt corde
quia ipsi dm uidebunt
beati pacifici
quia dei fili uocabuntur
beati qui persecutionem patiuntur. propter iustitia
quia ipsorum erit regnum caelorum
beati estis.cum persequentur uos
et inproperauerint.et dixerin aduersum uos
omne malignum. propter iustitiam
gaudete et exultate quia merces uestra
multa in caelo. ita enim persecuti sunt
prophetas. qui ante uos fuerunt
11
και
οτι αυτοι χορτασθήσονται
λ:μακαριοι οι ελεημονεσ οτι αυτοι ελεηθησονται
μακαριοι οι καθαροι τη καρδια
οτι αυτοι τον θν οψονται
μακαριοι οι ειρηνοποιοι
οτι υιοι θυ κληθησονται
μακαριοι οι δεδιωγμενοι ενεκεν δικαιοσυνησ
οτι αυτων εστε:η βασιλεια των ουρανων
μακαριοι εστε:οταν διωξουσιν ύμασ
ονιδισουσιν· και ειπωσιν
καθ
υμών
παν πονηρον ενεκεν δικαιοσυνησ
χαιρεται και αγαλλιασθαι» οτι ο μισθοσ υμων
πολυσ εν τω ουρανω ουτωσ γαρ εδιωξαν
τουσ προφητασ τουσ προϋμων υπαρχόντων
λα Υμεισ εστε το αλα τησ γησ
εαν δε το αλασ μωρανθη
εν τινι αλισθησεται· εισ ουδεν ίσχυει
ει μη βληθηναι εξω και καταπατεισθαι
υπο των ανθρωπων
λβ:Υμεισ εστε το φωσ του κοσμου
ου δυναται πολισ κρυβηναι επανω ορουσ
κειμενη'ουδε καιoυσιν λυχνον
και τιθεασιν αυτον ύπο τον μοδιον
αλλα επι την λυχνιαν και λαμπι πασιν
12
13
uos estis sal terrae
si enim sal infatuatum fuerit
in quo sallietur ad nihilum ualet
nisi ut proiciatur foras. et conculcetur
ab hominibus
14
uos estis lumen mundi
15
non potest ciuitas abscondi:super montem
posita. nec incendunt lucernam
et ponent eam .sub modium
sed supra candelabrum ut luceat omnibus
qui in domo sunt
τοισ εν τη οικία
16
sic luceat lumen uestrum
coram hominibus
ut videant uestra bona opera
Ουτωσ λαμψατω το φωσ υμων
ενπροσθεν των ανθρωπων
οπωσ ειδωσιν ύμων τα καλα εργα
και δοξασωσιν τον πατεραϋμων
τον εν τοισ ουρανοισ
λγ :μη νομεισητε οτι ηλθον • καταλυσαι τον νομον
η τουσ προφητασ • ουκ ήλθον καταλυσαι
αλλα πληρωσαι : αμην γαρ λεγωϋμειν
(Fol. ΙΙ6.)
17
et glorificent patrem uestrum
qui in caelis est
nolite putare quia ueni dissoluere legem
aut prophetas:non ueni dissoluere
sed inplere: amen enim dico uobis
(Fol. 12 α.)
λό
18
CΑΡ. V. 6--18.
ΚΑΤ 11
KAT
ΜΑΘΘ ΑΙΟΝ
SEC MATTHAEUM
εωσ αν παρελθη ο ουρανοσ και η γη
V.
donec transeat.caelum et terra
τωτα εν • η μια κεραία
iota unum aut unus apex
ου μη παρελθη απο του νομου
non transiet a lege
donec fiant omnia
19
quicumque enim soluerit unum de mandatis istis
minimis.et docuerit homines
εωσ αν γένηται πάντα
λε :Οσ ουν λυσει μιαν των εντολων τουτων
ελαχιστων και διδαξη τουσ ανθρωπουσ
ελαχιστοσ κληθησεται
εν τη βασιλεια των ουρανων
Ηκουσατε οτι ερρηθη τοισ αρχαιοισ
ου φονευσεισ'οσ δαν φονευση
minimus uocabitur
21
in
regno caelorum
audistis quia dictum est antiquis
non occides quicumq.enim occiderit
reus erit iudicio
ενοχοσ εστε τη κρίσει
Εγω δε λεγω υμειν οτι πασο οργαζομενοσ
των αδελφω αυτου εικη
22
Ego autem dico uobis. quia omnes qui irascitur
fratri suo sine causa
ενοχοσ εσται τη κρισει
reus erit iudicio
Οσ δαν ειπη των αδελφω αυτου ραχα
qui autem dixerit fratri suo raccha
ενοχοσ εστε τη συνεδριω
reus erit conuenticulo
οσ δαν ειπη μωρε
qui autem dixerit fatue
reus erit in gehennam ignis
si ergo offeres munus tuum
23
ad altare. et ibi rememoreris
quia frater tuus • habet aliquid aduersum te
dimitte ibi munus tuum
24
ante altare.et uade prius
reconciliari fratri tuo et tunc ueniens
offeres munus tuum
λ-
ενοχοσ εσται εισ την γέενναν του πυροσ
εαν ουν προσφερησ το δωρον σου
επει το θυσιαστηριον και εκει μνησθησ
οτι ο αδελφοσ σου εχει τι κατα σου
αφεσ εκει το δωρον σου
ενπροσθεν του θυσιαστηριου - και ύπαγε πρωτο
καταλλαγηθι των αδελφω σου και τοτε ελθων
προσφερεισ το δωρον σου
:ισθει ευνοων των αντιδικω σου ταχυ εωσ
ότου ει μετ αυτου εν τη
οδω
μηποτε σε παραδωσει και ο αντιδεικοσ
τω κριτη και ο κριτησ σε παραδωσει
τω ϋπηρετη· και εισ φυλακην βληθησει
αμην λεγω σοι· ου μη εξελθησ εκειθεν
εωσ αν αποδωσ τον εσχατον κοδραντην
λζ ηκουσατε οτι ερρηθη· ου μοιχευσεισ
(Fol. 126.)
Esto beniuolus aduersario tuo cito
25
quandiu es cum illo in uia
ne quando te tradat aduersarius
iudici.et iudex te tradat
ministro et in custodia mitteris
26
amen dico tibi.non exiens inde
donec reddas nobissimum quadrantre
27
audistis quia dictum est non moechaueris
(Fol. 13 α.)
CΑΡ. V. Ι8- 27.
12
SÉC MATTHEUM
KAT MAOQAION
V. 28
ego autem dico uobis.quoniam omnes
qui uidet mulierem
ad concupiscendum eam.
iam moechatus est eam in corde suo
εγω δε λεγω μειν οτι πασ
ο βλεπων γυναικα
προσ το επιθυμησαι αυτην
ηδη εμοιχευσεν αυτην εν τη καρδια αυτου
Ει δε ο οφθαλμοσ ο δεξιοσ σου
σκανδαλιζει σε εξελε αυτον
και βαλε απο σου συμφερει γαρ σοι
να απολητε εν των μελων σου
29
si autem oculus tuus dexter
scandalizat te.erue eum
et mitte abs te. expedit enim tibi
ut pereat unum membrorum tuorum
και μη
ολον το σωμα σου
et non totum corpus tuum
eat in gehennam
31
dictum est autem
quicumque dimiserit uxorem suam
det ei repudium
απελθη εισ γεενναν
Ερρηθη δε
οσ αν απολυση την γυναικα αυτου
δοτω
αυτη αποστασιον
εγω δε λεγω μειν
οσ αν απολυση την γυναικα αυτου
παρεκτοσ λογου πορνειασ
ποιει αυτην μοιχευθηναι
32
ego autem dico uobis
quicumque dimiserit uxorem suam
excepta ratione adulterii
iterum audistis
παλιν ηκουσατε
33
quia dictum est antiquis. non peiurabis
οτι ερρηθη τοισ αρχαιοισ· ουκ επειορκησεισ
reddes autem dno iuramenta tua
αποδωσεισ δε τω κω τουσ ορκουσ σου
Ego autem dico uobis non iurare omnino
Εγω δε λεγω υμειν μη ομοσαι ολωσ
34
neque in caelum
μητε εν τω ουρανω
35
οτι θρονοσ εστιν του θυμητε εν τη γη
οτι υποποδιον εστιν των ποδων
αυτου
quia sedis est dei neque in terram
quia subpedaneum est pedum ipsius
neque in hierosolyma
quia ciuitas est
magni regis
neque in caput tuum iurabis
quia non potes facere
capillum unum album aut nigrum
sit autem sermo uester
μητε εισϊεροσολυμα οτι πολισ εστιν
του μεγαλου βασιλεωσ
μητε εν τη κεφαλη σου ομοσησ
οτι ου δυνασαι ποιειν
τριχα μειαν λευκην η μελαιναν
Εστω δε ο λογοσύμων
36
37
ναι
ναι
ου
ου
etiam etiam non non
quod autem amplius his de malo est
audistis quia dictum est. oculum pro
oculo
38
το δε περισσον τουτων • εκ του πονηρου εστι
ηκουσατε οτι ερρηθη: οφθαλμον αντι οφθαλ
μου
(Fol. 136.)
(Fol. Ι4 α.)
CΑΡ. V. 28-38.
13
οδοντα αντι οδοντοσ
V.
39
dentem
pro
dente
Ego autem dico uobis non resistere
malo sed qui te percusserit alapam
in maxillam tuam .conuerte illi
et alteram.qui uoluerit iudicio congredi
et tunicam tuam accipere
Εγω δε λεγω μειν μη αντιστηναι
λη : τω πονηρω: αλλ οστισ σε ραπεισει
επι την σιαγονα σου • στρεψον αυτω
και την αλλην • και ο θελων σοι κριθηναι
και τον χειτωνα σου λαβειν
αφησεισ αυτω και το ειματιον
: και οστισ σε αγγαρευει μειλιον εν
υπαγε μετ αυτου ετι αλλα δυο
40
dimittes ei et uestimentum
41
et qui te angariauerit:milium unum
uade cum eo.adhuc alia duo
τω αιτουνται σε δοσ
42
qui te petit dat
et uolenti mutuari ne auertaris
43
audistis quia dictum est
diliges proximum tuum
et odies inimicum tuum
Ego autem dico uobis diligite inimicos uestros
benedicite maledicentibus uos
benefacite odientibus uos
et orate.pro
calumniantibus
και τω θελοντι δανισασθαι: μη αποστραφησ
ηκουσατε οτι ερρηθη
αγαπησεισ τον πλησιον σου
και μεισησεισ τον εχθρον σου
μ :Εγω δε λεγω μειν· αγαπατε τουσ εχθρουσ ύμων 44
ευλογειτε τουσ καταρωμενουσ ϋμειν
καλωσ ποιειτε τοισ μεισουσιν ύμασ
και προσευχεσθαι·ϋπερ των επηριαζοντα
και διωκοντων ύμασ
οπωσ γενησθε υιοι·του πατροσύμων
45
του εν ουρανoισ'οτι τον ηλιον αυτου ανατελλει
επι πονηρουσ και αγαθουσ και βρεχει
επι δικαιουσ και αδικουσ
μα
μα εαν γαρ αγαπησηται τουσ αγαπωντασίμασ
τινα μεισθον εξεται
ουχι και οι τελωναι ουτωσ ποιουσιν
και εαν ασπασησθαι τουσ αδελφουσ ύμων
μονον τι περίσσον ποιειτε
ουχι και οι εθνικοι το αυτο ποιουσιν
εσεσθε ουν μεισ τελειοι
ωσπερο πατηρ ύμων εν ουρανoισ
μβ: τελιοσ εστιν : προσεχεται
την δικαιοσυνην ύμων μη ποιειν
(Fol. 14 0.)
et persequentibus uos
ut sitis fili patris uestri
qui in caelis est. quia solem suum oriri facit
super malos et bonos. et pluet
super iustos et iniustos
si enim dilexeritis diligentes uos
46
quam mercedem habebetis
non et publicani sic faciunt
47
Et si salutaueritis fratres uestros
tantum quid amplius facitis
non et gentiles idem faciunt
Estote ergo uos perfecti
sicut pater uester in caelis
perfectus est adtendite
iustitiam uestram non facere
VI. I
(Fol. 15 α.)
CAPP. V. 38-VI. Ι.
14
VI.
coram hominibus
ενπροσθεν των ανθρωπων
προσ το θεαθηναι αυτοισ. ει δε μηγε
μισθον ουκ εχετε παρα τω πατριδύμων
ut uideamini eis alioquin
mercedem non habebitis aput patrem uestru
qui in caelis est
cum ergo facitis elemosynam
τω εν ουρανοσ
2
οταν ουν ποιησ ελεημοσυνης
μη σαλπισησ ενπροσθεν σου
ωσπερ οι υποκριται ποιουσιν
noli tuba canere ante te
sicut hypocritae faciunt
in synagogis et in plateis
ut glorificentur ab hominibus
amen dico uobis
εν ταισ συναγωγαισκαι εν ταισ ρυμαισ
οπωσ δοξασθωσιν ύπο των ανθρωπων
αμην λεγω υμειν
απεχουσιν τον μισθον αυτων
σου δε ποιουντοσ ελεημοσυνης
perceperunt mercedem suam
te autem faciente elemosynam.
3
nesciat sinestra tua
μη γνωτω η αριστερά σου
4
τι ποιει η δεξεια σου
οπωση ελεημοσυνη σου η εν τω κρυπτω
και ο πατηρ σου ο βλεπων εν τω κρυπτω
αποδωσει
αυτοσ
σοι
quid facit destera tua
ut elemosyna tua sit in occulto
et pater tur qui uidet in occulto
ipse reddet tibi
et quando oras. non eris sicut hypocritae
quia amant stare in synagogis
et in angulis platearum
5
5
και όταν προσευχη ουκ εση ωσ οι υποκριται
οτι φιλουσιν στηναι• εν ταισ συναγωγαισ
και εν ταισ γωνιαισ των πλατειων
εστωτεσ και προσευχόμενοι
stantes et orantes
ut pareant hominibus
amen dico uobis
perceperunt mercedem suam
6
tu autem cum oras intra in
cubiculo tuo et cludes osteum tuum
οπωσ φανωσιν τοισ ανθρωποισ
αμην λεγω υμειν
απεχουσιν τον μισθον αυτον
συ δε
οταν προσευχη εισελθε εισ το
ταμιον σου· και κλεισασ την θυραν σου
προσευξαιτω πατρι σου εν τω κρυπτω
και ο πατηρ σου: ο βλεπων εν τω κρυπτω
αποδωσει σοι
μγ :
προσευχομενοι δε μη βλαττολογησηται
ωσπερ οι εθνικοι δοκουσιν
γαρ
οτι εν τη πολυλογια αυτων εισακουσθησονται
μη ουν ομοιωθητε αυτοισ
(Fol. 15 6.)
ora patrem tuum in occulto
et pater tuus qui uidet in occulto
reddet tibi
7
orantes autem non uana loquimini
sicut gentes. putant enim
quia in multiloquio suo. exaudientur
nolite ergo similare eis
(Fol. 16 α.)
8
CΑΡ. VΙ. 2-8.
ΚΑΤ ΜΑΘΘΑΙΟΝ
15
VI.
οιδεν γαρ ο πατηρ υμων ων χρειαν εχεται
προ του μασ ανοιξε το στομα
ουτωσ ουν προσευχεσθαι υμεισ
9
πατερ ημων ο εν τοισ ουρανοισ
αγιασθήτω το ονομα σου
ελθατω η βασιλεια σου
γενηθήτω το θελημα σου
1Ο
εν ουρανω και επι τησ γησ
Τον άρτον ημων τον επιουσιον
II
1 2
[Desunt folia octo, tertium Codicis quaternionem
complectentia, scribâ recentissimo ad pedem folii
16 b adnotante desunt plurima nempe a versu
8 6 capitis usque ad 27 versum cap. 8 in ver-
sione Latina in Graeco textu autem usque ad
vers. 2di capitis 9ni και ιδών ο ιησους την πίστιν
etc.]
εαν δε
5
16
δοσ ημειν σημερον και αφεσ ημειν
τα οφιλεματα ημων • ωσ και ημεισ αφιομεν
τοισ οφιλεταισ ημων και μη εισενεγκησ ημασ 13
εισ πειρασμον
αλλα
ρυσαι ημασ απο του πονηρου
Εαν αφητε τοισ ανθρωποισ τα παραπτωματα αυτω 14
αφησει υμειν· και ο πατηρ ύμων ο ουρανιοσ
μη αφητε τοισ ανθρωποισ
15
ουδε ο πατηρ υμων αφησει μειν
τα παραπτωματα ύμων
με : οταν δε νηστευετε: μη γεινεσθαι
ωσ οι υποκρειται σκυθρωποι
αφανιζουσιν γαρ τα προσωπα αυτων
οπωσ φανωσιν τοισ ανθρωποισ νηστευοντεσ
αμην λεγω μειν απεχουσιν τον μισθον αυτων
δε
νηστευων αλιψον σου την κεφαλην 17
και το προσωπον σου νιψαι. ϊνα μη φανησ
τοισ ανθρωποισ νηστευων
αλλα τω πατρι σου το εν κρυφια
και ο πατηρ σου ο βλεπων εν κρυφαιω αποδωσει σου
μη θησαυρισεται υμειν θησαυρουσ
επι τησ γησ οπου σησ και βρωσεισ αφανιζουσιν
και οπου κλεπται διορυσσουσιν. και κλεπτουσιν
θησαυριζετε δε υμειν «θησαυρουσ ουσ εν ουρανω
(Fol. 166.)
B
συ
18
19
20
CΑΡ. VΙ. 9-20.
16
SEC MATTHAEUM
S. MATTILAEI. CAP. VIII.
27
qualis est hic.quia et uenti
et maris obaudiunt ei
28
Et ueniente eo trans
in terram gerasenorum
occurrerunt ei duo daemoniaci
de monumentis exeuntes
pessimi ualde
ita ut non posset transire aliquis
per viam illam
29
Et ecce exclamauerunt dicentes
30
31
quid nobis et tibi ihu fili di
uenisti hic ante tempus torquere nos
Erat autem longe ab eis.grex porcorum
multorum pascentium . daemones autem
rogabant eum dicentes:si eicis nos
mitte nos in gregem porcorum
Et dixit eis ite qui autem exeuntes
abierunt in porcos
et ecce inpetum fecit totus grex
per praeceps im mare
et mortui sunt in aquis
pastores autem fugerunt
et abeuntes in ciuitatem
32
33
renuntiauerunt omnia
de daemoniacis
Et ecce tota ciuitas
34
exiit obuiam ihu
et uidentes eum rogauerunt
ut transiret de finibus eorum
IX. I
Et ascendens nauem
transfretauit et uenit in suam ciuitatem
2
Et ecce obtulerunt ei
paralyticum in lecto iacentem
(Fol. 25 a.)
CAPP. VIII. 27-IX. 2.
ΚΑΤ' ΜΑΘΘΑΙΟΝ
17
IX.
or
και ίδων ο ιησ την πιστιν αυτων
ειπεν τω παραλυτικω θαρει τεκνον
σ
αφιοντε σοι αι αμαρτιαι
και
ίδου
τινεσ των γραμματαίων
3
dixit paralytico confide fili
dimittuntur tibi peccata tua
Et ecce quidam scribarum
dixerunt intra se hic blasphemat
et uidens ihs cogitationes eorum
dixit eis ut quid cogitatis mala
4.
ειπον εν εαυτοισ ουτοσ βλασφημι
και ιδων ο ιησ τασ ενθυμησεισ αυτων
ειπεν αυτοισίνα τι ενθυμεισθαι πονηρα
εν ταισ καρδιαισύμων
in cordibus uestris
τι γαρ έστιν ευκοπώτερον ειπείν
5
quid enim est facilius dicere
dimittuntur tibi peccata
αφιονται σου αι αμαρτιαι
aut dicere
surge
et ambula
6
ut autem sciatis quoniam filius hominis
potestatem habet super terram
dimittere peccata. tunc dicit paralytico
surge et tolle lectum tuum
et uade in domum tuam
7
et surgens abiit in domum suam
η ειπείν έγειρε και περιπάτει
να δείδητε οτι οϋιοσ του ανθρωπου
εξουσιαν εχει επι τησ γησ
αφιεναι αμαρτειασ τοτε λεγει το παραλυτικω
εγειρε και αρον σου την κλεινην
και ύπαγε εισ τον οικον σου
και εγερθεισ απηλθεν εισ τον οικον αυτου
ειδοντεσ δε οι οχλοι εφοβηθησαν
και εδοξασαν τον θν τον δοντα εξουσιαν
τοιαυτην τοισ ανθρωποισ
:και παραγων
εκειθεν ο
ιησ ειδεν ανθρωπον
καθημενον επι το τελωνιον
μαθθαιον λεγομενον
και λεγει αυτω ακολουθει
μοι
και αναστασηκολουθει αυτω
8
uidentes autem turbae timuerunt
et glorificauerunt dm.qui dedit potestatem
talem hominibus
οα
ο
Et transiens inde ihs.uidit hominem
9
sedentem super
teloneum
matthaeum nomine
et dicit ei sequere me
οβ
και εγενετο αυτου ανακειμενου εν τη οικεία
Ιο
ίδου πολλοι τελωναι - και αμαρτωλοι
ελθοντεσ » συνεκειντο τω ιηυ
et surgens sequebatur eum
Et factum est ipso discumbente in domo
ecce multi publicani.et peccatores
uenientes simul discumbebant cum ih u
et discipulis eius
uidentes autem pharisaei
dixerunt discipulis suis
quare magister uester
cum peccatoribus et publicanis manducat
(Fol. 26 α.)
και τοισ μαθηταισ αυτου
Ειδοντεσ δε οι φαρισαιοι
ειπον τοισ μαθηταισ αυτου
δια τι ο διδασκαλοσύμων
μετα των αμαρτωλων και τελωνων εσθιει
(Fol. 25 6.)
II
3
CAP. IX. 2 --ΙΙ.
18
SET MATTHEUM
IX. 12
qui autem audiens dixit.non necesse habent
fortes medico. sed male habentes
ογ : Ο δε ακουσασ
P
οι ισχυοντεσ ϊατρου αλλ οι κακωσ εχοντεσ
πορευθεντεσ δε μαθετε τι εστιν
ελεοσ θελω και ου θυσιαν:
13
euntes autem discite quid sit
misericordiam uolo et non sacrificium
ου γαρ ηλθον καλεσεδικαιουσ. αλλα αμαρτωλουσ
τοτε προσερχονται αυτω οι μαθηται ιωανου
λεγοντεσ. δια τι ημεισ και οι φαρισαιοι
14
non enim ueni uocare iustos. sed peccatores
tunc accedunt ad eum discipuli iohannis
dicentes. quare nos et pharisaei
νηστευομεν πολλα
ieiunamus multa
15
οι δε μαθηται σου ου νηστευουσιν
και ειπεν αυτοισο ιησ μη τι
δυνανται
οι υιοι του νυνφιου νηστεύειν
εφ οσον μετ αυτων εστιν ο νυμφιοσ
ελευσοντε δε αι ημεραιοταν αρθη απ αυτων
ο νυμφιοσ και τοτε νηστευουσιν
discipuli autem tui non ieiunant
Et dixit eis ihs numquid possunt
fili sponsi iaiunare
in quantum cum ipsis est sponsus
uenient autem dies.cum tollatur ab eis
σ
sponsus et tunc iaiunabunt
εν εκειναισ ταισ ημερασ
in illis diebus
Ουδεισ δε επιβαλλει και επιβλημα ρακκουσ αγναφου 16
επι ειματιω παλαιω· αιρει γαρ το πληρωμα αυτου
nemo autem inmittit.commissuram panni nobi
in uestimento ueteri: tollit enim plenitudo eius
de uestimento.et peior scissura fit
απο του ειματειου • και χειρον σχεισμα γείνεται
Ουδε βαλλουσιν οινον νεον εισ ασκουσ παλαιουσ 17
nec mittunt uinum nobellum in utres ueteres
ει δε
μηγε ρήσσει ο οινοσ ονεοσ τουσ ασκουσ
alioquin • rumpit uinum nouellum utres
et uinum perit et utres. mittunc autem
και ο οινοσ απολλυται και οι ασκοι - βαλλουσιν δε
οίνον νεον εισ ασκουσ καινουσ
uinum nouellum in utres nouos
SES
18
et utrisque seruantur
haec eo loquente illis .ecce unus princeps
ueniens adorabat ei dicens
filia mea modo mortua est
e
19
και αμφοτεροι τηρουνται
ταυτα αυτου λαλουντου αυτοισίδου αρχών
εισ ελθων προσεκυνι αυτω λεγων
η θυγατηρ μου αρτι ετελευτησεν
αλλα ελθων επιθεσ την χειρα σου επ αυτην
και ζησεται και εγερθεισο ιησηκολουθι αυτω
και οι μαθηται αυτου
γυνη αιμορροουσα δωδεκα
ετη
προσελθουσα οπισθεν ηψατο
του κρασπεδου του ματιου αυτου
ελεγεν γαρ εν εαυτη
(Fol. 26 6.)
sed ueniens inpone manum tuam super eam
et uiuet:et surgens ihs sequebatur um
et discipuli eius
Et ecce mulier fluxum sanguinis habens. xii.annis
accedens retro tetigit
δου
και
20
fimbriam uestimenti eius
21
dicebat enim intra se
(Fol. 27 α.)
CΑΡ. ΙΧ. Ι 2-2 I.
ΚΑΤ' ΜΑΘΘΑΙΟΝ
19
SEC MATTHAEUM
IX. .
si tetigero tantum uestimenti eius
saluabor :qui autem conuersus stetit
22
και
et uidens eam dixit
confide filia fides tua saluabit te
et saluata est mulier ab hora illa
et ueniens ihs.in domum principis
23
2.4
et uidens synphoniacos. et multitudinem
turbantem se. dicebat discedite
.
non enim mortua est puella sed dormit
ου γαρ
et deridebant eum
quando autem eiecta est turba •ueniens tenuit
manum eius. et surrexit puella
26
et exiit fama eius
in totam terram illam
Et transeunte inde ihu
27
saecuti sunt duo caeci . clamantes et dicentes
miserere nostri fili dauid
εαν αψωμαι μονον του ματιου αυτου
σωθησομαι· ο δε εστη στραφεισ
ειδων
αυτην ειπεν
θαρσει θυγατηρ η πιστισ σου σεσωκεν σε
και εσωθη η γυνη απο τησ ωρασ εκεινησ
και ελθων ο ιησεισ την οικειαν του αρχοντοσ
και ύδων τουσ αυλητασ. και τον οχλον
θορυβουμενονελεγεν αναχωρειτε
απεθανεν το κορασιον. αλλα καθευδει
και κατεγελων αυτον
Οτε δε εξεβληθη ο οχλοσ. ελθων εκρατησεν 25
την χειρα αυτησ. και ηγερθη
ηγερθη το κορασιον
και εξηλθεν η φημη αυτου
εισ ολην την γην εκεινην
οε :και παραγοντι εκειθεν τω ιηυ
ακολουθησαν δυο τυφλοι κραζοντεσ και λεγοντεσ
ελεησον ημασ υιε δανειο
και έρχεται εισ την οικείαν
και προσηλθον αυτω οι δυο τυφλοι
και λεγει αυτοισο ιησ πιστευετε
οτι δυναμαι τουτο ποιησαι. λεγουσιν αυτω ναι κε
τοτε ηψατο των ομματων αυτων και ειπεν
29
κατα την πιστινύμων γενηθήτω ϋμειν
και ηγεωχθησαν οι οφθαλμοι αυτων
και ενεβριμησατο αυτοισ ιησ λεγων
ορατε μηδεισ γεινωσκετω
οι δε εξελθοντεσ διεφημεισαν αυτον
εν ολη τη γη εκεινη
αυτων δε εξερχομενων •ϊδου προσήνεγκαν αυτω
ανθρωπον κωφον δαιμονιζομενον
και εκβληθεντοσ του δαιμονιου
ελάλησεν ο κωφοσ
και εθαυμασαν οι οχλοι λεγοντεσ
(Fol. 27 6.)
28
et uenit in domum
et accesserunt ad eum duo caeci
et dicit eis ihs creditis
quia possum hoc facere. dicunt ei etiam dne
tunc tetigit oculos eorum et dixit
saecundum fidem uestram fiat uobis
30
et aperti sunt oculi eorum
et comminatus est eis ihs dicens
uidete nemo sciat
31
qui autem exeuntes diuulgabant eum
in tota terra illa
32
isdem autem exeuntibus 'ecce optulunt ei
hominem surdum daemoniacum
33
Et eiecto daemonio
locutus est surdus
et miratae sunt turbae dicentes
(Fol. 28 α.)
CAP. IX. 21-33.
20
SEC MATTHEUM
KAT MADAION
IX.
numquam sic paruit in istrahel
Et circumibat ihs ciuitates uniuersas
35
et castella.docens in synagogis eorum
et praedicans.euangelium regni
et curans omnem languorem
et omnem infirmitatem
36
uidens au tem turbas. misericordia motus est
37
pro eis quia erant fatigati
et proiecti sicut oues. non habentes pastorem
tunc dicit discipulis suis
messis quidem multa operari autem pauci
orate ergo dnm messis
ut eiciat operarios ad messem suam
Et aduocans. xii. discipulos suos
dedit eis potestatem.spirituum immundorum
38
ut eiciant eos. et curare omnem
ουδεποτε ουτωσ εφανη εν ισραηλ
ος : και περιηγεν ο ιησ τασ πολισ πασασ
και τασ κωμασ •
διδασκων εν ταισ συναγωγαισ αυτω
και κηρυσσων το ευαγγελιον τησ βασιλειασ
και θεραπευων πασαν νοσον
και πασαν μαλακειαν
οζ ίδων δε τουσ οχλουσ εσπλαγχνισθη
περι αυτων οτι ησαν εσκυλμενοι
και ρεριμμενοι ωσ προβατα και μη εχοντα ποιμενα
οη :τοτε λεγει τοισ μαθηταισ αυτου
ο μεν θερισμοσ πολυσοι δε
εργαται ολιγοι
δεηθητε ουν τον κν του θερισμου
οπωσ εκβαλη εργατασ εισ τον θερισμον αυτου
οθ :και προσκαλεσαμενοσ τουσ.ιβ. μαθητασ αυτου Χ. 1
εδωκεν αυτοισ εξουσιαν πνευματων ακαθαρτω
ωστε εκβαλειν αυτα . και θεραπευειν
πασαν νοσον • και πασαν μαλακειαν
των ιβ αποστολων τα ονοματα εστιν ταυτα
πρωτοσ σιμων ο λεγομενοσ πετροσ
και ανδρεασ ο αδελφοσ αυτου
ιακωβοσ του ζεβεδεου
και ιωαννησ ο αδελφοσ αυτου
φιλιπποσ και βαρθολομαιοσ
θωμασ και μαθθαιοσ ο τελωνησ
ιακωβοσο του αλφαιου και λεββεοσ
και σιμων ο χαναναιοσ και ιουδασο σκαριωτησ
ο και παραδουσ αυτον
τουτουσ τουσ ιβ·απεστειλεν ο ιησ
.
παραγγειλασ αυτοισ και λεγων
Εισ οδον εθνων μη απελθητε
και εισπολιν σαμαριτανων μη εισελθητε
υπαγετε μαλλον προσ τα προβατα τα απολωλοτα και
οικου εισραηλ
(Fol. 28 0.)
δε,
2
languorem: et omnem infirmitatem
xii. autem apostolorum nomina sunt haec
primus simon qui dicitur petrus
et andreas frater eius
0
et iacobus zebedaei
et iohannes frater eius
3
philippus et bartholomeus
thomas et mattheus publicanus
iacobus alfei . et lebbeus
4
et simon chananaeus. et iudas scariotes
qui et tradidit eum
πα
hos. xii. misit ihs
5
praecipiens eis et dicens
in viam gentium ne abieritis
et in ciuitatem samaritanorum ne introieritis
ite magis ad obes perditas
domus israhel
(Fol. 29 α.)
CAPP. IX. 33- Χ. 6.
ΚΑΤ 21
AT
ΜΑΘΘΑΙΟΝ
SEC MATTHEUM
Χ. 7
euntes autem praedicate dicentes
quoniam adpropinquauit regnum caelorum
8
infirmos curate. mortuos suscitate
7T
leprosos purgate daemonia eiecite
gratis accepistis gratis date
ne possideritis aurum neque argentum
nequae aes in zonis uestris
εισ
ΙΟ
neque peram in uia
neque duas tunicas. neque calciamenta
neque uirgam
dignus est enim operarius esca sua
ciuitas in quacumque introieritis in ea
interrogate quis in ea dignus est
et ibi manete donec exeatis
II
I 2
introeuntes autem domum
πορευομενοι δε κηρυσσεται λεγοντεσ
οτι ηγγικεν η βασιλεια των ουρανων
β:ασθενουντασ θεραπευσατε· νεκρουσ εγειρατε
λεπρουσ καθαρεισατε και δαιμονια εκβαλετε
δωρεαν ελαβετε δωρεαν δοτε
μη κτησησθε χρυσον μητε αργυρον
μητε χαλκον εισ τασ ζωνασύμων
μητε πηραν
οδον
μητε δυο χειθωνασ μητε υποδηματα
μητε ραβδον
αξιοσ γαρ εστιν ο εργατησ τησ τροφησ αυτου
πγ :η πολισ εισης αν εισελθητε εισ αυτην
εξετασατε τισ εν αυτη αξιοσ εστιν
κακει μεινατε εωσ αν εξελθητε
πο :Εισερχομενοι δε εισ την οικειαν
ασπασασθαι αυτην λεγοντεσ
ειρηνη τω οικω τουτω
Εαν μεν η η οικεια αξια εστε η ειρηνη
ύμων επ αυτην. ει δε μηγε ειρηνη ύμων
προσύμασ επιστραφητω
πε :και οσ αν μη δεξηται ύμασ
μηδε ακουση τουσ λογουσ ύμων
εξερχομενοι εξω
τησ
πολεωσ
εκτειναξατε τον κονιορτον των ποδων ύμω
αμην λεγωϋμειν. ανεκτοτερον εστε
γη σοδομων και γομορασ
ενη ημέρα κρίσεωση τη
πολει εκεινη
:ίδου εγω αποστελλούμασ
ωσ προβατα εν μεσω λυκων
γεινεσθε ουν φρονιμοι ωσ οι οφεισ
salutate eam dicentes
13
pax domui huic
si enim fuerit domus digna 'erit pax uestra
super eam alioquin pax uestra
ad uos reuertetur
14
Et quicumque non receperit uos
nec audierit sermones uestros
exeuntes foras ciuitate
excutite puluerem pedum uestrorum
amen dico uobis• tolerabilius erit
15
terrae sodomum et gomorrae
in die iudicii
quam
ciuitati illi
π-
7TS :
16
Ecce ego mitto uos
sicut oues in medio luporum
Estote ergo sapientes sicut serpentes
et simplices sicut columbae
adtendite ab hominibus
και
απλουστατοι ωσ αι περιστεραι
πί
17
προσεχετε απο των ανθρωπων
παραδωσουσιν γαρ μασ εισ συνεδρια
(Fol. 29 6.)
tradent enim uos in conuenticulis
(Fol. 30 α.)
CAP. X. 7-17
22
SEC MATTHEUM
KAT MAOOAION
και ειστασ συναγωγασ αυτων μαστειγωσουσινυμασ
Χ.
και επι ηγεμονων σταθησεσθαι·ενεκεν εμου 18
εισ μαρτυριον αυτοισ και τοισ εθνεσιν
πη :Οταν δε παραδωσουσιν ύμασ' μη μεριμνησητε 19
πωση τι λαλησητε ου γαρύνεισ εστε
et in synagogis suis. flagellabunt uos
et ante praesides stabitis. propter me
in testimonium illis et gentibus
Cum autem tradiderint uos. nolite gogitare
quo modo aut quid loquamini.non enim uos estis
qui loquimini. sed sps patris uestris
qui loquitur in uobis
20
οι λαλουντεσ αλλα το πνα του πατροσ
ΤΟ
λαλουν εν μειν"
παραδωσει δε αδελφοσ αδελφον εισ θανατον
21
tradet autem frater fratrem in mortem
και πατηρ τεκνον
και επαναστησονται τεκνα επι γονεισ
και θανατωσουσιν αυτουσ
et pater filium
et insurgent fili in patres
et mortificabunt eos
22
et eritis odio ab omnibus
propter nomen meum.qui autem sustinebit
in finem •hic saluus erit
23
cum autem persecuti fuerint uos in ciuitate hac
fugite in altera .si autem in alia
persecuntur uos fugite in altera
amen dico uobis
non consummauitis ciuitates israhel
donec ueniat filius hominis
και εσεσθαι μεισουμενοι υπο παντων
δια το ονομα μου· ο δε ύπομεινασ εισ τελοσ
ουτοσ σωθησεται
πθ :Οταν δε διωκουσιν υμασ εν τη πολι ταυτη
φευγεται εισ την αλλην • εαν δε εν τη αλλη
.
διωκουσιν υμασ. φευγετε εισ την αλλην
αμην λεγω υμειν·
μη τελεσητε τασ πολεισ ισραηλ
εωσ αν ελθη οϋιοσ του ανθρωπου
9 : Ουκ εστιν μαθητησ υπερ τον διδασκαλων
24
ουδε δουλοσ υπερ τον κν αυτου
αρκετον των μαθητη ϊνα τενηται
25
ωσο διδασκαλοσ αυτου - και ο δουλοσ ωσο κσ αυτου
φα :Ει τον οικοδεσποτην • βελζεβουλ καλουσιν
ποσο μαλλον τουσ οικειακoυσ αυτου
φβ :μη ουν φοβηθητε αυτουσ
26
ουδεν γαρ εστιν κεκαλυμμενον
ο ουκ αποκαλυφθησεται
και κρυπτον ο ου γνωσθησεται
9γ :Ο λεγωϊμειν εν τη σκοτια : ειπατε εν τω φωτι
α:
suum
non est discipulus super magistrum
nec seruus super dominum
sufficit discipulo ut fiat sicut magister
eius 'et seruus sicut dominus eius
si patremfamilias. belzebul uocant
quanto magis domesticos eius
ne ergo timueritis eos
nihil est enim coopertum
quod non reuelabitur
et absconsum quod non scietur
quod dico uobis in tenebris •dicite in lumine
et quod in aure audistis
praedicate in tectis
(Fol. 31 α.)
27
και ο εισ το ουσ ακουετε
κηρυσσεται επι των δωματων
(Fol. 30 6.)
CΑΡ. Χ. 17--27.
ΚΑΤ ΜΑΘΘΑΙΟΝ
23
SEC M
και μη φοβηθητε
Χ. 28
et ne timueritis
απο των αποκτεννoντων το σώμα
ab his qui occidunt corpus
animam autem non possunt occidere
timete autem magis eum qui potest
et animam et corpus perdere in gehennam
nonne duo passeres. asse ueniunt
et unum ex his non cadet super terram
sine patre uestro
sed et capilli capitis uestri
29
30
την δε ψυχην μη δυναμενων σφαξαι
φοβηθητε δε μαλλον τον δυναμενον
και ψυχην και σωμα απολεσαι εισ γεενναν
ουχι δυο στρουθια του ασσαριου
πωλουνται
και εν εξ αυτων ου πεσειται επι την γην
ανευ του πατροσύμων
αλλα και αι τριχεσ τησ κεφαλησύμων
πασαι ηριθμημεναι εισιν
μη ουν φοβείσθαι» πολλων στρουθειων
διαφερετε μεισ
πασουν οστεισ ομολογησει εν εμοι
ενπροσθεν των ανθρωπων • ομολογησω καγω αυτο
ενπροσθεν του πατροσ μου του εν ουρανoισ
: Οστισ δαν αρνησητε με ενπροσθεν των ανθρωπω 33
omnes numerati sunt
31
ne ergo
timueritis multorum
passerum
superponite uos
Omnis ergo qui confitebitur in me
coram hominibus. confitebor et
ego
32
go
αρνησομαι καγω αυτον
coram patre meo qui in caelis est
quicumque autem negauerit me. coram hominib:
negabo et ego eum
coram patre meo qui in caelis est
nolite putare quia ueni
mittere pacem super terram
non ueni mittere pacem sed gladium
ueni enim separare •filium aduersum patrem suu
34
35
et filiam aduersus matrem suam
et sponsam aduersus socram suam
36
et inimici homines. domestici eius
ενπροσθεν του πατροσ μου του εν ουρανoισ
9€ μη νομίσηται οτι ηλθον
βαλειν ειρηνην επι την γην
ουκ ήλθον βαλειν ειρην αλλα
μαχαιραν
ηλθον γαρ δικασαι ϋιον κατα πατροσ αυτου
και θυγατερα κατα τησ μητροσ αυτησ
και νυμφην κατα τησ πενθερασ αυτησ
και εκθροι του ανθρωπου και οι οικιακοι αυτου
ας :ο φιλων πατερα η μητερα υπερ εμε
ουκ εστιν μου αξιοσ
και οσ ου λαμβανει τον σταυρον αυτου
και ακολουθει οπισω μου. ουκ εστιν μου αξιοσ
οζ :0 ευρων την ψυχην αυτου και απολεσει αυτην
ο δε απολεσασ την ψυχην αυτου
ενεκεν εμου ευρησει αυτην
η :ο δεχομενοσ μασ εμε δεχεται
(Fol. 31 6.)
37
38
qui diligit patrem aut matrem plus quam me
non est me dignus
et qui non accipit crucem suam
et sequitur post me. non est me dignus
qui inuenit animam suam perdet eam
qui autem perdiderit animam suam
39
propter me inueniet illam
40
qui recipit uos me recipit
(Fol. 32 α.)
CAP. X. 28-- 4ο.
24
SEC MATTHEUM
Χ.
41
Ja
42
τον αποστειλαντα με
φθ :0 δεχομενοσ προφητην · εισ ονομα προφητου
μισθον προφητου λημψεται
: και οσ αν ποτειση. ενα των ελαχιστων τουτων
ποτηριον ύδατοσ ψυχρου · εισ ονομα μαθητου
αμην λεγω μειν· ου μη απoληται ο μισθοσ αυτου
και εγενετο οτε ετελεσνο ιησ διατασσων
τοισ δωδεκα μαθηταισ αυτου μετεβη εκειθεν
διδασκειν και κηρυσσειν
et qui me recipit recipit eum qui me misit
qui recipit prophetam.in nomine prophetae
mercedem prophetae accipiet
et quicumque potauerit unum de minimis his
calicem aque frigidae in nomine discipuli
amen dico uobis. non peribit merces eius
et factum est cum consummasset ihs praecipiens
duodecim discipulis suis. transiit inde
docere et praedicare
in ciuitatibus eorum
XI.I
ρα :
του
εν ταισ πολεσιν αυτων
ρβ
2
iohannes autem audiens in carcerem
:Ο δε ιωαννησ ακουσασ εν τω δεσμωτηριω
τα εργα του ιηυ'πεμψασ δια των μαθητων αυτου
ειπεν αυτώ
3
opera ihu mittens per discipulos suos
dixit ei
tu es qui uenis aut alium expectamus
respondens autem ihs dixit eis
euntes renuntiate iohanni
4
συ ει ο εργαζομενοσ η ετερον προσδοκωμεν
αποκριθεισ δε ο ιησ ειπεν αυτοισ
πορευθεντεσ απαγγείλατε ίωαννει
α ακουετε και βλεπετε τυβλοι αναβλεπουσιν
λεπροι καθαριζονται • και κωφοι ακουουσιν
και νεκροι εγείρονται και πτωχοι ευαγγελιζονται
5
quae audistis et uidetis.caeci uident
leprosi mundantur.et surdi audiunt
et mortui resurgunt.et pauperes euangelizantur
et beatus est
και μακαριοσ εστιν
6
e
7
quicumque non scandalizatur in me
his autem abuntibus. coepit ihs dicere turbis
de iohanne
quid existis in desertum uidere
arundinem a uento moueri
8
sed quid existis uidere
οσ αν μη σκανδαλισθη εν εμοι
τουτων δε πορευομενων • ηρξατο ιησ λεγειν
τοισ οχλοισ περι ιωαννου
τι εξηλθατε εισ την ερημον θεασασθαι
καλαμον ύπο ανεμου σαλευομενον
αλλα τι εξηλθατε ειδειν
ανθρωπον μαλακoισημφιασμενον
ειδου οι τα μαλακα φορουντεσ
εν τοισ οικοισ των βασιλεων εισιν
αλλα τει εξηλθατε ειδειν προφητην
ναι λεγωϋμειν
και περισσοτερον προφητου
hominem mollibus indutum
ecce qui mollibus utuntur
in domibus regnum sunt
sed quid existis uidere prophetam
9
etiam dico uobis
ου
Ιο
PY : ουτοσ εστιν πέρι γεγραπται
(Fol. 32 6.)
et amplius quam propheta
hic est de quo scriptum est
(Fol. 33 α.)
CAPP. X, 40-ΧΙ. το.
ΚΑΤ' ΜΑΘΘΕΟΝ
25
SEC MATTHEUM
ίδου εγω αποστελλω τον ανγελον μου
XI.
.
ecce ego mitto angelum meum
ante faciem tuam 'qui praeparauit uiam tuam
προ προσωπου σου • οσ κατασκευάσει την
οδον σου
ante te
II
amen dico uobis non surrexit
inter natos mulierum
maior iohanne baptista
minor autem qui est in regno
caelorum
maior illo est
ρε
12
13
14
a diebus autem iohannis baptistae
usque adhuc regnum caelorum cogitur
et qui cogunt diripiunt illud
omnis enim prophetae et lex
usque ad iohannen prophetarunt
et si uultis accipere
ipse est helias qui uenturus est
qui habet aures audiat
cui autem similabo.generationem hanc
similis est pueris sedentibus in foro
qui respondentes aliis dicunt
cantauimus uobis. et non saltastis
15
ενπροσθεν σου
ρδ :αμην λεγω μειν ουκ εγηγερται
εν τοισ γεννητοισ των γυναικών
μειζων ιωαννου του βαπτιστου
ο δε μικροτεροσ εν τη βασιλεια των ουρανων
μειζων αυτου εστιν
:απο των ημερων ιωαννουσ του βαπτιστου
εωσ αρτι" η βασιλεια των ουρανων βιαζεται
και οι βιασται αρπαζουσιν αυτην
παντεσ γαρ οι προφηται και ο νομοσ
εωσ ιωαννου επροφητευσαν
ρ : και ει θελεται δεξασθαι
αυτοσ εστιν ηλειασ ο μελλων ερχεσθαι
Ο έχων ώτα ακουετω
ρζ :τινι δε ομοιωσω την γενεαν ταυτην
ομοια εστιν παιδιοισ καθημενοισ εν τη αγορα
απροσφωνούντα τοισ ετεροισ λεγουσιν
ηύλησαμεν υμειν· και ουκ ωρχησασθαι
εθρηνησαμεν και ουκ εκοψασθαι
ηλθεν γαρ ιωαννησ
μητε εσθιων μητε πεινων
και λεγουσιν δαιμονιον εχει
ηλθεν ο υιοσ του ανθρωπου·εσθιων και πεινων
και λεγουσιν ϊδου ανθρωποσ
φαγοσ και οινοποτησ
τελωνων φιλοσ και αμαρτωλων
και εδικαιωθη η σοφια • απο των τεκνων αυτησ
ρη :τοτε ηρξατο ονειδιζειν τασ πολεισ
εν αισ γεγονεισαν·α πλεισται δυναμεισ
οτι ου μετενόησαν
ουαι σοι χοροζαϊν και βεθσαειδα
(Fol. 33 6.)
16
17
fleuimus et non lamentastis
18
uenit enim iohannes
neque manducans neque bibens
et dicunt daemonium habet
19
uenit filius hominis. manducans et bibens
et dicunt ecce homo
uorax et uinipotator
publicanorum amicus et peccatorum
et iustificata est sapientia .a filiis suis
tunc coepit inproperare ciuitatibus
in quibus facti sunt. plurimae uirtutes
quia non paenituerunt
uae tibi chorozain.et betsaida
2Ι
(Fol. 34 α.)
4.
CΑΡ. ΧΙ. Ι0-21.
26
MATTHEU
ΚΑΤ ΜΑΘΘΑΙΟΝ
SEO
ΧΙ.
οτι ει εν τυρω και σιδωνει • εγεγονεισαν
αι δυναμεισαι γενομεναι εν υμειν·παλαι
αν εν σακκω και σπoδω
μετενόησαν
quia si in tyro et sidona factae essent
uirtutes. quae factae sunt in uobis olim iam
in sacco et in cinere paenituissent
uerum tamen dico uobis. tyro et sidoni
tolerabilius erit.in die iudicii
πλην λεγωϋμειν·τυρω και σειδωνι
22
ανεκτοτερον εστε εν ημερα κρεισεωσ ην μει
quam uobis
23
και συ καφαρναουμ μη εωσ ουρανου ύψωθηση
η εωσ αδου καταβηση
: οτι ει εν σοδομοισ εγενηθησαν αι δυναμεισ
ρθ
et tu cafarnaum.ne usquae ad caelum exaltaueris
aut usque ad inferos descendes
quia si in sodomis factae essent. uirtutes
quae factae sunt in te
mansissent utique usque in hodiernum
uerum tamen dico uobis
αι γενομεναι εν σοι
εμειναν αν μεχρι τησ σημερον
24
2
quoniam terrae sodomum tolerabilius erit
in die iudicii quam uobis
in illo tempore respondens ihs dixit
confiteor tibi pater dne caeli
et terrae. qui abscondisti haec
a sapientibus et sensatis
et reuelasti ea parbulis. etiam pater
quoniam ita facta est uoluntas ante te
27
omnia mihi tradita sunt a patre meo
πλην λεγω μειν
οτι γησ σοδομων ανεκτοτερον εσται
εν ημερα κρισεωσ ην ύμειν
ρι : Εν εκεινω τω καιρω· αποκρειθεισο ιησ ειπεν 25
εξομολογουμαι σοι πατερ κε του ουρανού
και τησ γησ' οτι εκρυψασ ταυτα
απο σοφων και συνετων
και απεκαλυψεσ αυτα νηπιοισ·ναι ο πατήρ 26
οτι ουτωσ εγενετο ευδοκεια ενπροσθεν σου
ρια : παντα μοι παρεδόθη ύπο του πρσ μου
ριβ: και ουδεισ επιγεινωσκει τον ϋϊον ει μη ο πατήρ
ουδε τον πατερα τισ επιγεινωσκει· ει μη οϋιοσ
και ω αν βουληται οϋιοσ αποκαλυψαι
ριγ
:δευτε
προσ με παντεσ • οι κοπιώντεσ
28
και πεφορτισμενοι εσται- καγω αναπαυσω ύμασ
αρατε τον ζυγον μου εφύμασ
και μαθεται από εμου οτι πραϋσ ειμει
και ταπεινοσ τη καρδια -
και ευρησεται αναπαυσιν ταισ ψυχαισύμων
ο γαρ ζυγοσ μου χρηστοσ
και το φορτιον μου ελαφρον εστιν
ριδ :€ν εκεινω τω καιρω· επορεύθη ο ιησ σαββασιν XII. 1
δια των σποριμων • οι δε μαθηται αυτου επινασα
(Fol. 34 6.)
et nemo cognoscit filium . nisi pater
nec patrem aliquis cognoscit. nisi filius
et cui uoluerit filius reuelare
uen
ad me omnes qui lauoratis
estis. et ego reficiam uos
29
gum super uos
ite a me quia mitis sum
et humilis corde
et inuenietis requiem animis uestris
iugum enim meum suaue
30
et onus meum leue est
in illo tempore. abiit ihs sabbatis
per sata discipuli autem illius esurierunt
(Fol. 35 α.)
CAPP. XI. 21-XII. Ι.
ΚΑΤ' ΜΑΘΘΑΙΟΝ
27
SEC MATTHEUM
2
και ηρξαντο του σταχυαστιλλειν και αισθίειν XII.
Οι δε φαρισαιοι ιδοντεσ αυτουσ ειπον αυτω
ίδου οι μαθηται σου ποιουσιν ο ουκ εξεστιν
ποιειν εν σαββατω
et coeperunt spicas bellere. et manducare
pharisaei autem uidentes eos dixerunt illi
ecce discipuli tui faciunt quod non licet
facere sabbato
3
Ο δε ειπεν αυτοισ ουκ ανεγνωται
τι εποιησεν
δανειδ'
οτε επιγασεν
και οι μετ αυτου
4
qui autem dixit eis non legistis
quid fecit dauid cum esuriit
et qui cum eo
quo
modo introibit in domum di
et panes propositionis manducabit
quod non licebat ei manducare
nec qui cum eo nisi sacerdotibus solis
aut non legistis in lege
quia in sabbatis. sacerdotes in templo
sabbatum uiolant.et sine culpa sunt
dico enim uobis. quia a templo maior est hic
si autem sciretis quid sit
misericordiam uolo et non sacrificium
5
πωσ εισηλθεν εισ τον οικον του θυ.
και τουσ αρτουσ τησ προσθεσεωσ εφαγεν
ο ουκ ην εξον αυτω φαγειν
ουδε τοισ μετ αυτου: ει μη τοισ ίερευσιν μονοισ
ριε : η ουκ ανεγνωτε εν τω νομω
οτι εν τοισ σαββασιν· οι ειερεισ εν τω ιερω
το σαββατον βεβηλουσιν· και ανετιοι εισιν
λεγω γαρ υμειν· οτι του ιερου μειζον εστιν ωδε
ει δε εγνωκειτε τι εστιν
ελεοσ θελω και ου θυσιαν
ουκ αν κατεδικάσατε τουσ ανετιουσ
κσ γαρ εστιντου σαββατου οϋιοσ του ανθρωπου 8
ρις: και μεταβασ εκειθεν ηλθεν
εισ την συναγωγην αυτωνκαι ϊδου ανθρωποσ
ην εκει την χειρα εχων ξηραν
και επηρώτησαν αυτον λεγοντεσ
ει εξεστιν τοισ σαββασιν θεραπευσε
6
7
non condemnassetis innocentes
dns enim est sabbati filius hominis
et transiens inde uenit
9
ΙΟ
in synagoga eorum . et ecce homo
erat ibi.manum habens aridam
et interrogauerunt eum dicentes
si licet sabbatis curare
ινα κατηγορησουσιν αυτου
ut accusarent eum
Ο δε ειπεν αυτοισ
II
τι εστιν εν υμειν ανθρωποσ
οσ εχει προβατον εν
και ενπεση τοισ σαββασιν εισ βοθυνον
qui autem dixit eis
qui est in uobis homo
qui habet obet unam
et ceciderit sabbatis in gurgitem
nonne tenet eam et leuat
12
ουχει κρατεί αυτό και εγείρει
ποσω ουν διαφερει ανθρωποσ του προβατου
ωστε εξεστιν τοισ σαββασιν. καλωσ ποιειν
τοτε λεγει των ανθρωπω. εκτεινον την χειρα σου
(Fol. 35 6.)
quando ergo superponit homo ab oue
itaque licet sabbatis bene facere
13
tunc dicit homini extende manum tuam
(Fol. 36 α.)
CΑΡ. ΧΙΙ. 1--13.
28
SEC MATTHEUM
ΚΑΤ' ΜΑΘΘΕΟΝ
XII.
et extendit et restituta est
salba sicut alia.et egressi pharisaei
consilium acceperunt de eo
ut eum perderent
.
ihs autem sciens secessit inde
et saecutae sunt eum turbae multae
et curabit eos
16
Omnes autem quos curauit.comminatus est eis
ut non manifestarent eum
και εξετεινεν και αποκατεσταθη
ριζ : υγειασ ωσ η αλληκαι εξελθοντεσίοι φαρεισαιοι 14
συνβουλιον ελαβον κατ αυτου
οπωσ αυτον απολεσωσιν
Ο δε ιησ γνoυσ ανεχώρησεν εκειθεν
15
ριη : και ακολουθησαν αυτω οχλοι πολλοι
και εθεραπευσεν αυτουσ
παντασ δε ουσ εθεραπευσεν επεπληξεν αυτοισ
ϊνα μη φανερον αυτον ποιησωσιν
ινα πληρωθητο ρηθεν
17
δια ησαϊου του προφητου λεγοντοσ
ίδου ο παισ μου εισ ον ηρετισα ο αγαπητοσ μου 18
ενω ηυδοκησεν η ψυχή μου
θησω το πνα μου επ αυτον
και κρισιν τοισ εθνεσιν απαγγελλει:
ουκ ερίσει
ουδε
κραυγάσει
ουδε ακουει τισ εν ταισ πλατειαισ την φωνην αυ
ου κατιαξεισ:και λινον τυφομενον
ου μη ζβεσει εωσ αν εκβαλη· εισ νικοσ τηνκρισι
και εν τω ονοματι αυτου • εθνη ελπιζουσιν
ριθ :τοτε προσηνεχθη αυτω δαιμονιζομενοσ
τυφλοσ και κωφοσ. και εθεραπευσεν αυτον
ωστε τον κωφον λαλειν και βλεπειν
ρκ : και εξισταντο παντεσ οι οχλοι και ελεγον
ut conpleretur quo dictum est
per esaiam prophetam dicentem
ecce puer meus quem elegi.dilectus meus
in quo conplacuit anima mea
ponam spm meum super eum
19
του
20
et iudicium gentibus adnuntiabit
non contendet neque clamabit
neque audiet quis in plateis uocem eius.
non confringes et linum fumigans
non extintinguet donec eiciat.ad uictoriam iudiciu
et in nomine eius gentes sperabunt
tunc oblatus est ei . daemoniacus
21
22
caecus et mutus.et curabit eum
23
μητι οτι ουτοσ εστιν ούιοσ δαυειδ
it ut surdus loqueretur et uideret
et stupebant omnes turbae. et dicebant
numquid hic est filius dauid
pharisaei autem audientes dicebant
hic non eiecit daemonia
24
ρκα :Οι δε φαρισαιοι ακουσαντεσ ειπον
ουτοσ ουκ εκβαλλει τα δαι ονια
ει μη εν τω βεελζεβουλ·αρχοντι των δαιμονιω
ρκβ :ίδων δε τασ ενθυμησεισ αυτων
25
ειπεν αυτοισπασα βασιλεια μερισθεισα
εφ εαυτην ερημουτει
και πασα πoλιση οικια μερισθισα εφ εαυτην
ου στησεται· ει δε και ο σατανασ τον σαταναν εκ 26
βαλλει
(Fol. 36 6.)
nisi in belzebul. principem daemoniorum
uidens autem cogitationes eorum
dixit eis omne regnum diuisum
in se desolatur
et omnis ciuitas uel domus diuisa in se
non stauit.si autem satanas satanam eicit
(Fol. 37 α.)
CΑΡ. ΧΙΙ. 13-
- 26.
ΚΑ
29
ΚΑΤ' ΜΑΘΘΕΟΝ
SEC MATTHEUM
XII.
in se diuisus est
quo modo
ergo stabit regnum eius
si autem in beelzebul.eicio daemonia
27
fili uestri in
quo
eiciunt
28
Ε
ideo ipsi iudices erunt uestri
si autem
spu di ego eicio daemonia
ergo praeuenit in uos regnum di
aut
quo
modo quis introire poterit
in domum fortis.et uasa eius
29
30
εφ εαυτον εμερισθη
πωσ ουν σταθησεται η βασιλεια αυτου
ει δε εγω εν βεελζεβουλ εκβαλλω τα δαιμονια
οι υιοι ύμων εν τινι εκβαλλουσιν
δια τουτο αυτοι κριται εσονται ύμων
Ει δε εν πνι θυ εγω εκβαλλω τα δαιμονια
αρα εφθασαν εφυμασ. η βασιλεια του θυ
η πωσ δυναται τισ εισελθειν
εισ την οικειαν του ισχυρου και τα σκευη αυτου
διαρπασαι εαν μη πρωτον δηση τον ισχυρον
και τοτε την οικειαν αυτου διαρπαση
Ο μη ων μετ εμου κατ εμου εστιν
και ο μη συναγων μετ εμου σκορπιζει
ρκγ :Δια τουτο λεγω ϋμειν· πασα αμαρτια
και βλασφημια αφεθησεται τοισ ανθρωποισ
δε του πνσ βλασφημία
ουκ αφεθησεται τοισ ανθρωποισ
και οσ αν ειπη λογον κατα του ύιου
του ανθρωπου - αφεθησεται αυτω
δαν
ειπη κατα του πνσ του αγίου
ουκ αφεθησεται αυτω ουτε εν τουτω τω αιωνι
ουτε εν τω μελλοντι
ρκο :η ποιησαται τον δενδρον καλον
και τον καρπον αυτου καλον
η ποιησατε το δενδρον σαπρον
31
diripere. nisi primum alligauerit fortem
et tunc domum eius diripiet
qui non est mecum aduersum me est
et qui non golligit mecum dispargit
ideo dico uobis.omne peccatum
et blasphemia - dimittetur hominibus
sps autem blasphemia
non remittetur hominibus
et quicumque dixerit uerbum · aduersus filium
hominis remittetur illi
32
οσ
quicumque dixerit aduersum spm sanctum
non dimittetur illi.neque in isto saeculo
neque in futuro
33
aut facite arborem bonam
et fructum eius bonum
aut facite arborem malam
et fructum eius malum
και τον καρπον αυτου σαπρον
εκ γαρ του καρπου το δενδρον γεινωσκεται
Γεννηματα εχιδνων
πωσ δυνασθαι αγαθα λαλειν
34
de fructo enim · arbor adgnoscitur
generatio uiperarum
quo modo potestes bona loqui
dum maligni estis
πονηροι οντεσ
de abundantia autem cordis
35
os loquitur bona bonus homo
εκ γαρ του περισσευματοσ τησ καρδιασ
ρκε : το στομα λαλει αγαθα αγαθοσ ανθρωποσ
εκ του αγαθου θησαυρου εκβαλλει αγαθα
(Fol. 376.)
de bono thensauro eicit bona
(Fol. 38 α.)
CΑΡ. ΧΙΙ. 26-35.
30
SEC MATTHEUM
ΚΑΤ' ΜΑΘΘΑΙΟΝ
et malus homo de malo thensauro
XII.
36
profert mala
dico autem uobis: quoniam omne beruum uacum
quod locuntur homines · reddet pro eo
rationem in die iudicii
de uerbis enim tuis iustificaueris
et de uerbis tuis condemnaueris
και ο πονηροσ ανθρωποσεκτου πονηρου θησαυρου
εκβαλλει πονηρα
ρκς έλεγω δε μειν οτι παν ρημα αργον
ο λαλουσιν οι ανθρωποι • αποδωσουσιν
περι αυτου λογον • εν ημερα κρισεωσ
εκ γαρ των λογων σου δικαιωθηση
37
η εκ των λογων σου καταδικασθηση
PRE :τοτε απεκριθησαν αυτω τινεσ των γραμματεω
και φαρισαιων λεγοντεσ διδασκαλε
θελομεν απο σου σημειον
Έδειν
ρκη : ο δε αποκριθεισ ειπεν αυτοισ γενεα πονηρα
και μοιχαλισ'σημειον επιζητει
και σημιoν ου δοθησεται σοι
ει μη το σημειον Ζωνα του προφητου
ωσπερι γαρίωνασ εν τη κοιλια του κητουσ 40
38
39
tunc responderunt ei. quidam scribarum
et pharisaeorum dicentes: magister
uolumus a te signum uidere
qui autem respondens dixit eis generatio mala
et adultera •signum querit
et signum non dabitur ei
nisi signum ionae prophetae
sicut enim erat ionas in uentre ceti
τρεισ ημερασ και τρεισ νυκτασ
tres dies et tres noctes
sic erit et filius hominis
ουτωσ εστε. και οϋιοσ του ανθρωπου
εν τη καρδια τησ γησ τρεισ ημερασ
in corde terrae tres dies
και τρεισ νυκτασ
et tres noctes
ανδρεσ νεινευεται • αναστησονται εν τη κρισει
41
μετα τησ νεασ ταυτησ και κακρινουσιν αυτη
ότι μετενόησαν · εισ το κήρυγμα ιωνα
και ιδου πλειον Ζωνα ωδε βασιλισσα νοτου
42
εγερθησεται εν τη κρισει
uiri nineuitae. resurgunt in iudicio
cum generatione hac et condemnabunt eam
quia paenitentiam egerunt. in praedicatione ionae
et ecce plus ionae hic regina austri
exsurget in iudicium
cum generatione hac.et condemnauit eam
quia uenit a finibus terrae
audire sapientiam solomonis
et ecce plus solomone hic
cum autem immundus sps exierit
ab homine
circuit per inaquosa loca
quaerens requiem et non inuenit
μετα τησ γενεασ ταυτησ • και κατακρεινι αυτη
οτι ηλθεν εκ των περατων τησ γησ
ακουσαι την σοφιαν του σολομωνοσ
και ειδου πλειον σολομωνοσ ωδε
ρκθ :Οταν δε το ακαθαρτον πνα εξηλθη
απο του ανθρωπου
διερχεται δι ανυδρων τοπων
ζητουν αναπαυσιν· και ουχ ευρεισκει
τοτε λεγει · εισ τον οικον μου επιστρεψω
(Fol. 38 6.)
43
44
tunc dicit in domum meam reuertar
(Fol. 39 α.)
CΑΡ. ΧΙΙ. 35-44.
ΚΑΤ' ΜΑΘΘΕΟΝ
31
SET MATTHEUM
XII.
unde exibi.et ueniens inuenit
οθεν εξηλθον και ελθων ευρείσκει
τον οικον σχολαζοντα
domum uacantem
σεσαρωμενον και κεκοσμημενον
mundatam et ornatam
τοτε πορεύεται και παραλαμβανει μεθ εαυτου
45
επτα ετερα πνευματα • πονηρότερα αυτου
tunc uadit.et suscipit secum
septem alios
sps nequiores se
et introeuntes habitant ibi
και εισελθοντα κατοικει εκει
και γείνεται τα αισχατα αυτου
et fiunt nouissima eius peiora prioribus
του ανθρωπου εκεινου • χειρον των πρωτων
hominis illius.ita erit
46
ουτωσ εστε και τη γενεα ταυτη τη πονηρά
ρλ ιλαλουντοσ δε αυτου τοισ οχλουσ
ίδου η μητηρ και οι αδελφοι αυτου
ειστηκεισαν εξω ζητουντεσ λαλησαι αυτω
Ειπεν δε τισ αυτω: ιδου η μητηρ σου
και οι αδελφοι σου εστηκεισαν εξω
ζητουντεσ λαλησαι σοι
Ο δε αποκριθεισ ειπεν τω λεγοντι αυτω
et generationi huic pessimae
loquente autem eo turbis
ecce mater illius et fratres eius
stabant foris querentes loqui ei
dixit autem quidam illi: ecce mater tua
47
et fratres tui stant foras
48
querentes loqui tibi
qui autem respondens dixit dicentibus sibi
quae est mater mea. aut qui sunt
τισ εστιν η μητηρ μου η τινεσ εισιν
49
fratres mei . et extendens manum
super discipulos suos dixit
οι αδελφοι μου και εκτεινασ την χειρα
επι τουσ μαθητασ αυτου ειπεν
ίδου
η μητηρ μου και οι αδελφοι μου
οστισ γαρ ποιειτο θέλημα του πατροσ μου
Ecce mater mea et fratres mei
50
quicumque enim facit uoluntatem patris mei
qui est in caelis
ipse meus frater et soror et mater est
in die autem illo exiit ihs
XIII. I
et sedebat secus mare
et congregatae sunt ad eum turbae multae
του εν ουρανοσ
αυτοσ μου αδελφοσ και αδελφη και μητηρ εστι
ρλα :€σ δε τη ημερα εκεινη εξηλθεν ο ιησ
και εκαθητο παρα την
θαλασσαν
και συνήχθησαν προσ αυτον οχλοι πολλοι
ωστε αυτον εισ το πλοιον ενβαντα
καθησθαι» και πασο οχλοσ
επι τον αιγιαλον εστηκει - και ελαλησεν αυτοισ
πολλα» εν παραβολαισ λεγων
ίδου εξηλθεν ο σπειρων σπειραι
και εν τω σπειρίν αυτον
ita ut in naui ascendens
sederet et omnis turba
3
supra litus stabat.et locutus est eis
multa in parabolis dicens
Ecce exiit seminans seminare
4
et dum seminat
α μεν επεσεν παρα την οδον
quaedam ceciderunt secus uiam
(Fol. 40 α.)
(Fol. 39 0.)
CAPP. XII. 44-XIII. 4.
32
SEC MATTHEUM
KAT MAQOAION
XIII.
.
et uenerunt uolucres et comederunt ea
5
quaedam autem ceciderunt in petrosa
ubi non habeba terram multam
et continuo exhorta sunt
propter quod non haberet altitudinem terrae
και ηλθον τα πετεινα • και κατεφαγεν αυτα
α δε επεσεν επει τα πετρωδη
οπου ουκ ειχεν γην πολλην
και ευθυσ εξανετειλεν
δια το μη εχειν βαθοσ γησ
του δε ηλιου ανατειλαντοσ. εκαυματισθησαν
και δια το μη εχειν ριζαν» εξηρανθησαν
αλλα δε επεσεν εισ τασακανθασ
και ανεβησαν αι ακανθαι» και επνιξαν αυτα
αλλα δε επεσεν επι την γην την καλην
6
sole autem oriente.aestuauerunt
7
et quia non habebant radicem harunt
alia autem ceciderunt in spinis
et ascenderunt spinae. et suffocauerunt ea
alia autem ceciderunt. in terram bonam
8
και εδιδουν καρπον
et dabant fructum
ο μεν .ρ:ο δε.ξ.ο δε.λ
Ο έχων ώτα ακουειν ακουετω
9
10
quidam.c.quidam autem.lx.quidam · Xxx
qui habet aures audiendi audiat
Et accedentes discipuli eius dixerunt ei
quare in parabolis loqueris illis
qui autem respondens dixit eis
quia uobis datum est scire
mysterium regni caelorum
illis autem non est datum
και προσελθοντεσ οι μαθηται ειπον αυτω
δια τι εν παραβολαισ λαλεισ αυτοισ
Ο δε αποκριθεισ ειπεν αυτοισ
οτι υμειν δεδοται γνωναι
τα μυστηρια τησ βασιλειασ των ουρανω
εκεινοισ δε ου δεδοται
ρλβ :Οστισ γαρ εχει δοθησεται αυτω
και περισσευθησεται
II
12
qui enim habet dabitur ei
et abundabit
οστισ δε
ουκ
έχει:
• και ο εχει
qui autem non habet et quod habet
tolletur ab eo
αρθησεται απ αυτου
ρλη :δια τουτο εν παραβολαισ λαλει αυτοισ
να βλεποντεσ μη βλεπωσιν
13
ideo in parabolis loquor eis
ut uidentes non uideant
et audientes non audiant
και ακουοντεσ μη ακούσωσιν
14
και μη συνωσιν· μη ποτε επιστρεψωσιν
και τοτε πληρωθησεται επ αυτοισ
η προφητια του ησαϊου λεγουσα
πορευθητι και ειπε τω λαώ τουτω
et non intellegant.ne quando conuertantur
Et tunc conplebitur super eos
prophetia esaiae dicentes
uadae et dit populo huic
aure audietis et non intellegetis
et uidentes uidebitis. et non uidebitis
ingrassatum est enim cor populi huius
(Fol. 41 α.)
ακοη ακουσεται και ου μη συνηται
και βλεποντεσ βλεψεται και ου μη ίδητε
επαχυνθη γαρη καρδια του λαου τουτου
(Fol. 40 6.)
15
CΑΡ. ΧΙΙΙ. 4-15.
ΚΑΤ' ΜΑΘΘΑΙΟΝ
33
SEC MATTHEUM
ΧΙΙΙ.
et auribus grauiter audierunt
et oculos suos cluserunt
ne quando uideant oculis
et auribus audiant et corde
intellegant et conuertantur
et sanabo illos
και τοισ ωσιν βαρεωσ ηκουσαν
και τουσ οφθαλμουσ αυτων εκαμμισαν
μη ποτε ιδωσιν τοισ οφθαλμοισ
και τοισ ωσιν ακουσωσιν. και τη καρδια
συνωσιν και επιστρεψωσιν
και ίασομαι αυτουσ
ρλο : ύμων δε μακαριοι οφθαλμοι • οτι βλεπουσιν
και ωτα ύμων οτι ακουουσιν
αμην γαρ λεγω μειν
ότι πολλοι προφηται και δικαιοι
επεθύμησαν ειδειν α βλεπεται
και ουκ ηδυνήθησαν ειδειν
16
uestri autem ueati oculi. quia uident
et aures uestrae quia audiunt
amen enim dico uobis
17
quia multi prophetae et iusti
cupierunt uidere
quae
uidetis
et non potuerunt uidere
et audire quae auditis et non audierunt
και ακουσαι α ακουεται• και ουκ ήκουσαν
18
uos ergo audit
ρλε :ϋμεισ ουν ακουσατε
την παραβολην του σπειροντοσ
παντοσ ακουοντοσ τον λογον τησ βασιλειασ
19
parabolam seminantis
omnis qui audit uerbum regni
et non intellegit
uenit malignus et rapit
quod seminatur in corde ipsius
hic est qui secus uiam seminatus est
qui autem super petrosa seminatus est
hic est.qui uerbum audit
et continuo cum gaudio accipit eum
20
και μη συνιοντοσ
ερχεται ο πονηροσ και αρπαζει
το σπειρομενον εν τη καρδια αυτων
ουτοσ εστιν ο παρά την
οδον
σπαρεισ
ο δε επει τα πετρωδη σπαρεισ
ουτοσ εστιν·ο τον λογον ακουων
και ευθυσ μετα χαρασ λαμβανων αυτον
ουκ εχει δε ριζαν εαυτω
αλλα προσκαιροσ εστιν
γενομενησ δε θλειψαιωσ
η διωγμου δια τον λογον
ευθεωσ σκανδαλιζεται
Ο δε εισ τασ ακανθασ σπειρομενοσ
ουτοσ εστιν ο τον λογον ακουων
2Ι
non habet autem radicem in se
sed temporalis est
facta autem tribulatione
aut persecutione propter berbum
continuo scandalizatur
22
qui autem in spinis seminatur
hic est qui audit uerbum
et sollicitudo saeculi
και η μεριμνα του αιωνοσ
-
και η απατη του πλουτουσ. συνπνευγει τον λογο
et seductio diuitiarum . simul suffocat uerbu
et infructuos fit
και ακαρποσ γεινεται
(Fol. 41 6.)
(Fol. 42 α.)
5
CΑΡ. ΧΙΙΙ. 15-22.
34
SEC MATTHEUM
ΚΑΙ ΜΑΘΑΙΟΝ
XIII. 23
Ο δε επι την γην την καλην σπαρεισ
ουτοσ εστιν ο ακουων τον λογον και συνιεισ
τοτε καρποφορει και ποιει
ο μεν .ρ:ο δε.ξ.ο δε.λ.
: αλλην παραβολην παρεθηκεν αυτοισ λεγων
ωμοιωθη η βασιλεια των ουρανων
ανθρωπω σπειρoντι - καλον σπερμα
qui autem super terram bonam seminatus est
hic est qui audit uerbum et intellegit
tunc fructificat et facit
quodam.c.quod autem.lx.quod autem . xxx.
aliam parabolam adposuit eis dicens
simile est regnum caelorum
ρλς
24
homini seminanti bonum semen
εν τω ιδιω
in suo agro
25
cum autem dormirent homines
και
αγρω
Εν δε τω καθευδειν τουσ ανθρωπουσ
ηλθεν αυτου ο εκθροσ. και εσπειρεν ζιζανια
ανα μέσον του σειτου·
Ο • απηλθεν
οτε δε εβλαστησεν ο χορτοσ
26
και καρπον εποιησεν· τοτε εφανη τα ζιζανια
προσελθοντεσ δε οι δουλοι του οικοδεσποτου εκεινου 27
uenit eius inimicus. et superseminauit zizania
inter medium tritici et abiit
cum autem germinasset faenum
et fructum fecisset. tunc paruit zizania
accedentes autem serui. patrisfamiliae illius
dicunt ei domine
ειπον αυτω κυριε
nonne bonum semen seminasti in tuo agro
unde ergo habet zizania
qui autem dixit eis. inimicus homo
28
hoc fecit. dicunt ei serui
uis euntes colligimus ea
dicit eis non. ne forte collegentes zizania
eradicetis simul et triticum cum eis
30
ουχι καλον σπερμα εσπειρεσ εν τω σω αγρω
ποθεν ουν εχει ζιζανια
Ο δε εφη αυτοισ. εχθροσ ανθρωποσ
τουτο εποιησεν - λεγουσιν αυτω οι δουλοι
θελεισ απελθοντεσ συνλεξωμεν αυτα
λεγει αι
αυτοισ ου • μη ποτε συνλεγοντεσ τα ζιζανια 29
εκριζωσητε αμα και τον σειτον συν αυτοισ
αφετε αμφοτερα συναυξανεσθαι
εωσ του θερισμου» και εν καιρω του θερισμου
ερω τοισ θερισταισ
συνλεξατε πρωτον τα ζιζανια
και δησατε δεσμασ προσ το κατακαυσαι
τον δε σειτον συνλεγεται εισ την αποθην μου
ρλζ :αλλην παραβολην ελαλησεν αυτοισ λεγων
ομοια εστιν η βασιλεια των ουρανων
κοκκο σιναπεωσ • ον λαβων ανθρωποσ
sinite utraque simul crescere
usque ad messem .et in tempore messis
dico messoribus
colligite primum zizania
et ligate manipulos ad comburendum
triticum autem colligite in horreum meum
aliam parabolam locutus est is dicens
simile est regnum caelorum
grano sinapis.quod accipiens homo
seminauit in agro suo
quod minimum quidem est omnium seminum
(Fol. 43 α.)
31
έσπειρεν εν τω αγρω αυτου
32
ο μεικροτερον μεν εστιν • παντων σπερματω
(Fol. 42 6.)
CΑΡ. ΧΙΙΙ. 23-32.
KAT MACOAION
35
SEC MATTHEUM
XIII.
cum autem creuerit.maius holeribus est
et fiet arbor
ωστε
ita ut ueniant aues caeli
οταν δε αυξηση μειζων των λαχανων εστιν
και γεινεται δενδρον
ελθειν
τα πετεινα του ουρανού
και κατασκηνoιν εν τοισ
κλαδοισ
αυτου
ρλη : αλλην παραβολην • ομοια εστιν η βασιλεια
των ουρανων ζυμη
ην λαβουσα γυνη» ενεκρυψεν εισ αλευρου
et habetent in ramis eius
33
aliam parabolam.simile est regnum
caelorum fermento
quod accipiens mulier.abscondit in farinam
mensuras tres
donec fermentetur omne
haec omnia locutus est ihs
35
σατα τρεία
εωσ ου εζυμωθη ολον
ρλο
: ταυτα παντα ελαληνσεν ο ιησ
34
εν παραβολαισ τοισ οχλοισ* και χωρισ παραβολησ
ουκ ελαλει αυτοισ
οπωσ πληρωθη το ρηθεν
δια του προφητου λεγοντοσ
ανοιξω εν παραβολαισ το στομα μου
ερευξομαι κεκρυμμενα
απο καταβολησ κοσμου
ρμ : τοτε αφεισ τουσ οχλουσ ηλθεν εισ την οικειαν
και προσηλθον αυτω. οι μαθηται αυτου λεγοντεσ
φρασον ημειν την παραβολης
των ζιζανιων του αγρου
Ο δε αποκρειθεισ ειπεν
in parabolis turbis.et sine parabola
non loquebatur eis
ut conpleretur quod dictum est
per prophetam dicentem
aperiam in parabolis os meum
eructuauor absconsa
ab initio saeculi
36
tunc dimittens turbas. uenit in domum
et accesserunt ad eum discipuli eius dicentes
narra nobis parauolam
zizaniorum agri
qui autem respondens dixit
qui seminat semen bonum
37
Ο σπειρων το καλον
σπερμά
est filius hominis
εστιν οϋιοσ του ανθρωπου
ο δε αγροσ εστιν ο κοσμοσ. το δε καλον σπερμα 38
ουτοι εισιν οι υιο τησ βασ τησ βασιλειασ
τα δε ζιζανια εισιν» οι υιοι του πονηρου
ο δε εχθροσο σπειρασ αυτα εστιν
ο διαβολοσ. ο δε θερισμοσ
ager autem est saeculum.bonum autem seme
hii sunt fili regni
zizania autem sunt.fili maligni
inimicus autem qui seminauit est
39
diabolus. messis autem
συντελεια αιωνοσ εστιν
consummatio saeculi est
40
οι δε θερεισται ανγελοι εισιν
ωσπερ ουν συνλεγονται τα ζιζανια
και πυρι κατακαιoνται• ουτωσ εσται
(Fol. 436.)
messores autem angeli sunt
sicut ergo colleguntur zizania
et igni conburuntur. ita erit
(Fol. 44 α.)
CΑΡ. ΧΙΙΙ. 32-40.
36
SEC MATTHEUM
KAT MAOC
XIII.
in consummatione saeculi
mittet filius hominis
41
εν τη συντελεια του αιωνοσ
αποστελει ούιοσ του ανθρωπου
τουσ αγγελουσ αυτου » και συνλεξουσιν
εκ τησ βασιλειασ αυτου παντα τα σκανδαλα
angelos suos. et congregabunt
de regno eius omnia scandala
et facientes iniquitates
et mittunt eos in camino ignis
και τουσ ποιουντασ την ανομίαν
ibi erit fletus et stridor dentium
και βαλλουσιν αυτουσ εισ την καμινον του πυροσ 42
εκει εσται ο κλαυθμοσ • και ο βρυγμοσ των οδοντω
Τοτε οι δικαιοι λαμψουσιν ωσο ηλιοσ
εν τη βασιλεια του πρσ αυτων
43
tunc iusti lucebunt sicut sol
O
έχων ωτα ακουειν ακουέτω
44
45
Ομοια εστιν η βασιλεια των ουρανων
θηνσαυρω κεκρυμμενω εν αγρω
ον ευρων τισ εκρυψεν
και απο τησ χαρασ αυτου • ύπαγει και πωλει
παντα οσα εχει και αγοραζει τον αγρον εκεινο
παλιν ομοια εστιν η βασιλεια των ουρανων
ανθρωπω ενπορω
ζητουντι καλουσ
μαργαρειτασ
ευρων δε πολυτειμον μαργαρειτην
απελθων επωλησεν α ειχεν• και ηγορασεν αυτο
παλειν ομοια εστιν η βασιλια των ουρανων
σαγηνη βληθειση εισ την θαλασσαν
in regno patris sui
qui habet aures audiendi audiat
simile est regnum
caelorum
thensauro absconso in
agro
quem quidam inueniens abscondit
et prae gaudio eius. uadit et uendit
omnia
quae
habet. et emit agrum illum
iterum simile est regnum caelorum
homini negotianti
querenti bonas margaritas
et inueniens praetiosam margaritam
abit et uindedit quae habebat. et emit eam
iterum simile est regnum caelorum
saginae missae in mari
et ex omni genere congreganti
cum autem inpleta fuerit.educent eam
46
47
48
ad litus et sedentes
collegerunt meliora in uasis
και εκ παντοσ γενουσ συναγαγούση
οτε δε επληρωθη» ανεβιβασαν αυτην
επι τον αιγιαλος και καθισαντεσ
συνελεξαν τα καλλιστα εισ τα αγγια
τα δε σαπρα εξω εβαλαν
ουτωσ εστε'εν τη συντελεια του κοσμου
εξελεύσονται οι ανγελοι
και αφοριουσιν τουσ πονηρουσ
εκ μεσου των δικαιων • και βαλλουσιν αυτουσ
mala autem foris miserunt
sic erit in consummatione saeculi
49
exient angeli
et segregabunt malos
50
de medio iustorum et mittent eos
in caminum ignis
εισ την καμεινον του πυροσ
εκει εσται ο κλαυθμοσ και ο βρυγμοσ των ο
δοντω
(Fol. 446.)
ibi erit fletus et stridor dentium
(Fol. 45 α.)
CΑΡ. ΧΙΙΙ. 40-5ο.
ΚΑΤ' ΜΛΘΘ
37
SEC MATTHEUS
XIII. 51
.
intellexistis haec omnia. dicunt ei etiam
52
dicit eis. ideo omnis scriba
doctis in
regno caelorum
similis est homini patrifamiliae
qui emittit de thensauris suis
συνηκατε ταυτα παντα λεγουσιν αυτω ναι
λεγει αυτοις . δια τουτο πασ γραμματευσ
μαθηθευθεις εν τη βασιλεια των ουρανων
ομοιοσ εστιν ανθρωπω οικοδεσποτη
οστισ εκβαλλει εκ του θησαυρου αυτου
καινα και παλαια
ρμα : και εγενετο οτε ετελεσεν ο ιησ
τασ παραβολασ ταυτασ μετηρες εκειθεν
και ελθων εισ την πατριδα αυτου
εδιδασκεν αυτουσ εν τη συναγωγη αυτων
ωστε εκπλησσεσθαι αυτουσ και λεγειν
noua et ueteria
53
Et factum est cum consummasset ihs
parabolas istas migrauit inde
et ueniens in patria sua
docebat eos in synagogas eorum
54
ita ut mirarentur et dicerent
ποθεν τουτω
unde huic
πασα η σοφεια αυτη και αι δυναμεις
omnis sapientia haec et uirtutes
ουχ ουτος εστιν·ο του τεκτονοσ υιοσ
55
nonne hic est fabri filius
nonne mater eius maria dicitur
ουχι η μητηρ αυτου λεγεται μαριαμ
και οι αδελφοι αυτου ιακωβοσ και ιωαννησ
και σιμων και ιουδασκαι αι αδελφαί αυτου
et fratres eius iacobus et iohannes
56
et simon et iudas et sorores eius
ουχι πάσαι προσημασ εισιν
ποθεν ουν τουτω παντα ταυτα
non omnes apud nos sunt
unde
ergo
huic omnia hae
et scandalizabantur in eo
57
ihs autem dixit eis
και εσκανδαλιζοντο εν αυτω
ρμβ: Ο δε ιησ ειπεν αυτοισ
ουκ εστιν προφητησ ατειμοσ
ει μη εν τη πατριδι και εν τη οικεια αυτου
και ουκ εποιησεν εκει δυναμεις πολλασ
δια τασ απιστειασ αυτων
ρμγ
:Εν εκεινω δε τω καιρω ηκουσεν ηρωδης
ο τετραρχησ την ακοην ιηυ
58
XIV. I
non est profeta sine honore
nisi in patria 'et in domo sua
et non fecit ibidem uirtutes multas
propter incredulitates eorum
in illo autem tempore audiuit herodes
tetrarcha opinionem ihu
et dixit pueris suis
num quid hic est ïohannes baptista
quem ego decollaui
hic surrexit a mortuis
και είπεν τοισ παισιν αυτου
μη τι ουτοσ εστιν ιωανης ο βαπτιστησ
ον εγω απεκεφαλισα
αυτοσηγερθη απο των νεκρων
και δια τουτο αι δυναμεις εναργουσιν εν αυτω
ρμδ: Ο γαρ ηρωδησ κρατησασ τον ιωαννην
(Fol. 45 ο.)
et ideo uirtutes operantur in eo
3
herodes enim tenens ïohannen
(Fol. 46 α.)
CAPP. ΧΙΙΙ. 51-XIV. 3.
38
SEC MATTHEUM
ΚΑΤ ΜΑΘΘ
XIV.
ligauit eum in carcere
propter herodiadem uxorem fratris sui
dicebat enim ei ïohannes. non licet tibi
4
5
habere eam.et uolens eum occidere
timuit turbas
quia sicut prophetam eum habebant
natale autem facto herodis
6
saltabit filia herodiadis in medio
εδησεν αυτoν εν τη φυλακη
δια ηρωδιάδα την γυναικα του αδελφου αυτου
Ελεγεν γαρ αυτω ιωαννησ:ουκ εξεστιν σοι
εχειν αυτην • και θελων αυτoν αποκτειναι
εφοβηθη τον οχλον
οτι ως προφητην αυτον ειχαν
ρμε: γενεσειοισ δε γενομενοισ του ηρωδου
ωρχησατο η θυγατηρ αυτου ηρωδιας εν τω μεσω
και ηρεσεν τω ηρωδη οθεν μεθ ορκου
7
ωμολογησεν αυτη δουναι ο αν αιτησηται
η δε προβιβασθεισα • ύπο τησ μητροσ αυτησ ειπε 8
δοσ
μου
ωδε κεφαλην . ίωαννου του βαπτιστου
και λυπηθεισ ο βασιλευσ δια τουσ ορκουσ
και δια τουσ συνανακειμενουσ
εκελευσεν δoθηναι» και πεμψασ
απεκεφαλισεν τον ιωαννην εν τη φυλακη
και ηλεχθη η κεφαλη αυτου επι τω πινακι
και εδoθη των κορασιω
et placuit herodi•unde cum ïureiurando
promisit ei dare quodcumque petierit
quae autem docta a matre sua dixit
da mihi hic caput iohannis baptistae
et contristatus rex. propter iusiurandum
et propter conrecumbentes
9
1ο
iussit dari et mittens
decollauit iohannen in carcerem
II
et adlatum est caput eius supra
disco
et datum est puellae
et adtulit matri suae
I2
και ήνεγκεν τη μητρι αυτησ
και προσελθοντεσ οι μαθηται αυτου
ηραν το πτωμα αυτου και εθαψαν αυτο
και ελθοντεσ απηγγειλαν τω ιηυ
ρμς : ακουσασ δε ο ιησ ανεχώρησεν εκειθεν εν πλοιω
Et accedentes discipuli eius
tulerunt corpus eius et sepelierunt illud
et uenientes renuntiauerunt ihu
audiens autem ihs secessit inde nauigio
13
in desertum locum seorsum
εισ ερημον τοπον κατ ειδιαν
et audientes turbae
secuti sunt eum pedestri de civitatibus
Et egressus vidit turbam multam
It
et misertus est de eis et curauit
infirmos eorum
και ακουσαντεσ οι οχλου
ηκολουθησαν αυτω πεζη απο των πολεων
και εξελθων ειδεν οχλον πολυν
και εσπλαγχνισθη περι αυτων • και εθεραπευσε
τουσ αρρώστουντασ αυτων
ρμζ: Οψειασ δε γενομενησ προσηλθον αυτω
οι μαθηται αυτου λεγοντεσ
ερημοσ εστιν ο τοποσ. και η ωρα ηδη παρηλθεν
απολυσαν τουσ οχλουσ
(Fol. 46 6.)
15
sero autem facto accesserunt ad eum
discipuli eius dicentes
desertus est locus. et hora iam praeteriit
dimitte turbas
(Fol. 47 α.)
CAP. XIV. 3- 15.
KAT MAO
39
SEC MATTHĒUM
ένα απελθοντεσ εισ τασ κωμασ
XIV.
ut euntes in castella
emant sibi escas
16
qui autem dixit eis. non necesse habent ire
date uos manducare eis
17
qui autem dicunt ei.non habemus hic
nisi quinque panes et duos pisces
qui autem dixit adferte mihi illos
18
19
et cum iussisset. turbas discumbere
super faenum accepit quinque panes
et duos pisces · respiciens in caelum
benedixit. et frangens dedit discipulis
panes. discipuli autem turbis
20
et manducauerunt.et saturati sunt
21
αγορασωσιν εαυτοισ βρωματα
Ο δε ειπεν αυτοις·ου χρειαν εχουσιν απελθειν
δοτεϋμεις φαγειν αυτοισ:
οι δε λεγουσιν αυτω· ουκ εχομεν ωδε
ει μη πεντε αρτουσ και δυο ϊχθυασ
ο δε ειπεν φερεται μοι αυτουσ
και κελευσασ τον οχλον ανακλειθηναι
επι τον χορτον ελαβεν τουσ πεντε αρτουσ
και τουσ δυο ϊχθυασ: αναβλεψασ εισ τον ουρανο
ηύλογησεν - και κλασασ εδωκεν τοισ μαθηταισ
τουσ αρτουσ • οι δε μαθηται τοισ οχλουσ
και εφαγον παντεσ και εχορτασθησαν
και ηραν το περισσευον των κλασματων
ιβ. κοφινουσ πληρεισ
Οι δε αισθιωντεσ ησαν
ανδρεσ ωσ πεντακισχειλιοι
χωρισ παιδιων και γυναικων
ρμη
: και ευθεωσ ηναγκασαν τους μαθητασ
ενβηναι εισ το πλοιον • και προαγιν εισ το περα
εωσ ου απολυση τουσ οχλουσ
ρμό και απολυσασ τουσ οχλουσ
ανεβη εισ το οροσ καθ ιδιαν προσεύξασθαι
ρν : οψειασ δε γενομενησ μονοσ ην εκει
το δε πλοιον ην εισ μεσον τησ θαλασσησ
βασανιζομενον ύπο των κυματων
η γαρ εναντιοσο ανεμοσ
τεταρτησ δε φυλακησ τησ νυκτοσ
απηλθεν περιπατων προσ αυτουσ
επι τησ θαλασσησ
Οι δε μαθηται ιδοντεσ αυτον
επι τησ θαλασσησ περιπατουντα
εταραχθησαν λεγοντεσ οτι φαντασμα εστιν
(Fol. 47 6.)
et tulerunt reliquias fracmentorum
xi.cofinos plenos
qui autem manducarunt erant
uiri ad quinque milia
exceptis infantibus et mulieribus
et continuo coegit discipulos
ascendere navem . et praecedere trans
22
donec dimitteret tur
23
et cum dimisset turbas
ascendit in montem seorsum orare
sero autem facto solus erat ibidem
nauis autem erat in medium maris
2+
et uexabatur a fluctibus
erat enim contrarius uentus
quarta autem uigilia noctis
abit ambulans ad eos
super mare
26
discipuli autem uidentes eum
super mare ambulantem
turbati sunt dicentes:quoniam fantasma est
(Fol. 48 α.)
CΑΡ. ΧΙV. 15-20.
40
SEC MATTHEUM
KAT MACO
XIV.
et a timore exclamauerunt
27
και απο του φοβου εκραξαν
ευθυσ δε ελάλησεν αυτοισ λεγων
θαρρειτε εγω ειμει • μη φοβείσθαι
ρνα : αποκρειθεισ δε αυτω πετροσ ειπεν κε ει συ ει
κελευσον με ελθειν προσ σε επι τα ύδατα
continuo autem locutus est eis dicens
fidete
ergo sum . nolite timere
respondens autem ei petrus dixit dne si tu es
28
iube me uenire ad te super aquam
ο δε ειπεν ελθε
29
qui autem dixit ueni
et descendens de naui petrus
ambulauit super aquas
ut ueniret ad ihm
uidens autem uentum ualidum timuit
30
και καταβασ απο του πλοιου
πετροσ
περιεπατησεν επι τα ύδατα
ελθειν
προσ τον ιην
βλεπων δε τον ανεμον ίσχυρον εφοβηθη
και αρξαμενοσ καταποντιζεσθαι
εκραξεν λεγων κε σωσον με
Ευθεωσ δε ιησ εκτεινασ την χειρα
επελάβετο αυτου και λεγει αυτω ολιγοπιστε
εισ τι εδιστασασ
ρνά
: και αναβαντων αυτων εισ το πλοιον
et incipiens demergi
clamauit dicens dme libera me
3Ι
continuo autem ihs extens manum
adpraehendit eum et dicit illi modice fidei
quare dubitasti
32
εκόπασεν ο ανεμοσ
Et ascendentibus in naui
quieuit uentus
qui autem in naui erant uenientes
adorauerunt ei dicentes
οι δε εν τω πλοιω ελθοντεσ
33
34
uere filius dei es tu .et cum transfretassent
προσεκύνησαν αυτω λεγοντεσ
αληθωσ ιοσ θυει συ- και διαπερασαντεσ
ηλθον επι την γην εισ γεννησαρ"
ρνγ : και επιγνοντεσ αυτον
οι ανδρεσ του τοπου εκεινου:
uenerunt in terram gennasar
et cum cognouissent eum
35
uiri loci illius
απεστειλαν εισ ολην την περιχωρον εκεινην
36
και προσήνεγκαν αυτω παντασ τουσ
κακωσ εχοντας και παρεκαλουν αυτον
Ένα μονον αψωνται
του κρασπεδου του ματιου αυτου
και οσοι ήψαντο διεσώθησαν
ρνο :τοτε προερχονται προσ αυτον απο ιεροσολύμων XV. 1
φαρισαιοι και γραμματεισ λεγοντεσ
δια τι οι μαθηται σου παραβαινουσιν
την παραδοσιν των πρεσβυτερων
(Fol. 48 6.)
miserunt in uniuersa regionem illam
et optulerunt ei omnes male
habentes. et depraecabantur eum
ut tantum tangerent
fimbriam uestimenti eius
et quodquod tetigerunt salbati sunt
tunc accedunt ad eum ab hierosolymis
pharisaei et scribae dicentes
quare discipuli tui transgrediuntur
traditionem seniorum
(Fol. 49 α.)
2
CAPP. XIV. 26-XV. 2.
KAT MAOC
41
SEC MATTHEUM
Ου γαρ νιπτοντε τασ χειρασ αυτων
XV.
non enim labant manus suas
οταν αρτον εσθιωσιν
cum panem manducant
3
Ο δε αποκριθεισ ειπεν
δια τι και μεισ παραβαιναι την εντολην του θυ
δια την παραδοσιν ύμων • ο γαρ
θσ ειπεν
4.
τειμα τον πατέρα και την μητέρα
5
και ο κακολογων πατερα η μητερα
θανατω τελευτατω: υμεισ δε λεγεται
οσ δαν ειπη τω πατριη τη μητρι
δωρον ο δαν εξ εμου ωφεληθησ
qui autem respondens dixit
quare et uos transgredimini mandatum dei
propter traditionem uestram.ds enim dixit
honora patrem aut matrem
et qui maledicit patri aut matri
morte morietur uos autem dicitis
quicumque dixerit patri aut matri
munus quod ex me tibi prodest
non honorauit patrem suum
et inritum fecistis uerbum dei
propter traditionem, uestram
hypocritae bene prophetauit de uobis
esaias dicens populus hic
labiis me diligit.cor autem eorum
longe est a me sine causa autem colunt me
Ου
μη τειμήσει τον πατερα αυτου
6
7
και ηκυρωσατε τον λογον του θυ
δια την παραδοσιν ύμων
υποκριται • καλωσ επροφητευσεν περιύμων
ησαΐασ λεγων • ολαοσ ουτοσ
τοισ χειλεσιν με τειμα η δε καρδια αυτων
πορρω εστιν απ εμου • ματην δε σεβονται με
διδασκοντεσ διδασκαλειασ
8
9
docentes doctrinas
mandata hominum
ΙΟ
Et conuocans turbam dixit eis
Ι
audite et intellegite. non omne quod intrat
in os communicat hominem
12
ενταλματα ανθρωπων
και προσκαλεσαμενοσ τον οχλον ειπεν αυτοισ
ακουεται και συνϊετε. ου παν το εισερχομενο
εισ το στομα • κοινωνι τον ανθρωπον
αλλα το εκπορευομενον εκ του στοματοσ
εκεινο κοινωνει τον ανθρωπον
ρνε : τοτε προσελθοντεσ οι μαθηται
λεγουσιν αυτω. οιδασ οτι οι φαρισαιοι
ακουσαντεσ τον λογον εσκανδαλισθησαν
Ο δε αποκρειθεισ ειπεν πασα φυτεια
ην ουκ εφυτευσεν ο πατηρ μου
ο ουρανιοσ • εκριζωθησεται
ρνς :αφετε τουσ τυφλουσ. τυφλoι εισιν οδηγοι
τυφλοσ δε τυφλον εαν oδαγη
αμφοτεροι ενπεσουνται εισ βοθρον
(Fol. 49 6.)
sed quod egreditur de ore
illut communicat hominem
tunc accedentes discipuli
dicunt ei scis quoniam pharisaei
audientes uerbum scandalizati sunt
qui autem respondens dixit.omnis plantatio
quam non plantauit pater meus
caelestis eradicabitur
13
14
sinite caecos. caeci sunt duces
caecus autem caecum si ducat
utrisque incidunt in foueam
(Fol. 5ο α.)
6
CΑΡ. ΧV. 2-14.
42
SEC MATTHEUM
ΚΑΤ ΜΑΘΘΑΙΟΝ
ρνς:
XV. 15
: αποκριθεισ δε ο πετροσ ειπεν αυτω
φρασον ημειν την παραβολην ταυτην
Ο δε ειπεν ακνην και μεισ ασυνετοι εστε
16
respondens autem petrus dixit ei
narra nobis parabolam is tam
qui autem dixit.adhuc et uos insipientes estis
non intellegitis quia omne quod introit in os
in uentrem cedit
ου νοειτε οτι παν το εισπορευομενον
17
et in secessum mittitur
18
qui autem exeunt de ore
de corde exeunt
illa communicant hominem
19
de corde enim exeunt
cogitationes malae. homicidia
adulteria · fornicaticnes furta
falsa testimonia blasfemiae
20
haec sunt
quae communicant hominem
inlotis autem manibus manducare
non communicat hominem
2Ι
Et exiens inde ihs secessit
in partes tyri.et sidonae
ע
22
εισ το στομα · εισ την κοιλειαν χωρει
και εισ αφεδρωνα εκβαλλεται
τα δε εκπορευομενα εκ του στοματοσ
εκ τησ καρδιασ εξερχεται
εκεινα κοινωνει τον ανθρωπον
εκ γαρ τησ καρδιασ εξερχονται
διαλογισμοι πονηροι» φονοι
μοιχιαι• πορνειαι κλοπαι
ψευδομαρτυριαι· βλασφημεια
ταυτα εισιν τα κοινωνουντα τον ανθρωπον
το δε ανειπτοισ χερσιν φαγειν
ου κοινωνει τον ανθρωπον
και εξελθων εκειθεν ο ιησ ανεχώρησεν
εισ τα μερη τυρου και σειδωνοσ
και ίδου γυνη χαναναια απο των οριων εκείω
εξελθουσα εκραζεν οπισω αυτου λεγουσα
ελεησον με κε ϋιοσ δανειο
η θυγατηρ μου κακωσ δαιμονιζεται
Ο δε ουκ απεκριθη αυτη λογον
και προσελθοντεσ οι μαθηται αυτου
ηρωτουν αυτον λεγοντεσ απολυσον αυτην
οτι κραζει οπισθεν ημων
ρνη
: Ο δε αποκριθεισ ειπεν ουκ απεσταλην
ει μη εισ τα προβατα ταυτα
τα απολωλοτα οικου εισραηλ
ρνθ: η δε ελθουσα προσεκυνι αυτω λεγουσα
κε βοηθει μοι· ο δε αποκριθεισ ειπεν
ουκ εξεστιν λαβειν τον αρτον των τεκνων
και βαλιν τοισ κυναριοισ
(Fol. 5o 6.)
et ecce mulier chananaea.de finibus illis
i
exens clamabat post illym dicens
miserere mei dne fili dauid
filia mea male daemonizatur
23
qui autem non respondit ei uerbum
et accedentes discipuli eius
rogabant eum dicentes. dimitte illam
quia clamat post nos
qui autem respondens dixit. non sum missus
nisi ad oues has
24
quae perierunt domus istrahel
25
26
quae autem ueniens adorabat ei dicens
dne adiuba me.qui autem respondens dixit
non licet accipere panem filiorum
et mittere canibus
(Fol. 51 α.)
CΑΡ. ΧV. 15-26.
ΚΑΤ ΜΑΘΘ
43
SEC MATTHEUM
XV. 27
quae autem dixit etiam dme et canis enim
Η δε ειπεν ναι κε» και γαρ τα κυναρια
εσθιουσιν απο των ψειχων
edent de micis
των πειπτοντων απο τησ τραπεζησ
quae cadent de mensis
dominorum suorum
28
tunc respondens dixit ei o mulier
magna est tua fides. fiat tibi sicut uis
et sanata est filia eius ab hora illa
ρξ
29
Et transiens inde ihs uenit
των κυναρίων αυτών
τοτε αποκριθεισ ειπεν αυτηγυναι
μεγαλη σου η πιστισ γενηθήτω σοι ωσ θελεισ
και λαθη η θυγατηρ αυτησ· απο τησ ωρασ εκεινησ
: και μεταβασ εκειθεν ο ιησηλθεν
παρα την θαλασσαν τησ γαλιλαιασ
και αναβασεισ το ροσ εκαβητο εκει
και προσηλθον αυτω οχλοι πολλοι
εχοντεσ μεθ εαυτων
χωλουσ • τυφλουσ. κυλλουσ
και ετερουσ πολλουσ και εριψαν αυτουσ
υπο τουσ ποδασ αυτου
secus mare galilaeae
et ascendens in monte sedebat ibi
30
et accesserunt ad eum turbae multae
habentes secum
clodos. caecos .sideratos
et alios multos. et proiecerunt eos
sub pedibus eius
et curauit eos omnes
31
ita ut turba miraretur uidens
surdos loquentes.sideratos incolumes
et clodos ambulantes
et caecos uidentes
και εθεραπευσεν αυτουσ παντασ
ωστε τον οχλον θαυμασαι βλεποντασ
κωφουσ λαλουντασ και κυλλουσ υγιεισ
και χωλουσ περιπατουντασ
και τουσ τυφλουσ βλεποντασ
και εδοξασαν τον θν ισραηλ
Ο δε ιησ προσκαλεσαμενοσ τουσ μαθητασ αυτου 32
ειπεν σπλαγχνιζομαι επι τον οχλον τουτον
οτι ηδη ημεραι·γ εισιν και προσμενουσιν μου
και ουκ εχουσιν τι φαγωσιν
και απολυσαι αυτουσ νηστεισ ου θελω
μη ποτε εκλυθωσιν εν τη οδω
και λεγουσιν αυτω οι μαθηται αυτου
33
ποθεν ουν ημειν εν ερημια αρτοι τοσουτοι
ωστε χορτασαι οχλον τοσουτον
και λεγει αυτοισο ιησ ποσουσ αρτουσ εχεται 34
οι δε ειπον αυτω επτα και ολιγα ιχθυδια
και παραγγειλασ τω οχλω αναπεσιν
35
επι την γην. ελαβεν τουσ.ζ. αρτουσ
(Fol. 51 6.)
et glorificauerunt dm istrahel
ihs autem conuocans discipulos suos
dixit misereor.super turbam hanc
quia iam dies tres sunt. et sustinent me
Et non habent quid manducent
et dimittere eos iaiunos nolo
ne dissolbantur in itinere
et dicunt ei discipuli eius
unde ergo nobis in deserto panes tanti
ut satientur turbae tantae
Et dicit eis ihs.quod panes habetis
qui autem dixerunt septem . et paucos pisciculos
Et cum iussisset turbas discumbere
supra terram accepit septem panes
(Fol. 52 α.)
36
CΑΡ. ΧV. 27-36.
44
SEC MATTHEUM
KAT MAOC
XV.
et pisces et gratias agens fregit
et dabat discipulis. discipuli turbae
et manducauerunt omnes.et saturati sunt
38
et quod superauit fragmentorum tulerunt. vii • sportas plenas
qui autem manducauerant erant. quattuor milia uiri
exceptis infantibus et mulieribus
di
Et mittens turbas ascendit nauem
και τουσίχθυασ και ευχαριστησασ εκλασεν
και εδιδου τοισ μαθηταισοι δε μαθηται τω οχλω
και εφαγον παντεσ και εχορτασθησαν
37
και το περισσευον των κλασματων ηραν·ζ· σφυριδασ πληρεισ
οι δε αισθιoντεσ ησαν τετρακισχιλιοι ανδρεσ
χωρισ παιδιων και γυναικων
ρξα : και απολυσασ τουσ οχλουσ ενβαινει εισ το πλοιο 39
και ηλθεν εισ τα ορια τησ μαγαδαν
και προσελθοντεσ οι φαρισαιοι και σαδδουκαιοι XVI. 1
πειραζοντεσ αυτον επηρώτησαν
σημειον εκ του ουρανου επιδειξαι αυτοισ
Ο δε αποκριθεισ ειπεν οψειασ γενομενησ
λεγεται ευδεια πυρραζει γαρ ο ουρανοσ
et uenit in finibus magadan
Et accedentes pharisaei et sadducaei
temptantes eum interrocauerunt
signum de caelo ostenderet eis
qui autem respondens dixit.sero factum
dicitis serenum rubicundum est enim caelum
2
και πρωει σημερον χειμών
3
et mane hodie pluuia
rubet enim triste caelum
πυρραζει γαρ στυγναζων ο αηρ
το μεν προσωπον του ουρανού
faciem quidem caeli
scitis iudicare
γεινωσκεται διακρεινειν
τα δε σημια των καιρων ου δυνασθαι
ρέβ: γενεα πονηρα ζητει σημιον
και σημιαν ου δοθησεται αυτη
4
signa autem temporum non potestis
generatio mala signum querit
et signum non dabitur ei
nisi signum ionae
et relinquens eos abiit
Et uenientes trans.obliti sunt discipuli.
panes accipere
ihs autem dixit eis. uidete et adtendite
6
a fermento farisaeorum
et sadducaeorum
ει μη το σήμιον ιωνα
και καταλιπων αυτουσ απηλθεν
και ελθοντεσ εισ το περαν • επελαθοντο οι μαθηται 5
.
αρτουσ λαβειν
ρξη : Ο δε ιησ ειπεν αυτοισ ορατε και προσεχετε
απο τησ ζυμησ των φαρισαιων
και σαδδουκαίων
ဝင့်ဝဲ :τοτε διελογιζοντο εν εαυτοισ λεγοντεσ
οτι αρτουσ ουκ ελαβομεν
γνουσ
δε οιησ ειπεν «τι διαλογιζεσθαι εν εαυτοισ
ολιγοπιστοι οτι αρτουσ ουκ εχεται
ουπω νοειτε . ουδε
μνημονευετε
οτε τουσ πεντε αρτουσ. τοισ πεντακισχιλειοισ
και ποσουσ κοφινουσ ελαβεται
(Fol. 52 6.)
7
8
tunc cogitabant inter se dicentes
quia panes non accepimus
sciens autem ihs dixit.quid cogitatis inter uos
modicae fidei . quia panes non habetis
nondum intellegitis. neque meministis
quando quinque panes quinque milibus
et quod cofinos accepistis
(Fol. 53 α.)
9
CAPP. XV. 36–XVI. 9.
ΚΑΤ' ΜΑΘΘ
45
SEC MATTHEUM
ουδε τουσ επτα αρτουστoιστετρακεισχειλειοισ XVI.
και ποσασ σφυριδασ ελαβετε
ΙΟ
nec septe panes. quattuor milibus
et quod sportas accepistis
quomodo non intellegistis quia
non de panibus dixi attendite
πωσ ουνοειτε οτι
II
ου περι αρτου ειπον προσεχετε
απο τησ ζυμησ των φαρισαιων
και σαδδουκαλιων
de fermento farisaeorum
et sadducaeorum
I 2
tunc intellexerunt.quia non dixit
adtendite de fermento sed de doctrina
13
pharisaeorum et sadducaeorum
Ueniens autem ihs in partes caesariae
philippi. interrogabat discipulos dicens
quem me dicunt homines esse
filium hominis
14
qui autem dixeruntïohannen baptistam
alii autem heliam alii autem hieremian
τοτε συνηκαν• οτι ουκ είπεν
προσεχεις απο τησ ζυμησ. αλλα απο τησ διδαχησ
των φαρισαίων και σαδδουκαίων
ρξε : Ελθων δε ο ιησ εισ τα μερη καισαριασ
τησ φιλιππου· ηρωτα τουσ μαθητασ λεγων
τινα με οι ανθρωποι λεγουσιν ειναι
υιον του ανθρωπου
Οι δε ειπον ιωαννην τον βαπτιστην
αλλοι δε ηλειαν. ετεροι δε ϊηρεμειαν
η ενα των προφητων λεγει αυτοισ
15
μεισ δε τινα με λεγεται ειναι
ρξς: αποκριθεισ δε σιμων πετροσ ειπεν αυτω
16
συ ει ο χρσοϋιοσ του θυ το σωζοντοσ
αποκριθεισ δε ο ιησ ειπεν
μακαριοσ ει σιμων βαρ ιωνα
οτι σαρξ και αιμα ουκ απεκαλυψεν σου
αλλο πατηρ μου ο εν τοισ ουρανοισ
καγω δε σου λεγω: οτι συ ειπετροσ
και επι ταυτην την πετραν οικοδομησω
την εκκλησιαν μου - και πυλαι αδου
aut unum de prophetis. dicit eis
uos autem quem me dicitis esse
respondens autem simon petrus dixit ei
tu es xps filius di saluatoris
respondens autem ihs dixit
beatus es simon bar iona
17
18
h
ου κατισχυσουσιν αυτησ
σοι δωσω τασ κλεισ τησ βασιλειασ των ουρανω 19
και ο αν δησησ επι τησ γησ
εσται δεδεμενον εν τοισ ουρανοισ
και ο αν λυσησ επι τησ γησ
εστε λελυμενον εν τοισ ουρανοισ
:τοτε επετειμησεν τοισ μαθηταισ
(Fol. 536.)
quia caro et sanguis · non reuelauit tibi
sed pater qui in caelis est. et ego autem
dico tibi . quia tu es petrus
et super anc petram aedificavo
ecclesiam meam. et portae inferorum
non praeualebunt ei
tibi dabo claues regni caelorum
et quodcumque ligaueris super terram
erit ligatum in caelis
et quod solueris in terra
etrit solutum in caelis
ρές
20
tunc comminatus est discipulis
(Fol. 54 α.)
CΑΡ. ΧVΙ. το- 20.
46
SEC MATTHEUNI
ΚΑΤ ΜΑΘΘ
να μηδενι ειπωσιν • οτι ουτοσ εστιν ο χρσ ιησ ΧVΙ.
απο τοτε ηρξατο ιησ δικνυειν τοισ μαθηταισ αυτου 21
οτι δι αυτον · εισ ίεροσολυμα απελθειν
και πολλα παθεις ύπο των πρεσβυτερων
€
ut nemini dicerent.quia hic est ihs xps
Exinde coepit ihs ostendere discipulis suis
quia oportet eum · hierosolyma ire
et multa pati a senioribus
et principibus sacerdotum et scribis
και αρχείεραίων και γραμματαίων
και αποκτανθηναι
et interfici
22
et post tres dies resurgere
Et suscipiens eum petrus
coepit increpare eum et dicere
misereatur tibi dme. non erunt haec tibi
23
και μετα τρεισ ημερασ αναστήναι
ρξη : και προσλαβομενοσ αυτον οπετροσ
ηρξατο αυτω επειτειμαν και λεγειν
ειλεοσ σοι κε ου μη εστε τουτο σου
Ο δε επιστραφεισ ειπεν τω πετρω
υπαγε οπισω μου σατανα • σκανδαλον ει εμοι
οτι ου φρονεισ τα του θυ· αλλα του ανθρωπου
:τοτε ο ιησ ειπεν· τοισ μαθηταισ αυτου
ειτεισ θελει οπισω μου ελθειν
απαρνησάσθω εαυτον
ρεθ
qui autem conuersus ait petro
uade post me satana scandalum es mihi
quia non sapis quae sunt dei.sed que hominis
tunc ihs dixit discipulis suis
si quis uult post me uenire
abneget seipsum
2.4
et tollat crucem suam
25
και αρατω τον σταυρον αυτου
και ακολουθειτω
μοι· οσ γαρ αν θελη
την ψυχην αυτου σωσαι» απολεσει αυτην
οσ δαν απολεσει την ψυχην αυτου
et sequatur me.qui enim uoluerit
animam suam saluare. perdet eam
qui autem perdiderit animam suam
propter me inueniet eam
quid autem prodest homini
ενεκεν εμου • ευρησει αυτην
26
si totum mundum lucretur
animae autem suae detrimentum faciat
aut quid dabit homo
27
τι γαρ ωφελειται ανθρωποσ
εαν τον κοσμον ολον κερδη
την δε ψυχην αυτου ζημιωθη
η τι δωσει ανθρωποσ
ανταλλαγμα τησ ψυχησ αυτου
ρο :μελλει γαρ ο ύιοσ του ανθρωπου
ερχεσθαι εν τη δοξη του πατροσ αυτου
μετα των αγιων αγγελων αυτου
και τοτε αποδωσει εκαστω
κατα την πραξιν αυτου
αμην λεγω μειν
ωδε εστωτων
(Fol. 54 6.)
commutationem animae suae
incipiet enim filius hominis
uenire in gloriam patris sui
cum sanctis angelis suis
et tunc red
det unicuique
secundum o
pera sua
amen dico uobis
sunt quidam de stantibus hic
(Fol. 55 α.)
28
εισιν τινεσ των
CΑΡ. ΧVΙ. 20--28.
ΚΑΤ ΜΑΘΘ
47
SEC MATTHEU
XVI.
qui non gustabunt mortem
donec uideant filium hominis
uenientem in regno suo
Et factum est post dies sex
suscepit ihs petrum
et iacobum et iohannen
fratrem eius.et leuauit eos
οιτινεσ ου μη γευσωνται θανατου
εωσ αν ειδωσιν τον υιον του ανθρωπου
ερχομενον εν τη βασιλεια αυτου
ροα :και εγενετο μεθ ημερασ εξ
XVII. I
παραλαμβανει ο ιησ τον πετρον
και τον ιακωβον και τον ιωαννην
τον αδελφον αυτου και αναγει αυτουσ
εισ οροσ ύψηλον λειαν
και μεταμορφωθεισο ιησενπροσθεν αυτων
ελαμψεν το προσωπον αυτου • ωσ ο ηλιοσ
δε ειματεια αυτου
εγενετο λευκα ωσ χειων
και ίδου ωφθη αυτοισ μωϋσησ
και ηλειασ μετ αυτου συνλαλουντεσ
αποκριθεισ δε ο πετροσ ειπεν τω ιηυ κε
4
in montem excelsum nimis
2
et transfiguratus ihs coram illis
effulsit uultus eius sicut sol
τα
uestimenta autem eius
facta sunt alba sicut nix
3
et ecce paruit eis moyses
et helias cum eo loquentes
respondens autem petrus dixit ihu dme
bonum est nos hic esse
ωδε ειναι
καλον εστιν ημασ
ωδε · τρεισ σκηνασ
si bis faciamus hic.tria tabernacula
ει θελεισ
ποιησωμεν
σοι μειαν. και μουσει μειαν και ηλεια μειαν
Ετι αυτου λαλουντοσ.ιδου νεφελη φωτεινη
επεσκιαζεν αυτουσ
και ιδου φωνη εκ τησ νεφελησ λεγουσα
5
tibi unum et moysi unum 'et heliae unum
adhuc eo loquente.ecce nubs lucida
obumbrabat eos
Et ecce uox de nube dicens
ουτοσ εστινο υιοσ
μου ο αγαπητοσ
ενω ηυδοκησα ακουετε αυτου
ακουσαντεσ δε οι μαθηται
hic est filius meus dilectus
in quo conplacui audite eum
audientes autem discipuli
ceciderunt in faciem suam
6
επεσαν επιπρόσωπον αυτών
και εφοβηθησαν σφοδρα και προσηλθεν ο ιησ
7
et timuerunt ualde. et accessit ihs
et tetigit eos et dixit
surgite et nolite timere
8
leuantes autem oculos suos
neminem uiderunt nisi solum ihm
ροβ:
και ηψατο αυτων και ειπεν
εγειρεσθαι και μη φοβείσθαι
Επερ ντεσ δε τουσ οφθαλμουσ αυτων
ουδενα ειδον · ει μη μονον τον
την
: και καταβαινοντεσ εκ του ορ
ενετειλατο αυτοισο ιησ λεγων
μηδενει ειπητε το οραμα
(Fol. 55 6.)
σ
9
Et descendentes de monte
praecepit eis dicens ihs
nemini dixeritis uisum
(Fol. 56 α.)
CAPP. XVI. 28-XVII. 9.
48
SEC MATTHEUM
KAT MAOO
XVII.
donec filius hominis
a mortuis resurgat
Et interrogauerunt eum discipuli dicentes
quid ergo scribae dicunt
quia heliam oportet uenire primum
qui respondens ait. helias quidem uenit
restituere omnia
ΥΙ
I 2
dico autem uobis .quia helias iam uenit
et non cognouerunt eum.sed fecerunt ei
quanta uoluerunt
tunc intellexerunt discipuli
quia de ïohanne baptista dixit eis
sic et filius hominis incipiet pati ab eis
αυτω
Et eum uenisset at turbam adcessit ad eum
homo adgeniculans
ante eum et dicens
15
εωσ ου οϋιοσ του ανθρωπου
εκ νεκρων εγερθη
poy :και επηρώτησαν αυτον οι μαθηται αυτου λεγοντεσ το
τι ουν οι γραμματεισ λεγουσιν
οτι ηλειαν δει ελθειν πρωτον
Ο δε αποκριθεισ ειπεν • ηλειασ μεν ερχεται
αποκαταστησαι παντα
λεγω δε υμειν οτι ηλειασ ηδη ηλθεν
και ουκ επεγνωσαν αυτον. αλλα εποιησαν αυτω
οσα ηθελησαν
τοτε συνηκαν οι μαθηται
13
οτιπερι ϊωαννου του βαπτιστου ειπεν αυτοισ
ουτωσ καιούιοσ του ανθρωπου - μελλειπασχίϋπ
ρού : και ελθων προσ τον οχλον προσηλθεν αυτω
14
ανθρωποσ γονυπετων
ενπροσθεν αυτου και λεγων
κε ελεησον μου τον υιον οτι σεληνιαζεται
και κακωσ πασχει - πολλακισ γαρ
πιπτει εισ το πυρ και ενιοτε εισ το ύδωρ
και προσηνεγκα αυτον τοισ μαθηταισ σου
16
και ουκ ηδυνήθησαν·θεραπευσαι αυτον
αποκριθεισ δε ο ιησ ειπεν "ω γενεα απιστοσ 17
και διεστραμμενη. εωσ ποτε μεθυμων εσομαι
εωσ ποτε ανεξομαι υμων.
φερετε μοι αυτον ωδε' και επετειμησεν αυτω ο ιησ 18
και εξηλθεν απ αυτου το δαιμονιον
και εθαραπευθη ο παισ" απο τησ ωρασ εκεινησ
ροε : τοτε προσελθοντεσ οι μαθηται
19
τω ιηυ καθ ιδιας ειπον δια τι ημεισ
ουκ ηδυνήθημεν εκβαλειν αυτο
Ο δε λεγει αυτοισ
δια την απιστειαν ύμων
αμην γαρ λεγω μειν εαν εχητε πιστιν
(Fol. 56 6.)
dme miserere fili mei•quia lunaticus est
et male patitur aliquotiens enim
cadit in igne saepius in aqua
et obtuli eum discipulis tuis
et non potuerunt curare eum
respondens autem ihs dixit.o generatio incredula
et peruersa • quousque uobiscum ero
usque quo patiar uos
adferte mihi illum hoc. et increpauit ei ihs
et exiit ab illo daemonium
et sanatus est puer ab illa hora
tunc accedentes discipuli eius
ad ihu.seorsum dixerunt. quare nos
non potuimus expellere illud
qui autem dicit eis
propter incredulitatem uestram
amen enim dico uobis.si habueritis fidem
20
(Fol. 57 α.)
CΑΡ. ΧVΙΙ. 9- 20.
KAT MACO
49
SEC MATTHEUM
XVII.
sicut
granum sinapis. dicetis monti huic
transi hic illo.et transiet
ωσ κοκκοσ σιναπεωσ • ερειτε τω ορει τουτω
μεταβηθει ενθεν εκει και μεταβησεται
και ουδεν αδυνατησει μειν
τουτο δε το γενοσ ουκ εκπορευεται
et nihil inpossibile erit uobis
hoc autem genus non exit
2Ι
nisi in oratione et iaiunio
22
ει μη εν προσευχή και νηστεια
ρος: αυτων δε αναστρεφομενων εν τη γαλειλαια
ειπεν αυτοισο ιησ μελλει ο υιοσ του ανθρωπου
παραδιδοσθαι· εισ χειρασ ανθρωπων
ipsis autem conuersantibus in galilaea
dixit eis ihs.incipiet filius hominis
tradi.in manus hominusm
και αποκτείνουσιν αυτόν
23
et occident eum
et post tres dies resurget
et contristati sunt ualde
24
Et uenientibus eis in cafarnaum
25
accesserunt.qui tributum accipiunt
et dixerunt petro• magister uester
non praestat tributum et dicit etiam
Et ingresso in domum praeuenit eum ihs dicens
quid tibi bidetur simon.reges terrae
a quibus accipiunt.uectigal aut censum
a filiis suis aut ab alienis
dicit illi ab alienis
και μετα τρεισ ημερασ εγερθησεται
και ελυπηθησαν σφοδρα
ροζ :και ελθοντων αυτων εισ καφαρναουμ
προσηλθον • οι τα διδραγματα λαμβανοντεσ
και ειπαν τω πετρωο διδασκαλοσύμων
ου τελει δειδραγμα - λεγει ναι
και εισελθοντι εισ την οικειαν
προεφθασεν αυτον ο ιησ λεγων
τι σοι δοκει σιμων οι βασιλεισ τησ γησ
απο τινων λαμβανουσιν «τελη η κηνσον
απο των ϋιων αυτων • η απo των αλλοτριων
λεγει αυτω απο των αλλοτριων
Εφη αυτω ο ιησ αραγε ελευθεροι εισιν οι υιοι
ίνα δε μη σκανδαλεισωμεν αυτουσ
27
πορευθεισ εισ την θαλασσαν. βαλε ανκιστρο
και τον αναβαντα πρωτον ιχθυς αρον
και ανοιξασ το στομα αυτου
ευρησεισ εκει στατήρα • εκεινον λαβων
δοσ αυτοισ· αντι εμου και σου
ροη : Εν εκεινη τη ωρα προσηλθον οι μαθηται τω ιηυ ΧVΙΙΙ.
λεγοντεσ τισ αρα μειζω εστιν
εν τη βασιλεια των ουρανων
και προσκαλεσαμενοσ ο ιησ παιδιον εν
26
ait illi ihs.ergo liueri sunt filii
ut autem non scandalizemus eos
pergens ad mare. mitte hamum
et qui ascenderit primum piscis tolle
et aperiens os eius
inueniens illic staterem
Ι
illum accipiens da eis
pro me et pro te
in illa hora · accesserunt discipuli ad ihm
dicentes. quis nunc maior est
caelorum
Et aduocans ihs puerum unum
statuit illum in medio eorum . et dixit
in regno
3
εστησεν αυτο εν μεσω αυτων· και ειπεν
(Fol. 57 6.)
(Fol. 58 α.)
7
CAPP. XVII 20-XVIII. 3.
50
SÈC MATTHEUM
KAT MACO
XVIII.
Amen dico uobis.si non convertamini
αμην λεγω μειν· εαν μη στραφηται
και γενησθε ωσ τα παιδια ου μη εισελθητε
εισ την βασιλειαν των ουρανων
Οστισ ουν ταπεινωσει εαυτον
4
et fueritis sicut pueri.non introibitis
in
regno
caelorum
quicumque ergo humiliaverit se
sicut puer iste. hic erit maior
in
regno caelorum et quicumque
susceperit. unum puerum talem
in nomine meo me recipit
qui autem scandalizauerit. unum de minimis istis
qui credunt in me.expedit ei
ut suspendatur mola asinaria
ωσ το παιδιον τουτο: ουτοσ εστιν ο μειζων
εν τη βασιλεια των ουρανων
και οσ αν δεξηται· εν παιδιον τοιουτον
επι τω ονοματι μου εμε δεχεται
ροθ: Οσ δαν σκανδαλειση» ενα των μεικρων τουτω
των πιστευοντων εισ εμε· συνφερει αυτω
ϊνα κρεμασθη μυλοσ ονικοσ
επι τον τραχηλον αυτου
και καταποντισθη εν τω πελαγει τησ θαλασσησ
5
6
super collum eius
et demergi in pelago maris
Uae mundo a scandalis
Ουαι τω κόσμω
• απο των σκανδαλων
7
αναγκη γαρ εστιν. ελθειν τα σκανδαλα
necesse est enim . uenire scandala
uerum tamen uae homini
per quem scandalum uenit
8
Si autem manus tua aut
pes
tuus
scandalizat te abscide eum
et mitte abs te bonum tibi est
introire in uitam clodum aut sideratum
πλην δε: ουαι των ανθρωπω
δι ου το σκανδαλον ερχεται
ρπ : Ει δε η χειρ σου ηο πουσ σου
σκανδαλιζει σε εκκοψον αυτον
και βαλε απο σου 'καλον σοι εστιν
εισελθειν εισ την ζωην χωλον η κυλλον
η δυο ποδαση δυο χειρασ εχοντα
βληθηναι εισ το πυρ το αιωνιον
το αυτο ει και ο οφθαλμοσ σου σκανδαλιζει σε
εξελε αυτον και βαλε απο σου και καλον σοι εστιν
μονοφθαλμον εισ την ζωην εισελθειν
η δυο οφθαλμουσ εχοντα βληθηναι
quam duo pedes. aut duas manus habentem
mitti in ignem aeternum
Similiter et si oculus tuus scandalizat te
9
erue eum · et mitte abs te. bonum tibi est
luscum in uitam uenire
quam duos oculos habentem mitti
εισ την γέενναν
in gehennam
uidete ne contemnatis
ρπα : ορατε μη καταφρονησηται
ΙΟ
ενοσ τουτων των μεικρών
unum horum minimorum
των πιστευοντων εισ εμε
λεγω γαρύνειν οτι οι αγγελοι αυτων εν ουρανουσ
δια παντοσ βλεπουσιν «το προσωπον του πρσ μου
(Fol. 58 6.)
qui credunt in me
dico enim uobis.quod angeli eorum in caelis
semper uident faciem patris mei
(Fol. 59 α.)
CΑΡ. ΧVΙΙΙ. 3-IO.
KAT MACO
51
SEC MATTH
XVIII.
qui est in caelis
II
uenit enim filius hominis
I 2
salbare id quod perit.quid autem uobis uidetur
του εν τοισ ουρανοισι
ρπβ: ηλθεν γαρ ούιοσ του ανθρωπου
σωσαι το απολωλοσ τι δε μειν δοκει
εαν γενηται τινι ανθρωπω
εκατον προβατα. και πλανηθη εν εξ αυτων
ουχι αφιησιν τα ενενηκοντα εννεα
si fuerit alicui homini
centum oues .et erraverit una ex eis
nonne relinquet. xcuiiii.
επι τα ορη • και πορευομενοσ
in montibus et pergens
quaeret eam quae erravit
13
et si fuerit ut inveniat eam
ζητει το πλανωμενον
και εαν γενηται ευρειν αυτο
αμην λεγωϋμειν• οτι χαιρει επ αυτω μαλλον
η επι τοισ φθ τοισ μη πεπλανημενοισ
εστιν θελημα
ενπροσθεν του πατροσ ημων
του εν τοισ ουρανοισ· ϊνα αποληται εν
amen dico uobis.quia gaudet magis in illa
quam super·xcuiiii . quae non erraverunt
sic non est uoluntas
Ουτωσ ουκ
14
coram patre uestro
qui est in caelis ut pereat unum
de minimis his
των μεικρων τουτων
πγ : Εαν δε
: Εαν δε αμαρτηση εισ σε ο αδελφοσ σου
ύπαγε ελενξον αυτον μεταξυ σ
15
si autem peccaverit in te frater tuus
uade argue eum inter te
et ipsum solum si te audierit
lucrastus es fratrem tuum
16
si autem non audierit
adsume tecum adhuc unum aut duos
ut in ore duorum uel trium
stet omne verbum
και αυτου μονου • εαν σου ακουση
εκερδησεσ τον αδελφον σου
εαν δε μη ακουση
παραλαβε μετα σου ετι ενα η δυο
να επι στοματοσ δυο η τρειων
σταθη παν ρημα
ρπδ : Εαν δε παρακoυση αυτων ειπε τη εκκλησεια
εαν δε και τησ εκκλησειασ παρακoυση
εστω σοι ωσπερο εθνικοσ και ωσ ο τελωνησ
ρπε : αμην λεγω μειν· οσα αν δησητε
επι τησ γησ εστε λελυμενα εν τοισ ουρανοισ
ρπς παλιν λεγω μειν· οτι δυο σαν συνφωνησουσι
εξ υμων επι τησ γησ
17
si autem minus audierit eos.dic ecclesiae
si autem et ecclesiam non audierit
erit tibi sicut ethnicus. et sicut publicanus
amen dico uobis 'quaecumque ligaveritis
18
in terram erunt soluta in caelis
19
περι παντοσ του πραγματοσ. ου αν αιτησωνται
iterum dico uobis quia si duo convenerint
ex uobis super terram
de omni re quamcumque petierint
fiet eis. a patre meo
qui in caelis est
(Fol. 6ο α.)
γενήσεται αυτοισ παρα του πατροσ μου
του εν ουρανoισ
(Fol. 59 6.)
CAP. XVIII. 10-19.
52
SET MATTH
KAT MACO
Ουκ εισιν γαρ δυο η τρεισ συνηγμενοι
XVIII. 20
non enim sunt duo aut tres · collecti
εισ το εμόν ονομα
in meo nomine
2Ι
παρ οίσ ουκ ειμει εν μέσω αυτών
ρπί : τοτε προσελθων πετροσ ειπεν αυτω
κε ποσακεισ αμαρτησει εισ εμε ο αδελφοσ μου
και αφησω αυτω εωσ επτακισ
λεγει αυτω ο ιησου λεγω σοι εωσ επτακισ
αλλα εωσ εβδομηκοντακισ επτακισ
ρπη:
δια τουτο ωμοιωθη η βασιλεια των ουρανων
ανθρωπω βασιλει· οσ ηθελησεν συναραι λογο
μετα των δουλων αυτου
αρξαμενου δε αυτου συναιρειν
προσηχθη αυτω εισ οφειλετησ
aput quos non ero in medio eorum
tunc accedens petrus dixit ei
dme quotiens peccaverit in me frater meus
et dimittam illi
usque septies
dicit ei ihs. non dico tibi septies
sed septuagies septies
ideo simile est regnum caelorum
homini regi. qui uoluit tollere rationem
22
23
cum seruis suis
24
incipiente autem eo tollere
oblatus est ei unus debitor
μυριων ταλαντων
dece milium denariorum
μη εχοντοσ δε αυτου αποδουναι
25
non hante eo unde redderet
εκελευσεν αυτον ο κσ πραθηναι
iussit eum dms uenundari
και την γυναίκα αυτου και τα τεκνα
et uxorem eius et filios
et omnia quae habebat.et restitui
και παντα οσα ειχεν: και αποθηναι
πεσων
δουλοσ εκεινοσ
δε ο
26
cadens autem seruus ille
adorabat eum dicens. patiens esto in me
προσεκύνει αυτω λεγων • μακροθυμησον επ εμε
και παντα αποδωσω
et omnia restituam
σπλανχνισθεισ δε ο κσ του δουλου εκεινου
27
misertus est autem dms serui illius
απελυσεν αυτον
dimisit eum
et faenus dimisit ei
και το δανιον αφηκεν αυτω
Εξελθων δε ο δουλοσ εκεινοσ
28
ευρεν ενα των συνδουλων αυτου
Egressus autem seruus ille
inuenit unum de conseruis suis
qui debebat ei denarios centum
et tenens eum .subfocabat dicens
29
οσ ωφειλεν αυτω δηναρια ρ·
και κρατησασ αυτον επνειγεν λεγων
αποδοσει τι οφειλεισ
πεσων ουν ο συνδουλοσ αυτου παρεκαλει αυτο
λεγων μακροθυμησον επ εμε
καγω αποδωσω σοι· ο δε ουκ ηθελησεν
αλλα απελθων εβαλεν αυτον εισ φυλακης
(Fol. 6ο Δ.)
redde quae debes
cadens ergo conseruus eius. rogabat eum.
dicens patientiam habe in me
et ego reddam tibi.qui autem noluit
30
sed abiit.et misit eum in carcerem
(Fol. 61 α.)
CΑΡ. ΧVΙΙΙ. 20-30.
KAT MAOO
53
SEC MATTH
XVIII.
31
donec redderet quod debebatur
uidentes ergo conserui eius
quae fiebant.contristati sunt ualde
et uenientes narrauerunt domino suo
omnia
quae facta sunt
32
tunc aduocans eum dms eius dicit
serue nequa omne debitum illud
dimisi tibi . quia rogasti me
non oportebat ergo et te misereri con
seruo tuo.sicut et ego misertus sum tui
33
34
Et iratus dms eius tradidit eum
tortoribus
εωσ ου αποδω το οφειλομενον
ιδοντεσ ουν οι συνδουλοι αυτου
τα γεινομενα ελυπηθησαν σφοδρα
και ελθοντεσ διασαφησαν τω κω αυτων
παντα τα γενομενα
τοτε προσκαλεσαμενοσ αυτον ο κσ αυτου λεγει
δουλε
πονηρε πασαν την οφειλην εκεινη
αφηκα σοι· επι παρεκαλεσασ με
ουκ εδι ουν και σε ελεησε
τον συνδoυλον σου . ωσ καγω σε ηλεησα
και οργισθεισο κσ αυτου παρεδωκεν αυτον
τοισ βασανισταισ
εωσ ου αποδω το οφειλομενον
Ουτωση και μειν ποιησει ο πατηρ μου ο ουρανιοσ
εαν μη αφητε· εκαστοσ των αδελφω αυτου
απο των καρδιων ύμων
ρπθ : και εγενετο οτε ελαλησεν ο ιησ
τουσ λογουσ τουτουσ μετηρες απο τησ
γαλειλαιασ και ηλθεν
και ηλθεν εισ τα ορια τησ
toυδαιασ
περαν του ιορδανου
και ηκολουθησαν αυτω οχλοι πολλοι
και εθεραπευσεν αυτουσ εκει
και προσηλθον αυτω οι φαρισαιοι
πειραζοντεσ αυτον και λεγουσιν αυτω
ει εξεστιν ανθρωπω απολυσαι
donec redderet debitum
35
ita et uobis faciet pater meus caelestis
nisi dimiseritis: unusquisque fratri suo
de cordibus uestris
XIX. 1
Et factum est.cum locutus esset ihs
sermones hos. transtulit se
a galilaea.et uenit in finibus iudeae
trans iordanen
et saecutae sunt eum turbae multae
et curavit eos ibi
3
et accesserunt ad eum pharisaei
teptantes eum et dicunt illi
si licet homini dimittere
την γυναικα αυτου κατα πασαν αιτειαν
Ο δε αποκριθεισ ειπεν ουκ ανεγνωτε
4
uxorem .suam per omnem causam
ihs autem respondens dixit non legistis
quia qui fecit ab initio
οτι ο ποιησασ απαρχησ
masculum et feminam fecit eos
αρσεν και θηλυν εποιησεν αυτουσ
και ειπεν ενεκεν τουτου καταλειψει ανθρωποσ
τον πατερα και την μητερα . και κολληθησεται
5
Et dixit propter hoc relinquet homo
patrem et matrem et coniungetur
mulieri suae
τη γυναικει αυτου
και εσονται οι δυο εισ σαρκα μειαν
(Fol. 6ι .)
et erunt duo in carne una
(Fol. 62 α.)
CAPP. XVIII. 30–XIX. 5.
54
SEC MATTH
KAT MAO
alioquin non sunt iam duo:sed una caro
quod ergo ds coniunxit in unum
homo non separet
dicunt ei. quid ergo moyses praecepit
dare librum repudii. et dimittere
7
dicit eis
quia ad durum cor vestrum
dimisit uobis moyses
dimittere uxores uestras
απαρχησ
ουκ
ουτωσ
ab initio autem non fuit sic
9
dico autem uobis: quicumque dimiserit uxore
suam • excepta ratione adulterii
et duxerit aliam moechatur
ΙΟ
dicunt ei discipuli eius
si sic est causa uiri
II
ωστε ουκετι εισιν δυο αλλα μεια σαρξ XIX. 6
Ο ουν ο θσ συνεζευξεν εισεν
ανθρωποσ μη αποχωριζετω
λεγουσιν αυτω τι ουν ο μωυσησ ενετειλατο
δουναι βιβλιον αποστασειου» και απολυσαι
και λεγει αυτοισ
8
οτι προσ την σκληροκαρδιανύμων
επετρεψεν ϋμειν μωυσησ
απολυσαι τασ γυναικασ υμων
δε
εγενετο
ρο : λεγω δε υμειν· οσ αν απολυση την γυναικα
αυτου - παρεκτοσ λογου πορνειασ
και γαμηση αλλην μοιχαται
ροα :λεγουσιν αυτω οι μαθηται αυτου
ει ουτωσ εστιν η αιτεια • του
ανδροσ
μετα τησ γυναικοσου συνφερει γαμησαι
Ο δε ειπεν αυτοισ· ου παντεσ χωρουσιν
τον λογον τουτον. αλλ οισ δεδοται
Εισιν γαρ ευνουχοι • οιτινεσ εκ κοιλειασ μητροσ
εγεννηθησαν ουτωσ· και εισιν ευνουχοι
οιτινεσ ηυνουχισθησαν
υπο των ανθρωπων • και εισιν ευνουχοι
οιτινεσ ευνουχισαν εαυτουσ
δια την βασιλειαν των ουρανων
ο δυναμενοσ χωρειν χωρειτω
ροβ : τοτε προσηνεχθησαν αυτω παιδια
να επιθη τασ χειρασ αυτοισ. και προσευξητε
οι δε μαθηται· επετειμησαν αυτοισ
Ο δε ιησ ειπεν αυτοισ:αφεται τα παιδια
και μη κωλυσητε αυτα ελθειν προσ με
των γαρ τοιουτων εστιν • η βασιλεια των ουρανω
χειρασ αυτοισ. επορευθη εκειθε
τ15
ραγ και ιδου εισ προσελθων λεγει αυτω διδασκαλε
(Fol. 62 6.)
cum muliere:non expedit nubere
qui autem dixit eis.non omnes capiunt
uerbum hoc.sed quibus datum est
sunt enim eunuchi.qui ex utero matris
nati sunt sic et sunt eunuchi
I2
qui eunuchi facti sunt
ab hominibus. et sunt eunuchi
13
qui seipsos castrauerunt
propter regnum caelorum
qui potest capere capiat
tunc oblati sunt ei pueri
ut inponeret manus eis. et oraret
discipuli autem conminati sunt eis
ihs autem dixit eis. dimittite pueros
et ne prohibueritis eos uenire ad me
talium enim est regnum caelorum
et inpositis manibus eis abiit inde
Et ecce unus accedens ait illi magister
(Fol. 63 α.)
14
και επιθεισ
τασ
16
CΑΡ. ΧΙΧ. 6--16.
ΚΑΤ ΜΑΘΘ
55
SEO MATTH
XIX.
17
quid boni faciam. ut habeam uitam aeternam
qui autem dicit ei. quid me interrogas de bono
unus est bonus.si autem uis in uitam uenire
τι αγαθον ποιησω ϊνα σχω ζωην αιωνιον
Ο δε ειπεν αυτω·τι με ερωτασ περι αγαθου
εισ εστιν αγαθοσ • ει δε θελεισ εισ την ζωην ελθει
τηρει τασ εντολασ λεγει αυτω ποιασ
Ο δε ιησ ειπεν ου φονευσεισ
ου μοιχευσεισ ου κλεψεισ
ου ψευδομαρτυρησεισ
18
serua manda dicit ei quae
ihs autem dixit.non occides
non moechaueris. non furabis
non falsum testimonium dices
τειμα τον πατερα • και την μητερα
19
honora patrem et matrem
et diliges proximum tuum sicut te ipsum
dicit ei iubenis. haec omnia custodiui
20
και αγαπησεισ τον πλησειον σου ωσ σεαυτον
λεγει αυτω ο νεανισκοσ ταυτα παντα εφυλαξα
εκ νεοτητοσ :τι ετι ύστερω
ροδ: Εφη αυτω ο ιησ
: Εφη αυτω ο ιησει θελεισ τελειοσ ειναι
ύπαγε πωλησον σου τα υπαρχοντα
a iuuentute. quid adhuc mihi deest
dicit ei ihs si uis perfectus esse
uade uende substantiam tuam
21
και δοσ τοισ πτωχοισ
et da pauperibus
et habebis thensaurum in caelis
et ueni sequerem
και εξεισ θησαυρον εν ουρανoισ
και δευρο ακολουθει μου
ραε : ακουσασ ο νεανισκοσ τον λογον
απηλθεν λυπoυμενοσ
audiens iuuenis verbum
22
abit tristis
ην γαρ έχων κτηματα
πολλα
Ο δε ιησ ειπεν τοισ μαθηταισ αυτου
23
erat enim habens possessiones multas
ihs autem dixit discipulis suis
amen dico uobis. quoniam diues
αμην λεγω μειν· οτι πλουσιοσ
δυσκολωσ εισελεύσεται
difficile introibit
in regnum caelorum
iterum dico uobis facilius est
24
camellum per foramen acus transire
quam diuitem introire.in regnum dei
audientes autem discipuli stupebant
et timuerunt ualde dicentes
25
εισ την βασιλειαν των ουρανων
παλιν δε λεγω μειν· ευκοπωτερον εστιν
καμηλον . δια τρυπηματοσ ραφιδοσ διελθειν
η πλουσιον εισελθειν · εισ την βασιλειαν του θυ
ακουσαντεσ δε οι μαθηται εξεπλησσοντο
και εφοβηθησαν σφοδρα λεγοντεσ
τισ αρα δυναται σωθήναι
Ενβλεψασ δε ο ιησ ειπεν αυτοις
παρα ανθρωποισ τουτο δυνατον εστιν
παρα
δε τω θω παντα δυνατα εστιν
τοτε αποκριθεισοπετροσ ειπεν αυτω
(Fol. 63 6.)
26
quis igitur potest saluari
respiciens autem ihs dixit eis
aput hominibus hoc inpossibile est
aput dm autem.omnia possibilia sunt
tunc respondens petrus dixit ei
(Fol. 64 α.)
27
CΑΡ. ΧΙΧ. Ι6-27.
56
SEC MATTH.
ΚΑΤ ΜΑΘΘ
XIX.
ecce nos dimisimus omnia
28
et secuti sumus te. quid igitur erit nobis
ihs autem dixit ei:amen dico uobis
quoniam uos. qui secuti estis me
in regeneratione
ίδου ημεισ αφηκαμεν παντα
και ηκολουθηκαμεν σοι·τι αρα εστε ημειν
ρος: Ο δε ιησ ειπεν αυτω·αμην λεγω μειν
οτι μεισ οι ακολουθησαντεσ μου
εν τη παλινγενεσεια
οταν καθιση οϋιοσ του ανθρωπου
: επι θρονου δοξησ αυτου : καθισεσθε και αυτοι
επι δεκαδυο θρονουσ
κρεινοντεσιβ.φυλασ του ισραηλ
29η : και πασ οστισ αφηκεν οικειασ
η αδελφουσ • η αδελφαση μητερα
cum sederit filius hominis
ροζ:
super sedem gloriae suae.sedebitis et uos
super duodecim sedes
iudicantes duodecim tribus israhel
29
Et omnis quicumque reliquid domum
aut fratres.aut sorores.aut matrem
η τεκνα η αγρουσενεκα του ονοματοσ μου
aut filios. aut agros propter nomen meum
centuplum accipiet
et uitam aeternam hereditabit
30
XX.I
multi autem erunt primi novissimi
et nobissimi primi
simile est enim 'regnum caelorum
homini patrifamilias. qui exiit
deluculo.conducere operarios
2
in uineam suam conueniens autem
εκατονταπλασιον λημψεται
και ζωην αιωνιον κληρονομήσει
ροθ : πολλοι δε εσονται πρωτοι αισχατου
και αισχατοι πρώτοι
σ: Ομοια γαρ εστιν η βασιλεια των ουρανων
ανθρωπω οικοδεσποτη οστισ εξηλθεν
αμα πρωϊ μεισθωσασθαι
εργατασ
εισ τον αμπελωνα αυτου συμφωνησασ δε
μετα των εργατων εκ δηναριου την ημεραν
απεστειλεν αυτουσεισ τον αμπελωνα αυτου
και διεξελθων περι ωραν τριτην
ευρεν
αλλουσ εστωτασ εν τη αγορα αργουσ
κακεινοισ ειπεν ύπαγεται και μεισ
εισ τον αμπελωνα και ο αν η
* και ο αν η δικαιον
δωσω υμειν• οι δε απηλθον
παλιν δε εξελθων·περι ωραν εκτην
cum operariis. ex denario diem
misit eos in uineam suam
3
Et egressus.circa horam tertiam
inuenit alios stantes in foro otiosos
et illis dixit. ite et uos
4
in uineam.et quod fuerit iustum
dauo uobis.qui autem abierunt
5
iterum autem exiens.circa horam sextam
και εννατην εποίησεν ωσαύτωσ
et nonam . fecit identidem
6
circa undecimam autem
εστωτασ
exiit et inuenit alios stantes
περι δε την ενδεκάτην
εξηλθεν και ευρεν
αλλουσ
και λεγει αυτοισ.τι ωδε
εστήκατε
ολην την ημεραν αργοι. λεγουσιν αυτω
(Fol. 64 6.)
et dicit eis. quid hic statis
7
toto die otiosi. dicunt ei
(Fol. 65 α.)
CAPP. XIX. 27-XX. 7.
ΚΑΤ ΜΑΘΘ
57
SEC MATT
XX.
quia nemo nos conduxit
ait illis. ite et uos
οτι ουδεισ ημασ εμεισθωσατο
·
λεγει αυτοισ υπαγεται και μεισ
εισ τον αμπελωνα μου
Οψειασ δε γενομενησ λεγει ο κό
του αμπελωνοσ τω επιτροπω αυτου
in uineam meam
8
sero autem facto dicit dms
καλεσον τουσ εργατασ
και αποδοσ αυτοισ τον μισθον
αρξαμενοσ απο των αισχατων
uineae procuratori suo
uoca operarios
et redde eis mercedem
9
incipiens a nouissimis
usque ad primos
uenientes ergo qui circa undecimam horam
acceperunt singulos denarios
et cum uenissent primi
sperauerunt quod plus acciperent
acceperunt autem singulos denarios
accipientes autem murmurauerunt
εωσ των πρώτων
Ελθοντεσ ουν οι περι την ενδεκάτην ωραν
ελαβον ανα δηναριον
και ελθοντεσ οι πρωτοι
ενομισαν οτι πλειω λημψονται
ελαβον δε και αυτοι ανα δηναριον
λαβοντεσ δε εγoνγυσαν
κατα του οικοδεσποτου λεγοντεσ
1ο
II
aduersus familiam dicentes
Υ
ουτοι οι αισχατοι μιαν ώραν εποιησαν
hii nouissimi una hora fecerunt
και ίσουσ αυτουσημειν εποιήσασ
et aequales illos nobis fecisti
qui portauimus pondus diei
τοισ βαστασασιν το βαροσ τησ ημερασ
και τον καυσωνα
et aestus
Ο δε αποκρειθισ ενι αυτων ειπεν
13
qui autem respondens uni eorum dixit
εταιρε ουκ αδικω σε
amice non te nocui
nonne denario placuisti mecum
ουχι δηναριου συνεφωνησασ μου
αρον το σον και ύπαγε
θελω δε τω αισχατω τουτω δουναι
14
tolle tuum et uade
uolo autem nouissimo huic dare
ωσ και σοι· ουκ έστιν μου
15
sicut et tibi. non licet mihi
ο θελω ποιησαι εν τοισ εμοισ
ηο οφθαλμοσ σου πονηροσ εστιν
οτι εγω αγαθοσ ειμει
est
ουτωσ εσονται οι αισχατοι πρώτοι
16
quod uolo facere in meis
aut oculus tuus nequam
quod ego bonus sum
sic erunt nouissimi primi
et primi nouissimi.multi enim sunt uocati
pauci autem electi
Et ascendens ihs hierosolyma
(Fol. 66 α.)
και οι πρωτοι αισχατοι πολλοι γαρ εισιν κλητοι
ολιγοι δε εκλεκτοι
σα : και αναβαινων ο ιησ εισ ιεροσολυμα
(Fol. 65 6.)
17
8
CΑΡ. ΧΧ. 7–17.
58
SET MATTH
KAT MAOC
XX.
suscepit duodecim • seorsum in uia
18
et dixit eis.ecce ascendimus
παρελαβεν τουσ.
.ιβ κατ ιδιαν εν τη
οδω
και ειπεν αυτοισιδου αναβενομεν
εισ ιεροσολυμα και οϋιοσ του ανθρωπου
παραδοθησεται τοισ αρχιερευσιν
και γραμματευσιν και κατακρεινουσιν αυτον
θανατω και παραδωσουσιν αυτον
τοισ εθνεσιν εισ το ενπαιξαι
hierosolyma et filius hominis
tradetur principibus sacerdotum
et scribis.et condemnabunt eum
morti et tradent eum
19
gentibus ad castigandum
et inludendum .et crucifigendum
και μαστιγωσαι και σταυρωσαι
et tertio die resurget
20
tunc accessit ad eum
και τη τριτη ημερα αναστήσεται
σβ :Τοτε προσηλθεν αυτω
η μητηρ των ϋιων ζεβεδεου
μετα των υιων αυτησ προσκυνουσα
mater filiorum zebedei
cum filiis suis adorans
και αιτουσα τι απ αυτου
et petens aliquid ab eo
qui autem dixit ei quid uis dicit ei
21
dic ut sedeant hi duo fili mei
unus a dextris tuis.et unus a sinistris
22
σθ
Ο δε ειπεν αυτη τι θελεισ λεγει αυτω
ειπε ίνα καθισωσιν ουτοι οι δυο υιοι
μου
εισ εκ δεξιων σου και εισ εξ ευωνυμων
εν τη βασιλεια σου
αποκριθεισ δε ο ιησ ειπεν
ουκ οιδατε τι αιτειτε. δυνασθαιτο ποτηριον
πειειν·ο εγω μελλω πεινειν
λεγουσιν δυναμεθα
λεγει αυτοισο ιηστο μεν ποτηριον μου πιεσθε
το δε καθεισαι εκ δεξιων μου
και εξ ευωνυμων ουκ εστιν εμον τουτο δουναι
αλλοισητοιμασται·ύπο του πατροσ μου
και ακουσαντεσ οι
δεκα
ηγανάκτησαν
περι των δυο αδελφων
Ο δε ιησ προσκαλεσαμενοσ αυτουσ
ειπεν αυτοισ οιδατε ότι οι αρχοντεσ
in regno tuo
respondens autem ihs dixit
nescitis quid petatis .potestis calicem
bibere quod ego uiuiturus sum
dicunt possimus
ait illis ihs.calicem quidem meum bibetis
sedere autem a dextris meis
23
et a sinistris. non est meum dare
ση
aliis praeparatum est a patre meo
et audientes decem indignati sunt
2.4
de duobus fratribus
25
2
ihs autem conuocans eos
των εθνων - κατακυριευουσιν αυτων
dixit eis.scitis quod re gentium
dominantur eorum
et magni principantur eorum
non ita est in uobis . sed qui uoluerit
in uobis magnus fieri
(Fol. 67 α.)
και οι μεγαλοι κατεξουσιαζουσιν αυτων
Ουχ ουτωσ εστιν εν υμειν· αλλ οσ αν θελη
εν μειν μεγασ γενεσθε
(Fol. 66 6.)
26
CΑΡ. ΧΧ. 17-26.
KAT MACO
59
SET MATTH
εστε ύμων διακονοσ
XX.
erit uester minister
27
et qui uoluerit in uobis. esse primus
erit uester seruus. sicut filius hominis
non uenit ministrari.sed ministrare
et dare animam suam
redemptionem pro multis
uos autem quaeritis de minimo crescere
et de magno minui
introeuntes autem 'et rogati
και οσ αν θελη εν υμειν• ειναι πρωτοσ
σο: εστε ύμων δουλοσ : ωσπερ ούιοσ του ανθρωπου 28
ουκ ηλθεν διακονηθηναι» αλλα διακονησαι
και δουναι την ψυχην αυτου
λυτρον αντι πολλων
ύμεισ δε ζητειτε· εκ μεικρου αυξησαι
και εκ μειζονοσ ελαττον ειναι
Εισερχομενοι δε και παρακληθεντεσ
δειπνησαι. μη ανακλεινεσθαι
εισ τουσ εξεχοντασ τοπουσ
μη ποτε ενδοξοτεροσ σου επελθη
και προσελθων ο δειπνοκλητωρ ειπη σου
ετι κατω χωρει - και καταισχυνθηση
Εαν δε αναπεσησεισ τον ηττονα τοπον
και επελθη σου ηττων
ερει σοι ο δειπνοκλητωρ συναγε ετι ανω
cenare. ne discubueritis
in eminentibus locis
ne forte dignior te superueniat
et accedens cenae inuitator dicat tibi
adhuc deorsum accede. et confondaris
si autem discubueris in minimum locum
et superueniat minor te
dicit tibi inuitator caene.collige adhuc superius
et erit tibi hoc utile
και εσται σοι τουτο χρησιμον
σε
29
Et egredientibus eis ab iericho
saecutae sunt eum turbae multae
et ecce duo caeci saedentes
30
: και εκπορευομενων αυτων απο ίεριχω
ακολουθησαν αυτω οχλοι πολλοι
και ιδου δυο τυφλοι καθημενοι
παρα την οδον. ηκουσαν οτι ιησ παραγει
και εκραξαν λεγοντεσ • ελεησον ημασ
υιε δαυειδ.ο δε οχλοσ επετειμησεν αυτοισ
secus uiam audierunt quod ihs transit
et clamauerunt dicentes miserere nostri
fili dauid.turba autem increpabat eos
31
ut tacerent
qui autem maius clamabant dicentes
dme miserere nostri fili dauid
et stans ihs uocauit eos et dixit
32
να σειωτησωσιν
Οι δε μειζον εκραξαν λεγοντεσ
κε ελεησον ημασϋιε δανειο
και στασο ιησ εφωνησεν αυτουσ και ειπεν
τι θελεται ποιησω υμειν .λεγουσιν αυτω κε
ένα ανύγωσιν οι οφθαλμοι ημων
σπλαγχνισθεισ δε ο ιησ
ηψατο των ομματων αυτων
και ευθεωσ ανεβλεψαν και ηκολουθησαν αυ
33
34
quid uultis ut faciam uobis dicunt ei dme
ut aperiantur oculi nostri
et misertus ihs
tetigit oculos eorum
et continuo respexerunt. et secuti sunt eu
τω
(Fol. 67 6.)
(Fol. 68 α.)
CΑΡ. ΧΧ. 26-34.
60
SEC MATT
KAT MADO
ση
XXI.I
2
:και οτε ηγγισαν εισ ιεροσολυμα
και ηλθον εισ βηθφαγη» προσ το οροσ των ελαιω
τοτε ιησ απεστειλεν - δυο μαθητασ λεγων αυτοισ
πορευεσθαι εισ την κωμην την κατεναντι ύμω
και ευθεωσ ευρησεται» ονον δεδεμενην
και πωλον
μετ αυτησ λυσαντεσ αγεται μου
και αν τισ υμιν ειπη τι ποιειται
Et ut adpropiassent hierosolyma
uenerunt in betphage.ad montem oliueti
tunc ihs misit. duos discipulos suos dicens
ite in castellum quod contra uos
et mox inuenietis.asinam alligatam
et pullum cum ea .solbentes adducite mihi
et si quis uobis dixerit quid facitis
dicetis quoniam dms eorum opus habet
et continuo dimittit eos
hoc autem factum. ut conpleretur
quod dictum est per prophetam dicentem
3
4
5
dicite filiae sion
ερειτε οτι ο κσ αυτων έχει χρείαν έχει
και ευθεωσ αποστελει αυτουσ
σζ : τουτο δε γεγονεν . ϊνα πληρωθη
το ρηθεν δια του προφητου λεγοντοσ
ειπατε τη θυγατρι σιων
ίδου ο βασιλευσ σου ερχεται σοι πραϋσ
επιβεβηκωσ επι ονον
και πωλον ϋιον υποζυγιον
ση :πορευθεντεσ δε οι μαθηται εποιησαν
καθωσ συνεταξεν αυτοισο ιησ
ecce rex tuus uenit tibi mansuetus
6
ascendens
super
asinam
et pullum subiugalem
abeuntes autem discipuli fecerunt
sicut praeceperat eis ihs
et adduxerunt asinam et pullum
et superposuerunt super eum uestimenta
και ήγαγον την ονον και τον πωλον
7
et sedebat super eum
plurima autem turba strauerunt uestimenta sua
in uia ·alii uero praecidebant ramos
de arboribus .et sternebant in uia
και επεθηκαν επ αυτον τα ειματεια
και εκαθητο επανω αυτου
Ο δε πλειστοσ οχλοσ. έστρωσαν αυτων τα ειματεια 8
εν τη οδων αλλοι δε εκοπτον κλαδουσ
απο των δενδρων • και εστρωσαν εν τη
οδω
σε :Οι δε οχλοι οι προαγοντεσ αυτον
και οι ακολουθουντεσ εκραζαν λεγοντεσ
οσσανα τω ϋιω δανειδ. ευλογημενοσ ο ερχομενοσ
εν ονοματι κυ οσσανα εν τοισ ύψιστοισ
:και εισελθοντοσ αυτου εισϊεροσολυμα
εσεισθη πασα η πολεισ λεγουσα
9
turbae autem quae praecedebant eum
et que sequebantur clamabant dicentes
ossana fili dauid. benedictus qui benit
O
in nomine dmi. ossana in excelsis
σι
σι
ΙΟ
Et ingresso eo in hierosolyma
mota est omnis ciuitas dicens
τισ εστιν ουτοσ. οι δε πολλοι ειπον
II
ουτοσ εστιν ο προφητησ ιησ
απο ναζαρεθ τησ γαλιλαιασ
σια :και εισηλθεν ο ιησ εισ το ίερον του θυ
(Fol. 68 6.)
quis est hic.multi autem dixerunt
hic est propheta ihs
a nazaret galilaeae
Et introiit ihs in templum dei
(Fol. 69 α.)
I 2
CΑΡ. ΧΧΙ. 1--.-Ι2.
ΚΑΤ' ΜΑΘΘ
61
SEC MATTH
XXI.
et eiecit omnes uendentes
et ementes in templo
Et mensas numulariorum euertit
κατασ
et cathedras uendentium
13
columbas.et dicit eis scriptum est
και εξεβαλε παντασ τουσ πωλουντασ
και αγοραζοντασ εν τω ιερω
και τασ τραπεζασ των κολλυβιστων κατεστρεψε
καθεδρασ των πωλουντων
τασ περιστερασ. και λεγει αυτοισ·γεγραπται
οικοσ μου:
οικοσ προσευχησ κληθησεται
ύμεισ δε αυτον εποιησατε
σπηλαιον ληστων
σιβ :και προσηλθον αυτω τυφλοι και χωλοι
εν τω ίερω και εθεραπευσεν αυτουσ
domus mea
domus orationis uocabitur
uos autem eam fecistis
spelucam latronum
14
Et accesserunt ad eum caeci et clodi
σιγ
:ειδοντεσ δε οι αρχιερεισ
15
in templo. et curauit eos
uidentes autem principes sacerdotum
et scribae. mirabilia quae fecit
και οι γραμματεισ. τα θαυμασια α εποιησεν
και τουσ παιδασ τουσ κραζοντασ
εν τω ίερω και λεγοντασ
et pueros clamantes
in templo et dicentes
ossana filio dauid
οσσανα τω υιω δανειο
ηγανακτησαν και ειπαν αυτω
16
indignati sunt et dixerunt ei
audis quid isti dicunt
ihs autem dicit eis etiam numquam legistis
ex ore infantium et lactantium
praeparasti laudem
Et relinquens eos exiit foras
civitate in bethaniam
17
et mansit ibi
18
mane autem transiens in civitatem
ακουεισ τι ουτοι λεγουσιν
Ο δε ιησ λεγει αυτω ναι'ουδεποτε ανεγνωτε
εκ στοματοσ νηπειων » και θηλαζοντων
καταρτεισω αινον
σιδ :και καταλειπων αυτουσ εξηλθεν εξω
τησ πολεωσ εισβηθανειαν
και ηυλισθη εκει
πρωι
δε παραγων εισ την πολιν
ειδων
συκην μειαν
επι τησ οδου - ηλθεν επ αυτην
και ουδεν
ευρεν εν αυτη
ει μη φυλλα μονον και λεγει αυτη
μηκετι εξ ου καρποσ γενηται εισ τον αιωνα
και εξηρανθη παραχρημα η συκη
και ίδοντεσ οι μαθηται • εθαυμασαν λεγοντεσ
πωσ παραχρημα» εξηρανθη η συκη
(Fol. 69 6.)
επείνασεν. και
19
esuriit.et uidens ficum unam
super uiam uenit ad eam
et nihil inuenit in eam
nisi folia tantum et dicit ei
iam non ex te fructus erit.in aeternum
et haruit subito ficus
20
Et uidentes discipuli mirati sunt dicentes
quomodo subito haruit ficus
(Fol. 7ο α.)
CΑΡ. ΧΧΙ. Ι2- 20.
62
SEC MATTĀ
KAT MACO
ΧΧΙ. 21
σιε : αποκρεισ δε ο ιησ ειπεν αυτοισ
αμην λεγωϋμεινε εαν εχητε πιστιν
και μη διακριθηται
respondens autem ihs dixit eis
amen dico uobis.si habueritis fidem
et non hisitaueritis
ου μονον το τησ συκησ ποιησετε
non solum de ficu facietis
sed et si monti huic dixeritis
αλλα και τα ορει τουτω εαν εισητε
αρθητι και βληθητι εισ την
θαλασσαν γενήσεται
tollere et mitte te in mare fiet
σις : και παντα όσα αιτησητε
22
εν τη προσευχη πιστευοντεσ λημψεσθαι
σιζ: και ελθοντοσ αυτου εισ το ίερον
προσηλθον αυτω διδασκοντει
et omnia quaecumque petieritis
in oratione credentes accipietis
Et ueniente eo in templum
23
adcesserunt ad eum docentem
οι αρχιερεισ
και οι πρεσβυτεροι του λαου λεγοντεσ
εν ποια εξουσεια ταυτα ποιεισ
και τισ σοι εδωκεν
την εξουσειαν ταυτην
αποκρειθεισ δε οιησ ειπεν αυτοισ
επερωτησω ύμασ καγω ενα λογον
εαν ειπητε μοι καγω υμειν ερω
εν ποια εξουσια ταυτα ποιω
το βαπτισμα ιωαννου ποθεν ην
εξ ουρανου η εξ ανθρωπων
Οι δε διελογιζοντο παρ εαυτοισ λεγοντεσ
εαν ειπωμεν εξ ουρανου ερει ημειν
24
principes sacerdotum
et seniores plebis dicentes
in qua potestate haec facis
et quis tibi dedit
potestatem hanc
respondens autem ihs dixit eis
interrogavo bos. et ego unum sermonem
si dixeritis mihi.et
ego
uobis dicam
in qua potestate haec facio
baptisma iohannis unde est
25
de caelo aut ex hominibus
qui autem altercabantur. inter se dicentes
si dixerimus de caelo.dicet nobis
δια τι ουκ επιστευσατε αυτω:
quare non crededistis ei
26
si autem dixeribus ex hominibus
timemus turbam . omnes enim habent
27
εαν δε ειπωμεν εξ ανθρωπων
φοβουμεθα τον οχλον • παντεσ γαρ εχουσιν
τον ιωαννην' ωσ προφητην
και αποκρειθεντεσ τω ιηυ ειπαν
ουκ οίδαμεν εφη αυτοισ και αυτοσ
ουδε εγω λεγωϋμειν
εν ποια εξουσεια ταυτα ποιω
σιη: τι δε υμιν δοκει και ανθρωποσ ειχεν τεκνα δυο
και προσελθων τω πρωτω ειπεν τεκνον
(Fol. 7ο Δ.)
iohannen • sicut profetam
Et respondentes ihu dixerunt
nescimus. ait illis et ipse
nec ego dico uobis
in
qua potestate haec facio
quid autem uobis uidetur. homo habebat filios
et accedens priori dixit fili
(Fol. 71 α.)
28
CΑΡ. ΧΧΙ. 2Ι-.-28.
KAT MAOC
63
SEC MATTĀ
XXI.
29
uade hodie operare in uineam
qui autem respondens dixit nolo
postea autem paenitentia ductus
iit in uineam
30
accedens autem alteri dixit identidem
ύπαγε σημερον εργαζου εισ το αμπελωνα
ο δε αποκρειθεισ ειπεν ου θελω
ύστερον δε μεταμεταμεληθεισ
απηλθεν εισ τον αμπελωνα
προσελθων δε τω ετερω ειπεν ωσαύτωσ
ο δε αποκριθεισ ειπεν εγω κε υπαγω
και ουκ απηλθεν. τισ εκ των δυω
το θέλημα του πατροσ εποιησεν
λεγουσιν ο αισχατοσ
λεγει αυτοισοιησ. αμην λεγω μειν
οτι οι τελωναι και αι πορναι
προαγουσιν ύμασ· εισ την βασιλειαν του θυ
ηλθεν γαρ προσύμασ ιωαννησ
31
qui autem respondens dixit ego dme eo
et non iit.quis de duobus
uoluntatem patris fecit
dicunt nouissimus
dicit eis ihs amen dico uobis
quia publicani et meretrices
antecedent uos.in regno caelorum
32
uenit enim ad uos iohannes
οδω δικαιοσυνησ
Εν
• και ουκ επιστευσαται αυτω
in uia iustitiae. et non credidistis ei
publicani autem et meretrices
οι δε τελωναι και αι πορναι
επιστευσαν αυτω υμεισ δε ειδοντεσ
crediderunt ei. uos autem uidentes
33
μετεμεληθητε ύστεροντου πιστευσαι αυτω
σιθ: αλλην παραβολην ακουσατε
ανθρωποσ ην οικοδεσπότησ
οστισ εφυτευσεν αμπελωνα
και φραγμον αυτω περιεθηκεν
και ωρυξεν εν αυτω ληνον
και ωκοδομησεν πυργον
και εξεδoτo αυτον γεωργοισ
και απεδήμησεν· οτε δε ηγγισεν
paenituistis postea 'ut crederitis ei
aliam parabolam audite
homo fuit paterfamilias
qui plantauit uineam
et maceriam circumposuit
et fodiit ei torcular
et aedificauit turrem
34
et locauit eam cultoribus. et profectus est
peregre.cum adpropinquasset autem
tempus fructuum
ο καιροσ των καρπών
απεστειλεν τουσ δουλουσ αυτου
misit seruos suos
35
προσ τουσ γεωργουσολαβιν τουσ καρπουσ αυτου
και λαβοντεσ οι γεωργοι τουσ δουλουσ αυτου
ον μεν εδειραν
ο δε απεκτειναν
ον δε ελειθοβολησαν
παλιν ουν απεστειλεν. αλλουσ δουλουσ πλεονασ
(Fol. 71 6.)
ad colonos. accipere fructos suos
Et accipientes coloni seruos eius
quem quidem ceciderunt
quem autem occiderunt
quem uero lapidauerunt.
iterum uero misit.alios plures seruos
(Fol. 72 α.)
36
CΑΡ. ΧΧΙ. 28-36.
64
SEC MATTH
ΚΑΤ' ΜΑΘΘ
XXI.
.
prioribus. et fecerunt eis identidem
37
nouissime autem misit illis
filium suum dicens
reuerebuntur filium meum
38
Coloni autem uidentes filium
των πρώτων • και εποιησαν αυτοισ ωσαύτωσ
υστερον δε απεστειλεν αυτοισ
τον ύιον αυτου λεγων
εντράπησοντε τον υιον
μου
Οι δε γεωργοι ϊδοντεσ τον υιον
ειπον εν εαυτοισ· ουτοσ εστιν ο κληρονομοσ
δευτε αποκτεινωμεν αυτον και σχωμεν
την κληρονομιαν αυτου
και λαβοντεσ αυτον απεκτειναν
και εξεβαλαν εξω του αμπελωνοσ
οταν ουν ελθη ο κσ του αμπελωνοσ
dixerunt intra se hic est heres
uenite occidamus eum .et habeamus
hereditatem eius
39
Et accipientes eum occiderunt
et eiecerunt extra uineam
si ergo uenerit dms uineae
quid faciet colonis illis
40
τι ποιήσει τοισ γεωργοισ εκείνοισ
λεγουσιν αυτω
κακουσ κακωσ απολεσει αυτουσ
41
dicunt ei
malos male perdet eos
και τον αμπελωνα
et uineam
εκδωσεται αλλοισ γεωργοισ
locauit aliis colonis
οιτινεσ αποδωσουσιν αυτω τουσ καρπουσ
εν τοισ καιροίσ αυτών
42
qui reddent ei fructus
temporibus suis
dicit eis ins numquam legistis
in scripturis
lapidem quem reprobauerunt
aedificantes. hic factus est
λεγει αυτοισο ιησ ουδεποτε ανεγνωτε
εν ταισ γραφαισ
λιθον ον απεδοκειμασαν
οι οικοδομουντεσ. ουτοσ εγενηθη
εισ κεφαλην γωνειασ
παρα κυ εγενετο αυτη και εστιν θαυμαστη
εν οφθαλμοισύμων
δια τουτο λεγω μειν οτι αρθησεται
αφ υμων η βασιλεια του θυ
και δοθησεται εθνει
in caput anguli
a dmo facta est haec.et est mirabilis
in oculis uestris
43
propter hoc dico uobis.quia tolletur
a uobis
regnum
dei
et dabitur genti
ποιουντι τουσ καρπουσ αυτησ
facienti fructos suos
σκ: και ακουσαντεσ οι αρχιερεισ
45
και οι φαρισαιοι τασ παραβολασ αυτου
εγνωσαν οτι περι αυτων λεγει
και ζητουντεσ αυτον κρατησαι
(Fol. 72 6.)
et audientes principes sacerdotum
et pharisaei - parabolas eius
cognouerunt quia de ipsis dicit
et quaerentes eum tenere
(Fol. 73 α.)
$0
CΑΡ. ΧΧΙ. 36-46.
KAT
KAT MACO
65
SEC MATTH
XXI.
timuerunt turbas
XXII.I
εφοβηθησαν τουσ οχλουσ
επι ωσ προφην αυτον ειχαν
σκα :και αποκριθεισο ιησ παλιν ειπεν
εν παραβολαισ αυτοισ λεγων
ωμοιωθη η βασιλεια των ουρανων
ανθρωπω βασιλει• οστισ εποιησεν γαμουσ
τωύιω αυτου - και απεστειλεν τουσ δουλουσ αυτου 3
καλεσαι τουσ κεκλημενουσεισ τουσ γαμουσ
και ουκ ηθελον ελθειν
παλιν απέστειλεν αλλουσ δουλουσ λεγων
ειπατε τοισ κεκλημενοισ
quia sicut prophetam eum habebant
Et respondens ihs iterum dixit
in parauolis dicens eis
simile est regnum caelorumi
homini regi.qui fecit nuptias:
filio suo.et misit seruos suos
2
uocare inuitatos ad nuptias
et nolebant uenire
iterum misit alios seruos dicens
4
dicite inuitatis
ίδου το αριστον μου ητοίμακα
5
οι ταυροι μου και τα σειτιστα τεθυμενα
και παντα ετοιμα: δευτε εισ τουσ γαμουσ
Οι δε αμελησαντεσ απηλθον
οι μεν εισ τον
ειδιον
αγρον
οι δε επι την εμπορειαν αυτων
οι δε λοιποι κρατησαντεσ τουσ δουλουσ αυτου
ύβρεισαν. και απεκτειναν
εκεινοσ ο βασιλευσ. ακουσασ ωργισθη
και πεμψασ το στρατευμα αυτου
απωλεσεν τουσ φονεισ εκεινουσ
ecce prandium meum paraui
tauri mei. et saginata occisa
et omnia parata uenite ad nuptias
qui autem neglentes abierunt
quidam in suum agrum
quidam ad negotiationem suam
reliqui autem tenentes seruos eius
iniuriauerunt.et occiderunt
6
7
ille rex audiens iratus est
et mittens exercitum suum
occidit homicidas illos
και την
πολιν αυτων ενεπρησεν
et ciuitatem eorum incendit
Τοτε λεγει τοισ δουλοισ αυτου
8
tunc dicit seruis suis
ο μεν γαμοσ ετοιμοσ εστιν
9
οι δε κεκλημενοι. ουκ ησαν αξιοι
πορευεσθαι ουν . επι τασ διεξοδουσ των οδων
και οσουσ αν ευρητε. καλεσατε εισ τουσ γαμουσ
και εξελθοντεσ οι δουλοι αυτου εισ τασ οδουσ
nuptiae quidem paratae sunt
qui autem uocati sunt. non fuerunt digni
ite ergo.in exitus uiarum
et quodquod inueneritis . uocate ad nuptias
Et exeuntes serui illius in uias
collegerunt omnes quos inuenerunt
ΙΟ
malos et bonos
συνηγαγον παντασ ουσ ουραν
πονηρουσ τε και αγαθουσ
και επλησθη ο γαμοσ των ανακειμενων
σκβ: Εισελθων δε ο βασιλευσ
(Fol. 73 6.)
11
et repletae sunt nuptiae. discumbentium
ingressus autem rex
(Fol. 74 α.)
CAPP. XXI. 46--ΧΧΙΙ. ΙΙ.
9
66
SEC MATTH
KAT MAO
θεασασθαι τουσ ανακειμενουσ
XXII.
uidere discumbentes
uidit ibi hominem non indutum uestem
I 2
nuptialem et dicit ei
amice. quomodo uenisti hoc
non habens uestem nuptialem
qui autem ommutuit
13
tunc ait rex. ministris
tollite eum pedibus et manibus
et mittite eum 'in tenebras exteriores
ibi erit fletus
et stridor dentium
15
16
ειδεν εκει ανθρωπον - μη ενδεδυμενον
ενδυμα γαμου» και λεγει αυτω
ετεραι. πωσηλθεσ ωδε
μη εχων ενδυμα γαμου
οσ δε εφειμωθη
τοτε ειπεν ο βασιλευσ. τοισ διακονοισ
αρατε αυτον - ποδων και χειρων
και βαλεται αυτον· εισ το σκοτοσ το εξωτερον
εκει εσται ο κλαυθμοσ
και ο βρυγμοσ των οδοντων
πολλοι γαρ εισιν κλητοι • ολιγοι δε εκλεκτοι 14
σκγ :τοτε πορευθεντεσ οι φαρισαιοι
συνβουλιον ελαβον · πωσ αυτον παγιδευσωσι
εν λογω» και αποστελλουσιν προσ αυτον
τουσ μαθητασ αυτων
μετα των ηρωδιανων λεγοντεσ διδασκαλε
οιδαμεν οτι αληθησει» και την οδον του θυ
επ αληθεια διδασκεισ· και ου μελει σοι περι
ουδενοσ
ου γαρ βλεπεισ εισ προσωπον ανθρωπων
τι σοιδοκει • εξεστινδουναι κηνσον καισαριηου 17
γνουσ
δε
τησ την πονηριαν αυτων ειπεν
τι με πειραζεται υποχρειται
επιδειξατε μου το νομισμα του κήνσου
οι δε προσηνεγκαν αυτω δηναριον
λεγει αυτοισο ιησ τινοση εικων αυτη
και η επιγραφη. λεγουσιν αυτω καισαροσ
τοτε λεγει αυτοισ· αποδοτε τα καισαροσ τω καισαρι
και τα του θυ τω θω" και ακουσαντεσ εθαυμασαν 2.2
και αφεντεσ αυτον απηλθαν
Εν εκεινη τη ημερα - προσηλθον αυτω
σαδδουκαίοι λεγοντεσμη ειναι αναστασιν
και επηρώτησαν αυτον λεγοντεσ διδασκαλε
(Fol. 74 6.)
multi enim sunt uocati. pauci autem electi
tunc euntes pharisaei
consilium ceperunt. quomodo eum captarent
in uerbo et mittunt ad eum
discipulos suos
cum herodianis dicentes magister
scimus quia uerax es.et uiam dei
in ueritate doces. et non pertinet ad te de nullo
non enim respicis ad faciem hominum
quid tibi bidetur licet dare censum caesari aut no
sciens autem ihs malitiam eorum dixit
quid me teptatis hypocritae
hostendite mihi denarium census
qui autem obtulerunt ei denarium
dicit eis ihs cuius imago haec
et inscriptio dicunt ei caesaris
tunc dicit eis.reddite quae caesaris caesari
et quae dei deo et audientes mirati sunt
et relicto eo abierunt
18
19
20
2Ι
23
in illa die accesserunt ad eum
sadducaei dicentes: non esse resurrectionem
24
Et interrogauerunt eum dicentes magister
(Fol. 75 α.)
CAP. XXII. II--24.
KAT MACO
67
SET MATTH
XXII.
moyses dixit. si quis mortuus fuerit
non habens filios.ut nubat fratri suo
et excitet sem
fratri suo
μωϋσησ ειπεν. εαν τισ αποθανη
μη εχων τεκνα ινα επιγαμβρευσει
ο αδελφοσ αυτου· και αναστησει σπερμα
των αδελφω αυτου
ησαν παρημειν επτα αδελφοι
και ο πρωτοσ γαμησασ ετελευτησεν
και μη εχων σπερμα • αφηκεν την γυναικα αυτου
των αδελφω αυτου» ομοιωσ και ο δευτεροσ
25
Erant aput nos septem fratres
et primus nubens mortuus est
et non habens semen dimisit uxorem suam
26
fratri suo similiter et secundus
et tertius usque ad septem
και ο τριτοσ • εωσ των επτα
ύστερον δε παντων απεθανεν και η γυνη
27
nouissime autem omnium . mortua est et mulier
εν τη αναστάσει ουν τινοσ εστε
28
των επτα γυνη παντεσ γαρ έσχον αυτην
αποκριθεισ δε ο ιησ ειπεν αυτοισ. πλανασθαι
μη ειδοτεσ τασ γραφασ μηδε την δυναμιν του θυ
29
in resurrectione ergo.cuius erit
de septem uxor:omnes enim habuerunt eam
respondens autem ils dixit eis erratis
nescientes scripturas. nec uirtutem dei
in resurrectione enim
εν γαρ τη αναστασει
30
δε
31
neque nubunt neque nubuntur
sed sicut angeli in caelo sunt
de resurrectione autem mortuorum
non legistis. quod dictum est uobis
a do dicente. ego sum ds abraham
32
et ds isac et ds iacob
non est ds mortuorum sed uiuorum
33
ουτε γαμουσιν ουτε γαμειζονται
αλλα ωσ αγγελοι εν ουρανω εισιν
περι τησ αναστασεωσ των νεκρών
ουκ ανεγνωτε το ρηθεν ύμειν
ύπο του θυ λεγοντοσ εγω ειμι ο θσ αβρααμ
και ο θσ σακ. και ο θσ ιακωβ
ουκ εστιν θσ νεκρων αλλα ζωντων
και ακουσαντεσ οι οχλοι εξεπλησσοντο
επι τη διδαχη αυτου
σκο: Οι δε φαρεισαιοι ακουσαντεσ
οτι εφειμωσεν τουσ σαδδουκαιουσ
συνηχθησαν επ αυτον
και επηρώτησεν εισ εξ αυτων νομικοσ
πειραζων αυτον και λεγων διδασκαλε
ποια εντολη εν τω νομω μεγαλη
Εφη αυτω ιησ αγαπησεισ κν τον θν σου
εν ολη τη καρδεια σου και εν ολη τη ψυχη σου
και εν ολη τη διανοια σου:
(Fol. 75 6.)
34
Et audientes turbae stupebant
super doctrina eius
pharisaei autem audientes
quia ommutuit sadducaeos
congregati sunt ad eum
et interrogauit unus ex eis. iurisperitus
temptans eum et dicet dicens magister
quod mandatum in lege maius
dicit ei ihs diligis dmn dm tuum
in toto corde tuo.et in tota anima tua
35
36
37
et in tota mente tua
(Fol. 76 α.)
CΑΡ. ΧΧΙΙ. 24-37.
68
SEC MATTH
KAT MACO
ΧΧΙΙ. 38
αυτη εστιν μεγαλη και πρωτη εντολη
δευτερα δε ομοια ταυτη» αγαπησεισ
τον πλησιον σου ωσ σεαυτον
39
hoc est primum et magnum mandatum
secundum autem simile huic diliges
proximum tuum sicut teipsum
εν ταυταισ ταισ δυσιν εντολαισ
40
in his duobus mandatis
41
42
ολοσ ο νομοσ κρεμαται και οι προφηται
σκε: Cυνηγμενων δε των φαρισαιων
επηρώτησεν αυτουσ ο ιησ λεγων
τιϋμειν δοκει περι του χρυτινοσ ιοσ εστιν
λεγουσιν αυτω του δανειο
λεγει αυτοισ πωσ ουν δανειδη
καλει αυτον κν λεγων
ειπεν κσ τω κω μου • καθου εκ δεξιων μου
εωσ αν θα τουσ εκθρουσ σου
υποκατω ποδων
totum uerbum pendet. et prophetae
collectis autem pharisaeis
interrogauit eos ihs dicens
quid uobis uidetur de xpo.cuius filius est
dicunt ei dauid
ait illis quomodo ergo dauid in spu
uocat eum dmn dicens
dixit dns imo meo. sede a dextris meis
εν πνι
43
44
ponec ponam inimicos tuos
suptus pedes tuos
των
σου
Ει ουν δανειδ' εν πνι καλει αυτον κν
45
σκς:
πωσ υιοσ αυτου εστιν : και ουδεισ εδυνατο
46
αποκρειθηναι αυτω λογον
ουδε ετολμησεν τισ: απ εκεινησ τησ ωρασ
si ergo dauid in spu uocat eum dmn
quomodo filius eius. et nemo poterat
respondere ei uerbum
neque ausus est aliquis ex illa hora
interrogare eum amplius
XXIII. I
tunc locutus est ihs turbis
Επερωτησε αυτον ουκέτι
σκζ : τοτε ελαλησεν ο ιησ τοισ οχλοισ
και τοισ μαθηταισ αυτου λεγων
επι τησ καθεδρασ μωϋσεωσ
εκαθισαν οι γραμματεισ. και οι φαρισαιοι
et discipulis suis dicens
super cathedra moysi
sederunt scribae. et pharisaei
Omnia ergo quae dixerint uobis facite
et custodite secundum opera
aute eorum
nolite facere dicunt enim et non faciunt
παντα ουν· παντα ουν οσα αν ειπωσινποιείτε
3
4
και τηρειτε. κατα δε τα εργα αυτων
μη ποιειτε λεγουσιν γαρ και ου ποιουσιν
δεσμευουσιν γαρ φορτεια βαρεα
και αδυσβάστακτα και επιτιθεασιν
επι τουσ ωμουσ των ανθρωπων
αυτοι δε τω δακτυλω αυτων
alligant enim. onera grauia
et non ferenda. et inponunt
super umera hominum
ipsi autem digito suo
nolunt mouere ea
5
omnia autem opera sua faciunt
ου
θελουσιν
κείνησαι αυτα
σκη : παντα δε τα εργα αυτων ποιουσιν
προσ το θεαθηναι τοισ ανθρωποισ
(Fol. 76 6.)
ut uideantur hominibus
(Fol. 77 α.)
CAPP. XXII. 38-ΧΧΙΙΙ. 5.
ΚΑΤ ΜΑΘΘ
69
SEC MATTH
ΧΧΙΙΙ.
6
dilatant enim phylacteria sua
et amplificant fimbrias
amant autem primos discubitus
in cenis et primas cathedras
in synagogis et salutationes
in foros et uocari ab hominibus
7
8
magister magister: uos autem nolite uocari magistri
unus est enim uester doctor
omnes autem uos fratres estis
9
et patrem ne uocaueritis uobis super terram
unus est enim pater uester qui in caelis
nec uocemini doctores
ΙΟ
quia doctor uester est xps
maior uester'erit uester minister
II
I2
πλατυνουσιν γαρ τα φυλακτηρια αυτων
και μεγαλυνουσιν τα κρασπεδα
φιλουσιν δε την την πρωκλεισιαν
εν τοισ δειπνοισ· και τασ πρωτοκαθεδριασ
εν ταισ συναγωγαιο και τουσ ασπασμουσ
εν ταισ αγορασ και καλεισθαι ύπο των ανθρωπων
σκο : ραββει ραββει μεισ δε μη κληθητε ραββει
εισ γαρ εστιν ύμων ο καθηγητησ
παντεσ δε μεισ αδελφοι εσται
και πατερα μη καλεσητε μειν επι τησ γησ
εισ γαρ εστιν ο πατηρϋμων ο εν ουρανoισ
μηδε κληθητε καθηγηται
οτι καθηγητησ υμων εισ εστιν ο χρσ
μειζων ύμων εσται ύμων διακονοσ
σλ : οστισ δε ύψωσει εαυτον ταπεινωθήσεται
και οστισ ταπεινωσει εαυτον ύψωθησεται
σλα :Ουαι δε μειν· γραμματεισ και φαρισαιοι
υποκριται οτι κλειεται
την βασιλειαν των ουρανων
ενπροσθεν των ανθρωπων
μεισ γαρ ουκ εισερχεσθαι· ουδε τουσ εισερχομενουσ
αφειεται εισελθειν
σλβ: Ουαι ύμειν γραμματεισ και φαρισαιοι
υποκριται οτι περιαγετε την
θαλασσαν
και την ξηραν· ϊνα ποιησηται
ενα προσηλυτον· και οταν γενηται
ποιειτε αυτον· υιον
γεέννησ
διπλοτερον ύμων
σλγ :Ουαι μειν οδηγοι τυφλοι λεγοντεσ
οσ αν ομοση εν τω ναω:
13
quicumque autem exaltauerit se humiliauitur
et quicumque humiliauerit se 'exaltauitur
uae autem uobis. scribae et pharisaei
hypocritae. quoniam cluditis
regnum caelorum
coram hominibus
uos autem non introitis. nec introeuntes
sinitis introire
15
uae uobis scribae et pharisaei
hypocritae. quia circumitis mare
et haridam. ut faciatis
16
ουδεν εστιν
unum proselytum .et cum factus fuerit
facitis eum. filium gehennae
duplum quam uos
uae uobis duces caeci dicentes
quicumque iurauerit in templo nihil est
qui autem iurauerit in auro templi
deuitor est.stulti et caeci
quis enim maior est. aurum aut emplum
(Fol. 78 α.)
οσ δαν
17
ομοση εν τω χρυσω του ναου
οφειλει μωροι και τυφλοι
τισ γαρ μειζω εστιν ο χρυσοσ ηο ναοσ
(Fol. 776.)
CΑΡ. ΧΧΙΙΙ. 5-17.
70
SEC MATTH
KAT MAOO
XXIII.
18
Ο αγιασασ τον χρυσον
και οσ αν ομοση εν τω θυσιαστηριω' ουδεν εστιν
δαν ομοση εν τω δωρω·τω επανω αυτου
οφειλει • τυφλοι τι γαρ μειζω
το δωρον η το θυσιαστηριον
το αγιαζον το δωρον
Ο ουν ομοσασ εν τω θυσιαστηριω·ομνυει εν αυτω
qui sanctificauit aurum
Et qui iurauerit in altare. nihil est
qui autem iurauerit in dono.quod est super eum
debet. caeci quid enim est maius
οσ
19
donum aut altare
20
quod sanctificat donum
qui ergo iurauerit in altare. rat in eo
et in omnibus quae super eum
et qui iurauerit in templo.iurat in eo
και εν πάσει τοισ Επανω αυτου
και ο ομόσασ εν τω ναώ: ομνύει εν αυτω
21
και εν τω κατοικήσαντι αυτον
et in h
nti eum
22
et qui iurauerit in caelo
iurat in sede dei
et qui sedet
upra eum
23
uae uobis scribae et farisaei
και ο ομόσασ εν τω ουράνω
ομνυει εν τω θρονω του θυ
και εν τω καθημενω επανω αυτου
σλο: Ουαι μειν γραμματεισ και φαρισαιο
υποκριται· οτι αποδεκατoυτε το ηδυοσμον
και το ανηθον· και το κυμαινον
και αφηκατε τα βαρυτερα του νομου
την κρισιν· και το ελεοσ και την πιστιν
hypocritae. quoniam decimatis mentam
et anethum . et cyminum.
et reliquistis. crauiora legis
iudicium et misericordiam . et fidem
ταυτα εδει
haec autem oportuit facere
24
et illa non omittere duces caeci
liquantes culicem
ποιησαι
σλε
λε : κακεινα μη αφιεναι : οδηγοι τυφλοι
διυλιζοντεσ τον κώνωπα
τον δε καμηλον καταπεινοντεσ
σλς Ουαι υμειν γραμματεισ και φαρισαιοι υποκριται 25
οτι καθαριζεται το εξω του ποτηριου
και τησ παροψιδοσ'εσωθεν δε γεμoυσιν
camellum autem deuorantes
26
αρπαγησ και ακρασειασ
φαρισαιε τυφλε καθαρισον πρωτον
το εντοσ του ποτηριου
ένα γενηται και το εξωθεν αυτου καθαρον
σλζ Ουαι υμειν γραμματεισ και φαρισαιοι
υποκριται· οτι παρομοιαζετε
ταφοισ κεκονιαμενοισ
εξωθεν ο ταφοσ φαινετε ωραιοσ
(Fol. 78 6.)
uae uobis scribae et pharisaei hypocritae
quia mundatis quod foras est calicis
et parapsidis intus autem plena sunt
rapinae et intemperantiae
phariseаe cecae munda primum
quod intus est calicis
ut fiat et quod foras est mundum
uae uobis scribae. et pharisaei
hypocritae quoniam similatis
monumentis dealbatis
27
a foris monumentum paretur decorum
(Fol. 79 α.)
CΑΡ. ΧΧΙΙΙ. 17-27.
KAT MAOO
71
SEC MATTH
ΧΧΙΙΙ.
28
εσωθεν δε γεμι οστεων νεκρών
και πασησ ακαθαρσειασουτωση και μεισ
εξωθεν μεν φενεσθαι τοισ ανθρωποισ δικαιοι
εσωθεν δε εσται μεστοι υποκρισεωσ
intus autem est plenum ossib.mortuorum
et totius inmunditiae. ita et uos
a foris quidem paretis hominibus iusti
ab intus autem estis pleni hypocrisi
et iniquitate
uae uobis scribae et pharisaei
ypocritae. quoniam aedificatis
sepulcra prophetarum.et urnatis
monumenta.justorum et dicitis
si fuissemus in diebus. patrum nostrorum
και ανομειασ
σλη: Ουαι μειν γραμματεισ και φαρισαιοι
υποκριται οτι οικοδομείτε
τουσ ταφουσ των προφητων και κοσμειτε
τα μνημεια των δικαιων και λεγεται
ημεθα εν ταισ ημερασ • των πατέρων ημων
ουκ αν ημεθα αυτων κοινωνοι
29
30
numquam essemus eorum socii
εν τω αιματι των προφητων
ωστε μαρτυρειτε εαυτοισ· οτι υιοι εστε
31
32
των φονευσαντων τουσ προφητασ
σλο : και υμεισ επληρωσατε
το μετρον των πατερων υμων
οφεισ γεννηματα εχνιδων
πωσ φυγεται απο τησ κρισεωσ τησ γεεννησ
σμ: δια τουτο ίδου αποστελω προφητασ και σοφουσ 34
• και εξ αυτων αποκτεινειτε
33
in sanguine prophetarum
itaque testes estis uobis quia fili estis
qui occiderunt prophetas
et uos inplestis
mensuram patrum uestrorum
serpentes. generatio uiperarum
quomodo fugietis. de iudicio gehennae
propter hoc ecce mitto prophetas et sapientes
et scribas.et ex his occidetis
et crucifigetis.et persequemini
de civitate in civitate ut ueniat super uos
omnis sanguis iustus
quod effunditur
super terram
a sanguine abel iusti
usquae ad sanguinem zacchariae.fili barachie
quem occidistis. inter templum
και
γραμματεισ.
και σταυρωσεται» και διωξεται
απο πολεωσ εισ πολιν. οπωσ ελθη εφυμασ
παν αιμα δικαιον
35
36
et altare : amen dico uobis
έχχυννομενον επι τησ γησ
απο αιματοσ αβελ του δικαιου
εωσ αιματοσ ζαχαριου • ϋιου βαραχειου
ον εφονευσατε· μεταξυ του ναου
και του θυσιαστηριου : αμην λεγω μειν
ηξει ταυτα παντα επι την γενεαν ταυτην
σμα :ϊερουσαλημ ιερουσαλημ η αποκτεινουσα 37
τουσ προφητασ. και λιθοβολουσα τουσ απεσταλμένουσ
προσ σε ποσακεισ ηθελησα
επισυναγαγειν τα τεκνα σου
(Fol. 79 6.)
uenient omnia hae super generatione ista
hierusalem hierusalem. quae interficis
prophetas. et lapidas missos
ad te.quotiens uolui
congregare filios tuos
(Fol. 8ο α.)
CΑΡ. ΧΧΙΙΙ. 27-37.
72
SEC MATTH
ΚΑΤ ΜΑΘΘΑΙΟΝ
sicut gallina congregat pullos suos
sub alas suas et noluistis
38
ecce demittetur uobis.domus uestra deserta
39
XXIV. I
ον τρόπον ορνισ επισυναγει• τα νοσσεια αυτησ ΧΧΙΙΙ.
υπο τασ πτερυγασ και ουκ ηθελησατε
ιδου αφιετε ϋμειν·ο οικοσ μων ερημοσ
λεγω γαρ υμειν' οτι ου μη μείδητε απαρτι
εωσ αν ειπητε· ευλογημενοσ ο ερχομενοσ
εν ονοματι θυ
[σμβ] και εξελθων ο ιησ απο του ιερου επορευετο
και προσηλθον οι μαθηται αυτου
επιδειξαι αυτω·τασ οικοδομασ του ιερου
Ο δε αποκριθεισ ειπεν αυτοισ
βλεπετε παντα ταυτα : αμην λεγω υμειν
οτι ου μη αφεθη ωδε λιθοσ επι λιθον
οσ ου καταλυθησεται
σμγ :καθημενου δε αυτου επι του ορουσ
των ελεων προσηλθον αυτω οι μαθηται
κατ ιδίαν λεγοντεσ
dico enim uobis.quia non uidebitis me amodo
donec dicatis. benedictus qui uenit
in nomine dei
Et exiens ihs de templo abiebat
et accesserunt discipuli eius
ostendere ei fabricas templi
qui autem respondens dixit eis
uidetis haec omnia.amen dico uobis
quia non relinquetur hic. lapis super lapidem
qui non destruetur
sedente autem eo super montem
oliueti. accesserunt ad eum discipuli
2
3
seorsum dicentes
είπε ημεϊν ποτε ταυτα εσται
και τι το σημειον τησ παρουσιασ σου
και τησ συντελειασ του αιωνοσ
dic nobis quando erunt
et quod signum aduentus tui
et consummationes saeculi
Et respondens ihs dixit eis
uidete ne qui uos seducat
4
5
multi enim uenient
in nomine meo dicentes.ego sum xps
et multos seducent
και αποκριθεισο ιησ ειπεν αυτοισ
βλεπεται μη τισ μασ πλανηση
πολλοι
γαρ
ελευσονται
επι τω ονοματι μου λεγοντεσ εγω ειμι ο χρσ
και πολλουσ πλανησουσιν
μελλεται δε ακουειν πολεμουσ
και ακοασ πολεμων • ορατε μη θροεισθαι
δει γαρ γενεσθαι. αλλ ουπω εστιν το τελοσ
Εγερθησεται γαρ εθνοσ επι εθνοσ
και βασιλεια επι βασιλειαν· και εσονται λειμοι
6
7
incipietis autem audire bella
et opiniones bellorum uidete nolite turbari
oportet enim fieri.sed necdum est finis
Exsurget enim gens super gentem
et regnum supra regnum et erunt fames
et terrae motus per loca
omnia autem haec initia dolorum
και σεισμοι κατα τοπουσ
8
9
tunc tradent uos in angustiis
παντα δε ταυτα αρχη οδυνων
σμο :τοτε παραδωσουσιν ύμασεισ θλειψεις
και αποκτεινουσιν ύμασ· και εσεσθαι μεισουμε
(Fol. 8ο 6.)
et occident uos. et eritis odibiles
VOL
(Fol. 8Ι α.)
CAPP. XXIII. 37--ΧΧΙV. 9.
ΚΑΤ' ΜΑΘΘΑΙΟΝ
73
SEC MATTH
υπο παντων εθνων δια το ονομα μου
XXIV.
omnibus gentibus propter nomen meum
ΙΟ
et tunc scandalizabuntur multi
et inuicem tradent
II
et odient alterutrum et multi
pseudoprophetae exsurgent
et seducent multos
1 2
13
σμε : και τοτε σκανδαλισθησονται πολλοι
και αλληλουσ παραδωσουσιν
και μεισησουσιν αλληλουσ • και πολλοι
ψευδοπροφηται εξεγερθήσονται
και πλανησουσιν πολλουσ
και δια το πληθυναι την ανομειαν
ψυγησεται η αγαπη των πολλων
ο δε ύπομεινασ εισ τελοσ
σμς : ουτοσ σωθησεται : και κηρυχθησεται
το ευαγγελιον τουτο τησ βασιλειασ
εν ολη την οικουμενη
εισ μαρτυριον πασιν τοισ εθνεσιν
και τοτε ηξει το τελοσ
σμζ: Οταν ουν ειδητε
το βδελυγμα τησ ερημωσεωσ
το ρηθεν δια δανιηλου. του προφητου
et quia repleta est iniquitas
refrigescet caritas multorum
qui autem sustinuerit in finem
hic liberabitur : Et praedicabitur
euangelium hoc regni
14
in toto mundo
in testimonium omnibus gentibus
et tunc ueniet finis
15
cum ergo uideritis
abominationem desolationis
εστωσ εν τοπωαγιωαναγεινωσκων νοειτω
σμη: τοτε οι εν τη ιουδαια φευγετωσαν εισ τα ορη
ο δε επι του δωματοσ. μη καταβατω
16
quod dictum est per danielum prophetam
stans in loco sancto qui legit intellegat
tunc qui in iudaea. fugiat in montibus
qui autem super tectum :non descendat
tollere aliquid de domo'et qui in agro
17
αραι τι εκ τησ οικείασ • και ο εν τω αγρω
18
μη επιστρεψατω οπισω.
non conuertatur retro
αραι το ειματειον αυτου
tollere tunicam suam
19
üae autem in utero habentibus
et lactantibus in illis diebus
συ
20
orate autem 'ut non fiat fuga uestra
hieme nec sabbato
21
Erit enim tunc tribulatio magna
σμθ :Ουαι δε ταισ εν γαστρι εχουσαισ
και ταισ θηλαζομεναισ. εν εκειναισ ταισ ημεραισ
προσευχεσθαι δε . ϊνα μη γενηται η φυγη ύμω
χειμωνοσ μηδε σαββατου
σνα :Εσται γαρ τοτε θλειψισ μεγαλη
οια ουκ εγενετο · απ αρχησ κοσμου
εωσ νυν ουδε μη γενοιτο
σνβ: και ει μη εκολοβωθησαν· αι ημεραι εκειναι
ουκ αν εσωθη πασα σαρξ
δια δε τουσ εκλεκτουσ κολοβωθησονται
(Fol. 8ι .)
qualis non fuit ab initio saeculi
usque nunc nec fiet
22
Et nisi breuiati essent dies illi
non salbata esset omnis caro
propter electos autem breuiabuntur
(Fol. 82 α.)
10
CAP, XXIV. 9-22.
74
SEC MATTH
ΚΑΤ' ΜΑΘΘ
σνγ αι ημέραι εκειναι : τοτε εαν τισυμειν ειπη ΧΧΙV. 23
ίδου ωδε ο χρση εκει· μη πιστευσηται
σνό : εγερθήσονται γαρ ψευδοχρειστοι
24
και ψευδοπροφηται· και δωσουσιν σημεια
μεγαλα και τερατα • ωστε πλανηθηναι
ει δυνατον και τουσ εκλεκτουσ
dies illi.etunc si quis dixerit uobis
ecce hic xps aut illic nolite credere
exsurgent enim pseudoxpi
et pseudoprofetae.et dabunt signa
magna et prodigia. ut seducantur
si possibile est et electos
ecce praedixi uobis. si ergo dixerit uobis
ecce in deserto est. nolite exire
ecce in cubiculo. nolite credere
sicut enim scoriscatio exit.ab oriente
σνε : ιδου προειρηκα μειν : εαν ουν ειπωσιν υμειν 25, 26
ίδου εν τη ερημω εστιν μη εξελθηται
ίδου εν τοισ ταμειοισ·μη πιστευσηται
σνς : ωσπερ γαρη αστραπη εξερχεται απο ανατολων 27
και φαινει εωσ δυσμων ουτωσ εσται η παρουσεια
συζ : του ύιου του ανθρωπου : οπου αν η το πτωμα
εκει συναχθήσονται οι αετοι
σνη: Ευθεωσ δε μετα την θλειψεις
των ημερων εκείνων • ο ηλιοσ σκοτισθησεται
και η σεληνη ου δωσει το φεγγοσ αυτησ
Ca
28
et lucet usque in orientem:ita erit aduentus
fili hominis ubicumque fuerit dauer
ibi congregabuntur aquilae
continuo autem postribulationem
dierum illorum sol obscurabitur
29
et luna non dabit lumen suum
et stellae cadent de caelo
et uirtutes caeli . mouebuntur
30
και οι αστέρεσπεσουνται εκ του ουρανού
και αι δυναμεισ των ουρανων σαλευθησονται
και τοτε φανησεται το σημειον
του ϋίου του ανθρωπου» του εν ουρανoισ
σνθ : και κοψονται τοτε. πασαι αι φυλαι τησ γησ
και οψονται τον ύιον του ανθρωπου ερχομενο
επι των νεφελων του ουρανου
μετα δυναμεωσ πολλησ και δοξησ
και αποστελει τουσ αγγελουσ αυτου
μετα σαλπιγγοσ και φωνησ μεγαλησ
και επισυναξουσιν. τουσ εκλεκτουσ αυτου
et tunc parebit signum
fili hominis. qui in caelo est
et plangebunt tunc omnes tribus terrae
et uidebunt filium hominis uenientem
super nubes caeli
cum uirtute magna et gloria
et mittet angelos suos
3Ι
cum tuba et uoce magna
et concolligent electos eius
a quattuor uentis
εκ των τεσσαρων ανεμων
απο ακρων ουρανών
ab extremo caelorum
εωσ άκρων αυτών
αρχομενων δε τουτων γεινεσθαι
αναβλεψατε και επαρατε
τασ κεφαλασ ύμων . διοτι εγγειζει
(Fol. 82 6.)
usque ad summum eorum
incipientibus autem his fieri
respicite et leuate
capita uestra. quia adpropiat
(Fol. 83 α.)
CΑΡ. ΧΧΙV. 22-31.
KAT MA
75
SEC MATTH
XXIV.
32
η απολυτρωσεισμων
απο δε τησ συκησ μαθεται την παραβολης
οταν ηδη ο κλαδοσ αυτησ γενηται απαλοσ
και τα φυλλα εκφυη γεινωσκεται οτι
ενγυσ εστιν το θερoσoυτωση και μεισ
redemptio uestra
a fico autem discite parabolam
cum iam ramus eius factus fuerit mollis
33
et folia germinant.cognoscitis quia
prope est aestas ita et uos
cum uideritis haec omnia scitote quoniam
οταν ίδητε ταυτα παντα • γεινωσκετε οτι
prope est ad ianuas
ενγυσ εστιν επιθυραισ
αμην λεγω μειν· οτι ου μη παρελθη
34
amen dico uobis quia non praeteribit
generatio haec donec haec omnia fiant
caelum et terra transient
η γενεα αυτη: εωσ αν ταυτα παντα γενηται
Ο ουρανοσ και η γη παρελεύσεται
35
οι δε λογοι μου ου μη παρελθωσιν
σξ :περι δε τησ ημερασ εκεινησ και ωρασ ουδεισ οιδε 36
ουδε .
οι αγγελοι των ουρανων ουδε οϋιοσ
berba autem mea non transient
de die autem illo.et hora nemo scit
ει μη ο πατηρ μονοσ ωσπερ γαραιήμεραιτου νωε 37
nec angeli caelorum . nec filius
nisi pater solus. sicut enim dies noe
ita erit aduentus fili hominis
38
sicut enim erant in diebus illis
ante dilubium manducantes et bibentes
ουτωσ εσται και η παρουσεια του ύιου του ανθρωπου
σξα : Ωσπερ γαρ ησαν εν ταισ ημερασ εκειναισ
προ του κατακλυσμου - τρωγοντεσ και πεινοντεσ
και γαμουντεσ και γαμειζοντεσ
αχρει τησ ημερασ εισηλθεν νωε εισ την κειβωτο
και ουκ εγνωσαν εωσ ηλθεν ο κατακλυσμοσ
nubentes et nuptiis tradentes
usque in eum diem.quo introiit noe in arcam
39
et nescierunt.donec uenit diluuium
et tulit omnes.ita erit aduentus
fili hominis
tunc duo erunt in agro. unus adsumetur
et unus relinquetur
duae molentes in pistrino
una adsumetur: et una relinquetur
duo in lecto.unus adsumetur
και ηρεν παντασουτωσ εσται η παρουσεια
του ύιου του ανθρωπου
σέβ: Τοτε δυο εσονται εν τω αγρω· εισ παραλαμβανεται 40
και εισ αφειεται
δυο αληθουσαι εν τω μυλωνι
μεια παραλαμβάνεται και μεια αφειεται
δυο επι κλεινησ μειασεισ παραλαμβάνεται
σέγ : και εισ αφιεται : γρηγορειτε ουν
οτι ουκ οίδαται ποια ημερα ο κσύμων ερχεται
σξό:
τξδ: Εκεινο δε γεινωσκεται οτι ει ηδει
ο οικοδεσποτησ ποια φυλακη ο κλεπτησ ερχεται
εγρηγορησεν αν· και ουκ ηασεν διορυχθηναι
την οικειαν αυτου. δια τουτο και μεισ
(Fol, 835.)
43
et unus relinquetur: vigilate ergo
quia nescitis. quo die dms uester uenturus est
illud autem scitote quia si sciret
paterfamilias qua uigilia fur ueniret
uigilaret utique. et non demisisset perforari
domum suam ideo et uos
44
(Fol. 84 α.)
CΑΡ. ΧΧΙV. 31 - 44.
76
SEC MATTH
KAT MAOC
XXIV.
estote parati.quia qua non speratis hora
filius hominis ueniet
45
γεινεσθαι ετοιμοι : οτι η ου δοκειται ωρα
ούιοσ του ανθρωπου ερχεται
σξε
σξε : τισ γαρ εστιν ο πιστοσ δουλοσ και φρονιμοσ
ον κατεστησεν ο κσ' επι τησ θεραπειασ αυτου
δουναι αυτοισ την τροφην εν καιρώ
σξς μακαριοσο δουλοσ εκεινοσ. ον ελθων ο κσ αυτου
quis enim est feidelis seruus et sapiens
quem constituit dms:super familiam suam
dare eis cibaria in tempore
beatus serbus ille. quem ueniens dms eius
inuenerit ita facientem
amen dico uobis quia super omnia
46
ευρησει ουτωσ ποιουντα
47
bona sua constituet eum
si autem dixerit malus ille seruus
εκεινοσ
48
in corde suo. tardat dms meus uenire
et incipiat caedere conseruos suos
manducet autem et bibat cum ebriosis
ueniet dms serui illius in die
qua non sperat et hora qua nescit
et diuidet eum . et partem eius ponet
cum hypocritis ibi erit fletus
et stridor dentium
Αμην λεγω μειν οτι επι πασιν
τοισ υπαρχουσιν αυτου καταστησει αυτον
σξζ :Εαν δε
ειπη
о како
δουλοσ
εν τη καρδια αυτου χρονιζι μου ο κσ ελθειν
και αρξηται τυπτειν τουσ συνδουλουσ αυτου 49
εσθιη δε και πεινη μετα των μεθυοντων
ηξει ο κσ του δουλου εκεινου εν ημερα
50
η ου προσδοκα και εν ωρα η ου γεινωσκει
και διχοτομησει αυτόν και το μεροσ αυτου θησει 51
μετα των υποκριτων και εκει εσται ο κλαυθμοσ
και ο βρυγμοσ των οδοντων
σξη :τοτε ομοιωθήσεται» η βασιλεια των ουρανων ΧΧV. I
δεκα παρθενοισ. αιτινεσ λαβουσαι
τασ λαμπαδασ εαυτων
εξηλθον εισ απαντησιν του νυμφιου
και τησ νυμφησ
πεντε δε εξ αυτων ησαν μωραι
και πεντε φρονιμοι
Αι ουν μωραι λαβουσαι·τασ λαμπαδασ αυτων
ουκ ελαβον μεθ εαυτων ελαιον
εν τοισ αγγειοισ αυτων • αι δε φρονιμοι
ελαβον ελεον εν τοισ αγγειοισ
μετα των λαμπαδων αυτων
χρονιζοντοσ δε του νυμφιου
ενυσταξαν πασαι και εκαθευδον
μεσησ δε νυκτοσ • κραυγη γεγονεν
(Fol. 84 0.)
tunc similabitur regnum caelorum
decem uirginibus quae acceperunt
lampadas suas
et exierunt in obuiam sponsi
2
3
et sponsae
quinque autem ex his erant stultae
et quinque sapientes
stultae ergo accipientes · lampadas suas
non acceperunt secum oleum
in uasis suis sapientes autem
acceperunt oleum in uasis suis
cum lampadibus suis
4
5
tardante autem sponso
dormitauerunt omnes.et dormiebant
6
mediautem nocte. clamor factus est
(Fol. 85 α.)
CAPP. XXIV. 44-XXV. 6.
ΚΑΤ ΜΑΘΘ
77
SEC MATTH
0
eccesponsus. exite obuiam ei
tunc surgunt omnes uirgines
et aptauerunt lampadas suas
stultae autem sapientibus dixerunt
8
ίδου ο νυμφιοσ εξερχεσαι εισ απαντησιν αυτου ΧΧV.
τοτε ηγερθησαν πασαι αι παρθενοι
7
και εκοσμησαν • τασ λαμπαδασ αυτων
αι δε μωραι ταισ φρονιμοισ ειπον
δοτε ημειν εκ του ελεου ύμων
οτι αι λαμπαδεσ ημων ζβεννυνται
απεκριθησαν δε αι φρονιμοι λεγουσαι
μη ποτε ου μη αρκεσει ημιν και μειν
πορευεσθαι μαλλον προσ τουσ πωλουντασ
date nobis de oleo uestro
9
quia lampadae nostrae extinguntur
responderunt autem sapientes dicentes
ne quando non sufficiat nobis et uobis
ite potius ad uendentes
et emite uobis
ΙΟ
cum uadunt emere. uenit sponsus
1I
και αγορασαται ταυταια
Εωσ υπαγουσιν αγορασαι·ηλθεν ο νυμφιοσ
και αι ετοιμοι εισηλθον μετ αυτου
εισ τουσ γαμουσ. και εκλισθη η θυρα
ύστερον δε ηλθον • αι λοιπαι παρθενοι λεγουσαι
κε κε ανοιξον ημειν
Ο δε αποκριθεισ ειπεν. αμην λεγω μειν
ουκ οιδα μασ : γρηγορείται ουν
οτι ουκ οίδατε την ημερανουδε την ωραν
: ωσπερ ανθρωποσ αποδημων
εκαλεσεν τους ίδιουσ δουλουσ
et quae paratae erant introierunt cum eo
ad nuptias. et clusa est ianua
nouissime uenerunt.reliquae uirgines dicetes
dme dme aperi nobis
qui autem respondens dixit.amen dico uobis
nescio uos . uigilate ergo
quoniam nescitis diem. nec horam
sicut homo peregre profectus
I 2
13
σξθ
14
uocauit seruos suos
et tradidit eis substantiam suam
σO :
15
et cuidam quidem dedit.u·talanta
cuidam duo cuidam unum unicuique
secundum uirtutem suam
και παρεδωκεν αυτοισ' τα ύπαρχοντα αυτου
και ωμεν εδωκεν·ε·ταλαντα
ω δε·βω δε ενα εκαστω
κατα την δυναμιν αυτου
και απεδήμησεν ευθεωσ. πορευθεισ δε
ο τα πεντε ταλαντα λαβων
ηργασατο εν αυτοισι και εκερδησεν
αλλα·ε· ταλαντα
16
17
et profectus est continuo pergens autem
qui quinque talenta accepit
operatus est in eis. et lucratus est
alia quinque talenta
similiter et qui duo talanta accepit
et ipse lucratus est alia duo
qui autem unum acceperat.fodit in terra
et abscondit argentum dmi sui
post multum autem tempus
(Fol. 86 α.)
Ομοιωσ και ο τα δυο ταλαντα λαβων
και αυτοσ εκερδησεν αλλα δυο
Ο δε το εν λαβων - ωρυξεν εν τη γη
και εκρυψεν το αργυριον του κυ αυτου
μετα δε πολυν χρονον
(Fol. 85 0.)
18
19
CΑΡ. ΧΧV. 6-19.
78
SEC MATTH
KAT Θω
T
MAOM
ερχεται ο κσ των δουλων εκείνων
XXV.
uenit dms seruorum illorum
et tollit rationem cum eis
20
Et accedens
και συνερει λογον μετ αυτων
και προσελθων
ο τα πεντε ταλαντα λαβων
προσηνεγκεν αλλα πεντε ταλαντα λεγων κε
πεντε ταλαντα μοι παρεδωκασ
ειδε αλλα πεντε ταλαντα - επεκερδησα
Εφη αυτω ο κσ αυτου · ευ δουλε αγαθε
επι επ ολιγα ησ πιστοσ
qui quinque acceperat talanta
obtulit alia quinque talanta dicens dme
quinque talanta mihi tradidisti
ecce alia quinque talanta superlucratus sum
ait illi dms suus.eu serue bone et fidelis
και πιστε
21
quia in modicis fuisti fidelis
επι πολλων σε καταστησω
super multa te constituam
intra in gaudium dmi tui
accedens autem
22
εισελθε εισ την χαραν του κυ σου
προσελθων δε
και ο τα δυο ταλαντα λαβων ειπεν
κε δυο ταλαντα μοι παρεδωκεσ
ίδου αλλα δυο ταλαντα επεκερδησα
Εφη αυτω ο κσ αυτου: ευ δουλε αγαθε και πιστε
ολιγα ησ πιστοσ
et qui duo talanta acceperat dixit
dme duo talanta mihi tradidisti
ecce alia duo talanta superlucratus sum
ait illi dms suus.eu serue bone et fidelis
23
Επι επ
επι πολλων σε καταστησω
quia in modicis fuisti fidelis
super multa te constituam
intra in gaudium dmi tui
accedens autem
24
εισελθε εισ την χαραν του κυ σου
προσελθων δε
ο το ενα ταλαντον ειληφωσ ειπεν
κε εγνων οτι σκληροσ ει ανθρωποσ
θεριζων οπου ουκ εσπειρασ
και συναγων οπου ου διεσκορπισασ
και φοβηθεισ απηλθον
και εκρυψα το ταλαντον σου εν τη γη
qui unum talantum acceperat dixit
dme cognoui. quia durus es homo
metens ubi non seminasti
et congregans ubi non sparsisti
et timens abii.
25
et abscondi talantum tuum in terra
ειδου
εχεισ το σον
ecce habes quod tuum
respondens autem dms eius dixit ei
26
αποκριθεισ δε ο κσ αυτου ειπεν αυτω
πονηρε δουλε και οκνηρε
ηδεισ οτι θεριζω οπου ουκ έσπειρα
και συναγω οθεν ου διεσκορπισα
εδει ουν σε βαλειν το αργυριον μου
τοισ τραπεζειταισ και ελθων
εγω
(Fol. 86 6.)
nequa serue et piger
sciebas quia meto ubi non seminaui
et congrego ubi non disparsi
oportebat ergo te.mittere argentum meum
nummullariis.et ueniens ego
(Fol. 87 α.)
27
CΑΡ. ΧΧV. 19--27.
ΚΑΤ ΜΑΘΘΑΙΟΝ
79
SEC MATTH
εκομίσαμην αν το εμον συν τοκω
XXV.
accepissem utique quod meum est.cum usura
αραται ουν απ αυτου το ταλαντον
28
tollite
ergo
ab eo talantum
και
Τω
δοτε
έχoντι
τα πεντε ταλαντα
σοα : τω γαρ εχοντι δοθησεται και περισσευσεται
et date habenti quinque talenta
habenti enim dabitur: et habundabit
29
του δε
μη έχοντοσ
non habentis autem
απ αυτου
et quod habet tolletur ab eo
et inutilem seruum mittite foras
30
in tenebras exteriores. ibi erit fletus
et stridor dentium
cum autem uenerit filius hominis
in gloria sua et omnes angeli cum eo
tunc sedebit.super sedem gloriae suae
et congregabuntur
ante eum omnes gentes
et segregat eos ab inuicem
sicut pastor.segregat oues
33
ab haedis.et statuet oues
a dextris suis. haedos autem a sinistris
34
και ο εχει αρθησεται
σοβ :και τον αχρειoν δουλον βαλεται εξω
εισ το σκοτοσ το εξωτερον. εκει εσται ο κλαυθμοσ
και ο βρυγμοσ των οδοντων
σογ: Οταν δε ελθη ο ιοσ του ανθρωπου
31
εν τη δοξη αυτου και παντεσ οι αγγελοι μετ αυτου
τοτε καθισει επι θρονου δοξησ αυτου
και συναχθήσονται
32
ενπροσθεν αυτου παντα τα εθνη
και αφοριει αυτουσ απο αλληλων
ωσπερoπoιμην • αφορτιζει τα προβατα
απο των εριφωνκαι στησει τα προβατα
εκ δεξιων αυτου τα δε εριφεια εξ ευωνυμω
τοτε ερει ο βασιλευσ'τοισ εκ δεξιων αυτου
δευτε οι ευλογημενοι του πατροσ μου
κληρονομησατε
την ητοιμασμενην μειν βασιλειαν
απο καταβολησ κοσμου
Επεινασα
γαρ:
εδωκατε
μοι φαγειν
εδιψησα και εποτεισαται με
ξενοσημης και συνηγαγεται με
γυμνοσ. και περιεβαλεται με
ησθενησα» και επεσκέψασθαι με
φυλακη ημων - και ηλθατε προσ με
τοτε αποκριθήσονται αυτω. οι δικαιοι λεγοντεσ 37
κε ποτε σε ειδομεν πεινωντα
και εθρεψαμεν • η δειψωντα και εποτισαμεν
ποτε δε ειδομεν σε ξενον
(Fol. 876.)
tunc dicit rex. his qui a dextris eius
uenite benedicti patris mei
hereditate possidete
praeparatum est uobis regnum
ab origine mundi
• και
35
Esuriui enim .et dedistis mihi manducare
sitiui et potastis me
peregrinus eram .et collexistis me
nudus.et operuistis me
infirmatus sum.et uisitastis me
36
in carcere fui.et uenistis ad me
tunc respondebunt ei iusti dicentes
dme quando te uidimus esurientem
et pauimus aut sitientem et potauimus
quando autem uidimus te peregrinum
(Fol. 88 α.)
38
CΑΡ. ΧΧV. 27-38,
80
SEC MATTH
ΚΑΤ MAOO
ΜΑΘΘ
et colleximus •aut nudum et cooperuimus
aut quando te uidimus infirmum
39
aut in carcere.et uenimus ad te
40
και συνηγαγομεν· και γυμνον και περιεβαλομε ΧΧV.
η ποτε σε ειδομεν ασθενουντα
η εν φυλακή και ηλθαμεν προσ σε
και αποκριθεισ ερει αυτοισ ο βασιλευσ
αμην λεγω μειν • εφ οσον εποιησαται
ενι τουτων των αδελφων μου
των ελαχιστων • εμοι εποιησαται
τοτε ερι και τοισ εξ ευωνυμων
πορευεσθαι απ εμου οι κατηραμενοι
Et respondens dixit eis rex
amen dico uobis in quantum fecistis
uni horum fratrorum meorum
minimorum · mihi fecistis
4Ι
tunc ait et his qui a sinistris
ite a me maledicti
εισ το πυρ το αιώνιον
in igne aeternum
quod praeparauit pater meus
diabolo et angelis eius
42
Esurii enim et non dedistis mihi manducare
43
sitiui . et non potastis me
peregrinus fui.et non collexistis me
nudus et non operuistis me
infirmis et in carcerem . et non uisitastis me
tunc respondebunt. et ipsi dicentes dme
quando te uidimus esurientem
aut sitientem aut hospitem aut nudum
aut infirmum aut in carcerem
et non ministrauimus tibi
Ο ητοίμασεν ο πατηρ μου
τω διαβολω και τοισ αγγελοισ αυτου
Επεινασα γαρ και ουκ εδωκατε μοι φαγειν
εδειψησα. • και ουκ εποτεισατε με
ξενοσημην" και ου συνηγαγεται με
γυμνοσ και ου περιεβαλεται με
ασθενησ και εν φυλακη και ουκ επεσκέψασθαι με
τοτε αποκριθησονται και αυτοι λεγοντεσ κε 44
ποτε σε ειδομεν πεινωντα
η δειψωντα • η ξενον η γυμνoν
η ασθενη η εν φυλακη
και ου διηκόνησαμεν σοι
τοτε αποκριθησεται αυτοισ λεγων
45
αμην λεγω μεινεφ οσον ουκ εποιησατε
ενι τουτων των ελαχιστων
ουδε εμοι εποιησατε
και απελευσονται ουτοι · εισ κολασιν αιωνιον
δε δικαιοι εισ ζωην αιωνιον
και εγενετο οτελεσεν ο
ιησ
παντασ τουσ λογουσ τουτουσ
ειπεν τοισ μαθηταισ: οτι μετα
δο
ημερασ
σου : το πασχα γεινεται και ο υιοσ του ανθρωπου
παραδιδοται εισ το σταυρωθηναι
(Fol. 88 6.)
tunc respondebit eis dicens
amen dico uobis in quantum non fecistis
uni horum minimorum
nec mihi fecistis
46
et ibunt hii.in poenam aeternam
οι
iusti autem in uitam aeternam
XXVI, I
Et factum est cum consummasset ihs
omnes sermones hos
2
dixit discipulis 'quia post uiduum
pascha fit.et filius hominis
tradetur. ut crucifigatur
(Fol. 89 α.)
CAPP. XXV. 38-XXVI. 2.
KAT 81
MAOO
MAO
SEC MATTH
tunc congregati sunt principes sacerdotum
et seniores plebis
in atrium principis sacerdotum
qui dicitur caiphas et consiliabantur
ut ihm dolo tenerent
4
να τον
5
et occiderent. dicebant autem ne in die festo
ut non tumultus fieret in populo
ihu autem facto in bethania
σος
6
in domo simonis leprosi
σοε : τοτε συνηχθησαν οι αρχιερεισ
XXVI. 3
και οι πρεσβυτεροι του λαου
εισ την αυλην του αρχιερεωσ
του λεγομενου καϊφα και συνεβουλευοντο
την
δολω
κρατησωσιν
και αποκτεινωσιν • ελεγον δε μη εν τη εορτη
να μη θορυβοσ γενηται εν τω λαω
του δε
την γενομενου εν βηθανια
εν οικεια σιμωνοσ του λεπρωσου
προσηλθεν αυτω γυνη
7
εχουσα αλαβαστρον μυρου πολυτειμου
και κατεχεεν επιτησ κεφαλησ αυτου
ανακειμενου αυτου . ϊδοντεσ δε οι μαθηται 8
ηγανακτησαν λεγοντεσ
εισ τι η απωλεια αυτη
ηδυνατο γαρ τουτο πραθηναι πολλου
και δoθηναι τοισ πτωχοισ
γνουσ
δε
τησ ειπεν αυτοισ
accessit ad eum mulier
9
habens alabastrum unguenti praetiosi
et perfudit super caput eius
discumbentis. uidentes autem discipuli
indignati sunt dicentes
ut quid perditio haec
poterat enim hoc uenundari caro
et dari pauperibus
sciens autem ihs dixit eis
quid labores praestatis mulieri
opus enim bonum operata est in me
semper
enim pauperes
habetis uobiscum
ΤΟ
τι κοπουσ παρέχεται τη γυναικει
εργον γαρ καλον εργασατο εισ εμε
παντοτε γαρ τουσ πτωχουσ'
IT
εχετε μεθ εαυτων
me autem non semper habetis
εμε
δε ου παντοτε έχετε
σοζ : βαλουσα γαρ αυτη το μυρον τουτο
mittens enim haec unguentum
επι του σωματοσματοσ μου
13
προσ το ενταφιασαι με εποιησεν
αμην λεγω μειν' οπου αν κηρυχθη
το ευαγγελιον τουτο εν ολο τω κοσμο
λαληθησεται» και ο εποιησεν αυτη
εισ μνημόσυνον αυτησ
σοη : τοτε πορευθεισ εισ των ιβ.
ο λεγομενοσ ιουδασ
σκαριωτησ
super corpus meum
ad sepeliendum me fecit
amen dico uobis ubicumque praedicabitur
euangelium hoc in toto mundo
loquetur:et quod fecit haec
in memoriam eius
14
tunc abit unus de duodecim
προσ τουσ αρχιερεισ
qui dicitur iudas scariotes
ad principes sacerdotum
(Fol. 90 α.)
(Fol. 89 b.)
11
CΑΡ. ΧΧVΙ. 3-14.
82
ΜΑΘΘ
KAT MA
και είπεν αυτοιστι θελετε
μου
δουναι
XXVI. 15
quid uultis mihi dare
bis trado eum
οισ
δε
tem statuerunt ei . XXX. stateras
16
xinde querebat opportunitatem
eum traderet
και εγω μειν παραδωσω. αυτον
εστησαν αυτω.λ.στατηρασ
και αποτε εζητει ευκαιριαν
να αυτον παραδω αυτοισ
τη
δε
πρωτη των αζυμων
προσηλθον οι μαθηται τω ιηυ λεγοντεσ
που θελεισ ετοιμασομεν σου φαγειν τα πασχα
Ο δε ειπεν ύπαγετε εισ την πολιν
17
18
προσ τον
δεινα.
• και ειπατε αυτω
ima autem azymorum
accesserunt discipuli. ihu dicentes
ubi uis paremus tibi. manducare pascha
qui autem dixit eis itte in ciuitate
ad quendam et dicite ei
magister dicit. tempus meum prope est
ad te faciam pascha.cum discipulis meis
et fecerunt discipuli. sicut constituit eis ihs
et parauerunt pascha
ο διδασκαλου λεγει• ο καιροσ μου εγγυσ εστιν
προσ σε ποιησω το πασχα μετα των μαθητων μου
και εποιησαν οι μαθηται· ωσ συνεταξεν αυτοισ
19
ο ιησ και ητοίμασαν το πασχα
σοθ :Οψειασ δε γενομενησ. ανεκειτο μετα των. •ιβ
sero autem facto discumbebat cum.xii.
20
και εσθιοντων αυτων ειπεν
2Ι
et manducantibus eis dixit
amen dico uobis
αμην λεγωϋμειν
οτι εισ εξ υμων παραδωσει με
: και λυπoυμενοι σφοδρα - ηρξαντο λεγειν
σπ
22
εισ εκαστοσ αυτων • μη τι εγω ειμι κε
quoniam unus ex uobis tradet me
et contristati ualde.coeperunt dicere
unusquisque eorum :num quid ego sum dme
qui autem respondens dixit.qu ntinguet
manum mecum in parapside
23
hic me tradet
24
filius quidem hominis uadit
sicut scriptum est de eo
uae autem homini illi
σπα :Ο δε αποκρεισ ειπενενβαπτομενοσ
την χειρα μετ εμου · εισ το τρυβαλιον
ουτοσ με παραδωσει
Ο μεν ουν ϋιοσ του ανθρωπου υπαγει
καθωσ
γεγραπται περι αυτου
ουαι δε των ανθρωπω εκεινω
δι ου οϋιοσ του ανθρωπου παραδιδοται
σπβ:δια τουτο : καλον
ην
αυτω
ει ουκ εγεννηθη ο ανθρωποσ εκεινοσ
σπγ :αποκριθεισ δε οιουδασο παραδιδουσ αυτον ειπε 25
μη τι εγω ειμι ραββει . λεγει αυτω συ ειπασ
στο αυτων δε εσθιοντων. ο ιησ λαβων αρτον
και ευλογησασ εκλασεν· και δουσ τοισ μαθηταισ
per quem filius hominis traditur
propter hoc bonum erat ei
si non esset natus homo ille
respondens autem iuda. qui tradebat eum dixit
num quid ego sum rabbi. dicit ei tu dixisti
ipsis autem manducantibus. ihs accipiens pane
et benedicens fregit. et dans discipulis dixit
26
ειπε
(Fol. 90 6.)
(Fol. 91 α.)
CΑΡ. ΧΧVΙ. 15- 26.
SEC MATTH
83
XXVI.
λαβετε φαγεται τουτο εστιν το σω
σπε :και λαβων το ποτηριον. και ευχαριστη
εδωκεν αυτοισ λεγων πειεται εξ αυτου
27
accipite manducate. hoc est meum corpus
et accipiens calicem . et gratias agens
dedit eis dicens. bibite ex eo omnes
28
τουτο γαρ εστιν το αίμα μου
τησ καινησ διαθηκησ • το ύπερ πολλων
εκχυννομενον εισ αφεσιν αμαρτιων
λεγω δε μειν ου μη πιω απαρτει
εκ τουτου του γενηματοσ τησ αμπελου
hoc est enim sanguis meus
noui testamenti.qui pro multis
effunditur. in remissionem peccatorum
29
dico autem uobis non uiuam amodo
ab hac creatura uitis
εωσ τησ ημερασ εκεινησ
usque adiem illum
cum illum uiuam uobiscum nouum
οταν αυτο πιω μεθυμων καινον
εν τη βασειλεια του πρσ μου
σπς :και ύμνησαντεσ εξηλθον εισ το οροσ των ελαιω
σπζ: τοτε λεγει αυτοισο ιησ· παντεσϋμεισ
σκανδαλισθησεσθαι εν εμοι εν τη νυκτι ταυτη
3ο
31
in regno patris mei
et hymno dicto exierunt in monte oliueti
tunc dicit eis ihs omnes uos
scandalizamini in me in nocte hac
scriptum est enim
percutiam pastorem
et dispargentur
oues gregis
post autem surrexero
praecedam uos in in galilaeam
respondens autem petrus dixit ei
σπη : γεγραπται γαρ
παταξω τον ποιμενα
και διασκορπισθησεται
τα προβατα τησ ποιμνησ
μετα
δε το εγερθηναι με
προαξω ύμασ εισ την γαλιλαίαν
σπθ: αποκριθεισ δε οπετροσ ειπεν αυτω
ει παντεσ σκανδαλισθησονται εν σοι
εγω ουδεποτε σκανδαλισθησομαι
Εφη αυτω ο ιησ αμην λεγω σοι
ότι ταυτη τη νυκτ πρειν αλεκτορα φωνησαι
σο : τρισ απαρνηση με: λεγει αυτω πετροσ
καν δεη με συν σοι αποθανειν.
32
33
si omnes scandalizabuntur in te
34
35
ου μη σε απαρνήσομαι
ego numquam scandalizabor
ait illi ihs.amen dico tibi
quia hac nocte antequam gallus cantet
ter abnegabis me.dicit ei petrus
etsi oportuerit me tecum mori
non te negabo
similiter et omnes discipuli dixerunt
tunc uenit ihs cum eis
in agrum qui dicitur getsamani
et dicit discipulis suis
sedete ibidem. quousque eam illic orare
(Fol. 92 α.
ομοιωσ και παντεσ οι μαθηται ειπον
36
σοβ : και
σφα: τοτε έρχεται ο ιησ μετ αυτών
εισ χωριον λεγομενον γεθσαμανει
: και λεγει τοισ μαθηταισ αυτου
καθισατε αυτου» εωσ αν απελθων εκει προσευξομαι
(Fol. 91 6.)
CΑΡ. ΧΧVΙ. 26--36.
84
SEC MATTH
ΚΑΤ' ΜΑΘΘ
et suscipiens petrum
et duos filios. Zebedaei
coepit contristari et deficere
38
tunc dicit eis. tristis est anima mea
και παραλαβων τον πετρον
XXVI. 37
και τουσ δυο ϋιουσ ζεβεδαιου
ηρξατο λυπεισθαι και αδημονειν
σογ :τοτε λεγει αυτοισ. περιλυποσ εστιν η ψυχή μου
εωσ θανατου - μεινατε ωδε και γρηγορειται
σηδ : μετ εμου:: και προσελθων μεικρον
επεσεν έπει προσωπον αυτου
προσευχομενοσ και λεγων · πατερ μου
ει δυνατον εστινπαρελθατω απ εμου
: το ποτηριον τουτο:: πλην ουχ ωσ εγω θελω
σας αλλωσ συ: και ερχεται προστουσ μαθητασ αυτου 40
usque ad mortem 'sustinete hic et uigilate
mecum et accedens pusillum
39
cecidit in faciem suam
orans et dicens. pater meus
si possibile est. transeat a me
calix iste uerum non sicut ego uolo
sed sicut tu. Et uenit ad discipulos suos
και ευρισκει αυτουσ καθευδοντασ
et inuenit eos dormientes
και λεγει τω πετρω· ουτωσ ουκ εισχυσαται
μιαν ώραν γρηγορησαι μετ εμου
41
et dicit petro.sic non ualuistis
una hora uigilare mecum
uigilate et orate
ut non intretis in temptatione
sps quidem pronptus. caro autem infirmis
iterum secundo abiit
42
orauit dicens. pater meus
si non potest calix iste. transire
nisi illut bibam • fiat uoluntas tua
et ueniens iterum inuenit eos dormientes
γρηγορείται και προσευχεσθαι
ϊνα μη εισελθηται εισ πειρασμον
σαζ : το μεν πνα προθυμον' η δε σαρξ ασθενησ
ση: παλιν εκ δευτερου απελθων
προσηύξατο λεγων πατερ μου
ει ου δυναται το ποτηριον τουτο παρελθειν
εαν μη αυτο πιω· γενηθήτω το θελημα σου
και ελθων παλιν: ευρεν αυτουσ καθευδοντασ
43
ησαν γαρ αυτων οι οφθαλμοι - βεβαρημενοι
και αφεισ αυτουσ παλιν απελθων προσηύξατο 44
τον αυτον λογον ειπων
σοθ: τοτε ερχεται προσ του μαθητασ αυτου
45
και λεγει αυτοισ καθευδετε το λοιπον
και αναπαυεσθαι·ϊδου ηγγικεν η ωρα
και οϋιοσ του ανθρωπου παραδίδοται
εισ χειρασ αμαρτωλων • εγειρεσθε αγωμεν
ίδου ηγγικεν ο παραδιδουσ
με
:Ετι δε αυτου λαλουντοσ
ίδου ιουδασ εισ των . ιβ ηλθεν
(Fol. 92 0.)
erant enim eorum oculi.grauati
et relinquens eos. iterum abiit et orauit
eundem sermonem dicens
tunc uenit.ad discipulos suos
et dicit eis. dormite de cetero
et requiescite.ecce adpropiauit hora
et filius hominis tradetur
46
in manus peccatorum surgite eamus
ecce proximat qui me trade
adhuc autem eo loquente
τ
47
ecce iudas unus de. xii. uenit
(Fol. 93 α.)
CΑΡ. ΧΧVΙ. 37-47.
ΚΑΤ' ΜΑΘΘ
85
και μετ αυτου οχλοσ πολυσ' μετα μαχαιρων ΧΧVΙ.
και ξυλων • απο των αρχιερεων
και πρεσβυτερων του λαου
τα : Ο δε παραδιδουσ αυτον εδωκεν αυτοισ
σημειον λεγων • ον αν φιλησω αυτοσ εστιν
κρατησατε αυτον
και ευθεωσ προσελθων τω ιηυ ειπεν
χαιραι ραββει - και κατεφιλησεν αυτον
rba multa: cum gladiis
us a principibus sacerdotum
aioribus plebis
tem tradebat eum dedit eis signum
dicens:
quem osculatus fuero ipse est
tenete eum
Et continuo accedentes ad ihm dixit
49
habe rabbi.et osculatus est eum
50
Ειπεν δε αυτω ο ιησ εφο παρει ετεραι
τοτε προσελθοντεσ • επεβαλον τας χειρασ
dixit autem illi ihs ad quod uenisti ame
tunc accedentes inmiserunt manus
in ihm.et tenuerunt eum
51
επι τον ιην και εκρατησαν αυτον
τβ
β : και ιδου εισ των μετα την
εκτεινασ την χειρα» απέσπασεν την μαχαιρα
αυτου και επαταξεν τον δουλον
Et ecce unus ex is qui erant cum ihu
extendens manus eiecit gladium
suum. et percussit seruum
principes sacerdotis
et abstulit eius auriculam
του αρχιερέωσ
και αφειλεν αυτου το ωτειον
tunc dicit ei ihs
τγ : τοτε λεγει αυτω ο ιησ
αποστρεψαν την μαχαιραν σου
conuerte gladium tuum
εισ τον τόπον αυτησ
in locum suum
παντεσ γαρ οι λαβοντεσ μαχαιραν
εν μαχαιρα απολουνται
omnes enim qui accipiunt gladium
gladio peribunt
aut putas quia non possum modo
53
rogare patrem meum.et adsistet mihi
τδ
η δοκεισ οτι ου δυναμαι αρτι
παρακαλεσαι τον πατερα μου και παραστησει μοι
πλειω. ιβ.λεγειωνησ αγγελων
πωσ ουν πληρωθησονται αι γραφει
54
: οτι ουτωσ δει γενεσθαι : εν εκεινη τη ωρα 55
ο ιησ ειπεν τοισ οχλοισ. ωσ επι ληστην
ηλθατε. μετα μαχαιρων και ξυλων
συνλαβειν με
καθημεραν προσύμασ εκαθημην
εν τω ίερω διδασκων - και ουκ εκρατησατε με
τε : τουτο δε ολον γεγονεν
να πληρωθωσιν αι γραφαι των προφητων
(Fol. 93 6.)
plus.xii . legiones angelorum
quomodo ergo conplebunturscripturae
quia sic oportet fieri. in illa hora
ihs dixit turbis •quasi ad latronem
uenistis.cum gladiis et fustibus
conprehendere me
cottidie apud uos sedebam
in templo docens. et non tenuistis me
hoc autem totum factum est
56
ut conplerentur scripturae prophetarum
(Fol. 94 α.)
CΑΡ. ΧΧVΙ. 47-56.
86
SEC MATTH
XXVI.
tunc discipuli omnes relinquentes eum fugerunt
illi autem tenentes ihm duxerunt
T5
57
ad caiphan principem sacerdotum
ubi scribae
μαθηται παντεσ αφεντεσ αυτ
: οι δε κρατησαντεσ τον ιην απήγαγον
προσ καειφαν τον αρχιερεα
όπου οι γραμματεισ
και οι πρεσβυτεροι συνηχθησαν
τζ: Ο δε πετροσ ηκολουθει αυτω απο μακροθεν
εωσ τησ αυλησ του αρχιερεωσ
και εισελθων εσω εκαβητο
μετα των υπηρετων• ειδειν το τελοσ
58
et seniores congregati sunt
petrus autem sequebatur eum de longe
usque ad ianuam principis sacerdotis
et ingressus intus sedebat
cum ministris. uidere finem rei
principes autem sacerdotum
et conuenticulum totum •quaerebant
falsum testimonium aduersus ihm
τη: Οι δε
αρχιερεισ
59
quatenus mortificarent eum
et non inuenerunt sequentia
βο
et multi accesserunt falsi testes
και το συνεδριον ολον εζητουν
ψευδομαρτυρειαν. κατα του ιηυ
οπωσ αυτον θανατωσουσιν
και ουκ ευρον το εξησ
και πολλοι προσηλθον ψευδομαρτυρεσ
και ουκ ευρον το εξησ
τη : υστερον δε ηλθον δυο ψευδομαρτυρεσ
και ειπον τουτον ηκουσαμεν λεγοντα
δυναμαι καταλυσαι τον ναον του θυ
και δια τρειων ημερων • οικοδομήσαι αυτον
et non inuenerunt rei sequentia
nouissime autem uenerunt duo falsi testes
τθ
61
et dixerunt. hunc audiuimus dicentem
62
63
possum dissoluere templum hoc dei
et post tres dies aedificare eum eum
Et surgens princeps sacerdotum ait illi
nihil respondes. quid isti testantur de te
ihs autem tacebat: respondens ergo
princeps sacerdotum dixit ei adiuro te
per
dm uiuum. ut nobis dicas
si tu es xps filius dei dicit ei ihs
tu dixisti . uerumtamen dico uobis
SES
και αναστασο αρχιερευσ ειπεν αυτώ
ουδεν αποκρινη. τι ουτοι σου καταμαρτυρουσι
ο δε
ιησ εσιωπα αποκριθεισ ουν
ο αρχιερευσ ειπεν αυτω ορκιζω σε
κατα του θυ του ζωντοσ. ϊνα ημειν ειπησ
ει συ ει ο χρσούιοσ του θυ λεγει
θυ λεγει αυτω ο ιησ
συ ειπασ πλην λεγω μειν
οτι απαρτι οψεσθαι τον ύιον του ανθρωπου
καθημενον εκ δεξιων τησ δυναμεωσ
και ερχομενον επι των νεφελων του ουρανού
τια: τοτε ο αρχιερευσ διερρηξεν
τα ειματια αυτου λεγων • εβλασφημησεν
64
quia amodo uideuitis filium hominis
sedentem a dextris uirtutis
65
et uenientem super nubes caeli
tunc princeps sacerdotum disrupit
uestimenta sua dicens blasphemauit
quid adhuc opus habemus testium
(Fol. 95 α.)
τιβ
:τι ετι χρειαν εχομεν μαρτύρων
(Fol. 94 6.)
CΑΡ. ΧΧVΙ. 56-65.
ΚΑ ΜΑΘΘ
87
XXVI.
66
ιδε νυν ηκουσατε την βλασφημειαν
τι ύμειν δοκει.
Οι δε απεκριθησαν παντεσ και ειπον
ενοχοσ θανατου εστιν
ecce nunc aud
quid uobi
qui au
re
67
tu
68
69
70
71
τιγ: τοτε ενεπτυσαν εισ το προσωπον αυτου
και εκολαφισαν αυτον
αλλοι δε
εραπεισαν αυτον λεγοντεσ
προφητευσον ημειν χρε:τισ εστιν ο παισασ σε
τιδ : Ο δε πετροσ εκαβητο. εξω εν τη αυλη
και προσηλθεν αυτω και μια παιδισκη λεγουσα
και συ ησθα μετα ιηυ του γαλειλαιου
ο δε ηρνησατο ενπροσθεν παντων λεγων
ουκ οιδα τιλεγεισ ουδε επισταμαι
τιε : Εξελθοντοσ δε αυτου εισ τον πυλωνα
ειδεν αυτον αλλη παιδισκη
και λεγει τοισ εκει· ουτοσ ην μετα ιηυ
του ναζωραιου • και παλιν ηρνησατο
μεθ ορκου λεγων · ουκ οιδα τον ανθρωπον
μετα μεικρον δε και προσελθοντεσ οι εστωτεσ
ειπον τω πετρω· αληθωσ εξ αυτων ει
και γαρη λαλεια σου
σου ομοιαζει
τοτε ηρξατο καταθεματιζειν. και ομνύειν
οτι ουκ οιδα τον ανθρωπον
και ευθεωσ αλεκτωρ εφωνησεν
τις : και εμνησθη oπετροσ
[Haec fragmenta folii 96 inter ff. 89 et 90 a biblio-
pego inseruntur, eâdem manu, quae ad pedem
fol. 16 b, ad pedem fol. 95 b adnotante: De-
sideratur hic foliu, continens Versionem Lat.
huic paginae respondente, et Textum Graecu
quem reddit sequens pagina.]
72
73
74
75
του ρηματοσ ιηυ ειρηκοτοσ
πριν αλεκτορα φωνησαι
τρισ απαρνηση με· και εξελθων εξω
εκλαυσεν πικρωσ
τιζ: πρωιασ δε γενομενησ
XXVII. 1
: συνβουλιον εποιησαν παντεσ
οι αρχιερεισ. και οι πρεσβυτεροι του λαου
κατα του ιηυ'ινα θανατωσουσιν αυτον
(Fol. 95 6.)
(Fol. 96 α.)
CAPP. XXVI. 65-XXVII. 1.
88
SET MATTH
V
XXVII.
ηγεμονι
3
4
5
6
et ligantes eum duxerunt
et tradiderunt pontio pilato praesidi
tunc uidens iudas •qui tradidit eum
quoniam damnatus est .paenitentia ductus
misit. XXX.argenteos. principibus sacerdotum
et senioribus dicens peccaui
tradens sanguinem iustum
qui autem dixerunt quid an nos tu uideris
et proiciens argentum in templo
discessit.et pergens suspendit se
principes autem sacerdotum
accipientes pecuniam dixerunt
non licet mittere eam.in corbam
quia praetium sanguinis est
Consilio autem accepto. inter se
emerunt agrum figuli
ad sepulturam peregrinorum
propter quod appellatus est
ager ille.echeldemach
hoc est ager sanguinis. usque in hodiernum
tunc conpletum est quod dictum est
per hieremian prophetam dicentem
et acceperunt.xxx.argenteos
praetium adpraetiati
quem adpraetiauerunt. de filiis istraliel
7
8
9
et dederunt eos
10
in agrum figuli
sicut constituit mihi ds
11
ihs autem stetit ante praesidem
et interrogauit eum praesis dicens
tu es rex iudaeorum
ihs autem ait tu dixisti
12
et dum accusaretur
a principibus sacerdotum . et senioribus
(Fol. 97 a.
(Fol. 966.)
Cap. XXVII. 2-12.
ΚΑΤ ΜΑΘΘ
89
SEC MATTH
ουδεν απεκρεινετο
XXVII.
τοτε λεγει αυτω ο πιλατου. ουκ ακουεισ τοσα
13
nihil respondebat
tunc dicit illi pilatus. non audis quanta
testantur de te.et non respondit ei
καταμαρτυρουσιν σου· και ουκ απεκριθη αυτω
14
εν ρημα
unum uerbum
15
ita ut miraretur praesis ualde
per diem autem festum . consueuerat praesis
dimittere.unum uinctum populo
quem uolebant
habebant autem tunc uinctum insignem
qui dicebatur barabbas
congregatis autem illis dixit illis pilatus
quem
uultis uobis dimittam . barabban aut ihm
I6
αυτων ειπεν αυτοισοπειλατοσ
17
18
qui dicitur xps
sciebat enim quia per inuidiam
tradiderant eum
19
sedente autem eo pro tribunali
misit ad eum . uxor eius dicens
ωστε θαυμαζειν τον ηγεμονα λιαν
τκβ: κατα δε
την εορτην • ειωθει ο
ηγεμων
απολυειν ενα δεσμιoν τω οχλω
ον ηθελον
τκγ :€ιχον δε τοτε δεσμιον επισημον
τον λεγομενον βαραββαν
συνηγμενων δε
τινα θελεται υμειν απολυσω. βαραββαν η ιην
τον λεγομενον χρν
ηδι γαρ οτι δια φθονον
παρεδωκαν αυτον
τκό : καθημενου δε αυτου επι του βηματοσ
απεστειλεν προσ αυτον • η γυνη αυτου λεγουσα
μηδεν σου και τω
δικαιω
πολλα
γαρ
επαθον
σημερον
κατ οναρ
δι
αυτον
τκε: Οι δε αρχιερεισ και οι πρεσβυτεροι
επεισαν τουσ οχλουσ
ίνα αιτησωνται τον βαραββαν
απολεσωσιν
αποκριθεισ δε ο ηγεμων ειπεν αυτοισ
τινα θελεται απο των δυο • απολυσω υμειν
οι δε ειπαν βαραββαν
τκς: ελεγει αυτοισοπειλατοσ. τι ουν ποιησωμεν την
τον λεγομενον χρν .λεγουσιν παντεσ
σταυρωθητω. λεγει αυτοισο ηγεμων
nihil tibi sit cum iusto illo
εκείνω
multa enim passa sum hodie
per uisum propter eum
principes autem sacerdotum.et seniores
20
persuaserunt turbis
τον
δε
την
21
22
ut peterent barabban
ihm autem perderent
respondens autem praesens dixit eis
quem
uultis de duobus.dimittam uobis
qui autem dixerunt barabban
dicit eis pilatus.quid ergo faciem ihm
qui dicitur xps.dicunt omnes
crucifigatur. dicit eis
praesens
quid enim mali fecit
qui autem amplius clamabant dicentes
crucifigatur
(Fol. 98 α.)
23
τι γαρ κακον εποίησεν
οι
δε περισσωσ εκραξαν λεγοντεσ
σταυρωθητω
(Fol. 97 6.)
12
CΑΡ. ΧΧVΙΙ. 12--23.
90
SEC ΜΑΘΘ
KAT MAOC
τκζ : ιδων δε ο πιλατοσ • οτι ουδεν ωφελει
XXVII. 24
αλλα μαλλον θορυβοσ γεινεται
λαβων ύδωρ • απενιψατο τασ χειρασ
κατεναντι του οχλου λεγων • αθωοσ ειμι εγω
απο του αιματοσ τουτου • μεισ οψεσθαι
και αποκριθεισ πασο λαοσ ειπεν
25
uidens autem pilatus.quia nihil proficit
sed magis tum fieri
accipiens aquam lauit manus suas
coram populo dicens.innocens sum ego
a sanguinem huius uos uideuitis
Et respondens omnis populus dixit
sanguis huius
2
το αιμα αυτου
super nos et
super
filios nostros
26
tunc dimisit eis barabbam
τον
δε
27
εφημασ και επι τα τεκνα ημων
τκη : τοτε απελυσεν αυτοισ τον βαραββαν
την φλαγελλωσασ παρεδωκεν αυτοισ
ίνα σταυρωσωσιν αυτον
τκθ: τοτε οι στρατιωται του ηγεμονοσ
παραλαβοντεσ τον ιην εισ το πραιτωριον
συνηγαγεν επ αυτον • ολην την σπειραν
και ενδυσαντεσ αυτον ειματιον πορφυρουν
και χλαμυδαν κοκκινην περιεθηκαν αυτω
και πλεξαντεσ στεφανον εξ ακανθων
επεθηκαν επι την κεφαλην αυτου
και καλαμον εν τη δεξεια αυτου
και γονυπετήσαντεσ'ενπροσθεν αυτου
ενεπεξαν αυτω λεγοντεσ
χαιραι βασιλευ των ιουδαιων
ihm autem flagris caesum tradidit eis
ut crucifigerent eum
tunc milites praesidis
suscipientes ihm in praetorium
congregauerunt ad eum uniuersam cohortem
et uestientes eum . tunicam purpuream
et chlamydem coccineam circumdederunt ei
et torquentes coronam de spinis
inposuerunt.super caput eius
et harundinem in dextera eius
28
29
et adgeniculantes ante eum
inluserunt eum dicentes
habe rex iudaeorum
τλ :
και ενπτυσαντεσ εισ αυτον
30
31
ελαβον τον καλαμον
και ετυπτoν εισ την κεφαλην αυτου
και οτε ενεπαιξαν αυτω εξεδυσαν αυτον
την χλαμυδα και ενέδυσαν αυτον
τλα : τα ειματια αυτου απηγαγον αυτον
εισ το σταυρωσαι: εξερχομενοι δε
ευρον ανθρωπον κυρηναιον
et conspuentes in eum
acceperunt harundinem
et percutiebant super caput eius
Et cum delusissent eum exuerunt eum
clamydem.et uestierunt eum
uestimenta sua.duxerunt eum
ut crucifigerent: Exeuntes autem
32
inuenerunt hominem cyreneum
εισ απαντησιν αυτού • ονοματι σιμώνα
obuiam sibi uenientem. nomine simonem
τλά
τουτον ηγγαρευσαν
ένα
αρη τον σταυρόν αυτού
: και ελθοντεσ εισ τοπον λεγομενον γολγοθα
(Fol. 98 6.)
33
hunc angariauerunt. ut tolleret crucem eius
Et uenientes in locum .qui dicitur golgotha
(Fol. 99 α.)
CΑΡ. ΧΧVΙΙ. 24-33.
KAT
91
ΜΑΘΘ
XXVII.
34
quod est caluariae locus.et dederunt ei bibere
uinum cum felle mixtum
et gustans noluit uiuere
35
cum autem crucefixissent eum
diuiserunt sibi uestimenta eius
36
mittentes sortem . et sedentes
37
seruabant eum ibi.et inposuerunt
super caput eius causam
scriptam .hic est ihs
rex iudaeorum
38
tunc crucifiguntur cum eo duo latrones
τλγ : ο εστιν κρανιου τοποσ: και εδωκαν αυτω πειν
οινον μετα χολησ μεμειγμενον
και γευσαμενοσ ουκ ηθελησεν πειν
τλο: Cταυρωσαντεσ δε αυτον
διεμερισαντο τα ειματεια αυτου
βαλoντεσ κληρον • και καθημενοι
τλε : ετηρουν αυτον εκει: και επεθηκαν
επανω τησ κεφαλησ αυτου την αιτειαν αυτου
γεγραμμενην· ουτοσ εστιν ιησ
ο βασιλευσ των ιουδαιων
τλς: τοτε σταυρουνται συν αυτω δυο λησται
εισ εκ δεξιων και εισ εξ ευωνυμων
τλζ: Οι δε παραπορευομενοι - εβλασφημουν αυτον
κεινουντεσ την κεφαλην αυτων και λεγοντεσ
ουα ο καταλυων τον ναον
και εν τρισιν ημεραισ οικοδομων
σωσον σεαυτον ει υιοσ θυ
και καταβηθει απο του σταυρου
τλη: Ομοιωσ δε και οι αρχιερεισ
ενπαιζοντεσ μετα των γραμματαιων
και φαρισαίων λεγοντεσ. αλλουσ εσωσεν
δυναται
unus a dextris.et unus a sinistris
39
40
transeuntes autem . blasphemabant eum
mouentes capud suum. et dicentes
ua qui dissoluit templum
et tribus diebus aedificat
ει του
liuera te si filius es dei
et descende de cruce
41
similiter et principes sacerdotum
deludentes cum scribis
42
et pharisaeis dicebant. alios saluos fecit
seipsum non potest salbare
εαυτον ου
σωσαι
βασιλευσ ισραηλ εστιν καταβατω νυν
rex istrahel est. descendat nunc
de cruce et credemus ei
43
si confidit in dm liueret nunc eum
ει
44
si uult eum dixit enim quia di filius sum
identidem autem et latrones qui fixi erant
cum eo increpabant eum
απο του σταυρου και πιστευσομεν αυτω
ειπεποιθεν επι τον θν.ρυσασθω νυν αυτον
θελει αυτον. ειπεν
γαρ
Οτι
θυ
ειμι
υιοσ
τλο : το δε αυτοι και οι λησται» οι σταυρωθεντεσ
συν αυτω' ων ειδιζον αυτον
τμ: απο
δε
εκτησ ωρασ σκοτοσ εγενετο
επι πασαν την γην • εωσ ενατησ ωρασ
τμα: περι δε την εννατην ωραν» ανεβoησεν ιησ
φωνη μεγαλη λεγων
ηλει ηλει λαμα ζαφθανει τουτ εστιν
(Fol. 99 6.)
45
ab hora autem sexta tenebre factae sunt
super omnem terram usque nonam horam
46
circa nonam autem horam exclamauit ihs
uoce magna dicens
heli heli lama zapthani hoc est
(Fol. 100 α.)
CΑΡ. ΧΧVΙΙ. 33- 46.
92
SET MATTH
KAT MAOC
θε μου
θε μου . ϊνατι με ενκατελιπεσ
XXVII.
ds meus ds meus ut quid me reliquisti
quidam autem illic stantium
τμβ
τινεσ δε των εκει εστωτων
47
audientes dicebant. heliam uocat iste
48
et continuo currens unus ex his
et accipiens spongiam inplens aceto
et inponens harundini. potabat eum
49
ceteri autem dixerunt sine uideamus
si uenit helias.et liuerat eum
50
ihs autem iterum clamans. uoce magna
51
ακουσαντεσ ελεγον ηλειαν φωνει ουτοσ
τμγ : και ευθεωσ δραμων εισ εξ αυτων
και λαβων σπονγον πλησασ οξου
και περιθεισ καλαμω. εποτειζεν αυτον
Οι δε λοιποι ειπον. αφεσ ιδωμεν
ει ερχεται ηλειασ και σωσει αυτον
τμό :Ο δε ιησ παλιν κραξασ φωνη μεγαλη
αφηκεν το πνα
τμε :και ιδου το καταπετασμα του ναου
εσχισθη εισ δυο
μερη απο ανωθεν
τμς:
: εωσ κατω: και η γη εσεισθη
και αι πετραι εσχισθησαν
και τα μνημια ανεωχθησαν και πολλα σωματα 52
των κεκοιμημενων αγιων ηγερθησαν
και εξελθοντεσ εκ των μνημιων
μετα την εγερσιν αυτου
ηλθον εισ την αγιας πολιν
και εφανησαν πολλοισ
dimisit
spm
Et ecce uelum templi
scissum est in duas partes a susu usque
deorsum . et terra mota est
et petrae fissae sunt
et monumenta aperta sunt. et multa corpora
dormientium sanctorum .surrexerunt
53
et exeuntes de monumentis
post resurrectionem eius
uenerunt in sanctam ciuitatem
et paruerunt multis
τμζ :Ο δε
εκατόνταρχησ
54
centurio autem
et qui cum eo serbabant ihm
uidentes terre motum 'et quae fiebant
timuerunt ualde dicentes
uere di filius erat hic
Erant autem et mulieres multae
και οι μετ αυτου τηρουντεσ τον ιην
ειδοντεσ τον σεισμον • και τα γεινομενα
εφοβηθησαν σφοδρα γοντεσ
αληθωσ ιοσ θυ ην ουτοσ
τμη :ησαν δε και γυναικεσ πολλαι
55
απο μακροθεν θεωρουσαι
αιτινεσ ηκολουθησαν τω ιηυ απο τησ αγιλειλαιασ
διακονουσαι αυτω
εν αισ ην μαρια μαγδαληνη
και μαρια η του ιακωβου - και ιωσηφ μητηρ
και η μητηρ των ϋιων ζεβεδεου
τμθ :Οψειασ δε γενομενησ ηλθεν ανθρωποσ πλου
57
(Fol. Io0 0.)
de longe uidentes
quae secutae sunt ihm de galilaea
ministrantes ei
56
in quibus erat maria magdalene
et maria iacobi.et ioseph mater
et mater filiorum zebedaei
sero autem facto.uenit homo diues
σιοσ
(Fol. Iοι α.)
CΑΡ. ΧΧVΙΙ. 46-57.
ΚΑΤ' ΜΑΘΘ
93
SEC MATTH
XXVII.
απο αρειμαθειασ το ονομα ίωσηφ
οσ και αυτοσ εμαθητευθη τω ιηυ
Ουτοσ προσηλθεν τω πειλατω
58
ab arimathia.cui nomen ioseph
qui et ipse didicerat ab ihu
hic accessit ad pilatum
et petit corpus ihu
tunc pilatus iussit
και ητησατο το σωμα του ιηυ
τν : τοτε οπειλατοσ εκελευσεν
reddi corpus
59
60
et suscipiens ioseph corpus
inuoluit illud.in sindone munda
et posuit illud.in nouo suo monumento
quod absciderat in petra
et aduoluens saxum magnum
αποδοθηναι το σωμα
και παραλαβων ιωσηφ το σωμα
ενετυλιξεν αυτο εν σινδονι καθαρα
και εθηκεν αυτο· εν τω καινω αυτου μνημιω
Ο ελατομησεν εν τη πετρα
και προσκυλισασλισασ λιθον
μεγαν
τη θυρα του μνημιου απηλθεν
τνα : ην δε εκει μαρια μαγδαληνη
και αλλη μαρια καθημεναι κατεναντι του ταφου
τωβ: τη δε επαυριον . ητισ εστιν μετα την παρασκευης 62
συνηχθησαν οι αρχιερεισ
και οι φαρισαιοι προσπειλατον λεγοντεσ
κε εμνησθημεν• οτι εκεινοσοπλανοσ ειπε
osteo monumenti abiit
61
63
Erat autem ibidem. maria magdalene
et alia maria sedentes contra sepulcrum
in crastinum autem . quae est post cena pura
conuenerunt principes sacerdotum
et pharisaei .ad pilatum dicentes
dme rememorati sumus. quia ille seductor dixit
adhuc uiuens.quia post tres dies resurgam
iuue ergo muniri sepulcrum
ad diem tertium . ne forte uenientes
discipuli eius furentur eum
et dicent plebi
ετι ζων• οτι μετα τρεισ ημερασ εγειρομαι
καιλευσον ουν ασφαλισθηναι τον ταφον
64
usque
εωσ ημερασ τρειτησ • μη ποτε ελθοντεσ
οι μαθηται αυτου • κλεψωσιν αυτον
και ερoυσιν τω λαω
surrexit a mortuis
et erit nouissimus error. peior priori
dicit autem eis pilatus habetis custodes
65
ite munite sicut scitis
66
ηγερθη απο των νεκρων
και εσται η αισχατη πλανη-χειρω τησ πρωτησ
Εφη δε αυτοισοπειλατοσ εχεται φυλακασ
ύπαγεται ασφαλισασθαι ωσ οιδατε
Οι δε πορευθεντεσ ησφαλισαν τον ταφον
σφραγισαντεσ τον λιθον και μετα τν φυλακή
οψε δε σαββατων της επιφωσκουση
εισ μειαν σαββατων • ηλθεν μαρια μαγδαληνη
και η αλλη μαρια θεωρησαι τον ταφον
και ίδου σεισμοσ εγενετο μεγασ
(Fol. τοι ο.)
qui autem abeuntes: munierunt sepulcrum
signantes lapidem cum custodibus
sero autem sabbatorum.inlucescente
XXVIII. I
in una sabbatorum uenit maria magdalene
et alia maria: uidere sepulchrum
Et ecce terre motus factus est magnus
(Fol. 102 α.)
CAPP. XXVII. 57-XXVIII, 2.
94
SEC MA
KAT MAⓇO
XXVIII.
angelus autem dmi descendens de caelo
accedens reuoluit lapidem
et sedebat super eum
3
erat autem aspectus eius.sicut fulgur
et uestitus eius. albus sicut nix
αγγελοσ γαρ κυ καταβασ απ ουρανου
προσελθων απεκυλισεν τον λιθον
και εκαθητο επανω αυτου
ην δε η ειδεα αυτου • ωσ αστραπή
και τα ενδυμα αυτου λευκον ωσ χειων
απο δε του φοβου αυτου • εσεισθησαν οι τηρουντεσ 4
και εγενηθησαν ωσ νεκροι
αποκριθεισ δε ο αγγελοσ. ειπεν ταισ γυναιξιν
μη φοβείσθαι υμεισ οιδα γαρ οτι την
τον εσταυρωμενον ζητειται ουκ εστιν ωδε
καθωσ ειπεν.δευτε ειδεται τον τοπο
a timore autem eius.commoti sunt custodes
5
et facti sunt tamquam mortui
respondens autem angelus. dixit mulieribus
nolite timere uos.scio enim quia ihm
crucifixum quaeritis non est hic
6
ηγερθη γαρ
surrexit enim sicut dixit. uenite uide locu
7
ubi positus erat dms et cito euntes
dicite discipulis eius quia surrexit
et praecedit uos in galilaea
ibi eum uideuitis.ecce dixi uobis
8
Et exeuntes cito de monumento
οπου εκειτο ο κσ. και ταχυ πορευθεισαι
ειπατε τοισ μαθηταισ αυτου» οτι ηγερθη
και προαγει μασ εισ την γαλιλαίαν
εκει αυτον οψεσθαι·ϊδου ειπον υμειν
:και εξελθουσαι ταχυ απο του μνημείου
μετα φοβου και χαρασ μεγαλησ
εδραμον απαγγειλαι τοισ μαθηταισ αυτου
και ιδου ο ιησ απήντησεν αυταισ
λεγων χαιρειται • αι δε προσελθουσαι
εκράτησαν τουσα
ποδασ
cum timore et gaudio magno
cucurrerunt renuntiare discipulis eius
Et ecce ihs occurrit eis
9
dicens habete. quae autem accedentes
tenuerunt pedes eius
αυτου
et adorauerunt ei
tunc dicit eis ihs. nolite timere
ΙΟ
ite nuntiate fratribus meis
και προσεκύνησαν αυτω
τοτε λεγει αυταισο ιησ μη φοβείσθαι
ύπαγεται απαγγείλατε τοισ αδελφοισ μου
Ένα απελθωσιν εισ γαλιλαίαν
κακει με οψεσθαι
πορευομενων
δε αυτων . ιδου τινεσ τησ κουστωδιασ 11
ελθοντεσ εισ την πολιν:
πολιν ανηγγειλαν
ut eant in galilaeam
et ibi me uideuitis
Euntibus autem illis 'ecce quidam de custodibus
uenientes in ciuitate. renuntiarunt
I 2
τοισ αρχιερευσιν· απαντα τα γενομενα
και συναχθεντεσ μετα των πρεσβυτερων
συνβουλιον λαβοντεσ.αργυριον ϊκανον
εδωκαν . τοισ στρατιωταισ λεγοντεσ
ειπατε οτι οι μαθηται αυτου
(Fol. 102 6.)
principibus sacerdotum omnia quae facta sunt
Et congregati cum senioribus
consilio accepto pecuniam copiosam
dederunt. militibus dicentes
13
dicite quoniam discipuli eius
(Fol. 103 α.)
CΑΡ. ΧΧVΙΙΙ. 2.-13.
SEC MATTH
95
νυκτοσ ελθοντεσ εκλεψαν υτον
XXVIII.
per nocte uenientes furati sunt eum
ημων κοιμωμενων • και αν ακουσθη τουτο
14
nouis dormientibus. et si auditum fuerit hoc
ύπο του ηγεμονοσημεισ πεισομεν αυτον
a praeside nos suademus ei
et uos securos faciemus
15
qui autem accepta pecunia fecerunt
sicut docti erant
και ύμασ αμεριμνουσ ποιησομεν
Οι δε λαβοντεσ τα αργυρια εποιησαν
ωσ εδιδαχθησαν
και διαφημισθη ο λογοσ ουτοσ
παρα τοισ ιουδαιοισ. εωσ τησ σημερον ημερασ
Οι δε ενδεκα μαθηται επορεύθησαν
εισ την γαλιλαίαν εισ το οροσ
ου εταξατο αυτοισ ιησ και ιδοντεσ αυτον
et diuulgatum est uerbum hoc
apud iudaeos. usque in hoernum diem
undecim autem discipuli abierunt
in galilaeam in montem
16
17
ubi constituerat eis ihs.et uidentes eum
προσεκύνησαν και οι δε εδιστασαν
adorauerunt.quidam autem dubitauerunt
Et accedens ihs locutus est eis dicens
18
19
:και προσελθων ο ιησ'ελάλησεν αυτοισ λεγων
εδοθη μοι πασα εξουσια
εν ουρανοισ και επι τησ γησ πορεύεσθαι νυν
μαθητευσατε παντα τα εθνη
βαπτισαντεσ αυτουσ
εισ το ονομα του πατροσ και υϊου
και του αγιου πνσ διδασκοντεσ αυτουσ
τηρειν παντα • οσα ενετειλαμην μειν
και ιδου εγω ειμι μεθυμων
data est mihi omnis potestas
in caelis et super terram.ite nunc
docete omnes gentes
baptizantes eos
in nomine patris et fili
et sancti sps. docentes eos
seruare omnia quanta mandaui uobis
et ecce ego sum uobiscum
20
πασασ τασ ημερασ
omnibus diebus
εωσ τησ συντελειασ του αιωνοσ
usque in consummationem saeculi
ΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩ
ευαγγελιον
κατα
euangelium
sec
μαθθαιον ετελεσθη
mattheum
explicit
αρχεται
ευαγγελιον
incipit euangelium
κατα
ιωαννην
sec
iohannen
(Fol. 103 6.)
(Fol. 104 α.)
CΑΡ. ΧΧVΙΙΙ. 13- 20.
96
NHN
ΚΑΤΑ
S. IOHANNIS.
CAP. I.
3
Ev αρχη ην ο λογοσ και ο λογοσ ην προσ τον θν Ι. 1
και θσ ην ο λογοσ• ουτοσ ην εν αρχη προσ τον θν 2
παντα δι αυτου ενεγετο και χωρισ αυτου
εγενετο
ουδεν·ο γεγονεν εν αυτω
4
ζωη εστιν· και η ζωη ην το φωσ των ανθρωπω
και το φωσ εν τη σκοτια φαινει
5
και η σκοτια αυτο ου κατελαβεν
Εγενετο ανθρωποσ απεσταλμενοσ
6
παρα κυ ην ονομα αυτω. ιωαννην
ουτοσ ηλθεν εισ μαρτυριαν.
• ίνα
μαρτυρηση 7
περι του φωτοσινα παντεσ πιστευσουσιν
δι αυτου ουκ ην εκεινοσ το φωσ
8
αλλ ϊνα μαρτυρηση περι του φωτοσ
ην το φωσ το αληθινον ο φωτιζει
παντα ανθρωπον ερχομενον
9
εισ τον κόσμον εν τω κόσμω ην
Ιο
[Desunt folia octo, decimum quartum Codicis φιά-
ternionem complectentia, ad calcem fol. 104 b
adnotante eâdem manu, quae ad ff. 16 b, 95 b,
Desiderantur omnia abhinc usque ad v. 26
capitis 3tii in textu Graeco.]
.]
II
Ε
12
13
και ο κοσμοσ δι αυτου εγενετο και
ο κοσμοσ αυτον ουκ εγνω: εισ τα ίδια
: ηλθεν και οι ίδιοι αυτον ου παρελαβον
οσοι ελαβον αυτον εδων αυτοισ
εξουσιαν τεκνα θυ γενεσθαι· τοισ πιστευουσι
εισ το ονομα αυτου: ουκ εξ εματων ουδε
εκ θεληματοσ σαρκοσ ουδε θεληματοσ ανδροσ
αλλ εκ θυ εγεννηθησαν και ο λογοσ
: σαρξ εγενετο και εσκηνωσεν
εν ημεις και εθεασαμεθα την δοξαν
αυτου δοξαν ωσ μονογενουσ
παρα πατροσ πληρη χαριτοσ και αληθιασ
Ιωαννησ μαρτυρι περι αυτου και κεκραγεν
14
15
ουτοσην ον ειπον ο οπισω μου ερχομενοσ
ενπροσθεν μου γεγονεν
16
ότι πρωτοσ μου ην οτι εκ του
: πληρωματοσ αυτου ημεισ παντεσ
(Fol. 104 b.)
CΑΡ. Ι. Ι-16..
SEC IDHAN
97
CAP. III. 16
ut filium suum unicum dedit
ut omnes qui credit in eum
non pereat sed habeat uitam aeternam
17
non enim misit ds filium suum
in mundum ut iudicet mundum
18
sed ut saluetur mundus per illum
propter hoc qui credit in eum non iudicabitur
qui autem non credit iam iudicatus est
quia non credidit
in nomine unici fili dei
19
hoc est autem iudicium
quoniam lux uenit in mundum
et dilexerunt homines
[Caput III, v. 16 folio 113 a praescripsit Bent-
leius.]
magis tenebras
quam
lucem
erant enim illorum mala facta
20
omnis enim qui male agit
odit lucem et non uenit ad lucem
ut non arguantur operas eius de luce
qui autem facit ueritatem uenit ad lucem
21
ut manifestetur
opera
eius
quoniam deo sunt operata
post haec exiuit ihs et discipuli eius
in iudaeam terram et ibi
22
23
24
morabatur cum illis et baptizabat
erat autem et iohannes baptizans
in aeno prope salim
quoniam aquae multae erant ibi
et ueniebant et baptizabantur
nondum enim missus fuerat in carcerem
iohannes.facta est ergo quaestio
a discipulis iohannis
ad iudaeos de purificatione
et uenerunt ad iohannen et dixerunt illi
(Fol. 113 a.)
25
26
CAP. III. 16-26.
13
98
SEC IOHAN
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
III.
rabbi qui erat tecum trans
ραββει οσ ην μετα σου περαν
του ιορδανου ωσυ μεμαρτυρηκασ
ίδου ουτοσ βαπτιζει • και παντεσ
iordanen cui tu testimonium reddidisti
ecce hic baptizat.et omnes ueniunt ad eum
ueniunt ad eum
27
έρχονται προσ αυτον
απεκριθη ιωαννησ και ειπεν
ου δυναται ανθρωποσ λαμβανειν ουδεν
εαν μη η δεδομενον αυτω εκ του ουρανού
κη : αυτοι μεισ μοι μαρτυρείται
οτι ειπον ουκ ειμι ο χρσ
αλλ
οτι
απεσταλμενοσ ειμι ενπροσθεν εκεινου
κθ: ο έχων την νυμφην νυμιοσ ετιν
ο δε φιλοσ του νυμφιου
28
29
ο εστωσ και ακουων αυτου
χαρα χαιρει δια την φωνην του νυμφιου
αυτη ουν η χαρα η εμη πεπληρωται
εκεινον δει αυξανειν. εμε δε ελαττουσθαι
30
respondit iohannes et dixit
non potest homo accipere quidquam
nisi illi datum fuerit de caelo
ipsi uos mihi testimonium redditis
quia dixi non sum xps sed quia
missus sum ante illum
qui habet sponsam sponsus est
amicus autem sponsi
qui stat et audit eum
gaudio gaudet propter uocem sponsi
hoc ergo gaudium meum inpletum est
illum oportet crescere. me autem minui
qui desusum uenit supra omnes est
qui autem de terra est
de terra est et de terra loquitur
qui de caelo uenit
quod uidit et audiuit testatur
et testimonium eius nemo accipit
qui accepit eius testimonium signauit
quoniam ds uerax est
quem
enim misit ds uerba dei loquitur
non enim ad mensuram ds dat spm
ds diligit filium:
et omnia dedit in manu eius
ο ανωθεν ερχομενοσ • επανω παντων εστι
31
ο δε ων απο τησ γησ
εκ τησ γησ εστιν και εκ τησ γησ λαλει
ο εκ του ουρανου ερχομενοσ
ο εωράκεν και ηκουσεν μαρτυρει
32
και την μαρτυριαν αυτου ουδεισ λαμβανει
ο λαβων αυτου την μαρτυριαν εσφραγισεν 33
οτι ο θσ αληθησ εστιν
ον γαρ απεστιλεν ο θστα ρηματα του θυ λαλει 34
ου γαρ εκ μετρου διδωσιν ο θσ το πνα
λ: ο πατηρ αγαπα τον υιον
35
και παντα εδωκεν εν τη χειρι αυτου
λα : ίνα οπιστευων εισ τον υιον
36
εχη ζωην αιωνιον. ο δε απειθων τω ϋιω
ουχ οψεται ζωην
ut qui credit in filium
habeat uitam aeternam qui autem non cre
filio non uidebit uitam
dit
sed ira dei manet in eum
αλλ η οργη του θυ μενει επ αυτον
ωσ ουν εγνω ο ιησ• οτι ηκουσαν οι φαρισαιοι
(Fol. 113 6.)
IV. I
Cum ergo cognouit ihs.quia audierunt farisaei
(Fol. II4 α.)
CAPP. III, 26--IV. Ι.
ΚΑΤ' ΙΩΑΝΝΗΝ
99
SEC IOHAN
IV.
2
3
οτι ιησ πλειονασ μαθητασ ποιει
και βαπτειζει η ιωαννησ καιτοιγε αυτοσ ιησ
ουκ εβαπτιζεν αλλ οι μαθηται αυτου
λβ : αφηκεν την ιουδαιαν γην
και απηλθεν παλιν εισ την γαλιλαίαν
λγ :εδει δε αυτον διερχεσθαι δια τησ σαμαριασ
ερχεται ουν εισ πολιν τησ σαμαριασ
λεγομενην συχαρ' πλησιον του χωριου
ου εδωκεν λακωβίωσηφ τω ϋιω αυτου
ην
δε
εκει πηγη του ιακωβ:
quia ihs plures discipulos facit
et baptizat quam iohannes. et tamen ipse ihs.
non baptizabat.sed discipuli eius
reliquid terram iudaeam
et abiit iterum in galilaeam
oportebat autem illum transire per sama
uenit ergo in ciuitatem samariae
quae dicitur sychar. iuxta agrum
quod dedit iacob.ioseph filio suo
4
5
6
Erat autem ibi fons iacob.
ihs autem fatigatus
de itinere sedebat sic
supra fontem hora erat quasi sexta
uenit mulier de samaria haurire
aquam
7
Ο ουν τησ κεκόπιακωσ
εκ τησ οδοιποριασ εκαθεζετο ουτωσ
επι τη πηγη ωρα ην ωσ εκτη
ερχεται γυνη εκ τησ σαμαριασ αντλησαι ύδωρ
λεγει αυτη ο ιησ
ιησ δοσ
οι γαρ μαθηται αυτου απεληλυθισαν
εισ την πολιν. ϊνα τροφασ αγορασωσιν
λεγει ουν αυτω η γυνη η σαμαριτισ
μοι πειν
dicit illi ihs da mihi bibere
8
discipuli enim illius abierant
in ciuitatem ut escas emerent
9
dicit illi
ergo
mulier samaritana
συ ιουδαιοσ ων πωσ παρ εμου
tu cum sis iudaeus . quomodo a me
bibere petis. muliere samaritanae
respondit ihs et dixit ei
ΙΟ
πειν αιτεισ γυναικοσ σαμαριτιδοσ
απεκριθη ο ιησ και ειπεν αυτη
ει ηδεισ την δωρεαν του θυ
και τισ εστιν ο λεγων σου δοσ
μοι πειν
si scires donum dei
et quis est qui tibi dicet da mihi bibere
tu peteres ab eo
et dedisset tibi aquam uiuam
dicit illi mulier dme nec hauritorium habes
IY
12
συνητήσασ αυτον
και εδωκεν αν σοι ύδωρ ζων
λεγει αυτω η γυνη κε ουδε αντλημα εχεισ
και το φρεαρ εστι βαθυ . ποθεν εχεισ ύδωρ ζων
μη συ μειζων ει του πρσημων ιακωβ
ου εδωκεν ημειν το φρεαρ
και αυτοσ εξ αυτου επιεν
και οι υιοι αυτου και τα θρεμματα
απεκριθη ιησ και ειπεν αυτη πασο πεινων
εκ του ύδατοσ τουτου. διψησει παλιν
(Fol. II4 6.)
et puteus altus est. unde habes aquam uiuam
numquid tu maior es patre nostro iacob
qui dedit nobis puteum
et ipse ex eo uiuit
et fili eius et pecora
respondit ihs et dixit illi.omnis qui bibit
ex hac aqua sitiet iterum
(Fol. Ι15 α.)
13
CAP. IV. Ι-13.
100
SEO TOHAN
KAT TOAN
qui autem uiuit de aqua quam ego
dabo ei
non sitiet in aeternum. sed aquam
Ο εγω
ο δε πεινων εκ του ύδατοσ ου εγω δωσω αυτω ΙV. 14
ου δειψησει εισ τον αιωνα . αλλα το ύδωρ
δωσω αυτω γενήσεται εν αυτω πηγη
υδατοσ
αλλομενου εισ ζωην αιωνιον
λεγει προσ αυτον ηγυνη κε δοσ μοι τουτο το ύδωρ 15
να μη δειψησω μηδε ερχομαι
quam ego davo ei. fiet in eo fons aquae
salientis in uitam aeternam
dicit ad eum mulier dme da mihi hanc aquam
ut non sitiam
neque
ueniam
ενθαδε αντλειν
hic haurire
σου
16
dicit illi ihs.uade uoca uirum tuum
17
et ueni hoc : respondit mulier
et dixit uirum non habeo
λεγει αυτη ο ιησ ύπαγε φωνησαν τον ανδρα
και ελθε ενθαδε : απεκρειθη η γυνη
και ειπεν ανδρα ουκ εχω
λεγει αυτη ο ιησ καλωσ ειπασ
οτι ανδρα ουκ εχεισ
πεντε γαρ ανδρασ εσχεσ
dicit illi ihs bene dixisti
18
quia uirum non habes
quinque enim uiros habuisti
et nunc quem habes non est tuus uir
hoc uerum dixisti
και νυν ον εχεισ ουκ έστιν σου ανηρ
τουτο αληθεσ ειρηκασ
λεγει αυτω η γυνη. κε θεωρω οτι προφητησει
19
dicit illi mulier.dme uideo quod profeta es
οι πατερεσ ημών εν τω ορει τουτω
20
patres nostri in hoc monte
προσεκύνησαν
adorauerunt
και μεισ λεγετε οτι εν ιεροσολυμοισ
εστιν ο τοποσ οπου προσκυνειν δει
λεγει αυτη ο ιησ γυναι πιστευε μου
21
Ε
ότι ερχεται ωρα· οτε ουτε εν τούτω τωρει
ουτε νϊεροσολυμοισ: προσκυνήσεται τω πρι.
μεισ προσκυνειτε ο ουκ οιδατε
ημεισ προσκυνουμεν ο οιδαμεν
οτι η σωτηρια εκ των ιουδαιων εστιν
et uos dicitis quia in hierosomis
est locus ubi adorare oportet
dicit illi ihs mulier crede mihi
quia uenit hora.cum neque in hoc monte
neque hierosolymis adorauitis patri
uos adoratis quod nescitis
nos adoramus quod scimus
quia salus de iudaeis est
22
sed uenit hora et nunc est
23
αλλα ερχεται ωρα και νυν εστιν
οτε οι αληθινοι προσκυνηται
cum ueri adoratores
προσκυνήσουσιν τω πατρι εν πνι»
και αληθεια και γαρο πατηρ τοιουτουσ ζητει
θσ
τουσ προσκυνούντασ αυτον • πνευμα ο
24
adorauerunt patri in spu
et ueritate. etenim pater tales quaerit
adorantes eum sps ds
et adorantes in spu
et ueritate adorare oportet
(Fol. ΙΙ6 α.)
και τουσ προσκυνούντασ εν πνι
και αληθεια προσκυνειν δει
(Fol. 115 6.)
CAP. IV. Ι4-24.
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
101
SEC IOHAN
IV. 25
dicit illi mulier scio quia messias uenit
qui dicitur xps cum uenerit ille
adnuntiauit nobis omnia
26
27
λεγει αυτω η γυνη οιδα οτι μεσσειασ ερχεται
ο λεγομενοσ χρσ'οταν ελθη εκεινοσ
αναγγελλει ημειν παντα
λεγει αυτη ο ιησ εγω ειμι ο λαλων σου
και εν τουτω ηλθον οι μαθηται αυτου
εθαυμαζον οτι μετα γυναικοσ
ελαλει» ουδεισ μεντoι ειπεν αυτω
τι ζητεισητι λαλεισ μετ αυτησ
αφηκεν ουν η γυνη την ύδριαν εαυτησ
και απηλθεν εισ την πολιν
και λεγει τοισ ανθρωποισ
δευτε ειδετε ανθρωπον οσ ειπεν μοι παντα
dicit illi ihs ego sum qui loquor tecum
et in hoc uenerunt discipuli eius
et mirabantur quoniam cum muliere
loquebatur ; nemo tamen dixit illi
quid quaeris aut quid loqueris cum ea
dismisit ergo mulier.hydriam suam
28
et abiit in ciuitatem
et dicit hominibus
29
uenite uidete hominem •qui dixit mihi omnia
quae feci numquid ille est xps
30
Et exierunt de ciuitate.et ueniebant ad eum
31
32
όσα εποιησα μητι εκεινοσ εστιν ο χρσ
και εξηλθον εκ τησ πολεωσ • και ηρχοντο
προσ αυτον εν τω μεταξυ ηρωτων αυτον
οι μαθηται λεγοντεσ: ραββει φαγε
ο δε ειπεν αυτοισ. εγω βρωσιν εχω φαγειν
ην μεισ ουκ οίδατε
ελεγον δε εν εαυτοισ οι μαθηται
μητισηνεγκε αυτω φαγειν
λεγει αυτοισο ιησ. εμον βρωμα εστιν
ϊνα ποιησω το θέλημα του πεμψαντοσ με
inter haec rogabant eum
discipuli dicentes: rabbi manduca
ad ille dixit eis.ego escam habeo manducare
quam uos ignoratis
dicent discipuli adinuicem
numquid aliquis adtulit illi manducare
33
34
dicit illis ihs mea esca est
ut faciam uoluptatem qui me misit
et perficiam opus
eius
και τελειωσω αυτου το εργον
ουχϋμεισ λεγετε
35
nonne uos dicitis
ότι τετραμηνοσ εστιν
quoniam quattuor mensis sunt
et messis uenit.ecce dico uobis
Eleuate oculos uestros
και ο θερισμοσ ερχεται : ιδου λεγω υμειν
Επαρατε τουσ οφθαλμουσ ύμων
και θεασασθαι τασ χωρασ • οτι λευκαι εισιν
προσ θερισμον : ηδη ο θεριζων
μισθον λαμβανει - και συναγει καρπον
εισ ζωην αιωνιον
ϊνα και ο σπειρων και ο θεριζων
36
et uidete regiones quoniam albae sunt
ad messem iam qui metet
mercedem accipit.et congregat fructum
in uitam aeternam
37
ομου χαρη εν γαρ τουτω εστιν
(Fol. ΙΙ6 6.)
ut et qui seminat et qui metit
simul gaudeat in hoc est enim
(Fol. 117 α.)
CAP. IV. 25-37.
102
SEC IOHAN
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
ο λογοσ ο αληθεινοσ οτι αλλοσ εστινο σπειρων IV.
και αλλοσο θεριζων. εγω απεσταλκα ύμασ
38
θεριζειν • ουχ υμεισ εκοπιασατε
αλλοι εκοπιασαν και μεισ
εισ τον κοπον αυτων εισεληλυθατε
εκ δε τησ πολεωσ εκεινησ
39
uerbum ueritatis.quia alius est qui serit
et alius qui metit.ego misi uos
metere. non uos lauorastis
alii lauorauorauerunt et uos
in lauorem eorum introistis
de ciuitate autem illa
πολλοι επιστευσαν εισ αυτον
multi crediderunt in eum
των σαμαριτων δια τον λογον
samaritanorum propter uerbum
τησ γυναικοσ μαρτυρουσησ
mulieris testimonium reddentis
οτι ειπεν μοι παντα • Οσα εποίησα
quoniam dixit mihi omnia quaecumque feci
ωσ ουν ηλθον προσ αυτον οι σαμαριται
40
cum ergo uenissent ad eum samaritani
ηρωτων αυτον μείναι παρ αυτοισ
rogabant eum ut maneret adpud eos
et mansit illic uiduo
και εμεινεν εκει δυο
ημερασ
και πολλω πλειουσ επιστευσαν
δια τον λογον αυτου. • τη δε γυναικει ελεγο
4Ι
42
οτι ουκέτι δια
την σην μαρτυρίαν
πιστευομεν• αυτου γαρ ακηκόαμεν
τασ
43
et multo plures crediderunt
propter uerbum illius. mulieri autem dicebant
quoniam non iam propter tuum testimoniu
credimus. ipsum enim audiuimus
et scimus quoniam hic est
uere saluator mundi
xps
post uiduum autem exiit inde
in galilaeam . ipse enim ihs testificatus est
quoniam profeta in sua patria · honorem non ha
cum ergo uenit in galilaeam
exceperunt eum galilaei . omnia uidentes
quae fecit in hierusalem die festo
et ipsi enim uenerant in diem festum
uenit
ergo
iterum in cana galilaeae
ubi fecit aquam uinum
Erat autem quidam basiliscus
και οιδαμεν οτι ουτοσ εστιν
αληθωσο σωτηρ του κοσμου ο χρσ
λδ : μετα δε δυο
ημερασ εξηλθεν εκειθεν
: εισ την γαλιλαίαν αυτοσ γαρ ιησ εμαρτυρησεν 44
οτι προφητησ εν τη ίδια πατριδι τειμην ουκ εχει
:ωσ ουν ηλθεν εισ την γαλιλαίαν
45
εξεδέξαντο αυτον οι γαλιλαιοι παντα εωρακοτεσ
α εποιησεν εν ϊερουσαλημ τη εορτη
και αυτοι γαρ ηλθον εισ την ορτην
λζ: ηλθεν ουν παλιν εισ την κανα τησ γαλιλαιασ
οπου εποιησεν το ύδωρ οινον
ην δε τισ βασιλισκοσ
ου οϋιοσ ησθενει εν καφαρναουμ
bet
46
cuius filius infirmus erat in cafarnaum
τουδαιασ
ουτοσ ακουσασ οτι ιηση κει εκ τησ
47
hic cum audisset quod ihs uenit de iudaea
in galilaeam • abiit ad eum et rogabat
εισ την γαλιλαίαν» απηλθεν προσ αυτον
και ηρωτα ϊνα καταβη και ίασηται
(Fol. II7 6.)
ut descenderet et sanaret
(Fol. ΙΙ8 α.)
CAP. IV. 37-47.
ΚΑΤ' ΙΩΑΝ
103
SEC JOHAN
αυτου τον ϋϊον. ημελλεν γαρ αποθνησκειν
IV.
filium eius erat enim moriturus
Ειπεν ουν ο ιησ προσ αυτον
εαν μη σημεια και τερατα ίδητε
ου μη πιστευσητε. λεγει προσ αυτον ο βασιλισκοσ 49
κε καταβηθι πρίν αποθανιν το παιδιον
λεγει αυτω ο ιησ πορευου οϋιοσ σου ζη
επιστευσεν ο ανθρωποσ τω λογω
dixit ergo ihs ad eum
si signa et prodigia uideritis
non credetis dicit ad eum regulus
dme descende priusquam moriatur puer
dicit illi ihs uade filius tuus uiuit
50
credidit homo uerbo
ω ειπεν αυτω ο ιησ• και επορεύετο
quod dixit ihs et abibat
iam autem illo descendente obuiauerunt
51
ηδη δε αυτου καταβαινοντοσ υπηντησαν
οι δουλοι αυτω και ηγγειλαν αυτω
οτι οϋιοσ σου ζη
serui eius et nuntiauerunt ei
Επιθετο ουν την ωραν παρ αυτων
52
εν η κομψοτερον εσχεν
και ειπαν αυτω οτι εχθεσ
ωραν εβδομην αφηκεν αυτον ο πυρετοσ
εγνω ουν ο πατηρ • οτι εν εκείνη την ώρα
53
εν η ειπεν αυτω ο ιησ οτι οϋιοσ σου ζη
quoniam filius eius uibit
interrogabat ergo horam ab eis
in qua melius habuit
et dixerunt ei quoniam heri
hora septima dismisit eum febris
cognouit ergo pater: quoniam in illa hora
in
qua
dixit illi ihs.quoniam filius tuus uiuit
et credidit ipse et domus tota
hoc iterum secundum signum fecit ihs
ueniens de iudaea in galilaeam
post haec erat dies festus iudaeorum
et ascendit ihs in hierosolymis
est autem hierosolymis
in natatoria piscina
54
V.I
και επιστευσεν αυτοσ. και η οικια αυτου ολη
του παλιν δευτερον σημειον εποιησεν ο ιησ
ελθων εκ τησ ιουδαιασ εισ την γαλιλαιαν
λη μετα ταυτα ην εορτη των ιουδαιων
και ανεβη ιησ εισ ίεροσολυμα
εστιν δε εν τοισ ιεροσολυμοισ
εν τη προβατικη κολυμβηθρα
η λεγομενη εβραϊστι
βελζεθα πεντε στοασέχουσα
2
quae dicitur ebraeice
helzetha quinque porticos habens
εν ταυταισ ουν κατεκειντο
3
in his discumbebant
turbae infirmorum . caecorum et claudorum
πληθοσ των ασθενουντων τυφλων χωλω
ξηρων παραλυτικων
εκδεχομενων την του
υδατοσ
κίνησιν
λό : ην δε ανθρωποσ εκει τριακοντα και οκτω
ετη εχων εν τη ασθενια αυτου
aridorum paralyticorum
expectantium aquae motum
erat autem homo ibi. triginta et octo
5
annos habens in infirmitate sua
τουτον ίδων ο ιησ κατακειμενον
6
hunc uidit ihs iacentem
(Fol. ΙΙ8 6.)
(Fol. 19 α.)
CAPP. IV. 47-V. 6.
104
SEC JOHAN
KAT
ΙΩΑΝ
V.
et sciens quod multum iam tempus habet
dicit illi uis sanus fieri
7
dicit illi infirmus
dme hominem non habeo ut cum mota fuerit
aqua'mittat me in natatoriam
dum autem ego uenio
alius ante me descendit
8
και γνoυσ οτι πολυν ηδη χρονον εχει
λεγει αυτω θελεισ υγιησ γενεσθαι
λεγει αυτω ο ασθενων
κε ανθρωπον ουκ εχω. ϊνα οταν ταραχθη
ύδωρ. βαλη με εισ την κολυμβηθραν
ενω δε ερχομαι εγω
αλλοσ
προ εμου καταβαινει
λεγει αυτω ο ιησ εγειρε και αρον
τον κραβαττον σου και περιπατει
και υγιησ εγενετο ο ανθρωποσ
και εγερθεισ ηραν τον κραβαττον αυτου
και περιεπατει ην δε σαββατον
Ελεγον ουν οι ιουδαιοι τω τεθαραπευμενω
σαββατον εστιν και ουκ εξεστιν σοι αραι
τον κραβαττον σου
απεκριθη αυτοισοποιησασ με υγιη
dicit illi ihs surge et tolle
grabattum tuum et ambula
9
et sanus factus est homo
et surgens sustulit grabattum suum
et ambulabat erat autem sabbatum
dicebant ergo iudaei qui sanatus erat
1ο
sabbatum est. et non licet tibi tollere
grabattum tuum
II
respondit eis qui fecit me sanum
εκεινοσ μου είπεν
ille mihi dixit
I2
αρον τον κραβαττον σου και περιπατει
ηρωτησαν αυτον τισ εστιν ο ανθρωποσ
ο ειπων σοι • αρον τον κραβαττον σου
και περιπατει• ο ασθενων ουκ ηδει τισ ην
ο γαρ ιησ ενευσεν οχλου οντοσ
tolle grabattum tuum et ambula
interrogauerunt eum quis est homo qui tibi
dixit.tolle grabattum tuum et ambula
infirmis nesciebat quis esset
13
ihs enim deuerterat cum esset turba
εν τω τόπω
μετα ταυτα
in loco
14
post haec
ευρισκει αυτον ο ιησ εν τω ίερω
inuenit eum ihs in templo
και ειπεν αυτω ιδε υγιησ γεγονασ
Et dixit illi ecce sanus factus es
μηκέτι αμαρτανε
ϊνα μη χειρον τι σοι γενηται
απηλθεν ουν ο ανθρωποσ και απηγγιλεν
τoισίουδαιοισ οτι ιησ εστιν ο ποιησασ με υγιη
15
και
δια
οι ιουδαιοι τον ιην
τουτο
εδιωκον
16
iam noli
peccare
ne quid tibi peius contingat
abiit ergo homo et nuntiauit
iudaeis quia ihs est qui me fecit sanum
et propter hoc persequebantur iudaei ihm ·
quia haec faciebat sabbato
ihs autem respondit eis
pater meus usque modo operatur
(Fol. 120 α.
O
17
οτι ταυτα εποιει σαββατω
δε ιησ απεκρειθη αυτοισ
ο πατηρ μου εωσ αρτι εργαζεται
(Fol. 119 6.)
CΑΡ. V. 6--17.
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
105
SEC IOHAN
O
καγω εργαζομαι. δια τουτο μαλλον οι ιουδαιοι V. 18
εζητουν αυτον αποκτειναι
οτι ου μονον ελυε το σαββατον
αλλα και πατερα ίδιον ελεγε:
ίδιον ελεγε τον θν
ίσον εαυτον ποιων τω θω
απεκριθη ουν ο ιησ και ειπεν αυτοισ
19
αμην αμην λεγω μειν ου δυναται
οϋιοσ του ανθρωπου ποιειν τι αφ εαυτου
εαν μη τι βλεπη ποιουντα τον πατερα
et
ego peror propter hoc magis iudaei
quaerebant illum occidere
quod non solum solueret sabbatum
sed et patrem suum dicebat dm
aequalem se faciebat deo
respondit igitur ihs et dixit illis
amen amen dico uobis non potest
filius hominis facere aliquid a se
nisi uideat patrem facientem
quaecumque enim ille fecerit. haec et filius facit
similiter.pater enim diligit filium
et omnia ostendit ei. quaecumque ipse facit
et maiora horum ostendit ei
opera
α γαρ εκεινοσ ποιηση ταυτα και ουιοσποιει
ομοιωσ ο γαρ πατηρ αγαπα τον υιον
20
και παντα δεικνυει αυτω· α' αν αυτοσ ποιη
και μειζονα τουτων δεικνυσιν αυτω εργα
να μεισ θαυμαζητε
ut uos miremini
ώσπερ γαρ ο πατηρ εγείρει τουσ νεκρουσ
21
sicut enim pater suscitat mortuos
et uiuificat
και ζωοποιει
ουτωση και ο ιοσ ουσ θελει ζωοποιει
ουδε
γαρ ο πατηρ κρίνει
ουδενα
αλλα
την κρισιν πασαν δεδωκεν τω υιω
sic et filius quos uult uiuificat
nec enim pater iudicat aliquem
sed iudicium omne dedit filio
22
να παντεσ τειμωσι τον ύιον
ut omnes honorificent filium
23
καθωσ
τειμώσι τον πατέρα
μ
sicut honorificant patrem •qui non honorificat
filium. non honorificat patrem
qui misit illum
amen amen dico uobis. qui uerbum meum
audit. et credit ei qui me misit
habet uitam aeternam et in iudicium
:ο μη τειμων τον ύιον • ου τειμα τον πατερα
τον πεμψαντα αυτον
μα : αμην αμην λεγω μειν :ο τον λογον μου
ακουωνκαι πιστευων τω πεμψαντι με
εχει ζωην αιωνιον» και εισ κρισιν
ουκ ερχεται αλλα μεταβεβηκεν
εκ του θανατου εισ ζωην
αμην αμην λεγω υμειν
24
non uenit.sed transiit
a morte in uitam
25
amen amen dico uobis
ότι έρχεται ωρα και νυν εστιν
quoniam uenit hora et nunc est
cum mortui audient uocem
οτε οι νεκροι ακουσονται τησ φωνησ
του υιου του θυ και οι ακουσαντεσ
26
ζησουσιν ωσ γαρ ο πατηρ ο ζων
(Fol. 120 6.)
fili dei et qui audierint
uiuent sicut enim pater uiuens
(Fol. 121 α.)
SI
14
CΑΡ. V. 17- 26.
106
SEC TOHAN
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
V.
habet uitam in se sic dedit et filio
εχει ζωην εν εαυτω. ουτωσ εδωκεν και των υιω
ζωην εχειν εν εαυτω και εξουσιαν εδωκεν
27
uitam habere in semet ipso. et potestatem dedit ei
iudicium facere
αυτω και κρισιν ποιείν
οτι ιοσ ανθρωπου εστιν μη θαυμαζετε τουτο
28
ότι έρχεται ώρα
quoniam filius honis est. nolite mirari hoc
quoniam uenit hora
in qua omnes qui in monumentis sunt
audient uocem eius
εν η παντεσ οι εν τοισ μνημειοισ
ακουσονται τησ φωνησ αυτου
και εξελεύσονται οι τα αγαθα ποιησαντεσ
εισ αναστασιν ζωησ. οι δε φαυλα πρασσοντεσ
29
et procedent qui bona fecerunt
in resurrectionem uitae. qui autem male egerunt
in resurrectione iudicii
εισ αναστασιν κρισεωσ
30
Ου δυναμαι εγω απ εμαυτου
ποιειν ουδεν καθωσ ακουω κρινω
και η κρισιση εμη δικαια εστιν
: οτι ου ζητω το θέλημα το εμον
αλλα το θέλημα του πεμψαντοσ με
μβ
μY
: εαν εγω μαρτυρω περι εμαυτου
31
η μαρτυρια μου ουκ εστιν αληθησ
αλλοσ εστιν ο μαρτυρων περί εμου
32
non possum ego a me
facere quidquam sicut audio iudico
et iudicium meum iustum est
quoniam non quaero uoluntatem meam
sed uoluntatem eius qui me misit
si ego testimonium dico dico de me
testimonium meum non est uerum,
alter est qui testimonium dicit de me
et scitis quoniam uerum est
testimonium quod testatur de me
uos misistis ad iohannen
et testimonium pehibuit ueritati
ego autem non ab hominibus testimonium
accipio.sed haec dico
ut uos salbi sitis. ille erat lucerna
και οιδατε οτι αληθησ εστιν
33
34
35
η μαρτυρία μου • ην μαρτυρεί περι εμου
μεισ απεσταλκατε προσ ιωαννην
και μεμαρτυρηκεν τη αληθεια
εγω δε ου παρα ανθρωπων και την μαρτυρειαν
λαμβανω αλλα ταυτα λεγω
ίνα μεισ σωθητε» εκεινοσ ην ο λυχλον
ο καιομενοσ και φαινων •ϋμεισ δε ηθελησατε
αγαλλιαθηναι προσ ωραν εν τω φωτι αυτου
εγω δε εχω την μαρτυριαν
μειζονα του ίωανου τα γαρ εργα α εδωκεν μου
ο πατηρ ϊνα τελιωσω αυτα αυτα τα εργα αποιω
μαρτυρι περι εμου οτι ο πατηρ με απεσταλε
και ο πεμψασ με πατηρ΄
36
ardens. et lucens.uos autem uoluistis
exultare ad oram in lumine eius
ego autem habeo testimonium
maius quam iohannen opera enim quae dedit mihi
pater ut perficiam ea . ipsa opera quae facio
testimonium dat de me quia pater me misit
et qui me misit pater
ille ipse testimonium perhibet de me
(Fol. 122 α.)
37
εκεινοσ αυτοσ μαρτυρι περι εμου
(Fol. 121 6.)
CΑΡ. V. 26-37.
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
107
SEC JÓHAN
V.
neque uocem eius umquam audistis
neque speciem eius uidistis
38
et uerbum eius non habetis
μδ : ουτε φωνην αυτου πωποτε ακηκοατε
ουτε ειδοσ αυτου τωρακατε
με :
και τον λογον αυτου ουκ εχετε
μενoντα εν υμειν οτι ον απεσταλκεν εκεινοσ
τουτωύμεισ ου πιστευετε
Ερευνατε τασ γραφασ οτι μεισ δοκειτε
εχειν εν αυταισ ζωην αιωνιον
manens in uobis. quoniam qem misit ille
huic uos non creditis
39
scrutate scripturas quoniam uos putatis
habere in eis uitam aeternam
και εκειναι εισιν αμαρτάνουσαι
et ille sunt quae testantur
de me et non uultis uenire ad me
40
ut uitam aeternam habeatis
41
42
43
44
περι εμου και ου θελεται ελθειν προσ με
ένα ζωην αιωνιον έχετε
δοξαν παρα ανθρωπων ου λαμβανω
αλλα εγνωκα μασ οτι ουκ έχετε
την αγαπην του θυ εν εαυτοισ
Εγω εληλυθα εν τω ονοματι του πρσ μου
και ου λαμβανετε με: εαν αλλοσ ελθη
εν τω ονοματι των ίδιω· εκεινον λημψεσθαι
πωσ δυνασθαι υμεισ πιστευσαι
δοξαν παρ αλληλων λαμβανοντεσ
και την δοξαν την παρα του μονου
θυ
ου ζητιτε μη δοκειτε
οτι εγω κατηγορησω ύμασ
προσ τον πρα εστιν ο κατηγορων ύμων
μωϋσησ εισ ον μεισ ηλπικατε
ει γαρ επιστευετε μωϋσει» επιστευετε
αν εμοι • περι εμου γαρ εκεινοσ εγραψεν
ει δε τοισ εκεινου γραμμασιν ου πιστευετε
45
gloriam ab hominibus non accipio
sed cognoui uos quoniam non habetis
caritatem dei in uobis
Ego ueni in nomine patris mei
et non me accipitis - si alius uenerit
in nomine suo.illum accipietis
quomodo potestis uos credere
gloriam abinuicem accipientes
et gloriam ab unico deo
non queritis. nolite arbitrari
quod ego accusaturus sum uos
ad patrem est qui uos accuset
moyses in quem uos speratis
si enim crederitis moysi crederetis utique
et mihi de me enim ille scripsi
si enim illius litteris non creditis
quomodo meis uerbis credetis
post haec abiit ihs trans mare
galilaeae. in fines tiberiadis
sequebantur autem illum turba multa
quoniam uidebant signa
quae faciebat super infirmos
abiit ergo in montem ihs
(Fol. 123 α.)
46
47
πωσ τοισ εμοισ ρημασιν πιστευσητε
μς : μετα ταυτα απηλθεν ο ιησπεραντησ θαλασσησ VI. I
τησ γαλιλαιασ εισ τα μερη τησ τιβεριαδοσ
ηκολουθι δε αυτω οχλοσ πολυσ
οτι εθεωρουν τα σημεια
α εποιει επι των ασθενουντων
μζ : απηλθεν ουν εισ το οροσ ιησ
(Fol. 122 0.)
3
CAPP. V. 37-VI. 3.
108
SEC IOHAN
ΚΑΤΑ ΙΩΑΝ
VI.
μη
: εγγυσ
4
5
6
και εκαθηζετο εκει μετα των μαθητων αυτου
δε
ην το πασχα η εορτη των ιουδαιων
: επαρασ ουν τουσ οφθαλμουσο ιησ
και θεασαμενοσ οτι οχλοσ πολυσ
ερχεται προσ αυτον. και λεγει προσ φιλιππον
ποθεν αγορασωμεν αρτουσ. ϊνα φαγωσιν ουτοι
τουτο δε ελεγεν πειραζων αυτον
αυτοσ γαρ ηδει τι ημελλεν ποιειν
αποκραινεται αυτω φιλιπποσ
διακοσιων δηναριων • ουκ αρκουσιν αυτοισ
αρτοι· ϊνα εκαστοσ αυτων βραχυ λαβη
λεγει αυτω εισ εκ των μαθητων αυτου
ανδραιασ ο αδελφοσ σιμωνοσ πετρου
εστιν παιδαριον ωδε οσ εχει πεντε αρτουσ
κριθινουσ και δυο οψαρια
7
et sedebat ibi cum discipulis suis
iuxsta autem erat pascha dies solemnis iudaeoru
eleuatis ergo oculis ihs
et uidens quod turbae multae
ueniunt ad eum dicit ad philippum
unde ememus panes ut manducent isti
hoc autem dicebat temptans eum
ipse autem sciebat quid esset facturus
respondit illi philippus
ducentorum denariorum non sufficiunt eis
panes ut singuli modicum accipiant
dicit illi unus ex discipulis eius
andreas frater simonis petri
est puer hic qui habet quinque panes
hordiacios et duos pisces
sed haec quid sunt in tam multos
dixit ergo ihs. facite homines
recumbere erat autem faenum multum
8
9
αλλα ταυτα εστιν εισ τοσουτουσ
1ο
ειπεν ουν ο ιησ ποιησατε τουσ ανθρωπουσ
αναπεσειν ην δε χορτοσ
χορτοσ πολυσ
εν τω τοπω» ανεπεσαν ουν ανδρεσ τον αριθμο
ωσ πεντακισχιλιοι - ελαβεν ουν τουσ πεντε αρτουσ ΙΙ
ο ιησ και ηυχαριστησεν και εδωκεν
τοισ μαθηταισ οι δε μαθηται τοισ ανακειμενουσ
ομοιωσ δε και εκ των οψαριων οσον ηθελον
ωσ δε ενεπλησθησαν λεγει τοισ μαθηταισ
συναγαγετε τα περισσευσαντα κλασματα
να μη τι απoληται εξ αυτων
αυτου
12
in loco recubuerunt ergo
uiri numero
fere quinque milia.accepit ergo panes
ihs et benedixit et dedit
discipulis. discipuli autem recumbentibus
similiter et de piscipus 'quantum uolebant
cum autem saturati essent. dicit discipulis sui
congregate fragmentorum quae superarunt
ut ne quid pereat ex eis
congr egauerunt autem et inpleuerunt
duodecim cophinos fragmentorum
de quinque panibus hordiaciis
quae superauerunt his qui manducarunt
homines ergo uidentes quod fecit
signum dicebant quia hic est propheta
qui in saeculum uenturus est
(Fol. 124 α.)
13
συνηγαγον
δε και εγέμισαν
δωδεκα κοφινουσ κλασματων
εκ των πεντε αρτων των κρειθινων
α επερισσευσαν τοισ βεβρωκοσιν
ν: Οι ουν ανθρωποι ίδοντεσο εποιησεν
σημειον ελεγον οτι ουτοσ εστιν ο προφητησ
14
ο εισ τον κόσμον ερχομενοσ
(Fol. 123 6.)
CΑΡ. VΙ. 3- 14.
ΚΑΤ' ΙΩΑΝ
109
SEC INAN
VI. 15
ihs autem sciens quod uenturi essent
et rapere illum
ut faciant eum regem
secessit iterum in montem
ipse solus et ibi orabat
16
cum aum sero factum esset
ιησουν γνoυσ οτι μελλουσιν ερχεσθαι
και αρπαζειν αυτον
ϊνα ποιησωσιν αυτον βασιλεα
ανεχώρησεν
παλιν εισ το οροσ
αυτοσ μονοσ κακει προσηύχετο
να : ωσ δε οψια εγενετο
κατεβησαν οι μαθηται αυτου
επι την θαλασσαν και ενβαντεσ
εισ το πλοιον ήρχοντο εισ το περαν
τησ θαλασσησ ισ καφαρναουμ
κατελαβεν δε αυτουση σκοτια
και ουπω εληλυθει ο ιησ προσ αυτουσ
η δε θαλασσα ανεμου μεγαλου πνεοντοσ
διηγειρετο· εληλακοτεσ ουν σταδια
descenderunt discipuli eius
ad mare et ascendentes
17
in nauem ueniebant trans fretum
maris in cafarnaum
adpraehendit autem eos tenebra
et necdum uenerat ihs ad illos
18
19
mare quoque magno uento flante in
surgebat.sed cum remigassent stadia
uigintiquinque uel triginta
ωσει εικοσιπεντε η τριακοντα
uident ihm ambulantem
super mare et iuxta nauem
fieri et timuerunt
20
21
quibus ipse ait ego sum
nolite timere. uolebant ergo
illum
accipere in nauem et confestim
d
nauis facta est aterram
22
in
qua
ibant altera die turbae
θεωρουσιν τον ιην περιπατουντα
επι τησ θαλασσησ και εγγυσ του πλοιου
γεινομενον και εφοβηθησαν
ο δε λεγει αυτοισ εγω ειμι
μη φοβισθε ηθελον ουν αυτον
λαβειν εισ το πλοιον και ευθεωσ
το πλοιον εγενηθη επι τησ γησ
νβ :
' εισ ην υπηγον τη επαυριον ο οχλοσ
ο εστηκωσ περαν τησ θαλασσησ
ειδεν οτι πλοιαριον αλλο ουκ ην
εκει ει μη εν εισο ενεβησαν
οι μαθηται αυτου ιηυ και οτι ου συνει σηλθεν
τοισ μαθηταισ αυτου ο ιησ ισ το πλοιον
αλλα μονον οι μαθηται αυτου απηλθον
αλλων πλοιαρειων ελθοντων
εκ τιβεριαδοσ εγγυσ του τοπου
οπου εφαγον τον αρτον
Οτε ουν ειδεν ο οχλοσ οτι ιησ ουκ εστιν
(Fol. 124 6.)
quae stabant trans mare
uiderunt quia alia nauicula non erat
ibi nisi una in
quam
intrauerant
discipuli ihu et quia non simul introibit cum
discipulis suis ihs in nauem
sed tantum discipuli eius abierant
aliae nauiculae uenerunt
de tiberiade prope locum
ubi manducarunt panem
cum ergo uidissent turbae quia ihs non est
(Fol. 125 α.)
23
2
24
CΑΡ. VΙ. 15-24.
110
SEC IOHAN
ΚΑΤ' ΙΩΑΝ
VI.
ibi neque discipuli eius
acceperunt sibi nauiculas
et uenerunt in cafarnaum
25
quaerentes ihm et inuenientes eum
tras mare dixerunt illi-
rabbi quando hoc uenisti
respondit illis ihs et dixit
26
amen amen dico uobis
εκει ουδε οι μαθηται αυτου
ελαβον εαυτοισ πλοιαρια
και ηλθον εισ καφαρναουμ
ζητουντεσ τον ιην και ευρoντεσ αυτον
περαν τησ θαλασσησ ειπον αυτω
ραββι ποτε ωδε εληλυθασ
απεκρειθη αυτοισο ιησ και ειπεν
αμην αμην λεγω μειν
ζητειτε με ουχ οτι ειδατε σημεια
και τερατα
αλλ οτι εφαγετε
εκ των αρτων και εχορτασθητε
εργαζεσθαι μη την βρωσιν την απολλυμενη
αλλα την βρωσιν την μενουσαν
εισ ζωην αιωνιον • ην οϋιοσ του ανθρωπου
διδωσιν υμειν τουτον γαρ
ο πατηρ εσφραγισεν ο θσ
Ειπον ουν προσ αυτον τι ερσωμεθα
ϊνα ποιησωμεν τα εργα του θυ
απεκριθη ο ιησ και ειπεν αυτοισ
τουτο εστιν το εργον του θυ
να πιστευσηται εισ ον απεστειλεν εκεινοσ
quaeritis me non quia uidistis signa
et prodigia sed quia manducastis
de panibus et saturati estis
operamini non escam quae perit
sed escam quae manet
in uitam aeternam quem filius hominis
27
dat uobis hunc enim
28
29
pater signauit deus
dixerunt
ergo
ad illum quid operemur
ut faciamus
opera
dei
respondit ihs et dixit illis
hoc est opus dei
ut credatis in eum quem misit ille
dixerunt ergo illi.quod ergo facis tu signum
ut uideamus et credamus tibi
vy
:Ειπεν ουν αυτω'τι ουν σοι ποιεισ σημείον
30
3 Ι
qui doperaris. patres nostri
manna manducauerunt in eremo
εστιν
sicut scriptum est
panem de caelo dedit illis
ίνα ίδωμεν και πιστευσωμεν σου
νδ : τι εργαζη: οι πατερεσ ημων
το μαννα εφαγον εν τη ερημω
καθωσ γεγραμμενον εστιν
αρτον εκ του ουρανου εδωκεν αυτοισ
φαγειν ειπεν ουν αυτοισο ιησ
αμην αμην λεγω μειν
ου μωύσησ εδωκεν μειν τον αρτον εκ του
ουρανου αλλα ο πατηρ μου διδωσιν υμειν
τον αρτον εκ του ουρανου τον αληθινον
manducare dixit ergo illis ihs
32
amen amen dico uobis
non moyses dedit uobis panem de caelo
sed patpater meus dat uobis
panem de caelo uerum
panis enim dei est
(Fol. 126 α.)
33
ο γαρ αρτοσο του
θυ εστιν
(Fol. 125 6.)
CΑΡ. VΙ. 24-33.
ΚΑΤ' ΙΩΑΝ
111
SÈC IDHAN
IOHAN
VI.
.
ο καταβαινων εκ του ουρανού
και ζωην διδωσ τω κοσμο
Ειπον ουν προσ αυτον κε
34
παντοτε
δοσ
ημειν τον αρτον τουτον
da nobis panem
35
ergo illis ihs
νε : Ειπεν ουν αυτοισο ιησ εγω ειμι ο αρτοσ
τησ ζωησ :ο ερχομενοσ προσ με
VS
qui descendit de caelo
et uitam dans mundo
dixerunt ergo ad illum dme
semper
hunc
dixit
ego sum panes
uitae qui uenit ad me
non esuriet umquam et qui credit in me
non sitiet amplius sed dixi uobis
quoniam et uidistis me et non creditis
omne quod mihi dat pater ad me uenit
et eum qui uenit ad me non abiciam
quoniam descendi de caelo
ου μη πεινασει πωποτε και ο πιστευων εισ εμε
ου μη διψασει πωποτε αλλειπον υμειν
36
37
νζ
38
non ut faciam uoluntatem meam
ότι και εώρακατε με και ου πιστεύετε
παν ο διδωσιν μοι ο πατηρ • προσ εμε ηξει
και τον ερχομενον προσ με ου μη εκβαλω
:οτι καταβεβηκα εκ του ουρανού
ουχ ίνα ποιησω το θέλημα το εμον
αλλα το θέλημα του πεμψαντοσ με
:πατροσ: τουτο δε εστιν το θελημα
του πεμψαντοσ με ϊνα παν
ο δεδωκεν μοι μη απολεσω μηδεν
νη
39
sed uoluntatem eius qui me misit
patris. haec est autem uoluntas
qui me misit ut omne
quod mihi dedit non perdam nihil
sed ut resuscitem illud
αλλϊνα αναστησω αυτο
in nouissima die haec est enim
40
εν τη εσχατη ημερα τουτο γαρ εστιν
το θέλημα του πατροσ μου ϊνα πασο θεωρων
τον ύιον και πιστευων εισ αυτον εχη ζωην
uoluntas patris mei.ut omnis qui uidet
filium et credit in illum habeat uitam
αιώνιον και αναστησω αυτον
aeternam et resuscitem illum
in nouissima die
41
murmurabant ergo iudaei de illo
quoniam dixit ego sum panis
qui descendi de caelo
et dicebant nonne hic est ihs
42
εν τη εσχατη ημέρα
νθ :εγογγυζον δε οι ιουδαιοι περι αυτου
οτι ειπεν εγω ειμι ο αρτοσ
ο καταβασ εκ του ουρανού
και ελεγον ουχ ουτοσ εστιν ιησ
ο ιοσ του ιωσηφ ου ημεισ οιδαμεν
τον πατερα και την μητερα πωσ ουν λεγει εαυτο
απο του ουρανου καταβεβηκεναι
ξ: απεκριθη ουν ο ιησ και ειπεν αυτοισ
μη γογγυζετε μετ αλληλων
ουδεισ δυναται ελθειν προσ με
(Fol. 126 6.)
filius ioseph cuius nos scimus
patrem et matrem quomodo ergo dicit seipsum
de caelo descendisse
43
respondit igitur ihs et dixit illis
nolite murmurari inter uos
nemo potest uenire ad me
(Fol. 127 α.)
44
CΑΡ. VΙ. 33-44:
112
SEC TOHAN
KAT INAN
VI.
εαν μη ο πατηρ οπεμψασ με
ελκυση αυτον καγω αναστησω αυτον
45
εν τη εσχατη ημερα • εστιν γεγραμμενον
εν τοισ προφηταισ και εσονται παντεσ
nisi pater qui me misit
adtraxerit illum et ego resuscitabo illum
in nouissima die est scriptum
in prophetis et erunt omnes
dociuiles dei omnis qui audit a patre
διδακτοι θυ πασο ακουων παρα του πατροσ
et didicerit uenit ad me
86
non quod patrem uidit quisquam
nisi qui a deo est hic uidit
και μαθων ερχεται προσ με
ξα : ουχ οτι τον πατερα εωρακεν τισ
ει μη ο ων παρα του θυ
ουτοσ εωρακεν
: τον θν• αμην αμην λεγω μειν
ο πιστευων εισ εμε εχει ζωην
αιωνιον : εγω ειμι ο αρτοσ τησ ζωησ
οι πατερεσ ύμων εφαγον τον αρτον
47
deum
amen amen dico uobis
ses such as seconds
:
48
qui credit in me habet uitam
aeternam ego sum panes uitae
patres uestri manducauerunt panem
:
49
εν τη ερημω το μαννα και απεθανον
in deserto mannam et mortui sunt
50
ξε
:
51
ουτοσ εστιν ο αρτοσο εκ του ουρανού
και καταβαινων ϊνα τισ εξ αυτου φαγη
και μη αποθανη : εγω ειμι ο αρτοσ
ο ζων ο εκ του ουρανου καταβασ
εαν ουν τισ φαγη εκ του αρτου τουτου
ζησει εισ τον αιωνα και ο αρτοσ
δωσω η σαρξ μου εστιν υπερ τησ
του κοσμου ζωησ: εμαχοντο ουν
οι ιουδαιοι προσ αλληλουσ λεγοντεσ
πωσ δυναται ουτοσημειν την
σαρκα
δουναι φαγειν
Ειπεν ουν αυτοισο ιησ αμην αμην
hic est panis qui de caelo
descendit ut si quis ex illo manducet
et non moriatur ego sum panis
uiuus qui de caelo descendit
si quis manducauerit de hoc pane
uiuet in aeternum et panis
quem ego
dabo caro mea est
pro mundi uita litigabant ergo
iudaei adinuicem dicentes
ον εγω
ξε
:
52
quomodo potest hic nobis
carnem dare manducare
53
dixit autem illis ihs:amen amen
dico uobis nisi acceperitis
λεγω μειν εαν μη λαβητε
την σαρκα του ϋιου του ανθρωπου
carnem fili hominis
και το αίμα αυτου πιστε
et sanguem eius uiueritis
ουκ εχεται εν εαυτοισ την ζωην
non habebitis in uobis uitam
ο τρωγων αυτου την σαρκαν
54
και πεινων αυτου το αιμα
qui edet eius carnem
et uibet eius sanguem
habet uitam aeternam et ego resuscitabo illu
nouissimo die. caro enim mea uere est esca
(Fol. 128 εκ.)
εχει ζωην αιωνιον καγω αναστησω αυτον
: τη εσχατη ημερα η γαρσαρξμου αληθωσ εστι βρω 55
(Fol. 127 6.)
έζ
σισ
CΑΡ. VΙ. 44-55.
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
113
SEC IOHAN
ξη : ο τρωγων μου την σαρκα και πεινων μου
VI. 56
το αιμα • εν εμοι μενει καγω εν αυτω
qui edet meam carnem et uibet meum
sanguem in me manet et ego in eum
sicut in me pater et ego in patre
amen amen dico uobis
nisi acceperitis corpus fili
hominis sicut panem uitae
non habetis uitam in aeo
et ego
καθωσ εν εμοι ο πατηρ καγω εν τω πατρι
αμην αμην λεγω υμειν
εαν μη λαβητε το σωμα του ύιου
του ανθρωπου ωσ τον αρτον τησ ζωησ
ουκ εχετε ζωην εν αυτω
καθωσ απεσταλκεν με ο ζων πατηρ
57
καγω ζω δια τον πατερα και ο λαμβανων με
κακεινοσ ζη δι εμε· ουτοσ εστιν ο αρτοσ
Ο εκ του ουρανου καταβασ ου καθωσ
εφαγον οι πατερεσ ύμων και απεθανον
ο τρωγων τουτον τον αρτον ζησεται εισ τον
αιωνα • ταυτα ειπεν εν τη συναγωγη διδασκω
εν καφαρναουμ σαββατω
πολλοι ουν εκ των μαθητων αυτου
ακουσαντεσ ειπαν "σκληροσ εστιν ο λογοσ ουτοσ
58
sicut me misit uiuus pater
uiuo propter patrem.et qui me accipit
et ille uiuet propter me. hic est panis
qui de caelo descendit. non sicut manducauerunt
patres uestri et mortui sunt
qui manducat hunc panem uiuet in aeternum
haec dixit in synagoga docens
59
in cafarnaum sabbato
60
multi
ergo ex discipulis eius
audientes dixerunt. durus est sermo hic
τισ δυναται αυτου ακουειν' ωσ ουν εγνω ο ιησ
6Ι
et quis potest illum audire. ut cognouit ergo ils
quod intra se murmurant de illo
discipuli eius dixit illis
hoc uos scandalizat.quid si uideritis
filium hominis ascendentem
62
οτι εν εαυτοισ γονγυζουσιν περι τουτου
οι μαθηται αυτου ειπεν αυτοισ
ξθ : τουτο μασ σκανδαλιζει : έαν ουν θεωρητε
τον υιον του ανθρωπου αναβενοντα
ου ην το προτερον :το πνα εστιν το ζωοποιουν
η σαρξ ουκ ωφελει ουδεν
: τα ρηματα α εγω λελαληκα μειν πνα εστιν
ζωη εστιν αλλα εξύμων εισιν τινεσ
: οι ου πιστευουσιν : ηδει γαρ εξ αρχησ ο ιησ
ο
:
63
Οα
64
τινεσ εισιν οι μη πιστευοντεσ
ubi ante erat.sps est qui uiuificat
caro nihil prodeest
uerba quae ego locututus sum uobis sps est
uita est sed ex uobis sunt aliqui
qui non credunt sciebat enim ab initio ihs
qui sunt qui non credunt
et quis esset qui eum traderet
et dicebat propter hoc dixi uobis
quoniam nemo potest uenire ad me
nisi illi datum fuerit a patre
ex hoc ergo multi discentium eius
(Fol. 129 α.)
ογ :
και τισ εστιν ο παραδιδουσ αυτον
και ελεγεν δια τουτο ειρηκα ϋμειν
οτι ουδεισ δυναται ελθειν
προσ με
εαν μη η δεδομενον αυτω εκ του προσ
εκ τουτου ουν πολλοι των μαθητων αυτου
(Fol. 128 β.)
65
66
15
CΑΡ. VΙ. 56-66.
114
SEC IDHAN
KAT IOAN
VI.
67
απηλθον εισ τα οπισω και ουκετι μετ αυτου
περιεπατουν • ειπεν δε ο ιησ τοισ δωδεκα
μη και μεισ θελετε ύπαγειν
οδ :€ιπεν δε αυτω σιμων πετροσ κε προσ τινα
απελευσομεθα • ρηματα ζωησ αιωνιου εχεισ
68
abierunt retro.et amplius cum illo non
ambulabant. dixit autem ihs ad duodecim
numquid et uos uultis ire
dixit autem illi simon petrus dme ad quem
ibimus. uerba uitae aeternae habes
et nos credidimus et cognouimus te
quia tu es sanctus dei
respondit ihs et dixit. nonne ego uos duodeci
elegi.et unus ex uobis diabolus est
dicebat autem iudan simonis scarioth
69
7ο
+
71
και ημεισ πεπιστευκαμεν• και έγνωκαμεν σε
οτι συ ει ο αγιοσ του
θυ
οε :απεκριθη ο ιησ λεγων · ουκ εγωύμασ τουσ ιβ'
εξελεξάμην και εισ εξύμων διαβολοσ εστιν
ελεγεν δε ϊουδαν σιμωνοσ σκαριωθ:
ουτοσ γαρ ημελλεν παραδιδοναι αυτον
εισ εκ των δωδεκα.
μετα ταυτα περιεπατει ο ιησ εν τη γαλιλαια
ου γαρ ηθελεν εν τη ιουδαια περιπατειν
οτι εζητουν αυτον οι ιουδαιοι
hic enim incipiebat tradere eum
unus de duodecim
VII. I
post haec ambulabat ihs in galilaea
non enim uolebat in iudaea ambulare
αποκτείναι ην
δε εγγυση εορτη
των ιουδαιων η σκενοπηγεια
3
ειπον ουν προσ αυτον οι αδελφοι αυτου
μεταβηθι εντευθεν και ύπαγε εισ την γαλιλαια
ίνα και οι μαθηται σου θεωρησουσιν τα εργα
α ποιεισ. ουδισ
γαρ εν κρυπτω τι ποιει
4
και ζητει εν παρησια αυτο ειναι· ει ταυτα ποιεισ
φανερωσον σεαυτον τω κοσμο
οιδε γαρ οι αδελφοι αυτου
quoniam quaerebant illum iudaei
occidere erat autem prope dies festus
iudaeorum scenopegia
dixerunt ergo ad eum fratres sui
transi hinc et uade in iudaeam
ut et discipuli tui.uideant opera
quae facis. nemo enim in occulto aliquid facit
et querit illut in palam esse . si haec facis
ostende teipsum mundo
neque
enim fratres eius
crediderunt tunc in illum
dicit ergo illis ihs tempus meum nondum
uenit. tempus autem uestrum
semper est paratum
non potest mundus odisse uos. me autem odit
quoniam ego testimonium dico de illo
quia opera eius mala sunt
5
επίστευσαν εισ αυτον τοτε
6
λεγει αυτοισ ο ιησο καιροσ ο εμοσ ουπω
παρεστιν. δε
καιροσ οϋμετεροσ
• Ο
παντοτε εστιν ετοιμοσ
ου δυναται ο κοσμοσ μισειν ύμασ εμε
δε
μίσει
7
ότι εγώ μαρτυρω περι αυτου
8
uos ascendite in diem festum
ότι τα έργα αυτου πονηρα εστιν
ύμεισ αναβητε εισ την εορτην
εγω ουκ αναβαινω εισ την εορτην ταυτην
(Fol. 129 6.)
ego non ascendo in hunc diem festum
(Fol. 130 α.)
CAPP. VI. 66-VΙΙ. 8.
KAT ΙΩΑΝ
115
SEC IOHAN
ότι ο εμοσ καιροσ ουπω
VII.
.
9
quoniam tempus meum nondum
impletum est haec cum dixisset ipse
mansit in galilaeam
ΠΟ
cum autem ascenderunt fratres eius
II
tunc et ipse ascendit in diem festum
non palam sed absconse
iudaei ergo querebant eum
in die festo et dicebant ubi est ille
et murmur erat de illo in turba
που εστιν εκεινοσ
13
πεπληρωται» ταυτα ειπων αυτοσ
εμεινεν εισ την γαλιλαίαν
ωσ δε ανεβησαν οι αδελφοι αυτου
τοτε και αυτοσ ανεβη εισ την εορτην
ου φανερωσ αλλ εν κρυπτω
οι ουν ιουδαιοι εζητουν αυτον
εν τη εορτη και ελεγον
και γογγυσμοσ ην περι αυτου εν τω οχλω
οι μεν ελεγον οτι αγαθοσ εστιν
αλλοι ελεγον ου: αλλα πλανα τον οχλον
ουδεισ μεντοι παρησεια ελαλει περι αυτου
δια τον φοβον των ιουδαιων
ηδη δε τησ εορτησ μεσαζουσησ
ανεβη ο ιησεισ το ίερον και εδιδασκεν
εθαυμαζον ουν οι ιουδαιοι λεγοντεσ
πωσ ουτοσ γραμματα οιδεν" μη μεμαθηκωσ
απεκριθη αυτοισ ο ιησ και ειπεν η εμη διδαχη
ουκ εστιν εμη αλλα του πεμψαντοσ με
εαν τισ θελη το θελημα αυτου ποιειν
γνωσεται περι τησ διδακησ ποτερον εκ θυ εστι
η εγω απ εμαυτου λαλω• ο αφ εαυτου λαλων
την δοξαν την ίδια, ζητει·ο δε ζητων
την δοξαν του πεμψαντοσ αυτον
ουτοσ αληθησ εστιν
aliqui dicebant quia uonus est
ali dicebant non sed seducit populum
nemo tamen palam loquebatur de illo
propter timorem iudaeorum
iam autem cum dies festus medius esset
14
15
ascendit ihs in templum et docebat
mirabantur
ergo
iudaei dicentes
quomodo hic litteras nobit.qui non didicit
respondit illis ihs et dixit mea doctrina
non est mea . sed eius qui me misit
si quis uoluerit uoluntatem eius facere
16
17
sciet de doctrina.utrum ex deo est
18
an ego a me loquor.qui ab se loquitur
gloriam suam quaerit.qui autem quaerit
gloriam eius qui eum misit
hic uerus est
και αδικια εν αυτω ουκ εστιν
19
20
ου μωϋσησ εδωκεν μειν τον νομον
και ουδισ εξύμων ποιει τον νομον
τι με ζητειτε αποκτεινε
απεκριθη ο οχλοσ και ειπεν. δαιμονιον εχεισ
τισ σε ζητει αποκτειναι
απεκρειθη ο ιησ και ειπεν. εν εργον εποιησα
και μεισ θαυμαζεται δια τουτο εδωκεν
ύμειν μωϋσησ
(Fol. 13o 6.)
et iniquitas in eo non est
nonne moyses dedit uobis legem
et nemo ex uobis facit legem
quid me quaeritis occidere
respondit turba et dixit. daemonium habes
quis te quaerit occidere
respondit ihs et dixit unum opus feci
et uos miramini. ideo dedit uobis moyses
(Fol. 131 α.)
21
22
CΑΡ. VΙΙ, 8-22.
116
ΚΑΤ' ΙΩΑΝ
SEC TOHAN
VII.
circumcisionem non quod ex moyse sit
sed ex patribus
et in sabbato circumciditis hominem
την περιτομην ουχ οτι εκ μωϋσεωσ εστειν
αλλα εκ των πατέρων
και εν σαββατω περιτεμνετε ανθρωπον
ει ουν περιτομην λαμβανει ανθρωποσ
εν σαββατω ϊνα μη λυθη ο νομοσ μωϋσεωσ
πωσ εμοι χολατε: οτι ολον ανθρωπον
υγιη εποιησα εν σαββα
23
si
ergo circumcisionem accipit homo
in sabbato ut non solbatur ex moysi
quomodo mihi irasmini. quod totum homine
sanum feci in sabbato
μη κρινετε κατ οψιν
nolite iudicare secundum personam
24
αλλα την
δικαιαν
κρίσιν κρείνετε
sed iustum iudicium iudicate
25
ελεγον ουν τινεσ εκ των
ιεροσολυμειτων ουχ ουτοσ εστιν
ον ζητουσιν αποκτειναι και ιδε
παρρησία,
λαλει και ουδεν αυτω λεγουσιν
μη τι αληθωσ οι αρχοντεσ εγνωσαν
26
dicebant ergo quidam de
hierosolymitis nonne hic est
quem querunt occidere. et ecce palam
loquitur et nihil illi dicunt
num quid uere principes cognouerunt
quoniam hic est xps
οτι ουτοσ εστιν ο χρσ
27
sed hunc nobimus unde sit
xps autem cum uenerit. nemo scit unde sit
clamabat ergo ihs docens in templo
et dicens et me nostis et scitis unde sim
et a me non ueni
KOL
δε οιδα αυτον
29
αλλα τουτον οιδαμεν ποθεν εστιν
ο δε χρσ οταν ερχεται ουδεισ γεινωσκει ποθεν εστι
ος : Εκραζεν ουν ο ιησ διδασκων εν τω ίερω
28
και λεγων καμε οιδατε. και οιδατε ποθεν
ειμι
και απο εμαυτου ουκ εληλυθα
αλλ εστιν αληθινοσ οπεμψασ με
ον μεισ ουδατε.
εγω
οτι παρ αυτου ειμι • κακεινοσ με απεσταλκεν
οζ : εζητουν ουν αυτον πιασαι
30
και ουδεισ επεβαλεν επ αυτον
την χειρα οτι ουπω εληλυθει
: η ωρα αυτου : πολλοι δε επιστευσαν
εκ του οχλου εισ αυτον και ελεγαν
ο χρσ οταν ελθη μη πλεονα
sed est uerus qui me misit
quem uos ignoratis ego autem scio eum
quoniam ab eo sum et ille me misit
quaerebant ergo eum adpraehendere
et nemo inmisit in eum
manum quoniam nondum uenerat
ση
3 Ι
hora illius multi autem crediderunt
de turba in eum et dicebant
σημεία ποιησει· ων ουτοσ ποιει
xps cum uenerit num quid plura
signa faciet quorum hic facit
audierunt autem pharisaei
32
turbas murantes de eo
ηκουσαν
δε οι φαρισαιοι
του οχλου γογγυζοντοσ περι αυτου
και απεστειλαν υπηρετασ
(Fol. 131 6.)
οθ :
:
et miserunt ministros
(Fol. 132 α.)
CΑΡ. VΙΙ. 22-32.
KAT INAN
117
SEO TOHAN
οι αρχειερεισ και οι φαρισαιοι
VII
να πειασωσιν αυτον
principes sacerdotum et pharisaei
ut adpraehenderent eum
dixit ergo ihs adhuc modicum tempus
π :Ειπεν ουν ο ιησ ετι μεικρον χρονον
33
uobiscum sum et uado
34
35
μεθυμων ειμει και υπαγω
πα: προσ τον πεμψαντα με :ζητησετε με
και ουχ ευρησετε
και οπου ειμι εγω
ύμεισ ου δυνασθαι ελθειν
Ειπον ουν οι ιουδαιοι προσ εαυτουσ
που μελλει ουτοσ πορεύεσθαι οτι ουχ ευρησομε
αυτον • μη τι εισ την διασποραν των ελληνων
μελλει πορεύεσθαι και διδασκειν τουσ
ελληνασ τισ εστιν ο λογοσ ουτοσ ον ειπεν
ζητησετε με και ουχ ευρησετε
και οπου ειμι εγωϋμεισ ου δυνασθαι ελθειν
Εν δε τη ημερα τη μεγαλη τη εσχατη
τησ εορτησ ίστηκει ο ιησ και εκραζεν
λεγων εαν τισ διψα ερχεσθω
ad eum qui me misit quaeretis me
et non inuenietis.et ubi
ego
uado
uos non potestes uenire
dixerunt ergo iudaei inter se
ubi incipiet hic ire.quoniam non inueniemus ē
num quid in dispersionem grecorum
incipiet ire et docere grecos
quis est iste sermo quem dixit
quaeritis me et non inuenietis
et ubi ego sum uos non potestis uenire
36
37
in nouissimo autem die
magno
diei festi stabat ihs et clamabat
και πεινετω ο πιστευων εισ εμε
38
καθωσ ειπεν η γραφη ποταμοι εκ τησ
κοιλιασ αυτου ρευσουσιν ύδατοσ ζωντοσ
dicens si quis sitit ueniant
et bibat qui credit in me
sicut dixit scriptura . flumina dentre
eius fluent aquae uiuae
hoc autem dixit dixit de spu
quem accepturi erant.credentes in eum
nondum enim erat sps santus in eos
quoniam ihs nondum fuerat honoratus
τουτο δε
είπεν περι του πνσ
39
ου εμελλον λαμβανειν οι πιστευοντεσ εισ αυτο
40
de turba autem audientes eius
uerborum horum dicebant
41
TY
ουπω γαρ ην το πνα αγιον επ αυτοισ
οτι ιησ ουπω εδοξασθη
πβ :Εκ του οχλου ουν ακουσαντεσ αυτου
των λογων τουτων ελεγον
οτι ουτοσ εστιν αληθωσο προφητησ
αλλοι ελεγον οτι ουτοσ εστιν ο χρσ
αλλοι ελεγαν μη γαρ εκ τησ γαλιλαιασ
ο χρσ ερχεται ουχει η γραφη λεγει
οτι εκ σπερματοσ δαυειδ. και απο βηθλεεμ
τησ κωμησ •0 χρσ ερχεται οπου ην
δανειο
πδ : σχισμα ουν εγενετο εισ τον οχλον
(Fol. 132 6.)
quoniam hic est uere propheta
ali dicebant quoniam hic est xps
ali dicebant num quid de galilaea
xps uenit nonne scriptura dicit
quoniam de semine dauid.et a bethleem
42
castello
xps
uenit ubi erat dauid
43
dissensio itaque facta est in turba
(Fol. 133 α.)
CΑΡ. VΙΙ. 32-43.
118
SEO TOHAN
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
πε : δι αυτον τινεσ δε ηθελον εξ αυτων
VII. 44
propter eum quidam autem ex illis uolebant
adpraehendere eum sed nemo
πιασαι αυτον αλλ ουδεισ
misit in illum manums uenerunt ergo
45
πο
TS :
ministri. ad principes sacerdotum
et farisaeos et dixerunt eis illi
quare non adduxistis illum
επεβαλεν επ αυτον τασ χειρασήλθον ουν
οι υπηρεται προσ τουσ αρχιερεισ
και φαρισαιουσ και ειπον αυτοισ εκεινοι
δια
τι ουκ ήγαγατε αυτον
απεκριθησαν δε οι υπηρεται
ηρεται ουδεποτε
ανθρωποσ ελαλησεν ωσ ουτοσ λαλει
απεκριθησαν αυτοισ οι φαρισαιοι
μη κε μεισ πεπλανησθαι
ουτωσ
46
47
μη τισ εκ των αρχόντων πιστεύει
εισ αυτον η εκ των φαρισαιων
αλλα ο οχλοσ ουτοσο μη γεινωσκων
49
τον νόμον επικατάρατοι εισιν
λεγει νεικοδημοσ προσ αυτουσ · εισ ων εξ αυτω
50
οελθων
προσ αυτον νυκτοσ το πρώτον
μη ο νομοσ ημων κρεινι τον ανθρωπον
51
responderunt autem ministri.num quid sic
homo locutus est quomodo hic loquituitur
responderunt illis pharisaei
num quid et uos seducti estis
num quid aliquis de principibus credit
in eum aut de pharisaeis
sed turba haec quae
nescit
legem maledicti sunt
dicit nicodemus ad illos unus ex illis
qui uenit ad illum nocte ante hoc
num quid lex nostra iudicat hominem
si non audiat ante ab ipso
et cognoscatur quid fecit
responderunt et dixerunt ei.num quid et tu de
de galilaea es scrutina et uide scripturas
quoniam propheta de galilaea
non surgit et abierunt
unus quisque in domum suam ihs autem abiit
in montem oliuarum. mane autem
iterum uenit in templum
et omnis populus ueniebat ad eum
adducunt autem scribae et pharisaei
in peccato muliere mulierem conpraehensam
et statuentes eam in medio
εαν μη ακουση πρωτον παρ αυτου
και επιγνωσθη τι εποιησεν
απεκριθησαν και ειπαν αυτω. μη και σοι εκ τησ 52
γαλιλαιασ ει: ερευνησον και ιδε τασ γραφασ
οτι προφητησ εκ τησ γαλιλαιασ
ουκ εγείρεται και επορεύθησαν
53
εκάστοσ εισ τον οικον αυτου ιησ
δε
επορεύθη VIII. I
εισ το οροσ των ελαιων • ορθρου δε
παλιν παραγεινεται εισ το ειερον
και πασο λαοσ ηρχετο προσ αυτον
αγουσιν δε οι γραμματεισ και οι φαρισαιοι
επι αμαρτεια • γυναικα ειλημμένην
και στησαντεσ αυτην εν μεσω. λεγουσιν αυτω
εκπειραζοντεσ αυτον οι ιερεισίνα έχωσιν
κατηγορειαν αυτου διδασκαλε αυτη η γυνη
κατειληπται επαυτοφωρω μοιχευομενη
(Fol. 133 6.)
2
3
4
dicunt illi temptantes eum sacerdotes ut haberent
accusare eum magister haec mulier
conpraehensa est palam in adulterio
(Fol. 134 α.)
CAPP. VΙΙ. 43-VIII. 4.
KAT INAN
119
SET IOHAN
VIII.
5
6
ωσ
7
moyses autem in lege praecepit tales
lapidare.tu autem nunc quid dicis
ihs autem inclinatus: digito suo scribebat
in terram cum autem inmanerent interrogantes
erexit se et dixit illis quis est sine peccato
uestrum prior super eam mittat lapidem
et iterum inclinatus digito suo
scribebat in terram unusquisque autem
iudaeorum exiebant incipientes
a presbyteris uti omnes exire
et remansit solus.et mulier in medio cum esset
Erigens autem se ihs dixit mulieri
8
μωύσησ δε εν τω νομω εκελευσεν τασ τοιαυτασ
λιθαζειν· συ δε νυν τι λεγεισ
Ο δε ιησ κατω κυψασ. τω δακτυλω κατεγραφεν
εισ την γην
δε
επεμενον ερωτωντεσ
ανεκυψεν και ειπεν αυτοισ·ο αναμαρτητοσ
ύμων πρωτοσ επ αυτην βαλετω λιθον
και παλιν κατακυψασ τω δακτυλω
κατεγραφες εισ την γην. εκαστοσ δε
των ιουδαιων εξηρχετο αρξαμενοι
πρεσβυτερων ωστε παντασ εξελθειν
και κατελειφθη μονοσ. και η γυνη εν μεσω ουσα
ανακυψασ δε ο ιησ ειπεν τη γυναικει
που εισιν ουδεισ σε κατεκρεινεν
κακείνη είπεν αυτω ουδεισ
9
απο των
ΙΟ
ubi sunt nemo te condemnauit
κε
II
ad illa dixit illi nemo dme
O
δε
ειπεν ουδε
εγω σε κατακρείνω
ad ille dixit nec ego te condemno
uade et ex hoc iam noli
peccare
12
ύπαγε απο του νυν μηκέτι αμαρτανε
παλιν ουν ελάλησεν αυτοισο ιησ λεγων
εγω ειμι το φωσ του κοσμου • ο ακολουθων εμοι
ου μη περιπατησει εν τη σκοτεια
αλλα εξει το φωσ τησ ζωησ
Ειπον ουν αυτω οι φαρισαιοι
iterum ergo loquebatur ad illos ihs dicens
ego sum lux mundi . qui me sequitur
non ambulauit in tenebris
sed habebit lucem uitae
13
dixerunt autem illi pharisaei
συ περι σεαυτου μαρτυρεισ
tu de te testimonium dicis
testimonium tuum non est uerum
η μαρτυρια σου ουκ εστιν αληθησ
απεκρειθη ο ιησ και ειπεν αυτοισ
14
respondit ihs et dixit illis
καν εγω μαρτυρω περι εμαυτου
etsi
ego
testificor de me
uerum est testimonium meum
quoniam scio unde ueni et ubi uado
uos autem nescitis unde uenio
et ubi uado.uos secundum carnem iudicatis
15
αληθεινη μου εστιν η μαρτυρεια
οτι οιδα ποθεν ηλθον και που υπαγω
υμεισ
δε ουκ οιδατε ποθεν
ερχομαι
η που υπαγω.ϋμεισ κατα την σαρκα κρεινετε
εγω ου κρεινω ουδενα - και εαν κρινω δε εγω
η κρισιση εμη αληθινη εστιν οτι μονοσ εγω
ουκ ειμι» αλλα εγω και ο πεμψασ με
και εν τω νομω δε τω μετερω
(Fol. 134 0.)
16
ego autem neminem iudico et si iudico tamen ego
iudicium meum uerum est.quoniam solus ego
non sum sed ego et qui me misit
sed et in lege uestra
(Fol. 135 α.)
17
CAP. VIII. 5-17
120
SEC TOHAN
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
VIII.
scriptum est quoniam duum hominum
γεγραπται οτι δυο ανθρωπων
η μαρτυρια αληθησ εστιν
testimonium uerum est
εγω ειμι ο μαρτυρων περι εμαυτου
18
και μαρτυρι περι εμoυ oπεμψασ με πατηρ
ελεγον ουν αυτω που εστιν ο πατηρ σου
: απεκριθη ιησ και ειπεν αυτοισ
19
πζ
ουτε εμε
οιδατε
ουτε τον πατερα μου
20
ει εμε ηδειτε και τον πατερα μου ηδειτε
πη : ταυτα τα ρηματα ελαλησεν εν τω γαζοφυλακια
διδασκων εν τω ίερω" και ουδεισ επιασεν αυτο
οτι ουπω εληλυθει η ωρα αυτου
πθ : ειπεν ουν παλιν αυτοισ εγω υπαγω και ζησετε με
και εν τη αμαρτια ύμων αποθανεισθε
οπου εγω υπαγω υμεισ ου δυνασθε ελθειν
Ελεγαν ουν οι ιουδαιοι • μητει αποκτενει αυτον
οτι λεγει οπου εγω ύπαγω» μεισ ου δυνασθε ελθει
και ελεγεν αυτοισ υμεισ εκ των κατω
21
ego sum qui testimonium do de me
et testimonium dat de me qui me misit pater
dicebant
ergo illi ubi est pater tuus
respondit ihs et dixit illis
neque me nostis neque patrem meum
si me nossetis et patrem meum nossetis
haec uerba locutus est in gazophylacio docens
in templo. et nemo adpraehendit illum
quoniam necdum uenerat hora eius
dixit
ergo
iterum illis ego uado et quaeretis me
et in peccato uestro moriemini
ubi
uado uos non potestis uenire
dicebant ergo iudaei. numquid occisurus est se
quoniam dicit ubi ego uado uos non potestis uenire
Et dicebat illis uos de inferioribus estis
ego de superioribus sum
ego
22
23
δε
εστε εγώ
εκ των ανω ειμει
ύμεισ εκ του κοσμου τουτου εστε
uos de hoc mundo estis
εγω ουκ ειμι εκ του κοσμου τουτου
ego non sum de hoc mundo
ειπον ουν μειν οτι αποθανεισθαι
24
εν ταισ αμαρτιαισύμων
εαν γαρ μη πιστευσητε μοι οτι εγω ειμι
dixi ergo uobis quoniam moriemini
in peccatis uestris
si enim non credideritis mihi. quoniam ego sū
moriemini in peccatis uestris
dicebant ergo illi tu quis es
dicit illis ihs initium
αποθανεισθε. εν ταισ αμαρτιαισύμων
Ελεγον ουν αυτω συ τισει
25
26
Ειπεν ουν αυτοισο ιησ την αρχην
οτι και λαλωϋμειν» πολλα εχω περι ύμων
λαλειν» και κρεινειν
αλλοπεμψασ με
αληθησ εστιν καγω α ηκουσα
παρ αυτου ταυτα λαλω εισ τον κοσμον
quoniam et loquor uobis multa habeo de uobis
loqui'et iudicare sed qui me misit
uerax est et ego quae audiui
ab illo haec loquor in hoc mundo
non cognouerunt quod patrem suum
dicit dm. dixit ergo illis
iterum ihs cum exaltaueritis
ουκ εγνωσαν ότι τον πατεραυτου
27
λεγει τον θν
ειπεν ουν αυτοισ
28
παλιν ο ιησ οταν ύψωσητε
(Fol. 135 6.)
(Fol. 136 α.)
CΑΡ. VΙΙΙ. Ι7-28.
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
121
SEC TÒHAN
τον ύιον του ανθρωπου - τοτε γνωσεσθαι
VIII.
filium hominis tunc scietis
ότι
εγω ειμι • και απο εμαυτου ποιω ουδεν.
quia ego sum.et a me facio nihil
αλλα καθωσ εδιδαξεν με ο πατήρ
sed sicut docuit me pater
ταυτα λαλω και ο πεμψασ με
29
μετ εμου εστιν· ουκ αφηκεν με
haec loquor et qui me misit
mecum est non me reliquid
solum quoniam ego quae illi placent
facio omnia haec eo loquente
μονον οτι εγω τα αρέστα αυτω
ποιω παντοτε. ταυτα αυτου λαλουντοσ
30
πολλοι επιστευσαν εισ αυτον
multi crediderunt in eum
dicebat ergo
3Ι
ihs ad eos qui crediderant ei
iudaeis si uos permanseritis
in meo uerbo uere discipuli mei eritis
et cognoscetis ueritatem
32
et ueritas liuerabit uos
responderunt ad eum et dixerunt
33
semen abraam sumus
Ελεγεν ουν ο ιησ προσ τουσ πεπιστευκοτασ
αυτω ιουδαιουσ. εαν ϋμεισ μεινηται
εν τω εμω λογω αληθωσ μαθηται μου εστε
και γνωσεσθαι την αληθειαν
και η αληθεια ελευθερωσει ύμασ
απεκριθησαν προσ αυτον και ειπαν
σπερμα αβρααμ' εσμεν
και ου δεδουλευκαμεν ουδενι πωποτε
πωσ συ λεγεισ οτι ελευθεροι γενήσεσθε
απεκριθη αυτοισο ιησ αμην αμην λεγω μει
οτι πασοποιων την αμαρτιαν δουλοσ εστιν
δε δουλοσ ου μενει εισ την οικείαν·
εισ τον αιώνα ο δε υιοσ
μένει
εισ τον αιώνα εαν ουν ο υιοσύμασ
ελευθερωσει οντωσ ελευθεροι
εσεσθαι' οιδα οτι σπερμα αβρααμ' εστε
αλλα ζητιτε με αποκτειναι οτι ο λογοσ
et numquam seruiuimus nemini umquam
quomodo tu dicis quod liueri eritis
respondit illis ihs amen amen dico uobis
quoniam omnis qui facit peccatum seruus est
34
O
35
seruus autem non manet in domum
in aeternum filius autem manet
36
in aeternum si ergo filius uos
liuerabit.uere liueri
37
Ο εμοσ ου χώρεί εμειν
εγω α ωρακα παρα τω πατρι μου
38
ταυτα λαλω και μεισ ουν αεωρακατε
eritis scio quia semena abraham estis
sed quaeritis me occidere quoniam uerbum
meum non capit in uobis.
ego quae uidi aput patrem meum
haec loquor et uos ergo quae uidistis
aput patrem uestrum haec facite
responderunt et dixerunt illi pater noster
abraham est dixit ergo ihs
si fili abraham estis opera abraham
faceretis nunc autem quaeritis me occidere
(Fol. 137 α.)
παρα τω πατρι ύμων ταυτα ποιειτε
απεκριθησαν και ειπαν αυτω. Ο πατηρ ημω
αβρααμ εστιν ειπεν ουν ο ιησ
τεκνα του αβρααμ
αβρααμ' εστε» τα εργα του αβρααμ
εποιειτε,νυν δε ζητειτε με αποκτειναι
(Fol. 136 0.)
39
EL
40
16
CΑΡ. VΙΙΙ. 28-- 40.
122
SEC IOHAN
ΚΑΤ' ΙΩΑΝ
VIII.
ανθρωπον οσ την αληθειαν λελαληκα υμειν
ην ηκουσεν παρα του θυ τουτο αβρααμ
ουκ εποιησεν ύμεισ δε ποιειτε
hominem qui ueritatem locutus sum uobis
quam audiuit a deo hoc abraham
41
non fecit uos autem facitis
τα εργα του πατροσ υμων
Ειπαν ουν αυτω ημεισ εκπορνειασ
ουκ εγεννηθημεν ενα πατερα εχομεν τον θν
Ειπεν ουν αυτοισο ιησει ο θσ πατηρ ύμων ην
ηγαπατε αν εμε εγω γαρ εκ του θυ εξηλθον
και ηκω· ου γαρ απ εμαυτου εληλυθον
αλλα εκεινοσ με απεστειλεν
δια τι την αληθειαν την εμην
opera patris uestri
dixerunt ergo illi nos de fornicatione
non sumus nati unum patrem habemus dm
dixit ergo illis ihs si ds pater uester erat
diligebatis utique me ego enim de deo exiui
42
et ueni.nec enim a me ueni
sed ille me misit
43
quare loquellam meam
non agnoscitis quia non potestis
ου γεινωσκετε οτι ου δυνασθαι
audire uerbum meum
44
ακουειν τον λογον τον εμον
μεισ εκ του πατροσ του διαβολου
εστε και τασ επιθυμειασ του πατροσύμων
θελετε ποιειν εκεινοσ ανθρωποκτονοσ ην
uos de patre diauolo
estis et concupiscentias patris uestri
uultis facere ille homicida fuit
ab initio et in ueritate non stat
απ αρχησ και εν τη αληθεια ουκ εστηκεν
οτι αληθεια ουκ εστιν εν αυτω
οταν λαλη το ψευδοσ εκ των ίδιων λαλει
45
quoniam ueritas non est in eo
cum loquitur mendacium de suo loquitur
quoniam mendax est et pater eius
ego quia ueritatem loquor. non creditis mihi
.
uos. qui est ex deo uera dei
audit propter hoc uos non auditis
responderunt iudaei et dixerunt ei
nonne nos bene dicimus quod samaritanus es
b
οτι ψευστησ εστιν και ο πατηρ αυτου
εγω οτι την αληθειαν λαλω» ου πιστευετε μου
ύμεισ ο ων εκ του θυ τα ρηματα του θυ
ακουει δια τουτο μεισ ουκ ακουετε
απεκριθησαν οι ιουδαιοι και ειπαν αυτω
ου καλωσημεισ λεγομεν οτι σαμαρειτησει
συ και δαιμονιον εχεισ
απεκριθη ο ιησ εγω δαιμονιον ουκ εχω
47
48
tu et daemonium habes
49
αλλα τειμω μου τον πατερα
respondit ihs ego daemonium non habeo
sed honorifico patrem meum
et uos speratis me
ego autem non quaero gloriam meam
est qui quaerit et iudicat
50
και μεισ ατειμαζετε με
εγω δε ου ζητω την δοξαν μου
εστιν ο ζητων και κρεινων
αμην αμην λεγω μειν
οσ αν τον εμον λογον τηρηση
(Fol. 137 0.)
51
amen amen dico uobis
quicumque uerbum meum custodierit
(Fol. 138 α.)
CΑΡ. VΙΙΙ. 40-5Ι.
ΚΑΤ' ΙΩΑΝ
123
SEC IOHAN
θανατον ου μη θεωρηση εισ τον αιωνα
VIII.
mortem non uideuit in aeternum
Ειπαν ουν αυτω οι ιουδαιοι
52
dixerunt ergo
illi iudaei
53
est
54
nunc cognouimus quia daemonium habes
abraham mortuus est et prophetae
et tu dicis si quis meum uerbum
seruauerit non gustabit mortem
numquid tu maior es abraham quoniam mortuus
et prophetae mortui sunt quem te facis
respondit ihs si ego honorificauero
me ipsum gloria mea nil est
est pater meus qui honorificat me
quem uos dicitis quia ds uester est
et non cognouistis eum. ego autem scio eum
et si dixero quia nescio eum similis
ero uobis mendax.sed scio eum
1
55
et uerbum eius seruo
56
abraham pater uester exultabit
ut uideret diem meum et uidit
νυν εγνωκαμεν οτι δαιμονιον εχεισ
αβρααμ’ απεθανεν και οι προφηται
και συ λεγεισ εαν μου τισ τον λογον
τηρησει ου μη γευσηται θανατου
μη συ μειζων ει του αβρααμ' . οτι απεθανεν
και οι προφηται απεθαναν τινα σεαυτον ποιεισ
απεκριθη ο ιησ εαν εγω δοξασω
εμαυτον η δοξα μου ουδεν εστιν
εστιν ο πατηρ μου ο δοξαζων με
ον μεισ λεγετε οτι θσύμων εστιν
και ουκ έγνωκατε αυτον. εγώ
δε οιδα αυτον
καν ειπω οτι ουκ οιδα αυτον ομοιοσ
εσομαι υμειν ψευστησ. αλλα οιδα αυτον
και τον λογον αυτου τηρω
αβρααμ’ ο πατηρ ύμων ηγαλλιασατο
ίνα ίδη την ημεραν την εμην και ειδεν
και εχαρη : Ειπαν ουν οι ιουδαιοι προσ αυτο
πεντηκοντα ετη ουδεπω εχεισ
και αβρααμ εωρακασ
Ειπεν ουν αυτοισοιησ αμην αμην λεγω υμει
πριν αβρααμ' εγω ειμι· τοτε ηραν λιθουσ
να βαλωσιν επ αυτον
ιησ δε εκρυβη και εξηλθεν εκ του ιερου
και παράγων
δεν ανθρωπον
τυφλον εκ γενετησ καθημενον
και ηρωτησαν αυτον οι μαθηται
ραββει τισ ημαρτεν ουτοσ
η οι γονεισ αυτου ϊνα τυφλοσ γεννηθη
απεκριθη ο ιησ ουτε ουτοσ ημαρτεν
ουτε οι γονεισ αυτου αλλ ϊνα φανερωθη
τα εργα του θυ εν αυτω δι ημασ εργαζεσθαι
(Fol. 138 6.)
57
et gauisus est: dixerunt ergo iudaei ad eum
quinquaginta annos nondum habes
et abraham uidisti
58
dixit
ergo
illis ihs amen amen dico uobis
ante abraham ego sum:tunc tulerunt lapides
59
ut mitterent super eum
ihs autem abscondit se et exiuit de templo
IX. I
et transiens uidit hominem
caecum ex natiuitate sedentem
2
3
et interrogauerunt illum discipuli.
rabbi quis peccauit hic
aut parentes eius ut caecus nasceretur
respondit ihs neque hic peccauit
neque parentes eius sed ut.manifestaretur
opera dei in eo oportet nos operari
(Fol. 139 α.)
4.
CAPP. VΙΙΙ. 5Ι-ΙΧ. 4.
124
SEC IOHAN
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
IX.
τα εργα του πεμψαντοσ με· εωσ ημερα εστιν
ερχεται νυξ · οτε ουδεισ δυναται εργαζεσθαι
οταν ω εν τω κοσμω φωσ ειμει
opera eius qui me misit. cum dies est
uenit nox.cum nemo potest operari
cum sum in saeculo lumen sum
5
του
κόσμου • ταυτα ειπων επτυσεν χαμαι
6
mundi haec cum dixisset inspuit in terram
et fecit lutum de sputamento
και εποιησεν πηλον εκ του πτυματοσ
et linuit ei lutum
7
super oculos eius et dixit
uade ablue in natatoriam
και επεχρεισεν αυτω τον πηλον
επι τουσ οφθαλμουσ αυτου και ειπεν
ύπαγε νιψαι εισ την κολυμβηθραν
του σιλωαμο μεθερμηνευεται
απεσταλμενοσ απηλθεν ουν
και ενιψατο και ηλθεν βλεπων
οι ουν γειτονεσ και οι θεωρουντεσ αυτον
siloam quod interpraetatur
missus abiit ergo
et abluit et uenit uidens
8
το πρότερον οτι τρoσετησ ην
ελεγον ουχ ουτοσ εστιν ο καθημενοσ
και προσαιτων αλλοι ελεγον οτι
ουτοσ εστιν ετεροι δε οτι ομοιοσ
αυτω εστιν εκεινοσ ελεγεν οτι εγω ειμι
9
uicini ergo et qui uidebant eum
prius quoniam mendicus erat
dicebant nonne hic est qui sedebat
et mendicabat alii dicebant quoniam
hic est alii autem quoniam similis
ipsi est ille dicebat quoniam ego sum
dixerunt
ergo
illi quomodo ergo
aperti sunt tibi oculi
respondit ille homo qui dicitur
ihs lutum fecit et linuit
Ειπον ουν αυτω πωσ ουν
ΙΟ
II
mihi oculos:
et dixit mihi
uade in siloam et ablue
abii ergo et ablui et ueni
uidens dixerunt ergo illi ubi est
ειπαν ουν αυτω που εστιν
I 2
ille dixit eis nescio
ηγεωχθησαν σου οι οφθαλμού
απεκριθη εκεινοσ ανθρωποσ λεγομενοσ
ιησ πηλον εποιησεν και επεχρισεν
μου τουσ οφθαλμουσ και ειπεν μου
ύπαγε εισ τον σειλωάμ και νιψαι
απηλθον ουν και ενιψαμης και ηλθον
βλεπων.
εκεινοσ λεγει αυτοισ ουκ οιδα
και αγoυσιν αυτον προσ τουσ φαρισαιουσ
τον ποτε τυφλον ην δε σαββατον
οτε τον πηλον εποιησεν ο ιησ
και ηνυξεν αυτου τουσ οφθαλμουσ
παλιν ουν επηρωτων αυτον και οι
φαρισαιοι πωσ ανεβλεψεν
ο δε ειπεν αυτοισ πηλον επεθηκεν
(Fol. 139 L.)
13
14
et adducunt aeum ad pharisaeos
qui ante erat caecus erat autem sabbatum
quando lutum fecit ihs
et aperuit ei oculos
iterum ergo interrogauerunt eum et
pharisaei quomodo uidit
ad ille dixit illis lutum inposuit
(Fol. I40 α.)
15
CAP. IX. 4-1 5.
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
125
SEC IOHAN
IX.
επι τουσ οφθαλμουσ μου και ενιψαμην
και βλεπω. ελεγον ουν εκ των φαρισαιων
16
θυ
τινεσ ουκ έστιν ουτοσ παρά
17
18
19
και ανθρωποσ οτι το σαββατον ου τηρει
αλλοι δε ελεγαν πωσ δυναται ανθρωποσ
αμαρτωλοσ τοιαυτα σημεια ποιειν
και σχισμα ην εν αυτοισ ελεγον ουν
τω τυφλω συ τι λεγεισ περι εαυτου οτι
ηνυξεν σου τουσ οφθαλμουσ. ο δε ειπεν
οτι προφητησ εστιν ουκ επιστευσαν
οιϊουδαιοι περι αυτου εωσ ου εφωνησαν
τουσ γονεισ του αναβλεψαντοσ
και επηρώτησαν αυτουσ λεγοντεσ
ει εστιν ουτοσούιοσύμων ον υμεισ
λεγετε οτι τυφλοσ εγεννηθηθη πωσ ουν
βλεπει αρτι απεκριθησαν αυτοισ
οι γονεισ αυτου και ειπον οιδαμεν
οτι ουτοσ εστιν ούιοσημων και οτι
τυφλοσ εγεννηθη πωσ δε νυν βλεπει
ουκ οιδαμεν η τισ αυτου ηνοιξε
τουσ οφθαλμουσ ημεισ ουκ οίδαμεν
αυτον επερωτησατε ηλικιαν εχει
αυτοσ περι αυτου λαλησει
20
super oculos meos et ablui
et uideo dicebant ergo de pharisaeis
quidam non est hic a deo
homo quoniam sabbatum non serbat
alii autem dicebant quomodo potest homo
peccator talia signa facere
et schisma erat inter eos dicebant
ergo
caeco tu quid dicis de eo quoniam
aperuit tibi oculos ad ille dixit
quoniam profeta est non crediderunt
iudaei de illo usque quo
usque quo clamauerunt
parentes eius qui uiderat uisum
et interrogauerunt eos dicentes
si est hic filius uester quem uos
dicitis quoniam caecus natus est quomodo ergo
uidet modo responderunt illis
parentes eius et dixerunt scimus
quoniam hic est filius noster et quoniam
caecus natus est quomodo autem nunc uidet
nescimus aut quis ei aperuit
oculos nos ignoramus
ipsum interrogate aetatem habet
ipse de semet ipso loquetur
haec dixerunt parentes eius quoniam
timebant iudaeos iam enim
cogitauerant iudaei ut si quis
confessus fuisset xpm eum esse
de synagoga eiciatur propter hoc
parentes eius dixerunt aetatem habet
ipsum interrogate clamauerunt ergo eum
iterum qui erat caecus et dixerunt illi
da gloriam deo nos scimus quoniam
homo hic peccator est
(Fol. 141 α.)
2Ι
ότι
22
23
ταυτα ειπον οι γονεισ αυτου
εφοβουντο τουσ ιουδαιουσ ηδη γαρ
συνετεθιντο οι ιουδαιοι ϊνι εαν τισ
ομολογηση αυτον χρν ειναι
αποσυναγωγοσ γενηται δια τουτο
οι γονεισ αυτου ειπαν ηλικιαν εχει
αυτον ερωτατε εφωνησαν ουν αυτον
εκ δευτερου οσ ην τυφλοσ και ειπαν αυτω
δοσ δοξαν τω θω ημεισ οιδαμεν οτι
ο ανθρωποσ ουτοσ αμαρτωλοσ εστιν
(Fol. 14o 6.)
24
CΑΡ. ΙΧ. 15- 24.
126
SEC JOHAN
ΚΑΤ' ΙΩΑΝ
IX. 25
απεκριθη ουν εκεινοσ ει αμαρτωλοσ
εστιν ουκ οιδα εν οιδα οτι τυφλοσ ημην
και αρτι βλεπω ειπον ουν αυτω
τι εποιησεν σοι και πωσ ηνυξεν σου τουσ
οφθαλμουσ ο δε ειπεν ειπον υμειν ηδη
26
respondit ergo ille si peccator est
nescio unum scio quoniam caecus eram
et modo uideo dixerunt ergo illi
quid fecit tibi et quomodo aperuit tibi
oculos ad ille dixit dixi uobis iam
27
και ουκ ηκουσατε τι θελετε παλιν
28
και είπαν συ
29
ακουσαι μη και μεισ θελετε μαθηται
αυτου γενεσθαι οι δε ελοιδορησαν αυτον
μαθητησ εκεινου ει
ημεισ του μωϋσεωσ εσμεν μαθηται
ημεισ οιδαμεν οτι μωϋσει λελαληκεν
ο θσ και οτι θσ αμαρτωλων ουκ ακουει
τουτον δε ουκ οίδαμεν ποθεν εστιν
απεκριθη ο ανθρωποσ και ειπεν
εν τουτω ουν θαυμαστον εστιν οτι μεισ
ουκ οιδατε ποθεν τιν και ηνυξε μου
τουσ οφθαλμουσ. οιδαμεν οτι ο θσ
αμαρτωλων ουκ ακουει αλλ εαν τισ
θεοσεβηση και το θελημα αυτου ποιη
et non audistis quid uultis iterum
audire num quid et uos uultis discipuli
ipsius fieri ad illi maledixerunt illum
et dixerunt tu discipulus illius es
nos moysi sumus discipuli
nos scimus quoniam moysi locutus est
ds et quoniam ds peccatorum non audit
hunc autem nescimus unde sit
respondit ergo homo et dixit
in hoc ergo mirabile est quoniam uos
nescitis unde sit et aperuit mihi
oculos scimus quoniam ds
peccatorum non audit sed si quis
dm timet et uoluntatem eius facit
30
31
τουτου ακουει εκ του αιωνοσ ουκ
32
hunc audit a saeculo non est
auditum quoniam aperuit quis oculos
caeci nati si non hic
33
ηκουσθη οτι ηνυξε τισ οφθαλμουσ
τυφλου γεγεννημενου ει μη ουτοσ
παρα θυ ην • ουκ ηδoινατο ποιειν ουδεν
απεκριθησαν αυτω και ειπαν εν αμαρτιαισ
συ εγεννηθησ ολοσ και συ διδασκεισ ημασ
και εξεβαλον αυτον εξω και ηκουσεν
οιησ οτι εξεβαλον αυτον και ευρεν αυτον
a deo esset non poterat nihil facere
responderunt illi et dixerunt in peccatis
34
tu natus es totus et tu doces nos
35
et eiecerunt eum foras et audiuit
ihs
quoniam eiecerunt eum et inuenit eum
και ειπεν συ πιστευεισ εισ τον υιον του
et dixit tu credis in filium
ανθρωπου απεκριθη εκεινοσ και ειπεν
36
και τισ εστιν κε
να πιστευσω εισ αυτον
37
απεκριθη αυτω ο ιησ και εωρακασ αυτον
και ο μετα σου λαλων εκεινοσ εστιν
ο δε εφη πιστευω κε και προσεκύνησεν αυτο
(Fol. 141 6.)
hominis respondit ille et dixit
et quis est dme ut credam in eum
respondit illi ihs et uidisti eum
et qui tecum loquitur ipse est
ad ille dixit credo dme et adorauit eum
38
(Fol. 142 α.)
CAP. IX. 25-38.
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
127
SEC IOHAN
και ειπεν οιησ εγω εισ κριμα ηλθον ειστον κοσμο ΙΧ. 39
τουτον ϊνα οι μη βλεποντεσ
βλεπωσιν και οι βλεποντεσ τυφλοι
γενωνται ηκουσαν
δε εκ των φαρισαιων
et dixit ihs ego in iudicium ueni in mundo
hunc ut qui non uident
uideant et qui uident caeci
fiant audierunt autem de farisaeis
qui cum eo rant et dixerunt ei
numquid et nos caeci sumus dixit ergo
ihs eis si caeci essetis non haberetis
40
e
οι μετ αυτου οντεσ και ειπαν αυτω
41
peccatum nunc autem dicitis quia uidemus
peccata uestra manent
amen amen dico uobis qui non intrant
per osteum in ouile ouium
X.I
2
sed alia parte ascendens ille
fur est et latro qui autem intrat
per osteum ipse est pastor
ouium huic ostiarius aperit
3
et obis uocis eius audiunt
et obes suas uocat ad nomen
και
4
et eicit eas et cum sua omnia
eiecerit ante eas uadet
μη και ημεισ τυφλοι εσμεν ειπεν ουν
οιησ αυτοισει τυφλοι ητε ουκ ειχετε
αμαρτιαν νυν δε λεγετε οτι βλεπομεν
αι αμαρτιαιμων μενουσιν
αμην αμην λεγωϋμειν ο μη εισερχομενοσ
δια τησ θυρασ εισ την αυλην των προβατων
αλλα αλλαχοθεν αναβενων εκεινοσ
κλεπτησ εστιν και ληστησο δε
εισερχομενοσ
δια τησ θυρασ αυτοσ εστιν ο ποιμην
των προβατων τουτω ο θυρουροσ ανοιγει
και τα προβατα τησ φωνησ αυτου ακουει
και τα προβατα τα ίδια φωνει κατ ονομα
εξαγει αυτα και οταν τα ίδια παντα
εκβαλη ενπροσθεν αυτων πορευεται
και τα προβατα αυτω ακολουθει οτι
οιδασιν αυτου την φωνην αλλοτριω δε
ου μη ακολουθησουσιν αλλα φευξoνται
απ αυτου οτι ουκ οίδασιν των αλλοτριων
την φωνην ταυτην την παροιμιαν
ειπεν αυτοισο ιησ
εκεινοι
δε
ουκ έγνωσαν
τινα ην α ελαλει αυτοισ Ειπεν ουν παλιν
αυτοισο ιησ αμην αμην λεγω μειν
οτι εγω ειμι ηθυρα των προβατων
οσοι ηλθον προ εμου κλεπται εισιν
και λησται αλλα ουκ ηκουσαν αυτων
τα προβατα εγω ειμι η θυρα δι εμου εαν τισ
εισελθη σωθησεται και εισελεύσεται
και εξελεύσεται και νoμην ευρησει
(Fol. 142 6.)
et oues eum secuntur quoniam
5
sciunt illius uocem alienum autem
ne
6
non sequentur sed fugient
ab eo quoniam sciunt alienorum
uocem hoc prouerbium
dixit illis ihs illi autem ignorauerunt
dicebat eis dixit
ergo
iterum
illis ihs amen amen dico uobis
7
quae erant
erant quae
quoniam ego sum osteum ouium
quodquod uenerunt ante me fures sunt
8
et latrones sed non audierunt eorum
9
oues.ego sum osteum per me si quis
introierit salbus erit et introibit
et exiet et pascua inueniet
(Fol. 143 α.)
CAPP. IX. 39-X. 9.
128
SEC JOHAN
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
Χ. 1ο
fur non uenit nisi ut inuolet
II
I2
ο κλεπτησ ουκ ερχεται ει μη ϊνα κλεψη
και θυση και απολεση εγω δε ηλθον
ίνα ζωην εχωσιν. εγω ειμι ο ποιμην
ο καλοσοποιμήν ο καλοσ την ψυχην
αυτου διδωσιν υπερ των προβατων
ο δε μισθωτοσ και ουκ ων ποιμην
ου ουκ εισιν τα προβατα ίδια θεωρει τον
λυκον
ερχομενον και αφιησιν
τα προβατα και φευγει και ο λυκοσ
αρπαζει και σκορπιζει οτι μισθωτοσ
εστιν και ου μελει αυτω περι των
προβατωνεγω ειμι ο καλοσ πoιμην
et occidat et perdat.ego autem ueni
ut uitam habeant ego sum pastor
bonus pastor uonus animam suam
dat pro ouibus
mercennarius autem et qui non est pastor
cuius non sunt oues propriae uidet
lupum uenientem et dismittit
obes et fugit et lupus
rapit et dispargit quoniam mercennarius
est et cura ei non est de
13
14
και γεινωσκω τα εμα" και γείνωσιν εμε τα εμα
9 : καθωσ
γεινώσκει με οπατηρ καγω
15
ouibus ego sum bonus pastor
et cognosco mea.et cognoscunt me meae
sicut cognoscit me pater et ego
cognosco patrem et animam
do
pro ouibus et alias autem
16
oues habeo quae sunt de atrio
hoc et ipsas oportet me adducere et
uocis meae audient et fient
9α : γεινωσκω τον πατερα και την ψυχην
διδωμι ύπερ των προβατων : και αλλα δε
φβ :προβατα εχω α ουκ εστιν εκ τησ αυλησ
ταυτησ κακεινα δει με αγαγειν και τησ
φωνησ μου ακουσουσιν και γενησονται
μια ποιμνη εισ πουμην δια τουτο με
ο πατηρ αγαπα οτι εγω τιθημι την
ψυχην μου ϊνα παλιν λαβω αυτην
ουδεισ αιρει αυτην απ εμου εξουσιαν εχω
θειναι αυτην και εξουσιαν
εχω
παλιν
αραι αυτην • ταυτην την εντολην ελαβον
17
18
unus grex unus pastor propter hoc me
pater diligit quoniam ego pono
animam meam ut iterum accipiam eam
nemo tollit eam a me potestatem habeo
ponere eam et potestatem habeo iterum
tollere eam hoc mandatum accepi
a patre dissensio ergo facta est inter
iudaeos propter uerba haec
dicebant ergo multi ex illis quia daemonium
habet et insanit quid illum auditis
παρα του πατροσ• σχισμα ουν εγενετο εν τοισ
19
τουδαιοισ δια τουσ λογουσ τουτουσ
ελεγον ουν πολλοι εξ αυτων οτι δαιμονιον
20
έχει και μαίνεται • τι αυτου ακουεται
2Ι
alii autem dicebant non sunt haec uerba
αλλοι ελεγον ουκ εστισ τα ρηματα ταυτα
δαιμονιζομενου μη δαιμονιον
δυναται οφθαλμουσ τυφλων ανοιγειν
Εγενοντο δε τα ενκαινια εν ιεροσολυμοισ
(Fol. 143 6.)
daemonium habentis numquid daemonium
potest oculos caecorum aperire
facta sunt autem encenia in hierosolymis
(Fol. Ι44 α.)
22
CΑΡ. Χ. ΙΟ--22.
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
129
SEC IOHAN
χειμων ην και περιεπατι ο ιησ
X. 23
hiems erat et ambulabat ihs
εν τω ίερω εν τη στοα σολομωνοσ
in templo in porticum solomonis
εκυκλωσαν ουν αυτον οι ιουδαιοι και
2.4
circumierunt autem eum iudaei et
ελεγαν αυτω εωσ ποτε την ψυχην
ημων αιρεισ ει συ ει ο χρσ ειπε ημειν
παρησια απεκριθη ο ιησ λαλούμειν
25
dicebant ei usque quo animam
nostram tollis si tu es xps dic nobis
palam respondit ihs dico uobis
et non creditis mihi opera quae ego facio
in nomine patris mei ipsa
testificantur de me sed uos non creditis
και ου πιστευετε
μου
τα εργα α εγώ
ποιω
26
quoniam non estis de ouibus meis
27.
εν τω ονοματι του πατροσ μου αυτα
μαρτυρι περι εμου αλλύμεισ ου πιστευεται
οτι ουκ εστε εκ των προβατων των εμων
καθωσ ειπον υμειν τα προβατα τα εμα
τησ φωνησ μου ακουει καγω γεινωσκω
αυτα και ακολουθουσιν μοι καγω
ζωην αιωνιον διδωμι αυτοισ και
ου μη απολωνται εισ τον αιωνα
sicut dixi uobis oues quae sunt meae
uocis meae audiunt et ego gnosco
28
eas et secuntur me et ego
uitam aeternam do illis et
και ου μη αρπαση τισ αυτα εκ τησ χειροσ μου
0
29
Ο πατηρ μου
δεδωκωσ
μοι παντων
μειζων εστιν και ουδεισ δυναται
αρπαζειν εκ τησ χειροσ του πατροσ μου
30
31
32
εγω και ο πατηρ εν εσμεν
εβαστασαν ουν λιθουσ οι ιουδαιοι
ένα λιθασωσιν αυτον απεκρειθη
αυτοισο ιησ πολλα καλα
εργα
εδειξα μειν εκ του πατροσ δια ποιον
αυτων εργον λιθαζετε με
απεκριθησ αυτω οι ιουδαιοι λεγοντεσ
περι καλου εργου ου λιθαζομεν σε
αλλα περι βλασφημιασ και οτι
ανθρωποσ ων ποισ σεαυτον θν
απεκριθη αυτοισο ιησ και ειπεν
non periet in perpetuum
et non rapiet quisquam ea de manu mea
pater meus qui dedit mihi omnium
maior est et nemo potest
rapere de manu patris mei
ego et pater unum sumus
baiulauerunt ergo lapides iudaei
ut lapidarent eum respondit
illis ihs multa bona opera
ostendi uobis a patre propter quod
eorum opus lapidastis me
responderunt ei iudaei dicentes
de
opere bono non lapidamus te
sed propter blasphemiam et quoniam
homo cum sis facis te deum
respondit illis ihs et dixit
non est scriptum in lege
quoniam ego dixi dii estis si illos
dixit deos ad quos uerbum factum est
(Fol. 145 α.)
33
34
ουκ έστιν γεγραμμενον εν τω νομώ
θεοι
εστε ει εκείνουσ
οτι εγω
ειπον
35
ειπεν θεουσ προσ ουσ ο λογοσ εγενετο
(Fol. 144 6.)
17
CAP. X. 22--35.
130
SEC TOHAN
KAT INAN
του θυ και ου δυναται λυθηναι η γραφη
Χ.
dei et non potest solui scriptura
quem pater sanctificauit et misit
ον ο πατηρ ηγιασεν και απέστειλεν
36
in hunc mundum uos dicitis
εισ τον κοσμον μεισ λεγεται
οτι βλασφημεισ οτι ειπον ϋιοσ θυ
сорс
quoniam blasphemas quia dixi filius dei sum
si non facio opera patris mei
38
nolite mihi credere si autem facio etsi mihi
non unltis credere operibus credite
ut sciatis quoniam in me pater
et ego in patre et querebant eum
adpraehendere et exibit de manibus eorum
et abiit iterum trans iordanen
40
in locum ubi erat iohanes
primum baptizans et mansit ibi
41
et multi uenerunt ad eum et dicebant
iohannes quidem signum fecit nullum
omnia autem quae iohannes dixit de eo
uera erant et multi crediderunt in eum ibi
ει ου ποιω τα έργα του πατρός μου
37
μη πιστευεται μoι ει δε ποιω καν εμοι
μη θελετε πιστευειν τοισ εργοισπιστευεται
ένα
γνωτε οτι εν εμοι ο πατήρ
(γ : καγω εν τω πατρι και εζητουν αυτον
39
πιασαι και εξηλθεν εκ τησ χειροσ αυτων
και απηλθεν παλιν περαν του ιορδανου
εισ τον τοπον οπου ην ιωανησ
το πρωτον βαπτιζων και εμεινεν εκει
ရစ် : και πολλοι ηλθον προσ αυτον : και ελεγον
ιωανησ μεν σημειον εποιησεν ουδεν
παντα δε οσα ιωανησ ειπεν περι τουτου
αληθη ην και πολλοι επιστευσαν εισ αυτον εκει 42
Ηνδε τισ ασθενων λαζαροσ απο βηθανιασ εκ τησ XI. I
κωμησ τησ μαριασ και τησ μαρθασ τησ
αδελφησ αυτησ ην
δε
μαρια η αλιψασα
τον κν μυρω και εκμαξασα τουσ ποδασ
ταισ θριξιν αυτησ ησ και ο αδελφοσ
λαζαροσ ησθενει απεστειλαν ουν
αι αδελφαι αυτου προσ τον ιην λεγουσαι
κε ίδε ον φιλεισ ασθενει
ακουσασ δε ιησ ειπεν αυτη η ασθενεια αυτου
ουκ εστιν προσ θανατον αλλ υπερ τησ
δοξησ του θυ ένα δοξασθη ούιοσ του θυ
δι
αυτησ εφιλει δε οιησ την μαρθαν
και την αδελφην αυτησ και τον λαζαρον
Erat autem quidam infirmus lazarus de bethania
de castello mariae et martae
sororis eius erat autem maria quae unxerat
dom unguento et exterserat pedes
capillis suis cuius et frater
lazarus infirmabatur miserunt ergo
sorores eius ad ihm dicentes
3
dme
ecce quem amas infirmatur
4
audiens autem ihs dixit haec infirmitas eius
non est ad mortem sed propter
gloriam dei ut glorificetur filius dei
per eam amabat autem ihs marthan
5
et sororem eius et lazarum
ωσ ουν ηκουσεν οτι ασθενει
6
τοτε μεν έμεινεν ο ιησ επι τω τοπω
δυο
cum ergo audisset quoniam infirmatur
tunc quidem mansit ihs in loco duo
dies et post hoc dicit
(Fol. Ι46 α.)
7
ημερασ ειτα μετα τουτο λεγει τοισ
(Fol. 145 6.)
CAPP. X. 35-XI. 7.
ΚΑΤ' ΙΩΑΝ
131
SEC JOHAN
XI.
8
μαθηταισ αυτου αγωμεν ισ την ιουδαιαν
παλιν λεγουσιν αυτω οι μαθηται αυτου ραββει
νυν εζητουν σε λιθασαι οι ιουδαιοι
και παλιν ύπαγεισ εκει απεκριθη ιησ
ουχει δωδεκα ωρασ εχει η ημέρα
discipulis suis eamus in iudaeam
iterum dicunt ei discipuli eius rabbi
nunc quaerebant te lapidare iudaei
et iterum uadis ibi respondit ihs
nonne duodecim horas habet dies
9
εαν τισ περιπατη εν τη ημερα ου προσκοπτει
οτι το φωσ του κοσμου τουτου βλεπει
EaV
δε
τισ περιπατη εν τη νυκτι προσκοπτει
IO
si quis ambulat in die non offendet
quoniam lumen mundi huius uidet
si quis autem ambulat in nocte offendet
quoniam lumen non est in ea. haec dixit
et post hoc dicit illis lazarus
II
amicus noster dormiuit sed eo
Ουν αυτω
I2
οτι το φωσ ουκ εστιν εν αυτη ταυτα ειπεν
και μετα τουτο λεγει αυτοισ λαζαροσ
ο φιλοσημων κοιμαται αλλα πορευομαι
του εξυπνισαι αυτον Ειπον
οι μαθηται κε ει κοιμαται σωθησεται
ειρηκει
δε
ιησ περι του θανατου αυτου
εκεινοι δε εδοξαν οτι περιτησ
κοιμησεωσ του ύπνου λεγει
ut excitem eum dixerunt ergo illi
discipuli dme si dormit salbus erit
dixerat autem ihs de morteius.
O
13
illi autem putauerunt quoniam de
dormitione somnus dicit
τοτε ουν ειπεν αυτοισο ιησ παρρησία
14
tunc
ergo
dixit illis ihs palam
lazar amicus noster mortuus est
15
ότι ουκ
ημην
εκει
λαζαροσο φιλοσ ημων απεθανεν
και χαιρω διεύμασινα
πιστεύσητε
αλλα
αγωμεν προσ αυτον
Ειπεν ουν θωμασο λεγομενοσ διδυμοσ
τοισ συνμαθηταισ αυτου
αγωμεν και ημεισ ϊνα αποθανωμεν
μετ αυτου ηλθεν ουν ο ιησεισ βηθανιαν
16
ergo
17
et gaudeo propter uos ut credatis
quoniam non eram ibi sed eamus ad eum
dixit thomas qui dicitur didymus
condiscipulis suis
eamus et nos ut moriamur
cum eo uenit ergo ihs in bethaniam
et inuenit eum quattuor dies
in monumento habentem erat autem
bethania proximum hierosolymis
a stadiis quindecim multi autem de
hierosolymis uenerant ad martham
et mariam ut consolarentur eas
και ευρεν αυτον τεσσαρασ ημερασ
18
εν τω μνημειω εχοντα ην δε η
βηθανια εγγυσ των ιεροσολυμων
απο σταδιων δεκαπεντε πολλοι δε εκ των
19
20
de fratre martha ergo cum audisset
ιεροσολυμων εληλυθεισαν προσ μαρθαν
και μαριαμ ϊνα παραμυθησωνται αυτασ
περι του αδελφου η ουν μαρθα ωσ ηκουσεν
οτι ιησ ερχεται ύπηντησεν αυτω
μαρια
δε εν τω οικω εκαθεζετο
(Fol. I46 6.)
quoniam ihs uenit obiabit ei
maria autem in domo sedebat
(Fol, I47 α.)
CΑΡ. ΧΙ. 7- 20.
132
SEC IOHAN
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
ΧΙ. 2Ι
dixit
ergo
martha ad ihm dme
si fuisses hic non fuisset frater meus
22
ειπεν ουν η μαρθα προσ τον ιην κε
ει ησ ωδε ουκ αν ο αδελφοσ μου
απεθανεν αλλα και νυν οιδα
οτι οσα αν αιτηση τον θν δωσει σοι ο
θσ
λεγει αυτη ο ιησ αναστησαιται σου ο αδελφοσ
λεγει αυτω η μαρθα οιδα οτι αναστησεται
23
24
mortuus sed nunc scio
quia quaecumque petieris dm dabit tibi ds
dicit illi ihs resurget frater tuus
dicit illi martha scio quia resurget
in resurrectione in nouissima die
dicit illi ihs ego sum resurrectio
et uita qui credit in me
et si mortuus fuerit uiuet et omnis qui uiuit
εν τη αναστασει εν τη εσχατη ημερα
25
Ειπεν αυτη ο ιησ εγω ειμι η αναστασια
και η ζωη ο πιστευων εισ εμε
καν αποθανη ζησεται και πασο ζων
και πιστευων εισ εμε ου μη αποθανη
26
et credit in me non morietur
να κε
27
εισ τον αιωνα πιστευεισ τουτο λεγει
εγω πεπιστευκα οτι συ ει ο χρσούιοσ του θυ
in aeternum credis hoc dicit ei etiam dme
ego credidi quoniam tu es xps filius dei
qui in mundum uenit
28
Et haec cum dixisset abiit et clamauit
sororem suam mariam silentio
ειπουσα οτι ο
dicens quoniam magister uenit
et uocat te illa ut audiuit
29
surrexit cito et uenit ad eum
30
nondum enim ihs uenerat in castellum
sed erat in locum ubi obuiauit
31
ipsi martha iudaei autem qui erant
ο εισ τον κοσμοσ ερχομενοσ
και ταυτα ειπουσα απηλθεν και εφωνησεν
την αδελφην αυτησ μαριαμ σιωπη
διδασκαλοσ
παρέστιν
και φωνει σε εκεινη ωσ ηκουσεν
ηγερθη ταχυ και ερχεται προσ αυτον
ου γαρ ιησ εληλυθει εισ την κωμην
αλλα ην εν τω τόπω οπου υπήντησεν
αυτω μαρθα • οι ουν ιουδαιοι οι οντεσ
μετ αυτησ εν τη οικια παραμυθουμενοι αυτη
ιδοντεσ την μαριαμ’ οτι ταχεωσ ανεστη
και εξηλθεν ηκολουθησαν αυτη
δοξαντεσ οτι ύπαγει εισ το μνημιον
Ένα κλαυση εκει και η ουν μαρια ωσ ηλθεν
οπου ην ιησ έδουσα
επεσεν προσ τουσ
ποδασ αυτου λεγουσα κε ει ωδε ησ
ουκ αν μου ο αδελφοσ απεθανεν
τησ ουν ωσ ειδεν αυτην κλαιουσαν
ιησ
cum ea in domo consolantes eam
uidentes mariam quia cito surrexit
et exiit secuti sunt eam
32
putabant enim quoniam uadit in monumentu
ut ploraret ibi maria autem ut uenit
ubi erat ihs uides caecidit ad
pedes eius dicens dme si fuisses hic
non fuisset frater meus mortuus
ihs
ergo ut uidit eam plorantem
et iudaeos plorantes
qui simul uenerant cum ea
(Fol. Ι48 α.)
33
και τουσ ιδοιουσ κλαιοντασ
τουσ συνεληλυθοτασ μετ αυτησ
(Fol. 147 6.)
CΑΡ. ΧΙ. 21--33.
ΚΑΤ' ΙΩΑΝ
133
SEC IOHAN
ΧΙ.
34
35
conturbatus est spiritu sicut ira plenus
et dixit ubi posuisti eum dicunt ei
dme ueni et uide et lacrimatus est ihs
dicebant ergo iudaei ecce quomodo
amabat eum quidam autem dixerunt ex ipsis
non poterat hic qui aperuit
36
37
oculos caeci facere ut
38
et hic non moreretur ihs
ergo
iterum ira conuersus in semet ipsum
εταραχθη των πνευματι ωσ ενβρειμουμενοσ
και ειπεν που τεθεικατε αυτον. λεγουσιν αυτω
κε ερχου και ειδε και εδακρυσεν ο ιησ
ελεγον ουν οι ιουδαιοι ειδε πω
εφειλει αυτον τινεσ δε ειπον εξ ων
ουκ εδυνατο ουτοσ ο ανυξασ τουσ
οφθαλμουσ του τυφλου ποιησαι ένα
και ουτοσ μη αποθανη ιησουν
παλιν ενβρειμωμενοσ εν εαυτω
ερχεται επι το μνημειον ην δε
σπηλεον και λιθοσ επεκειτο επ αυτω
λεγει τησ αρατε τον λιθον λεγει αυτω
η μαρθα η αδελφη του τετελευτηκοτοσ
κε ηδη οζει τεταρταιοσ εστιν
λεγει αυτη ο ιησ ουκ ειπον σοι οτι εαν
πιστευσησ οψη την δοξαν του θυ
οτε ουν ηραν τον λιθον και ο ιησ ηρεν
τουσ οφθαλμουσ αυτου ανω και ειπεν
uenit in monimentum erat autem
spelunca et lapis superpositus erat
dicit ihs tollite lapidem dicit illi
39
martha soror defuncti erat
40
41
42
dme iam putet quadriduanus est
dicit illi ihs non dixi tibi quoniam si
credideris uidebis gloriam dei
cum ergo tulerunt lapidem et ihs tulit
oculos suos susum et dixit
pater gratias ago tibi quia audisti me
ego sciebam quoniam semper me audiebas
sed propter populum qui circumstat dixit
ut credant quoniam tu me misisti
et haec cum dixisset uoce magna clamauit
lazare ueni foras et confestim exiuit
qui mortuus erat ligatus pedes
et manus institis et facies eius
sudario ligata erat dicit illi ihs
soluite eum et dimittite ut uadat
πατερ ευχαριστω σοι οτι ηκουσασ μου
εγω ηδειν οτι παντοτε μου ακουεισ
αλλα δια τον οχλον τον περιεστωτα ειπον
να πιστεύσωσιν οτι συ με απεστειλασ
και ταυτα ειπων φωνη μεγαλη εκραυγασεν
λαζαρε δευρο εξω και ευθυσ εξηλθεν
ο τεθνηκωσ δεδεμενοσ τουσ ποδασ
και τασ χειρασ κειριαισ και η οψισ αυτου
σουδαριω περιδεδετο λεγει αυτοισο ιησ
λυσατε αυτον και αφετε ύπαγειν
πολλοι ουν των ιουδαιων των ελθοντων
43
44
45
46
προσ την μαριαμ εωρακοτεσο εποιησεν
οιησ επιστευσαν εισ αυτον τινεσ δε
εξ αυτων απηλθαν προσ τουσ φαρισαιουσ
και ειπαν αυτοισο εποίησεν ιησ
ιησ
(Fol. 148 6.)
multi ergo iudaeorum qui uenerant
ad mariam uidentes quod fecit
ihs crediderunt in eum aliqui autem
ex eis abierunt ad pharisaeos
et dixerunt eis quod fecit ihs
(Fol. 149 α.)
CΑΡ. ΧΙ. 33-46.
134
SEC TOHAN
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
congregauerunt ergo scribae et farisaei
συνηγαγον ουν οι αρχιερεισ και οι φαρισαιοι ΧΙ. 47
συνεδριον και ελεγον τι ποιουμεν ουτοσ
ο ανθρωποσ τοιαυτα σημεια ποιει
concilium et dicebant quid facimus hic
homo talia signa facit
και εαν αφωμεν αυτον ουτωσ
et si dimiserimus eum sic
88
παντεσ πιστευσουσιν εισ αυτον
omnes credent in eum
και ελευσονται οι ρωμαιοι και αρουσιν
et uenient romani et tollent
τον τοπον ημων και το εθνοσ
locum nostrum et gentem
εισ δε τισ εξ αυτων κιφασ αρχιερευσ ων
49
unus autem quidam ex illis caifas princeps
του
ενιαυτου εκεινου ειπεν αυτοισ
anni illius dixit illis
50
51
μεισ ουκ οιδατε ουδεν ουδε λογιζεσθε
οτι συνφερει μειν ϊνα εισ ανθρωποσ
αποθανη ύπερ του λαου και μη ολον
το εθνοσ αποληται τουτο δε αφ εαυτου
ουκ ειπεν αλλα
αρχιερευσ ων του ενιαυτου
επροφητευσεν οτι ιησημελλεν αποθνησκι
υπερ του εθνουσ και ουχ υπερ του εθνουσ μονο
αλλινα και τα τεκνα του θυ τα εσκορπισμενα
εισ εν συναγαγη απ εκεινησ ουν τησ ημερασ
:
εβουλευσαντο ϊνα αποκτεινωσιν αυτον
uos nescitis nihil neque cogitatis
quoniam expedit uobis ut unus homo
moriatur pro plebe et ne tota
gens periet hoc autem ab se
non dixit sed cum esset princeps anni illius
profetauit quia ihs incipiebat mori
pro gente et non pro gente solum
sed ut et fili dei qui disparsi sunt
in unum congreget ab illo igitur die
52
(ε :
53
consilium fecerunt ut interficerent eum
54
ιησουν ουκέτι παρησια περιεπατει
εν τοισ ιουδαιοισ. αλλα απηλθεν εις την χωρα
νην
55 SDS
σαμφουρειν εγγυσ τησ ερημου εισ εφραιμ λεγομε
πολιν κακει διετριβεν μετα των
μαθητων εγγυσ δε ην το πασχα των ιουδαιω
55
: ανεβησαν ουν εισ ιεροσολυμα πολλοι
εκ τησ χωρασ πριν το πασχα ϊνα
αγνισωσιν εαυτουσ εζητουν ουν
και τον ιης και ελεγαν μετ αλληλων
εν τω ίερω εστωτεσ τι δοκειτε
οτι ου μη ελθη εισ την ορτην
56
ihs
ergo iam non palam ambulabat
inter iudaeos sed abiit in regionem
sapfurim iuxta desertum efrem quae
dicitur
ciuitas et ibi ambulabat cum
discipulis iuxta autem erat pascha iudaeoru
subierunt ergo in hierosolyma multi
de regione ante pascha ut
purificent semet ipsos quaerebant ergo
et ihm et dicebant in semet ipsos
in templo stantes quid putatis
quia non ueniet in diem festum
dederant autem et principes et farisaei
mandatum ut si quis nosset ubi est
nuntiaret ut adpraehenderent eum
(Fol. 15ο α.)
δεδωκεισαν δε και οι αρχιερεισ και οι
φαρισαιοι εντολην ϊνα αν τισ γνοι που εστιν
μηνυση οπω πιασωσιν αυτον
(Fol. 149 6.)
CΑΡ. ΧΙ. 47-57.
KAT INAN
135
SEC IOHAN
XII. I
Ergo ihs ante sex dies paschae
uenit in bethaniam ubi erat lazarus
Ο ουν ιησ προ εξημερων του πασχα
ηλθεν εισβηθανιαν οπου ην λαζαροσ
ο τεθνηκωσ ον ηγειρεν εκ νεκρών
Qη : ο ιησ: και εποιησαν αυτω δειπνον εκει
και ιδιηκονι μαρθα ο δε λαζαροσ
qui mortuus fuerat quem suscitabit a mortuis
2
ihs et fecerunt ei cenam bi
et ministrabat martha lazarus autem
εισην των ανακειμενων συν αυτω
unus erat ex discumbentibus cum eo
3
ergo maria accipiens libram pistici unguenti
pretiosi et unxit pedes
ihu et tersit capillis suis
pedes eius et domus repleta est
de odore unguenti dicit ergo
unus de discipulis eius iudas
a caryoto qui incipiebat tradere
eum quare hoc unguentum non
4
αυτον
5
uenitum est trecentis denariis et
η ουν μαρια λαμβανι λειτραν πιστικησ μυρου
πολυτειμου και ηλειψε τουσ ποδασ
του ιηυ και εξεμαξε ταισ θριξιν αυτησ
τουσ ποδασ αυτου και η οικεια επληρωθη
εκ τησ οσμησ του μυρου λεγει ουν
εισ εκ των μαθητων αυτου ιουδασ
απο καρυωτου οσ ημελλεν παραδουναι
δια
τιτουτο το μυρον ουκ
επραθη τριακόσιων δηναριων και
εδοθη τοισ πτωχοισ τουτο δε ειπεν
ουχ οτι περι των πτωχων εμελεν
αυτω αλλ οτι κλεπτησης και το
γλωσσοκομον εχων τα βαλλομενα
εβασταζεν. Ειπεν ουν ο ιησ
αφεσ αυτην ϊνα εισ την ημερας του
ενταφιασμου τηρηση αυτο
:οχλοσ δε πολυσ εκ των ιουδαιων
ηκουσαν οτι εκει εστιν και ηλθαν
ου δια τον ιην αλλινα τον λαζαρον
6
datum est pauperibus hoc autem dixit
non quia propter pauperes curat erat
illi sed quoniam fur erat et
loculum habens quae mittebantur
baiulabat.
dixit
ergo
ihs
7
dismitte illam ut in diem
sepulturae seruet illud
go
9
ίδωσιν ον ηγειρεν ιησ εκ των νεκρών
turba ergo plurima de iudaeis
audierunt quoniam ibi esset uenerunt
non propter ihn sed ut lazarum
uideant quem suscitauit ihs de mortuis
cogitauerunt autem principes et
ut lazarum occidant
quoniam multi iudaeorum propter illum
ibant et credebant in ihm
ΙΟ
εβουλευσαντο δε οι αρχιερεισίνα
και τον λαζαρον αποκτεινωσιν
οτι πολλοι των ιουδαιων δι αυτον
II
υπηγον και επιστευον εισ τον ιην
ρ: τη επαυριον οχλοσ πολυσο ελθων
12
εισ την εο
εορτην ακουσαντεσ οτι
postera die turba multa quae uenerat
in diem festum audientes quia
uenit ihs in hierusalem acceperunt
(Fol. 151 α.)
13
ερχεται ιησεισ γερουσαλημ ελαβον
(Fol. 15o 6.)
CΑΡ. ΧΙΙ. 1-13.
136
SEC IOHAN
KAT İNAN
XII.
ramos palmarum et exierunt
in obuiam eius et clamabant
dicentes ossana benedictus
qui uenit in nomine dmi rex
14
istrahel inueniens autem ihs asellum
τα βαϊα των φοινεικων και εξηλθον
εισ συναντησιν αυτου και εκραυγαζον
λεγοντεσ οσσανα ευλογητοσ
Ο ερχομενοσ εν ονοματι κυ ο βασιλευσ
ρα : του στραηλ'ευρων δε ο ιησ οναριον
εκαθισεν επ' αυτο καθωσ εστι γεγραμμενον
μη φοβου θυγατηρ σιων ιδου ο βασιλευσ
σου ερχεται καθημενοσ επι πωλον ονου
ρβ : ταυτα δε ουκ ενοησαν οι μαθηται αυτου
το πρωτον αλλ οτε εδοξασθη ο ιησ
τοτε εμνήσθησαν οτι ταυτα ην
sedit super eum sicut scriptum est
15
noli timere filia sion ecce rex
16
tuus uenit sedens super pullum asinae
haec autem non cognouerunt discipuli eius
primum sed cum glorificatus est ihs
tunc rememorati sunt quia haec erant
dee o scripta et haec
fecerunt ei testificabantur ergo
populus qui erat cum eo quoniam lazarum
περί αυτου γεγραμμένα και ταυτα
εποιησαν αυτω Εμαρτυρι ουν
ο οχλοσο ων μετ αυτου οτι τον λαζαρον
17
εφωνησεν εκ του μνημείου
clamauit de monumento
et suscitauit eum de mortuis
και ηγειρεν αυτόν εκ νεκρών
δια τουτο και ύπηντησαν αυτω
οχλοι οτι ηκουσαν τουτο αυτον
18
19
πεποιηκέναι το σημειον οι ουν
φαρισαιοι ειπον προσ αυτουσ θεωρειτε
οτι ουκ ωφελειτε ουδεν ιδε ο κοσμοσ
ολοσ οπισω αυτου απηλθεν ησαν δε
και ελληνεσ τινεσ εκ των αναβαινοντων
propter hoc et obviauerunt ei
turbae quoniam audierunt hoc illum
fecisse signum igitur
pharisaei dixerunt ad eos uidetis
quoniam nihil prodefacitis ecce mundus
totus post illum abiit erant autem
et graeci quidam de his qui ascendebant
ut adorent in die festo
20
να προσκυνήσουσιν εν τη εορτη
2Ι
hic ergo accesserunt ad philippum
qui erat a bedsaida galilaeae
et rogabant eum dicentes dme
uolumus ihm uidere
22
ουτοι ουν προσηλθαν τω φιλιππω
τω απο βηθσαϊδα τησ γαλιλαιασ
και ηρωτων αυτον λεγοντεσ κε
θελομεν τον ιην ιδειν
ερχεται φιλιπποσ και λεγει των ανδρεα
παλιν ο ανδραιασ και φιλιπποσ
ρY : λεγουσιν τω ιηυ: ο δε ιησ απεκρίνατο
αυτοισ λεγων εληλυθεν η ωρα να
δοξασθη οϋιοσ του ανθρωπου
(Fol. 151 6.)
uenit philippus et dicit andreae
iterum andreas et philippus
dicunt ad ihm ihs autem respondit
23
illis dicens uenit hora ut
glorificetur filius hominis
(Fol. 152 α.)
CΑΡ. ΧΙΙ. 13--23.
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
137
SEC TOHAN
ΧΙΙ. 24
amen amen dico uobis si non
granum tritici cadens in terram
moriatur solum manet
si autem moriatur multum fructum adferet
25
ρδ : αμην αμην λεγω μειν εαν μη
ο κοκκοσ του σιτου πεσων εισ την γην
αποθανη αυτοσ μονοσ μενει
εαν δε αποθανη πολυν καρπον φερει
ρε : ο φιλων την ψυχην αυτου απολεσει αυτην
και ο μεισων την ψυχην αυτου εν τω
κοσμω τουτω εισ ζωην αιωνιον
ρος : φυλαξει αυτην 'εαν τισ μοι διακονη
εμοι ακολουθειτω και οπου αν εγω ειμι
και ο διακοσο εμοσ εσται
εαν τισ εμοι διακονη τειμησει αυτον ο παρ
: νυν η ψυχη μου τεταρακται και τι ειπω
qui amat animam suam perdet eam
et qui odit animam suam in
mundo hoc in uitam aeternam
26
custodiet eam si quis mihi ministrat
me sequatur et ubicumque ego sum
et minister meus erit
27
ρη
si quis mihi ministrat honoret illum pater
nunc anima mea conturbata est et quid dico
pater salba me de hora hac
sed propter hoc uéni in horam hanc
pater glorifica tuum nomen
in gloria quam habebam aput te antequam
ρη
28
mundus fieret facta est uox
πατερ σωσον με εκ τησ ωρασ ταυτησ
: αλλα δια τουτο ηλθον εισ την ωραν ταυτην
πατερ δοξασον σου το ονομα
εν τη δοξη η ειχον παρα σοι προ του τον
κοσμον γενεσθαι και εγενετο φωνη
εκ του ουρανου λεγουσα και εδοξασα
και παλιν δοξασω
ο ουν οχλοσο εστηκωσ ακουσασ ελεγεν
οτι βροντη γεγονεν αλλοι ελεγον
οτι αγγελοσ αυτω λελαληκεν
απεκριθη ιησ και ειπεν ου δι
εμε
η φωνη αυτη ηλθεν αλλα δι υμασ
29
30
de caelo dicens et glorificaui
et iterum glorificabo
turbae ergo quae stabant audientes dicebant
quoniam tonitrum factum est ali dicebant quia
angelus illi locutus est
respondit ihs et dixit non propter me
uox haec uenit sed propter uos
nunc iudicium est mundi
nunc princprinceps mundi huius
mittetur foris et ego si exaltatus fuero
de terra traham omnia ad me
νυν κρισισ εστιν του κόσμου
31
νυν ο αρχών του κόσμου τούτου
32
βληθησεται εξω και εγω εαν υψωθω
απο τησ γησ ελκυσω παντα προσ εμαυτον
τουτο δε ελεγεν σημαινων ποιω
θανατω ημελλεν αποθνησκειν
απεκριθη αυτω ο οχλοσ ημεισ ηκουσαμεν
33
hoc autem dixit significans quale
morte erat moriturus
34
εκ του νόμου ότι ο χρσ μενει εισ τον αιώνα
respondit illi turba nos audiuimus
de lege quoniam xps manet in aeternum
et quomodo tu dicis quia oportet exaltari
(Fol. 153 α.)
και πωσ συ λεγεισ οτι δει ύψωθηναι
(Fol. 152 0.)
18
CΑΡ. ΧΙΙ. 24-34.
138
SEC IOHAN
KAT ΙΩΑΝ
τον ϋιον του ανθρωπου τισ εστιν ουν
ΧΙΙ.
filium hominis quis est ergo
ουτοσούιοσ του ανθρωπου
hic filius hominis
Ειπεν ουν αυτοισο ιησ ετι μεικρον χρονον
35
το φωσ εν υμιν εστιν περιπατειτε ουν
dixit ergo illis ihs adhuc modicum tempus
lux in uobis est ambulate ergo
cum habetis lumen ut non uos tenebrae
adpraehendant et qui ambulat in tenebris
nescit ubi uadit cum lumen habetis
36
ωσ το φωσ εχετε ϊνα μη μασ σκοτια
καταλαβη και ο περιπατων εν τη σκοτεια
ουκ οιδεν που υπάγει ωσ το φωσ εχεται
πιστευετε εισ το φωσ ϊνα υιοι φωτοσ
γενησθε ταυτα ελάλησεν ιησ
και απηλθεν και εκρυβη απ αυτων
credite in lumen ut fili lucis
sitis haec locutus est ihs
et abiit et abscondit se ab eis
τοσαυτα δε
αυτου σημία πεποιηκότοσ
37
ενπροσθεν αυτων ουκ επιστευον εισ αυτον
ίνα ο λογοσ ησαϊου του προφητου πληρωθη
38
tanta autem ab illo signa facta
in conspectu eorum non credebant in eum
et uerbum esaiae prophetae adinpleretur
quod dixit dme quis credidit auditui
nostro et bracchium dmi cui
ον ειπεν.
κε τισ επιστευσεν τη ακοή
τινι
39
reuelatum est propter hoc non poterant
credere etenim dixit eseias
40
excaecauit eorum cor
ut non uideant oculis
ρι :
ταυτα
είπεν
4Ι
et non intellegant corde et conuertantur
et sanem illos haec autem dixit
esaias quando uidit gloriam dei sui
42
et locutus est de eo facile autem
ημων και ο βραχειων κυ
ρθ : απεκαλυφθη : δια τουτο ουκ εδυναντο
πιστευειν και γαρ ειπεν ησαιασ
τετυφλωκεν αυτων την καρδιαν
να μη ίδωσιν τοισ οφθαλμοισ
και μη νοησουσιν τη καρδια και στραφωσιν
ρι και ίασομαι αυτουσ
δε
ησαϊασ οτε ειδεν την δοξαν του θυ αυτου
και ελαλησεν περι αυτου Ομωσ μεντοι
και εκ των αρχοντων πολλοι επιστευσαν
εισ αυτον αλλα δια τουσ φαρισαιουσ
ουχ ωμολογουν ϊνα μη αποσυναγωγοι γενωνται
ηγαπησαν γαρ την δοξαν των ανθρωπων
μαλλον ηπερ την δοξαν του θυ
ρια : ιησουν εκραζεν και ελεγεν ο πιστευων
εισ εμε ου πιστευει εισ εμε
αλλα
εισ τον πεμψαντα με
ο θεωρων εμε
: θεωρει τον πεμψαντα με : εγω φωσ
εισ τον κοσμον εληλυθα ϊνα πασ
(Fol. 153 6.)
43
et de principibus multi crediderunt
in illum sed propter farisaeos non confiteba
tur ut non de
synagoga
eiciantur
dixerunt enim gloriam hominum
magis quam gloriam dei
ihs ergo clamabat et dicebat qui credit
non credit in me sed
44
in me
45
ριά
46
in eum qui me misit qui uidet me
uidet eum qui me misit ego lumen
in mundum ueni ut omnes
(Fol. 154 α.)
CΑΡ. ΧΙΙ. 34-46.
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
139
SEC IOHAN
ο πιστευων εισ εμε εν τη σκοτεια μη μείνη
ΧΙΙ.
47
48
qui credit in me in tenebris non maneat
et si quis audierit meorum berborum
et custodierit ego non iudico eum
nec enim ueni ut iudicem mundum
sed ut saluem mundum qui spernit me et
non accipit uerba mea
habet qui iudicet eum uerbum
quod locutus sum illud iudicat eum
in nouissima die quoniam abs me
ego non sum locutus sed qui me misit
pater ipse mihi mandatum dedit
quid dicam aut quid loquar et scio quia
mandatum eius aeterna est uita
και αν τισ μου ακουση των ρημάτων
και φυλαξη εγω ου κρεινω αυτον
ου γαρ ηλθον ϊνα κρεινω τον κοσμον
αλλα σωσω τον κοσμον ο αθετων εμε και
μη λαμβανων τα ρηματα μου
εχει τον κρεινοντα αυτον ολογοσ
ον ελαλησα εκεινοσ κρεινει αυτον
εν τη εσχατη ημερα οτι εξ εμαυτου
εγω ουκ ελαλησα αλλοπεμψασ με
πατηρ αυτοσ μοι εντολην εδωκεν
τι ειπω και τι λαλησω και οιδα οτι
η εντολη αυτου αιωνιοσ εστιν ζωη
α ουν λαλω καθωσ ειρηκεν μοι ο πατήρ
ουτωσ λαλω προ
δε
τησ εορτησ
του πασχα
ειδωσ
ιησ
τησ οτι παρην αυτου
η ωρα ϊνα μεταβη εκ του κοσμου
49
50
XIII.I
quae ergo loquor secundum quod dixit mihi pater,
sic loquor ante autem diem festum
paschae sciens ihs quia uenerat eius
O
hora ut transeat de mundo
hoc ad patrem diligens
suos qui sunt in mundo in finem
2
dilexit eos et cum cena fieretur
Ε
cum iam diabolus inmisisset in cor
3
τουτου προσ τον πατερα αγαπησασ τουσ
ίδιουσ τουσ εν τω κοσμω εισ τελοσ
ριγ : ηγαπησεν αυτουσ και δειπνου γενομενου
του διαβολου ηδη βεβληκοτοσισ την καρδια
γουδα σιμωνοσ απο καρυωτου ϊνα παραδοι αυτο
ριδ : ειδωσ οτι παντα δεδωκεν αυτω: ο πατήρ
ριε : εισ τασ χειρασ και οτι απο θυ εξηλθεν
και οτι προσ τον θν ύπαγει εγειρεται
εκ του δειπνου και τιθησιν τα ματια
αυτου και λαβων λεντιον διεζωσεν
εαυτον ειτα λαβων ύδωρ βαλλει εισ τον
νιπτηρα και ηρξατο νιπτειν τουσ ποδασ
των μαθητων αυτου και εκμασσειν
τω λεντιωωην διεσζωσμενοσ
4.
iuda simonis a caryoto ut traderet eum
sciens quoniam omnia dedit illi pater
in manus et quoniam a deo exiuit
et quoniam ad dm uadit surrexit
de cena et ponit uestimenta
sua et accipiens lentium cinxit
semet ipsum item accipiens aquam misit
in peluem et coepit lauare pedes
discipulorum suorum et tergere
de lentio quod erat cinctus
uenit ergo ad petrum simonem
5
έρχεται ουν προσ τον πετρον σιμώνα
6
dicit ei ille
dme tu mihi labas
λεγει αυτω εκεινοσ κε συ μου νιπτεισ
(Fol. 154 6.)
(Fol. 155 α.)
CAPP. XII. 46-XIII. 6.
140
SEO IOHAN
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
8
τουσ ποδασ απεκριθη ιησ και ειπεν αυτω ΧΙΙΙ. 7
Ο εγω ποιω συ ουκ οιδασ
αρτι
γνωση δε μετα ταυτα λεγει αυτω πετροσ
κε ου μη μου νιψεισ τουσ ποδασ εισ τον αιωνα
απεκριθη ιησ εαν μη νιψω σε ουκ εχεισ
μεροσ μετ εμου λεγει αυτω πετροσ
9
κε μη μονον τουσ ποδασ αλλα και τασ
χειρασ και την καιφαλην λεγει αυτω
ο ιησο λελουμενοσ ου χρειαν εχει την κεφαλη
νιψασθαι ει μη τουσ ποδασ
μόνον
εστιν γαρ καθαροσ ολοσ και μεισ καθαροι
εστε αλλ ουχι παντεσ ηδει γαρ ιησ
τον παραδιδοντα αυτον οτε ουν ενιψεν
τουσ ποδασ αυτων και ελαβεν τα ματια
pedes respondit ihs et dixit ei
quod ego facio tu ignoras modo
sciens autem postea dicit illi petrus
dme non mihi lababis pedes in aeuum
respondit ihs si non te lauero non habes
partem mecum dicit illi petrus
dme non tantum pedes sed et
manus et caput dicit illi
ihs qui lauit non necesse habet caput
labare nisi pedes tantum
est enim mundus totus et uos mundi
estis sed non toti sciebat enim ihs
10
II
I 2
αναπεσων παλιν ειπεν αυτοισ
13
qui eum traditurus erat cum ergo labit
pedes eorum et accepit uestimenta
recumbens iterum. dixit eis
scitis quid uobis fecerim
uos clamatis me magister et dms
et bene dicitis sum enim si ergo ego
laui pedes uestros dms et magister
quanto magis et uos deuetis
inuicem lauare pedes exemplum
:
14
γεινωσκεται τι πεποιηκα μειν
ρις : ϋμεισ φωνειτε με ο διδασκαλος και ο κσ
ριζ: και καλωσ λεγετε ειμι γαρει ουν εγω
ενιψα τουσ ποδασύμων ο κσ και ο διδασκαλοσ
ποσο μαλλον και μεισ οφειλετε
αλληλων νιπτειν τουσ ποδασ
υποδειγμα γαρ εδωκα υμειν ϊνα
καθωσ εγω εποιησα μειν και μεισ
ριη : ποιείτε :αμην αμην λεγωϋμειν
ουκ εστιν δουλοσ μειζων του κυ αυτου
ουδε αποστολοσ μειζων του
15
dedi uobis ut
sicut ego feci uobis et uos
16
faciatis
amen amen dico uobis
non est seruus maior dmo suo
neque apostolus maior eius
πεμψαντοσ αυτον
ει ταυτα οιδατε
17
qui misit eum si haec scitis
μακάριοι εστε
εαν ποιητε αυτα
beati estis
si facitis ea
ριθ:
18
ου περι παντων ύμων λεγω εγω ριδα
ουσ εξελεξαμην αλλ ϊνα πληρωθη
η γραφη ο τρωγων μετ εμου τον αρτον
non de omnibus uobis dico
ego
scio
quos elegi sed ut inpleatur
επηρεν επ εμε την πτερναν αυτου
απαρτι λεγω μειν προ του γενεσθαι
(Fol. 155 6.)
scriptura qui edebat mecum panem
leuabit super me calcaneum suum
amodo dico uobis antequam fiat
(Fol. 156 α.)
19
CΑΡ. ΧΙΙΙ. 6--19.
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
141
SEC IÒHAN
IOHAN
ΧΙΙΙ.
20
2Ι
να οταν γενηται πιστευσηται οτι εγω ειμι
Pk
: αμην αμην λεγω μειν o λαμβανων
εαν τινα πεμψω εμε λαμβανει
και ολαμβανων εμε λαμβανει
ρκα: τον πεμψαντα με : ταυτα ειπων ο ιησ
εταραχθη τω πνι και εμαρτυρησεν και ειπεν
αμην αμην λεγω μειν οτι εισ εξύμων
ρκβ: παραδωσει με: εβλεπον ουν εισ αλληλουσ
οι μαθηται απορουντεσ περι τινοσ λεγει
ρκγ : ην δε ανακειμενοσ εισ εκ των μαθητων
αυτου εν τω κολπω του ιηυ ον και ηγαπα
22.
ut quando factum fuerit credatis quia ego su
amen amen dico uobis qui accipit me
quemcumque misero me accipit
et qui accipit me accipit
qui me misit haec cum dixisset ihs
conturbatus est spu et testatus est et dixit
amen amen dico uobis quia unus ex uestris
tradet me inspiciebant ergo inuicem
discipuli cogitantes de quo dicit
erat autem recumbens unus ex discipulis
eius in sinus ihu
quem
et diligebat
ihs innuit ergo huic simon petrus
interrogaret quis esset hic de
quo dicit
incumbens
ergo
ille
super pectus
ihu dicit ei dme quis est
respondit illi ihs et dixit
23
24
οιησ νευει ουν τουτω σιμων πετρουσ
πυθεσθαι τισ αν ειη ουτοσ περι ου λεγει
25
26
ille est cui ego
intincta
επιπεσων ουν εκεινοσ επι το στηθοσ
του ιηυ λεγει αυτω κε τισ εστιν
αποκρεινεται αυτω ο ιησ και λεγει
εκεινοσ εστιν ω αν εγω ενβαψασ
το ψωμιον επιδωσω και βαψασ
ρκό: το ψωμιον διδωσιν ιουδα
σιμωνοσ
απο καρυωτου και εισηλθεν εισ εκεινον
ρκε: σατανασ: κλεγει ο
αυτω ο ιησ
οποιεισ ποιησ ταχειον τουτο δε
ουδεισ
εγνω
ανακείμενων
προσ τι είπεν αυτω τινεσ γαρ
εδoκουν
οτι το γλωσσοκομον ειχεν ο ιουδασ
οτι λεγει αυτω ο ιησ αγορασον ων
buccellam porrexero et intingens
buccellam porrexit iudae simonis
a caryoto et introibit in illum
27
satanas et dixit illi ihs
28
των
29
quod facis citius fac hoc autem
nemo sciuit ex recumbentibus
ad quid dixit ei quidam enim putauerunt
quoniam loculum habebat iudas
quoniam dicit illi ihs eme quorum
opus habemus in diem festum
aut ut pauperibus aliquid daret accipiens ergo
buccellam ille exiuit confestim
χρείαν έχομεν εισ την εορτών
30
31
η τοισ πτωχοισ ϊνα τι δοι λαβων ουν
το ψωμειον εκεινοσ εξηλθεν ευθυσ
ην
δε νυξ. οτε ουν εξηλθεν λεγει ο
νυν εδοξασθη οϋιοσ του ανθρωπου
και ο θσ εδοξασθη
και ο θσ δοξασει αυτον εν εαυτω και ευθυσ
(Fol. 156 6.)
εν αυτω
erat autem nox cum ergo exiuit dicit ihs
nunc glorificatus est filius hominis
et ds glorificatus est in illo
et ds glorificauit eum in semet ipso et confesti
(Fol. 157 α.)
32
CΑΡ. ΧΙΙΙ. 19-32.
142
SET IOHAN
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
τεκνεια έτι
ΧΙΙΙ. 33
glorificauit eum filioli adhuc
pusillum uobiscum sum quaeretis me
και
et sicut dixi iudaeis
ubi ego uado uos non potestis
uenire et uobis dico modo
mandatum nouum do uobis
ut diligatis inuicem sicut et ego
dilexi uos ut et uos
και ευσ δοξασει αυτον
μεκρον μεθυμων ειμι ζητησετε με
καθωσ
ειπον τοισ ιουδαιοισ
οπου εγω ύπαγω μεισ ου δυνασθαι.
ελθειν και μειν λεγω αρτι
εντολην καινην διδωμι υμειν
34
να αγαπατε αλληλουσ καθωσ
κάγω
ηγαπησα μασ ϊνα και μεισ
αγαπατε αλληλουσ εν τούτω γαρ
35
γνωσονται παντεσ οτι εμοι
μαθηται εστε εαν αγαπην εχετε
ρκς: εν αλληλοισ'λεγει
αυτω σιμων πετρου
κε που υπαγεισ. λεγει αυτω ο ιησ
οπου εγω υπαγω ου δυνασαι μοι συν
ακολουθησαι αρτι υστερον δε μοι
ακολουθησεισ λεγει αυτω κε
δια τι ου δυναμαι σοι νυν ακολουθησαι
αρτι την ψυχην μου ύπερ σου θησω
απεκρειτη ιησ και ειπεν αυτω την ψυχην
υπερ εμου θησεισ αμην αμην λεγω σου
οτι ου μη αλεκτωρ φωνησει εωσ ου
αρνηση με τρισ. και ειπεν τοισ μαθηταισ αυτουXIV.1
PRE :: μη ταρασσεσθωύμων η καρδια
πιστευετε εισ τον θν και εισ εμε
diligatis inuicem in hoc enim
scient omnes quoniam mei
discipuli estis si dilictionem habeatis
in inuicem dicit illi simon petrus
dme ubi badis dicit illi ihs
36
37
σου
38
ubi ego uado non potes tu me
sequi m odo postero autem me
sequeris. dicit illi dme
quare non possum te nunc sequi
modo animam meam pro
te
ponam
respondit ihs et dixit illi.animam tuam
pro me ponis amen amen dico tibi
quoniam non gallus cantabit usque quo
negauis me ter.et ait discipulis suis
non conturbetur uestrum cor
credite in dm et in me
credite in do mo patris mei. mansiones
multae sunt si quominus dixissem
uobis quoniam eo parare
locum uobis et si abiero parare
πιστευετε εν τη οικεία του πατρός μου
2
μοναι πολλαι εισιν
ει
δε
μη είπον αν
3
locum uobis uenio iterum
ύμειν οτι πορευομαι ετοιμάσαι
τοπον υμειν καν πορευθω ετοιμασαι
τοπον μειν ερχομαι παλιν
και παραλημψομαι μασ προσ εμαυτον
να οπου ειμι εγω και μεισ εσθαι
και οπου υπαγω οιδατε και την οδον οιδατε
λεγει αυτω θωμασ ο λεγομενοσ διδυμοσ
(Fol. 157 1.)
et adsumam uos ad meipsum
ut ubi ego sum et uos eritis
et ubi uado scitis et uiam scitis
4
5
dicit illi thomas qui dicitur didymus
(Fol. 158 α.)
CAPP. XIII. 32-XIV. 5.
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
143
SEC IOHAN
XIV.
dme nescimus ubi badis et quomodo
6
uiam nouimus dicit illi ihs
κε ουκ οιδαμεν που υπαγεισ και πωσ την
οδον οιδαμεν λεγει αυτω ο ιησ
εγω ειμι η οδοσ και η αληθεια και η ζωη
ουδεισ
ερχεται προσ τον πατερα ει μη
ego sum uia et ueritas et uita
δι εμου
ει έγνωκατε εμε και τον πατερα μου
7
8
γνωσεσθαι και απαρτι γεινωσκετε αυτον
και εωρακατε αυτον λεγει αυτω φιλιπποσ
κε δειξον ημειν τον πατερα και αρκει ημειν
λεγει αυτω ο ιησ τοσουτω χρονων μεθυμων
ειμι και ουκ εγνωκασ με φιλιππε
9
Ο εώρακωσ εμε εώρακε τον πατερα
και πωσ συ λεισ δειξον ημειν τον πατερα
ου πιστευεισ οτι εγω εν τω πατρι
ΙΟ
και ο πατηρ εν εμοι εστιν
τα ρηματα α εγω λελαληκα μειν
απ εμαυτου ου λαλω ο
δε
πατηρο εν εμοι
nemno uenit ad patrem nisi per me
si cognouistis me et patrem meum
scietis et amodo cognoscite eum
et uidistis eum dicit illi philippus
dme monstra nobis patrem et sufficit nobis
dicit illi ihs tanto tempore uobiscum
sum et non cognouistis me philippe
qui uidit me uidit patrem
et quomodo tu dicis monstra nobis patrem
non credis quoniam ego in patre
et pater in me est
uerba que ego locutus sum uobis
a me non loquor pater autem qui in me
manet facit opera sua credis mihi
quoniam pater in me et ego in patre
sin autem uel propter opera ipsa credite
amen amen dico uobis qui credit
in me opera quae ego facio et ille
faciet et maiora horum faciet
quoniam ego ad patrem uado
et quodcumque petieritis in nomine meo
hoc faciam ut glorificetur pater
in filio si quid petieritis in nomine meo
ego faciam si diligitis me mandata mea
serbate et ego rogauo patrem
et alium paracletum dauit uobis
μενων ποιε τα έργα αυτου πιστευετε μου
II
ότι ο πατηρ εν εμοι καγω εν τω πατρι
ει δε
μηγε
δια
Τα
έργα αυτα πιστευετε
αμην αμην λεγωϋμειν ο πιστευων
I2
είσ' εμε τα έργα α εγω ποιω
κακεινοσ
ποιησει και μειζονα τουτων ποιησει
οτι εγω προσ τον πατερα πορευομαι
ρκη : και ότι αν αιτησηται εν τω ονόματι μου
13
τουτο ποιησω ίνα δοξασθη ο πα
της
εν τω υιω αν τι αιτησητε εν τω ονοματι μου
14
εγω ποιησω εαν αγαπατε με τασ εντολασ
15
16
ut maneat in aeternum uobiscum
τασ εμασ τηρησατε καγω ερωτησω τον
πατερα και αλλον παρακλητον δωσει υμειν
να μενη εισ τον αιωνα μεθύμων το
το πνα τησ αληθειασ οο κοσμοσ
ου δυναται λαβειν οτι ου θεωρει αυτον
ουδε
γεινωσκει αυτον μεισ δε
(Fol. 158 0.)
17
sps ueritatis quem mundus
non potest accipere quia non uidet eum
nec adnoscit eum uos autem
(Fol. 159 α.)
CAP. XIV. 5-17.
144
SEC IOHAN
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
γεινωσκετε αυτον οτι παρϋμειν μενει
XIV.
scitis eum quoniam apud uos manet
et in uobis est non dismittam uos
και εν υμειν εστιν ουκ αφησω ύμασ
18
ορφανουσ ερχομαι προσύμασ
19
orphanos uenio ad uos
adhuc pusillum et hic mundus me iam
non uidet uos autem uidetis me
20
2Ι
αγαπων με: ο δε
έτι μεικρόν και ο κόσμοσ με ουκέτι
θεωρει μεισ δε θεωρειτε με
οτι εγω ζω και μεισ ζησεσθε
εν εκεινη τη ημερα γνωσεσθαι μεισ
οτι εγω εν τω πατρι μου και μεισ
εν εμοι καγω εν ϋμειν ο έχων
τασ εντολασ μου και τηρων αυτασ
ρκή : εκεινοσ εστιν ο
αγαπων με αγαπηθησεται ύπο του
πατροσ μου καγω αγαπησω αυτον
και ενφωνησω αυτω εμαυτον
ρλ ελεγει αυτω ιουδασ ουχο απο καρυωτου
κε τι εστιν οτι μελλεισ ημειν
ενφανιζειν σεαυτον και ουχι τω κοσμο
απεκριθη ιησ και ειπεν αυτω εαν τισ
αγαπα με τον λογον μου τηρησει
quoniam ego uiuo et uos uiuetis
in illo die cognoscetis uos
quoniam ego in patre meo et uos
in me et ego in uobis qui habet
mandata mea et serbat ea
ille est qui diligit me qui autem
diligit me diligetur a
patre meo et ego diligam eum
et ostendam illi me ipsum
dicit illi iudas non qui ascaryotes
dme quid est quoniam incipies nobis
ostendere te ipsum et non huic mundo
respondit ihs et dixit illi si quis
diligit me uerbum meum seruabit
et pater meus diligit eum
et ad eum ueniam et ad eum
22
23
και ο πατηρ μου αγαπησει αυτον
και προσ αυτον ελευσομαι και προσ
αυτον μονην ποιήσομαι ο μη
24
habitaculum faciam qui non
diligit me uerba mea non serbabit
et uerbum meum quod auditis
non est meum sed eius qui me misit
patris haec locutus sum uobis
apud uos manens paracletus autem
sps sanctus quem mittet pater meus
25
26
αγαπων με τους λογουσ μου ου τηρησει
ρλα : και ο λογοσ ο εμοσ ον ακουετε
ουκ εστιν εμοσ αλλα του πεμψαντοσ με
ρλβ :πατροσ ταυτα λελαληκα υμειν
παρϋμεν μενων ο δε παρακλητοσ
το πνα το αγιον ο πεμψει ο πατηρ μου
εν τω ονοματι μου εκεινοσύμασ
διδαξει παντα και υπομνησει μασ
παντα α αν ειπω μειν ειρηνην
αφιημει μειν ειρηνην την εμην διδωμι
ύμειν ου καθωσ ο κοσμοσ διδωσιν
(Fol. 159 6.)
in nomine meo ille uos
docebit omnia et commouebit uos
27
omnia
quaecumque dixero uobis
pacem
dismitto uobis pacem meam do
uobis non sicut mundus dat
(Fol. 16ο α.)
CΑΡ. ΧΙV. 17--27.
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
145
SEC IOHAN
XIV.
ego do uobis non conturbetur
εγω διδωμι υμειν μη ταρασσεσθω
ύμων η καρδια μηδε δειλειατω
ηκουσατε οτι εγω ειπον μειν υπαγω
και ερχομαι προσύμασει αγαπατε με
28
uestrum cor neque trepidetur
audistis quoniam ego dixi uobis uado
et uenio ad uos si diligatis me
gaudebatis utique quoniam uado ad patrem
quoniam pater maior me est et nunc
dixi uobis antequam fiat ut cum factum
χαρητε αν οτι πορευομαι προσ τον πρα
29
οτι ο παρ μειζων μου εστιν και νυν
ειρηκα μειν πριν γενεσθαι ίνα οταν
γενηται πιστευσητε μοι ουκετι πολλα
30
fuerit credatis mihi iam non multa
λαλησω μεθύμων ερχεται γαρο του
κοσμου αρχών και εν εμοι ουκ έχει
ουδεν
ευρειν αλλινα
γνω ο κοσμοσ
31
οτι αγαπω τον πρα και καθωσ ενετειλατο μου
ουτωσ ποιω εγειρεσθε αγωμεν
εντευθεν. εγω ειμι η αμπελοσ η αληθινη
XV. I
loquar uobis cum uenit enim huius
mundi princeps et in me non habet
nihil inuenire sed ut sciatis mundum
quoniam diligo patrem et sicut mandauit mihi
sic facio surgite eamus
hinc ego sum uites uera
et pater meus agricula est omne sarmentum
quod in me non adferet fructum
tollit illud et omne quod fructum adferet
purgauit illud ut ampliorem frum adferat
ab se si non manserit in
2
και ο παρ μου γεωργοσ εστιν παν
κλημα εν εμοι μη φερον καρπον
αιρει αυτο και παν το καρποφορον
καθαριει αυτο ϊνα πλειονα καρπον φερη
αφ εαυτου εαν μη μεινη εν τη
αμπελω ουτωσ ουδε υμεισ εαν μη
4
uite sic nec uos si non
εν εμοι μείνετε
εγω γαρ ειμι
5
in me maneatis ego enim sum
η αμπελοσ υμεισ τα κληματα
uitis uos sarmenta
Ο μενων εμοι καγω εν αυτω
qui manet in me et ego in illo
hic adferet fructum multum quia sine
me non potestis facere si non aliquis
maneat in me missus est foras sicut sarmentu
ουτοσ φερει καρπον πολυν οτι χωρεισ
εμου ου δυνασθαι ποιειν εαν μη τισ
μενη εν εμοι επληθη εξω ωσ το κλημα
και εξηρανθη και συναγoυσιν αυτο
και εισπυρ βαλλουσιν και καιετε
6
ολη:
: εαν
δε
μεινητε εν εμοι και τα ρηματα μου
7
ρλδ :
et aruit et congregant illud
et in ignem mittunt et ardet
si autem manseritis in me et uerba mea
in uobis manserint quodcumque uultis petite
et fiet in hoc glorificatus est
pater meus ut multum fructum adferatis
et sitis mei discipulisicut dilexit
(Fol. 161 α.)
εν μειν μεινη ο εαν θελητε αιτησασθαι
: και γενήσεται εν τουτω εδοξασθη ο
πατηρ μου ϊνα πολυν καρπον φερετε
και γενησθαι μου μαθηται καθωσ ηγαπησεν
(Fol. Ι6ο Δ.)
8
9
19
CAPP. XIV. 27-XV. 9.
146
SEC IOHAN
KAT INAN
με ο πατηρ καγω ύμασ ηγαπησα
XV.
me pater et ego uos dilexi
μείνατε εν τη αγαπη τη εμη εαν τασ
ΙΟ
manete in caritate mea si
εντολασ μου τηρησητε μενειτε εν τη
mandata mea seruaueritis manebitis in
αγάπη μου
καθως
καγω τασ εντολασ
του πατροσ μου τετηρηκα και μενω
II
caritate mea sicut ego mandata
patris mei seruabi et maneo
in caritate ipsius haec autem locutus sum
uobis ut gaudium meum in uobis sit
et gaudium uestrum inpleatur hoc est
mandatum meum ut diligatis inuicem
I 2
sicut dilexi uos maiorem huius
13
αυτου εν τη αγαπη ταυτα δε λελαληκα
ύμειν ϊνα η χαρα η εμη εν υμειν η
και η χαρα ύμων πληρωθη αυτη εστιν
η εντολη η εμη ϊνα αγαπατε αλληλουσ
ρλε : καθωσ ηγαπησα ύμασ μειζονα ταυτησ
αγαπην
ουδεισ εχει ϊνα
την ψυχην αυτου
ρλς : θη υπερ των φιλων αυτου : ϋμεισ γαρ
φιλοι μου εστε εαν ποιησητε α εγω
εντελλομαι μειν ουκετιϋμασ λεγω
δουλουσ οτι ο δουλοσ ουκ οιδεν
dilectionem nemo habet ut animam suam
14
ponat pro amicis suis uos enim
amici mei estis si feceritis quae ego
15
mando uobis iam non dico uos
seruos quoniam seruus nescit
quid facit dms eius uos autem dixi amicos
quoniam omnia quae audiui a patre meo
demonstraui uobis non uos me elegistis
sed ego elegi uos et posui
τι ποιει αυτου ο κσ μασ δε ειρηκα φιλουσ
οτι παντα οσα ηκουσα παρα του πατροσ μου
εγνωρισα μειν ουχϋμεισ με εξελεξασθε
αλλα εγω εξελεξαμηνύμασ και εθηκα
ύμασ ϊνα μεισ υπαγητε και καρπον
φερητε και ο καρποσύμων μενη
16
uos ut uos eatis et fructum
adferatis et fructus uester maneat
ρλί :
: ινα οτι αν αιτησητε τον πατέρα
εν τω ονοματι μου δω μειν
ρλη : ταυτα εντελλομε μειν αγαπατε
αλληλουσει ο κοσμοσ μασ μισει
ut quid quid petieritis patrem
in nomine meo det uobis
haec mando uobis diligite
inuicem si mundus uos o dit
17
18
γεινώσκετε ότι εμε πρωτον μεμεισηκεν
scitote quia me primum o diuit
19
si de mundo essetis mundus suum
amabat quoniam de mundo eratis sed ego
elegi uos de mundo
propter hoc odit uos mundus mementote
sermones quos ego dixi uobis
20
ει εκ του κοσμου ητε ο κοσμοσ αν το ίδιον
εφειλει οτι εκ του κοσμου ητε αλλ
εγω
εξελεξαμηνύμασ εκ του κοσμου
ρλο : δια τουτο μισει ύμασ ο κοσμοσ : μνημονεύετε
τουσ λογουσ ουσ εγω ειπον υμειν
ουκ εστιν μου
δουλοσ μειζων του κυ αυτου
PM
:ει εμε εδιωξαν και μασ διωξουσιν
(Fol. Ι6Ι Ο.)
non est seruus maior dmo suo
si me persecuti sunt et uos persequentur
(Fol. Ι62 α.)
CΑΡ. ΧV. 9- 20.
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
147
SET IOHAN
Xy.
si uerbum meum custodierunt et
2Ι
uestrum custodient sed haec
ει τον λογον μου ετηρησαν και τον
ρμα: ύμετερον τηρησουσιν : αλλα ταυτα
ποιησουσιν εισϋμασ δια το ονομα μου
ρμά :
: οτι ουκ οιδασιν τον πεμψαντα με
ει μη ηλθον και : ελαλησα αυτοισ
ρμγ : αμαρτιαν ουχ ειχαν νυν δε
facient in uos propter nomen meum
quoniam nesciunt qui me misit
si non uenissem et locutus eis fuissem
22
peccatum non habebant nunc autem
excusationem non habent de peccato
23
προφασιν ουκ εχουσιν περι τησ αμαρτιασ
ρμο : αυτων δεμε μεισων και τον πατερα μου
ρμε μεισει ει τα εργα μη εποιησα
εν αυτοισα ουδεισ αλλοσ εποιησεν
24
eorum qui me odit et patrem meum
odit si opera non feci
in eis quae nemo alius fecit
αμαρτειαν ουκ ειχαν νυν
δε
και
peccatum non habebant nunc autem et
εώρακασιν και μεμεισήκασιν με
uiderunt et odierunt me
25
και τον πατερα μου αλλ ϊνα πληρωθη
ο λογοσ ο εν τω νομω αυτων γεγραμμενοσ
οτι εμεισησαν με δωρεαν οταν δε
ελθη ο παρακλητοσ ον εγωπεμπω ϋμειν
παρα του πρσ μου το πνα τησ αληθειασ
26
et patrem meum sed ut inpleatur
uerbum quod in leges eorum scriptum est
quoniam odierunt me gratis cum autem
uenerit paracletus quem ego mitto uobis
a patre meo spm ueritatis
qui a patre meo prodit ille
Ο παρά του πατροσ μου εκπορευετε εκεινοσ
«μαρτυρησει περι εμου και μεισ
27
testimonium dauit de me et uos
XVI. I
2
μαρτυρειτε οτι απ αρχησ μετ εμου εστε
ταυτα λελαληκα μειν ίνα μη σκανδαλισθητε
αποσυναγωγουσ ποιησουσιν ύμασ
ρμς : αλλερχεται ωρα ϊνα πασο αποκτεινασ
ύμασ δοξη λατρειαν προσφερειν τω θω
και ταυτα ποιησουσιν υμειν οτι ουκ
έγνωσαν τον πρα
ουδε
εμε
ταυτα λελαληκα μειν ϊνα οταν ελθη
3
4
testimonium datis quia ab initio mecum estis
haec locutus sum uobis ut non scandalizemini
de synagoga uos eicient
sed uenit hora ut omns qui uos occiderit
uos putet se hostiam offerre deo
et haec facient uobis quoniam non
cognouerunt patrem neque me
haec locutus sum uobis ut cum uenerit
hora memores sitis quia
ego
dixi uobis haec autem ab initio
uobis non dixi quia uobiscum eram
nunc autem uado ad eum qui me misit
et nemo ex uobis interrogat me
ubi uadis sed quoniam haec locutus sum
(Fol. Ι63 α.)
η ώρα μνημονευτε οτι
ρμζ : εγω ειπον υμειν: ταυτα δε εξ αρχησ
ύμειν ουκ ειπον οτι μεθ' ύμων ημην
νυν δε υπαγω προσ τον πεμψαντα με
και ουδεισ εξύμων ερωτα με
που υπαγεισ αλλ οτι ταυτα λελαληκα
Fol. 162 6.)
5
6
CAPP. XV. 20-XVI. 6.
148
SET IOHAN
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
XVI.
uobis tristitia adimpleuit uestrum
7
cor sed
ego ueritatem
dico uobis expedit uobis ut
ego eam si enim non iero
ύμειν η λυπη πεπληρωκεν ύμων
την καρδιας αλλ εγω την αληθειαν
λεγω υμειν» συμφερει υμειν ϊνα
εγω
απελθω εαν γαρ μη απελθω
παρακλητοσ ουκ ελευσεται προσύμασ
εαν δε πορευθω πεμψω αυτον προσύμασ
και ελθων εκεινοσ ελεγξει τον κοσμον
περι αμαρτιασ και περι δικαιοσυνησ
paracletus non ueniet ad uos
si autem iero mittam eum ad uos
8
και περι κρίσεωσ • περι αμαρτειασ μεν
9
et ueniens ille arguet mundum
de peccato et de iustitia
et de iudicio de peccato quidem
quoniam non credunt in me
de iustitia autem
ότι ου πιστεύουσιν εισ εμε
περι δικαιοσυνησ δε
O
quoniam ad patrem uado et iam
οτι προσ τον πατερα υπαγω και ουκετί
θεωρειτε με περι δε κρισεωσ
II
non uidetis me de iudicio autem
quoniam princeps mundi huius iudicatus est
12
adhuc multa habeo dicere uobis
sed non potestis illa baiolare modo
13
14
ότι ο αρχών του κόσμου τούτου κεκριται
Ετι πολλα εχω λεγειν υμειν
αλλ ου δυνασθε αυτα βασταζειν αρτι
οταν ελθη εκεινοσ το πνα
τησ αληθειασ εκεινοσ μασ οδηγησει
εν τη αληθεια παση ου γαρ λαλησει
αφ εαυτου αλλα οσα ακουσει λαλησει
και τα ερχομενα αναγγελει μειν εκεινοσ
εμε δοξασει ότι εκτου εμου λημψεται
ρμη : και αναγγελει μειν : παντα οσα
ρμθ : εχει ο πατηρ εμα εστιν δια τουτο
ειπον οτι εκ του εμου λαμβανει
και αναγγελει μειν μεικρον
και ουκετι θεωρειτε με
και παλιν μεικρον και οψεσθε με
ειπον ουν εκ των μαθητων αυτου
προσ αλληλουσ τι εστιν τουτο ο λεγει
ημειν μεικρον και ουκετι οψεσθε με
και παλιν μεικρον και οψεσθε με
cum uenerit ille spiritus
ueritatis ille uos diriget
in ueritate omni non enim loquetur
a semetipso quaecumque audierit loquetur
et super uentura adnuntiauit uobis ille
me glorificauit quoniam de meo accipiet.
et adnuntiauit uobis omnia quae
habet pater mea sunt propter hoc
dixi quoniam de meo accipiet
et adnuntiabit uobis pusillum
15
16
et non me uidebitis
17
et iterum pusillum et uideuitis me
dixerunt ergo ex discipulis eius
adinuicem quid est hoc quod dicit
nobis pusillum et non uidebitis me
et iterum pusillum et uidebitis me
et quia ego uado ad patrem quid est hoc
(Fol. 164 α.)
και οτι εγω υπαγω προσ τον πατέρα τι εστιν
18
τουτο
(Fol. 163 6.)
CΑΡ. ΧVΙ. 6--18.
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
149
SEC IOHAN
XVI.
19
το μεικρον ουκ οιδαμεν ο λεγει
Eγνωο ιησ οτι οτι ηθελον αυτον
επερώτησαι περι τουτου και ειπεν
αυτοισ περι τουτου ζητειτε
μετ αλληλων οτι ειπον μεικρον
και ου θεωρειτε με και παλιν
μεικρον και οψεσθε με
ρν : αμην αμην λεγω μειν οτι κλαυσετε
και θρηνησεται υμεισο δε κοσμοσ χαρησεται
ύμεισ λυπηθησεσθε. αλλα η λυπη υμων
pusillum nescimus quid dicit
cognouit ihs quoniam uolebant eum
interrogare de hoc et dixit
illis de hoc queritis
in inuicem quoniam dixi pusillum
et non me uideuitis et iterum
pusillum et uideuitis me
amen amen dico uobis quoniam plorabitis
et plangetis uos • mundus autem gaudebit
uos tristitiam habebitis sed tristitia uestra
in gaudium transferetur
mulier cum parit tristitiam habet quoniam
uenit dies eius cum autem pepererit
infantem iam non meminit
20
εισ χαραν γενήσεται
21
η γυνη οταν τικτη λυπην εχει οτι
ηλθεν η ημερα αυτησ οταν δε γεννηση
το παιδιον ουκετι μνημονεύει
tristitiae propter gaudium quia natus est
22
homo in hunc mundum et uos ergo
τησ λυπησ δια την χαραν οτι εγεννηθη
ανθρωποσ εισ τον κοσμον και μεισ ουν
νυν μεν λυπην εξετε παλιν δε
οψομαι μασ. και χαρησεται ύμων η καρδια
και την χαραν ύμων ουδεισ αρει αφυμων
ι
και εν εκεινη τη ημερα εμε ουκ ερωτησετε ουδε
23
24
αμην αμην λεγω μειν εαν τι αιτησηται
τον πατερα εν τω ονοματι μου δωσει μειν
εωσ αρτι ουκ ητησατε ουδεν εν τω
ονοματι μου αιτειτε και λημψεσθε
ίνα η χαρα ύμων η πεπληρωμενη
ρνα : ταυτα εν παροιμιαισ λελαληκα υμειν
nunc quidem tristitiam habebitis iterum aute
uideuo uos et gaudebit cor uestrum
et gaudium uestrum nemo tollet a uobis
et in illo die me non rogauitis nihil
amen amen dico uobis si quid petieritis
patrem in nomine meo dabit uobis
usque nunc nihil petistis in
nomine meo petite et accipietis
ut gaudium uestrum repletum sit
haec in prouerbiis locutus sum uobis
uenit hora cum iam non in prouerbiis
loquar uobis sed in pala de
patre adnuntiauo uobis in illa die
in nomine meo petetis
et non dico uobis coniam ego rogabo
patrem meum de uobis ipse enim
pater diligit uos quoniam uos me
(Fol. 165 α.)
25
26
ερχεται ωρα οτε ουκέτι εν παροιμιαισ
λαλησω μειν αλλα εν παρησια περι του
πατροσ απαγγελω μειν εν εκεινη τη ημερα
εν τω ονοματι μου αιτησεσθε
και ου λεγω μειν οτι εγω ερωτησω
τον πατερα μου περι ύμων αυτοσ γαρ
ο πατηρ φιλι μασ οτι υμεισ εμε
(Fol. 164 0.)
27
CΑΡ. ΧVΙ. Ι8-27.
150
SEC TOHAN
ΚΑΤ' ΙΩΑΝ
XVI.
dilexistis et credidistis quoniam ego
28
a patre exiui et ueni
in hunc mundum iterum dimitto hunc mundū
29
30
οτι παρά
3Ι
et uado ad patrem dicunt illi
discipuli eius ecce nun in palam loqueris
et prouerbium inullum dicis
nunc cognouimus quia scis omnia et non opus
habet ut aliquis te interroget in hocredimus
quoniam a deo existi respondit eis
ihs modo creditis ecce uenit hora
et uenit ut dispargamini
unus quisque in sua et me solum
dismittatis et non sum solus quoniam
pater mecum est haec locutus sum
uobis ut in me pacem habeatis
32
33
in mundo tribulationem habebitis
sed anime qui estote ego uici mundum
πεφιληκατε και πεπιστευκατε οτι εγω
παρα του πατροσ εξηλθον και ηλθον
εισ τον κοσμον παλιν αφιημι τον κοσμον
και πορευομαι προσ τον πατερα λεγουσιν αυτω
οι μαθηται αυτου ίδε νυν εν παρρησια λαλεισ
και παροιμιαν ουδεμιαν λεγεισ
νυν οιδαμεν οτι οιδασ παντα και ου χρεια
εχεισ ινα τισ σε ερωτα εν τουτω πιστευομε
θυ εξηλθεσ απεκριθη αυτοισ
ρνά : ο ιησ αρτι πιστευετε :ϊδου ερχεται ωρα
και εληλυθεν ϊνα σκορπισθητε
εκαστοσ ισ τα ίδια και εμε μονον
αφητε και ουκ ειμι μονοσ οτι
ρνγ : ο πατηρ μετ εμου εστιν : ταυτα λελαληκα
Έμειν ϊνα εν εμοι ειρηνην έχετε
εν τω κοσμω θλειψειν εξετε
αλλα θαρσειτε εγω νενικηκα τον κοσμον
ταυτα ελάλησεν ο ιησ και επαρασ
τουσ οφθαλμουσ αυτου εισ τον ουρανον
ειπεν πατερ εληλυθεν η ωρα δοξασον
σου τον ύιονένα οϋιοσ σου δοξαση σε
καθωσ εδωκασ αυτω εξουσιαν πασησ
σαρκοσ
δεδωκασ αυτω
εχη ζωην αιωνιον
αυτη
η αιωνιοσ ζωη ϊνα γεινωσκουσιν σε
τον μονον αληθινον θν και ον
απεστειλασ
την χρν ισ τουτον τον κόσμον
εγω σε εδοξασα επι τησ γησ
και το εργον ετελειωσα ο εδωκασ μου
ϊνα ποιησω και νυν δοξασον με
συ πατηρ παρα σεαυτω τη δοξη η ειχαν
παρα σοι προ του γενεσθαι τον κοσμον
εφανερωσα το ονομα σου τοισ ανθρωποισ
(Fol. Ι65 6.)
XVII. I
haec locutus est ihs et adlebans
oculos suos in caelum
dixit pater uenit hora glorifica
filium tuum ut filius honorificet te
sicut dedisti ei potestatem omnis
carnis ut omne quod dedisti ei
habeat uitam aeternam haec est autem
2
ένα παν ο
δε εστιν
3
uita aeterna ut cognoscant te
solum uerum dm et quem
misisti ihs xpm in hunc mundum
ego te honorificaui super terram
et opus consummaui quod dedisti mihi
ut faciam et nunc honorifica me
4
5
tu pater ad teipsum gloria quam habebam
aput te antequam fieret mundus
6
manifestaui nomen tuum hominibus
(Fol. Ι66 α.)
CAPP. XVI. 27- ΧVΙΙ. 6.
KAT
151
ΙΩΑΝ
SEC IOHAN
ουσ εδωκασ μοι εκ του κοσμου
XVII.
quos dedisti mihi de hoc mundo
σοι ησαν και εμοι αυτουσ εδωκασ
tui erant et mihi illos dedisti
και τον λογον σου τετηρηκαν
et uerbum tuum serbaberunt
νυν εγνωκαν οτι παντα οσα δεδωκασ μου
7
8
παρα σου εστιν οτι τα ρηματα σου α
εδωκασ
μοι
δεδωκα
αυτοισ και αυτοι
ελαβον αληθωσ οτι παρα σου εξηλθον
και επιστευσαν οτι συ με απεσταλασ
nunc cognouerunt quia omnia que mihi dedisti
abs te sunt quoniam uerba tua quae
dedisti mihi dedi eis et ipsi
acceperunt uere quoniam abs te exiui
et crediderunt quia tu me misisti
ego pro eis rogo non pro hoc
mundo
rogo sed de quibus dedisti mihi
quoniam tui sunt et omnia mea tua sunt
et tua mea sunt et glorificasti me in eis
et iam non sum in hoc mundo
εγω περί αυτων ερωτω ου περι του
9
κοσμου ερωτω αλλα περι ων εδωκασ μου
ότι σοι εισιν και τα εμα παντα σα εστιν
ΙΟ
και τα σα εμα εστιν και εδοξασασ με εν αυτοισ
και ουκέτι ειμι εν τούτω τω κόσμω
11
και ουτοι εν τω κόσμω εισιν
et ipsi in hoc mundo sunt
et ego ad te uenio iam non sum in
καγω προσ σε ερχομαι ουκέτι ειμι εν τω
κοσμώ • και εν τω κόσμω ειμι
mundo et in mundo sum
πατερ αγιε τηρησον αυτουσ εν τω ονοματι σου
και ότε ήμην μετ αυτών εγω ετηρουν αυτουσ
εν τω ονοματι σου • ο δεδωκασ
μου
να ωσιν εν
καθωσ
ημεισ • οτε ήμην μετ αυτων εγω 12
pater sancte serba eos in nomine tuo
et cum essem cum eis
ego
serbabam eos
in nomine tuo quod dedisti mihi
ut sint unum sicut nos cum essem cum eis
ego
custodiebam eos in nomine tuo
ετηρουν αυτουσ εν τω ονοματι σου
ει μη
ουσ δεδωκασ μοι εφυλαξα και ουδεισ εξ αυτων
απωλετο
ουιοσ
τησ
απωλειασ
ίνα η γραφη πληρωθη νυν δε
προσ σε ερχομαι και ταυτα λαλω εν τουτω τω κοσμο
13
ϊνα εχωσιν την χαραν την εμην
πεπληρωμενην εν αυτοισ εγω δε
εδωκα τον λογον σου εν αυτοισ
quos dedisti mihi.et custodiui et nemo ex eis
periit nisi filius perditionis
ut scriptura impleatur nunc autem
ad te uenio et haec loquor in hoc mundo
ut habeant gaudium meum
inpletum in temet ipsis ego autem
dedi uerbum tuum eis
et mundus odit eos quoniam non sum
de hoc mundo non rogo ut tollas
14
και ο κόσμοσ μείσει αυτουσ οτι ουκ εισιν
εκ τουτου του κοσμου ουκ ερωτω
ένα
αρησ
15
αυτουσ εκ του κόσμου
αλλίνα
τηρησησ
eos de mundo sed ut serues
16
αυτουσ εκ του πονηρου εκ τούτου του κόσμου
ουκ εισιν καθωσ καγω ουκ ειμι εκ του κοσμου
(Fol. Ι66 6.)
eos de iniquo de hoc mundo
non sunt sicut et ego non sum de mundo
(Fol. 167 α.)
CΑΡ. ΧVΙΙ. 6-16.
152
IOHAN
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
SEC
XVII. 17
sanctifica eos in ueritate
αγιασον αυτουσ εν τη αληθεια
λογοσ ο σοσ αληθεια εστιν καθωσ
εμε
18
uerbum tuum ueritas est sicut me
απεστειλασ εισ τουτον τον κόσμον καγω
misisti in hunc mundum et ego
απεστειλα αυτουσ εισ τουτον τον κοσμον
misi eos in hunc mundum
και ύπερ αυτων εγω αγιαζω εμαυτον
19
et pro
20
να ωσιν και αυτοι ηγιασμένου
εν αληθεια ου περι τουτων
δε
ερωτω
μονον αλλα και περι των πιστευοντων
δια του λογου αυτων εισ εμε ϊνα παντεσ
εν ωσιν καθωσ συ πατηρ εν εμοι
2Ι
eis
ego
sanctifico me ipsum
ut sint et ipsi sanctificati
in ueritate nunc autem propter istos rogo
solum sed et pro his qui credituri sunt
per
uerbum eorum in me ut omnes
unum sint sicut tu pater in me
et ego in te ut et ipsi in nouis sint
ut hic mundus credat quoniam tu me
misisti et ego gloriam quam
dedisti mihi dedi eis ut sint unum
καγω εν σοι ϊνα και αυτοι εν ημειν ωσιν
ίνα ο κοσμοσ πιστευση οτι συ με
απεστειλασ
καγω την δοξαν ην
εδωκασ
μοι
δεδωκα αυτοισινα ωσιν το εν
22
23
καθωσημεισ εν συ εν εμοι καγω εν αυτοισ
ϊνα ωσιν τετελιωμενοι
εισ το εν ϊνα γεινωσκη ο κοσμοσ
οτι συ με απεστειλασ και ηγαπησα αυτουσ
καθωσ συ με ηγαπησασ
πατερ
δεδωκασ μοι θελω ϊνα οπου ειμι εγω
κακεινοι ωσιν μετ εμου να θεωρωσι
την δοξαν ην δεδωκασ μοι οτι ηγαπησασ με
: προ καταβολησ κοσμου : πατερ δικαιε
sicut nos unum tu in me et
ego
in eis
ut sint perfecti consummati
in unum ut cognoscat mundus
quoniam tu me misisti et dilexi eos
sicut tu me dilexisti
O
24
gloriam
pv
25
pater quod mihi dedis uolo ut ubi ego sum
et illi sint mecum ut aspiciant
quam mihi dedisti quia dilexisti me
ante constitutionem mundi.pater sancte
mundus hic te non cognouit ego autem te
cognoui et isti cognouerunt
quoniam tu me misisti et manifestaui
ο κοσμοσ τουτοσ σε ουκ έγνω εγω
δε σε
pve :
έγνωκά και ουτοι έγνωσαν
οτι συ με απεστειλασ : και εγνωρισα
26
αυτοισ το όνομα σου και γνωρίσω
eis nomen tuum et manifestabo
ϊνα η αγαπη η ηγαπησασ με εν αυτοιση
ut caritas quam dilexisti me in eis sit
et ego in illis
καγω εν αυτοισ
XVIII. I
haec cum dixisset ihs exiit simul cum
ρνς: ταυτα ειπων ο ιησ εξηλθεν συν τοισ
μαθηταισ αυτου περαν του χειμαρρου
του κεδρου οπου ην κηποσ εισ ον εισηλθεν
ρνζ : αυτοσ και οι μαθηται αυτου :
(Fol. 167 6.)
discipulis suis trans torrentem
cedri ubi erat hortus in quem introibit
ipse et discipuli eius sciebat autem et
(Fol. Ι68 α.)
ηδει δε και
XVII. 17-. CAPP. –
. XVIII. 2.
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
153
XVIII.
νη:
3
ιουδασο παραδιδων αυτον τον τοπον
οτι πολλακισ συνηχθη εκει ο ιησ
μετα των μαθητων αυτου :ο ουν ιουδασ
λαβων την σπειραν και εκ των αρχιερεων
και εκ των φαρισαιων υπηρετασ ερχεται
εκει μετα φανων και λαμπαδων
και οπλων : ιησ δε ειδων παντα τα
ερχομενα επ αυτον εξηλθεν και λεγει
αυτοισ τινα ζητειτε απεκριθησαν αυτω
μην τον ναζαρηνον λεγει αυτοισ εγω ειμι
ίστηκει δε και ιουδασο παραδιδουσ αυτον
νθ :
4.
5
6
7
μετ αυτων ωσ ουν ειπεν αυτοισ εγω ειμι
απηλθαν εισ τα oπεισω και επεσαν χαμαι
παλιν ουν αυτουσ επηρώτησεν λεγων
τινα ζητειτε οι δε ειπαν παλιν την τον
ναζωραιον απεκριθη αυτοισο ιησ
ειπον υμειν οτι εγω ειμι ει ουν εμε
ζητειτε αφετε τουτουσ υπαγειν ϊνα
πληρωθη ο λογοσ ον ειπεν οτι ουσ
εδωκασ μοι εξ αυτων ουδενα απωλεσα
8
[Desunt folia octo, vicesimum secundum Codicis
quaternionem complectentia. Quae a cap. XVIII.
13 usque ad cap. xx. 13 Graecè, et a cap.
XVIII. 2
usque
ad cap. xx. 1 Latinè, a posteriore
manu per septem folia sunt scripta, huic volu-
mini Appendicis loco subjicientur.]
9
ρξ
: τοτε σιμων πετροσέχων μαχαιραν
ΙΟ
ειλκυσεν αυτην και επαισεν τον δουλον
11
του αρχιερεωσ και απεκοψεν αυτου
το ωτιον το δεξειον • ην δε τoνομα
του δουλου εκεινου μαλχοσ
εκεινου μαλχοσ ειπεν ουν
ο ιησ τω πετρω βαλε την μαχαιραν εισ την
ρξα: θηκην τοποτηριον ο εδωκεν μοι
ρεβ * Ο πατηρ ου μη πιω αυτο :η ουν σπειρα
και ο χειλιαρχοσ και οι υπηρεται των
τουδαιων συνελαβον τον ιην
και εδησαν αυτον: και ηγαγον προσ ανναν
πρωτον ην γαρ πενθεροσ του καϊφα
12
ρξη:
13
Οσ ην αρχιερευσ του ενιαυτου εκεινου
(Fol. Ι68 6.)
20
CΑΡ. ΧVΙΙΙ. 2–13.
154
IOHAN
SEC
CAP. XX. 1
essent ad monimentum et uidet
22
lapidem sublatum ab osteo
monimenti currit ergo et uenit
ad simonem petrum et alium
discipulum quem diligebat ihs et dicit illis
tulerunt dom de monimento
et nescimus ubi posuerunt eum
3
exiuit ergo petrus et alius discipulus
et ueniebant ad monimentum currebant aute
4
5
ambo in se alius autem discipulus praecucurrit
citius ante petrum et uenit prior
in monimentum et prospiciens
uidet posita lentiamina non tamen
introibit uenit ergo simon petrus
6
sequens eum et introibit
in monimentum et uidet
7
lentiamina posita et sudarium
quod erat positum super capud
eius.non cum lentiamine positum
sed seorsus inuolutum in unum locum
8
tunc ergo introibit et alius discipulus
qui uenerat prior in monimentum
et uidit et credidit necdum enim
9
10
sciebant scripturam quia oportet eum
resurgere a mortuis abierunt ergo
ad se iterum discipuli
11
maria autem stabat ad monimentum
12
foris et plorabat cum ergo ploraret
prospexit in monimentum et uidet
duos angelos in albis sedentes
unum ad capud et unum ad pedes
ubi positum erat corpus
ihu
dicunt ei illi mulier quid ploras
(Fol. 177 a.)
13
CAP. XX. 1--13.
KAT INAN
155
SEC IOHAN
XX. .
quem quaeritis dicit illis quia tulerunt dom
meum et nescio ubi posuerunt eum
haec dicens conuersa est retro
τινα ζητεισ λεγει αυτοισ οτι ηραν τον κν
μου και ουκ
οιδα
που
τεθεικαν αυτον
ταυτα ειπουσα εστραφη εισ τα οπισω
14
και θεωρει τον ιην εστωτα και ουκ ηδι
οτι ιησ εστιν λεγει αυτη ο ιησ γυναι τι κλαιεισ 15
τινα ζητεισ εκεινη δοκουσα οτι ο
κηπουροσ εστιν λεγει αυτω κε
et uidet ihm stantem et nesciebat
quoniam ihs est dicit illi ihs mulier quid ploras
quem queris illa putans quia
hortulanus est dicit illi dme
ει συ ηρεσ αυτον ειπε μοι που
τεθεικασ αυτον καγω αυτον αρω
si tu sustulisti eum dic mihi ubi
posuisti eum et ego illum tollam
dicit ei ihs maria conuersa autem
16
illa dicit ei ebraice rabboni
λεγει αυτη ιησ μαρια στραφεισα δε
εκεινη λεγει αυτω εβραϊστι ραββωνει
ο λεγεται κε διδασκαλε λεγει αυτη ιησ
μη μου απτου ουπω γαρ αναβεβηκα
17
quod dicitur dme magister dicit illi ihs
noli me tangere necdum enim ascendi
ad patrem uade ergo ad
προσ τον πρα πορευου ουν προσ τουσ
fratres et dic illis ascendo
ad patrem meum et patrem uestrum
αδελφουσ και ειπε αυτοισ αναβαινω
προσ τον πρα μου και πατερα ύμων
και θν μου και θνύμων
Ερχεται μαρια η μαγδαληνη απαγγελλουσα
τοισ μαθηταισ αυτου
οτι εώρακεν τον κν
et dom meum et dom uestrum
18
uenit maria magdalena nuntians
discipulis eius quia uidit dom
et quae dixit ei adnuntiauit illis
και α ειπεν αυτη εμήνυσεν αυτοισ
19
Cum esset ergo sero illo die
una die sabbati et hosteis
clusis ubi erant discipuli
propter timorem iudaeorum
Ουσησ ουν οψιασ τη ημερα εκεινη
τη μεια των σαββατων και των θυρων
κεκλισμενων οπου ησαν οι μαθηται
δια τον φοβον των ιουδαιων
ηλθεν ιησ και εστη εισ το μεσον
και λεγει αυτοισ ειρηνη υμειν
και τουτο ειπων εδειξεν τασ χειρασ
και την πλευραν αυτοισ εχαρησαν ουν
οι μαθηται αυτου ειδοντεσ τον κν
uenit ihs et stetit in medio
et dixit illis
pax
uobis
20
et hoc cum dixisset demonstrauit manus
et latus illis gauisi sunt autem
discipuli eius uidentes dom
dixit
ergo
illis iterum pax
uobis
sicut misit me pater et ego
Ειπεν ουν αυτοισ παλιν ειρηνη ϋμειν
2Ι
καθωσ απεσταλκεν με ο πατηρ καγω
mitto uos et hoc cum dixisset
22
αποστελλω ϋμασ τουτο ειπων
ενεφύσησεν αυτοισ και λεγει αυτοισ
(Fol. 177 6.)
insuflauit in eos et dit illis
(Fol. 178 α.)
CΑΡ. ΧΧ. 13-22.
156
SEC JÓHAN
KAT İNAN
XX. 23
λαβετε πνευμα αγιον εαν τινων αφητε
τασ αμαρτιασ αφεωνται αυτοισ
24
accipite spm sanctum si quorum dimiseritis
peccata dimittentur eis
si quorum tenueritis detentae sunt
thomas autem unus exixii.qui dicitur
didymus non erat cum eis quando uenit
ihs dicebat
ergo
illi alii discipuli
quoniam uidimus dom ad ille dixit illis
n
25
2
εαν μη
si non uidero in manus eius
figuram clauorum et mittam
manus in latus eius
et mittam dicitum in figuram
clauorum non credam
εαν τινων κρατησητε κεκρατηντε
θωμασ δε εισ εκ των . ιβ. λεγομενοσ
διδυμοσ ουκ ην μετ αυτων οτε ηλθεν
ιησ ελεγον ουν αυτω οι αλλοι μαθηται
ότι εώρακαμεν τον κν·ο
δε ειπεν αυτοισ
ειδω εισ τασ χειρασ αυτου
τον τυπον των ηλων και βαλω μου
τασ χειρασ εισ την πλευραν αυτου
και βαλω μου τον δακτυλον εισ τον τυπον
των ηλων ου μη πιστευσω
και μεθημερασ οκτω παλιν ησαν εσω
οι μαθηται αυτου και ο θωμασ μετ αυτων
ερχεται ουν ο ιησ των θυρων
κεκλισμενων και εστη εισ το μεσον
και ειπεν ειρηνη μειν ειτα λεγει
τω θωμα φερε τον δακτυλον σου ωδε
και ιδε τας χειρασ μου και φερε
την χειρα σου και βαλε εισ την πλευρας μου
και μη
ίσθι απιστοσ αλλα πιστοσ
απεκριθη θωμασ και ειπεν αυτω
Ο κσ μου και θα
μου
26
et post dies octo iterum erant intro
discipuli eius et tomas cum eis
h
0
uenit
ergo
ihs hoste is
clusis et stetit in medio
27
et dixit pax uobis deinde dixit
ad thoman adfers dicitum tuum hoc
et uide manus meas et adfers
manum tuam et mitte in latus meum
et noli esse infidelis sed fidelis
28
respondit thomas et dixit illi
dms meus et deus meus
29
λεγει αυτω ο ιησ οτι εωρακασ με
πεπιστευκασ μακάριοι οι μη
ειδοντεσ
και πιστευσαντεσ πολλα
μεν ουν
30
και αλλα σημεια εποιησεν ιησ
ενωπιον των μαθητων αυτου
dicit illi ihs quia uidisti me
credidisti beati qui non uiderunt
et crediderunt multa quidem
et alia signa fecit ihs
in conspectu discipulorum suorum
quae non sunt scripta in hoc
libro haec autem scripta sunt
ut credatis quia ihs xps filius est
dei et ut credentes uitam
sempiternam habeatis in nomine eius
(Fol. Ι79 α.)
α ουκ έστιν γεγραμμένα εν τω
βιβλω τουτω ταυτα δε γεγραπται
να πιστευσητε οτι ιησ χρσιοσ εστιν
του θυ και να πιστευοντεσ ζωην
31
αιώνιον έχητε εν τω ονόματι αυτου
(Fol. 178 6.)
CΑΡ. ΧΧ. 22-31.
ΚΑΤ' ΙΩΑΝ
157
SEC TOHAN
XXI. I
μετα ταυτα παλιν εφανερωσεν εαυτον
τοισ μαθηταισ αυτου επιτησ
θαλασσησ τησ τιβεριαδοσ εφανερωσεν
post haec iterum manifestauit se ipsum
discipulis suis super
mare tiberiadis manifestauit
δε ουτωσ ησαν ομου σιμων πετροσ
2
autem sic erant simul simon petrus
et thomas qui dicitur didymus
et nathanael qui erat a cana galilaeae
et fili zebedaei et alii de
και θωμασο λεγομενοσ διδυμοσ
και ναθαναηλ' οσ ην απο κανα τησ γαλιλαιασ
και οι υιοι ζεβεδαίου και αλλοι εκ των
μαθητων αυτουτου δυο λεγει τουτοισ
σιμων πετροσ υπαγω αλιευειν
λεγουσιν αυτω ερχομεθα και ημεισ
συν σοι εξηλθαν και ανεβησαν
discentibus eius duo dicit illis
3
simon petrus uado piscatu
dicunt ei uenimus et nos
tecum exierunt et ascenderunt
εισ το πλοιον και εν εκεινη τη νυκτι
in nauem et in illa nocte
4
prendederunt nihil mane autem iam
facto stetit ihs ad litus
επειασαν ουδεν πρωϊασ δε ηδη
γενομενησ εστη ιησ επι τον αιγιαλού
ου μεντοι ηδεισαν οι μαθηται
οτι ιησ εστιν λεγει ου αυτοισο ιησ
παιδια μητι προσφαγειον εχετε
απεκριθησαν αυτω ου'ο δε ειπεν αυτοισ
βαλετε εισ τα δεξια μερη του πλοιου
5
non tamen sciebant discipuli
quia ihs est dicit
ergo
illis ihs
pueri numquid aliquid manducare habetis
6
dixerunt ei non ad ille dixit illis
mittite in dextram partem nauis
ΤΟ
δικτυον και ευρησετε
retiam et inuenietis
οι δε εβαλον και ουκετι αυτο ειλκυσαι ισχυον
απο του πληθουσ των ϊχθυων
λεγει ουν ο μαθητησ εκεινοσ
7
ad illi miserunt et amplius eam trahere poterant
a multitudine piscium
dicit ergo discipulus ille
quem diligebat ihs petro dms est noster
simon ergo petrus audiens quia dms est
tunicam cinxit se
ον ηγαπα ιησ τω πετρω ο κσ εστιν ημών
erat enim nudus et misit se et salibit
8
σιμων ουν πετροσ ακουσασ οτι ο κσ εστιν
τον επενδυτην διεζωσατο
ην γαρ γυμνοσ και ηλατο
εισ την θαλασσαν οι δε αλλοι μαθηται
τω πλοιαριω ηλθαν
Ου γαρ ησαν
μακραν απο τησ γησ αλλ ωσ απο
πηχων διακοσιων συροντεσ το
δικτυον των ϊχθυων ωσ ουν
απεβησαν εισ την γην βλεπουσιν
(Fol. 179 6.)
in mare alii autem discipuli
per nauiculam uenerunt non enim erant
longe a terra sed sicut a
cubitis ducentis trahentes
9
retiam piscium quomodo ergo
exierunt a terram uident
(Fol. 18ο α.)
CΑΡ. ΧΧΙ. 1-9.
158
SEC IOHAN
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
XXI.
ΙΟ
ανθρακειαν κειμενην και οψαριον
επικειμενον και αρτον λεγει αυτοισ
ο ιησ ενεγκατε εκ των οψαριων ων
επιασατε νυν ανεβη σιμων πετροσ
και ειλκυσεν το δικτυον μεστον
επι την γην μεγων ιχθυων • ρνγ.
και τοσουτων οντων ουκ εσχισθη
το δικτυον λεγει αυτοισο ιησ δευτε
αριστησατε ουδεισ δε ετολμα των
μαθητων εξετασαι αυτον συ τισει
carbones positos et piscem
impositum et panem dicit illis
ihs adferte de piscibus quos
cepistis nunc ascendit simon petrus
et traxit retiam plenam
super terram magnorum piscium cliii.
.
et cum tanti essent non est scissa
II
I2
retia dicit illis ihs uenite
ειδοτεσ οτι ο κσ εστιν
ερχεται ιησ
13
prandete nemo tamen audebat de
discipulis interrogare eum tu quis es
scientes quia dms est uenit ihs
et accipit panem et benedicens dedit
illis et piscem similiter
hoc iam tertium manifestatus est ihs
15
discipulis suis surgens a mortuis
cum ergo prandissent dicit ihs simoni petro
simon iohannis diligis me plus quam istos
dicit illi etiam dme tu scis quoniam
amo te dicit illi ihs pasce oues meas
dicit illi iterum dms simon iohanis
ότι
16
amas me. dicit illi etiam dme
και λαμβανει τον αρτον ευχαριστησασ εδωκε
αυτοισ και το οψαριον ομοιωσ
τουτο ηδη τριτον εφανερωθη ιησ
14
τοισ μαθηταισ αυτου εγερθεισ εκ νεκρων
οτε ουν ηριστησαν λεγει ο ιησ τω σιμωνι πετρω
Cιμων ιωανου αγαπασ με πλεον τουτων
λεγει αυτω ναι κε συ οιδασ
φιλω σε λεγει αυτω ο ιησ βοσκε τα προβατα μου
λεγει αυτω δευτερον ο κσ σιμων ιωανου
αγαπασ με.λεγει αυτω ναι κε
συ οιδασ οτι φιλω σε λεγει αυτω ποιμενε
μου τα προβατα λεγει αυτο το τριτον
σιμων ιωανου φιλεισ με
ελυπηθη ο πετροσ οτι ειπεν αυτω φιλεισ με
και λεγει αυτω κε παντα συ οιδασ
συ γεινωσκεισ οτι φιλω σε
λεγει αυτω βοσκε τα προβατα μου
αμην αμην λεγω σοι οτε ησ νεωτεροσ
εζωννυεσ σεαυτον και περιεπατεισ οπου
ηθελεσ· οταν δε γηρασησ εκτενεισ τασ χαρασ σου
και αλλοι σε ζωσουσει και απαγουσιν σε
tu scis quia amo te dicit illi pasce
17
oues meas. dicit illi tertium
simon iohanis amas me contristatus
το τριτον
est petrus quia dixit illi tertio amas me
et dicit illi dme omnia tu scis
tu scis quoniam amo te
dicit illi pasce obes meas
amen amen dico tibi quando eras iubenes
cingebas teipsum •et ambulabas ubi
18
ε
uolebas. cum autem senueris extendes manus tuas
et alii te cingent et ducent te
οπου συ θελεισ
ταυτα
δε
είπεν
19
ubi tu non uis haec autem dixit
(Fol. 18o 6.)
(Fol. 181 α.)
CΑΡ. ΧΧΙ. 9--19.
ΚΑΤ ΙΩΑΝ
159
SEC IOHAN
XXI.
σημενων ποιω θανατω δοξασει τον θν
και τουτο ειπων λεγει αυτω ακολουθει μοι
επιστραφεισ δε ο πετροσ βλεπει τον μαθητης
ον ηγαπα ιησ
ακολουθουντα
20
significans qua morte honorificabit dm
Et hoc cum dixisset dicit illi sequere me
conuersus autem petrus uidet discipulum
quem diligebat ihs sequentem
qui et recubuit in cena
οσ και ανεπεσεν εν τω δειπνω
και είπεν αυτω
super pectus eius et dixit illi
2Ι
dme quis est qui tradidit te
hunc ergo uidens petrus dicit ad ihm
dme hic autem quid. dicit illi ihs
22
si eum uolo sic manere
επι το στηθοσ αυτου
κε τισ εστιν ο παραδιδων σε
τουτον ουν ειδων ο πετροσ λεγει αυτω ιηυ:
κε ουτοσ δε τι λεγει αυτω ο ιησ
εάν
αυτον
θελω
μενειν ουτωσ
εωσ ερχομαι τι προσ σε
συ μοι ακολουθει
εξηλθεν ουν ουτοσο λογοσ εισ τουσ
αδελφουσ και εδοξαν οτι ο μαθητησ
εκεινοσ ουκ αποθνησκει και ουκ ειπεν αυτο
οιησ ουκ αποθνησκεισ αλλα εαν αυτον
23
usque dum uenio quid ad te tu me sequere
exiuit ergo hic uerbus aput fratres
et putauerunt quoniam discipulus
ille non moritur et non dixit illud
ihs non morieris sed si eum
θελω μενειν εωσ ερχομαι προσ σε
οτοσ εστιν ο μαθητησ ο μαρτυρων
υ
24
περι τουτων και ο γραψασ ταυτα
και οιδαμεν οτι αληθησ εστιν αυτου
η μαρτυρία
εστιν δε και αλλα πολλα
25
uolo manere usque dum uenio quid ad te
hic est discipus qui testimonium dat
de his et qui scripsit haec
et scimus quoniam uerum est eius
testimonium sunt autem et alia plura
quae fecit xps ihs quae
si scribantur singulariter nec ipsum
facile puto mundum capere
qui scribuntur libri
όσα εποίησεν ο χρσ τησ
ατινα
εαν γραφηται καθεν ουδ αυτον
οιμαι τον κόσμον χώρησε
τα γραφομενα βιβλεια
ΔΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩ | QQ000000000000000000000000A
ευαγγελιον
κατα
euangelium secund:
ιωανην
ετελεσθη
iohanen
explicit
αρχεται ευαγγελιον
incipit euangelium
-
κατα
λουκαν
sec
lucan
(Fol. I81 6.)
(Fol. 182 α.)
CΑΡ. ΧΧΙ. 19-25.
160
EUANG SEC LUCAN
ΕΥΑΓΓΕΛ. ΛΟΥΚΑΝ
ΚΑΤ΄ ΚΑΤ
Ι.Ι
quoniam quidem multi temptauerunt
conscribere narrationem de his quibus
conpleta sunt in nobis
rebus sicut tradiderunt nobis
qui ab initio ipsi uiderunt et ministri
fuerunt uerbi uisum est et mihi
3
adsecuto desusum omnibus
4
α Επειδήπερ πολλοι επεχειρησαν ανα
ταξασθαι διηγησιν περι των
πεπληροφορημενων εν ημειν
πραγματων καθα παρεδoσαν ημειν
οι απαρχησ αυτοπται και υπηρεται
γενομενοι του λογου εδοξε καμου
παρηκολουθηκοτι ανωθεν πασιν
ακριβωσ καθεξησ σοι γραψαι
κρατιστε θεοφιλε ϊνα επιγνωσ
περι των κατηχηθησ λογων την ασφαλειαν
β : Εγενετο εν ταισ ημερασ ηρωδου
του βασιλεωσ τησ ιουδαιασ ίερευσ
τισ ονοματι ζαχαριασ εξ εφημεριασ
αβια» και γυνη αυτω εκ των θυγατερων
ααρων" και το ονομα αυτησ ελεισαβεθ
ησαν δε δικαιοι αμφοτεροι ενωπιον
του θυ πορευομενοι εν πασαισ
ταισ εντολαισ και δικαιωμασιν του κυ
diligenter ex ordine tibi scribere
optime theofile uti cognoscas
de quibus structus es uerborum ueritatem
fuit in diebus hierodis
5
regis iudaeae sacerdos
quidam nomine zacharias de uice
abia et uxor illi de filiabus
aaron et nomen eius elisabet
6
erant autem iusti ambo in conspectu
dei ambulantes in omnibus
mandatis et iustitiis dmi sine
macula et non erat illis filius
7
quoniam erat elisabed sterilis
et ambo erant seniores
in diebus suis factum est autem
8
dum sacerdotio fungeretur in ordine
sacerdotii sui in conspectu dei
secundum consuetudinem sacrificii
9
forte accidit sacrificare intrantem
αμεπτοι και ουκ ήν αυτοισ τεκνον
καθοτι ην η ελισαβεθ. στειρα
και αμφοτεροι ησαν προβεβηκοτεσ
εν ταισ ημερασ αυτων. εγενετο
δε
εν τω ιερατευειν αυτoν εν τη ταξει
τησ εφημεριασ αυτου εναντι του θυ
κατα το εθοσ τησ ιερατειασ
ελαχε του θυμιασαι εισελθων
εισ τον ναον του θυ και παν το πληθοσ
του λαου ην προσευχόμενον
εξω τη ωρα του θυμιαματοσ
ωφθη δε αυτο αγγελοσ κυ εστωσ
εκ δεξιων του θυσιαστηριου του θυμιαματοσ
και εταραχθη ζαχαριασιδων
και φοβοσ επεπεσεν επ' αυτον
(Fol. 182 6.)
ΙΟ
in templum dmi et omnis multitudo
populi erat orans
forans hora incensi
II
uisus est autem illi angelus dmi stans
a dextris altari incensi
et conturbatus est zacharias uidens
12,
et timor incidit super eum
(Fol. 183 α.)
CΑΡ. Ι. Ι-Ι2.
ΚΑΤ 161
ΛΟΥΚ
ΛΟΥΚ
SEC LUCAM
1.13
et dixit ad eum angelus
και είπεν προσ αυτονο αγγελοσ
μη φοβου ζαχαρια διοτι εισακουσθη
η δεησεισ σου και η γυνη σου ελισαβεδ
ne timueris zacharia quia exaudita est
oratio tua et uxor tua elisabed
γεννησει υιον και καλεσεισ
pariet tibi filium et uocabis
14
nomen eius iohanen et erit tibi
το ονομα αυτου ιωανην και εσται σοι
χαρα και αγαλλιασισ και πολλοι επι τη
γενεσει αυτου χαρησονται εστε γαρ
er
μεγαρ ενώπιον του κυ
και οινον
gaudium et exaltatio et multi
super
natiuitate eius gaudebunt erit enim
magnus in conspectu dmi et uinum
et sicera non bibet et spiritu
sancto replebitur adhuc de uentre
και σικερα ου μη πιη και πνευματοσ
αγιου πλησθησεται ετι εκ κοιλειασ
μητροσ αυτου και πολλουσ των υιων
16
matris suae, et multos filiorum
istrahel conuertet ad dom dm eorum
17
ισραηλ επιστρεψει επι κν τον θν αυτων
και αυτοσ προελευσεται ενωπιον αυτου
εν πνευματι και δυναμι ηλιου
επιστρεψαι καρδιασ πατερων επι τεκνα
και απειθεισ. εν φρονησει δικαιων
ετοιμασαι κω λαον κατασκευασμενον.
και ειπεν ζαχαριασ προσ τον αγγελον
κατα τι γνωσομαι τουτο εγω γαρ ειμι
πρεσβυτησ και η γυνη μου προβεβηκυία
εν ταισ ημερασ αυτησ και αποκριθεισ
ο αγγελοσ ειπεν αυτω. εγω ειμι γαβριηλ
ο παρεστωσ ενωπιον του θυ και απεσταλην
λαλησαι προσ σε και ευαγγελισασθαι σοι
18
19
et ipse antecedet in conspectu eius
in spiritu.et uirtute heliae
conuertere corda patrum ad filios et non
consentientes in sapientia iustorum
praeparare dmo plebem consummatam
et dixit zacharias ad angelum
quomodo cognoscam hoc ego enim sum
senior et uxor mea praecedens
in diebus suis et respondens
angelus dixit ei ego sum gabriel
qui adsisto in conspectu dei et missus sum
loqui ad te et euangelizare tibi
haec. et ecce eris tacens et non
potens loqui usque in diem
quo
fiant haec quia non credidisti
uerbis meis qui conplebuntur
in tempore suo et erat plebs
expectans zachariam et
mirabantur in eo quod tardaret
in templo exiens autem non poterat
loqui illis et cognouerunt
(Fol. 184 α.)
ταυτα • και
ίδου
εση σιώπων και μη
20
δυναμενοσ λαλησαι αχρισ ημερασησ
γενηται ταυτα ανθ ων ουκ επιστευσασ
τοισ λογοισ μου οιτινεσ πλησθήσονται
εισ τον καιρον αυτων
και ην ο λαοσ
ܐ 2
προσδεχομενοσ τον ζαχαριαν και
εθαυμαζον επι τω χρονιζειν αυτον
εν τω ναω εξελθων δε ουκ ηδυνατο
λαλησαι αυτοισ και επεγνωσαν
(Fol. 1836.)
22
21
CΑΡ. Ι. 13-22.
162
SEC LŪCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚΑΝ
οτι οπτασιαν εώρακεν εν τω ναώ
Ι.
και αυτοσ ην διανευων αυτοισ και διεμεινεν
κωφοσ και εγενετο ωσ επλησθησαν αι ημεραι
τησ λειτουργειασ αυτου τοτε απηλθεν
quia uisionem uidit in templo
et ipse erat adnuens eis et permanebat
surdus et factum est ut conpleti sunt dies
23
ministerii eius tunc abiit
εισ τον οικον αυτου και μετα τασ ημερασ
24
25
ταυτασ συνελαβεν ελισαβεδ. η γυνη αυτου
και περιεκρυβεν εαυτην μηνασ πεντε
λεγουσα οτι ουτωσ μοι πεποιηκεν κα
εν ημεραισ αισ εφειδεν αφελειν
ονειδοσ μου εν ανθρωποισ
Εν δε τω εκτω μηνι απεσταλη ο αγγελοσ
γαβριηλ ύπο του θυ εισπολιν γαλιλαίαν
προσ παρθενον μεμνησμενην ανδρι
ω ονομα ιωσηφ εξ οικου δανειο
και το ονομα τησ παρθενου μαριαμ
και εισελθων ο αγγελοσ προσ αυτην ειπεν
26
in domum suam et post dies
istos concepit elisabed uxor eius
et abscondebat se menses quinque
dicens quoniam sic mihi fecit dms
in diebus quibus respexit auferre
obprobrium meum in hominibus
in mense autem sexto missus est angelus
gabriel a deo in ciuitatem galilaeam
ad uirginem disponsatam uiro
cui nomen erat ioseph de domo dauid
et nomen uirginis maria
et introiens angelus ad eam dixit
habe benedicta dms tecum
27
28
χαίρε κεχαριτωμενη ο κσ μετα σου
benedicta tu inter mulieres
29
ευλογημενη συ εν γυναιξιν
ην δε επι τω λογω εταραχθη και διελογιζετο
εν εαυτη ποδαποσ αν ειη ο ασπασμοσ ουτοσ
και ειπεν αυτη ο αγγελοσ μη φοβου μαρια
ευρεσ γαρ χαριν παρα τω θω και ίδου
συνλημψη εν γαστρι και τεξη ϋιον
30
illa autem'super uerbo conturbata est et cogitabat
in semet ipsa qualis sit salutatio haec
Et dixit ei angelus ne timeas maria
inuenisti enim gratiam apud dm et ecce
concipiens in utero et paries filium
et uocauis nomen eius ihm
3 Ι
και καλεσεισ το ονομα αυτου την
32
hic erit magnus et filius altissimi
uocabitur et dabit ei dms ds
ουτοσ εσται μεγασ και ϋιοσύψιστου
κληθησεται και δωσει αυτω κσ ο θσ
τον θρονον δανειδ του πατροσ αυτου
και βασιλευσει επι τον οικον ιακωβ
και της βασιλειασ αυτου
33
thronum dauid patris eius
et regnauit super domum iacob
in saecula et regni eius
non erit finis et dixit maria ad
εισ τουσ αιωνασ
ουκ εστε τελοσ
και είπεν μαρια προς τον
34
αγγελον πωσ εσται τουτο επι ανδρα
ου γεινώσκω
: και αποκριθεισο αγγελοσ
β
35
angelum quomodo erit hoc quia uirum
non noui et respondens angelus
dixit ei spiritus sanctus superueniet
(Fol. Ι85 α.)
ειπεν αυτη πνευμα αγιον επελευσεται
(Fol. 184 6.)
CΑΡ. Ι. 22-35.
ΚΑΤ ΛΟΥΚΑΝ
163
SEC
LŪCAN
Ι.
tur
επι σε και δυναμισύψιστου επισκιασι σου
διο και το γεννωμενον αγιον κληθησεται
γ: υιοσ θυ:και ιδου ελεισαβεθ» η συνγενισ σου
και αυτη συνειληφυϊα ϋιον εν γηρει αυτησ
36
και ουτοσ μην εκτοσ εστιν αυτή τη
super te et uirtus altissimi obumbrauit te
propter quod et quod nascitur sanctum uoca
filius dei et ecc elisabet cognata tua
et ipsa concepit filium in senectute sua
et hic mensis sextus est ei quae
uocatur sterilis quia non est difficile
omne uerbum apud dm et dixit maria
ecce ancilla dmi contingat mihi secundu
uerbum tuum et recessit ab ea angelus
Surgens autem maria in diebus
37
38
39
istis abiit in montanam cum
40
festinationem in ciuitate iuda .et introibit
καλουμενη στειρα οτι ουκ αδυνατησει
παν ρήμα παρα του
θυ
και ειπεν μαρια
ίδου η δουλη κυ γενοιτο μοι κατα το
ρημα σου και απεστη απ αυτησ ο αγγελοσ
αναστασα δε μαρια εν ταισ ημαιραισ
ταυταισ επορευθη εισ την ορεινην μετα
σπουδησεισ πολιν ιουδα και εισηλθεν
εισ τον οικον ζαχαριου και ησπάσατο την
ελισαβεθ και εγενετο ωσ ηκουσεν
τον ασπασμον τησ μαριαση ελισαβεδ
εσκιρτησεν εν τη κοιλεια τησ ελισαβεδ
το βρεφοσ αυτησ και επλησθη πνσ
αγιου η ελισαβετ και ανεφωνησεν
φωνη μεγαλη και ειπεν ευλογημενη
συ εν γυναιξιν και ευλογημενοσ
in domum zachariae et salutabit
41
elisabet et factum est ut audiuit
salutationem mariae elisabet
exultauit in utero elisabet
infans eius et inpleta est spiritu
42
sancto elisabet et exclamauit
uoce magna et dixit benedicta
tu inter mulieres et benedictus
Ο καρποσ τησ κοιλιασ σου
και ποθεν
fructus uentris tui et unde
43
mihi hoc ut ueniat mater dmi mei
μοι τουτο ϊνα ελθη η μητηρ του κυ μου
προσ με
ίδου
γαρ ωσ εγενετο η φωνη
44
ad me ecce enim ut facta est uox
του ασπασμου σου εισ τα ώτα μου
salutationis tuae in aures meas
εσκιρτησεν εν αγαλλιασει το βρεφοσ
exultauit in laetitia infans
εν τη κοιλια μου και μακαρια
45
in utero meo et beata
quae crediderit quia erit consummatio
quae dicta sunt illi a dmo
46
Et dixit maria magnificat anima
mea dom et exultauit sps
47
η πιστευσασα οτι εσται τελειωσεισ
τοισ λελαλημενοισ αυτη παρα κυ
και ειπεν μαρια μεγαλυνει η ψυχη
μου τον κν και ηγαλλιασεν το πνα
- τω σωτηρι μου
οτι επεβλεψεν κσ επι την ταπεινωσιν
τησ δουλησ αυτου
γαρ απο του νυν
(Fol. 185 6.)
μου εν τω θω
meus in deo saluatori meo
quoniam respexit dms super humilitatem
48
έδου
ancillae suae ecce enim amodo
(Fol. 186 α.)
CΑΡ. Ι. 35-48.
164
SEC LUCAN
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚΑΝ
Ι.
49
magna ds
beatam me dicent omnes generationes
quoniam fecit mihi
qui potens est et sanctum nomen eius
et misericordia eius in generationes
et generationes timentibus eum
50
51
fecit uirtutem in brachio suo
52
μακάριουσιν με πάσαι αι γενεαι
οτι εποιησεν μοι μεγαλα ο θσ
ο δυνατοσ και αγιον το ονομα αυτου
και το ελεοσ αυτου εισ γενεαν
γενεων τοισ φοβουμενοισ αυτον
εποιησεν κρατοσ εν βραχιονι αυτου
διεσκορπισεν υπερηφανουσ
διανοια καρδιασ αυτων.
καθειλεν
δυναστασ απο θρονων και ύψωσεν
ταπεινουσ πεινωντασ ενεπλησεν
αγαθων και πλουτουντασ εξαπεστιλεν
κενουσ αντελαβετο ισραηλ. παιδοσ
αυτου μνησθηναι ελεουσ καθωσ
ελάλησεν προσ τουσ πατερασ ημων τω
αβρααμ και τω σπερματι αυτου εισ τον αιωνα
Εμεινεν δε μαρια συν αυτη μηνασ τρεισ
και υπεστρεψεν εισ τον οικον αυτησ
τη δε ελισαβετ επλησθη ο χρονοσ
του τεκειν αυτην και εγεννησεν υιον
disparsit superbos
cogitatione cordis eorum deposuit
potentes a sedibus et exaltauit
humiles esurientes inpleuit
53
bonorum et diuites dismisit
54
inanes adiubauit israhel pueri
sui memorare misericordiam sicut
55
locutus est ad patres nostros
abraham et semini eius in aeternum
56
mansit autem maria cum ea menses tres
et reuersa est in domum suam
57
και ηκούσαν οι περίοικοι και
58
elisabet autem conpletum est tempus
ut pariret et peperit filium
et audierunt uicini.et
cognati eius quoniam magnificauit dms
misericordiam suam cum ea et
congaudebant ei et factum est die
συνγενεισ αυτησ οτι εμεγαλυνεν κσ
το ελεοσ αυτου μετ αυτησ και
συνεχαιρον αυτη: και εγένετο τη ημέρα
59
τη ογδοη ηλθαν περιτεμειν το παιδιον
octauo uenerunt circumcidere infantem
και εκαλουν αυτο επι τω ονοματι
et uocabant eum in nomine
patris sui zacharian
et respondens mater eius dixit
60
του πατροσ αυτου ζαχαριαν
και αποκρειθεισα η μητηρ αυτου ειπεν
ουχι
αλλα κληθησεται το ονομα αυτου
ιωανησ και ειπαν προσ αυτην οτι
ουδεισ εστιν εν τ[1] συνγενε]α
non sed uocabitur nom
eius
6Ι
iohanes et dixerunt ad eam
ε|α σου
οσ καλειται το ονομα τουτο
ενενευον
δε
τω πατρι αυτου
οτι ο αν
62
nemo est in cognatione tua
qui uocatur nomen hoc.
innuebant autem patri eius quid
uult uocari eum et cum petisset
(Fol. 187 α.)
θελοι καλισθαι αυτο
και αιτήσασ
63
(Fol. 186 6.)
CΑΡ. Ι. 48-63.
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚΑΝ
165
SEO LUCAN
πινακιδα εγραψεν ιωανησ εστιν
Ι.
tabulam scripsit iohanes est
nomen eius et confestim
64
65
το ονομα αυτού και παραχρημα
ελυθη η γλωσσα αυτου και εθαυμασαν
παντεσ αντωχθη δε το στομα αυτου
και ελαλει ευλογων τον θν και εγενετο
φοβοσ μεγασ επι παντασ τουσ
περιοικουντασ αυτον και εν ολη τη ορεινη
πουδαιασ διελαλειτo παντα τα ρηματα
τησ
ταυτα και εθεντο παντεσ οι ακουοντεσ
66
soluta est lingua eius et mirati sunt
omnes apertum est autem os eius
et loquebatur benedicens dm et factum est
timor
magnus super omnes qui
uicinos eius et in tota montana
iudaeae loquebantur omnia uerba
haec et posuerunt omnes qui audierunt
in cordibus suis dicentes quid utique
erit infans hic etenim manus dmi
cum illo et zacharias pater eius
inpletus est spirito sancto et dixit
benedictus dms ds israhel quia uisitauit
et fecit salutem populo suo
et elebauit cornum salutis nobis
το
67
εν ταισ καρδιαισ αυτων λεγοντεσ τι αρα
παιδιον τουτο εσται και γαρ χειρ κυ
μετ αυτου και ζαχαριασ ο πατηρ αυτου
επλησθη πνευματοσ αγιου και ειπεν
Ευλογητοσ κσ ο θσ του ισραηλ οτι επεσκέψατο 68
και εποιησεν λυτρωσιν τω λαω αυτου
και ηγειρεν κερασ σωτηριασημειν
69
εν οικω δανειδ παιδοσ αυτου καθωσ
70
ελαλησεν δια στοματοσ αγιων προφητων
in domo dauit pueri sui sicut
locutus est per os sanctorum profetarum
eius qui a saeculo salutem
de manu inimicorum nostrorum et omnium
αυτου των απαιωνοσ σωτηρίαν
71
εκ χειροσ εχθρων ημων και παντων
των μεισουντων ημασποιησαι
72
qui oderunt nos facere
misericordiam cum patribus nostris
memorari testamenti sancti eius
73
iuramentum quod iurauit ad abraham
patrem nostrum ut daret nobis
sine timore de manu inimicorum nostroru
74
liberatos seruire ei in sanctitate
75
ελεοσ μετα των πατέρων ημών
μνησθηναι διαθηκησ αγιασ αυτου
ορκον ον ωμοσεν προσ αβρααμ
τον πατερα ημων του δουναι
ημειν
αφοβωσ εκ χειροσ εκθρων ημων
ρυσθέντασ λατρευειν αυτω εν οσιοτητι
και δικαιοσυνη ωπιον αυτου πασασ
τασ ημερασ ημών
και συ δε παιδιον
προφητησ ύψιστου κληθηση προπορευση γαρ
προ προσωπου κυ ετοιμασαι οδουσ αυτου
του δουναι γνωσιν σωτηριασ τω λαω αυτου
εν αφεσει αμαρτιων αυτων δια σπλαγχνα
(Fol. 1876.)
et iustitia in conspectu eius omnes
76
dies nostros:
Et tu autem infans
propheta altissimi uocaueris antecedes eni
ante faciem dmi parare uias eius
dare intellectum salutis populi eius
לל
78
in remissione peccatorum eorum propter vis
cera
(Fol. 188 α.)
CΑΡ. Ι. 63-78.
166
SEC LUCAN
KAT LÖYKAN
Ι.
misericordiae dei nostri in quibus uisitauit nos
ελεουσ θυ ημων εν οισ επεσκέψατο ημασ
ανατολη εξυψουσ επιφαναι φωσ
79
oriens ex alto inluminare lumen
τοισ εν σκοτει και σκια θανατου
καθημενοισ του κατευθυναι
τουσ ποδασ
ήμων εισ
οδον
ειρηνησ
his qui in tenebris et umbra mortis
sedentibus ut prosperefaciat
pedes nostros in uiam pacis
puer autem crescebat et inbaliscebat
spiritu et erat in desertis
usque in diem ostensionis eius
το δε παιδιον ηυξανετο και εκραταιουτο
80
πνευματι και την εν ταισ ερημοισ
εωσ ημερασ αναδειξεωσ αυτου
II.I
ad istrahel factum est autem in
προσ τον ισραηλ εγενετο δε εν ταισ
ημεραισ εκειναισ εξηλθεν δογμα
παρα καισαροσ αυγουστου απογραφεσθαι
diebus illis exiuit edictum
a caesare augusto profiteri
omnem orbem terrarum haec fuit
πασαν την οικουμενην αυτη εγενετο
απογραφη πρωτη ηγεμονευοντοσ
τησ συριασ κυρηνιου και επορεύοντο
3
4
παντεσ απογραφεσθαι εκαστοσ
εισ την εαυτου πατριδα ανεβη δε και
ίωσηφ απο τησ γαλιλαιασ εκ πολεωσ
ναζαρεθ εισ γην ιουδα εισ πολιν δανειο
ητισ καλειτε βηθλεεμ απογραφεσθαι
5
συν μαρια τη εμνηστευμενη αυτω
professio prima ducatum agente
syriae cyrenio et ibant
omnes profiteri unusquisque
in suam patriam ascendit autem et
ioseph de galilaea de ciuitate
nazared in terram iuda in ciuitate dauid
quae uocatur uethleem profiteri
cum maria disponsata ei
praegnanti propter quod esset de domo
et patria dauid cum autem aduenirent
consummati sunt dies ut pariret
et peperit filium suum primogenitum
et pannis inuoluit eum et reclinauit
eum in praesepio quia non erat illis
locus in diuersorio pastores autem
erant in regione illa cantantes
ουση εγκυω. δια το ειναι αυτον εξ οικου
δανειδ ωσ
και πατριασ
δε
παρέγεινόντο
6
ετελεσθησαν αι ημέραι του τεκειν αυτην
και ετεκεν τον ύιον αυτησ τον πρωτοτοκον
7
και εσπαργανωσεν αυτον και ανεκλινεν
8
αυτον εν φατνη διοτι ουκ ην αυτοισ
τοποσ εν τω καταλυματι ποιμενεσ δε
ησαν εν τη χαρα ταυτη αγραυλουντεσ
και φυλασσοντεσ τασ φυλακασ τησ νυκτοσ
et custodientes custodias noctis
επι την ποιμνην αυτων
και ιδου
9
super pascua sua
et ecce
angelus dmi adstitit eis et gloria
circumluxit eis et timuerunt
αγγελοσ κυ επεστη αυτοισ και δοξα
περιελαμψεν αυτουσ και εφοβηθησαν
φοβον μεγαν και ειπεν αυτοισ
(Fol. Ϊ88 6.)
10
timorem magnum et dixit illis
(Fol. 180 α.)
CAPP. Ι. 78--ΙΙ. 10.
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
167
SEC LŪCAN
γαρ
ΙΙ.
angelus nolite timere ecce enim
euangelizo uobis gaudium magnum
quae erit et omni populo quia natus est
uobis hodie saluator qui est xps
ihs
II
12
in ciuitate dauid et hoc uobis
signum sit inuenietis infantem
13
ο αγγελοσ μη φοβείσθε ιδου
ευαγγελιζομαι μειν χαραν μεγαλην
ητισ εσται και παντι τω λαω οτι ετεχθη
ύμειν σημερον σωτηρ οσ εστιν χρσ κσ
εν πολει δανειδ και τουτούμειν το
σημειον εστω ευρησετε βρεφοσ
εσπαργανωμενον εν φατνη και εξαιφνησ
εγενετο συν τω αγγελω πληθοσ στρατειασ
ουρανου αιτούντων τον θν και λεγοντων
δοξα εν ύψιστοισ θω και επι γησ ειρηνη
εν ανθρωποισ ευδοκιασ και εγενετο
ωσ απηλθον οι αγγελοι απ αυτων
εισ τον ουρανον
και οι ανθρωποι
οι ποιμενεσ ειπον προσ αλληλουσ
διελθωμεν δη εωσ βηθλεεμ
και ίδωμεν το ρημα τουτο το γεγονωση
οο κσ εγνωρισεν ημειν και ηλθον
pannis inuolutum in praesepio et continuo
facta est multitudo cum angelo militiae
caeli laudantes di et dicentium
gloria in altis deo et super terra pax
in hominibus consolationis et factum est
14
15
ut abierunt angeli ab eis
in caelum et homines
pastores dixerunt ad alterutrum
pertranseamus usque bethleem
et uideamus uerbum hoc quod factum est
quod dms demonstrauit nobis et uenerunt
16
σπευδοντεσ και ευρον την μαριαν
festinantes et inuenerunt mariam
και τον ιωσηφ και το βρεφοσ κειμενον
εν τη φατνη ιδοντεσ δε εγνωρισαν
€
17
et iosef. et infantem positum
in praesepio uidentes autem cognouerunt
de uerbo quod factum est
ad eos de infante et omnes
περι του ρηματοσ του λαληθεντοσ
αυτοισ περι του παιδιου και παντεσ
18
qui audiebant mirati sunt de his
quae dicta sunt pastoribus
ad eos maria autem conseruauat omnia
19
uerba haec conmittens in
corde suo et reuersi sunt pastores
20
honorificantes et laudantes dm
οι ακουοντεσ εθαυμαζον περι των
λαληθεντων ύπο των ποιμενων
προσ αυτουσ η δε μαρια συνετηρει παντα
τα ρηματα ταυτα συνβαλλουσα εν τη
καρδια αυτησ και υπεστρεψαν οι ποιμενεσ
δοξαζοντεσ και αινουντεσ τον θν
επι πασιν οισ ηκουσαν και ιδον
καθωσ ελαληθη προσ αυτουσ
και οτε συνετελεσθησαν αι ημεραι
αι οκτω του περιτεμειν το παιδιον
ωνομασθη το ονομα αυτου ιησ
(Fol. 189 0.)
in omnibus quibus audierunt et uiderunt
sicut dictum est ad illos
ΑΙ
et cum consummati sunt dies
octo ut circumciderent infantem
nominatum est nomen eius ihs
(Fol. 19ο α.)
CΑΡ. ΙΙ. 10-21.
168
SEO LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚΑΝ
II.
quod uocatum est ab angelo antequam
conciperetur in uentre matris
22
et cum consummati sunt dies
το κληθεν υπο του αγγελου προ του
συνλημφθηναι αυτον εν κοιλια
μητροσ
και οτε επλησθησαν αι ημεραι
του καθαρισμου αυτου κατα τον νομον
μωϋσεωσ ανηγαγον αυτον εισ ιεροσολυμα
παραστησαι κω καθωσ γεγραπται
23
purgationis eius secundum legem
moysi adduxerunt eum in hierosolyma
adsistere dmo sicut scriptum est
in lege dmi quia omne masculinum
aperiens bulbam sanctum dmo
uocabitur et ut darent sacrificium
.
εν τω νόμω κυ
οτι παν αρσεν
διανοιγον μητρας αγιον κω
κληθησεται και του δουναι θυσιαν
24
secundum quod dictum est in lege dmi
par turturum aut duos nidos
25
columborum
et erat homo
in hierusalem cui nomen symeon
et homo hic iustus
κατα το ειρημένον εν τω νομώ κυ
ζευγοσ τρυγονων η δυο νεοσσουσ
περιστερων και ην ανθρωποσ
εν ξερουσαλημ ω ονομα συμεων
και ο ανθρωποσ ουτοσ δικαιοσ
και ευλαβησ προσδεχομεμενοσ παρακλησι
του ισραηλ και πνα αγιον ην επ αυτον
κεχρηματισμενοσ δε
ην υπο του πνσ
του αγιου μη ιδειν θανατον πριν η
ιδη τον χρν κυ και ηλθεν εν τω πνι
26
et metuens expectans consolationem
istrahel et sps sanctus erat super eum
responsum autem fuerat super eum a spu
sancto non uidere mortem prius
quam
uideat xpm dmi et uenit in spo
in templum et cum inducerent
parentes infantem ihm
27
εισ το ίερον και εν τω εισαγαγειν
τουσ γονεισ το παιδιον την
του ποιησαι αυτουσ
κατα το εθοσ
ut facerent secundum consuetudinem
του νομου περι αυτου και αυτοσ εδεξατο αυτο
28
legis de eo et ipse accepit eum
εισ τασ ανκαλασ αυτου και ηυλογησεν
in alas suas et benedixit
τον θν και ειπεν νυν απολυεισ
29
dm et dixit nunc dismittis
τον δουλον σου δεσποτα κατα το ρημα
serbum tuum dme secundum uerbum
σου εν ειρηνη οτι ειδον οι οφθαλμοι
30
μου το σωτηριον σου
Ο ητοίμασασ
31
κατα προσωπον παντων των λαων
tuum in pace quia uiderunt oculi
mei salutare tuum quod praeparasti
in conspectu omnium populorum
lumen in reuelationem et gloriam
populi tui istrahel et erat pater eius
32
33
φωσ εισ αποκαλυψιν και δοξαν
λαου σου ίστραηλ και ην ο πατηρ αυτου
και η μητηρ θαυμαζοντεσ
επι τοισ λαλουμενοισ περι αυτου
(Fol. 19ο ό.)
et mater mirantes
in his
quae
dicebantur de eo
(Fol. 191 α.)
CΑΡ. ΙΙ. 21-33.
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚΑΝ
169
SEC LUCAN
και ευλογησεν αυτουσ συμεων
ΙΙ. 34
et benedixit eos symeon
και είπεν προσ μαριαν την μητερα αυτου
et dixit ad mariam matrem eius
ίδου ουτοσ κειται εισπτωσιν
ecce hic positus est in ruinam
et in resurrectionem multorum in istrahel
et in signum contradicentem
et tuam ipsius autem animam pertransiet
gladius ut reuelentur
35
multorum cordium consilia
36
Et anna prophetis filia fanuel
de tribu aser et haec processerat
in diebus multis quae uixit annos septem
cum uiro a uirginitate sua
et haec uidua annorum .lxxxiiij.quae non recede
37
bat
de templo ieiuniis et orationibus
seruiens nocte et die
38
τω
και
αυτου πασιν
και εισ αναστασιν πολλων εν τω ισραηλ
και εισ σημειον αντιλεγομενον
και σου δε αυτησ την ψυχην διελευσεται
ρομφαια οπωσ ανακαλυφθωσιν
πολλων καρδιων διαλογισμοι
και αννα προφητισ θυγατηρ φανουηλ
εκ φυλησ ασηρ και αυτη προβεβηκυία
εν ημεραισ πολλαισ ζησασα ετη επτα
μετα ανδροσ απο τησ παρθενειασ αυτησ
και αυτη χηρα ετων 'πο:η ουκ αφιστατο
του ναου νηστειαισ και δεήσεσι
λατρευουσα νυκτα και ημεραν
και αυτη τη ωρα επιστασα ανθωμολογιτο
θω ελαλει
περι
τοισ προσδεχομενοισ λυτρωσιν
εν ιερουσαλημ και ωσ ετελεσαν
απαντα κατα τον νομον κυ υπεστρεψαν
εισ την γαλιλαίαν εισ πολιν εαυτων
ναζαρεθ. καθωσ ερεθη δια του προφητου
οτι ναζωραιοσ κληθησεται το δε παιδιον
ιησ εκραταιουτο και ηυξανετο πληρούμενο
σοφιασ και χαρισ
θυ
ην εν αυτω
επορευοντο
δε
και οι γονεισ αυτου
κατα ετοσ εισϊερουσαλημ εν τη εορτη
του πασχα και οτε εγενετο αυτω ετη:ιβ:
ανεβησαν οι γονεισ αυτου εχοντεσ
εθοσ
τησ εορτησ των
αζυμων και τελεσαντων τασημερασ
εν τω υποστρεφειν αυτουσ απεμεινεν
ο παισιησεν ιερουσαλήμ
ιησ
και ουκ εγνωσαν
(Fol. 191 0.)
39
et in ipsa hora instans depraecabatur
deo et dicebat de eo omnibus
qui spectabant saluationem
in hierusalem et cum consummauerunt
omnia secundum legem dmi reuersi sunt
in galilaeam in ciuitatem suam
nazared sicut dictum est per profetam
quoniam nazoreus uocabitur infans autem
ihs conualescebat et crescebat adinplebatur
sapientia et gratia dei erat cum eo
ibant autem et parentes eius
secundum tempus in hierusalem in die festo
paschae et cum facti sunt ei anni xii
ascenderunt parentes eius habentes
40
41
42
αυτον κατά το
eum secundum consuetudinem diei festi
43
azymorum et consummatis diebus
cum reuerterentur remansit
puer
ihs in hierusalem et nescierunt
(Fol. 192 α.)
22
CΑΡ. ΙΙ. 34-43.
170
SEC LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚΑ.
οι γονισ αυτου και νομίσαντεσ αυτον
ΙΙ. 44
parentes eius et putantes eum
esse in comitatu uenerunt uiam
ειναι εν τη συνοδια ηλθον οδον
ημερασ και αναζητουν αυτον
diei unius et requirebant eum
in
cognatis et inter notos'
et non inuenientes reuersi sunt
45
46
εν τοισ συνγενεσιν και εν τοισ γνωστοισ
και μη ευρισκοντεσ υπεστρεψαν
εισ ιερουσαλημ αναζητουντεσ αυτον
και εγενετο μεθ ημερασ τρεισ
ευρoν αυτον καθημενον εν τω ιερω
εν μέσω των διδασκαλων
ακουοντα αυτων και επερωτώντα
αυτουσ εξεισταντο δε παντεσ
in hierusalem requirentes eum
et factum est post dies tres
inuenerunt eum sedentem in templo
in medio magistrorum
audientem eos et interrogantem
:
soos
47
οι ακουοντεσ αυτου επι τη συνεσει
eos expauescebant autem omnes
qui audiebant eum in intellecto
et responsionibus eius
et uidentes eum de mente facti sunt
και ταισ αποκρισεσιν αυτου
και ιδοντεσ αυτον εξεπλάγησαν
και είπεν προσ αυτον η μητηρ αυτου
et dixit ad eum mater eius
ε
:
49
fili quid fecisti nobis sic
ecce pater tuus et ego dolentes
et tristes quaerebamus te
et dixit ad eos quid quod quaerebatis me
nescitis quoniam in his quae sunt patris mei
oportet me esse ipsi autem non intellexerunt
uerbum quod dixit illis
ουκ
50
51
et descendit cum eis in nazaret
τεκνον τι εποιησάσημειν ουτωσ
ίδου ο πατηρ σου καγω οδυνωμενοι
και λυπoυμενοι εζητουμεν σε
και ειπεν προσ αυτουσ τι οτι εζητειτε με
οιδατε οτι εν τοισ του πρσ μου
δει
με ειναι αυτοι
δε
ου συνηκαν
το ρημα ο ελάλησεν αυτοισ
και κατεβη μετ αυτων εισ ναρεθ
και ην υποτασσομενοσ αυτοισ
η δε μητηρ αυτου διετηρει τα ρηματα
παντα εν τη καρδια αυτησ
και ιησ προεκοπται ηλικια και σοφια
και χαριτι παρα θω και παρα ανθρωποισ
ς: Ενετι δε πεντεκαιδεκατω τησ ηγεμονιασ
τιβεριου καισαροσ επιτροπευοντοσ
ποντιου πειλατου
τησ
toυδαιασ
ηρωδου φιλιππου δε του αδελφου αυτου
et erat subditus illis
mater autem eius conserbabat uerba
omnia in corde suo
52
III.I
et ihs proficiebat aetate et sapientia
et gratia ad dm et ad hominibus
in anno autem quintodecimo ducatus
tiberi caesaris procurante
pontio pilato iudaeae
quaterducatus galilaeae
herode philippi autem fratris eius
(Fol. 193 α.)
τετραρχουντοσ τησ ιτoυραιασ
(Fol. 192 6.)
CAPP. ΙΙ. 43--III. Ι.
ΚΑΤ 171
ΛΟΥΚΑΝ
ΛΟΥΚΑΝ
SEO LUCAN
τετράρχουντοσ τησ ιτoυραιασ
III.
και τραχωνιτιδοσ χωρασ
και λυσανιου τησ αβιλλιανησ
quaterducatus itureae
et trachonitidis regionis
et lysaniae abillianetis
quaterducatus su principe sacerdotum
anna et caipha factum est uerbum dmi
b
2
ad iohanen zachariae filium
ζ
:
in deserto et uenit in omnem
3
regionem iordanis
4
praedicans baptisma paenitentiae
in remisionem peccatorum sicut scriptum est
in libro uerborum esaiae prophetae
uox clamantis in deserto
parate uiam dmi rectas facite
semitas eius omnis uallis
adinpleuitur et omnis mons et collis
5
humiliab et erunt praua
in directum et aspra in uias
6
lenes et uidebit omnis caro salutarem dmi
τετραρχουντοσ επι αρχιερεωσ
αννα και καϊφα εγενετο ρημα θυ
επι ϊωανην τον ζαχαριου υιον
εν τη ερημω: και ηλθεν εισπασαν
την περιχωρον του ϊορδανου
κηρυσσων βαπτισμα μετανοιασ
εισ αφεσιν αμαρτιων ωσ γεγραπται
εν βιβλω λογων ησαϊου του προφητου
φωνη βοωντοσ εν τη ερημω
ετοιμασατε την οδον κυ ευθειασ ποιειτε
τασ τριβουσ υμων πασα φαραγξ
πληρωθησεται και παν οροσ και βουνοσ
ταπεινωθήσεται και εσται τα σκολια
εισ ευθειασ και ετραχιαι εισ οδουσ
λειασ και οψεται πασα σαρξ το σωτηριον κυ
η : Ελεγεν δε τοισ εκπορευομενουσ
οχλοισ βαπτισθηναι ενωπιον αυτου
γεννηματα εχιδνων τισ υμειν
υπεδειξεν φυγειν απο τησ μελλουσησ
οργησ ποιησατε ουν καρπον αξιον
τησ μετανοιασ και μη αρξησθε
λεγειν αυτοισ πατερα εχομεν
τον αβρααμ λεγω γαρύνειν
οτι δυναται ο θσ εκ των λιθων τουτων
εγειραι τεκνα τω αβρααμ ηδη δε
η αξεινη προσ την ριζαν των δενδρων
κειται παν ουν δενδρον μη ποιουν
καρπουσ καλουσ εκκοπτεται και εισ
θ: πυρ βαλλεται και επηρώτησαν αυτον
οι οχλοι λεγοντεσ τι ποιησωμεν
(Fol. 1936.)
7
8
dicebat autem qui egrediebantur
populi baptizari in conspectu eius
progenies uiperarum quis uobis
ostendit fugere a uentura
ira facite ergo fructum dignum
paenitentiae et ne incipiatis
dicere in semet ipsis patrem habemus
abraham dico enim uobis
quoniam potens est ds de lapidibus istis
suscitare filios abrahae iam autem
EVE
9
securis ad radicem arborum
posita est omnis ergo arbor non faciens
fructum bonum exciditur et in
ΙΟ
in ignem mittitur Et interrogauerunt
illum populi dicentes quid faciemus
(Fol. 194 α.)
CΑΡ. ΙΙΙ. Ι- Ιο.
172
SEC LŪCAM
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
III. II
ut salbi simus respondens autem
dixit illis qui habet duas tunicas
det non habentei. et qui habet
escas similiter faciat
12
αυτον
13
uenerunt autem et publicani similiter baptizari
et dixerunt ad eum magister
quid faciamus ut salbi simus
ad ille dixit illis nihil amplius
exigatis aduersus quod praeceptum uobis
est agere interrogauerunt autem et
milites dicentes quid faciemus
ut salbi simus ad ille dixit illis
ένα σωθωμεν αποκριθεισ δε
λεγει αυτοισ ο εχων δυο χιτωνασ
μεταδοτω τω μη εχοντι και ο εχων
βρωματα ομοιωσ ποιειτω
ηλθον δε και τελωνει ομοιωσ βαπτισθηναι .
και ειπαν προσ
διδασκαλε
τιποιησωμεν ϊνα σωθωμεν
ο δε ειπεν αυτοισ μηδεν πλεον
πρασσεται παρα το διατεταγμενον υμειν
πρασσειν. επηρωτησαν δε και
στρατευομενοι λεγοντεσ τιποιησωμεν
ϊνα σωθωμεν ο δε ειπεν αυτοια
μηδενα διασεισητε μηδε
συκοφαντησητε και αρκεισθε τοισ
οψωνιοισ υμων προσδοκωντοσ δε
του λαου και διαλογιζομενων παντων
εν ταισ καρδιαισ αυτων περι ιωανου
: μηποτε αυτοσ εϊη ο χρσ επιγνουσ
τα διανοηματα αυτων ειπεν εγω ύμασ
βαπτιζω εν ύδατι εισ μετανοιαν ο δε
ερχομενοσ ίσχυροτεροσ μου εστιν
ου ουκ ιμι ικανοσ λυσαι τον ιμαντα
του υποδηματοσ αυτοσύμασ
14
neminem concusseritis neque
calumniaueritis et sufficientes estote
15
1
16
ego uos
stipendiis uestris expectantes autem
populo et cogitantium omnium
in cordibus suis de iohane
8
ne forte ipse esset xps conoscens
intellectum eorum dixit
baptizo in aqua in paenitentiam qui autem
uenit fortior me est
cuius non sum dignus solbere corregiam
calciamenti ipse uos
baptizabit in spirito sancto et igni
cuius uentilabrum in manu eius
et purgabit aream
et quidem triticum congregabit
in repositione m paleam autem conburet
igni inextintibili multa quidem et alia
consolans euangelizabat populum
herodes autem quaterducatus cum argueretur
ab eo de herodiade
βαπτεισει εν πνευματι αγιω και πυρι
ια
:
17
18
ου το πτυον εν τη χειρί αυτου
και διακαθαριει την αλωνα αυτου
και τον μεν σειτον συναξει
εισ αποθηκην το δε αχυρον κατακαυσει
πυρι ασβεστω πολλα μεν ουν και ετερα
παραινων ευηνγελιζετο τον λαον
ιβ': Ο δε ηρωδησ ο τετραρχησ ελεγχομενοσ
υπ αυτου περι ηρωδειαδοσ τησ
γυναικοσ του αδελφου αυτου και περι
(Fol. 194 6.)
19
uxore fratris sui et de
(Fol. 195 α.)
CΑΡ. ΙΙΙ. 10--19.
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
173
SEC LUCAM
III.
omnibus quibus fecit malis
herodes adiecit et hoc
20
in omnibus inclusit iohanen in carcare
21
22
παντων ων εποίησεν πονηρών
ο ηρωδησ προσεθηκεν και τουτο
επι πασιν ενεκλισε τον ίωανην εν φυλακη
εγ : εγενετο δε εν τω βαπτισθηναι απαντα
τον λαον και την βαπτισθεντοσ και
και προσευχομενου ανοιχθηναι τον
ουρανον και καταβηναι το πνευμα
το αγιον σωματικω ειδει ωσ περιστεραν
εισ αυτον και φωνην εκ του ουρανού
γενεσθαι ϋιοσ μου ει συ εγω σημερον
ιδ' : γεγεννηκα σε ην δε ιησ ωσ ετων-λ:
αρχομενοσ ωσ ενομειζετο ειναι
ιωσηφ
ιακωβ
μαθθαν
ελεαζαρ
23
υιοσ
Του
του
του
του
ελιουδ
του
ιαχειν
factum est autem cum baptizatus esset omnis
populus et ihu baptizato et
orante aperiri
caelum et descendere spm
sanctum corporali figura quasi columbam
in eum et uocem de caelo
factam filius meus es tu ego hodie
genui te erat autem ihs quasi annorum xxx.
incipiens ut uidebatur esse
filius ιωσηφioseph
qui fuit iacob
qui fuit
matthan
qui fuit
eleazar
qui fuit
eliud
qui fuit
iachin
qui fuit
sadoc
qui fuit
qui fuit
eliacim
qui fuit
abiud
qui fuit
zorobabel
qui fuit
salathiel
qui fuit
iechoniae
qui fuit
ioacim
qui fuit
eliacim
qui fuit
iosia
qui fuit
amos
qui fuit
manasse
qui fuit
ezecia
qui fuit
achas
qui fuit
ioathan
του
σαδωκ
του
azor
του
του
αζωρ
ελιακειμ
αβιουδ
ζoρoβαβελ
σαλαθιηλ
του
του
του
ιέχονιου
Του
ιωακείμ
του
ελιακειμ
του
ιωσεια
του
αμωσ
του
μάνασση
του
εζεκεια
του
αχασ
του
ιωαθαν
(Fol. 195 6.)
(Fol. 190 α.)
CΑΡ. ΙΙΙ, 19-23:
174
SEC LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚΑΝ
του
οζεια
του
νωε
qui fuit
noe
του
αμασιου
του λαμεκ
του μαθουσαλα
του
ιωασ
37
του οχοζιου
του
αινωX
aenox
.
του
τωραμ
του ιαρεδ
του μαλελεηλ
του
του ιωσαφαδ
του ασαφ
του αβιουδ
του ροβοαμ
του σολομων
qui fuit lamech
qui fuit mathusala
qui fuit
qui fuit iared
qui fuit
maleleel
qui fuit
ainan
qui fuit
qui fuit seth
qui fuit adam
qui fuit dei
καιναν
qui fuit ezecia
qui fuit amasiu
qui fuit ioas
qui fuit ochoziae
qui fuit ioram
qui fuit iusafad
qui fuit asaph
qui fuit abiud
qui fuit roboam
qui fuit solomon
qui fuit dauid
qui fuit iesse .
qui fuit obed
qui fuit boos
qui fuit salomon
του
αινωσ
aenos
38
3
του σηθ
του αδαμ
του
δανειο
3Ι
του
θυ
του
ιεσσαι
32
του ωβηλ
του βοοσ
του σαλμων
του
ναασσών
qui fuit
naasson
του αμειναδαβ
qui fuit aminadab
33
του
αραμα
aram
qui fuit
qui fuit
του
ασρωμ
asron
του
φαρεσ
του
ιουδα
του ιακωβ
3+
του
ισακ
qui fuit fares
qui fuit iuda
qui fuit iacob
qui fuit isac
qui fuit abraham
qui fuit thara
qui fuit nachor
qui fuit
του αβρααμ
του θαρα
του
ναχωρ
του
σερουκ
seruc
35
του
ράγας
qui fuit ragau
qui fuit phalec
του φαλεκ
του εβερ
qui fuit eber
qui fuit sala
του
σαλα
του αρφαξαδ
qui fuit arphaxad
36
του
σημ
qui fuit
sem
(Fol. 196 6.)
(Fol. 197 α.)
CΑΡ. ΙΙΙ. 31 --38.
ΚΑΤ ΛΟΥΚΑΝ
175
SEC LUCAN
ιε : ιησ δε πληρησ πνσ αγιου υπεστρεψεν απο του ΙV. I
ιορδανου και ηγετο εν τω πνευματι
ihs autem plenus spu sancto reuersus est ab
iordanen et ducebatur in spiritu
in deserto diebus quadraginta
temptatus a satana
et nihil manducauit in diebus illis
2
εν τη ερήμω ημερασ τεσσαρακοντα
πειραζομενοσ υπο του σατανα
:και ουκ εφαγεν ουδεν εν ταισ ημερασ εκειναισ
και συντελεσθεισών αυτων επεινασεν
Ειπεν δε αυτω ο διαβολοσ ειϋιοσ ει του θυ
ις
3
ειπε ίνα οι λιθοι ουτοι αρτοι γενωνται
et consummatis illis esuriit
dixit autem illis diabolus si filius es dei
dic ut lapides isti panes fiant
Et respondens ihs dixit scriptum est
non in pane solo uiuet homo
sed in omni uerbo dei
4
υποσ
και αποκριθεισ ο ιησ ειπεν γεγραπται
ουκ επ αρτω μονω ζησεται ο ανθρωπο
αλλ εν παντι ρηματι
θυ
και αναγαγων αυτον εισ οροσ ύψηλον
λειαν εδειξεν αυτω πασασ τασ βασιλειασ
5
Et adsumens eum in montem altum
του κόσμου εν στιγμη χρονου
ualde ostendit illi omnia
regna
mundi in momento temporis
et dixit ad eum diabolus tibi dabo
6
και ειπεν προσ αυτον ο διαβολοσ σοι δωσω
τησ εξουσιαν ταυτην απασαν και την δοξαν
τουτων οτι εμοι παραδεδοται και ω αν θελω
hanc potestatem omnem et gloriam
eorum quia mihi tradita est et cui uolo
do illam tu ergo si adoraueris
in conspecto meo eruntua omnia
διδωμι αυτην συ ουν εαν προσκυνησησ
7
ενώπιον εμου έσται σου πασα
ιζ
ιζ
8
Et respondens illi ihs dixit scriptum est
dom dm tuum adorabis et ipsi soli
9
deseruies et adduxit eum in
hierusalem et statuit eum
: και αποκριθεισ αυτω ο ιησ ειπεν γεγραπται
κν τον θν σου προσκυνησεισ και αυτω μονω
λατρευσεισ και ηγαγεν αυτον εισ
ιερουσαλημ και εστησεν αυτον
επι το πτερυγιον του ιερου και ειπεν αυτω
ει ιοσ ει τουτου θυ βαλε σεαυτον εντευθεν
κατω γεγραπται γαρ οτι τοισ αγγελοισ
αυτου εντελειται περι σου του διαφυλαξαι σε
super pinnam templi et dixit illi
si filius es dei mitte te hinc
ΙΟ
diosum scriptum est enim quia angelis
suis demandabit de te ut custodiant te
Σ
et in manus tollent te ne forte
και επι χειρων αρουσιν σε μηποτε
προσκοψησ προσ λιθον τον ποδα σου
και αποκριθεισο ιησ ειπεν αυτω
γεγραπται ουκ εκπειρασεισ κν τον θν σου
I 2
offendas ad lapidem pedem tuum
et respondens ihs dixit illi
scriptum est non temptauis dom dm tuum
et consummata omnem temptationem
diabolus recessit ab eo usque ad tempus
(Fol. 198 α.)
και συντελεσασ παντα πειρασμον
13
o
ο διαβολοσ απεστη απ αυτου αχριχρονου
(Fol. 1976.)
CAP. IV. Ι-13.
176
SEC LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
IV. Ι4
Et conuersus est ihs in uirtute
και υπεστρεψεν ο ιησ εν τη δυναμει του
πνσ εισ την γαλιλαίαν και φημη εξηλθεν
καθ ολησ τησ περιχωρου περι αυτου
και αυτοσ εδασκεν εν ταισ συναγωγαισ
δοξαζομενοσ υπο παντων
ιη : ελθων δε εισ ναζαρεδ οπου ην
κατα το ειωθοσ εν τη ημερα των σαββατων
sps in galilaeam et fama exiuit
per omnem regionem de illo
et ipse docebat in synagogis
gloriam accipiens ab omnibus
15
16
ueniens autem in nazared ubi erat
nutricatus introibit secundum consuetudinem
εισ την συναγωγην και ανεστη
αναγνωναι και επεδoθη αυτω
ο προφητησ ησαιασ και απτυξασ
17
ευρεν τον τόπον ου ην γεγραμμενον
in sabbato in synagogam et surrexit
legere et porrectus est illi
profeta esaias et reuoluens
inuenit locum ubi erat scriptum
sps dmi super me propter quod unxit me
euangelizare pauperibus misit me
adnutiare captiuis remissionem
18
πνα κυ επ εμε ου εινεκεν εχρεισεν με
ευαγγελισασθαι πτωχοισ απεσταλμαι
κηρυξαι αιχμαλωτοισ αφεσιν
και τυφλοισ αναβλεψιν αποστειλαν
τεθραυματισμενουσ εν αφεσει κηρυξαι ενιαυτο
κυ δεκτον και πυξασ το βιβλιον
αποδουσ τω ύπηρετη εκαθισεν
et caecis uisum demittere
19
confractos in remissione adnuntiare annum
20
dmi acceptum et uoluens librum
reddens rninjstro sedit
et omnium in
synagoga
oculi erant intendentes ei
2Ι
και παντων εν τη συναγωγη
οι οφθαλμοι ησαν ατενιζοντεσ αυτω
ηρξατο δε λεγειν προσ αυτουσ σημερον
πεπληρωται η γραφη αυτη εν τοισ ωσιν
ιθ : ύμων: και παντεσ εμαρτυρουν αυτω
και εθαυμαζον επι τοισ λογοισ τησ χαριτοσ
coepit autem dicere ad eos hodie
repleta est scriptura haec in auribus
22
uestris et omnes testabantur ei
τοισ εκπορευομένοισ εκ του στοματοσ
αυτου και ελεγον ουχιϋιοσ ιωσηφ
et mirabantur in uerbis gratiae
qui exiebant de ore
eius et dicebant nonne filius ioseph
est hic et dixit ad eos
κ
:
εστιν ουτοσ: και είπεν προσ αυτουσ
23
παντωσ ερειτε μου την παραβολης
ταυτην ιατρε θεραπευσον σεαυτον
utique dicetis mihi parabolam
hanc medice cura te ipsum
quaecumque audiuimus facta in
cafarnaum fac et hic in
Οσα ηκούσαμεν γεινομενα εισ
καφαρναουμ ποιησον και ωδε εν τη
κα : πατριδι σου
σου :Ειπεν δε αμην αμην λεγω μει
οτι ουδεισ προφητησ δεκτοσ εστιν
(Fol. 198 5.)
24
patria tua dixit autem amen amen dico uobis
quia nemo propheta acceptus est
(Fol. 199 α.)
CAP. IV. Ι4-24.
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚΑΝ
177
SEC LUCAN
κβ:
IV. 25
in patria sua in ueritate dico
uobis multae uiduae erant in
diebus heliae in istrahel quando
clusum est caelum annis tribus et men
sicut facta est famis grandis
26
in omnem terram et ad neminem
εν τη πατριδι εαυτου: επ αληθειασ λεγω
ύμειν πολλαι χηραι ησαν εν ταισ
ημερασ ηλιου εν τωίστραηλ οτε
εκλεισθη ο ουρανοσ ετη τρια και μηνα εξ
ωσ εγενετο λιμοσ μεγασ
επι πασαν την γην και προσ ουδεμιαν
αυτων επεμφθη ηλειασ ει μη εισ
σαρεπτα τησ σιδονιασ προσ γυναικα χηραν
και πολλοι λεπροι ησαν εν τωϊσραηλ
επι ελισαιου του προφητου και ουδεισ
αυτων εκαθαρισθη ει μη ναυμασο συροσ
οι δε επλησθησαν παντεσ θυμου
eorum missus est helias nisi in
27
sarepta sidoniae ad mulierem uiduam
et multi leprosi erant in istrahel
sub eliseo profeta et nemo
eorum mundatus est nisi naemas syrus
illi autem inpleti sunt omnes furore
in synagoga audientes haec
et surgentes eiecerunt eum
28
29
extra ciuitatem et adduxerunt eum
usque ad supercilium montis ubi ciuitas
aedificata est eorum ut praecipitarent
eum ipse autem transiens per medium
eorum abiit et descendit
3ο
κγ :
31
in cafarnaum ciuitatem galilaeae
ad maritimam in finibus
zabulon et nepthalim et erat
docens eos in sabbatis
εν τη συναγωγη ακουσαντεσ ταυτα
και ανασταντεσ εξεβαλον αυτον
εξω τησ πολεωσ και ηγαγον αυτον
εωσ τησ οφρυοσ του ορουσ εφ ου η πολισ
οικοδομηται αυτων ωστε κατακρημνισαι
αυτον αυτοσ δε διελθων δια μέσου
αυτων επορευετο :και κατηλθεν
εισ καφαρναουμ πολιν τησ γαλιλαιασ
την παραθαλασσιον εν οριοισ
ζαβουλων και νεφθαλειμ και ην
διδασκων αυτουσ εν τοισ σαββασιν
και εξεπλησσοντο επι τη διδαχη αυτου
οτι εν εξουσια ην ο λογοσ αυτου
δε εν τη συναγωγη ανθρωποσ εχων
πνα δαιμονιον • ακαθαρτον και ανεκραξεν
φωνη μεγαλη λεγων τιημειν και σοι
ιηυ ναζoρηναι ηλθεσ ημασ ωδε
απολεσαι oιδα σε τισει ο αγιοσ του θυ
και επετιμησεν αυτω ο ιησ λεγων
φειμωθητι και εξελθε απ αυτου
ρειψασ αυτον το δαιμονιον εισ μεσον
(Fol. 199 6.)
κδ :
et mirabantur in doctrina eius
32
κε: ην
33
quoniam in potestate erat uerbus eius
Erat autem in synagoga homo habens
daemonium inmundum et exclamauit
34
uoce magna dicens quid nobis et tibi
ihu nazarenae uenisti nos hic
35
και
perdere scio te quis es sanctus dei
et increpauit illi ihs dicens
ommutesce et exi ab eo et
proiciens eum daemonium in medio
(Fol. 200 α.)
23
CAP. IV. 24-35.
178
SEC LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚΑΝ
IV.
exclamans exibit ab eo
36
nihil nocens eum et factus est
pabor magnus in omnes et
conloquebantur adinuicem dicentes
quis est hic sermo quia in potestate et
uirtute imperat inmundis
spiritibus et exeunt et exiuit
fama de eo in omnem locum
38
regionis surgens autem a synagoga
uenit in domum simonis et andreae
39
40
οσ
ανακραυγασαν τε εξηλθεν απ αυτου
μηδεν βλαψασ αυτον και εγενετο
θαμβοσ μεγασ επι παντασ και
συνελαλουν προσ αλληλουσ λεγοντεσ
τισ ο λογοσ ουτοσ οτι εν εξουσια και
δυναμει επιτασσει τοισ ακαθαρτοισ
πνευμασιν και εξερχονται και εξηλθεν
37
η ακοη περι αυτου εισπαντα τοπον τησ
κς : περιχωρου :αναστασ δε απο τησ συναγωγησ
ηλθεν εισ την οικιαν σιμωνοσ και ανδραιου
πενθερα δε του σιμωνοσ ην κατεχομενη
πυρετω μεγαλω και ηρωτησαν αυτον
περι αυτησ και επισταθεισ επανω αυτησ
επετειμησεν τω πυρετω και αφηκεν
αυτην παραχρημα ωστε αναστασαν
αυτην διακονειν αυτοισ δυσαντοσ δε
του ηλιου παντεσ οι ειχαν ασθενουντασ
νοσοισ ποικιλαισ εφερον αυτουσ
προσ αυτον ο δε ενι εκαστω τασ χειρασ
επιτιθεισ εθεραπευεν αυτουσ
κζ : εξηρχετο δε και δαιμονια απο πολλων
κραυγαζοντα και λεγοντα οτι συ ει
ούιοσ του
θυ
και επιτειμων ουκ εια
αυτα λαλειν οτι ηδεισαν αυτον χρν ειναι
κη : γενομενησ δε ημερασ εξελθων
επορευθη εισ ερημον τοπον και οι
οχλοι επεζήτουν αυτον και ηλθον
εωσ αυτου και επειχον αυτον του μη
πορευεσθαι απ αυτων
ο δε ειπεν
43
προσ αυτουσ οτι δει με και εισ τασ
αλλασ πολεισ ευαγγελισασθαι αυτ
την βασιλιαν του θυ εισ τουτο γαρ
απεσταλην και ην κηρυσσων εισ τασ
44
(Fol. 200 0.)
ΚΕ
41
socrus autem simonis erat conprehensa
febri magna et rogauerunt eum
de ea et instans super eam
increpauit febri et dimisit
eam continuo ut etiam continuo surgentem
eam ministraret eis occidente autem
sole omnes quodquod habebant infirmantes
languoribus bariis adferebant eos
ad eum ille autem unicuique manus
inpones sanabat eos
exiebant autem et daemonia a multis
clamantia et dicentia quia tu es
filius dei et increpans non permittebat
ea loqui quoniam sciebant eum xpm esse
facta autem die exiens
abiit in desertum locum et
et turbae quaerebant eum et benerunt
usque ad eum et detinebant eum ut non
abiret ab eis ad ille dixit
ad eos quoniam oportet me et in alias
ciuitates euangelizare
regnum dei in hoc enim
missus sum et erat praedicans in
(Fol. 201 α.)
셴
​42
CAP, IV, 35-44,
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
179
SEC LUCAN
V.I
κθ : συναγωγασ τησ γαλιλαιασ : εγενετο δε
εν τω τον οχλον επικεισθαι αυτω
του ακουειν τον λογον του θυ εστωτοσ
αυτου παρα την λιμνην γεννησαρεδ
και δεν δυο πλοια εστωτα παρα την λημνη
οι δε αλιεισ απ αυτων αποβαντεσ
επλυνον τα δικτυα ενβασ δε εισεν
synagogis galilaeae factum est autem
in eo dum populus super eum esset
ut audiret uerbum dei stante
illo ad stagnum gennesared
et uidit duas naues stantes ad stagnum
piscatores autem ab eis exientes
lababant retiam ascendens autem in unam
nauem quae erat simonis rogauit
eum inducere a terra
2
3
πλοιον ο ην σιμωνοσ ηρώτησεν
αυτον επαναγαγείν απο τησ γησ
οσον οσον και καθισασ εν τω πλοιω
εδιδασκεν τουσ οχλουσ:οτε δε επαυσατο
quantum quantum et sedens in naue
λ
turbas docebat cum autem cessasset
4
λαλων ειπεν προσ τον σιμώνα
loquens dixit ad simonem
adduc in altum et mittite
5
5
6
7
επαναγαγε εισ το βαθοσ και χαλασατε
τα δικτυα υμων
εισ αγραν ο δε
σιμων
αποκρεισ ειπεν αυτω διδασκαλε
δι ολησ τησ νυκτοσ κοπιασαντεσ ουδεν
ελαβομεν επι δε τω ρηματι σου ου μη
παρακουσομαι και ευθυσ χαλασαντεσ
τα δικτυα συνεκλισαν ϊχθυων πληθοσ
πολυ ωστε τα δικτυα ρησσεσθαι και
κατενευον τοισ μετοχοισ εν τω ετερω
πλοιω του ελθοντασ βοηθειν αυτοισ
ελθοντεσ ουν επλησαν αμφοτερα
τα πλοια ώτε παρα τι βυθιζεσθαι
λα : οδε σιμων προσεπεσεν αυτου τοισ ποσιν
λεγων παρακαλω εξελθε απ εμου
οτι ανηρ αμαρτωλοσ ειμι κε
θαμβοσ γαρ περιεσχεν αυτον
επι τη αγρα των ιχθυων ων συνελαβον
λβ : ησαν δε κοινωνοι αυτου ιακωβοσ
και ιωανησ υιοι ζεβεδαιου ο δε ειπεν
αυτοισ δευτε και μη γεινεσθε αλιεισ
έχθυων ποιησω γαρύμασ αλιεισ ανθρωπω
(Fol. 201 6.)
retias uestras in capturam simon autem
respondens dixit illi magister
per totam noctem laborantés nihil
accepimus in tuo autem uerbo non
praeteribo et confestim mittentes
retias concluserunt piscium multitudine
multam ut etiam retiae rumperentur et
innuebant sociis qui erant in alia
naue ut uenientes adiubarent eos
uenientes ergo inpleberunt utrasque
naues ut etiam penae mergerent
simon autem procidit ad pedes eius
dicens rogo exi a me
quoniam uir peccator sum dme
timor enim adpraehendit eum
in captura piscium quos ceperant
erant autem socii eius iacobus
et iohanes fili zebedaei ille autem dixit
illis uenite et nolite fieri piscatores
piscium faciam enim uos piscatores hominu
(Fol. 202 α.)
8
9
ΤΟ
CAPP, IV, 44-V. 1ο.
180
SEC LŪCAN
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚΑΝ
V. ΙΙ
ad illi audientes omnia dereliquerunt
οι δε ακουσαντεσ παντα κατελειψαν
επι τησ γησ και ηκολουθησαν αυτω
super terra et secuti sunt eum
λ,
12
Et factum est dum esset in una
et
ciuitatium et ecce in qua erat uir leprosus videns
ihn cecidit in facie mdicens
13
dme si uis potes me mundare
extendens autem manum tetigit eum
dicens uolo mundari et confestim
mundatus est et ipse praecepit
14
: και εγενετο εν τω είναι αυτον εν μεια των
πολεων και ιδου ανηρ λεπροσ και ειδων
τον ιην επεσεν επι προσωπον λεγων
κε εαν θελησ δυνασαι με καθαρισαι
εκτεινασ δε την χειρα ήψατο αυτου
λεγων θελω καθαρισθητι και ευθεωσ
εκαθαριστη και αυτοσ παρηγγειλεν
αυτω μηδενι ειπειν απελθε δε
και δειξον σεαυτον τω ίερει και
προσενεγκε περι του καθαρισμου σου .
καθωσ προσεταξεν μωϋσησ ίνα εισ
μαρτυριον ην υμειν τουτο ο δε
εξελθων ηρξατο κηρυσσειν
διαφημειζειν τον λογον ωστε μηκέτι
δυνασθαι αυτον φανερωσεισ πολιν
illi nemini dicere uade autem
et ostende teipsum sacerdoti et
offers pro purificatione tua
sicut praecepit moyses ut sit
in testimonium uobis hoc ille autem
exiens coepit praedicare et
diuulgare uerbum ut non amplius
posse eum palam in ciuitatem
introire sed foris erat in desertis
και
εισελθειν αλλα εξω ην εν ερημοισ
locis et conueniebant ad eum
τοποισ
et uenit iterum in cafarnaum
ses
15
transiebat autem uerbum magis de eo
και συνήρχοντο προσ αυτον
και ηλθεν παλιν εισ καφαρναουμ
διηρχετο δε ο λογοσ μαλλον περι αυτου
και συνήρχοντο οχλοι πολλοι ακουειν
και θεραπευεσθαι απο των ασθενειων
: αυτων: αυτοσ δε ην υποχωρων
et conueniebant turbae multae audire
et curari ab infirmitatibus
λε
16
eorum ipse autem erat subtrahens se
εν ταισ ερημοισ και προσευχόμενοσ
in desertis et orant
Εν
17
και εγενετο
μια των ημερων αυτου
λς : διδασκοντοσ συνελθειν τουσ φαρισαιουσ
και νομοδιδασκαλουσ ησαν δε
συνεληλυθοτεσ εκ πασησ κωμησ
τησ γαλιλαιασ και ιουδαιασ του ασθαι αυτουσ
λζ : και ιδου ανδρεσ φεροντεσ επι κλεινησ
ανθρωπον οσ ην παραλελυμενοσ
και εζητουν εισενεγκεν αυτον
(Fol. 202 6.)
Et factum est in una dierum ipso
docente conuenire pharisaeos
et legis doctores erant autem
congregati ex omni castello
galilaeae et iudaeae ut salbaret eos
et ecce uiri adferentes super lectum
hominem qui erat paralyticus
et quaerebant inducere eum et
(Fol. 203 α.)
18
και
CΑΡ. V. 1--18.
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚΑΝ
181
SEO LUCAN
V. 19
θειναι ενωπιον αυτου και μη ευρoντεσ
ποιασ εισενεγκωσιν αυτον δια τον οχλον
ανεβησαν επι το δωμα και αποσ
ponere in conspectu eius et non inuenientes
qua inducerent eum propter turbam
ascenderunt super tectum et de
tegentes inbrices ubi erat
deposuerunt grabattum cum
τεγασαντεσ τουσ κεραμουσ οπου ην
καθηκαν τον κραβαττον συν τω
παραλυτικω εισ το μεσον ενπροσθεν
paralytico in medio in conspectu
ihu uidens autem ihs fidem eorum
του ιηυ
ιδων δε
τησ την πίστιν αυτων
20
21
λεγει τω παραλυτικω ανθρωπε
αφαιωνται σου αι αμαρτιαι και
ηρξαντο διαλογιζεσθαι οι γραμματεισ
και οι φαρισαιοι εν ταισ καρδιαισ αυτων
λεγοντεσ τι ουτοσ λαλει βλασφημιασ
τισ δυναται αμαρτιασ αφειναι ει μη εισ θσ
επιγνουσ ο ιησ τουσ διαλογισμουσ
αυτων λεγει αυτοισ τι διαλογιζεσθαι
εν ταισ καρδιαισύμων πονηρα
δε ο
22
dicit paralytico homo
dimittentur tibi peccata tua et
coeperunt cogitare scribae
et pharisaei in cordibus suis
dicentes quid hic loquitur blasphemias
quis potest peccata dimittere nisi solus ds
cognoscens autem ihs cogitationes
eorum dicit eis quid cogitatis
in cordibus uestris iniqua
quid est facilius dicere dimittentur tibi
peccata aut dicere surge et ambula
ut autem sciatis quia potestatem habet
filius hominis super terra dimittere
peccata dicit paralytico
tibi dico surge et tolle grabattum tuum
τι εστιν ευκοπωτερον ειπειν • αφαιωνται σου
23
24
αι αμαρτίαι η ειπειν έγειρε και περιπατει
ένα δε ειδητε οτι εξουσιαν εχει
οϋιοσ του ανθρωπου επι τησ αφιναι
αμαρτιασ λεγει το παραλυτικω
σοι λεγω εγειρε και αρον τον κραβαττον σου
και πορευου εισ τον οικον σου
και
25
et uade in domum tuam
παραχρημα αναστασ ενωπιον αυτων
et confestim surgens in conspectu eoru
tollens grabattum abiit in domum suam
honorificans dm et inpleti sunt
timore omnes dicentes uidemus mirabilia
26
27
hodie et uenit iterum ad
αρασ την κλεινην απηλθεν εισ τον οικον αυτου
λη : δοξαζων τον θν: και επλησθησαν
θαμβου λεγοντεσ ειδομεν παραδοξα
σημερον και ελθων παλιν παρα την
θαλασσαν τον επακολουθουντα
αυτω οχλον εδιδασκεν
και παραγων
ειδεν λευει τον του αλφαιου καθημενον
επει το τελωνιον και λεγει
ακολουθει μοι και καταλιπων παντα
(Fol. 2030.)
mare qui autem sequebatur
eum populus docebat et transiens
uidit leui alphaei sedentem
super teloneum et dicit illi
sequere me et relinquens omnia
(Fol. 204 α.)
28
CΑΡ. V. Ι8-28.
182
SEC LUCAN
KAT
ΛΟΥΚ
λθ
V. 29
surgens sequebatur eum et fecit
leui cenam illi
magna in
domo sua et erat turba multa publicanorum
30
et aliorum recumbentium et
αναστασ ηκολουθει αυτω: και εποιησεν
λευει δοχην αυτω μεγαλην εν τη
οικεια αυτου και την οχλοσ πολυσ τελωνων
και αλλων ανακειμενων και οι
φαρισαιοι και οι γραμματεισ εγoνγυζον
προσ τουσ μαθητασ αυτου λεγοντεσ
δια τι μετα των τελωνων εσθιεται
και πεινεται και αποκριθεισ δε ο ιησ
μ
pharisaei et scribae murmurabant
ad discipuloss eius dicentes
quare cum publicanis edit
et bibit respondens autem ihs
dixit ad eos non habent opus
qui salui sunt medico sed qui male
μ :
31
ειπεν προσ αυτουσ
ου χρειάν έχουσιν
32
habent non ueni uocare iustos
οι
33
οιϋγιαινοντεσ ιατρου αλλ οι κακωσ
έχοντεσ ουκ ήλθον καλεσαι δικαιουσ
αλλα αμαρτωλουσ εισ μετανοιαν
δε
ειπαν προσ αυτον δια τι οι μαθηται
ιωανου και οι μαθηται των φαρισαιων
νηστευουσιν πυκνα και δεησεισ
ποιουνται οι δε μαθηται σου ουδεν τουτων
ο δε ιησ ειπεν προσ αυτουσ
μη
δυνανται οι υιοι του νυνφωνοσ
εφ οσον εχουσιν τον νυμφιον μεθ εαυτων
sed peccatores in paenitentiam
ad illi dixerunt ad eum quare discipuli
iohanis et discipuli pharisaeorum
ieiunant frequenter et praecationes
faciunt tu autem discipuli nihil horum
ποιούσιν
34
faciunt ihs autem dixit ad eos
num quid possunt fili sponsi
cum habeant sponsum secum
νηστευειν ελευσονται δε
ημεραι
35
ieiunare uenient autem dies
και οταν απαρθη απ αυτων ο νυμφιοσ
et cum sublatus fuerit ab eis sponsus
tunc ieiunabunt in illis diebus
36
dicebant autem et parabolam ad eos
quoniam nemo inmissuram tunica rude
scindens inmittit in tunicam ueterem
τοτε νηστεύσουσιν εν εκειναισ ταίσημέραισ
Ελεγεν δε και παραβολην προσ αυτουσ
οτι ουδεισ επιβλημα απο ιματιου καινου
σχισασ επιβαλλει επι ιματιον παλαιον
ει δε μηγε και το καινον σχεισει και το
παλαιω ου συνφωνησει το απο του καινου
επιβλημα και ουδεισ βαλλει οινον νεον
εισ ασκουσ παλαιουσ ει δε μηγε ρηξει
si quomi
nus et rudem scindet et
ueterin
on conueniet a rude
37
inmissura et nemo mittit uinum nouum
in utres ueteres si quominus rumpet
ο οινοσ ονεοσ τουσ ασκουσ τουσ παλαιουσ
uinum nouum utres ueteres
και οι ασκοι
και αυτοσ εκχυθησεται
απολουνται αλλα οινον νεον εισ ασκουσ
et ipse effundetur et utres
peribunt sed uinum nouum in utres
38
nobos mittent et arbo
καινουσ βαλλουσιν και αμφοτεροι
(Fol. 204 6.)
(Fol. 205 α.)
ζ.
CΑΡ. V. 28-38.
ΚΑΤ 183
ΛΟΥΚ
ΛΟΥΚ
SEC LUCAN
VI. 1
seruantur
Et factum est eum
in sabbato secundo primo
μα : τηρούνται και εγενετο αυτον
εν σαββατω δευτεροπρωτω δια
πορευεσθαι δια των σποριμων
οι δε μαθηται αυτου ηρξαντο τιλλειν
abire per segetes
2
τουσ σταχυασ και ψωχοντεσ ταισ χερσιν
ησθιον τινεσ δε των φαρισαιων
ελεγον αυτω ειδε τι ποιουσιν
μαθηται σου τοισ σαββασιν ο ουκ εξεστιν
αποκριθεισ δε ο ιησ ελεγεν προσ αυτουσ
οι
3
discipuli autem illius coeperunt uellere
spicas et fricantes manibus
manducabant quidam autem de farisaeis
dicebant ei ecce quid faciunt
discipuli tui sabbatis quod non licet
respondens autem ihs dixit ad eos
numquam hoc le gistis quod fecit
dauid quando esuriit ipse
et qui cum eo erat introibit in domum
dei et panes propositionis
manducauit et dedit et qui cum erant
quibus non licebat manducare si non solis
ουδεποτε τουτο ανεγνωται ο εποιησεν
δανειδ
οτε επείνασεν αυτοσ
και οι συν αυτω εισελθων εισ τον οικον
μβ
sacerdotibus eodem die uidens
quendam operantem sabbato et dixit illi
homo si quidem scis quod facis
beatus es si autem nescis maledictus
et trabaricator legis
6
Et cum introisset iterum in
synagogam sabbato in qua erat homo
aridam habens manum obserbabant
7
του θυ και τουσ αρτουσ τησ προσθεσεωσ
εφαγεν και εδωκεν και τοισ μετ αυτου
οισ ουκ εξον ην φαγειν ει μη μονοισ
: τοισ ίερευσιν : τη αυτη ημερα θεασαμενοσ
τινα εργαζομενον τω σαββατω ειπεν αυτω
ανθρωπε ει μεν οιδασ τι ποιεισ
μακαριοσ ει
ει δε μη οι δασ επικαταρατοσ
και παραβατησει του νομου
και εισελθοντοσ αυτου παλιν εισ την
συναγωγην σαββατω εν η ην ανθρωποσ
ξηραν εχων την χειρα παρατηρουντο
αυτον οι γραμματεισ και οι φαρισαιοι
ει τω σαββατω θεραπευει ϊνα ευρωσιν
κατηγορησαι αυτου. αυτοσ δε
γεινωσκω
τουσ διαλογισμουσ αυτων λεγε
την χειρα εχοντι ξηραν εγειρου και στηθι
εν τω μεσω και αναστασ εσταθη
Ειπεν δε ο ιησ προσ αυτουσ επερωτησω
ύμασ ει εξεστιν τω σαββατο αγαθο
ποιησαι η κακοποιησαι ψυχην σωσαι
η απολεσαι δε
εσιωπων
(Fol. 205 6.)
eum scribae et pharisaei
si sabbato curaret ut inuenirent
8
τω
accusare eum ipse autem sciens
cogitationes eorum dicit illi
qui manum aridam habibat surge et sta
in medio et surgens stetit
dixit autem ihs ad eos interrogabo
uos si licet sabbato ben
9
facere aut malefacere animam saluare
οι
aut perdere ad illi tacuerunt
(Fol. 206 α.)
CAPP. V. 38-VI. 9.
184
SEC LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
VI. 10
Et circumspiciens eos omnes
in ira dicit homini extende
manum tuam et extendit
et restituta est manus eius sicut et alia
5
et dicebat eis quoniam dms est filius
hominis etiam sabbati
II
quo modo
ipsi autem repleti sunt insipientia et
cogitabant ad inuicem
perderent eum factum est autem
in diebus illis exire eum
12
in montem et orare et erat
pernoctans in oratione
μδ :
13
Et cum facta est dies uocauit
discipulos suos et eligens
ab eis . xii: quos et apostolos uocauit
primum simonem quem et petrum
cogno minauit et andre am fratrem
14
και περιβλεψαμενοσ αυτουσ παντασ
εν οργη λεγει των ανθρωπω εκτεινον
την χειρα σου και εξετεινεν
και απεκατεσταθη η χειρ αυτου ωσ και η αλλη
και ελεγεν αυτοισ οτι κσ εστιν οϋιοσ
του ανθρωπου και του σαββατου
αυτοι δε επλησθησαν ανοιασ και
διελογιζοντό προσ αλληλουσ πωσ
μY : απολεσωσιν αυτον : εγενετο δε
εν ταισ ημερασ εκειναισ εξελθειν αυτον
εισ το οροσ και προσευχεσθαι και ην
διανυκτερευων εν τη προσευχη
και οτε εγενετο ημερα εφωνησεν
τουσ μαθητασ αυτου και εκλεξαμενοσ
απ αυτων • ιβ. ουσ και αποστολουσ εκαλεσεν
πρωτον σιμώνα ον και πετρον
επωνομασεν και ανδρεαν τον αδελφον
αυτου και ιακωβον και ιωανην τον
αδελφον αυτου ουσ επωνομασεν
βοανηργεσ ο εστιν υιοι βροντησ και
φιλιππον και βαρθολομαιον και μαθθαιον
και θωμαν τον επικαλουμενον δύδυμος
και ιακωβον τον του αλφαιου και σιμωνα
τον καλουμενον ζηλωτης και ιουδαν
ιακωβου και ιουδαν σκαριωθ. οσ και
με : εγενετο προδοτησ : και καταβασ μετ αυτων
εστη επει τοπου πεδεινου και οχλοσ μαθητω
αυτου και πληθοσ πολυ του λαου απο πασησ
toυδαιασ και αλλων πολεων εληλυθοτων
καθηναι απο των
και οι οχλουμενοι
απο πνευματων ακαθαρτων εθεραπευοντο
και πασο οχλοσ εζητει αψασθε
(Fol. 206 6.)
eius et iacobum et iohanen
15
fratrem eius quos cognominauit
boanerges quod est fili tonitrui et
philippum et bartholomeum et matthaeu
et thoman qui cognominatus est didymus
et iacobum alphei et simonem
qui uocatur zelotes et iudan
iacobi et iudan in scarioth qui etiam
et tradidit eum et descendens cum eis
16
17
stetit in loco campestri et turbae discipuloru
eius et multitudo multa populi ex omni
iudaea et aliarum ciuitatium uenientium
ακουσαι αυτου και
νοσων αυτων
18
audire eum et saluari ab omne
infirmitate eorum et qui uexabantur
spiritibus in mundis curabantur
et omnis populus quaerebat tangere
(Fol. 207 α.)
19
CAP. VI. I – 19:
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚΑΝ
185
SEC LUCAN
αυτου
VI.
eius quia uir ab eo exiebat
et sanabat omnes et eleuans
μς :
:
20
21
οτι δυναμισ παρ αυτου εξηρχετο
και ίατο παντασ και ετιαρασ τουσ
οφθαλμουσ αυτου εισ τουσ μαθητασ ελεγεν
μζ μακαριοι οι πτωχοι οτι ύμετερα εστιν
μη : η βασιλεια του θυ : μακαριοι οι πεινωντεσ
νυν οτι χορτασθήσεσθε
με μακαριου εστε οταν μεισησουσιν ύμασ
οι ανθρωποι και οταν αφορισωσιν
και εκβαλωσιν και ονιδισωσιν το ονομα ύμω
ωσ πονηρον ενεκεν του ϋιου του ανθρωπου
22
oculos suos in discipulos dicebat
beati
pauperes quoniam uestrum est
regnum
dei
beati qui esuriunt
nunc quia saturamini
beati estis quando odierint uos
homines et cum exprobabunt
Et eicient et reprobent nomen uestrum
sicut malum propter filium hominis
gaudete in illo die et
exultate quoniam merces uestra multa
in caelo sic enim faciebant
χαρητε εν εκεινη τη ημερα και
23
σκιρτήσατε οτι υ μισθοσ υμων πολυσ
εν τω ουρανω κατα τα αυτα εποίουν
ν
24
prophetis patres eorum
uerum uae uobis diuitibus quoniam
habetis consolationem uestram
τοισ προφηταισ'οι πατερεσ αυτων
: πλην ουαι μειν τοισ πλουσιοισ οτι
απεχετε την παρακλησιν ύμων
Ουαι υμειν οι ενπεπλησμενοι οτι
ουαι μειν οι
γελωντεσ νυν οτι πενθησεται
και κλαυσεται
:δυ αι μειν οταν
καλωσ υμειν ειπωσιν οι ανθρωποι
πεινάσετε
uae uobis qui repleti estis quoniam
esurietis uae uobis qui
ridetis nunc quoniam plorabitis
et lugetis uae uobis quando
bene uobis dixerint homines
να
να
:
26
κατα τα αυτα εποίουν τοισ
secundum haec faciebant
27
ψευδοπροφηταισ οι πατερεσ αυτων
νβ: αλλα μειν λεγω τοισ ακουουσιν
αγαπατε τουσ εχθρουσ υμων
καλωσ ποιειτε τοισ μεισουσιν ύμασ
ευλογειτε τουσ καταρωμενουσ μασ
προσευχεσθε υπερ των επηρεαζοντων ύμασ
pseudoprophetis patres eorum
sed uobis dico qui auditis
diligite inimicos uestros
benefacite odientibus uos
28
bene dicite maledicentes uos
Ύ :
τω τυπτoντι σε εισ την σιαγόνα
29
παρεχε αυτω και την αλλην
και απο του αιροντοσ σου το ιματιον
και τον χιτωνα μη κωλυσησ
δε
τω αιτουντι σε διδου
orate pro calumniantibus uos
qui te percutit in maxillam
praebe illi et aliam
et ab eo qui tollit tunicam tuam
et palleum ne uetueris
omni autem petenti te da
(Fol. 208 α.)
παντι
3Ο
(Fol. 207 6.)
24
CAP. VI. I9-30.
186
SEC LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
VI.
et ab eo qui tollet tua ne repetieris
νδ :
και από του αίροντοσ τα σα μη απαιτεί
και καθωσ θελετε ένα ποιωσιν υμειν
οι ανθρωποι και μεισ ποιειτε αυτοισ
31
et sicut uultis ut faciam uobis
homines et uos facite illis
νε:
32
και ει αγαπατε τουσ αγαπωντασύμασ
ποια μειν χαρισ εστιν και γαρ οι αμαρτωλοι
et si diligitis diligentes uos
quae uobis gratia est etenim peccatores
hoc faciunt diligentes illos
diligunt et si benefacitis
benefacientibus uobis quae gratia
33
uobis est etenim peccatores
τουτο ποιουσιν
34
hoc faciunt et si feneratis
a quibus speratis recipere quae gratia
uobis est etenim peccatores
peccatoribus faenerant ut
recipiant uerumtamen diligite
inimicos uestros et benefacite
35
et faenerate nihil desperantes
τουτο ποιούσιν τουσ αγαπωντασ αυτουσ
αγαπωσιν και ει αγαθοποιειτε
τουσ αγαθοποιουντασ μασ ποια χαρισ'
ύμειν εστιν και γαρ οι αμαρτωλοι
καν δανιζετε
παρ ων ελπιζεται απολαβειν ποια χαρισ
μειν εστιν και γαρ αμαρτωλοι
αμαρτωλοισ δανιζουσιν ίνα
απολαβωσιν πλην αγαπατε τουσ
εχθρουσύμων και αγαθοποιειτε
και δανιζετε μηδεν αφελπιζοντεσ
και εσται ο μισθοσ υμων πολυσ
και εσεσθαι υιοι ύψιστου οτι αυτοσ
χρηστοσ εστιν
επι τουσ αχαριστουσ
και πονηρουσ γεινεσθε οικτιρμονεσ
καθωσ και ο πατηρ υμων οικτειρμων
εστιν :μη κρεινετε ίνα μη κριθητε
μη καταδικαζετε να μη καταδικασθητε
απολυετε και απολυθησεσθαι
διδοτε και δοθησεται μειν
μετρον καλον σεσαλευμενον
πεπιεσμενον υπερεκχυννομενον
δωσουσιν εισ τον κολμωνύμων
et erit merces uestra multa
et eritis fili altissimi quoniam ipse
suabis est super ingratos
et iniquos estote beneuolentes
sicut pater uester beniuolus est
36
Vs
:
37
a nolite iudicare ut non iudicemini
d date et dabitur uobis
38
mensuram uonam conquassatam
inpletam supereffundentem
dabunt in sinus uestros
in
qua
enim mensura metieritis
B nolite condemnare ut non condemnemini
y dimitte et demittemini
remitietur uobis dicebant autem
39
et parabolam illis numquid potest caecus
ω γαρ μετρώ μετρείτε αντι
νζ : μετρηθησεται μειν : έλεγεν δε
και παραβολην αυτοισ μητι δυναται
τυφλοσ τυφλον oδαγειν ουχι αμφοτεροι
껜
​εισ βοθυνον ενπεσουνται :ουκ εστιν μαθητησ
(Fol. 208 6.)
caecum ducere nonne ambo in fobeam
νη :
40
incident non est discipulus
(Fol. 209 α.)
CΑΡ. VΙ. 30---4ο.
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
187
SEC LUCAN
VI.
πασ εσται ωσο
αυτου
super magistrum confectus autem
omnis erit sicut magister eius
quid autem uides festucam in oculo
4Ι
fratris tui trauem autem
in tuo oculo non inspicis
aut quo modo potes dicere fratri tuo
sine eiciam festucam de
42
oculo tuo et ecce trabis in tuo
oculo est üpocrita eice
primum trauem de oculo tuo
et tunc uidebis eicere
σου
festucam de oculo fratris tui
ξ
:
43
non est arbor bona faciens
fructos malos neque arbor mala
faciens fructos bonos unaquaeque
44
υπερ τον διδασκαλoν κατηρτισμενοσ δε
διδασκαλοσ
νθ: τι δε βλεπεισ το καρφοσ εν τω οφθαλμω
του αδελφου σου την δε δοκον την
εν τω σω οφθαλμω ου κατανοεισ
η πωσ δυνασαι λεγειν των αδελφω σου
αφεσ εκβαλω το καρφοσ εκ του
οφθαλμου σου και ιδου η δοκοσ εν τω σω
οφθαλμω υποκειται υποχρειτα εκβαλε
πρωτον την δοκoν εκ του οφθαλμου σου
και τοτε διαβλεψεισ εκβαλειν
το καρφοσ εκ του οφθαλμου του αδελφου
ουκ εστιν δενδρον καλον ποιουν
καρπουσ σαπρουσ ουδε δενδρον σαπρον
ποιουν καρπουσ καλουσ εκαστον
δενδρον εκ του καρπου αυτου γεινωσκεται
ξα :
: ου γαρ εκλεγονται εξ ακανθων συκα
ουδε εκ βατου σταφυλην τρυγωσιν
έβ
β : αγαθοσ ανθρωποσ εκ του αγαθου
θησαυρου αυτου τησ καρδιασ προφερει
αγαθον και ο πονηροσ εκ του πονηρου
προφερει το πονηρον εκ γαρ
περισσευματοσ καρδιασ καλει το στομα αυτου
: τι δε με λεγεται κε κε και ου ποιειτε
: αλεγω :πασο ερχομενοσ προσ με
και ακουων μου των λογων και ποιων
αυτουσ υποδειξω μειν τινι εστιν
ομοιοσ ομοιοσ εστιν ανθρωπω
οικοδομουντι οικειαν οσ εσκαψεν
και εβαθυνεν και εθηκεν θεμελιον
επι την πετραν πλημυρασ δε γενομενησ
προσερηξεν ο ποταμοσ τη οικεια κεινη
και ουκ ισχυσεν σαλευσαι αυτην τεθεμε
(Fol. 209 6.)
arbor de fructo suo cognoscitur
non enim legunt de spinis ficus
neque de rubo ubam uindemiant
bonus homo de bono
O
45
thensauro cordis sui proferet
bonum et malus de malo
froferet malum de enim
46
Jolie..
abundantia cordis loquitur os eius
quid autem mihi dicitis dme dme et non facitis
quae dico omnis qui uenit ad me
47
et audit mea berba et facit
ea ostendam uobis cui est
similis similis est homini
aedificanti domum qui fodit
et altum fecit et posuit fundamentum
super petram inundatione autem facta
adlisit flumen domui illi
et non potuit mobere illam fun
(Fol. 21ο α.)
CΑΡ. VΙ. 40-48.
188
SEO LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
VI. 49
λιωτο
γαρ επι την πετραν ο δε ακουσασ
και μη ποιησασ ομοιοσ εστιν ανθρωπω
οικοδομησαντι οικειαν επι την γην
χωρισ θεμελιου συνερηξεν ο ποταμοσ
data enim erat super petram qui autem audiuit
et non fecit similis est homini
aedificanti domum
super
terram
sine fundamento adlisit flumen
και συνέπεσεν
και εγενετο το ρήγμα τησ
et concidit et facta est ruina
οικειασ εκεινησ μεγα
domus illius
magna
: και εγενετο οτε ετελεσεν ταυτα τα ρηματα λαλω VΙΙ. 1
ηλθεν εισ καφαρναουμ εκατονταρχου
δε
τινοσ τισ κακωσ εχων ημελλεν τελευταν
2
Et factum est cum consummasset omnia uerba loquens
uenit cafarnaum centurionis autem
cuiusdam puer male habens incipiebat mori
qui erat illi honoratus et audiens de ihs
οσ ην αυτω τιμειοσ και ακουσασ περι του ιηυ
3
misit seniores iudaeorum
rogans eum ut ueniens saluet
τον
αυτου
4.
seruum eius ad illi aduenientes
5
rogabant eum festinanter dicentes
quoniam dignus est cui hoc praestes diligit
enim gentem nostram et synagogam
ipse aedificabit nobis ibat autem
cum eis ihs iam autem non longe
6
cum essed de domo misit
ad eum centurio amicos
dicens ei dme noli te uexare non enim sum
dignus ut sub tectum meum
απεστειλεν πρεσβυτερουσ των ιουδαιων
ερωτων αυτον οπωσ ελθων διασωση
δουλον οι δε παραγενομενοι
ηρωτων αυτον σπουδαιωσ λεγοντεσ
οτι αξιοσ εστιν ω παρεξη τουτο αγαπα
γαρ το εθνοσημων και την συναγωγην
αυτοσ οικοδομησεν ημειν επορευετο δε
μετ αυτων ο ιησ ηδη δε ου μακραν
απεχοντοσ αυτου τησ οικειασ επεμψε
προσ αυτον ο εκατονταρχοσ φιλουσ
λεγων αυτω κε μη σκυλλου ου γαρ ειμι
ικανοσ ϊνα μου υπο την στεγην εισ
ελθησ αλλ ειπε λογω
λογω και ϊαθησεται
ο παισ μου και γαρ εγω ανθρωποσ
ειμι ύπ εξουσιαν τασσομενοσ εχων
υπ εμαυτον στρατιωτασ και λεγω τουτω
πορευου και πορευεται και αλλω ερχου και ερχεται
και τω δουλω μου ποιησον τουτο και ποιει
ακουσασ δε ταυτα ο ιησ εθαυμασεν
και στραφεισ ειπεν τω ακολουθουντι
οχλω αμην λεγω μειν ουδεποτε
τοσαυτην πιστιν ευρoν εν τω ισραηλ
: και υποστρεψαντεσ εισ οικον οι πεμφθεντεσ
(Fol. 21ου.)
7
intres sed dic uerbo et salbabitur
8
puer meum etenim
ego
homo
sub potestate constitutus habens
sub me milites et dico huic
uade et uadit et alii ueni et uenit
et seruo meo fac hoc et facit
9
audiens autem haec ihs miratus est
et conuersus dixit sequenti
populo amen dico uobis numquam
tantam fidem inueni in istrahel
ΙΟ
et conuersi in domum qui missi erant
(Fol. 21Ια.)
CAPP. VI. 48--VΙΙ. 1ο.
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
189
SET LUCAN
VII.
serui inuenerunt aegrum sanum
II
Et alia die ibat in ciuitatem
quae
dicitur
nain et ibant cum eo discipuli
I 2
eius et turba multa factum est autem ut
adpropiaret porte ciuitatis et ferebatur
mortuum filius unicus matri
suae cum esset uidua et multus populus
13
ciuitatis cum ea er at uidens autem
ihs misertus est ei et dixit illi
14
noli plorare et accedens tetigit
sartofagum qui autem portabant steterunt
et dixit iuuenis iuuenis tibi dico
και ειπεν νεανισκε νεανισκε
15
surge et resedit mortuus
δουλοι ευρoν τον ασθενουντα υγιαινοντα
έζ : και τη εξησ επορευετο εισ πολιν καλουμενην
ναϊν και συνεπορευοντο αυτω οι μαθηται
αυτου και οχλοσ πολυσ εγενετο
δε ωσ
ηγγιζεν τη πυλη τησ πολεωσ εξεκομιζετο
τεθνηκωσ ιοσ μονογενησ τη μητρι
αυτου χηρα ουση και πολυσ οχλοσ τησ
πολεωσ συνεληλυθι αυτη
ιδων δε
οιησ εσπλαγχνισθη επ αυτη και ειπεν αυτη
μη κλαιε και προσελθων ήψατο τησ
σορου
οι δε βασταζοντεσ εστησαν
σοι λεγω
εγερθητι και ανεκαθισεν ο νεκροσ
και ηρξατο λαλειν και εδωκεν αυτον
τη μητρι αυτου ελαβεν δε φοβοσ
παντασ και εδοξαζον τον θν λεγοντεσ
οτι προφητησ μεγασ εξηγερθη εν ημειν
και οτι επεσκέψατο ο θσ τον λαον αυτου
ξη και εξηλθεν ουτοσ ο λογοσ εν ολη
τη ιουδαια περι αυτου και εν παση
: τη περιχωρω: εν οισ και μεχρι ιωανου
του βαπτιστου οσ και προσκαλεσαμενοσ
δυο των μαθητων αυτου λεγει
πορευθεντεσ ειπατε αυτω συ ει ο
ερχομενοσ η αλλον προσδοκωμεν
και παραγενομενοι οι ανδρεσ προσ
αυτον ειπαν ιωανησ ο βαπτιστησ
απεσταλκεν ημασ προσ σε λεγων
16
et coepit loqui et dedit eum
matri suae accepit autem timor
omnes et honorificabant dm dicentes
quoniam profeta magnus surrexit in nobis
et quoniam uisitauit ds plebem suam
et exiuit hoc uerbum in totam
:
17
iudaeam de illo et in omni
18
19
regione et in quibus usque ad iohanen
baptistam qui et aduocans
duos ciscipulorum suorum dixit
euntes dicite ei tu es qui
uenturus es an alium expectamus
20
et aduenientes uiri ad
eum dixerunt iohannes baptista
misit nos ad te dicens
21
συ ει ο ερχομενοσ η ετερον προσ
δοκωμεν εν αυτη
δε
τη ωρα εθεραπευεν
πολλουσ απο νοσων και μαστειγων
και πονηρων πνευματων και τυφλουσ
εποιε βλεπεις και αποκρειθεισ ειπεν
(Fol. 211 6.)
tu es qui uenturus es an alium ex
pectamus in ipsa autem hora curabit
multos ab infirmitatibus et plagis
et iniquorum spirituum et caecos
faciebat uidere et respondens dixit
(Fol. 212 α.)
22
CΑΡ. VΙΙ. ΙΟ-22.
190
SEO LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚΑΝ
VII.
illis euntes dicite iohani
quae uiderunt oculi uestri et
quae
audierunt aures uestre quia caeci
uident clodi ambulant
leprosi mundantur et surdi
audiunt mortui resurgunt
23
pauperes euangelizantur et
beatus erit qui non fuerit scandalizatus
in me euntibus autem nuntiis
24
iohanni coepit dicere de iohane
turbis quid existis in desertum
uidere harundinem a
25
uento moueri sed quid
existis uidere hominem in mollibus
αυτοισ πορευθεντεσ ειπατε ίωανη
α ειδον ύμων οι οφθικαια
ηκουσαν ύμων τα ωτα οτι τυφλοι
αναβλεπουσιν χωλοι περιπατουσιν
λεπροι καθαριζονται και κωφοι
ακοουσιν νεκροι εγείρονται
πτωχοι ευαγγελιζονται και
μακαριοσ εστιν οσ αν μη σκανδαλισθη
εν εμοι απελθοντων δε των αγγελων
ιωανου ηρξατο λεγειν περι ιωανoυ τoισ
οχλοισ τι εξηλθατε εισ την ερημον
θεασασθαι καλαμον ύπο
ανεμου σαλευομενον αλλα τι
εξηλθατε ειδειν ανθρωπον εν μαλακoισ
ματιοισημφιεσμενον ίδου οι
εν ιματισμω ενδοξω και τρυφη
διαγοντεσ εν τοισ βασιλειοισ εισιν
αλλα τι εξηλθατε ειδειν προφητην
ναι λεγωϋμειν και περισσοτερον
ο : προφητου :ότι ουδεισ μειζων εν
γεννητοισ γυναικων προφητησ
ιωανου του βαπτιστου ουτοσ εστιν
περι ου γεγραπται ιδου αποστελλω τον
αγγελον μου προ προσωπου
οδον
οα : λεγω δε υμειν οτι ο μεικροτεροσ
αυτου εν τη βασιλεια του θυ μειζων
οβ αυτου εστιν :και πασο λαοσ ακουσασ και οι τελω 29
ναι» εδικαιωσαι τον θν βαπτισθεντεσ
το βαπτισμα ιωανου οι δε φαρισαιοι
και νομικοι την βουλην του θυ ηθετησαν
ογ : : μη βαπτισθεντεσ υπ αυτου :τινι ουν
ομοιωσω τουσ ανθρωπουσ τησ γενεασ
(Fol. 212 6.)
26
27
uestimentis uestitum ecce qui
in uestimentis gloriosis et aepulatione
agent in regibus sunt
sed quid existis uidere profetam
etiam dico uobis et amplius
profeta quoniam nemo maior in
natis mulierum profeta
iohanis baptiste hic est
de
quo scriptum est ecce mitto
angelum meum ante faciem tuam
qui praeparauit uiam tuam
dico autem uobis quoniam qui minor est
eius in regno caelorum maior
illo est et omnis populus audiens et publicani
iustificabit dm baptizati
baptisma iohanis pharisaei autem
et legis doctores consilium dei abusi sunt
non baptizati ab eo cui
ergo
similabo homines generationis
(Fol. 213 α.)
Οσ κατασκευάσει τον
σου
28
:
30
31
CΑΡ. VΙΙ, 22-3Ι.
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
191
SEO LUCAN
ταυτησ και τινι εισιν ομοιοι ομοιοι
VII. 32
huius et cui sunt similes similes
εισιν τοισ παιδιοισ τοισ εν τη αγορα
sunt infantibus qui in foro
sedentibus et adloquentibus
inuicem dicentibus cantabimus uobis
et non saltastis lamentauimus
• ον
33
et non plorastis uenit enim iohanes
baptista neque edens neque bibens
et dicitis daemonium habet
34
uenit filius hominis
edens et uibens et dicitis
ecce homo manducator et
καθημενοισ και προσφωνουσιν
αλληλοισ λεγοντεσ φυλησαμεν μειν
και ουκ ορχησασθαι εθρηνησαμεν
και κεκλαυσατε εληλυθεν γαρ ιωανησ
ο βαπτιστησ μητε
εσθων
μητε πεινων
και λεγετε δαιμονιον εχει
εληλυθεν ούιοσ του ανθρωπου
εσθων και πεινων και λεγετε
ίδου ανθρωποσ φαγοσ και
οινοποτησ φιλοσ τελωνων
και αμαρτωλων και εδικαιωθη
η σοφια απο των τεκνων αυτησ
οδ': ηρωτησεν δε αυτον τισ των φαρισαιων
ϊνα φαγη μετ αυτου
και εισελθων εισ τον
οικον του φαρισαιου κατεκλιθη
και ίδου γυνη εν τη πολει αμαρτωλοσ
γνουσα οτι εν τη οικία του φαρισαιου
κατακειται κομισασα μυρου αλαβαστρον
35
uinipotator amicus publicanorum
et peccatorum et iustificata est
sapientia a filis suis
rogauit autem illum quidam pharisaeorum
36
ut manducaret cum eo et intrans in
37
και στασα οπίσω παρά
τουσ
ποδασ αυτου
38
domum pharisaei recubuit
et ecce mulier in ciuitate peccatrix
sciens quoniam in domo pharisaei
recumbet accipiens unguenti alabastru
et stans retro ad pedes eius
plorans lacrimis inpleuit
pedes eius et capillis
capitis sui extersit et
osculabatur pedes eius
et unguebat unguento uidens autem
pharisaeus ad quem recumbebat
dixit intra se hic si esset propheta
sciebat utique quis et qualis mulier
quae tangit eum quia peccatrix
est et respondens ihs dixit
ad eum simon habeo tibi quod dicere
ad ille dixit magister dic ad ille dixit
(Fol. 214 α.)
κλαιουσα τοισ δακρυσι εβρεξε τουσ
ποδασ αυτου και ταισ θριξει τησ
κεφαλησ αυτησ εξεμαξεν και
κατεφιλει τουσ ποδασ αυτου
και ηλειφεν τω μυρω
ιδων δε
ο φαρισαιοσ παρω κατεκειτο
ειπεν εν εαυτω ουτοσ ει ην προφητησ
εγεινωσκεν αν τισ και ποδαπη η γυνη
η απτομενη αυτου οτι αμαρτωλοσ
και αποκρειθεισο ιησ ειπεν
προσ αυτον σιμων εχω σοι τι ειπειν
ο δε εφη διδασκαλε ειπον
ο δε ειπεν
(Fol. 213 6.)
39
εστιν
40
CΑΡ. VΙΙ. 31-40.
192
SEC LUCAN
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚΑΝ
VII. 41
duo debitores erant cuidam faeneratori
δυο χρεοφιλετε ησαν δανιστη τινι
ο εισ ωφειλεν δηναρια πεντακόσια
ο δε ετεροσ δηναρια πεντηκοντα
unus debebat denarios quingentos
alius autem denarios quinquaginta
μη έχοντων αυτων αποδουναι
42
non habentibus illis unde redderent
43
utrisque donauit quis ergo eum
plus diligit respondens simon
dixit suspicor quoniam cui plus
donauit ad ille dixit illi recte
iudicasti et conuersus ad mulierem
dixit simoni uides hanc
mulierem introibi in domum tuam
et aquam in pedes mihi non dedisti
haec autem lacrimis inrigauit mihi
pedes et capillis suis
τουσ
extersit osculum mihi non dedisti
αμφοτεροισ εχαρισατο τισ ουν αυτον
πλεον αγαπησει αποκριθεισο σιμων
ειπεν ϋπολαμβανω οτι ω το πλεον
έχαρίσατο
ο δε ειπεν αυτω ορθωσ
εκρεινασ
και στραφεισ προσ την γυναικα 44
ειπεν τω σιμωνι βλεπεισ ταυτην
την γυναικα εισηλθον σου εισ την οικιαν
και ύδωρ επι ποδασ μοι ουκ εδωκασ
αυτη δε τοισ δακρισιν εβρεξεν μου
ποδασ και ταισ θριξιν αυτησ
εξεμαξεν φιλημα μοι ουκ εδωκασ
45
αυτη δε αφησ εισηλθον ου διελιπεν
καταφιλουσα μου τουσ ποδασ. ελεω την κεφαλη 46
ουκ ηλειψασ αυτη
δε
μυρω ηλειψεν ου χαριν δε λεγω σοι
47
αφεωνται αυτη πολλα ειπεν δε αυτη
αφεωνται σου αι αμαρτιαι και ηρξαντο
49
οι συνανακειμενοι λεγειν εν εαυτοισ
τισ εστιν ουτοσ οσ και αμαρτιασ αφιησιν
δε
προσ την γυναίκα γυναι
50
η πιστισ σου σεσωκεν σε πορευου εν ϊρηνη
οε : και εγενετο εν τω καθεξησ
haec autem ex quo introibi non cessauit
osculans mihi pedes oleo caput meum
μου
non unxisti haec autem
unguento unxit propter quod dico tibi
dimittentur illi multa dixit autem ei
48
dimissa sunt tibi peccata et coeperunt
qui simul recumbebant dicere intra se
quis est hic qui et peccata dimittit
ειπεν
dixit autem ad mulierem mulier
fides tua te salbam fecit uade in
pace
Et factum est in continenti et ipse
και αυτοσ
VIII. I
διωδευεν κατα πολιν και κωμην
circuibat circa ciuitatem et castellum
2
κηρυσσων και ευαγγελιζομενοσ
την βασιλειαν του θυ και οι.ι ιβ. μετ αυτου
και γυναικεσ τινεσ αι ησα τεθεραπευμεναι
από πνευματων πονηρών και
ασθενιων
μαρια η καλουμενη
μαγδαληνη εξησ.ζ. δαιμονια εξεληλυθει
(Fol. 214 6.)
praedicans et euangelizans
regnum dei et xii cum illo
et mulieres quaedam quae erant curatae
a spiritibus inmundis et
infirmitatibus maria quae uocabatur
magdalene de qua.uii.daemonia exierant
(Fol. 215 α.)
CAPP. VΙΙ. 41 ---VIII. 2.
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚΑΝ
193
SEC LUCAN
VIII. 3
et iohana uxor chuza procuratoris
herodis et susanna et aliae multae
και ιωανα γυνη χουζα επιτροπου
ηρωδου και σουσαννα και ετεραι πολλαι
αιτινεσ και διηκονουν αυτοισ εκ των
: υπαρχοντων αυτων :συνελθοντοσ δε
οχλου πολλου και των την πολιν
quae et ministrabant illis de
ος
05
4
substantia sua congregato autem
populo multo et qui ad ciuitatem
iter faciebant ad eum dixit
επιπορευόμενων προσ αυτον ειπεν
parabolam talem ad eos
παραβολην τοιαυτην προσ αυτουσ
Εξηλθεν ο σπειρων σπειραι τον σπορον
5
Exiuit seminator seminare semen
αυτου
και εν τω σπειρειν ο μεν έπεσε
suum et in quo seminat aliut quidem cedit
ad uiam et conculcatum est et
και αλλο
6
uolatilia comederunt illud. et aliud cecidit
super petram et cum creuisset aridum factū est
7
propter quod non haberet umorem . et aliud cecidit
in medio spinarum et cum germinassent
spinae suffocauerunt illud et aliud
και αλλο
8
cecidit
super
terram bonam et uberam
ακουειν ακουετω
9
παρα την οδον και κατεπατηθη και τα
πετεινα κατεφαγεν αυτο
επεσεν επι την πετραν και φυεν εξηρανθη
δια το μη εχειν ϊκμαδα και αλλο επεσεν
μεσον των ακανθων και συνφυεισαι
αι ακανθαι απεπνιξαν αυτο
επεσεν επι την γην την αγαθην και καλην
και φυεν και εποιησεν καρπον εκατονταπλασιονα
ταυτα λεγων εφωνει ο έχων ώτα
επηρωτων δε
αυτον οι μαθηται αυτου το τισ ειη
η παραβολη αυτη
ο δε ειπεν μειν
δεδοται τα μυστηρια τησ βασιλειασ του θυ
οζ : γνωναι: τοισ δε λοιπoισ
εν παραβολαισ ϊνα βλεποντεσ μη ειδωσιν
και ακουοντεσ μη
συνϊωσιν έστιν δε
αυτη η παραβολη ο σποροσ εστιν ο λογοσ
ο του θυ οι δε
παρα την
οδον
οι ακολουθουντεσ ως ερχεται ο διαβολοσ
και αιρει απο τησ καρδιασ αυτων τον λογον
να μη πιστευσαντεσ σωθωσιν οι δε
et cum germinasset fecit fructum centuplu
haec dicens clamabat qui habet aures
audiendi audiat. interrogabant autem
illum discipuli eius quae essent
parabola haec ad ille dixit. uobis
datum est mysterium regni dei
scire reliquis autem
in parabolis ut uidentes non uideant
et audientes non audiant est autem
1ο
οη :
II
εισιν
12
haec parabola semen est uerbum
dei qui autem ad uiam sunt
qui audiunt quorum uenit diabolus
et tollit a corde eorum uerbum
13
επι την πετραν οι οταν ακουσωσιν μετα
χαρασ δεχονται τον λογον και ριζαν
ut non credentes salui fiant qui autem
super petram qui cum audierunt cum
gaudio accipiunt uerbum et radicem
non habent qui ad tempus credunt
(Fol. 216 α.)
ουκ εχουσιν οι προσ καιρον πιστευουσι
(Fol. 215 6.)
25
CΑΡ. VΙΙΙ. 3-13:
194
SEC LŪCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚΑΝ
και εν καιρω πειρασμου αφιστανται
VIII.
ΤΟ
δε εισ τασ ακανθασ πεσον ουτοι εισιν
14
et in tempore temptationis recedunt
quod autem in spinas cecidit hi sunt
qui audierunt et a sollicitudinibus
diuitiarum et suabitati abientes
suffocantur et non adferent fructum
15
quod autem in terram bonam hi sunt
qui in corde bono audientes
uerbum dei continent et
fructificant in sufferentia
16
Nemo autem lucernam accendens coperit eam
uaso aut suptus lectum ponit
sed
super candelabrum ponit ut qui
intrant uideant lumen
OT
:
17
non est enim absconsum quod non in palam uenit
nec occultum sed ut sciatur
18
πα:
οι ακουσαντεσ και υπο μεριμνων
πλουτου και ηδονων του βιου πορευομενοι
συνπνευγονται και ου τελεσφορoυσιν
το δε εισ την καλην γην ουτοι εισιν
οιτινεσ εν καρδια αγαθη ακουσαντεσ
τον λογον του θυ κατεχουσιν και
καρποφορoυσιν εν υπομονη
οθ : Ουδεισ δε λυχνον αψασ καλυπτει αυτον
σκευει η υποκατω τησ κλεινησ τιθησιν
αλλα επι την λυχνιαν τιθι ϊνα οι εισ
πορευομενοι βλεπωσι το φωσ
ου γαρ εστι κρυπτον ο ου φανερον εσται
ουδε αποκρυφον αλλα ϊνα γνωσθη
και εισ φανερον ελθη βλεπετε ουν
πωσ ακουετε : οσ γαρ αν εχη δοθησεται
αυτω και οσ αν μη εχη αρθησεται
πό
β :
δοκει εχειν : παρεγενετο δε
προσ αυτον η μητηρ αυτου και οι αδελφοι
αυτου και ουκ ηδυναντο συντυχειν
αυτω δια τον οχλον απηγγελη δε αυτω
ότι η μητηρ σου και οι αδελφοι σου
εξω εστηκασιν ζητουντεσ σε ο δε
αποκριθεισ ειπεν αυτοισ· η μητηρ μου και οι
αδελφοι μου ουτοι εισιν οι τον λογον του θυ
: εγενετο δε
εν μια των ημερων αναβηναι αυτον
εισ πλοιον και οι μαθηται αυτου
και ειπεν προσ αυτουσ διελθωμεν
εισ το περαν τησ λιμνησ και ανηχθησαν
πλεοντων δε αυτων αφυπνωσεν
και κατεβη λελαψ ανεμου πολλη
(Fol. 2166.)
et in palam ueniet uidete ergo
quo modo auditis qui enim habet dabitur
ei et qui non habet tolletur
ab eo et quod putat se habere aduenit autem
απ αυτου
και Ο
19
ad eum mater eius et fratres
20
eius et non poterant contingere
ei propter turbam nuntiatum est autem
ei qui materter tua et fratres tui
foras stant quaerentes te ad ille
respondens dixit eis mater mea et
fratres mei hi sunt qui uerbum dei
2Ι
T
:
ακουοντεσ και ποιουντεσ
22
audiunt et faciunt factum est autem
in una dierum ascenderunt eum
in nauem et discipuli eius
et dixit ad eos pertranseamus
in contra stagnum et nauigarunt
nauigantibus autem illis obdormiuit
et descendit procella uenti multa
(Fol. 217 α.)
23
CΑΡ. VΙΙΙ. 13-13.
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
195
SEC
LUCAN
VIII.
in stagnum et conplebantur
et periclitabantur accedentes autem
24
excitauerunt eum dicentes dme dme
perimus ad ille surgens inperauit
εισ την λιμνην και συνεπληρουντο
και εκινδυνευον προσελθοντεσ δε
διηγειραν αυτον λεγοντεσ κε κε
απολλυμεθα ο δε εγερθεισ επετειμησεν
τω ανεμω και το κλυδωνι και επαυσαντο
και εγενετο γαληνη ειπεν δε
που εστιν η πιστοσύμων φοβηθεντεσ δε
εθαυμασαν λεγοντεσ προσ αλληλουσ
uento et undae et cessauerunt
αυτοισ
25
et facta est tranquillitas. dixit autem illis
ubi est fides uestra timentes autes
mirabantur dicentes ad inuicem
τισ αρα ουτοσ εστιν
οτι και τοισ ανεμοισ
επιτασσει και τω ύδατι και υπακουουσιν αυτω
κατεπλευσαν δε εισ την χωραν των
26
quisnam hic est quoniam et uentis
inperat et aquae et obaudiunt ei
deuenerunt autem in regionem
gerasenorum quae est contra
galilaeam et exierunt in terram et
27
obuiauit illi uir de ciuitate
qui habebat daemonia a temporibus multis
qui tunicam non induebatur et
domo non manebat sed in
28
monimentis uidens autem ihm exclamauit
uoce magna dixit
quid mihi et tibi fili altissimi
ne me torqueas dicebat enim
rogo te
29
daemonio in mundo exi ab
γερασηνων ητισ εστιν αντιπερα τησ
γαλιλαιασ και εξηλθον επι την γην και
υπήντησεν αυτω ανηρ εκ τησ
πολεωσ
οσ ειχεν δαιμονια απο χρονων εικανων
οσ ειματιον ουκ ενεδυδισκετο και
εν οικω ουκ εμενεν αλλ εν τοισ
μνημειοισ ειδων δε τον ιην ανεκραξεν
φωνη μεγαλη ειπεν
τι εμοι και σοι ϋιε του ύψιστου δαιομαι σου
μη με βασανισησ ελεγεν γαρ τω
δαιμονιωτω ακαρτω εξελθε απο του
ανθρωπου πολλοισ γαρ χρονουσ
συνηρπακει αυτον εδεσμειτο γαρ
αλυσεσιν και παιδεσ φυλασσομενοσ
και διερησσε τα δεσμα ηλαυνετο γαρ
υπο του δαιμονιου εισ την ερημον
επηρώτησεν δε αυτον ο ιησ λεγων
τι σοι ονομα εστιν ο δε ειπεν λεγιων
ονομα μου πολλα γαρ ησαν δαιμονι
παρεκαλουν δε ίνα μη επιταξη
αυτοισ εισ την αβυσσον απελθειν
ην δε εκει αγελη χοιρων βοσκομενη
(Fol. 217 6.)
30
homine multis enim temporibus
abripiebat eum ligabatur enim
catenis et conpedibus et custodiabatur
et disrumpebat uincula ducebantur enim
a daemonio in desertum
interrogauit autem eum ihs dicens
quid tibi nomen est ad ille dixit legio
nomen mihi multa enim erant daemonia
rogabant autem ut non praeciperet
illis in abyssum abire
erat autem ibi grex porcorum pascentium
(Fol. 218 α.)
ονία
3Ι
32
CΑΡ. VΙΙΙ. 23-32.
196
ΚΑΤ ΛΟΥΚΑΝ
VIII.
in montem rogaban
tem eum
ut in
porcos
introirent
εν τω ορει παρεκαλουν δε αυτον
να εισ τουσ χοιρουσ εισελθωσιν
ο δε πετρεψεν αυτοισ. εξελθοντα δε
τα δαιμονια απου ανθρωπου
e
33
ad ille praecepit eis cum exissent autem
daemonia ab homine
abierunt in porcos
abiit autem grex per
34
praecipitium in stagnum
et suffocata est. uidentes autem qui pascebant
quod factum est fugerunt et nuntiauerunt
in ciuitatem et in
agros
ωρμησαν εισ τουσ χοιρουσ
ωρμησεν δε η αγελη κατα του
κρημνου εισ την λιμνην
και απεπνιγη ειδοντεσ δε οι βοσκοντεσ
το γεγονοσ εφυγαν και απηγγειλαν
εισ την πολιν και εισ τουσ αγρουσ
παραγενομενων δε εκ τησ πολεωσ
και θεωρησαντων καθημενον
τον δαιμονιζομενον σωφρονουντα
και ιματισμενον καθημενον
παρα τουσ ποδασ του ιηυ εφοβηθησαν
γειλαν γαρ αυτοισ οι ιδοντεσ
πωσ εσωθη ο λιων ηρώτησαν δε
35
aduenientes autem de ciuitate
et uidentes sedentem
qui habuerat daemonium sobrium
et uestitum sedentem
36
ad pedes ihu timuerunt
adnuntiauerunt enim illis qui uiderant
quomodo salbatus est legion rogauerunt aute
ihm omnes et regio
37
gerasenorum abire ab eis
38
timore enim magnum conpraehensi erant
ascendens autem reuersus est rogabat aute
eum uir a quo exierant
daemonia ut esset cum eo
τον ιην παντεσ και η χώρα των
γερασηνων απελθειν απ αυτων
φοβω γαρ μεγαλω συνιχοντο
πο : ενβασ δε υπεστρεψεν ηρωτα δε
αυτον ο ανηρ αφου εξεληλυθει
τα δαιμονια ειναι συν αυτω
απελυσεν δε αυτον λεγων πορευου
εισ τον οικον σου διηγουμενοσ οσα σου
ο θσ εποιησεν και απελθων κατα την
πολιν
εκηρυσσεν όσα εποίησεν αυτω
οιησί εγενετο δε εν τω ύποστρεψε
τον ιην αποδεξασθαι αυτον τον οχλον
ησαν γαρ παντεσ προσδοκώντεσ αυτον
39
dismisiti autem illum dicens uade
in domum tuam narrans quanta tibi
ds fecit et uadens in
ciuitatem nuntiabat quanta illi fecit
πε
40
ihs factum est autem cum reuerteretur
ihs excepit eum populus
erant enim omnes expectantes eum
Et ueniens uir cui nomen iairus et
και ελθων
ανηρ
γησ πεσων
41
ουτοσ αρχών τησ συναγωγησ πεσων
υπο τουσ ποδασ του ιηυ παρεκαλει αυτον
(Fol. 218 6.)
hic princeps synagogae cadens
sub pedes ihu rogabat eum
(Fol. 219 α.)
CΑΡ. VΙΙΙ. 32-4Ι.
SEO LUCAN
197
introire in domum eius erat enim
filia illi unica annorum . xii.
σα
moriens et factum est cum
εισελθειν εισ την ο αν αυτου ην γαρ
VIII. 42
θυγατηρ αυτω μονογενησ ετων. ιβ.
αποθνησκου και εγενετο εν τω
πορευεσθαι αυτον οι οχλοι συνεπνιγαν
αυτον και γυνη ουσα εν ρυσι αιματοσ
43
απο αιτων·βιην ουδε εισ ίσχυεν θεραπευσαι
προσελθουσα ηψατο του ματιου αυτου
44
iter faceret turbae suffocabant
45
eum et mulier quae erat in profluuio sanguinis
ab annis.xii.quem nemo poterat curare
. a accedens tetigit tunicam eius
Ÿ eius ihs autem sciens quae exiuit
ab eo uirtus interrogabat quis me tetigit
negantibus autem omnibus dixit petrus
et qui cum eo erant magister turbae te conprimunt
et contribulant et dicis quis me
tetigit ad ille dixit tetigit me quis ego enim
sciui uirtutem exisse a me
uidens autem mulier quia non latuit tremibunda
uenit et procidens ad eum
B et confestim stetit profluuius sanguinis
propter quam causam tetigit eum adnuntiabit
in conspectu omnis populi et quia sanata est
confestim ad ille dixit ei filia
σε
46
47
και παραχρημα εστη η ρυσισ του αιματοσ
αυτησ ο δε ιησ γνoυσ την εξελθουσαν
εξ αυτου δυναμιν επηρωτα τισ μου ηψατο
αρνουμενων δε παντων ειπεν ο πετροσ
και οι συν αυτω επιστατα οι οχλοι συνεχoυσι
και αποθλειβoυσιν και λεγεισ τισ μου
ηψατο ο δε ειπεν ήψατο μου τισ εγω γαρ
εγνων δυναμιν εξελθουσαν απ εμου
ιδουσα δε η γυνη οτι ουκ ελαθεν εντρομοσ ου
ηλθεν και προσπεσoυσα αυτω
δι
ην αιτιαν ηψατο αυτου απηγγειλεν
ενωπιον παντοσ του λαου και οτι λαθη
παραχρημα ο δε ειπεν αυτη θυγατερ
η πιστισ σου σεσωκεν σε πορευου εν ιρηνη
ετι αυτου λαλουντοσ ερχονται απο του
αρχισυναγωγου λεγοντεσ αυτω οτι
τεθνηκεν σου η θυγατηρ · μηκέτι σκυλλε
τον διδασκαλον ο δε τησ ακουσασ
τον λογον απεκριθη αυτω λεγων
μη φοβου μονον πιστευε και σωθησεται
εισελθων δε εισ την οικιαν ουκ αφηκεν
σα
48
fides tua te salbam fecit uade in
pacem
49
adhuc eo loquente ueniunt ab
archisynagogo dicentes illi quoniam
mortua est filia tua iam noli uexare
50
magistrum ihs autem audiens
uerbum respondit illi dicens
noli timere tantum crede et salbabitur
51
intrans autem in domum non admisit
εισελθειν συν αυτω τινα • ει μη πετρον
introire secum quemquam nisi petrum
et iohanen et iacobum et
και ιωανην και ιακωβον και τον
πατερα του κοράσιου και την μητερα
εκλαιον δε παντεσ και εκόπτοντο
52
patrem puellae et matrem
plorabant autem omnes et plangebant
eam ad ille dixit nolite plorare
(Fol. 220 α.)
αυτην
ο δε ειπεν μη καιετε
(Fol. 219 6.)
CΑΡ. VΙΙΙ. 41-52.
198
SEC LŪCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚΑΝ
VIII.
non enim mortua est sed dormit
ου γαρ απεθανεν αλλα καθευδει
γε
και κατελουν αυτου ειδοτεσ οτι
53
et deridebant eum scientes quoniam
mortua est ipse autem tenens manum
eius clamauit dicens puella surge
et conuersus est spiritus eius
et surrexit confestim et praecepit
dari ei manducare parentes autem
56
eius uidentes expauerunt
απεθανεν αυτοσ δε κρατησασ τησ χειροσ 54
αυτησ εφωνησεν λεγων η παισ εγειρε
και υπεστρεψεν το πνευμα αυτησ
55
και ανεστη παραχρημα και επεταξεν
δoθηναι αυτη φαγειν οι δε γονεισ
αυτησ θεωρουντεσ εξεστησαν
παρηγγειλεν δε αυτοισ μηδε ειπειν
πς: το γεγονοσ : συνκαλεσαμενοσ δε
τουσ.ιβ. εδωκεν αυτοισ δυναμιν
και εξουσιαν επι πασαν δαιμονιον
και νοσουσ θεραπευειν και απέστειλεν
αυτουσ κηρυσσειν την βασιλειαν του θυ
πζ
τζ : και ίασθαι τουσ ασθενεισ :και ειπεν προσ αυτουσ 3
μηδεν αιρετε εισ την
μητε ραβδον
praecepit autem illis nemini dicere
quod factum est conuocans autem
IX. I
xii.
dedit eis uirtutem
2
et potestatem super omne daemonium
et infirmitates curare et misit
eos praedicare regnum dei
et sanare infirmos et dix ad eos
οδον
nihil tuleritis in uiam non uirgam
μητε πηραν μητε αρτον μητε αργυριον
neque peram neque panem neque pecuniam
nequae ana duas tunicas habere
et in
quemcumque domum intraueritis
4.
ibi manete et inde exite
μητε ανα δυο χιτωνασ εχειν
και εισης αν οικιαν εισελθητε
εκει μενετε κακείθεν εξερχεσθε
: και οσοι αν μη δεξωνται ύμασ
εξερχομενοι εκ τησ πολεωσ εκεινησ
εκτειναξατε τον κονιορτον των ποδων ύμω
πη
5
et quecumque non acceperint uos
exeuntes de ciuitate illa
εισ μαρτυριον επ αυτουσ
excutite puluerem pedum uestrorum
in testimonium super illos
exeuntes autem circa ciuitates transibant
6
πθ: εξερχομενοι δε κατα πολεισ και ηρχοντο
ευαγγελιζομενοι και θεραπευοντεσ
: ακουσασ δε ηρωδησ
euangelizantes et curantes
ubique audiens autem herodes
9 : πανταχού
7
Ο τετραρχησ τα γεινομενα ηπορείτο
tetrarcha
quae
fiebant confundebatur
οτι
propter quod diceretur a quibusdam quia
iohannes a mortuis surrexit
8
δια το λεγεσθαι ύπο τινων
ιωαννησ εκ νεκρων ανεστη
υπό τινων δε οτι ηλειασ εφανη
αλλοι δε οτι προφητησ των αρχαιων
ηνεστη ειπεν δε ηρωδησ οτι
(Fol. 220 β.)
ab alios autem quoniam helias uisus est
alii autem quia profeta anticus
surrexit dixit autem herodes quia
(Fol. 221 α.)
CAPP. VIII. 52--IX. 9.
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
199
SEC LUCAN
ιωανην εγω απεκεφαλισα τισ δε
IX.
iohanen
ego
decollaui quis est autem
hic de quo ego haec audio
et quaerebat uidere eum et reuersi
apostoli narrauerunt ei quanta
IO
:
όσα
5883925
fecerunt et adsumens eos
recessit seorsum in castellum
εστιν ουτοσ περι ου εγω ταυτα ακουω
και εζήτει αυτον ειδειν :και υποστρεψαντεσ
οι αποστολοι διηγησαντο αυτω
εποιησαν : και παραλαβων αυτουσ
ανεχώρησεν κατιδιαν εισ κωμην
λεγομενην βηθσαϊδα οι δε οχλοι
γνοντεσ ηκολουθησαν αυτω
αποδεξαμενοσ αυτουσ ελαλει
αυτοισ περι τησ βασιλιασ του θυ
και τουσ χρειαν εχοντασ θεραπειασ
Ι
quod dicitur bedsaida turbae autem
και
cognoscentes secutae sunt eum et
suscipiens eos loquebatur
illis de regno dei
et qui opus habebant sanitatis
eius omnes curabat
αυτου παντασίατο
Υ 2
dies autem coepit declinare accedentes autem
οι
duodecim dixerunt ad eum dismitte
turbas ut euntes in proxima
castella et uillas maneant
Οτι
quoniam hic in deserto loco sumus
13
dixit autem ad eos date illis uos
(γ: η
9Y : η δε ημερα ηρξατο κλεινειν : προσελθοντεσ δε
δωδεκα ειπον αυτω απολυσον τον οχλο
ίνα πορευθεντεσ εισ τασ κυκλω
κωμασ και τουσ αγρουσ
καταλυσωσιν
ωδε
εν ερημω τόπω εσμεν
ειπεν δε προσ αυτουσ δοτε αυτοισυτοισ μεισ
φαγειν οι δε ειπαν ουκ εισιν ημειν
πλεον η πεντε αρτοι και δυο ϊχθυεσ
ει μητιημεισ πορευθεντεσ αγορασωμεν
εισπαντα τον λαον τουτον βρωματα
ησαν γαρ ανδρεσ ωσ πεντακισχιλιοι
ειπεν δε προσ τουσ μαθητασ αυτου
manducare ad illi dixerunt non sunt nobis
plus quam quinque panes et duo pisces
nisi forte nos euntes emamus
14
in omnem populum hunc escas
erant enim uiri ut quinque milia
dixit autem ad discipulos suos
κατακλεινατε αυτουσ κλισιασ ωσει ανα
re clinate eos discubitiones sicut
πεντηκοντα και εποιησαν ουτωσ
15
16
λαβων δε τουσ πεντε αρτουσ και τουσ
δυο ϊχθυασ αναβλεψασ εισ τον ουρανον
προσηύξατο και ευλογησεν επ' αυτουσ
και εδιδου τοισ μαθηταισ παρατιθεναι
τοισ οχλοισ και εφαγον και εχορτασθησαν
παντεσ και ηρθη το περισσευμα των
κλασματων κοφινοι δεκαδυο
(Fol. 221 0.)
quinquagenos et fecerunt sic
accipiens autem quinque panes et
duos pisces aspiciens in caelum
orauit et benedixit super eos
et dabat discipulis adponere
turbis et manducauerunt et saturati sunt
omnes et sublatum est quod superauit
fractamentorum cophini duodecim
(Fol. 222 α.)
17
CAP, ΙΧ, 9--17.
200
SĒC LŪCAN
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
οδ
ΙΧ. 18
Et factum est cum essent soli
19
erant cum eo discipuli et interrogauit
eos dicens quem me dicunt
turbae esse ad illi respondentes
dixerunt iohanen baptistam
alii autem helian aut unum ex profetis
20
dixit autem illis uos autem quem me
2Ι
22
: και εγενετο εν τω ειναι αυτουσ κατάμονασ
συνησαν αυτω οι μαθηται και επηρώτησεν
αυτουσ λεγων τινα με λεγουσιν
οι οχλοι ειναι οι δε αποκριθεντεσ
ειπαν ίωανην τον βαπτιστην
αλλοι δε ηλειαν η ενα των προφητων
Ειπεν δε αυτοισυμεισ δε τινα με
λεγετε ειναι αποκριθεισ δε ο πετροσ
: ειπεν τον χρν υιον του θυ :ο δε επιτειμήσασ
αυτοισ παρηγγειλεν μηδενι λεγειν τουτο
ειπων οτι δει τον ύιον του ανθρωπου
πολλα παθειν και αποδοκιμασθήναι
υπο των πρεσβυτερων και αρχιερεων
και γραμματεων και αποκτανθηναι
και μεθ ημερασ τρεισ αναστήναι
9ς: Ελεγεν δε προσ παντασ ει τισ θελει
οπισω μου ερχεσθε αρνησάσθω
εαυτον και ακολουθειτω μοι
οσ γαρ αν θελη την ψυχην αυτου σωσαι
απολεσει αυτην οσ δαν απολεση
την ψυχην αυτου
ενεκενε μου
ουτοσ σωσει αυτην τι γαρ ωφελει
ανθρωπον κερδησαι τον κοσμον ολον
εαυτον δε απολεσαι η ζημιωθηναι
: οσ γαρ αν αιπεσχυνθη εμε και τουσ εμουσ
τουτον οϋιοσ του ανθρωπου επαισχυνθήσεται
οταν ελθη εν τη δοξη αυτου και του πρσ αυτου
και των αγιων αγγελων : λεγω δε
9η
: υμειν οτι αληθωσ εισιν τινεσ
των ωδε εστωτων οι ου μη γευσωνται
θανατου εωσ αν ειδωσιν τον ύιον
23
dicitis esse respondens autem petrus
dixit xpm filium dei ad ille increpauit
eis et praecepit nemini dicere hoc
dicens. quoniam oportet filium hominis
multa pati et exproprari
a presbyteris et a principibus sacerdotum
et scribis et occidi
et post tres dies resurgere
dicebat autem ad omnes si quis uult
post me uenire abneget
semetipsum et sequatur me
qui enim uoluerit animam suam saluare
perdet eam qui autem perdiderit
animam suam propter me
hic salbabit eam quid enim prodeest
homini lucrari mundum totum
semetipsiim autem perdere aut iactum pati
qui enim confusus fuerit me et meos
hunc filius hominis confundetur
24
25
οζ
:
26
27
cum uenerit in regno suo et patris sui
et sanctorum angelorum dico autem
uobis quoniam uere sunt quidam
qui hic stant qui non gustabunt
mortem usque cum uideant filium
hominis uenientem in gloria sua
factum est autem post haec uerba
(Fol. 223 α.)
του ανθρωπου ερχομενον εν τη δοξη αυτου
Εγενετο δε μετα τουσ λογουσ τουτουσ
(Fol. 222 6.)
28
CΑΡ. ΙΧ. 1828.
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
201
SEC LŪCAN
IX.
quasi dies octo et adsumens
petrum et iacobum et iohanen
ascendit in montem orare
29
et factum est cum oraret
η
species uultus eius mutata est
et uestimenta eius alba scoruscantia
και
30
ωσει ημεραι οκτω και παραλαβων
πετρον και ιακωβον και ιωανην
ανεβη εισ το οροσ προσευξασθαι
και εγενετο εν τω προσευχεσθαι αυτον
ιδεα του προσωπου αυτου ηλλοιωθη
και οϊματισμοσ αυτου λευκοσ εξαστραπτω
ίδου ανδρεσ δυο συνελαλουν αυτω
ην δε μωυσησ και ηλειασ οφθεντεσ εν δοξη
ελεγον δε την εξοδον αυτου ην μελλει
πληρoυν εισ ιερουσαλημ ο δε πετροσ
και οι συν αυτω ησαν βεβαρημενοι ύπνω
διαγρηγορησαντεσ δε ίδoν την δοξαν αυτου
και τουσ δυο ανδρασ τουσ συνεστωτασ αυτω
και εγενετο εν τω διαχωρισθήναι αυτουσ
31
32
et ecce duo uiri conloquebantur cum eo
erat autem moyses et helias uisi in gloria
dicebant autem exitum eius quem incipit
conplere in hierusalem petrus autem
et qui cum eo erant.erant grauati somno
euigilantes autem uiderunt gloriam eius
et duos uiros qui simul stabant cum eo
et factum est cum separarentur ab eo
dixit petrus ad ihm magister
bonum est nobis hic esse uis
33
απ αυτου είπεν ο πετροσ τω ιηυ επιστατα
καλον εστιν ημασ ωδε ειναι θελεισ
ποιησω
ωδε
τρεισ σκηνασ μιαν σου
facio hic tria tabernacula unum tibi
34
et unum moysi et unum heliae
nesciens quid dicit. haec autem eo dicente
facta est nubs et obumbrauit eos
timuerunt autem in eo cum illi
35
introierunt in nubem et uox uenit
de nube dicens hic est filius meus
dilectus in quo benesensi audite eum
36
et cum facta fuisset uox inuentus est
και μιαν μωϋσει και μιαν ηλεια
μη
ειδωσαλεγει ταυτα δε αυτου λεγοντοσ
εγενετο νεφελη και επεσκιασεν αυτουσ
εφοβηθησαν δε εν τω εκεινουσ
εισελθειν εισ την νεφελην και φωνη ηλθε
εκ τησ νεφελησ λεγουσα ουτοσ εστιν ο υιοσ μου
ο αγαπητοσ ενω ηυδοκησα ακουετε αυτου
και εν τω γενεσθαι την φωνην ευρεθη
ιησ μονοσ αυτοι δε εσειγησαν και ουδενι
απηγγειλαν εν εκειναισ ταισ ημεραισ
εθεασαν εγενετο δε δια τησ ημερασ
κατελθοντα αυτον απο του ορουσ συνελθειν
αυτω οχλον πολυν και ιδου
ανηρ
απο τoυ oχλου εβoησεν λεγων διδασκαλε
δεομαι σου επιβλεψον επι τον ϋιον μου
οτι μονογενησ μοι εστιν λαμβανει γαρ
(Fol. 2236.)
ihs solus ipsi autem tacuerunt et nulli
dixerunt in illis diebus
φθ
:
ων
37
quae
uiderunt factum est autem
per
diem
descendente eo de monte conuenire
ei turbam multam et ecce uir
38
de turba exclamauit dicens magister
39
rogo te respice super filium meum
quoniam unicus mihi est accipit enim
(Fol. 224 α.)
26
CAP. IX. 28-39.
202
SEC LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
IX.
illum desubito spiritus et adlidit
et disrumpit cum spuma et uix
recedet ab eo et contribulat eum
40
41
et praecatus sum discipulos tuos ut
dimittant eum et non potuerunt
respondens autem ihs dixit o generatio
incredula et peruersa usque quo ero
ad uos et patiar uos
adduc filium tuum adhuc autem
42
accedente eo adlisit eum
αυτου
αυτον εξαιφνησ πνευμα και ρησσει
και σπαρασσει μετα αφρου και μογισ
αποχωρει απ αυτου και συντριβει αυτον
και εδεήθην των μαθητων σου να
απαλλαξωσιν αυτον και ουκ ηδυνήθησαν
αποκριθεισ δε ο ιησ ειπεν ω γενεα
απιστε και διεστραμμενη εωσ ποτε εσομαι
προσύμασ και ανεξομαι υμων
προσενεγκε τον ϋιον σου ετι δε
προσερχομενου αυτου ερρηξεν αυτον
το δαιμονιον και συνεταραξεν
επετειμησεν δε ο ιησ τω ακαθαρτω
πνευματι και αφηκεν αυτον και
απεδωκεν τον
παιδα
τω πατρι
ρ : παντεσ δε εξεπλησσοντο επι τη
μεγαλιοτητι του θυ.: παντων δε
θαυμαζοντων επι πασιν οισ εποιει
ειπεν προσ τουσ μαθητασ αυτου
θεσθαι υμεισ εισ τα ωτα ύμων τουσ λογουσ
pa : τουτουσ ογαριοσ του ανθρωπου
μελλει παραδιδοσθαι εισ χειρασ
ανθρωπων οι δε
ηγνοουν το ρημα
τουτο και ην κεκαλυμμενον απ αυτων
αισθωνται αυτο και εφοβουντο
Επερωτησαι περι του ρηματοσ τουτου
ρβ το τισ αν ειη μειζων αυτων δε
ιησ
ίδων τον διαλογισμον αυτων
τησ καρδιασ επιλαβομενοσ παιδιον
43
daemonium et conturbabit
inperauit autem ihs in mundo
spiritui et dimisit eum et
reddidit puerum patri suo
omnes autem stupuebant in
magnitudine dei omnium autem
mirantium in omnibus
quae
faciebat
dixit ad discipulos suos
ponite uos in aures uestras uerba
44
ista filius enim hominis
45
incipiet tradi in manus
hominum illi autem ignorabant uerbum
hoc et erat coopertum ab eis
ένα μη
ut non sentirent illud et timebant
:
O
46, 47
έστησεν παρ εαυτον και ειπεν οσ αν
48
interrogare de uerbo hoc
quisnam esset maior eorum ihs autem
uidens cogitationem eorum
cordis adprehendens infantem
statuit ad se et dixit quicumque
acceperit infantem hunc in
nomine meo me accipit et eum
qui me misit qui autem minor est
in omnibus uobis hic erit magnus
(Fol. 225 α.)
δεξηται το παιδιον τουτο επι τω
ονοματι μου εμε δεχεται και τον
αποστειλαντα με ο γαρ μεκροτεροσ
εν πασιν υμειν ουτοσ εστε μεγασ
(Fol. 224 6.)
CΑΡ. ΙΧ. 39-48.
ΚΑΤ ΛΟΥΚΑΝ
203
SĒC LUCAN
IX. 49
ργ: αποκριθεισ δε ιωανησ ειπεν επιστατα
ειδομεν τινα επι τω ονόματι σου
εκβαλλοντα δαιμονια και εκωλυσαμεν
αυτον οτι ουκ ακολουθει μεθ ημων
Ειπεν δε ο ιησ μη
κωλυετε αυτον
50
respondens autem iohanes dixit magister
uidimus quendam in nomine tuo
eicientem daemonia et prohibus
eum quia non sequitur nobiscum
dixit autem ihs nolite prohibere eum
qui enim non es contra uos pro uobis
est. factum est autem ut conpleretur
dies adsumptionis eius
et ipse uultum suum firmauit
ρδ
:
51
οσ γαρ ουκ εστιν καθ υμων υπερύμων
εστιν εγενετο δε εν τω πληρoυσθαι
τασ ημερασ τησ αναλημψεωσ αυτου
και αυτοσ το προσωπον αυτου εστηριξεν
του πορεύεσθαι εισ ιερουσαλήμ
και απεστειλεν αγγελουσ προ προσωπου
αυτου και πορευθεντεσ εισηλθον
ut abiret in hierusalem
52
et misit nuntios ante faciem
suam et euntes intrauerunt
εισ κωμην σαμαρειτών ωστε αιτοιμασαι
in castellum samaritanorum ut praepararent
ei et non susceperunt eum quia
αυτω και ουκ εδέξαντο αυτον
Οτι
53
uultus eius erat iens
54
in hierusalem uidentes autem discipuli
eius iacobus et iohanes dixerunt
το πρόσωπον αυτου ην πορευόμενον
εισ ιερουσαλημ ιδοντεσ δε οι μαθηται
αυτου ιακωβοσ και ιωανησ ειπον
κε θελεισ ειπωμεν πυρ καταβηναι
εκ του ουρανου και αναλωσαι αυτουσ
ωσ και ηλειασ εποιησεν
στραφεισ δε
dme uis dicimus ignem descendere
de caelo et consumere eos
55
sicut et helias fecit conuersus autem
επετειμησεν αυτοισ και ειπεν
in crepauit eos et dixit
nescitis cuius spiritui estis
Ουκ
56
et abierunt in alium castellum
57
Et factum est euntibus illis
οιδατε ποιου πνευματοσ εστε
και επορεύθησαν εισ ετεραν καμην
ρε : και εγενετο πορευομενων αυτων
οδω ειπεν τισ προσ αυτον
ακολουθησω σοι οπου αν ύπαγεισ
και ειπεν αυτω ο ιησ αι αλωπεκεσ φωλεουσ
εν τη
in uia dixit quidam ad illum
se quar te quocumque hieris
et dixit illi ihs uul
pes
cubilia
habent et uolatilia caeli
58
habitacula filius autem hominis
έχoυσιν και τα πετεινα του ουρανού
κατασκηνωσεισ ο δε ιοσ του ανθρωπου
ουκ εχει που την κεφαλην κλεινη
Ειπεν δε προσ ετερον ακολουθι μου
ο δε ειπεν επιτρεψον μοι πρωτον
απελθοντα θαψαι τον πατερα μου
(Fol. 225 6.)
59
non habet ubi caput reclinet
dixit autem ad alium sequere me
ad ille dixit permitte mihi primum
ut eam et sepeliam patrem meum
(Fol. 226 α.)
CAP, ΙΧ, 49-59.
204
SEC LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚΑΝ
IX. 6ο
ad ille dixit illi sine mortuos
61
Ο δε ειπεν αυτω αφεσ τουσ νεκρουσ
θαψαι τουσ εαυτων νεκρουσ συ δε
πορευθεισ διαγγελλε την βασιλειαν του θυ
ρς : Ειπεν δε και ετεροσ ακολουθησω σοι κε
επιτρεψον δε μοι πρωτον αποταξασθαι
οικον μου
ο δε ιησ ειπεν αυτω
Ουδεισ εισ τα οπισω βλεπων και επι
και επιβαλλων
την χειρα αυτου επ αροτρον
ευθετοσ
ρζ :
: εισ την βασιλειαν του θυ :απεδειξεν δε
τοισ
62.
sepelire mortuos suos tu autem
uade et praedica regnum dei
dixit autem et alius sequar te dme
permitte autem mihi primum abrenuntiare
qui sunt in domum meam ihs autem dixit illis
nemo retro aspiciens et inmittens
manum suam in aratrum aptus est
in regnuin
dei ostendit autem
Et alios lxxii. et misit eos binos ante faciem
εστιν
X.I
και ετερουσοβ. και απεστιλεν αυτουσ ανα δυο
προ προσωπου αυτου εισ παντα τοπον και πολιν
suam in omnem locum et ciuitatem
2
ubi habebat uenire dicebat autem ad eos
O
messis multa operarii autem pauci
praecamini ergo dom messis ut
mittat operarios in messem suam
ite ecce ego mitto uos sicut
agnos in medio luporum nolite baiolare
sacellu non peram non calciamenta
3
4
et neminem in uiam salutaueritis
5
6
ρη : ου εμελλεν ερχεσθαι : έλεγεν δε προσ
αυτούσ
θερισμοσ πολυσοι δε εργαται ολιγοι
δεηθητε του κυ του θερισμου οπωσ
εργατασ εκβαλη εισ τον θερισμον αυτου
ρθ: Υπαγεται ιδου εγω αποστελλούμασ ωσ
αρνασ μεσον λυκων μη βασταζετε
ρι
:βαλλαντιον μη πηραν μη υποδηματα
και μηδενα κατα την οδον ασπασησθε
ρια :εισ ην αν δε εισελθητε» πρωτον οικιαν
λεγετε ειρηνη τω οικω τουτω
καν η εκει "ιοσ ειρηνησ επαναπαυσετε
επ αυτον η ειρηνη ύμων ει δε μηγε
εφυμασ επιστρεψει η ειρηνη ύμων
ριβ
: εν αυτη δε τη οικεια μενετε εσθοντεσ
και πεινοντεσ τα παρ αυτών
αξιοσ γαρο εργατησ του μισθου
μη μεταβαινετε απο οικιασ εισ
ριγ : οικιαν και εισ ην αν πολιν
εισερχησθε και δεχωνται ύμασ
εσβιετε τα παρατιθεμενα μειν
και θεραπευετε ουσ εν αυτη
ασθενουντασ και λεγετε αυτοισ
(Fol. 226 6.)
in
quamcumque autem intraueritis domum
dicite
pax
domui huic
et si fuerit ibi filius pacis requiescet
in eum pax uestra si quominus
in uos reuertetur pax uestra
in ipsa autem domo manete edentes
et uibentes quae sunt ab eis
dignus est enim operarius mercedem suam
7
αυτου
nolite transire de domo in
8
domum et in
quamcumque ciuitatem
intraueritis et acceperint uos
edite quae adponuntur uobis
et curate qui sunt in ea
infirmi et dicite illis
9
(Fol. 227 α.)
CAPP. IX. 6ο--Χ. 9.
ΚΑΤ ΛΟΥΚΑΝ
205
SEO LUCAN
Χ.
ριδ : ήγγικεν εφυμασ η βασιλεια του θυ
δαν πολιν εισελθητε και μη
δεξωνται μασ εξελθοντεσ εισ τασ
εισ ην
1ο
πλατειασ αυτησ ειπατε και τον κονιορτον
II
τον κολληθεντα ημειν εκ τησ
πολεωσύμων εισ τουσ ποδασ
απομασσομεθα μειν πλην τουτο
I 2
γεινώσκετε ότι ήγγικεν η
η βασιλεια του θυ λεγω δε υμειν
οτι σοδομοισ ανεκτοτερον εσται
εν τη βασιλεια του θυ η τη πολει εκεινη
ουαι σοι χοροζαϊν και βεδσαϊδα οτι
ει εν τυρω και σιδωνι εγενηθησαν
αι δυναμεισ αι γενομεναι εν υμειν
παλαι αν εν σακκω και σπoδω καθημεναι
ριε :
13
adpropiauit super uos regnum dei
in quacumque autem ciuitate intraueritis et no
accipient uos exeunt es in
plateis eius dicite et puluerem
qui adhesit nobis de
ciuitate uestra in pedibus
extergimus uobis uerum tamen hoc
scitote quoniam adpropinquauit
dei dico autem uobis
regnum
quoniam sodomis tolerabilius erit
in regno dei
quam
ciuitati illi
uae tibi chorozain et be dsaida quia
si tyru et sidoni factae essent
uirtutes quae factae sunt in uobis
olim iam in sacco et sidone resedentes
paenitentiam egissent uerum tyro et sidoni
tolerabilius erit
quam
uobis
et tu cafarnaum num quid usque ad caelum
exaltaueris aut usque ad infernum descendet
qui audit uos me audit
et qui spernit uos me spernit
qui autem me audit audit eum
qui me misit reuersi sunt autem
lxxii.cum gaudio dicentes dme
μετενόησαν πλην τυρω και σιδωνι
14
ανεκτοτερον εσται η μειν
15
και συ καφαρναουμ μη εωσ ουρανου
ύψωθηση η εωσ αδου καταβηση
pis
ρις : ο ακουων ύμων εμου ακουει
και ο αθετων ύμασ εμε αθετει
16
o δε
εμου
ακουων
ακουει του
17
ριζ : αποστειλαντοσ με : υπεστρεψαν δε
οι·οβ μετα χαρασ λεγοντεσ κε
και τα δαιμονια υποτασσεται ημειν
et daemonia subdita sunt nobis
εν τω ονοματι σου
ειπεν
δε
αυτοισ
18
in nomine tuo dixit autem ad eos
εθεωρουν τον σαταναν
ωσ
uidebam sanan sicut
αστραπην εκ του ουρανου πεσοντα
ίδου διδωμι μειν την εξουσιαν
19
του πατειν επανω των οφεων
fulgur de caelo cadentem
ecce do uobis potestatem
ut calcetis super serpentes
et scorpiones et super omnem
uirtutem inimici et
και των σκορπιων και επι πασαν
την δυναμιν του εχθρου
και
ουδεν ύμασ αδικησει πλην
(Fol. 227 6.)
20
nihil uos nocebit uerum tamen
(Fol. 228 α.)
CΑΡ. Χ. 9-20.
206
SEO LUCAN
ΚΑΤ' ΛΟΥΚΑΝ
Χ.
ριη : Εν
Εν αυτη
2Ι
εν τουτω μη χερετε οτι τα δαιμονια μειν
υποτασσεται χαιρετε
δε
οτι τα ονοματα
ύμων εγραφη εν τω ουρανω
δε
τη ωρα η γαλλιασατο
εν τω πνευματι τω αγίω και είπεν
εξομολογουμε σοι πατερ κε του
ουρανου και τησ γησ οτι απεκρυψασ
ταυτα απο συνετων και σοφων
και απεκαλυψασ αυτα νηπιοισ
ναι ο πατηρ οτι ουτωσ εγενετο ευδοκια
ριθ : ενπροσθεν σου : παντα μοι παρεδoθη
απο του πατροσ και ουδεισ γεινωσκει
τισ εστιν ούιοσ ει μη ο πατηρ και τισ
εστιν ο πατηρ ει μη οϋιοσ και ω αν
: βουληται ο ϋιοσ αποκαλυψαι : στραφεισ δε
προσ τουσ μαθητασ ειπεν αυτοισ μακαριου
οι οφθαλμοι οι βλεποντεσ α βλεπετε
και ακουοντεσ α ακουετε λεγω γαρ υμειν
οτι πολλοι προφηται ηθελησαν ειδειν
αϋμεισ βλεπετε και ουκ ειδον και ακουσαι
αϋμεισ ακουετε και ουκ ήκουσαν
ρκα : ανεστη δε τισ νομικοσ εκπιραζων
αυτον και λεγων τιποιησασ ζωην
αιωνιον κληρονομησω ο δε ειπεν
in hoc nolite gaudere quoniam daemonia uobis
subdita sunt.gaudete autem quia nomina
uestra scripta sunt in caelis
in ipsa autem hora exultauit
in spiritu sancto et dixit
confiter tibi pater dme
caeli et terrae quoniam abscodisti
haec ab intellegentibus et sapientibus
et reuelasti ea paruolis
etiam pater quoniam sic beneplacitum
in
conspectu tuo omnia mihi tradita sunt
a patre et nemo cognoscit
qui est filius nisi pater et quis
est pater nisi filius et cui
uoluerit filius reuelare conuersus autem
22
23
24
ad discipulos suos dixit eis beati
oculi qui uident quae
uidetis
et audientes quae auditis dico enim uobis
quoniam multi profetae uoluerunt uidere
quae uos uidetis et non uiderunt et audire
quae uos auditis et non audierunt
surrexit autem quidam legis doctor temptans
eum et dicens quid faciens uitam
26
aeternam hereditabo ad ille dixit
προσ αυτον εν τω νομω γεγραπται
ad eum in lege quid scriptum est
quo modo legis
ad ille respondens dixit dililges dom
27
και
dm tuum in toto corde tuo et
in tota anima tua et in tota uirtute tua
πωσ αναγεινωσκεισ
Ο δε αποκριθεισ ειπεν αγαπησεισ κν
τον θν σου εν ολη τη καρδια σου
εν ολη τη ψυχη σου και εν ολη τη ίσχυϊ σου
και τον πλησιον σου ωσ σεαυτον
Ειπεν δε αυτω ορθωσ απεκριθησ
ρκβ: τουτο ποιει και ζησεισ : οδε θελων
εαυτον δικαιωσαι ειπεν προσ τον ιην
(Fol. 228 6.)
et proximum tuum sicut te ipsum
dixit autem illi recte respondisti
28
29
hoc fac et uiues ad ille uolens
se iustificare dixit ad ihm
(Fol. 229 α.)
CAP. X. 20- 29.
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚΑΝ
207
SEC LUCAN
Χ. 30
et quis est mihi proximus suscipiens autem
ihs dixit ei homo quidam
descendebat ab hierusalem in iericho
et incidit in latrones ad illi dispoliantes
et plagas inponentes abierunt
31
dimittentes semiuiuum forte autem
sacerdos quidam descendens per uiam illa
et uidens eum pertransiuit similiter
32
autem et leuita factus ad
και τισ εστιν μου πλησιον υπολαβων δε
οιησ ειπεν αυτω ανθρωποσ τισ
κατεβενεν απο γερουσαλημ εισ ίεριχω
και λησταισ περιεπεν
οι και εκδυσαντεσ
και πληγασ επειθεντεσ απηλθον
αφεντεσ ημιθανη κατα τυχα
ιερευσ τισ καταβαινων εν τη οδω
εκείνη
και ιδων αυτον αντιπαρήλθεν ομοιωσ
δε και λευειτησ γενομενοσ κατα τον
τοπον και ιδων αυτον αντιπαρήλθεν
σαμαριτησ
δε τισ οδευων ηλθεν κατ αυτον
και ιδων αυτον εσπλαγχισθη και
προσελθων κατεδησεν τα τραυματα αυτου
επιχεων ελεον και οινον και επιβιβασασ
ίδιον
κτηνοσήγαγεν αυτον
εισ πανδοχειον και επεμεληθη αυτου
και επι την αυριον εκβαλων δηναρια δυο
εδωκεν τω πανδοκει και ειπεν
επιμεληθητια
και οτι αν προσ
δαπανησεισ εν τω επανερχεσθαι με
εγω αποδωσω τινα ουν δοκεισ πλησιον
33
locum et uidens eum pertransiuit
samaritanus autem quidam transiens uenit ad eu
et uidens eum misertus est et
34
accedens conligauit uulnera eius
infundens oleum et uinum et inponens
eum super suum pecus adduxit eum
in diuersorium et curam habuit eius
αυτον επι
το
35
et in crastinum eiciens denarios duos
dedit stablario et dixit
αυτου
r
36
curam habeto eius et quidquid super
erogaueris cum reuertor
ego restituam quem ego putas proximum
fuisse qui incidit in latrones
ad ille dixit qui fecit misericordiam cum eo
dixit autem ihs uade et tu fac similiter
γεγονεναι του ενπεσοντοσ εισ τουσ ληστασ
37
ειπεν
38
factum est autem cum iter faceret
introibit in castellum quoddam 'mulier aute
nomine martha suscepit eum
39
in domum suam cui erat soror
ο δε ειπεν ο ποιησασ το ελεοσ μετ αυτου
δε
οιησ πορευου και συ ποιει ομοιωσ
Εγενετο δε εν τω πορεύεσθαι αυτον
εισελθειν εισ κωμην τινα γυνη δε τισ
ονοματι μαρθα υπεδέξατο αυτον
εισ τον οικον αυτησ και τηδε ην αδελφή
καλουμενη μαρια η παρακαθισασα
παρα τουσ ποδασ του κυ ηκουε τον λογον
η δε μαρθα περιεσπατο περι πολλην
διακονιαν επισταθεισ δε ειπεν κε
ου μελι σοι οτι η αδελφή μου κατελιπεν με
(Fol. 229 6.)
nomine maria
quae
adsidens
ad pe des dmi audiebat uerbum
40
martha autem abalienabatur in multum
ministerium instans autem dixit ad dome
non tibi cura est quia soror mea dereliquid me
(Fol. 230 α.)
CAP. X. 29-40.
.
208
SEC LUCAN
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
Χ.
solam ministrare dic ergo illi
ut me adiubet respondens autem ihs
41
μόνην
διακονειν ειπον ουν αυτη
να μου αντιλαβητε αποκριθεισ δε ο ιησ
ειπεν αυτη μαρθα μαρθα θορυβαζη μαρια τη
αγαθην μεριδα εξελεξατο η ουκ αφαιρεθησεται
42
dixit ei martha martha turbas te maria
bonam partem elegit quae non auferetur
ρκγ: αυτησ και εγενετο εν τω ειναι αυτον
XI.I
ab ea
et factum est cum esset
in loco quodam orantem et cum
cessauit dixit quidam de discipulis eius
ad eum dme doce nos orare
sicut et iohanes docuit nos
2
εν τόπω τινι προσευχόμενον και ωσ
επαύσατο ειπεν τισ των μαθητων αυτου
προσ αυτον κε διδαξον ημασ προσευχεσθαι
καθωσ και ιωανησ εδιδαξεν τουσ
μαθητασ αυτου
ο δε ειπεν οταν
προσευχησθε μη βαττολογειτε ωσ οι λοιποι
δοκoυσιν γαρ τινεσ οτι εν τη πολυλογεια
αυτων εισακουσθήσονται αλλα προσευχόμενοι
λεγετε πατερ ημων ο εν τοισ ουρανοισ
αγιασθήτω ονομα σου εφημασ
ελθετω σου η βασιλεια γενηθήτω το
θελημα σου ωσ εν ουρανω και επι γησ
discipulos suos
ad ille dixit cum
oratis nolite multum loqui sicut et ceteri
putant enim quidam quia in multiloquentia
sua exaudientur sed orantes
dicite pater noster qui in caelis es
sanctificetur nomen tuum super nos
ueniat regnum tuum fiat
uoluntas tua sicut in caelis et in terra
3
panem nostrum cottidianum
τον αρτον ημών τον επιούσιον
δοσ
ημειν σημερον και αφεσημειν
da nobis hodie et dimitte nobis
4
debita nostra sicut et nos
τα οφιλεματα ημων ωσ και ημεισ
αφειομεν τοισ οφειλεταισ ημων
dimittimus debitoribus nostris
et ne inducas nos in temptatione
sed libera nos a malo
5
Et dixit quis ex uobis
habebit amicum et ibit ad eum
media nocte et dicit illi amie
6
και μη εισενεγκησημασεισ πειρασμον
αλλα ρυσαι ημάς από του πονηρου
ρκό: : και ειπεν τισ εξύμων
εξει φιλον και πορευσεται προσ αυτον
μεσανυκτιου και ερει αυτω φιλε
χρησον μοι τρεισ αρτουσ επειδη
φιλοσ μοι παρεστιν απ αγρου και ουκ εχω
ο παραθησω αυτω εκεινοσ δε εσωθεν
αποκρειθεισ ερει μη μοι κοπουσ παρεχε
ηδη η θυρα κεκλισται και τα παιδια μου μετ εμου
εν τη κοιτη εστιν ου δυναμαι αναστασ
δουναι σοι λεγω μειν ου δωσει αυτω
(Fol. 23o 6.)
7
commoda mihi tres panes quia
amicus mihi superuenit de agro et non habeo
quod adponam illi ad ille deintus
respondens dicit noli mihi molestus esse
iam osteum clusum est et pueri mecum
in cubili sunt non possum surgens
8
dare tibi dico uobis non dabit ei
(Fol. 231 α.)
CAPP. X. 40---ΧΙ. 8.
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
209
SEC LÚCAN
ΧΙ.
9
αναστασ δια το ειναι αυτον φιλον αυτου
διαγε την αναιδιαν αυτου εγερθεισ
ρκε : δωσει οσον χρηζει : καγω μειν λεγω
αιτειτε και δοθησεται μειν ζητειτε
και ευρησεται κρουετε και ανοιχθησεται μειν
πασ γαρο αιτων λαμβανει και ο ζητων
ΙΟ
ευρισκει και το κρουόντι ανοίγεται
II
τισ δε εξ υμων τον πατερα
ούιοσ αιτησει
αρτον • μη λιθον αυτω επιδωσει η και
ιχθυς αιτησει μη αντιϊχθυοσ οφιν αυτω
επιδωσει εαν δε και ωον αιτησει μη
surgens propter quod amicus eius sit
propter inprobitatem eius surgens
dabite quantum opus habet et ego dico uobis
petite et dabitur uobis quaerite
et inuenietis pulsate et aperietur uobis
omnis enim qui petit accipit et qui querit
inueniet.et pulsanti aperietur
quis autem ex uobis patrem suum filius petit
panem num quid lapidem ei dabit aut
piscem petierit numquid pro pisce serpentem ei
dabit et si ouum petierit num quid
scorpionem ei dabit si ergo uos
cum sitis iniqui scitis data bona
dare filis uestris quanto magis
pater de caelo dabit bonum datum
petentibus eum haec autem dicente
I 2
13
σκορπιον αυτω επειδωσει ει ουν μεισ
πονηροι οντεσ οιδατε δοματα αγαθα
διδοναι τοισ τεκνοισύμων ποσο μαλλο
ο πατηρ ο εξ ουρανου δωσει αγαθον δομα
τοισ αιτουσιν αυτον
ταυτα
δε
ειποντοσ
14
eo offertur illi daemonios us
surdus et eiecto eo omnes
15
16
17
αυτου προσφερετε αυτω δαιμονιζομενοσ
κωφοσ και εκβαλοντοσ αυτου παντεσ
ρκς : εθαυμαζον και τινεσ εξ αυτων ειπον
νβεελζεβουλ αρχοντι των δαιμονιων
ρκζ : εκβαλλει τα δαιμονια : ο δε αποκριθεισ
ειπεν πωσ δυναται σατανασ σαγαν
ρκη : εκβαλειν : ετεροι δε πειραζοντεσ σημειον
ρκή : εξ ουρανου εζητουν παρ αυτου : αυτοσ δε
ειδωσ αυτων τα διανοηματα
ειπεν αυτοισ πασα βασιλεια διαμερισθεισα
εφ εαυτην ερημουται και οικοσ επ οικον πεσιται
ει δε και ο σατανασ εφ εαυτον διαμερισθη
ου σταθησεται η βασιλεια αυτου οτι λεγετε
εν βεελζεβουλ εκβαλλειν με τα δαιμονια
ει δε εγω εν βεελζεβουλ εκβαλλω
τα δαιμονια υιοι ύμων
εκβαλλουσιν δια τουτο αυτοι ύμων
(Fol. 231 6.)
mirabantur et quidam ex eis dixerunt
in beelzebul principe dae moniorum
eicit daemonia ad ille respondens
dixit quodo potest satanas satanan
eicere alii autem temptantes signum
de caelo quaerebant ab eo ipse autem
sciens eorum cogitationes
dixit illis omne regnum diuisum
super se deseretur et domus super domum cadet
si autem et satanas super se diuisus est
non stabit regnum eius quia dicitis
in beelzebul eicere me daemonia
Ι8
19
si autem ego in beelzebul eicio
Εν τι
daemonia fili uestri in
quo
eicient propter hoc ipsi uestri
(Fol. 232 α.)
27
CΑΡ. ΧΙ. 8–19.
210
SEO LUCAN
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
κριται εσονται:
ει δε
εγω εν
δακτυλω θυ
ΧΙ. 2Ο
21
εκβαλλω τα δαιμονια αρα εφθασεν
εφυμαση βασιλεια του θυ οταν ο ισχυροσ
καθωπλισμενοσ φυλασσει την αυλην
αυτου εν ιρηνη εστιν τα ύπαρχοντα αυτου
εαν δε ισχυρότεροσ επελθων
πανοπλίαν αυτου αιρει εφη πεποιθεν
και τα σκυλα αυτο διαδιδωσιν
την
22
iudices erunt si autem ego in digito dei
eicio daemonia forsitam adpropinquauit
in uos regnum dei
dei quando fortis
armatus custodit aulam
suam in pace est substantia eius
si autem fortior superuenerit
armaturam eius tollit in qua confidet
et spolia eius diuidet
qui non est mecum contra me est
et qui non congregat mecum dispargit
cum autem immundus spiritus exierit
ab homine uadit per arida
loca quaerens requiem et non
inueniens dicit reuertar in
ο μη ων μετ εμου κατ εμου εστιν
23
24
και ο μη συναγων μετ εμου σκορπιζει
ρλ : οταν δε το ακαθαρτον πνευμα εξελθη
απο του ανθρωπου διερχεται δια των ύδρων
τοπων ζητουν αναπαυσιν και μη
ευρισκον λεγει ύποστρεψω εισ τον
οικον μου
οθεν εξηλθον και ελθων
domum meam unde exiui et ueniens
ευρισκι σεσαρωμενον κεκοσμημενον
inuenit mundatum adornatum
πορευεται και παραλαμβανει αλλα
26
uadit et adsumit alios
επτα πνευματα πονηρότερα εαυτού
septem spiritus nequiores se
* et intrant et habitant et fiunt
και εισελθοντα κατοεκει και γεινεται
27:
y peiora prioribus factum est autem
in eo cum diceret haec mulier quaedam
eleuans uocem de pleue dixit illi
β: nouissima hominis illius
ueatus uenter quite baiolauit
et mamillae quas suxisti ad ille dixit
etiam beati qui audiunt
28
τα εσχατα του ανθρωπου εκεινου
ρλα : χειρονα των πρωτων εγενετο δε
εν τω λεγειν αυτον ταυτα γυνη τισ
επαρασα φωνην εκ του οχλου ειπεν αυτω
μακαρια η κοιλια η βαστασασα σε
και μασθοι ουσ εθηλασασ ο δε ειπεν
μενουνγε μακάριοι οι ακουεντεσ
τον λογον του θυ και φυλασσοντεσ
ρλβ: : των δε οχλων επαθροζομενων
ηρξατο λεγειν η γενεα αυτη γενεα
πονηρα εστιν σημειον επειζητει
και σημειον ου δοθησεται αυτη
ει μη το σημειον ϊωνα καθωσ
γαρ
εγενετο ΐωνασ σημιoν τοισ νινευταια
(Fol. 232 6.)
uerbum dmi et custodiunt
29.
turbis autem congregatis
coepit dicere generatio haec generatio
iniqua est signum quaerit
et signum non dabitur ei
nisi signum ionae sicut enim
fuit ionas signum in nineuitis
(Fol. 233 α.)
30
CAP. XI. 19-30.
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚΑΝ
211
SEC
LUCAN
ουτωσ εσται και οϋιοσ του ανθρωπου
XI.
sic erit et filius hominis
τη γενεα ταυτη
και καθωσ ΐωνασ
generationi huic et sicut ionas
εν τη
κοιλια του κητουσ εγενετο
in uentre ceti fuit
tribus diebus et tribus noctibus
sic et filius hominibus in terra
31
regina austri exsurget cum
uiris generationis huius et
condemnabit eam quia uenit de
finibus terrae audire sapientiam
solomonis et ecce plus quam solomon
τρισ ημερασ και τρεισ νυκτασ
ουτωσ και οϋιοσ του ανθρωπου εν τη γη
βασιλισσα νοτου εγερθησεται μετα των
ανδρων τησ γενεασ ταυτησ και
κατακρινει αυτουσ οτι ηλθεν εκ των
περατων τησ γησ ακουσαι την σοφιαν
σολομωνοσ και ϊδου πλεον σολομωνοσ
pły: wde
: ουδεισ λυχνον αψασ εισ κρυπτον
τιθησιν ουδε υπο των μοδιον αλλα ετι την
λυχνιαν ϊνα οι εισπορευομενοι το φωσ
ρλδ: βλεπωσιν : ό λυχνοσ του σωματοσ σου
εστιν ο οφθαλμοσ σου οταν η ο οφθαλμοσ σου
απλουσ παν το σωμα σου φωτινον εστιν
πονηρoση και το σωμα σου εστιν
σκοτινον εστιν ει ουν το φωσ το εν σοι
33
hic nemo lucernam accendens in occultum
ponit neque sub modium sed super
candelabrum ut introeuntes lumen
uideant lucerna corporis tui
34
est oculus tuus cum est oculus tuus
Οταν δε
σκοτοσ το σκοτοσ ποσ ον
ρλε : εδεηθη δε αυτου τισ φαρισαιοσ
37
ίνα
αρίστηση μετ αυτου εισελθων δε
ανεπεσεν
simplex totum corpus tuum lucidum est
cum autem malus fuerit et corpus tuum est
tenebrosum est.si ergo lumen quod in te est
tenebrae sunt tenebrae quantae
rogauit autem eum quidam pharisaeum
ut pranderet cum eo intrans autem
recubuit pharisaeus autem coepit
cogitare in semetipso dicens
quare non primum baptizatus est antequam
pranderet dixit autem dms ad eum
nunc uos farisae ypocritae
quod a foris est calicis et
catilli mundatis ab intus autem
38
δε φαρισαιοσ ηρξατο
διακρεινομενοσ εν εαυτω λεγειν
δια τι ου πρωτον εβαπτισθη προ του
αριστου
ειπεν
δε
Ο κσ προσ αυτον
νυν ϋμεισ οι φαρισαιοι υποκριται
το εξωθεν του ποτηριου και του
πινακοσ καθαριζετε το δε εσωθεν
ύμων γεμει αρπαγησ και πονηριασ
αφρονεσ ουχο ποιησασ το εσωθεν
και το εξωθεν εποιησεν πλην
τα ενoντα δoτε ελεημοσυνην
και ϊδου παντα καθαρα εσται ϋμειν
(Fol. 233 6.)
39
40
uestrum plenum est rapina et iniquitate
stulti nonne qui fecit quod intus est
et quod a foris est fecit uerum tamen
quae sunt date misericordiam
4Y
et ecce omnia munda et erunt uobis
(Fol. 234 α.)
CΑΡ. ΧΙ. 30-4Ι.
212
SEC LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
ΧΙ. 42
sed uae uobis pharisaeis
quoniam decimatis menta
et rutam et omne holus
ρλς: αλλα ουαι ύμειν τοισ φαρισαιοισ
οτι αποδεκατoυτε το ηδυοσμον
και το πηγανον και παν λαχανον
και παρερχεσθαι την κρισιν και την
ρλζ : αγαπην του θυ:δυαι υμειν φαρισαιοι οτι αγαπατε 43
την πρωτοκαθεδριαν εν ταισ συναγωγαισ
et praeteritis iudicium et
caritatem dei uae uobis pharisaei quia
diligitis primas sessiones in synagogis
και τουσ ασπασμουσ εν ταισ αγοραισ
et salutationes in foro
44
et primos adcubitos in cenis
uae uobis scribae et pharisaei
quia estis monumenta sine specie et
homines supra ambulantes
nesciunt respondens autem quidam de
legis doctoribus dicit illi magister
haec dicens et nobis iniuriam facis
45
και πρωτοκλισιασ εν τοισ δειπνοισ
ρλη: ουαι μειν γραμματεισ και φαρισαιοι
οτι εστε μνημεια αδηλα και οι
ανθρωποι επανω περιπατουντεσ
ρλο : ουκ οίδασιν : αποκριθεισ δε τισ των
νομικων λεγει αυτω διδασκαλε
ταυτα λεγων και ημασύβρειζεισ
ο δε ειπεν και μειν ουαι τοισ
νομικοισ οτι φορτιζετε τουσ
ανθρωπουσ φορτια δυσβακτατα
και αυτοι ενι των δακτυλων ύμων
ρμ : ου προσψ υετε
:ουαι υμειν οτι
οικοδομείτε τα μνημεια των
προφητων οι δε πατερεσ ύμων
46
ad ille dixit et uobis uae
legis doctoribus quoniam honeratis
homines honera quae non possunt portari
et ipsi uno digitorum uestrorum
non adtingitis uae uobis quoniam
47
aedificatis monumenta
απεκτειναν αυτουσ αρα μαρτυρείτε
48
profetarum patres autem uestri
occiderunt eos ergo testificatis
non consentire operibus
patrum uestrorum quia ipsi quidem
μη συνευδοκειν τοισ εργοισ των
occiderunt eos uos autem
49
aedificatis propter hoc mitto
in eos profetas et apostolos
πατερων ύμων οτι αυτοι μεν
απεκτειναν αυτουσ υμεισ δε
ρμα : οικοδομείτε: δια τουτο αποστελλω
εισ αυτουσ προφητασ και αποστολουσ
και εξ αυτων αποκτενουσιν
και εκδιωξουσιν ίνα εκζητηθη
το αιμα παντων των προφητων
το εκχυννομενον απο καταβολησ
ex eis interficient
50
et persequentur ut exquirat
sanquis omnium profetarum
quod effunditur a constitutione
mundi usquae ad generationem hanc
a sanguine abel usquae ad sanguine
(Fol. 235 α.)
κοσμου εωσ τησ γενεασ ταυτησ
51
απο αιματοσ αβελ εωσ αιματοσ
(Fol. 234 6.)
CΑΡ. ΧΙ. 42-51.
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
213
SEC LUCAM
XI.
K
52
zachariae fili barachiae
quem occiderunt
inter medium altaris et templi etiam
dico uobis exquiretur a
generatione hac uae uobis
legis doctoribus quia abscondistis clauem
scientiae et ipsi non introistis
et introeuntes uetastis
dicente autem haec ad eos
53
in conspectu omnis populi coeperunt
pharisaei et leges doctores male
habere et committere illi de
plurimis quaerentes occasionem
aliquam accipere eius ut inuenirent
accusare eum multis autem
54
XII. I
turbis adstantium circa
ut alterutros esuffocarent coepit
dicere ad discipulos primum
ζαχαριου υιου βαραχειου ον εφονευσαν
ανα μεσον του θυσιαστηριου και του ναου
ναι λεγω υμειν εζητηθησεται απο τησ
ρμβ: γενεασ ταυτησ : ουαι μειν τοισ
νομικοισ οτι εκρυψατε την κλειν
τησ γνωσεωσ και αυτοι ουκ ισηλθατε
και τουσ εισπορευομενουσ εκωλυσατε
ρμγ : λεγοντθσ δε ταυτα προσ αυτουσ
ενωπιον παντοσ του λαου ηρξαντο
οι φαρισαιοι και οι νομικοι δεινωσ
εχειν και συνβαλλειν αυτω περι
πλειονων ζητουντεσ αφορμην
τινα λαβειν αυτου ϊνα ευρωσιν
κατηγορησαι αυτου πολλων δε
οχλων συνπεριεχοντων κυκλω
ρμδ : ωστε αλληλουσ συνπνιγειν : ηρξατο
λεγειν προσ τουσ μαθητασ πρωτον
προσεχετε εαυτοισ απο τησ ζυμησ
των φαρισαίων ητισ εστιν υποκρισισ
γαρ συνκεκαλυμμενον εστιν
ο ου φανερωθησεται και κρυπτον
γνωσθησεται ανθ ων οσα
εν τη σκοτεια ειπατε εν τω φωτι
ακουσθησεται και ο προσ το ουσ
ελαλησατε εν τοισ ταμειοισ κηρυχθησεται
επι των δωματων λεγω δε μειν τοισ φιλοισ μου
μη φοβηθηται απο των αποκτενοντων
το σωμα την δε ψυχην μη δυναμενων
αποκτειναι μηδε εχοντων περισσον
τι ποιησαι υποδειξω δε υμειν τινα
φοβηθητε τον μετα το αποκτειναι
εχοντα εξουσιαν εισ γεενναν βαλειν
ναι λεγωϊμειν τουτον φοβηθητε
(Fol. 235 0.)
adtendite uobis a fermento
ρμε : ουδεν
2
pharisaeorum quae est hypocrisis
nihil enim coopertum est
quod non reuelabitur et absconsum
quod non scietur uerum quae
in tenebris dixistis in lumine
3
4
audientur et quod ad aurem
dixistis in promptalibus praedicabitur
super tecta dico autem uobis amicis meis
non timere ab his qui occidunt
corpus animam autem non possunt
occidere nequa habentium amplius
quid facere ostendam autem uobis
quem
timeatis quem post occiderit
habentem potestatem in gehenam mittere
etiam dico uobis hunc timete
(Fol. 236 α.)
5
CAPP. XI. 5Ι-- ΧΙΙ. 5.
214
SEC LUC
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
ΧΙΙ. 6
ουκ έστιν
7
8
ουχι πεντε στρουθεια πωλειται ασταριων
δυο και εν εξ αυτων
επιλελησμενον ενωπιον του θυ
αλλα και αι τριχεσ υμων πασαι τησ κεφαλησ
ηριθμημεναι εισιν μη ουν φοβηθητε
πολλων γαρ στρουθιων διαφερετε μεισ
λεγω δε υμειν οτι πασ οσ αν ομολογήσει
εν εμοι ενπροσθεν των ανθρωπων
και οϋιοσ του ανθρωπου ομολογήσει
εν αυτω ενπροσθεν των αγγελων
ρμς: του θυ : ο δε αρνησαμενοσ με
ενπροσθεν των ανθρωπων αρνηθησεται
ενπροσθεν των αγγελων του θυ
ρμζ : και πασ οσ αν ερει λογον εισ τον ύιον
του ανθρωπου αφεθησεται αυτω
εισ δε το πνα το αγιον ουκ αφεθησεται
nonne quinque passares ueniunt dipundis
duobus et unum ex eis non est
oblitum in conspectu dei
sed et capilli uestri omnes de capite
numeratae sunt ne ergo
timueritis
multis enim passeribus differitis uos
dico autem uobis quia omnes qui confessus fuerit
in me in conspectu hominum
et filius hominis confitebitur
in eo in conspectu angelorum
dei qui autem negauerit me
in conspectu hominum abnegauitur
in conspectu angelorum dei
et omnis qui dixerit uerbum in filium
hominis dimittetur illi
9
Το
in spm autem sanctum non demittetur
illi
neque in saeculo hoc
neque in futuro cum autem
αυτω •
ουτε εν τω αιωνι τουτω
II
adducent.uos in synagogas
12
ρμη: ουτε εν τω μελλοντι: όταν δε
φερωσιν ύμασ εισ τασ συναγωγασ
και τασ αρχασ
και τασ εξουσιασ
μη προμεριμνατε πωσ απολογησησθε
η τι ειπητε το γαρ αγιον πνα διδαξει
ύμασ εν αυτη τη ωρα
δει
ρμθ:Ειπεν δε τισ αυτω εκ του οχλου διδασκαλε
ειπον των αδελφω μου μερισασθαι
μετ εμου την κληρονομιαν
Ο δε ειπεν αυτω ανθρωπε τισ με
κατεστησεν κριτην εφ υμασ
a
ειπείν
et principatus ad potestates
nolite solliciti esse quomodo respondeatis
aut quid dicetis sps enim sanctus docebit
uos in ipsa hora quae oportet dicere
dixit autem quidam ad illum de populo magister
dic fratri meo partiri
mecum hereditatem
ad ille dixit illi homo quis me
constituit iudicem super uos
13
14
Ειπεν δε προσ αυτουσ ορατε και
15
dixit autem ad illos uidete et
φυλασσεσθαι απο πασησ πλεονεξιασ
obserbate ab omni cupiditate
quoniam non in abundantia cuiquam est
ότι ουκ εν τω περισσευειν τινι εστιν
uita de substantiae ius
η ζωη εκ των υπαρχόντων αυτω
Ειπεν δε προσ αυτουσ παραβολην λεγων
(Fol. 236 6.)
16
dixit autem ad eos parabolam dices
(Fol. 237 α.)
CΑΡ. ΧΙΙ. 6-16.
KAT
215
ΛΟΥΚ
SEC LUCAN
ΧΙΙ.
hominis cuiusdam diuitis uberes fructus attulit
ανθρωπου τινοσ πλουσιου ηυφορησεν
η χωρα και διελογιζετο εν εαυτω λεγων
τι ποιησω οτι ουκ εχω που συναξω
17
regio et cogitabat intra se dicens
quid faciam quoniam non habeo ubi congrege
fructos meos et dixit hoc
18
faciam deponam apothecas
et faciam eas maiores
et ibi congregabo omnes fructos meos
et dicam anime meae anima habes
19
20
τουσ καρπουσ μου και ειπεν τουτο
ποιησω καθελω
μου τασ αποθηκαν
και ποιησω αυτασ μειζονασ
κακει συναξω παντα τα γενηματα μου
και ερω τη ψυχή μου ψυχη εχεισ
πολλα αγαθα ευφραινου• ειπεν δε αυτω ο θσ
αφρων ταυτη τη νυκτι απαιτουσιν την
ψυχην σου απο σου α ουν ετοιμασασ
: τινοσ εσται : ειπεν δε προσ τουσ μαθητασ
αυτου δια τουτο λεγω μειν μη
μεριμνατε τη ψυχη τι φαγητε μηδε
τω σωματι τι ενδυσησθε η γαρ ψυχη
πλεον εστιν τησ τροφησ και το σωμα
του ενδυματοσ κατανοησατε τα πετεινα
22
multa bona aepulare dixit autem illi ds
stulte ac nocte petunt
animam tuam a te quae ergo parasti
cuius erunt dixit autem ad discipulos
suos propter hoc dico uobis nolite
solliciti esse animae quid edatis neque
corpori quid induamini anima enim
plus est quam esca et corpus
uestimento intuemini uolatilia
caeli quoniam neque serent neque
metent quibus non est neque promptarium
neque apotheca et ds pascit ea
nonne uos differitis uolatilibus
23
24
του ουρανου οτι ουτε σπείρουσιν ουτε
θεριζουσιν οισ ουκ εστιν ουτε ταμειον
ουτε αποθηκη και ο θσ τρεφει αυτα
ουχι μεισ διαφερεται των πετεινων
τισ δε εξ υμων δυναται προσθειναι
επι την ηλικειαν αυτου πηχυν και περι τω
25
26
λοιπων τι μεριμνατε κατανοήσατε
27
τα κρινα πωσ ουτε νηθει ουτε ύφαινει
λεγω δε υμειν οτι ουδε σολομων
εν παση τη δοξη αυτου περιεβαλετο
ωσ εν τούτων
ει δε τον χορτον του
28
quis autem ex uobis potest adicere
in aetatem suam gubitum et de
ceteris quid solliciti estis intuemini
lilia
quo modo neque neunt neque texunt
dico autem uobis quoniam neque solomon
in omni gloria sua indutus est
sic ut unum ex his si autem faenum
agri hodie qui est et cras
in clibanum mittitur ds
sic uestit quanto magis uos
pusillae fidei et uos nolite
quaerere
quid manducetis. aut quid bibetis et non abaliene
(Fol. 238 α.)
αγρου σημερον όντα
και αυριον
εισ κλειβανον βαλλομενον ο θσ
ουτωσ αμφιεζει ποσο μαλλον ύμασ
ολιγοπιστοι και μεισ μη ζητειτε
τι φαγητε η τι πιητε και μη μετεωριζεσθαι
(Fol. 237 6.)
29
tis uos
CΑΡ. ΧΙΙ. Ι6-29.
216
SET LŪCAN
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚΑΝ
ΧΙΙ. 3ο
ταυτα γαρ παντα τα εθνη του κοσμου
ζητει ουδεν
γαρ ο πατηρ ύμων
οτι χρηζεται τουτων ζητειτε δε την
haec enim omnia gentes mundi
quaerunt scit enim pater uester
quoniam opus habetis horum quaerit autem
regnum
dei et haec omnia
31
θυ
βασιλειαν αυτου και ταυτα παντα
ρνα : προστεθησεται μειν : μη φοβου
adicientur uobis nolite ti
mere
32
pusillum gregem quoniam in eo
beneplacitum est patri uestro dare uobis
regnum uendite substantiam
ρνά
33
uestram et date elemosynam
facite uobis sacculos non
ueterescentes thensaurum non deficiente
in caelis ubi fur non accedit
34
nec tinea conrumpit ubi enim est
thensaurus uester ibi erit et
cor uestrum sit lumbus
35
uester cinctus et lucernae
ardentes et uos similis hominibus
36
το μεικρον ποιμνιον οτι εν αυτω
ηυδοκησεν ο πατηρ ύμων δουναι υμειν
: την βασιλειαν πωλησαται τα υπαρχοντα
ύμων και δοτε ελεημοσυνην
ρνγ : ποιησατε εαυτοισ βαλλαντια μη
παλαιουμενα θησαυρον ανεγλιπτον
εν τοισ ουρανοισ οπου κλεπτησ ουκ εγγιζει
ουδε σησ διαφθερει οπου γαρ εστιν
ο θησαυροσύμων εκει εται και
ρνό : η καρδια ημων : έστω ύμων η οσφυσ
περιεσζωσμενη και οι λυγλοι
καιομενοι και μεισ ομοιοι ανθρωποισ
προσδεχομενοισ τον κν αυτων ποτε
αναλυση εκ των γαμων ϊνα ελθοντοσ
και κρουσαντοσ ευθεωσ ανυξουσιν
ρνε : αυτω : μακαριοι οι δουλοι εκεινοι ουσ ελθων
ο κσ ευρη γρηγορούντασ
αμην λεγω
υμειν• οτι περιζωσεται και ανακλινει
αυτουσ και παρελθων διακονησει
και εαν ελθη τη εσπερινη
φυλακή και ευρησει ουτωσ ποιησει
και εαν εν τη δευτερα και τη τριτη
ρνς : μακαριοι εισιν εκεινοι : τουτο δε
γεινωσκετε οτι ει ηδει ο οικοδεσποτησ
ποια ωρα ο κλεπτησ ερχεται ουκ αν
και υμεισ δε γεινεσθαι ετοιμοι
οτι η ωρα η ου δοκειτε οϋιοσ του ανθρωπου
ροζ ερχεται και ειπεν ο πετροσ κε
(Fol. 238 6.)
expectantibus dom suum quando
ueniet a nuptias ut uenienti
et pulsanti confestim aperiant
illi beati serui illi quos ueniens
dms inueniet uigilantes amen dico
uobis quia succinget se et reclinauit
37
eos et transiens ministrauit illis
et si ueniet uespertina
αυτοισ
38
custodia et inueniet sic faciet
et si secunda uel tertia
beati sunt illi hoc autem
39
40
scitote quia si sciret paterfamilias
qua hora fur uenit utique non
et uos ergo estote parati
hora non putatis filius hominis
uenit et dixit petrus dme
(Fol. 239 α.)
quia qua
:
41
CΑΡ. ΧΙΙ. 30-4Ι.
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
217
SEC LUCAN
προσ ημασ λεγεισ την παραβολης
XII.
ταυτην και ειπεν ο κσ
τισ αρα εστιν
42
ο πιστοσ οικονομοσ ο φρονιμοσ
ο αγαθοσ ον καταστησει ο κσ επι την
θεραπειαν αυτου
ad nos dicis parauolam hanc
et dixit dms quinam est
fidelis uil icus sapiens
bonus
quem constituit dms super
curam eius dare in tempore
διδοναι εν καιρώ
σιτομετριον μακαριοσο δουλοσ
frumentationem beatus seruus
43
ille
quem
ueniens dms eius inueniet
εκεινοσ ον ελθων ο κσ αυτου ευρησει
αυτον ποιουντα ουτωσ αμην λεγω
ϊμειν οτι επι πασιν τοισ υπαρχουσιν
eum facientem sic amen dico
44
uobis quia super omnem substantiam
suam constituet eum si autem dixerit
45
seruus ille in corde suo
tardat dms meus uenire et coeperit
percutere pueros et puellas
manducare autem et bibere et inebriari
εσθιων τε
uenit dms eius in die qua non putat
46
et in hora qua ignorat et diuidet
eum et partem eius ponet
cum infidelibus ille autem
seruus qui sciuit uoluntatem dmi sui
et non fecit ad uoluntatem eius
47
ρνη αυτου καταστησει αυτον : έαν δε ειπη
ο δουλοσ εκεινοσ εν τη καρδια αυτου
χρονιζει ο κσ μου ερχεσθαι και αρξηται
τυπειν τουσ παιδασ και τασ παιδισκασ
και πεινων μεθυσκομενοσ
ηξει ο κσ αυτου
εν ημερα η ου προσδοκα
και εν ωρα η ου γεινωσκει και διχοτομησει
αυτον και το μεροσ αυτου θησει
ρνο μετα των απιστων : εκεινοσ δε
ο γνoυσ το θέλημα του κυ αυτου
και μη ποιησασ προσ το θελημα αυτου
δαρησεται πολλασ ο δε
μη γνουσ
ποιησασ δε αξια πληγων δαρησεται
ολιγασ παντι δε ω εδωκαν πολυ
ζητησουσιν απ αυτου περισσοτερον
και ω παρεθεντο πολυ πλεον
: απαιτησουσιν αυτον : πυρ ηλθον βαλειν
εισ την γην και τι θελω ει ηδη ανηφθη
βαπτισμα δε εχω βαπτισθηναι και
πωσ συνεχoμα ιεωσ οτου τελεσθη
ο δουλοσ ο γνoυσ το
48
ρε
bapulabit multas qui autem ignorauit
fecit autem digna plagis bapulauit
paucas omni autem cui dederunt multum
quaerent ab eo amplius
et cui conmendauerunt satis plus
expostulabunt eum ignem ueni mittere
in terram et quid uolo si iam accensum est
baptismum autem abeo baptizari et
quo modo urguor usque dum consummetur
putatis quoniam pacem ueni
facere in terra non dico uobis
49
50
δοκειτε οτι ειρηνην παρεγενόμην
57
52
sed diuisionem erunt autem amodo
ποιησαι εν τη γη ουχι λεγω μειν
αλλα διαμερισμoν εσονται γαρ απο του νυν
εν ενι οικω πεντε τρεισ διαμεμερισμενοι
(Fol. 239 6.)
in domo una quinque tres diuisi
(Fol. 240 α.)
28
CΑΡ. ΧΙΙ. 41-5 2.
218
SET LUCAM
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
XII.
in duobus et duo in tribus diuidentur
53
pater in filio et filius super patrem suum
diuidetur mater super
filiam
et filia super matrem socrus
super norum suam et norus
ρξα:
εν δυσιν και δυο εν τρισιν διαμερισθησονται
πατηρ εφ ϋιω και ϋιοσ επι πατρι αυτου
διαμερισθησονται μητηρ επι θυγατερα
και θυγατηρ επι την μητερα πενθερα
επι την νυμφην αυτησ και νυμφη
επι την πενθεραν : έλεγεν δε και τοισ
οχλοισ οταν ειδητε την νεφελην
ανατελλουσαν απο δυσμων ευθεωσ λεγετε
ομβροσ ερχεται και γεινεται ουτωσ
και οταν νοτον πλεοντα λεγετε
καυσων εσεται και γεινεται υποκριται
54
super socrum
dicebat autem et
turbis cum bideritis nubem
orientem ab occidente confestim dicitis
nimbus uenit et fiet sic
55
et quando austrum flantem dicitis
56
aestus erit et fiet hypocritae
uultum quidem caeli
et terrae scitis probare uerum tamen
tempus hoc non probatis
et a uobis non iudicatis iustum
57
58
dum enim uadis cum aduersario tuo
ad principem cum es in uia da
operam
discedere ab eo ne forte condemnet te
ad iudicem etiudex tradet te
exactori et exactor mittat te
59
in carcerem dico tibi non exies
S
το μεν προσωπον του ουρανού
και τησ γησ οιδατε δοκειμαζειν πλην
τον καιρον τουτον ου δοκιμαζετε
και αφ εαυτων ου κρινεται το δικαιον
ρξβ: : ωσ γαρ ύπαγεισ μετα
αντιδικου σου
επ αρχοντα εν τω οδω δοσ εργασιαν
απαλλαγηναι απ αυτου μηποτε κατακρεινη σε
προσ τον κριτην και ο κριτησ παραδωσει σε
τω πρακτορι και ο πρακτωρ βαλει σε
εισ φυλακην λεγω σοι ου μη εξελθησ
εκειθεν εωσ ου αποδοισ τον εσχατον
ρξη : κοδραντην : παρησαν δε τινεσ
αυτω τω καιρω απαγγελλοντεσ αυτω
περι των γαλιλαιων ων το αιμα
πειλατοσ εμειξεν μετα των θυσιων αυτων
και αποκριθεισο ιησ ειπεν αυτοισ
δοκειτε οτι ουτοι οι γαλιλαιοι παρα παντασ
τουσ γαλιλαιουσ εγενοντο αμαρτωλοι
οτι ταυτα πενπονθασιν ουχιλεγω μειν
αλλα εαν μη μετανοησητε παντεσ
ομοιωσ απολεισθαι η εκεινοι οι δεκα
οκτω» εφ ουσ επεσεν ο πυργοσ του σιλωαμ
(Fol. 240 6.)
ΧΙΙΙ. 1
2
inde usque quo reddas nouisimum
quadrantem uenerunt autem quidam
eodem tempore adnuntiantes ei
de galilaeis quorum sanguinem
pilatus miscuit cum sacrificiis eorum
Et
respondens ihs dixit eis
putatis quia isti galilaei prae omnes
galilaeos fuerunt peccatores
quoniam haec passi sunt non dico uobis
sed si non paenitentiam egeritis omnes
similiter peribitis aut illi decem
et octo super quos cecidit turris in siloam
(Fol. 241 α.)
3
4
CAPP. XII. 52-XIII. 4.
ΚΑΤ ΛΟΥΚΑΝ
219
SET LŪCAN
και απεκτεινεν αυτουσ δοκειτε οτι
XIII.
5
οφειλετ αι εγενοντο παρα παντασ τουσ
ανθρωπουσ τουσ ενοικουνταο ιερουσαλήμ
ουχι» λεγω δε υμειν οτι εαν μη μετανοησηται
παντεσ ομοιωσ απολεισθαι
ρεό : Ελεγεν δε ταυτην την παραβολην συκην
τισ ειχεν πεφυτευμενην εν τω
αμπελωνι αυτου και ηλθεν ζητων
et occidit eos putatis quoniam
debitores fuerunt prae omnes
homines qui inhabitant hierusalem non
dico autem uobis quod sin penitueritis
omnis similiter peribitis
dicebat autem hanc parabolam ficulneam
quidam habebat plantatam in
uinea sua et uenit quaerens
fructum in ea et non inueniens
6
καρπον απ αυτησ και μη ευρων
7
dixit ad uineae cultorem ecce
ειπεν προσ τον αμπελουργον ίδου
ετη τρια αφου ερχομαι ζητων καρπον
anni tres ex quo uenio quaerens fructum
εν τη συκη ταυτη και ουκ ευρίσκω
in ficulnea hac et non inuenio
e
φερε την αξεινην εκκοψον αυτην
ίνα τι και την γην καταργει ο δε
αποκριθεισ λεγει αυτω κε αφεσ αυτην
adfers securem praecid eam
ut quid et terram occupat ad ille
respondens dixit illi dme dimitte illam
8
ετιτουτον τον ενιαυτόν εωσ οτου
adhuc hunc annum usque quo
σκαψω περι αυτην και βαλω κοφινον
κοπριων και εαν μεν ποίηση καρπον
9
ει δε μηγε εισ το μελλον εκκοψεισ αυτην
ην δε διδασκων εν μια των συναγωγων
σαββατο και ίδου γυνη εν ασθενεια ην
ΙΟ
fodiam circa illam et mittam qualum
stercoris et si quidem fecerit fructum
si quominus in futurum euellis eam
Erat autem docens in una de synagogis
sabbato et ecce mulier in infirmitate erat
sps annos.xuiii. et erat incumbens et
non poterat se erigere in
totum uidens autem eam ihs dixit
πνσ ετη· ιη· και ην συνκαπτουσα και
μη δυναμενη ανακυψαι εισ το
παντελεσ ειδων δε αυτην οιησ ειπεν
12
illi mulier dimissa es ab
infirmitate tua et inposuit
13
manus ei et confestim erecta est
14
αυτη γυναι απολελυσαι απο τησ
ασθενειασ σου και επεθηκεν τασ
χειρασ αυτη και παραχρημα ανορθωθη
ρξε : και εδοξασεν τον θν : αποκριθεισ δε
ο αρχισυναγωγοσ αγανακτων ελεγεν
τω οχλω οτι το σαββατω εθεραπευσεν
ιησ εξημεραι εισιν εν αισ δει εργαζεσθαι
εν ταυταισ ουν ερχομενοι θεραπευεσθαι
και μη τη ημερα του σαββατου
(Fol. 241 6.)
et honorificabat dm respondens autem
archisynagogus indignans dicebat
populo quia sabbato curauit
ihs sex dies sunt in quibus oportet curari
in his ergo uenientes curamini
et non die sabbat
(Fol. 242 α.)
CΑΡ. ΧΙΙΙ. 4-- 14.
220
SET LUEAM
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
16
respondit autem ei dms et dixit hypocrita
unusquisque uestrum die sabbati non soluet
bouem suum aut asinum a
praesepio et ducens adaquat hanc autem
filiam abrahae cum esset quam ligauit
satanas ecce anni · xuiii. non oportebat solui
a uinculo hoc die
17
sabbati et confundebantur
aduersarii eius et omnis populus
gaudebat in omnibus quibus uidebant
mirabilibus ab eo fieri
18
dicebat ergo cui simile est regnum
dei et cui similabo illut
simile est grano sinapis quo
accepto homo misit in hortum
κοκκω σινάπεωσ
OV
19
suum et creuit et facta est arbor
et uolatilia caeli habitauerunt
απεκριθη δε αυτω ο ιησ και ειπεν υποκριτα XIII. 15
εκαστοσύμων τω σαββατω ου λυει
τον βουν αυτου και τον ονον
απο τησ
φα νησ και απαγαγων ποτειζει ταυτην
δε θυγατέρα του αβρααμ ουσαν ην εδησεν
ο σατανασίδου ετη. ιη' ουκ εδει λυθηναι
απο του δεσμου τουτου τη ημερα του
ρξε : σαββατου : και κατήσχυνθησαν οι
αντικειμενοι αυτω και πασο οχλοσ
εχαιρεν εν πασιν οισ εθεωρουν
ενδοξοισ υπ αυτου γεινομενοισ
ρξζ: Ελεγεν δε τινι ομοια εστιν η βασιλεια
του θυ και τινι ομοιωσω αυτην
ομοια εστιν
λαβων ανθρωποσ εβαλεν εισ τον κηπον
αυτου και ηυξησεν και εγενετο δενδρον
και τα πετεινα του ουρανου κατασκηνωσαν
ρξη: υπο τουσ κλαδουσ αυτου : ή τινι ομοια
εστιν η βασιλεια του θυ και τινι ομοιωσω
αυτην ομοια εστιν ζυμη ην λαβουσα
γυνη ενεκρυψεν εισ αλευρου σατα τρια
: εωσ ου ζυμωθη ολον : και διεπορευετο
κατα πολεισ και κωμασ διδασκων
και πορειαν ποιουμενοσ εισϊερουσαλήμ
ρο : Ειπεν δε τισ αυτω κε ει ολιγοι εισιν οι σωζομενοι 23
ο δε αποκριθεισ ειπεν αγωνιζεσθε
εισελθειν δια τησ στενησ θυρασ
οτι πολλοι λεγω υμειν ζητησουσιν
ροα: εισελθειν και ουχ ευρησουσιν : αφ
25
αν ο οικοδεσποτησ εισελθη και
αποκλειση την θυραν και αρξησθε
εξω εσταναι και κρουειν λεγοντεσ
κε κε ανοιξον ημεις και αποκριθεισ
(Fol. 242 6.)
20
sub ramos eius aut cui simile
est regnum dei et cui similabo
illut simile est fermento quod accipiens
mulier abscondit in farinae mensuras tris
21
22
usque quo fermentatum est totum.et circuibat
per
ciuitates et castella docens
et iter faciens in hierusalem
24
dixit autem ei quidam dme si pauci sunt qui saluantur
ad ille respondens dixit certamini
introire per angustam ianuam
quoniam multi dico uobis quaerent
introire et non inuenient ex quo
paterfamilias introierit et
cluserit osteum et incipientis
foris stare et pulsare dicentes
dme dme aperi nobis et respondens
(Fol. 243 α.)
CΑΡ. ΧΙΙΙ. 15-25.
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
221
SEO LUCAM
XIII.
dicet uobis nescio uos unde estis
ερει μειν ουκ οιδα ύμασ ποθεν εστε
τοτε αρξησθε λεγειν κε εφαγομεν
26
ενωπιον σου
και επίομεν και εν ταισ
tunc incipietis dicere dme manducauimus
in conspecto tuo et bibimus et in
plateis nostris docuisti
27
et dicet dico uobis numquam uidi
uos recedite a me omnes
28
operari iniquitatis ibi erit ploratus
et stridor dentium cum
πλατειαισ
ημων
εδιδαξασ
και ερει λεγω μειν ουδεποτε ειδον
ύμασ αποστητε απ εμου παντεσ
εργαται ανομιασ εκει εσται ο κλαυθμοσ
και ο βρυγμοσ των οδοντων : όταν
ροβ: οψεσθαι αβρααμ και ίσακ και ιακωβ
και παντασ τουσ προφητασ εν τη βασιλεια
του θυ ύμασ δε εκβαλλομενουσ εξω
και ηξουσιν απο ανατολων και δυσμων
και βορρα και νοτου και ανακλειθησονται
ρογ : εν τη βασιλεια του θυ : και ειδου εισιν
uideritis abraam et isac et iacob
et omnes prophetas in regno
dei uos autem eici foras
29
et uenient ab oriente et occidentem
et ab aquilone et austro et recumbent
30
in
regno dei et ecce sunt
εσχατοι οι έσονται πρώτοι και εισιν
31
και είπεν αυτοισ
32
πρωτοι οι εσονται εσχατοι
ροδ Εν ταυτη τη ωρα προσηλθαν αυτω τινεσ
των φαρισαίων λεγοντεσ εξελθε
και πορευου εντευθεν οτι ηρωδησ
ζητει σε αποκτειναι
πορευθεντεσ ειπατε τη αλωπεκι ταυτη
ίδου εκβαλλω δαιμονια
και ειασισ αποτελουμαι σημερον
και αυριον • και τη τριτη τελειουμαι
πλην δει με σημερον και τη αυριον
και την ερχόμενη πορευεσθαι
οτι ουκ ενδεχεται απολεσθαι
προτην
ροε: εξω γερουσαλημ : Ιερουσαλημ ιερουσαλημ 34
η αποκτεινουσα τουσ προφητασ και
λιθοβολουσα τουσ απεσταλμενουσ προσ αυτη
ποσακισ ηθελησα επισυναξαι τα τεκνα σου
ον τροπον ορνιξ τα νοσσια αυτησ υπο τασ
πτερυγασ και ουκ ηθελησατε ίδου
(Fol. 243 5.)
nouissimi qui erunt primi et sunt
primi qui erunt nouissimi
in ipsa hora accesserunt illi quidam
pharisaeorum dicentes exi
et uade hinc quia herodes
quaeret te occidere et dixit illis
abeuntes dicite uulpi huic
ecce eicio damonia
et sanitates perficio hodie
et cras et tertia perficior
uerumtamen oportet me hodie et cras
et uentura abire
33
quia non oportet perire prophetam
extra hierusalem hierusalem hierusalem
quae occidis prophetas et
lapidas missos ad te
quotiens uolui congregare filios tuos
quem ad modum gallina pullos suos sub
35
alas suas et noluistis ecce
(Fol. 244 α.)
CΑΡ. ΧΙΙΙ, 25-35.
222
SEO LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
XIII.
dimittetur uobis domus ues deserta
αφιεται μειν ο οικοσύμων ερημοσ
λεγω δε μειν ου μη με ιδητε εωσηξει
οτε ειπητε ευλογημενοσ ο ερχομενοσ
dico autem uobis non me uidebitis donec ueniat
ut dicatis benedictus qui uenit
in nomine dmi et factus est cum
ρος : εν ονόματι κυ: και εγενετο εν τω
XIV. I
εισελθειν αυτον εισ οικον τινοσ
introisset in domum cuiusdam
principum pharisaeorum
sabbato manducare manem et ipsi erant
obseruantes eum et cce homo
των αρχοντων των φαρισαιων
σαββατω φαγειν αρτον και αυτοι ησαν
παρατηρούμενοι αυτον και ϊδου ανθρωποσ
ην ύδρωπικοσ ενπροσθεν αυτου
ροζ : και αποκριθεισο ιησ ειπεν προσ τουσ
νομικουσ και φαρισαιουσ εξεστιν τω
σαββατω θεραπευσαι η ου οι δε ησυχασαν
και επιλαβομενοσ αυτον και ίασαμενοσ
3
erat hydropicus in conspectu eius
Et respondens ihs dixit ad
legis doctores et pharisaeos licet
sabbato curare aut non ad illi tacuerunt
4
et adpraehendens eum et sanans
dimisit et dixit ad eos
απελυσεν και ειπεν προσ αυτουσ
5
cuius ex uobis ouis aut bobis
τινοσ εξ υμων προβατον η βουσ
εισ φρεαρ ενπεσειται τη ημερα του σαββατου
in puteum incidet die sabbati
και ουκ ευθεωσ ανασπασει αυτον
et non confestim leuabit eum
6
ad illi non responderunt ad haec
7
dicebat autem ad inuitatos
οι δε ουκ απεκριθησαν προσ ταυτα
ροη : Ελεγεν δε και προσ τουσ κεκλημενουσ
παραβολην. επεχων πωσ τασ πρωτοκλισιασ
εξελεγοντο λεγων προσ αυτουσ
οταν κληθησεισ γαμον μη κατακλιθησ
εισ την πρωτοκλισιαν μηποτε
εντειμοτεροσ σου ηξει και ελθων
οσε και αυτον καλεσασ ερει σοι δοσ
parabolam uidens quo modo primos adcubitos
eligebant dicens ad eos
cum inuitaris in nuptias noli recumbere
in primum adcubitum ne forte
8
honorificentior te ueniet et ueniens
9
qui te et illum inuitauit dicet tibi da
huic locum et tunc incipiens cum
τουτω τοπον
και τοτε εση μετα
confusione nouissimum locum tenere
sed cum inuitaris in nouissimum locum
Ιο
αισχυνησ εσχατον τοπον κατεχειν
αλλ οταν κληθησεισ τον εσχατον τοπον
αναπειπτε ίνα οταν ελθη ο κεκληκωσ σε
ειπη σου φιλε προσαναβηθι ανωτερον
και τοτε εσται σοι δοξα ενωπιον των
ροθ :
: συνανακειμενων : ότι πασοϋψων
recumbe ut cum uenerit qui te inuitauit
dicat tibi amice ascende superius
et tunc erit tibi gloria in conspectu qui
simul recumbunt quoniam omnis qui exaltat
se humiliauitur et qui humiliat
(Fol. 245 α.)
II
εαυτόν ταπεινούται
και ο ταπεινων
(Fol. 244 6.)
CAPP. XIII. 35-XIV. 1Ι.
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
223
SEO LUCAN
XIV. 12
se exaltabitur dicebat autem et ad eum
qui inuitauerat eum cum facis prandium
aut cenam noli uocare amicos
εαυτον ύψουται ελεγεν δε και των
κεκληκοτι αυτον οταν ποιησ αριστον
η δειπνον μη φωνει τουσ φιλουσ
μηδε τουσ αδελφουσ σου μηδε
τουσ γειτονασ μηδε τουσ πλουσιουσ
μηποτε και αυτοι αντικαλεσωσιν σε
και γενηται ανταποδομα σου
αλλα οταν ποιησ δοχην καλει
πτωχουσ αναπειρουσ χωλουσ
neque fratres tuos neque
uicinos neque
diuites
ne forte et illi reinuitente
et fiat retributio tibi
13
sed cum facis aepulationem uoca
egenos debiles clodos
τυφλουσ και μακαριοσ εση ότι
14
caecos et beatus eris quoniam
ουκ εχουσιν ανταποδουναι σοι
non habent retribuere tibi
retribuetur enim tibi in
ανταποδοθησεται γαρ σοι εν τη
δικαιων
αναστάσει των
ακουσασ δε
τισ ταυτα των συνανακειμενων
15
resurrectione iustorum
audiens autem quis haec qui simul recumbebant
dixit ei beatus qui manducauit panem
in regno dei ad ille dixit
16
homo quidam fecit cenam magnam
17
et uocauit multos et misit
τον
seruum suum hora cenae
ειπεν αυτω μακαριοσ οσ φαγετε αρτον
ρπ : εν τη βασιλεια του θυ: ου δε ειπεν
ανθρωποσ τισ εποιησεν δειπον μεγαν
και εκαλεσεν πολλουσ και απέστειλεν
δουλον αυτου τη ωρα του δειπνου
ειπειν τοισ κεκλημενοισ ερχεσθαι
οτι ηδη
παντα ετοιμα εστιν
και ηρξαντο
απο μειασ παντεσ παραιτείσθαι
Ο πρωτοσ ειπεν αγρον ηγορασα και.
αναγκην εχω εξελθων ειδειν αυτον
dicere inuitatis uenite
18
quoniam iam parata sunt omnia et coeperunt
ab una omnes se excusare
primus dixit agrum emi et
necesse habeo exiens uidere eum
19
ερωτω σε εχε με παρητημενον
και ετεροσ ειπεν ζευγη βοων ηγορα
πεντε και πορευομαι δοκιμασαι αυτα
διο ου δυναμαι ελθειν και αλλοσ ειπεν
γυναικα ελαβον διο ου δυναμαι ελθειν
και παραγενομενοσ ο δουλοσ απηγγειλεν
rogo te habeto me excusatum
Et alius dixit iuga boum emi
quinque et eo probare illa
propter quod non possum uenire. et alius dixit
uxorem duxi propter quod non possum uenire
Et adueniens seruus adnuntiauit
20
2Ι
τω κω αυτου παντα ταυτα
dmo suo haec omnia et iratus
και οργεισ
ο οικοδεσποτησ τω δουλω αυτου ειπεν
εξελθε ταχεωσ εισ τασ πλατειασ και ρυμασ
(Fol. 245 6.)
paterfamilias seruo suo dixit
exi celerius in plateas et uicos
(Fol. 246 α.)
CAP. XIV. Ι-21.
224
DEC LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
ΟΥΚ
XIV.
ciuitatis et egenos et debiles
τησ πολεωσ και πτωχουσ και αναπειρους
και τυφλουσ και χωλουσ ενεγκε
ωδε
και ο δουλοσ ειπεν γεγον ο επεταξασ
et caecos et clodos adduc hic
22
Et seruus dixit factum est quod praecepisti
και ετιτοποσ εστιν
και είπεν ο κσ προσ τον
23
et adhuc locus est et dixit dms ad
serbum suum exi in uias
2.4
δουλον αυτου εξελθε εισ τασ οδουσ
και φραγμουσ και αναγκασον εισελθειν
ϊνα γεμισθη μου ο οικοσ λεγω γαρύνειν
οτι ουδεισ των ανθρωπων των
κεκλημενων γευσεται μου του δειπνου
ρπα: Cυνεπορευοντο δε αυτω οχλοι
και στραφεισ ειπεν αυτοισ ει τισ ερχεται
et in saepes et coge introire
ut inpleatur domus mea dico enim uobis
quia nemo illorum hominorum qui
inuitati sunt gustabit de cena mea
ibant autem cum illo turbae
25
26
et conuersus dixit illis si quis uenit
ad me et non odit patrem suum
προσ με και ου πείσει τον πατερα αυτου.
et matrem suam et uxorem
et filios et fratres
et sorores adhuc etiam et suam
27
animam non potest meus discipulus esse
et qui non baiulat crucem suam
et uenit retro me non potest meus
discipulus esse quis autem ex uobis
uolens turrem aedificare
28
29
και την μητέρα αυτου και την γυναίκα
και τα τεκνα και τουσ αδελφουσ
και τασ αδελφασ ετι δε και την εαυτου
ψυχην ου δυναται μου μαθητησ ειναι
και οσ ου βασταζει τον σταυρον αυτου
και ερχεται οπισω μου ου δυναταυ μου
ρπβ
: μαθητησ ειναι : Τισ δε εξύμων
θελων πυργον οικοδομησαι
ουχι πρωτον καθισασ ψηφειζει
την δαπανην ει εχει εισ απαρτισμoν
ϊνα μηποτε θεντοσ αυτου θεμελειον
μη ίσχυση οικοδομησαι και παντεσ
οι θεωρουντεσ μελλουσιν λεγειν
ουτοσ ο ανθρωποσ ηρξατο οικοδομειν
και ουκ ισχυσεν εκτελεσαι και τις βασιλευσ
πορευομενοσ ετερω βασιλει» συνβαλειν
εισ πολεμον ουκ ευθεωσ καθισασ
πρωτον βουλευεται ει δυνατοσ εστιν
εν δεκα χειλειασιν τω μετα εικοσι
χιλιαδων ερχομενω επ αυτον
υπαντησαι ει δε μηγε ετι αυτου πορρω
(Fol. 246 6.)
30
31
nonne primum sedens conputat
erogationem si habet ad perfectum
ut ne forte cum posuerit fundamentum
non potuerit aedificare et omnes
qui uident incipient dicere
hic homo coepit aedificare
et non potuit perficere aut quis rex
abiens alio regi committere
in pugnam nonne continuo sedens
primum cogitat si potens est
in decemilibus illi qui cum uiginti
milibus uenit super eum
obuiari si quo minus adhuc eo longe
(Fol. 247 α.)
1.
32
CΑΡ. ΧΙV. 21-32.
ΚΑΤ ΛΟΥΚΑΝ
225
SET LUCAM
XIV.
33
constitudo mittens legatos rogat quae
ad pacem sic ergo et ex uobis
omnis qui non abrenuntiat substantiae
suae non potest meus discipulus esse
bonum est sal etsi autem sal infatuatum fuerit
34
salietur neque
35
in
quo
neque in terram
neque in stercore utile est
foras mittent illud qui habet aures
XV. I
audiendi audiat erat autem
οντοσ αποστειλασ πρεσβειαν ερωτα τα
ρπγ : προσ ειρηνην : δυτωσ ουν και εξύμων
πασ οσ ουκ αποτασσεται τοισ υπαρχουσιν
αυτου ου δυναται μου μαθητησ ειναι
ρπό: καλον το αλα εαν δε και το αλα μωρανθη
εν τινι αρτυθησεται ουτε εισ την γην
ουτε εισ κοπριαν ευθετον εστιν
εξω βαλλουσιν αυτο
Ο έχων ώτα
ακουειν ακουετω: ήσαν δε
ρπε: εγγιζοντεσ αυτω παντεσ οι τελωναι
και αμαρτωλοι ακουειν αυτου
και διεγογγυζoν οι τε φαρισαιοι
και οι γραμματεισ λεγοντεσ
οτι ουτοσ αμαρτωλουσ προσδεται
ρπς : και συνεσθιει αυτοισ: ειπεν δε
προσ αυτουσ την παραβολην ταυτην
τισ ανθρωποσ εξύμων οσ εξει
εκατον προβατα και απολεση
εξ
αυτων εν ουκ αφιησι τα
adpropiant ei omnes publicani
et peccatores audire eum
et murmurabant pharisaei
2
et scribae dicentes
quoniam hic peccatores adsumit
3
et manducat cum illis. dixit autem
4
ad eos parabolam hanc
quis ex uobis homo qui habet
centum oues et perdiderit
unum ex eis nonne dismittit
nonaginta nouem in desertum
et uadit et quaerit quod perierat
usque dum inueniat illud et inueniens inponit
super umeros suos gaudens
ενενηκοντα εννεα εν τη ερημω
και απελθων το απολωλοσ ζητει
εωσ ευρη αυτο και ευρων επιτιθησιν
5
ueniens autem in domum conuocat
6
amicos et uicinos
επι τουσ ωμουσ αυτου χαιρων
ρπζ : ελθω δε εισ οικον συνκαλειται
τουσ φιλουσ και τουσ γειτονασ
λεγων αυτοισ συνχαρητε μου οτι
ευρον το προβατον μου το απολωλοσ
λεγω δε μειν οτι ουτωσ χαρα εσται
εν τω ουρανω επι ενι αμαρτωλω
7
μετανοουντι η επι ενενηκοντα
dicens eis cum gaudete mihi quoniam
inueni ouem meam quae perierat
dico autem uobis quoniam sic gaudium erit
in caelo super uno peccatore
paenitentiam agenti quam super'xc.
nouem iustis qui non habent
opus paenitentiae aut quae mulier
habens drachmas decem et si perdiderit
(Fol. 248 α.)
εννεα δικαιοισ οιτινεσ ουχ εχουσι
8
ρπη : χρειαν μετανοιασ : ή τισ γυνη
εχουσα δραχμασ δεκα και απολεσασα
(Fol. 247 6.)
29
CAPP. XIV. 32-XV. 8.
226
SEC LUCAN
ΚΑΤ' ΛΟΥΚΑΝ
XV.
unam nonne accendit lucernam et mundat
9
domum et quaerit diligenter
usque quo inueniat et cum inuenerit conuocat
uicinas et amicas dicens
μιαν ουχι απτει λυχνον και σαροι
την οικιαν και ζητει επιμελωσ
εωσ ευρη και ευρουσα συνκαλειται
τασ γειτονασ και φιλασ λεγουσα
συνχαρητε μου οτι ευρον • ην απωλεσα δραχμη
ρπθ: : ουτωσ λεγω μειν χαρα εσται ενώπιον
των αγγελων του θυ επι ενι
αμαρτωλω μετανοουντι
:Ειπεν δε ανθρωποσ τισ ειχεν δυο ϋιουσ
drachma
1Ο
ρα
congaudete mihi quia inueni quam perdidera
sic dico uobis gaudium erit in conspectu:
angelorum dei super uno
peccatori paenitentia agenti
dixit autem homo quidam habebat duos filios
et dixit adulescentior eorum patri
pater da mihi quod me tanget partem
substantiae et diuisit eis
ΥΙ
και είπεν ονεωτεροσ αυτών τω πατρι
12
πατερ δοσ
μοι το επιβαλλον μοι μεροσ
τησ ουσιασ και διειλεν αυτοισ
13
substantiam et non post multos dies
congregans omnia adulescentior filius
τον βιον και ου μετα πολλασ ημερασ
συναγάγων παντα ο νεωτερoσιοσ
απεδημησεν εισ χωραν μακραν
κακει διεσκορπισεν εαυτου τον βιον
ζων ασωτησ δαπανησ αντοσ δε
αυτου παντα εγενετο λειμoσίσχυρα
Ι4
peregrinatus est in regionem longinquam
et ibi disparsit substant iam suam
uiuens luxuriose cum erogasset autem
omnia facta est famis magna
per regionem illam et ipse
coepit egeri et abiit
15
et adhesit ibi uni ciuium
κατα την χωραν εκείνην και αυτοσ
ηρξατο ύστερισθαι και πορευθεισ
εκολληθη ενι των πολειτων
τησ χωρασ εκεινησ και επεμψεν
αυτον εισ τουσ αγρουσ βοσκειν χοιρουσ
καπεθυμεί χορτασθήναι εκ των
κερατιων ων ησθιον οι χοιροι
και ουδεισ εδιδουτω Εισ εαυτον δε
LE
16
17
ελθων ειπεν
ποσοι μισθιοι
του πατροσ μου περισσευουσιν αρτων
εγώ
δε ωδε λειμω απoλλυμαι
regioni illius et misit
eum in agros pascere porcos
et cupiebat saturari de
siliquis quas e debant porci
et nemo dabat illi in semetipsum
autem ueniens dixit quanti mercennarii
patris mei abundant panibus
ego autem hic fame pereo
surgens ibo ad patrem meum
et dicam illi pater pecaui in
caelum et in conspecto tuo iam non
sum dignus uocari filius tuus fac
(Fol. 249 α.)
αναστασ πορεύσομαι προσ τον πατέρα μου
18
και ερω αυτω πατερ ημαρτον εισ τον
ουκέτι
19
ουρανον και ενωπιον σου
ειμι αξιοσ κληθηναι σου ϋιοσ ποιησον
(Fol. 248 0.)
CΑΡ. ΧV. 8-19.
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
227
SET LUCAN
ΧΥ.
me sicut unum mercennariorum tuorum
20
με ωσ ενα των μισθιων σου
και αναστασηλθε προσ τον πατερα αυτου
ετι δε αυτου μακραν απεχοντοσ
ειδεν αυτον ο πατηρ αυτου και εσπλαγχνισθη
και δραμων ενεπεσεν επι τον
τραχηλον αυτου κατεφιλησεν αυτον
ο δε υιοσ ειπεν αυτω πατερ ημαρτον
et surgens uenit ad patrem suum
adhuc autem eo longe iter habentes
uidit eum pater eius et misertus est
et currens incubuit super
collum eius et osculatus est eum
dixit autem filius eius pater peccaui
in caelum et in conspecto tuo
iam non sum dignus uocari filius tuus
fac me sicut unum mercennariorum tuorum
21
εισ τον ουρανον και ενωπιον σου
ουκετι ειμι αξιοσ κληθηναι σου ϋιοσ
ποιησον με ωσ ενα των μισθιων σου
ειπεν δε
Ο πατηρ προσ τουσ δουλουσ
ταχεωσ εξενεγκατε στολης
την πρωτης και ενδυσατε αυτον
22
dixit autem pater ad seruos
αυτου
suos cito adferte stolam
primam et induite eum
και δοτε δακτυλιον εισ την χειρα αυτου
et date anulum in manum eius
και υποδηματα εισ τουσ ποδασ αυτου
και ενεγκατε τον σειτευτον μοσχον
23
και θυσατε και φαγωμεν
.24
και ευφρανθωμεν οτι ουτοσοϋιοσ μου
νεκροσ ην και ανεζησεν απολωλωσ
και αρτι ευρεθη και ηρξαντο
ευφραινεσθαι ην δε ού ιοσ αυτου
πρεσβυτεροσ εν αγρω ελθων δε
et calciamenta in pedes eius
et adducite saginatum uitulum
et occidite et manducemus
et aepulemur quoniam hic filius meus
mortuus erat et reuixit perierat
et modo inuentus est et coeperunt
aepulari erat autem filius eius
25
senior in uilla ueniens autem
και εγγισασ τη οικεία ηκουσεν
συνφωνιασ και χορων και
26
προσκαλεσαμενοσ ενα των παιδων
επυνθανετο τι θελει τουτο ειναι
27
et proximans domui audiuit
synfoniae et chori et
aduocans unum de pueris
interrogabat quid uellet hoc esse
ad ille dixit quoniam frater tuus uenit et
occidit pater tuus saginatum uitulum
illi quia salbum eum recepit
iratus est autem et nolebat introire
pater autem eius exiens rogabat eum
ad ille respondens dixit patri suo
ecce tot annos seruio tibi et numquam
(Fol, 25ο α.)
ο δε ειπεν οτι ο αδελφοσ σου ηκει και
εθυσεν ο πατηρ σου τον σειτευτον μοσχον
αυτω οτι υγιενoντα αυτον απελαβεν
Ωργισθη δε και ουκ ηθελεν εισελθειν
ο δε πατηρ αυτου εξελθων ηρξατο αυτον
ο δε αποκριθεισ ειπεν τω πατρει αυτου
ίδου τοσαυτα ετη δουλευω σοι και ουδεποτε
(Fol. 240 0.)
28
29
CΑΡ. ΧV. 19-29.
228
SĒC LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥ Κ
XV.
παρεβην σου εντολην και ουδεποτε
εδωκασ μοι εριφον εξ αιγων ϊνα μετα των
φιλων μου αριστησω τω δε υιω σου
τω καφαγοντι παντα μετα των πορνων
και ελθοντι εθυσασ τον σειτευτον μοσχον
30
praeteribi mandatum tuum et numquam
dedisti mihi haedum de capris ut cum
amicis meis prandeam filio autem tuo
qui comedit omnia cum meretricibus
et uenienti occidisti saginatum uitulum
Ο δε ειπεν αυτω συ παντοτε μετ εμου ει
31
ad ille dixit illi tu semper mecum es
32
και παντα τα εμα σα εστιν ευφρανθηναι
δε εδει και χαρηναι οτι ο αδελφοσ σου ουτοσ
νεκροσ ην και ανεζησεν απολωλωσ
και ευρεθη ελεγεν δε και προσ τουσ
μαθητασ ανθρωποσ τισ ην πλουσιοσ
et omnia mea tua sunt aepulari autem
oportebat et gaudere quia frater tuus hic
mortuus est et reuixit perierat
XVI.I
et inuentus est
dicebat autem ad
οσ είχεν οικονομον και ουτοσ
discipulos homo quidam erat diues
qui habebat uilicum et hic
diffamatus est ei quasi dissipans
Τα
2
substantiam eius et uocans eum
διεβλήθη αυτω ωσ διασκορπιζων
υπαρχοντα αυτου και φωνησασ
ειπεν αυτω τιτουτο ακουω περι σου αποδοσ
τον λογον τησ οικονομιασ ου γαρ δυνη
ετι οικονομείν
δε
dixit illi quid hoc audio de te redde
rationem uilicationis non enim potes
είπεν
Εν εαυτω
3
adhuc uilicare dixit autem intra se
Ο οικονομοσ τι ποιησω οτι ο κσ μου
uilicus quid faciam quia dms meus
aufert uilicationem meam fodere
αφαιρειται την οικονομιαν μου
σκάπτειν
non ualeo mendicare confundor scio
4
quid faciam et cum amotus fuero de
uilicatione accipiant me in domus suas
ουκ ισχυω επαιτείν αισχύνομαι έγνοιν
τιποιησω ίνα οταν μετασταθω εκ τησ
οικονομιασ δεξωνται μαι εισ τουσ οικουσ αυτω
και προσκαλεσαμενοσ ενα εκαστον
των χρεοφιλε των του κυριου αυτου
ελεγεν τω πρωτω ποσον οφειλεισ
5
et aduocans unumquemque
debitorum domini sui
dicebat primo quantum debes
dmo meo ad ille dixit centum
6
τω κω μου
δε ειπεν εκατον
καδουσ ελαιου ειπεν δε αυτω δεξαι σου
τα γραμματα και γραψον πεντηκοντα
siclos olei dixit autem illi accipe tuas
litteras et scribe quinquaginta
deinde alio dixit tu autem quantum
7
debes ad ille dixit centum mensuras
επειτα τω ετερω ειπεν εκατον κορουσ
σειτου ο δε λεγει αυτω δεξε σου τα
γραμματα και γρα ψον ογδοηκοντα
και επηνεσεν ο κσ τον οικονομον
τησ
αδικιασ οτι φρονιμωσ εποιησεν
(Fol. 25ο Δ.)
tritici ad ille dixit illi accipe tuas
litteras et scribe octoginta
8
et laudauit dms uilicum
iniquitatis quoniam sapienter fecit
(Fol. 25I α.)
CAPP. XV. 29-XVI. 8.
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
229
SET LUCAN
XVI.
διο λεγω μειν οι υιοι του αιωνοσ
τουτου φρονιμοτεροι υπερ τουσ
υιουσ του φωτοσ εισ την γενεαν την εαυτων εισι
καγω λεγω μειν ποιησατε εαυτοισ
φιλουσ εκ του αδικου μαμωνα
ίνα οταν εκλιπη δεξωνται μασ
propter quod dico uobis fili saeculi
huius sapientiores super
filios lucis in generationem suam sunt
et
ego
dico uobis facite uobis
amicos de iniquo mamona
ut cum defecerit accipiant uos
9
εισ τασ αιωνιουσ σκηνασ
in aeterna tabernacula
10
qui fidelis est in modico et in multo fidelis
est et qui in modico inicus et
in multo inicus fit si ergo
11
in inico mamona fidelis non fuistis
quod uerum est quis credet uobis
12
et si in alieno fidelis non fuistis
uestrum quis dabit uobis
nemo seruus potest duobus dominis
13
seruire aut enim unum odiet
et unum diliget aut unum adprehendet
et alium contemnet non potestis
ο πιστοσεν ελαχιστω και εν πολλω πιστοσ
εστιν και ο εν ολιγω αδικοσ και
εν πολλω αδικοσ γεινεται ει ουν
εν τω αδικω μαμονα πιστοι ουκ εγενεσθε
το αληθινον τισ υμειν πιστευσει
και ει εν τω αλλοτριω πιστοι ουκ εγενεσθε
το μετερον τισ δωσει μειν
ραα: Ουδεισ οικετησ δυναται δυσι κυριοισ
δουλευειν η γαρ τον ενα μεισήσει
και τον ετερον αγαπησει η ενοσ ανθεξεται
και του ετερου καταφρονησει ου δυνασθε
ραβ : θω δουλευειν και μαμονα : ήκουον
δε ταυτα οι φαρισαιοι φιλαργυροι ύπαρχοντεσ
και εξεμυκτηριζον αυτον και ειπεν αυτοισ
μεισ εστε οι δικαιουντεσ εαυτουσ ενωπιον
των ανθρωπων
ο δε θσ
γεινωσκει
τασ καρδιασ υμων οτι το εν ανθρωποισ
ρηγ: ύψηλον βδελυγμα ενωπιον του θυ: ό νομοσ
και οι προφηται εωσ ιωανου επροφητευσαν
απο τεη βασιλεια του θυ ευαγγελιζεται
ροδ:
και πασ εισ αυτην βιαζεται ευκοπωτερον δε
εστιν τον ουρανον και την γην παρελθειν
14
deo seruire et mamonae audiebant
autem haec pharisaei cum essent cupidi
15
et subsannabant eum et dixit eis
uos es tis qui iustificat is uos in conspectu
hominum ds autem nouit
16
17
corda uestra quia quod in hominibus
altum abominatio in conspectu dei lex
et prophetae usque ad iohanen prophetarunt
a quo regnum dei euangelizat
et omnes in eam conatur facilius autem
est caelum et terram praeterire
quam de lege unam apicem cadere
omnis qui dimittit uxorem suam
et nubens aliam moechatur et qui
dimissam nubit moechatur
η του νόμου μιαν κερεαν πεσειν
ρας : πασο απολυων την γυναικα αυτου
18
και γαμων ετεράν μοιχευει και ο
απολελυμενην γαμων μοιχεύει
(Fol. 25I 1.)
(Fol. 252 α.)
CΑΡ. ΧVΙ. 8.- Ι8.
230
SET LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
XVI. 19
dixit autem et aliam parabolam
homo quidam erat diues et
induebatur purpuram
et byssum
aepulans cottidie
splendede pauper autem quidam nomine
lazarus missus erat ad ianuam
eius ulceribus plenus et cupiens
saturari de micis quae cadebant
20
2Ι
de mensa diuitis sed et canes
uenientes elingebant ulcera eius
factum est autem ut moreretur pauper et
22
ductus est in sinus abrahae
ab angelis mortuus est autem
et diues et sepultus est et in
23
inferno leuans oculos suos
ειπεν δε και ετεραν παραβολης
ρος :Ανθρωποσ τισης πλουσιοσ και
ενεδυδισκετο πορφυραν και βυσσος
και ευφραινομενοσ καθημεραν
λαμπροσ πτωχοσ δε τισ ονοματι
λαζαροσ εβεβλητο προσ τον πυλωνα
αυτου ειλκωμενοσ και επιθυμων
χορτασθήναι απο των ψιχων των πειπτοντω
απο τησ τραπεζησ του πλουσιου αλλα και οι κυνεσ
ερχομενοι ελειχον τα ελκη αυτου
Εγενετο δε αποθανειν τον πτωχον και
απενεχθηναι αυτον εισ τον κολπον αβρααμ
ύπο των αγγελων απεθανεν δε
και οπλουσιοσ και επαφη και εν τω
αδη επαρασ τουσ οφθαλμουσ αυτου
υπαρχων εν βασανοισ ορα αβρααμ
απο μακροθεν και λαζαρον εν τω κολπω αυτου
αναπαυομενον και αυτοσ ενφωνησασ ειπεν
24
πατερ αβρααμ ελεησον με και πεμψον λαζαρο
ϊνα βαψη το ακρον του δακτυλου αυτου υδατο
και καταψυξη την γλωσσαν μου
οτι οδυνωμαι εν τη φλογι ταυτη
Ειπεν δε αβρααμ τεκνον μνησθητι
25
οτι απελαβεσ τα αγαθα σου εν τη
ζωη σου και λαζαροσ ομοιωσ τα κακα
νυν δε ωδε παρακαλειται συ δε
οδυνασαι και επι πασι τουτοισ μεταξυ ημων
και ύμων χασμα μεγα εστηρικται οπωσ
οι θελοντεσ διαβηναι προσύμασ. μη
δυνωνται
μητε εκειθεν ωδε διαπερασαι ειπεν δε
ερωτω σε ουν πατερ αβρααμ ϊνα πεμψησ αυτο
cum esset in tormentis uidet abraham
a longe et lazarum in sinus eius
requiescentem et ipse exclamans dixit
pater abraham miserere mihi.et mitte lazaru
ut intingat extremum digiti sui aquam
et refrigeret linguam meam
quoniam adfligor inustione ignis huius
dixit autem abraham fili memento
quoniam recepisti bona tua in
uita tua et lazarus similiter mala
nunc autem hic consolatur tu autem
26
adfligeris et in omnibus his.inter nos et uos
chaus magnum confirmatus est ut
qui uolunt transire ad uos non possent
neque
inde hic transmeare dixit autem
27
rogo te ergo pater abraam ut mittas eum
εισ τον οικον του πατροσ μου έχω γαρ πεντε
28
in domum patris me i habeo enim quinque
fratres ut testificetur
αδελφουσ οπωσ διαμαρτυρηται
(Fol. 252 6.)
(Fol. 253 α.)
CΑΡ. ΧVΙ. 19-- 28.
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
231
SEC LUCAN
αυτοισ μη και αυτοι ελθωσιν
XVI.
illis ne et ipsi ueniant
in hunc locum tormenti
29
dixit autem abraham habent
moysen
εισ τουτον τον τοπον τησ βασανου
Ειπεν δε αυτω αβρααμ εχουσι μωϋσεα
και τουσ προφητασ ακουσατωσαν αυτων
ο δε ειπεν ουχι πατηρ αβρααμ αλλα εαν τισ
εκ νεκρων πορευθη προσ αυτουσ
et prophetas audiant eos
ad ille dixit non pater abraham sed si quis
3ο
de mortuis ierit ad eos
μετανοησουσιν
ELITEV
δε
αυτω
31
ει μωϋσεωσ και των προφητων
ουκ ακουουσιν ουδε αν τισ εκ νεκρων
αναστη και απελθη προσ αυτουσ
paenitebuntur dixit autem ad eum
si moysen et prophetas
non audiunt nec si quis ex mortuis
surrexerit et ierit ad eos
ροζ
XVII. I
credent dixit autem ad
: πιστευσουσιν : ειπεν δε
προσ τουσ
discipulos suos inpossibile est
ut non ueniant scandala uerum uae
2
μαθητασ αυτου ανενδεκτον εστιν
του μη ελθειν τα σκανδαλα πλην ουαι
δι ου ερχεται
συνφερει δε αυτω
ει λιθοσ μυλικοσ περιεκειτο περι τον τραχηλο
αυτου και εριπτο εισ την θαλασσαν
η ϊνα σκανδαλιση ενα των μεικρων τουτω
3
ροη : προσεχεται εαυτοισ :εαν αμαρτηση εισ σε
ο αδελφοσ σου επειτιμησον αυτω
και εαν μετανοηση αφεσ αυτω
ραθ
per quem ueniunt expediebat illi
si lapidem molae circumdatus esset circa collu
eius et proiectus esset in mare
aut ut scandalizet unum de pusillis istis
adtendite uobis si peccauerit in te
frater tuus emenda illum
et si paenitentiam egerit dimitte illi
et si septies in die peccauerit
in te et septies reuersus fuerit
ad te dicens paeniteor dimitte illi
Et dixerunt apostoli dmo adde nobis
και εαν επτακεισ τησ ημερασ αμάρτηση
4
so
5
6
fidem ad ille dixit illis si haberetis fidem
εισ σε και το επτακισ επιστρεψη
προσ σε λεγων μετανοησω αφεσ αυτω
και ειπαν οι αποστολοι τω κω προσθεσ
ημειν πιστιν ο δε ειπεν αυτοισει ειχετε πιστι
ωσ κοκκον σιναπεωσ ελεγετε αν
τω ορει τουτω μεταβα εντευθεν
εκει και μετεβαινεν και τη
συκαμεινω μεταφυτευθητι εισ την
θαλασσαν και υπηκουσεν ανϊμειν
:τισ δε εχωνύμων δουλoν αροτριωντα
sicut granum sinapis dicebatis utique
monti huic transi hinc
ibide et transibat et
moro transplantari in
mare et obaudisset uobis
σα
σα
7
η ποιμενoντα οσ εισελθοντι
quis autem ex uestris habens seruum arante
aut oues pascentem qui ut intrauit
de agro num quid dicit illi continuo
(Fol. 254 α.)
εκ του αγρου μη ερει αυτω ευθεωσ
(Fol. 253 6.)
CAPP. XVI. 28-XVII. 7.
232
SEO LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
αυτω
XVII. 8
transi recumbe sed dicet illi
παρελθων αναπεσε αλλα ερει
ετοιμασον τι δειπνησω και
περιζωσαμενοσ διακονει μοι
εωσ φαγω και πιω και μετα ταυτα
φαγεσαι συ και πιεσαι μη έχει χάριν
δουλω
ότι εποίησεν τα
διαταχθεντα αυτω ου δοκω ουτωση και μεισ
οταν ποιησητε οσα λεγω λεγεται
οτι δουλοι εσμεν αχριoι ο ωφιλομεν
9
Τω
para mihi quod cenem et
cinge te
et ministra mihi
usque quo manducem et bibam et post haec
manducabis tu et bibes. num quid habet gratia
seruo quia fecit quae
praecepta sunt ei non puto ita et uos
cum feceritis
quae
dico dicitis
quoniam serui inutiles sumus quod debuimus
facere fecimus
O
ποιησαι πεποιηκαμεν
II
Et factum est cum iter faceret
in hierusalem et ipse praeteribat
per medium samariae et galilaeae
et introeunte eo in quendam
1 2
castellum ubi erant decem uiri
13
leprosi et steterunt de longe
et clamauerunt uoce magna
ihu
magister miserere nobis et uidens
eos dixit illis curati estis
ite et ostendite uos
sacerdotibus factum est autem cum
irent mundati sunt
και εγενετο εν τω πορευεσθαι αυτον
εισ ίερουσαλημ και αυτοσ διηρχετο
μεσον σαμαρειασ και γαλιλαιασ
και εισερχόμενου αυτου εισ τινα
κωμην οπου ησαν δεκα ανδρεσ
λεπροι και εστησαν πορρωθεν
και εκραξαν φωνη μεγαλη την
επιστατα ελεησον ημασ και ιδων
14
αυτουσ ειπεν αυτοισ τεθεραπευεσθε
πορευθεντεσ επιδειξατε εαυτουσ
τοισ ίερευσιν εγενετο δε εν τω
ύπαγειν αυτουσ εκαθαρισθησαν
εισ δε εξ αυτων ίδιων οτι εκαθαριστη
15
υπεστρεψεν μετα μεγαλησ φωνησ
δοξαζων τον θν και επεσεν επιπροσωπον 16
προσ τουσ
ποδασ αυτου την
αποκριθεισ δε ο ιησ ειπεν αυτοισ ουτοι
δεκα εκαθαρισθησαν οι εννεα που
εξ αυτων ουδεισ ευρεθη υποστρεφων
οσ δωσει δοξαν τω θω ει μη ο αλλογενησ ουτοσ
και ειπεν αυτω αναστασ πορευου· ότι η πίστισ σου 19
σβ: σεσωκεν σε : επερωτηθεισ δε ύπο των
φαρισαιων ποτε ερχετε η βασιλεια του θυ
(Fol. 254 6.)
unus autem ex e is uidens quia mundatus est
reuersus est cum magna uoce
honorans dm et cecidit in faciem
δε σαμαριτησ
ad pedes eius. erat autem samaritanus
respondens autem ihs dixit ill is hi
17
decem mundati sunt nobem ubi
18
ex his nemo inuentus est reuertens
20
qui dauit gloriam do nisi alienigena hic
Et dixit illi surgens uade quoniam fides tua
salbabit te interrogatus autem a
pharisaeis quando uenit regnum dei
(Fol. 255 α.)
CΑΡ. ΧVΙΙ. 7- 20.
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
233
SEC LUCAN
XVII.
21
απεκριθη αυτοισ και ειπεν ουκ ερχεται
η βασεια του θυ μετα παρατηρησεωσ
ουδε
ερoυσιν·
ίδου ωδε η ίδου εκει
μη πιστευσητε ϊδου γαρ η βασιλεια
του θυ εντοσύμων εστιν
σγ : Ειπεν ουν προσ τουσ μαθητασ ελευσονται
ημεραι του επιθυμησαι μασ
μιαν των ημερών τουτων του υιου
του ανθρωπου και ουκ οψεσθαι
και ερoυσιν υμειν ϊδου ωδε ίδου εκει
μη απελθητε μηδε διωξητε
respondit illis et dixit non uenit
regnum
dei cum obserbatione
neque
dicent ecce hic aut cce illi
nolite credere ecce enim regnum
dei intra uos est
dixit ergo ad discipulos uenient
dies ut concupiscatis
unum dierum horum fili
22
hominis et non uideuitis
:
et dicent uobis ecce hic aut ecce illic
23
sos sos
ne ieritis neque persequemini
sicut enim scoruscus qui scoruscat
σε : ωσπερ γαρ η αστραπή
η αστράπτουσα
2.4
de sub caelu scoruscat
sic erit et filius hominis
σε
εκ τησ υπο τον ουρανον αστραπτει
ουτωσ εσται και οϋιοσ του ανθρωπου
: πρωτον
δε δι αυτον πολλα παθειν
και αποδοκιμασθήναι απο τησ
και γενεασ ταυτησ
* και καθωσ
εγενετο
25
primum enim oportet eum multa pati
et reprobari a
generatione hac et sicut fuit
σζ
26
εν ταισ ημερασ νωε
ουτωσ εσται
in diebus noe
sic erit
et in diebus fili hominis
27
edebant bibebant.nubebant.nubebantur
usque in diem
quo introiit noe in arcam
et fuit dilubium et perdidit
ση
ση:
28
omnes similiter sicut fuit
και εν ταισ ημερασ του ϋιου του ανθρωπου
ησθιον επινον εγαμουν εγαμιζοντο
αχρι ησ ημερασ εισηλθεν νωε εισ την κιβωτο
και εγενετο κατακλυσμοσ και απωλεσε
παντασομοιωσ και ωσ εγενετο
εν ταισ ημεραισ λωτ· ησθιον επινον
ηγοραζον επωλουν εφυτευον
ωκοδομουν η ημερα εξηλθε λωτ
απο σοδομων εβρεξε θειον και πυρ
απ ουρανου και απωλεσε παντασ
in diebus lot edebant bibebant
29
emebant uendebant plantabant
aedificabant quo die exiuit lot
a sodomis pluit sulfur et igne
de caelo et perdidit omnes
κατα τα αυτα εσται εν τη ημέρα
30
secundum haec erit in die
του ύιου του ανθρωπου η αποκαλυφθη
σε
και εκείνη τη ημερα οσ εσται επι του
31
δωματοσ και τα σκευη αυτου εν τη οικια
μη καταβατω αραι αυτα και ο εν τω αγρω
(Fol. 255 6.)
fili hominis qui reuelabitur
in illo die qui erit super
tectum et uasa eius in domo
non descendat tollere illa et qui in agro
(Fol. 256 α.)
30
CΑΡ. ΧVΙΙ. 20-3Ι.
234
SEC LUCAN
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
XVII.
similiter non conuertatur retro
32
et mementote uxoris lot
33
qui uoluerit biuicare animam suam
perdet illam et qui perdiderit
34
uiuificauit illam dico uobis hac
nocte erunt in lecto uno duo
ομοιωσ μη επιστραφητω εισ τα οπισω
: μνημονευετε τησ γυναικοσ λωθ
σια : οσ αν θεληση ζωογονησαι την ψυχην αυτου
απολεσει αυτην και οσ αν απολεση
σιβ : ζωογονησει αυτην : λεγω μειν ταυτη
τη νυκτι εσονται επι κλινησ μιασ δυο
εισ παραλαμβανετε και ο ετεροσ αφιεται
εσονται δυο αληθουσαι επι το αυτο
η μια παραληφθησεται και η ετερα
αφεθησεται δυο εγρω εισ παραληφθησεται
και ο ετεροσ αφεθησεται
σιγ : και αποκριθεντεσ λεγουσιν που κε
unus adsumetur et unus relinquetur
35
erunt duo molentes in uno
una adsumetur et alia
36
dimittetur duo in agro unus adsumetur
et alius dimittetur
37
Et respondentes dixerunt ubi dme
σιδ : ο δε ειπεν αυτοισ οπου το σωμα
ad ille dixit illis ubi corpus
XVIII.
εκει συναχθήσονται οι αετοι
ελεγεν δε και παραβολην αυτοισ προσ το δειν
παντοτε προσευχεσθαι και μη ενκακειν
ibi congregabuntur et aquilae
dicebat autem et parauolam illis quod oportet
Ι
semper orare et non deficere
κριτησ τισ ην εν τη πολει τον θν μη
2
iudex quidam erat in ciuitate dm non
timens et hominem non
3
reuerens uidua autem erat in
ciuitate illa et ueniebat ad eum dicens
deuindica me ab abuersario meo
4
et nolebat in aliqod temporis
φοβουμενοσ και ανθρωπον μη
εντρεπομενοσ χηρα
χηρα δε ην εν τη
πολει εκεινη και ηρχετο προσ αυτον λεγουσα
εκδικησον με απο του αντιδικου μου
και ουκ ηθελεν επι χρονον τινα
μετα
δε ταυτα ηλθεν εισ εαυτον
και λεγει ει τον θν ου φοβουμαι
και ανθρωπον ουκ εντρεπομαι
διαγε το παρεχειν μοι κοπον την χηραν
ταυτην απελθων εκδικησω αυτην
ϊνα μη εισ τελοσ ερχομενη ύποπιαζη με
post haec uenit aput se
et dicit si dm non timeo
et hominem non reuereor
5
propter quod lauorem mihi praestat uidua
haec uado et deuindico illam
Ειπεν δε ο κσ ακουσατε τι ο κριτησ τησ
6
ut non in tempus ueniens suggillet me
dixit autem dms audite quid iudex
iniquitatis dicit ds autem non faciet
αδικιασ λεγει
ο δε θσ ου μη ποιηση
7
uindictam electorum suorum
νυκτοσ και
την εκδικησιν των εκλεκτων αυτου
βοωντων αυτων
ημερασ και μακροθυμει εν αυτοισ
(Fol. 256 0.)
qui clamant ad eum nocte et
die et patiens est super eos
(Fol. 257 α.)
ΛΒ
CAPP. XVII. 31-XVIII. 7.
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
235
SEC LUCAN
dico uobis faciet uindictam eorum
confestim . uerum put at filius hominis
ueniens inueniet fidem super terram
9
και
dixit autem et ad quosdam qui confidens
super se quoniam sunt iusti et
spernent reliquos hominum
λεγωϋμειν ποιησει την εκδικησιν αυτων ΧVΙΙΙ. 8
εν ταχει πλην αρα οϋιοσ του ανθρωπου
ελθων
ευρησει πίστιν επι τησ γησ
Ειπεν δε και προσ τινασ τουσ πεποιθοτασ
εφ εαυτοισ οτι εισιν δικαιοι
εξουθενουντασ τουσ λοιπουσ ανθρωπουσ
δυο ανθρωποι ανεβησαν εισ τοϊερον
προσευξασθαι εισ φαρισαιοσ και εισ
τελωλωνησ ο φαρισαιοσ σταθεισ καθ εαυτον
ταυτα προσηύχετο ο θσ ευχαριστω σοι
οτι ουκ ειμι ωσ οι λοιποι των ανθρωπων
αρπαγεσ
αδικοι
μοιχοι η και ωσ ουτοσ
ο τελωνησ νηστευω δισ του σαββατου
duo homines ascenderunt in templum
IO
II
orare unus pharisaeus et unus
publicanus pharisaeus stans seorsum
haec orabat ds gratias ago tibi
quoniam non sum sicut ceteri hominum
raptores iniusti adulteri sicut et hic
publicanus ieiuno bis in sabbato
decimo omnia quae ad quiro
Et publicanus a longe stans nolebat
nec oculos suos in caelum leuare
I 2
αποδεκατω παντα οσα κτωμαι
13
sed tundebat pectus suum dicens
ds miserere mihi peccatori
dico uobis descendit hic iustificatus
14
σιε
magis praeter illum pharisaeum
quoniam omnis qui se exaltat humiliabitur
et qui humiliat se exaltabitur
Offerebant autem illi infantes ut eos
tangeret uidentes autem discipuli
increpabant eos ihs autem
15
και ο τελωνησ μακροθεν εστωσ ουκ ηθελεν
ουδε τουσ οφθαλμουσ εισ τον ουρανον επαραι
αλλ ετυπτε το στηθοσ αυτου λεγων
ο θσ ειλάσθητι μοι τω αμαρτωλω
λεγω μειν κατεβη ουτοσ δεδικαιωμενοσ
μαλλον παρ αικεινον τον φαρισαιον
: οτι πασοϋψων αυτον ταπεινωθήσεται
ο δε ταπεινων εαυτον ύψωθησεται
σις : προσεφερον δε αυτω παιδια ίνα αυτων
απτήται ιδοντεσ δε οι μαθηται
επετειμων αυτοισ ο δε ιησ
προσεκαλείτο αυτα λεγων αφετε
τα παιδια ερχεσθαι προσ με
και μη κωλυσηται αυτα των γαρ
τοιουτων εστιν η βασιλεια του θυ
σιζ : αμην γαρ λεγω μειν οσ αν μη
δεξηται την βασιλειαν του θυ ωσ
παιδιον ου μη εισελθη εισ αυτην
σιης και επηρώτησεν τισ αυτον αρχων
(Fol. 257 6.)
16
ad se uocabat ea dicens dimittite
infantes uenire ad me
et nolite uetare eis
dei
17
talium enim est regnum
amen enim dico uobis quicumque non
acceperit regnum dei sicut
infantem non intrauit in illud
Et interrogauit eum quidam princeps
(Fol. 258 α.)
18
CΑΡ. ΧVΙΙΙ, 8-I8.
236
SEC LUC
ΚΑΤ' ΛΟΥΚ
XVIII.
magister bone quid faciens
uitam aeternam hereditabo
διδασκαλε αγαθε τι ποιησ ασ
ζωην αιωνιον κληρονομησω
Ο δε ειπεν αυτω τι με λεγεισ αγαθον
ουδεισ αγαθοσ ει μη εισ ο θσ
τασ εντολασ οιδασο δε ειπεν ποιασ
19
ad ille dixit illi quid me dicis bonum
nemo bonus nisi unus ds pater
praecepta nosti ad ille dixit
quae
20
Ειπεν δε ο ιησ το ου μοιχευσεισ
dixit autem ihs non moechabis
non occides non furtum facies
non falsum testimonium dicis honora
ο
ειπεν
21
patrem tuum et matrem ad ille dixit
haec omnia custodiui a iuuentute
σιθ
audiens autem ihs dixit illi adhuc unum tibi
O
22
deest omnia quae habes uende
et da pauperibus et habebis thensaurum
in caelis et ueni sequere me
ου φονευσεισ ου κλεψεισ
ου ψευδομαρτυρησεισ τειμα τον
πατερα σου και την μητερα δε
ταυτα παντα εφυλαξαμην εκ νεοτητοσ
τιθ: ακουσασ δε
τησ ειπεν αυτω ετι εν σοι
λειπει παντα οσα εχεισ πωλησον
και δοσ τοισ πτωχοισ και εξεισ θησαυρον
εν τοισ ουρανοισ και δευρο ακολουθι μου
σκ : ο δε ακουσασ ταυτα περιλυποσ εγενετο
ην γαρ πλουσιοσ σφοδρα ίδων δε αυτον
περιλυπον γενομενον ειπεν ο ιησ
πωσ δυσκολωσοι τα χρηματα εχοντεσ
εισ την βασιλειαν του θυ εισελεύσονται
ευκοπωτερον γαρ εστιν καμηλον
δια τρηματοσ βελονησ διελθειν
η πλουσιον εισελθειν εισ την βασιλειαν
23
ille autem audiens haec tristis factus est
erat enim diues ualde uidens autem eum
24
tristem factum dixit ihs
quo modo difficile qui pecunias habent
in
regnum dei introibunt
facilius est autem camellum
25
per foramen acus trasire
του
θυ ειπον
δε οι ακουοντεσ
και τισ
26
27
εστιν
28
δυναται σωθήναι ο δε ειπεν τα αδυνατα
παρα ανθρωποισ δυνατα
παρα
θω
ο
πετροσ
ίδου
ημεισ τα
ιδια
αφεντεσ ηκολουθησαμεν σοι
σκα: Ο δε ειπεν αυτοισ αμην λεγω μειν
ουδεισ εστιν οσ αφηκεν οικιασ
η γονιση αδελφουσ η αδελφασ
29
quam diuitem introire in regnum
dei dixerunt ergo qui audierunt et quis
potest saluari ad ille dixit quae inpossibilia sunt
in hominibus apud dm possibilia sunt
dixit autem petrus ecce nos quae nostra sunt
reliquimus et secuti sumus te
ad ille dixit illis..amen dico uobis
nemo est qui dimisit domos
aut parentes aut fratres aut sorores
aut uxorem aut filios in tempore hoc
propter regnum
λο
si non accipiet septi es tantum in
(Fol. 259 α.)
η γυναικα η τεκνα Εν τω καιρώ τουτω
ενεκεν τησ βασιλειασ του θυ
εαν μη λαβη επταπλασιονα εν τω
(Fol. 258 6.)
3ο
CAP. XVIII. 18-
ΚΑΤ
237
ΛΟΥΚΑΝ
SEO LUCAN
καιρώ τουτω και εν τω αιώνι
XVIII.
tempore hoc et in saeculum
uenturum uitam aeternam
31
adsumens autem xii.dixit illis
ecce ascendimus in hierusalem
τω ερχομενω ζωην αιωνιον
σκβ: παραλαβων δε τουσ.ιβ. ειπεν αυτοισ
ίδου αναβαινομεν εισ ίερουσαλήμ
και τελεσθησεται παντα τα γεγραμμενα
δια των προφητων περι του ϋιου του ανθρωπου
οτι παραδοθησεται τοισ εθνεσιν και
ενπαιχθησεται και ενπτυσθησεται
32
et consummabuntur omnia quae scripta sunt
per profetas de filio hominis
quoniam tradetur gentibus et
iniuriabitur et espuent in eum
et flagellis caesum occident
και μαστιγώσαντεσ αποκτεινουσιν
33
αυτον και τη ημέρα τη τρίτη
eum et tertia die
σκγ: αναστησεται : αυτοι δε τουτων ουδεν
34
resurget ipsi autem horum inihil
συνηκαν αλλ ην το ρημα κεκρυμμενον
intellexerunt sed erat uerbum absconsu
απ αυτων
ab eis et nesciebant
quae
dicebantur factum est autem in eo
35
και ουκ εγεινωσκον τα
σκό: λεγομενα : εγενετο δε εν τω ενγειζειν
αυτον εισ ίερειχω τυφλοσ τισ
επαιτων εκαβητο παρα την οδον
ακουσασ δε οχλου παραπορευομενου
cum adpropiaret iericho caecus quidem
mendicus sedebat secus uiam
36
επυνθανετο τι αν ειη τουτο
audiens autem turbam praetereuntem
interrogabat quidnam esset hoc
dixerunt autem illi quia ihs nazoraeus
transit ad ille exclamauit dicens
37
38
ihu fili dauid miserere mei ad illi
39
απηγγειλαν δε αυτω οτι ιησοναζαρηνοσ
παρερχεται ο δε εβoησεν λεγων
ιηυ υιε δανειδ ελεησον με οι δε
προάγοντεσ επετειμων αυτω ϊνα
σειγηση αυτοσ δε μαλλον εκραζεν
υιοσ δανειδ. ελεησον με σταθεισ δε τησ
εκελευσεν αυτον αχθηναι
εγγισαντοσ δε αυτου επηρώτησεν
αυτον τι σοι θελεισ
ποιησω
κε ϊνα αναβλεψω και αποκριθεισ
ειπεν αυτω αναβλεψον η πιστισ σου
qui antecedebant increpabant illum ut
taceret ad ille magis clamabat
filius dauid miserere mihi stans autem ihs
40
iussit eum adduci
41
ο δε
ELITE
cum adpropiasset autem interrogauit
eum quid uis tibi faciam ad ille dixit
dme ut uideam et respondens
dixit ei respice fides tua
σέσωκεν σε
και παραχρημα
43
salbum te fecit et confestim
ανεβλεψεν και ηκολουθει αυτω
σκε : δοξαζων τον θν και πασο
ολαοσ
ιδων εδωκεν δο ξαν τω θω
(Fol. 259 6.)
respexit et sequebatur eum
honorans dm et omnis populus
uidens dedit gloriam deo
(Fol. 26ο α.)
και
et
CΑΡ. ΧVΙΙ, 30--- 43.
238
SEC LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
XIX. I
et intrans pertransiebat iericho
et ecce uir nomine zacchaeus
2
3
hic erat princeps publicanorum locuplens
et quaerebat uidere ihm quisset
et non potebat a turba
quia de statu pusillus erat et antecedens
4
ab ante ascendit in morum
ut uideret eum quia inde habebat
5
transire et factum est cum
illac transiret uidit et dixit ei
και εισελθων διηρχετο την ϊερειχω
και ϊδου ανηρ ονοματι ζακχαιοσ
ουτοσ ην αρχιτελωνησ πλουσιοσ
και εζητειιδειν τον ιην τισ εστιν
και ουκ ηδυνατο απο του οχλου
οτι τη ηλικια μεικροσης και προλαβων
ενπροσθεν ανεβη επι συκομωρεαν
ίνα ίδη αυτον οτι εκεινη ημελλεν
διερχεσθαι και εγενετο εν τω
διερχεσθαι αυτον ειδες και ειπεν αυτω
ζακχαιε σπευσον καταβηθι οτι σημερον
δει
με μείναι
και σπευσασ κατεβη και υπεδεξατο
αυτον χαιρων και
ειδοντεσ
διεγογγυζον οτι παρα αμαρτωλο
ανδρι εισηλθεν καταλυσαι σταθεισ δε
ζακχαιοσ ειπεν προσ τον κν ιδου
τα ημυσοι των υπαρχόντων μοι κε
τοισ πτωχοισ διδωμι και ει τινοσ τι
εσυκοφαντησα αποδιδωμι
τετραπλουν ειπεν δε ο ιησ προσ αυτον
εν τω οίκω σου
6
zacchaee festinans descende quia hodie
in do mo tua oportet me manere
et festinans descendit et suscepit
eum gaudens et uidentes omnes
murmurabant quia ad peccatorem
παντεσ
7
8
hominem introibit manere stans autem
O
zacchaeus dixit ad dm ecce
dimidium de substantia mea dme
pauperibus do et si cuius aliquid
calumniaui restituo
9
ότι σήμερον σωτηρια εν τω οικω
τουτω εγενετο
καθοτι
quadruplum dixit autem ihs
quoniam hodie salus in domo
hac facta est quoniam et hic
filius abraham est uenit enim filius
και αυτοσ
10
II
σκς: Βιοσ αβρααμ εστιν : ήλθεν γαρ οϋιοσ
του ανθρωπου ζητησαι και σωσαι
σκζ: το απολωλοσ: άκουοντων δε αυτων
ταυτα προσθεισ ειπεν παραβολης
δια το ειναι αυτον εγγυσ ιερουσαλήμ
και δοκειν οτι μελλει παραχρημα
η βασιλεια του θυ αναφαινεσθαι
σκη: ειπεν δε άνθρωποσ τισ ευγενησ
επορευετο εισ χωραν μακραν λαβειν
σκθ: βασιλειαν και υποστρεψε : καλεσασ δε
hominis quaerere et salbare
quod perierat audientium autem eorum
haec adiciens dixit parabolam
propter quod esset iuxta hierusalem
et putare quia incipiet confestim
regnum dei reuelari
dixit autem homo quidam nobilis
abiit in regionem longinquam accipere
I 2
13
regnum et reuerti
et reuerti uocans autem
(Fol. 26o 6.)
(Fol. 261 α.)
CΑΡ. ΧΙΧ. Ι--13.
ΚΑΤ ΛΟΥΚΑΝ
239
SEC LUCAN
δεκα δουλουσ αυτου εδωκεν αυτοισ
XIX.
decem seruos suos dedit eis
decemnas et dixit ad eos
Ι4
negotiamini dum uenio
ciues autem oderant et miserunt
legatos post illum dicentes
δεκα
μνασ και είπεν προσ αυτουσ
πραγματευεσθαι εν ω ερχομαι οι
οι δε
πολειται
εμεισουν αυτον και ενεπεμψα
πρεσβιαν oπεισω αυτου λεγοντεσ
ου θελομεν τουτον βασιλευσαι εφημασ
και εγενετο επανελθειν αυτον λαβοντα
την βασιλειαν και ειπεν φωνηθηναι
αυτου τουσ δουλουσ οισ δεδωκει το
nolumus hunc regnare super nos
et factum est reuerti eum accipientem
15
regnum et dixit uocari
16
αργυριον ϊνα γνοι τι διαπραγματευσαντο
παρεγενετο δε ο πρωτοσ λεγων κε
η μνα σου δεκα μνασ προσηργασατο
ο δε ειπεν αυτω ευγε αγαθε δουλε
οτι εν ελαχιστω πιστοσ εγενου ίσθι
εξουσιαν εχων επανω δεκα πολεων
και ο ετεροσ ελθων ειπεν κε η μνα σου
seruos suos quibus dederat
pecuniam ut sciat quid negotiati sunt
aduenit ergo primus dicens dme
mna tua decemnas ad quisiuis
ad ille dixit illi euge uone serue
quoniam in modico fidelis fuisti esto
potestatem habens super decem ciuitates
17
18
Et alius ueniens dixit dme mna tua
πεντε εποίησεν μνασ
ειπεν δε
19
20
και τουτω γείνου και συ επανω πεντε
πολεων και ο ετεροσ ηλθε λεγων
κε ιδου η μνα σου ην ειχον αποκειμενην
εν σουδαριω οτι εφοβηθην σε
ανθρωποσ γαρ ει αυστηροσ αιρεισ
ο ουκ εθηκασ και θεριζεισο ουκ εσπιρασ
quinque adquisiuit mnas dixit autem
et huic esto et tu super quinque
ciuitates et alius uenit dicens
dme ecce mna tua quam habebam repositam
in sudario quoniam timebam te
homo es enim austeris tolles
2Ι
quod non posuisti.et metis quod non seminasti
ad ille dixit illi de ore tuo
ο δε ειπεν αυτω εκ του στοματοσ σου
22
κρεινω σε πονηρε δουλε ηδεισ οτι
εγω ανθρωποσ αυστηροσ ειμι αιρω
ο ουκ εθηκα και θεριζω ο ουκ εσπειρα
δια τι ουν ουκ εδωκασ το αργυριον μου
επι τραπεζαν καγω ελθων συν τοκω αν
επραξα αυτο ειπεν δε τοισ παρεστωσι
23
iudicabo te serue inique sciebas quia
ego
homo sum austerus tolle
quod non posui et meto quod non seminaui
quare ergo non dedisti pecuniam meam
super mensam et
ego
ueniens
exigebam illud. dixit autem his qui astabant
tollite ab eo et ferte qui
cum usura
2.4
26
decemnas habet dico enim uobis
αρατε απ αυτου και απενεγκατε τω τασ
σλ : δεκα μνασ εχοντι: λεγω γαρύνειν
οτι παντι τω εχοντι προστιθεται
(Fol. 261 6.)
quoniam omni habenti adicietur
(Fol. 262 α.)
CΑΡ. ΧΙΧ. Ι3-26.
240
SEC LUCAN
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
και ο έχει
XIX.
ab eo autem qui non abet et quod habet
tolletur ab eo uerumtamen illos
27
inimicos meos qui noluerunt me
regnare super eos adducite hoc
et occidite in conspecto meo
et inutilem serbum eicite
εκει εσται
in tenebras exteriores ibi erit
απο
δε
του μη έχοντοσ
σλα : αρθησεται απ αυτου : πλην εκεινουσ
τουσ εχθρουσ μου τουσ μη θελοντασ
με
βασιλευειν επ αυτουσ αγαγατε
ωδε
και κατασφαξατε ενπροσθεν μου
και τον αχρειoν δουλον εκβαλετε
εισ το σκοτοσ το εξωτερον
ο κλαυθμοσ και ο βρυγμοσ των οδοντων
: και ειπων ταυτα επορευετο αναβαινων
δε εισϊερουσαλημ και εγενετο ωσ ηγγισεν
εισ βηθφαγη και βηθανια προσ το οροσ
των ελαιων καλουμενον
απεστειλεν δυο των μαθητων αυτου
λεγων ύπαγεται εισ την κατεναντι
ploratus et stridor dentium
σλβ
28
et haec cum dixisset ibat.ascendens
autem in hierusalem et factum est cum adpropiasset
29
30
κωμην και εισπορευομενοι ευρησεται πωλον
εφ ον ουδεισ ανθρωπων εκαθισεν· και λυσαντεσ αγαγατε-
και αν τισ μασ ερωτα ουτωσ ερειτε οτι ο κσ 31
σλη : αυτου χρειαν εχει και : απελθοντεσ απεκριθησα 32, 34
in betphage et bethania ad montem
oliueti qui uocatur
misit duos de discipulis suis
dicens ite in contra qui est
castellus et introeuntes inuenietis pullum
in quo nemo hominum sedit.et soluentes adducite
et si quis uobis dixerit sic dicetis quoniam dms
ejus opus habet et euntes sic dixerunt
quoniam dms huius opus habet et adducentes
pullum supermiserunt tunicas suas
super eum et inposuerunt ihm
eunte autem illo substernebant
οτι ο κσ αυτου χρειαν εχει και αγαγοντεσ
35
36
τον πωλον επεριψαν τα ματια αυτων
επ αυτον και επεβιβασαν τον ιην
πορευομενου δε αυτου υπεστρωννυον
σλδ : τα ματια αυτων : έγγιζοντων δε αυτων
προσ την καταβασιν του ορουσ των ελαιων
ηρξατο παν το πληθοσ των μαθητων
37
uestimenta sua adpropiantibus autem illis
ad discensum montis oliuarum
coepit omnis multitudo discipulorum
gaudentes laudare dm de omnibus
quibus uiderunt quae fiebant dicentes
benedictus qui uenit in nomine dmi
χαίροντεσ αινειν τον
θν
περι παντων
38
benedictus rex pax
ων ειδον γεινομενων λεγοντεσ
ευλογημενοσ ο ερχομενοσ εν ονοματι κυ
ευλογημενοσ ο βασιλευσ ειρηνη
εν ουρανω και δοξα εν ύψιστοισ
σλε : τινεσ δε των φαρισαιων απο του οχλου
ειπαν προσ αυτον
διδασκαλε
επιτιμησον
τοισ μαθηταισ σου αποκριθεισ δε
λεγει αυτοισ λεγω μειν οτι εαν ουτοι
(Fol. 262 6.)
39
in caelo et gloria in altissimis
quidam autem de pharisaeis de turba
dixerunt ad eum magister increpa
discipulos tuos respondens autem
dixit illis dico uobis quia si isti
(Fol. 263 α.)
40
CΑΡ. ΧΙΧ. 26- 40.
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚΑΝ
241
SEC LUCAN
XIX.
την πολιν
41
tacuerint lapides clamabunt
et cum adpropi asset uidens ciuitatem
fleuit
super eam dicens quoniam
si scisses et tu in diem hoc
42
quae ad
43
pacem tibi nunc autem absconsum est
ab oculis tuis quoniam uenient dies
et mittent super te inimici tui sepaem
et circumcingent te et
conpraehendent undique
σειγησουσιν οι λιθοι κραξονται
σλς : και ωσ ηγγισεν ύδων
εκλαυσεν επ αυτην λεγων οτι
ει εγνωσ και συ εν τη ημερα ταυτη
τα προσ ειρηνην σοι νυν δε εκρυβη απο
οφθαλμων σου οτι ηξουσιν ημεραι
και βαλουσιν επι σε οι εχθροι σου χαρακα
και περικυκλωσιν σε και
συνεξ ουσιν σε παντοθεν
και εδαφιουσιν σε και τα τεκνα σου
σλζ : και ουκ αφησουσιν λίθον επι λιθον
εν ολη σοι ανθ ων ουκ εγνωσ
εισ καιρον επισκόπησ σου
σλη : ελθων δε εισ το ίερον ηρξατο εκβαλλειν
τουσ πωλουντασ εν αυτω και αγοραζοντασ
και τασ τραπεζασ των κολλυβιστων
εξεχεεν και τασ καθεδρασ των πωλουντω
τασ περιστερασ λεγων αυτοισ γεγραπται
44
et ad nihilum deducent te et filios tuos
et non dimittent lapidem super lapidem
in tota te propter quod non cognouisti
in tempus uisitationis tuae
ueniens autem in templum coepit eicere
45
uendentes in eo et ementes
et mensas numulariorum et fudit et
et cathe dras uendentium
columbas dicens eis scriptum est
46
ότι ο οικοσ μου οικοσ προσευχησ εστιν
quoniam domus mea domus orationis est
uos autem fecistis illam speluncam latronu
σλο
μεισ δε εποιησατε αυτον σπηλαιον ληστω
: και ην διδασκων το καθημεραν
εν τω ίερω οι δε αρχιερεισ
47
et erat docens cottidie
και οι γραμματισ και οι πρώτοι
του λαου εζητουν αυτον απολεσαι
in templo principes autem sacerdotum
et tribae et primi
a populi quaerebant eum perdere eum
populus enim omnis pendebat audire
eum factum est autem in una
.
και ουχουρισκον τι ποιήσωσιν αυτω
48
ση
XX.I
.ß. et non inueniebant quid facerent ei
ο γαρ
λαοσ
απασ εκρεματο ακουειν
: αυτου : εγενετο δε εν μια των
ημερων
διδασκοντοσ αυτου εν τω
ξερω τον λαον και ευαγγελιζομενου
dierum docente eo in
επέστησαν οι αρχιερισ και οι
γραμματεισ συν τοισ πρεσβυτεροισ
templo populum et euangelizante
adsisterunt principes sacerdotum et
scribae cum praesbyteris
και ειπον προσ αυτον ειπε ημειν
et dixerunt ad eum dic nobis
εν ποια εξουσια ταυτα ποιεισ
(Fol. 263 6.)
in qua potestate haec facis
(Fol. 264 α.)
31
CAPP. XIX. 40-XX. 2.
242
SEC LUCAN
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚΑΝ
XX.
3
και τισ εστιν ο δουσ σοι ταυτην την εξουσιαν
αποκριθεισ δε ειπεν προσ αυτουσ επερωτησω μασ
καγω ενα λογον ον ειπατε μου
το βαπτισμα το ιωανου εξ ουρανου ην
η εξ ανθρωπων οι δε συνελογιζοντο
προσ εαυτουσ λεγοντεσ οτι εαν
ειπωμεν εξ ουρανου ερι δια
et quis est qui dedit tibi hanc potestatem
respondens autem dixit ad eos interrogano uos
et
ego unum uerbum quod dicite mihi
baptismus iohanis de caelo erat
aut ab hominibus ad illi cogitabant
ad semetipsos dicentes quia si
4
5
dixerimus de caelo dic et quare ergo
τι ουν
6
non credidistis ei et si dixerimus
ab hominibus lapidabit nos
populus omnis scit enim
iohannen prophetam fuisse
et responderunt nescire se
7
το
8
unde et ihs dixit eis
9
ουκ επιστευσατε αυτω και εαν ειπωμεν
απο των ανθρωπων λιθασει ημασ
ο λαοσ απασ πεπεισμενοι γαρ εισιν
ιωανην προφητην γεγονεναι
και απεκριθησαν μη ειδεναι αυτουσ
ποθεν
και ο ιησ ειπεν αυτοισ
ουδε εγω λεγωϋμειν εν ποια εξουσια
σμα : ταυτα ποιω : έλεγεν δε την παραβολην ταυτην
απελωνα εφυτευσεν ανθρωποσ
και εξεδoτo αυτον γεωργοισ
αυτοσ δε απεδήμησεν χρονουσ κανουσ
καιρώ
δε απεστειλεν
προσ τουσ γεωργουσ
δουλον ένα απο του καρπου του αμπελωνοσ
δωσιν αυτω δειραντεσ δε αυτον
εξαπέστειλαν κενον και επεμψεν
ετερον
δουλον οι δε κακεινον δειραντεσ
και ατειμασαντεσ εξαπειλαν καινον
nec ego dico uobis in qua potestate
haec facio dicebat autem parabolam hanc
uineam plantauit homo
et tradidit eam agricolis
ipse autem peregrinatus est tempora multa
quod autem tempore misit ad agricolas
ΙΟ
seruum ut de fructo uineae
darent ei illi autem caesum eum
11
dimiserunt uacuum et misit
alium seruum illi autem et illum caesum
et iniuriantes dimiserunt uacuum
12
tertium misit et hunc uulnerantes
τριτον επεμψεν και τουτον τραυματισαντεσ
εξαπέστειλαν καινον ο
δε
κσ του
13
dimiserunt uacuum dms autem
αμπελωνοσ ειπεν τιποιησωπεμψω
uineae dixit quid faciam mittam
filium meum dilectum forsitam hunc
14
reuerebuntur uidentes autem illum
cogitabant adinuicem dicentes
τον υιον μου τον αγαπητον τυχον τουτον
εντραπησονται ιδοντεσ δε αυτον
διελογιζοντο προσ αλληλουσ λεγοντεσ
ουτοσ εστιν ο κληρονομοσ δευτε
αποκτεινωμεν αυτον ϊνα ημων
γενηται η κληρονομια και εκβαλoντεσ
(Fol. 264 0.)
hic est haeres uenite
occidamus illum illum ut nostra
15
fiat hereditas et proicientes
(Fol. 265 α.)
CΑΡ. ΧΧ. 2--15.
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
243
SEC LUCAN
αυτον εξω του αμπελωνοσ απεκτειναν
XX.
eum extra uineam occiderunt
τι ουν ποιησει ο κσ του αμπελωνοσ
ελευσεται και απολεσει τουσ γεωργουσ
16
quid ergo faciet dms uineae
ueniet et perdet agricolas
et dauit uineam aliis
και δωσει τον αμπελωνα αλλοισ
οι
δε ακουσαντεσ ειπαν μη γένοιτο
ad illi audientes dixerunt absit
ο δε ενβλεψασ αυτοισ ειπεν τι ουν εστιν
17
το γεγραμμενον τουτο λιθον ον
απεδοκιμασαν οι οικοδομουντεσ
ουτσσ εγενηθη εισ καιφαλην γωνιασ
πασοπεσων επ εκεινον τον λιθον
18
συνθλασθησεται εφ ον δαν πεση
σμβ: λικμησει αυτον : και εζητουν
ad ille inspiciens eos dixit quid est ergo
quod scriptum est hoc lapidem quem
reprobauerunt aedificantes
hic factus est in caput anguli
omnis qui caeciderit super illum lapidem
confringetur super autem quem
ceciderit
comminuet eum et quaerebant
principes sacerdotum et scribae
mittere super eum manus
ipsa hora timuerunt autem populum
scierunt enim quoniam ad illos
dixit parabolam hanc
19
οι αρχιερεισ και οι γραμματεισ
επιβαλιν επ αυτον τασ χειρασ
αυτη τη ωρα εφοβηθησαν δε τον λαον
έγνωσαν γαρ οτι προσ αυτουσ
ειρηκεν την παραβολην ταυτην
σμγ : και αποχωρησαντεσ απεστειλαν
et recedentes miserunt
20
obsiduanos in dolo loquentes
esse se iustos ut adpraehenderent
uerborum eius ut traderent
21
ενκαθετουσ υποκρεινομενουσ
εαυτουσ δικαιουσ ϊνα επιλαβωνται
αυτου των λογων ωστε παραδουναι
αυτον τω ηγεμονι και επηρώτησαν
αυτον λεγοντεσ διδασκαλε οιδαμεν
οτι λεγεισ ορθωσ και διδασκεισ
και ουδενοσ λαμβανεισ προσωπον
αλλα επ αληθειασ την οδον του θυ
διδασκεισ εξεστιν ημειν φορον
διδοναι
καισαρι η ου
επιγνουσ
δε
eum praesidi et interrogauerunt
eum dicentes magister scimus
quoniam dices recte et doces
et nullius accipis personam
sed in ueritate uiam dei
22
doces licet nobis tributum
23
αυτών την πονηρίαν ειπεν προσ αυτουσ
τι με πειραζετε δειξατε μου το
24
νομισμά τινοσ εχει εικόνα και την
επιγραφην αποκριθεντεσ ειπον καισαροσ
δε
αυτοισ
αποδοτε τα του καισαροσ τω
(Fol. 265 0.)
dare caesari aut non cognoscens autem
eorum iniquitatem dixit ad eos
quid me temptatis ostendite mihi
figuram cuius habet imaginem et super
inscriptionem . respondentes dixerunt caesaris
ille autem dixit eis reddite quae sunt caesaris
(Fol. 266 α.)
ειπεν
25
CΑΡ. ΧΧ, 15-25.
244
SEC LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
καισαρι και τα του θυ τω θω
XX,
26
27
caesari et quae dei sunt deo
non potuerunt autem eius uerbum
adpraehendere in conspectu populi
Et mirantes in responsione
eius tacuerunt accentes autem
quidam sadducaeorum qui dicunt
resurrectionem non esse interrogauerunt
eum dicentes magister moyses
scripsit nobis si cuius frater
mortuus fuerit sine filiis habens uxorem
ut accipiat frater eius uxorem eius
ουκ εισχυσαν
δε αυτου ρημα
επιλαβεσθαι εναντιον του λαου
και θαυμασαντεσ επι τη αποκρισει
αυτου εσειγησαν προσελθοντεσ δε
τινεσ των σαδδουκαίων οι λεγοντεσ
αναστασιν μη ειναι επηρώτησαν
αυτον λεγοντεσ διδασκαλε μωϋσησ
εγραψεν ημειν εαν τινοσ αδελφοσ
αποθανη ατεκνοσ εχων γυναικα
ένα λαβη ο αδελφοσ αυτου την γυναικα
και εξαναστηση σπερμα των αδελφω αυτου
ησαν παρ ημειν επτα αδελφοι
και ο πρωτοσ λαβων γυναικα απεθανεν
ατεκνοσ και ο δευτεροσ και ο τριτοσ
28
et resuscitet semen fratri suo
29
erant aput nos septem fratres
et primus accipiens uxorem mortuus est
30, 31
sine filiis et secundus et tertius
ωσαύτωσ οι επτα ουκ αφηκαν τεκνον
similiter et septem non dimiserunt filios
και απεθανον ύστερον και η γυνη
32
et mortui sunt nouissime et mulier
απεθανεν εν τη ουν αναστασει τινοσ
33
mortua est in resurrectione
ergo
cuius
αυτων εσται γυνη οι γαρ επτα εχον αυτην
eorum erit uxor septem enim habuerunt eam
γυναίκα και είπεν προσ αυτουσ
34
uxorem et dixit ad eos
οι υιοι του αιωνοσ τουτου γεννώνται
filii huius saeculi pariuntur
και γεννώσιν γαμούσιν και γαμουνται
οι δε καταξιωθεντεσ του αιωνοσ εκεινου
35
et pariunt nubunt et nubuntur
qui autem digni fuerint saeculi huius
obtinere et resurrectionis ex
τυχειν και τησ αναστασεωσ τησ εκ
mortuis neque nubunt neque
36
nubuntur nec enim mori
37
νεκρων ουτε γαμουσιν ουτε
γαμιζονται» ουδε γαρ αποθανειν
ετι μελλουσιν εισαγγελοι γαρ εισιν τω θω
τησ αναστασεωσ υιοι οντεσ οτι δε
εγείρονται οι νεκροι μωϋσησ εδηλωσεν
επιτησ βατου ωσ λεγει κν τον θν
αβρααμ και θν ίσακ. και θν ιακωβ
θσ νεκρων ουκ εστιν αλλα ζωντων
παντεσ γαρ αυτω ζωσιν
(Fol. 266 6.)
adhuc possunt equales angelis enim sunt deo
cum sint resurrectionis fili quia autem
resurgunt mortui moyses significauit
in rubo quo modo dicit dom dm
abraham et dm isac et dm iacob
38
ds mortuorum non es sed uiuorum
omnes enim illi uiuent
(Fol. 267 α.)
CΑΡ. ΧΧ. 25-38.
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
245
SEO LUCAN
XX. 39
40
αποκριθεντεσ δε τινεσ των γραμματεων
ειπαν διδασκαλε καλωσ ειπασ
σμδ: ουκέτι δε ετολμων επερωταν αυτον
ουδεν: :Ειπεν δε προσ αυτουσ πωσ
σμε
λεγουσιν τον χρν υιον δανειδ. και αυτοσ
δανειδ λεγει εν τη βυβλω των ψαλμων
λεγει κσ τω κω μου καθου εκ δεξιων μου
εωσ τιθω τουσ εχθρουσ σου υποκατω
*
των ποδων σου δανειδ κν αυτον λεγει
41
respondens autem quidam de sscribis
dixerunt magister bene dixisti
amplius autem non fuerunt ausi interrogare eu
nihil dixit autem ad eos quo modo
dicunt xpm filium dauid. et ipse
dauid dicit in libro psalmorum
dicit dms dmo meo sede a dexteram meam
42
43
44
σμς : πωσ υιοσ αυτου εστιν
: άκουοντοσ δε
45
usque dum ponam inimicos tuos sub
pedibus tuis dauid dom illum uocat
quo modo filius illius est. audientes autem
omni populo dixit ad discipulos adtendite
a seribis qui uolunt
παντοσ του λαου ειπεν τοισ μαθηταισ προσεχετε 46
απο των γραμματεων των θελοντων
περιπατειν εν στολαισ και φιλουντων
ambulare in stolis et amantium
salutationes in foro
47
XXI. I
ασπάσμουσ εν ταισ αγοραισ
και πρωτοκαθεδριασ εν ταισ συναγωγαισ
και πρωτοκλισιασ εν τοισ δειπνοισ.
σμζ : οι κατεσθοντεσ τασ οικιασ των χηρων
προφασει μακρα προσευχόμενου
ουτοι λημψονται περισσοτερον κριμα
αναβλεψασ δε ειδεν τουσ βαλλοντασ
εισ το γαζοφυλακιον τα δωρα αυτων
τουσ πλουσιουσ • ειδεν δε και τινα χηραν
πενιχραν βαλλουσαν δυο λεπτα
ο εστιν κοδραντησ και ειπεν αληθωσ
λεγω μειν οτι η χηρα αυτη η πτωχη
πλειω παντων εβαλεν παντεσ γαρ
ουτοι εκ του περισσευοντοσ αυτοισ εβαλον
εισ τα δωρα του θυ
αυτη
ύστερηματοσ αυτησ παντα τον βιον
σμη: ον ειχεν εβαλεν : και τινων λεγοντων
περι του ιερου οτι λιθοισ καλοισ
κεκοσμηται και αναθεμασιν
Ειπεν ταυτα θεωρειτε ελευσονται
(Fol. 2676.)
et primas cathe dras in synagogis
et primos addubitos in cenis
qui comedunt domos uiduarum
occasione longa orantes
hi accipient amplius iudicium
aspiciens autem uidit qui mittebant
in gazophylacium munera sua
diuites uidit autem et quandam uiduam
pauperam mittentem duo minus
quod est codrantes et dixit uere
dico uobis quia uidua haec paupera
plus omnibus misit omnes enim
isti de abundantias ua miserunt
2
3
4
δε εκ του
in munera dei haec autem de
minimo suo omne substantiam suam
5
quod habuit misit.et quorundam dicentiu
de templo quoniam lapidibus bonis
ornata est. et depositionibus
dixit haec uidetis uenient
6
(Fol. 268 α.)
CAPP. XX. 39-XXI. 6.
246
SEC LUCAN
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
XXI.
dies in quibus non relinquetur
lapis super lapidem in pariete hic
qui non destruatur
interrogauerunt autem discipuli
dicentes magister quando haec erunt'
et quod signum aduentus tui
7
8
ad ille dixit uidete ne erretis
multi enim uenient in nomine
meo dicentes quia ego sum et tempus
adpropiauit ne abieritis post illos
cum autem audieritis pugnas
et dissensiones ne timueritis
όταν
9
10
oportet enim fieri hoc primum
sed non continuo finis exurget enim
gens contra gentem et regnum contra regnu
terrae motus magni per loca et
11
fames et morbi erunt timores autem
ημεραι εν αισ ουκ αφεθησεται
λιθοσ επι λιθω εν τοιχω ωδε
οσ ου καταλυθησεται
σμθ:€πηρωτησαν δε αυτον οι μαθηται
λεγοντεσ διδασκαλε ποτε ταυτα εσται
και τι το σημειον τησ σησ ελευσεωσ
Ο δε ειπεν βλεπετε μη πλανηθητε
πολλοι γαρ ελευσονται επι τω ονοματι
μου λεγοντεσ οτι εγω ειμι και ο καιροσ
ηγγικεν μη πορευθητε οπισω αυτων
δε ακουσητε πολεμουσ
και ακαταστασιασ μη φοβηθητε
δει γαρ γενεσθαι ταυτα πρωτον
αλλ ουκ ευθεωσ το τελοσ. εγερθησεται γαρ
εθνοσ επ εθνοσ και βασιλεια • επι βασιλειαν
σεισμοι τε μεγαλοι κατα τοπουσ και
λειμοι και λοιμοι εσονται φοβηθρα τε
απ ουρανου και σημεια μεγαλα εστε
προ
δε τουτων παντων επιβαλουσιν
εφυμασ τασ χειρασ αυτων και
διωξουσιν παραδιδοντεσ εισ τασ
συναγωγασ και φυλακασ απαγομενουσ
επι βασιλεισ και ηγεμονασ
ενεκα του ονοματοσ μου αποβησεται
σνα : Έμεινισ μαρτυριον: θετε ουν εν ταισ
καρδιαισύμων μη προμελετωντεσ
απολογηθηναι εγω γαρ ϋμειν δωσω
στομα και σοφιαν η ου δυνησονται
αντιστηναι παντεσ οι αντικειμενου
ύμειν παραδοθησεσθε δε
και ύπο γονεων και αδελφων και
συνγενων και φιλων και θανατωσουσιν
εξυμων και εσεσθαι μεισουμενοι
(Fol. 268 6.)
de caelo et signa magna erunt
σν
ante haec autem omnia mittent
12
super uos manus suas et
persequentur tradentes in
synagogas et carcares ducentur
ad reges et duces
13
14
propter nomen meum obtinget
uobis in testimonium ponite ergo in
cordibus uestris non promeletantes
respondere ego enim uobis dabo
os et sapientiam ad quam non poterint.
contradicere omnes aduersantes
15
16
uobis trademini autem
et a parentibus et fratribus et
cognatis et amicis et morti tradent
17
ex uobis et eritis odibiley
(Fol. 269 α.)
CΑΡ. ΧΧΙ. 6–17.
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
247
SEC TUCAN
XXI. 18
ab omnibus propter nomen meum et capillus
de capite uestro non periet
in sufferentia uestra adquirite
19
υπο παντων δια το ονομα μου και θριξ
εκ τησ κεφαλησύμων ου μη απoληται
εν τη υπομονη ύμων κτησασθε
σνβ : τασ ψυχασύμων : όταν δε ϊδητε
κυκλουμενην ίερουσαλημ ύπο
στρατοπεδων τοτε γνωσεσθε
20
animas uestras cum autem uideritis
circuiri hierusalem ab
ότι ήγγικεν η ερήμωσισ αυτησ
σνγ : τοτε οι εν τη ιουδαια φευγετωσαν
2Ι
exercitu tunc scietis,
quoniam adpropinquauit desolatio eius
tunc qui in iudaea sunt fugiant
in montibus et qui in medio eius sunt
non exeant et qui in regionibus
non intrent in eam quoniam
εισ τορη και οι εν μέσω αυτησ
μη εκχωριτωσαν και οι εν ταισ χωραισ
μη εισερχεσθωσαν εισ αυτην οτι
ημεραι εκδικησεωσ αυται εισιν
22
dies uinctictae sunt istae
του πλησθηναι παντα τα γεγραμμενα
σνο
23
- ουαι ταισ εν γαστρί έχουσαισ και ταισ
θηλαζομεναισ εν εκειναισ ταισ ημεραισ
σνε : εσται γαρ αναγκη μεγαλη επι τησ γησ
ut inpleantur omnia quae scripta sunt
uae praegnantibus et
quae
lactant in illis diebus
σνς:
και οργή
τω
λαω τουτω
:
και πεσουνται
24
erit enim nessitas magna super terra
et ira populo huic et cadent
in ore gladii et captiui ducentur
in omnes gentes et hierusalem
erit calcata a gentibus usque quo
inpleantur et erunt signa
in sole et luna et in sideribus
εν στοματι ρομφαιασ και αιχμαλωτισθησο
ται εισ παντα τα εθνη και ιερουσαλήμ
εσται πατουμενη υπο εθνων αχριστου
σνζ: πληρωθωσιν : και εσονται σημεια
εν ηλιω και σεληνη και αστροισ
και επι τησ γησ συνοχη εθνων
και απορια ηχoυσησ θαλασσησ
και σαλου αποψυχοντων ανθρωπων
απο φοβου και προσδοκιασ των
25
et super terram conflictio gentium
et aporia sonante mare
et slo deficientium hominum
26
a timore et expectatione quae
επερχομενων τη οικουμενη
uentura sunt orbi terrarum
uirtutes enim quae sunt in caelo
27
mouebuntur et tunc uidebunt
filium hominis uenientem
αι γαρ δυναμιση εν τω ουρανω
σνη : σαλευθησονται : και τοτε οψονται
τον ύιον του ανθρωπου ερχομενον
εν νεφελη και δυναμει πολλη και δοξη
ερχομενων
δε
τουτων γεινεσθαι
ανακυψατε και επαρατε τασ κεφαλασ
(Fol. 269 6.)
28
in nube et uirtute multa et gloria
incipientium autem horum fieri
erigite uos et subleuate capita
(Fol. 27ο α.)
CΑΡ. ΧΧΙ. 17- 28.
248
SEC LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
XXI.
quoniam adpropinquat liueratio uestra
et dixit parabolam illis uidete
29
30
ficulneam et omnes arbores cum
διοτι εγγιζει η απολυτρωσισ ύμων
και ειπεν παραβολην αυτοισ ειδετε την
συκην • και παντα τα δενδρα οταν
προβαλωσιν τον καρπον αυτων
γεινωσκεται ηδη οτι εγγυσ ηδη το θεροσ
εστιν ουτωση και μεισ οταν ειδητε
produxerint fructum suum
scitote iam quia prope iam aestas
est sic et uos cum uideritis
31
haec scitote quoniam prope est
32
regnum dei amen dico uobis
33
34
ταυτα γεινωσκεται οτι εγγυσ εστιν
η βασιλεια του θυ αμην λεγω μειν
οτι ου μη παρελθη ηγενεα αυτη
εωσ ταυτα παντα γενηται ο ουρανοσ
και η γη παρελεύσονται οι δε λογοι μου,
σνθ: ου μη παρελεύσονται προσεχετε
εαυτοισ μηποτε βαρυνθωσιν ύμων
αι καρδιαι εν κραιπαλη και μεθη
και μεριμναισ βιωτικαια και
επιστη εφύμασ ενιφνιοσ ημερα
εκείνη ωσ παγισ
επισελευσεται γαρ
επι τουσ καθημενουσ επι προσωπον
πασησ τησ γησ αγρυπνειτε δε εν
παντι καιρω δεομενοι ϊνα καταξιω
θητε εκφυγειν ταυτα παντα
μελλοντα γεινεσθαι και στησεσθε
ενπροσθεν του ϋιου του ανθρωπου
ην δε τασ ημερασ εν τω ίερω διδασκων
εισ το οροσ ηυλησετο το καλουμενον
ελαιων και πασολαοσ ωρθριζεν
35
super faciem
36
τα
quoniam non praeteribit generatio haec
us quae dum haec omnia fiant caelum
et terra praeteribunt uerba autem mea
non praeteribunt adtendite
uobis ne quando grauentur uestra
corda in crepula et ebrietate
et soniis saecularibus et
superueniat super nos subitanus dies
ille sicut laqueus intro ibit autem
super
sedentes
omnis terrae uigilate autem in
omni tempore rogantes ut digni
habeamini fugere haec omnia
quae incipie nt fieri et stabitis
in conspecto fili hominis
Erat autem per diem in templo docens
in monte habitabat qui uocatur
oliueti et omnis populus uigil abat
ad eum audire eum in templo
adpropinquauit autem dies
azymorum
qui dicitur pascha principes autem sacerdotu
et scribae quaerebant quo modo
perderent eum timebant autem
populum intrauit autem satanas
in iudan qui uocatur
(Fol. 271 α.)
37
38
XXII.I
sessions
2
προσ αυτον ακουειν αυτου εν τω ιερω
ηγγισεν
δε
η εορτη των αζυμων
η λεγομενη πασχα : οι δε αρχιερισ
και γραμματεισ εζητουν πωσ
απολεσωσιν αυτον εφοβουτο δε
ξβ : τον λαον : εισηλθεν δε σατανασ
εισ τον ιουδαν τον καλουμενον
(Fol. 27o 6.)
σέβ
3
CAPP. XXI. 28--ΧΧΙΙ. 3.
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
249
SEC LUCAN
XXII.
iscariothèqui erat de numero
duodecim et abiit et conlocutus est
4
5
6
ισκαριωδ οντα εκ του αριθμου
σέγ : εκ των • ιβ: και απελθων συνελαλησεν
τοισ αρχιερευσιν πωσ παραδοι
αυτον και εχαρησαν και συνεθεντο αυτω
αργυ ριον δουναι και ωμολογησεν
και εζήτει ευκαιριας του παραδουναι αυτον
ατερ οχλου: ηλθεν δε η ημερα του πασχα
η εδει θυεσθαι το πασχα και απέστειλεν
τον πετρον και ιωανην ειπων
πορευθεντεσ ετοιμασατε ημειν
το πασχα ϊνα φαγωμεν οι δε
ειπαν αυτο που θελεισ ετοιμασωμεν
7
principibus sacerdotum quo modo traderet
eum et gauisi sunt et constituerunt ei
pecuniam dare et confessus est
et quaerebat oportunitatem ut traderet eu
sine turba: uenit autem dies
pas
chae
in qua oportebat immolari pascha et misit
petrum et iohanen dicens
euntes parate nobis
pascha ut manducemus ad illi
8
9
dixerunt ei ubi bis
paremus
σοι
ο δε
ειπεν ϊδου
εισερχόμενων
IO
tibi
ad ille dixit ecce introeuntibus
uobis in ciuitatem ob uiabit
uobis homo baiulans bascellum aquae
semini eum in domum ubi intro
ύμων εισ την
πολιν
απαντησει
ύμειν ανθρωποσ βασταζων κεραμιoν ύδατοσ
ακολουθησατε αυτω εισ την οικειαν ου εισ
πορευετε και ερειτε τω οικοδεσποτη τησ οικιασ
λεγει ο διδασκαλοσ που εστι το καταλυμα
οπου το πασχα μετα των μαθητών μου φαγω
εκεινοσ υμειν δειξει αναγαιον οικον
1I
ierit et dicitis patrifamiliae domus
dicit magister ubi est diuersorium
ubi pascha cum discipulos meos edam
ille uobis ostendet superiorem domum
stratum ibi parate
abientes autem inuenerunt sicut dixerat illis
12
εστρωμενον εκει ετοιμάσατε
απελθοντεσ δε
ευρον
καθωσ
ειρηκει αυτοσ
13
και ητοιμασαν το πασχα και οτε
14
et parauerunt pascha et cum
εγενετο η ωρα ανεπεσεν και οι
fuit hora recubuit et
15
σξδ : αποστολοι συν αυτω και ειπεν προσ αυτουσ
επιθυμια επεθύμησα του το το πασχα
φαγειν μεθυμων προ του με παθειν
σξε : λεγω γαρύνειν ουκετι μη φαγομαι
απ αυτου εωσ οτου καινον βρωθη
εν τη βασιλεια του θυ και δεξαμενοσ
apostoli cum illo et dixit ad eos
concupiscentia concupiui hoc pascha
manducare uobiscum priusquam patiar
dico enim uobis iam non manducabo
16
17.
ab eo usque quo nobum edatur
in regno dei et accipiens
calicem benedicens dixit
το ποτηριον ευχαρίστησασ ειπεν
accipite hoc et partimini uobis
λαβετε τουτο διαμερισατε εαυτοισ
λεγω γαρ ϋμεις απο του νυν ου μη πιω
(Fol. 271 6.)
18
dico enim uobis amodo non bibam
(Fol. 272 α.)
32
CΑΡ. ΧΧΙΙ. 3--18.
250
SEO LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚΑΝ
XXII.
a creatura uineae
usque quo
ueniat
regnum dei
19
et accipiens panem benedixit fregit
et dedit eis dicens hoc est
corpus meum uerumtamen ecce manus qui
σξη
21
tradet me super mensa
22
23
filius quidem hominis secundum
praefinitum uadit uerumtamen uae illi
per quem traditur ipsi autem coeperunt
conquirere ad semetipsos quis esset qui incipiet
hoc agere facta est autem et
24
contentio in eis quisnam esset
25
maior ad ille dixit illis
reges gentium dominantur
eorum et qui potestatem habent eorum
ueniuoli uocantur
26
uos autem non sic sed qui maior
απο του γενηματοσ τησ αμπελου
εωσ οτου ελθη η βασιλεια του θυ
σές : και λαβων αρτον ευχαριστησασ εκλασεν
σξζ : και εδωκεν αυτοισ λεγων τουτο εστιν
το σωμα μου πλην ίδου η χειρ του
παραδιδοντοσ με επι τησ τραπεζησ
οτι μεν ο ϋιοσ του ανθρωπου κατα τον
ωρισμενον πορευεται πλην ουαι εκεινω
σξθ : δι ου παραδίδοται :αυτοι δε ηρξαντο
συνζητειν προσ εαυτουσ τισ αρα ειη ο μελλω
σο : τουτο πρασσειν : εγενετο δε και
φιλονικεια εν αυτοισ το τισ αν μη
μειζων ο δε ειπεν αυτοισ
οι βασιλεισ των εθνων
κυριευουσιν
αυτων και οι εξουσιαζοντεσ αυτων
ευεργεται
καλουνται
ύμεισ δε ουχ ουτωσ αλλο μειζων
εν μειν γεινεσθω ωσ μέικροτεροσ
και οηγουμενοσ ωσ ο διακονοσ
σοα : μαλλον ήo ανακειμενοσ εγω γαρ
εν μεσωνύμων ηλθον ουχ ωσo ανακειμενοσ
αλλ ωσο διακονων και μεισ ηυξηθητε
εν τη διακονια μου ωσ ο διακονων
οι διαμεμενηκοτεσ μετ εμου εν τοισ
πειρασμοισ μου καγω διατιθεμε μειν
καθωσ διεθετο μοι ο πατηρ βασιλειαν ϊνα
εσθητε και πεινηται επι τησ τραπεζησ μου
: εν τη βασιλεια : και καθεζησθε επι:ιβ:
θρονουσ κρεινοντεσ. ιβ'φυλασ
σογ : του ισραηλ : ειπεν δε ο κσ σιμων
σιμων ϊδου ο σατανασ εξητησατο ύμασ
του σινιασαι ωσ τον σιτον εγω
δε
εδεήθην περι σου να μη εκλιπη η
(Fol. 272 6.)
in uobis est fiat sicut minus
et qui ducatum agit sicut qui ministrat
magis quam qui recumbit ego autem
27
sum in medio uestrum ueni non Sicut qui recumbit
sed sicut ministrans et uos creuistris
in ministerio meo sicut ministrat
28
29
3ο
qui permansistis mecum in temptatio
nibus meis et ego dispono uobis
sicut disposuit mihi pater regnum ut
edatis et bibatis super mensam meam
in
regno
et sedebitis super xii
sedes iudicantes xii. tribus
israhel dixit autem dms simon
σοβ
3.1
simon ecce satanas expetiuit uos
32
ut cerneret sicut triticum ego autem
praecatus sum de te ut non deficiat
(Fol. 273 α.)
CΑΡ. ΧΧΙΙ. Ι8-32.
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
251
SEC LUCAN
XXII.
fides tua tu autem conuertere et
σοδ : πιστισ σου : συ δε επιστρεψον και
σοε : στηριξον τουσ αδελφουσ σου : ο δε ειπεν
33
confirma fratres tuos ad ille dixit
αυτω κε μετα σου ετοιμοσ ειμι
illi dme tecum paratus sum
et in carcerem et in mortem ire
34
και εισ φυλακην και εισ θανατον πορευεσθαι
ο δε ειπεν λεγω σοι πετρε ου μη φωνησει
σημερον αλεκτωρ εωσ οτου τρισ με
απαρνηση μη ειδεναι με
σος: και ειπεν αυτοισ οτε απεστειλα ύμασ
ατερ βαλλαντιου και πηρασ και
υποδηματων μη τινοσ ύστερησατε
δε ουδενοσ ο δε
ad ille dixit dico tibi petre non clamauit
hodie gallus usque quo ter me
negabis nescire me
Et dixit illis quando misi uos
sine sacculo et pera et
35
calciamentis ne cuius defecistis
OL
ειπαν
ειπεν
36
ad illi dixerunt nullius ad ille dixit
sed nunc qui habet sacellum tollet similiter
et peram et qui non habet uendat
tunicam suam et emet cladium
37
dic o enim quia hoc quod scriptum est
oportet conpleri inm quod et cum
iniquis conputatus est et de me
finem hauet illi autem dixerunt ecce dme duo
38
ειπεν
αυτοισ
machaerae ad ille dixit illis
sufficit et exiens ibat
39
αλλα νυν ο εχων βαλλαντιον αρει ομοιωσ
και πηραν και ο μη εχων πωλησαι
το ματιον αυτου και αγορασει μαχαιραν
σοζ : λεγω γαρ οτι τουτο το γεγραμμενον
δει τελεσθηναι εν εμοι το και μετα των
ανομων ελογισθη και το περι εμου
σοη : τελοσ εχει οι δε ειπαν "ίδου κε δυο
μαχαιραι
ωδε ο δε
σοθ : αρκει : και εξελθων επορευετο
κατα το εθοσ εισ το οροσ των ελαιων
ακολουθησαν δε αυτω και οι μαθηται
γενομενοσ
δε επι τοπου ειπεν αυτοισ
προσευχεσθαι μη εισελθητε εισ πειρασμον
σπα :αυτοσ δε απεσταθη
λιθου βολην και θεισ τα γονατα προσευχετο
σπβ : λεγων : πατερ μη το θελημα μου αλλα
το σον γενέσθω ει βουλεί παρενεγκε
σπγ : τουτο το ποτηριον απ εμου :ώφθη δε
αυτω αγγελοσ απο του ουρανού
secundum consuetudinem in montem oliueti
secuti sunt autem eum et discipuli
σπ
σπ
40
cum fuisset autem in loco dixit illis
απ αυτωνωσει
41
orate ne intretis in temptationem
ipse autem recessit ab eis quasi
lapides missionem et ponens genua or
orabat
dicens pater non uoluntas mea sed
42
tua fiat si uis transferre
43
hunc calicem a me uisus est autem illi
angelus de caelo
ενισχυων αυτον και γενομενοσ
44
confortians eum et factus
in agonia uehementius orabat
εν αγωνια εκτενέστερον προσηύχετο
εγενετο δε οίδρωσ αυτου ωσ θρομβοι
(Fol. 2736.)
factus est autem sudor eius sicut buccellae
(Fol. 274 α.)
CΑΡ. ΧΧΙΙ. 32-44.
252
SEC LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥ ΚΑΝ
αιματοσ καταβαινοντεσ επι την γην
XXII.
45
σοδ : και αναστασ απο τησ προσευχησ
ελθων επι τουσ μαθητασ ευρεν
sanguinis descendentes super terram
et surgens ab oratione
ueniens ad dis cipulos inuenit
κοιμωμενουσ αυτουσ απο τησ
dormientes eos a
λυπησ και ειπεν αυτοισ καθευδετε
tristitia et dixit illis dormitis
46
47
ανασταντεσ προσευχεσθε ίνα μη
σπε : εισ πειρασμον εισελθητε : έτι δε
αυτου λαλουντοσ ιδoυ oχλοσ πολυσ
και ο καλουμενοσ ιουδασ ισκαριωθ
ιβ. προηγεν αυτουσ και
εγγισασ εφιλησεν τον ιην τουτο γαρ
σημειoν δεδωκει αυτοισ ον αν φιλησω
surgentes orate ut non
in temptationem intretis. adhuc autem
eo loquente ecce turba multa
et qui uocatur iudas iscariot
unus de. xii. antecedebat eos et
Ε
σπς: εισ των.
accedens osculatus est ihm hoc enim
signum dederat eis quem osculatus fuero
αυτοσ εστιν ο δε
τησ ειπεν τω ιουδα
48
ipse est ihs autem dixit iuda
osculo filium hominis tra dis
49
φιληματι τον ϋιον του ανθρωπου παραδιδωσ
σπζ : ιδοντεσ δε οι περι αυτον το γενόμενον
ειπαν τω κω ει παταξομεν εν μαχαιρη
και επαταξεν εισ τισ εξ αυτων τον δουλον
50
του αρχιερεωσ και αφειλατο αυτου
σπη: το ωτιον το δεξιον : αποκριθεισ δε ο ιησ
uidentes autem qui circa eum quod factum est
dixerunt dmo si percutiemus in gladio
et percussit unus eis seruum
principis sacerdotum et abstulit eius
auriculam dextram respondens autem ihs
dixit sinite usque hoc et extendens
manum tetigit eum et restituta est
51
ειπεν εατε εωσ τουτου και εκτεινασ
την χειρα ήψατο αυτου και απεκατεσταθη
σπθ: το ουσ αυτου : ειπεν δε
προσ τουσ
52
auricula eius dixit autem ad eos
παραγενομενουσ επ αυτον
qui aduenerant ad eum
principes sacerdotum et praepositos populi
et seniores sicut ad latronem existis
53
αρχιερεισ και στρατηγουσ του λαου
και πρεσβυτέρουσ ωσ επι ληστην εξηλθατε
μετα μαχαιρων και ξυλων το καθ
ημερών
οντοσ μου εν τω ίερω μεθυμων
ουκ εξεστινατε τασ χειρασ επ εμε
αλλα αυτη εστιν ύμων η ωρα και εξουσια
: το σκοτοσ συνλαβοντεσ δε αυτον
cum gla diis et fustibus cottidie
cum essem in templo uobiscum
non extendistis manus in me
sed haec est hora uestra et potestas
ση
54
tenebrae contenentes autem eum
ηγαγον εισ τον οικον του αρχιερέωσ
στα
σοα : ο δε πετροσ ηκολουθει αυτω απο
μακροθεν αψαντων δε πυρ
(Fol. 274 6.)
adduxerunt in domum principis sacerdotum
petrus autem sequebatur eum a
longe incendentibus autem ignem
(Fol. 275 α.)
55
CΑΡ. ΧΧΙΙ. 44-55.
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
253
SEC LUCAN
XXII.
in medio atrio et circumsedentium
sedebat et petrus cum eis
εν μεσω τησ αυλησ και περικαθισαντων
εκαθητο και ο πετροσ μετ αυτων
θερμαινομενοσ ιδουσ δε αυτον
παιδισκη τισ καθημενον προσ το φωσ
56
calficiens se
uidens autem eum
puella quaedam sedentem ad lumen
και ατενισασα αυτω ειπεν και ουτοσ
et intendens in eum dixit et hic
57
58
είπεν
cum eo erat ad ille negauit eum dicens
nescio illum et post pusillum alius
uidens eum dixit id ipsum ad ille dixit
homo non sum et intercesso quasi
horae unius alius quis certabatur
in ueritate dico .et hic cum eo erat
59
.60
συν αυτω ην ο δε ηρνησατο αυτον λεγων
σοβ : ουκ οιδα αυτον : και μετα βραχυ ετεροσ
ειδων αυτον ειπεν το αυτο
οδε
ανθρωπε ουκ ειμι και διαστησασ ωσει
ωρασ μιασ αλλοσ τισ διϊσχυριζετο
επ αληθειασ λεγω και ουτοσ μετ αυτου ην
και γαρ γαλιλαιοσ ετιν ειπεν δε ο
πετροσ ανθρωπε ουκ οιδα τι λεγεισ
και παραχρημα ετι λαλουντοσ αυτου
σηγ: εφωνησεν αλεκτωρ : στραφεισ δε ο ιησ
ενεβλεψεν τω πετρω και ύπεμνησθη
του λογου του κυ
πριν αλεκτορα φωνησαι τρεισ
απαρνηση με μη ειδεναι με και εξελθων
σοδ: εξω εκλαυσαι πικρωσ: δι δε ανδρεσ
οι συνεχοντεσ αυτον ενεπεζον αυτω
και περικαλυψαντεσ αυτου το προσωπον
ετυπτoν αυτον και ελεγον προφητευσον
etenim galilaeus est dixit autem
petrus homo nescio quid dicis
et continuo adhuc eo loquente
gallus cantauit conuersus autem ihs
respexit petrum et rememoratus est
uerbum dmi sicut dixit illi
61
ωσ ειπεν αυτω
quia priusquam gallus cantet ter
abnegauis me et exiens
62
63
foras fleuit admare uiri autem
64
qui contenebant eum inludebant eum
et coperientes eius faciem
percutiebant eum et dicebant propheta
quis est qui te percussit et alia multa
τισ εστινοπαίσασ σε
και αλλα πολλα
65
blasfemantes dicebant in eum
βλασφημουντεσ ελεγον εισ εαυτουσ
σηε :και ωσ εγενετο ημερα συνηχθη
το πρεσβυτέριον του λαου • και αρχιερεισ
66
Et cum factus est dies congregati sunt
seniores populi et principes sacerdotum
et scribae et adduxeunt eum in
και γραμματεισ και απήγαγον αυτον εισ το
67
concilium suum dicentes tu es xps
ad ille dixit illis si uobis dixero non
68
συνεδριον αυτων λεγοντεσ συ ει ο χρσ
σας: Ο δε ειπεν αυτοισ εαν μειν ειπω ου μη
σης :
πιστευσητε εαν ερωτησω ου μη
αποκριθητε μοι η απολυσητει
σης : απο του νυν δε εσται ο ϋιοσ του ανθρωπου
(Fol. 275 6.)
B. respondetis mihi aut dimittetis
•a. credetis si interrogauero non
amo do autem erit filius hominis
(Fol. 276 α.)
69
CΑΡ. ΧΧΙΙ. 55-69.
254
SEO LUCAN
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
XXII.
του
θυ
70
καθημενοσ εκ δεξιων τησ δυναμεωσ
σ9η : του θυ : ειπον δε παντεσ συ ει ο υιοσ
ο δε ειπεν αυτοισ υμεισ λεγετε οτι
σοθ : εγω ειμι: όι δε ειπαν τι ετι χρειαν
έχομεν μαρτύρων ηκουσαμεν γαρ
sedens ad dexteram uirtutis
dei . dixerunt autem omnes tu es filius dei
ad ille dixit illis uos dicitis quoniam
ego sum ad illi dixerunt quid adhuc
opus
habemus testium audiuimus enim
71
JEJ
και από του στοματοσ αυτου : και ανασταντεσ ΧΧΙΙΙ. Ι
de ore eius et exsurgentes
adduxerunt eum ad pilatum
coeperunt autem accusare eum dicentes
hunc inuenimus subuertentem
gentem nostram et uetantem
tributa dare caesari dicentem autem
se xpm regem esse
Ε
3
pilatus autem interrogauit eum dicens
tu es rex iudaeorum
ille autem respondit illi dicens tu dicis
pilatus autem dixit ad principes sacerdotum
et turbas nihil inuenio causae
4
in homine hoc ad illi fortius
5
ηγαγον αυτον αυτον επι πειλατον
τα :ηρξαντο δε κατηγορειν αυτου λεγοντεσ
τουτον ευρoν διαστρεφοντα
το εθνοσ ημων και κωλυοντα
φορουσ διδοναι καισαρι λεγοντα δε
εαυτον χρν : βασιλεα ειναι
τβ: Ο δε πιλατοσ επηρώτησεν αυτον λεγων
συ ει ο βασιλευση των ιουδαιων
Ο δε απεκριθη αυτω λεγων συ λεγεισ
τγ : Ο δε πειλατοσ ειπεν προσ τουσ αρχιερεισ
και τουσ οχλουσ ουδεν ευρισκω αιτιον
အုပ်
τδ : εν τω ανθρωπω τουτω : Οι δε ενίσχυον
λεγοντεσ ανασειει τον λαον διδασκων
καθ ολησ τησ γησ αρξαμενοσ απο τησ
γαλιλαιασ εωσ ωδε ακουσασ δε ο
πειλατοσ την γαλιλαίαν επηρώτησεν
ει απο τησ γαλιλαιασ ο ανθρωποσ
εστιν επιγνουσ δε οτι εκ τησ εξουσιασ
ηρωδου εστιν ανεπεμψεν αυτον
τω ηρωδη οντι αυτω εν ιεροσολυμοισ
εν εκειναισ ταισ ημεραισ ο δε ηρωδησ
ειδων τον ιην εχαρη λειαν ην γαρ
Θελων ειδειν αυτον εξ ικανων χρονων
δια το ακουειν περι αυτου και ηλπιζεν
τι σημείον
ειδειν υπ αυτου γεινομενον
επηρωτα δε αυτον εν λογοισ εικανοισ
αυτοσ δε ουκ απεκρίνατο αυτω ουδεν
(Fol. 276 6.)
6
dicebant seducit populum docens
per omnem terram incipiens a
galilaea usque hic audiens autem
pilatus galilaeam interrogauit
si de galilaea homo
est cognoscens autem quia de potestate
7
herodes est misit eum
ad heroden cum esset hierosolymis
8
in illis diebus herodes autem
uidens ihm gauisus est ualde erat enim
uolens uidere eum de multis temporibus
propter quod audiret de eo et sperabat
quondam signum uidere ab eo fieri
interrogabat autem eum in uerbis multis
ille autem nihil respondebat illi
(Fol. 277 α.)
CAPP. XXII. 6ο-ΧΧΙΙΙ. 9.
ΚΑΤ ΛΟΥΚΑΝ
255
SEO LUCAN
τε
: ειστηκεισαν δε οι αρχιερεισ
ΧΧΙΙΙ. 10
stabant autem principes sacerdotum
et scribae fortiter
11
accusantes eum exprobant autem
eum et herodes cum exercitu
και οι γραμματισ ευτoνωσ
τς: κατηγορουντεσ αυτου: εξουθενησασ δε
αυτον ο ηρωδησ συν τοιστρατεύμασιν
αυτου και ενπαιξασ περιβαλων αυτον
αεσθητα λαμπραν. ανεπεμψεν αυτον
τω πειλατω οντεσ δε εν αηδια
ο πιλατοσ και ο ηρωδησ εγενοντο
τζ : φιλοι εν αυτη τη ημερα : ο δε πειλατοσ
συγκαλεσασ τουσ αρχιερεισ και τουσ
12
suo et inludens coperiens eum
opertorium candidum remisit eum
pilato cum essent autem in lite
pilatus et herodes facti sunt
amici in ipso die pilatus autem
conuocans principes sacerdotum et
principes et omnem plebem dixit
ad eos adduxistis mihi
13
αρχοντασ και παντα τον λαον ειπεν
14
hominem hunc sicut auertentem
τον λαον καγω
plebem et ego autem interrogans in conspectu
αιτιον εν αυτω
uestro nihil mali inueni in eo
15
sed nec herodes missi enim uos
ad eum et nihil dignum mortis
16
actum est in eo emendans
ergo
τι
18
eum dimittam exclamauerunt autem
uniuersi dicentes tolle hunc tolle hunc
dimitte autem nobis barabbam
προσ αυτουσ κατανεγκατε μοι τον
ανθρωπον τουτον ωσ αποστρεφοντα
δε
ανακρινασ ενωπιον
ύμων ουδεν
ευρον
τη : αλλ ουδε ηρωδησ ανεπεμψα γαρύμασ
προσ αυτον και ουδεν αξιον θανατου
τθ: πεπραγμενον εστιν εν αυτω παιδευσασ ου
αυτον απολυσω : άνεκραξαν δε παν
πληθει λεγοντεσ αιρε τουτον αιραι τουτον
απολυσον δε
ημειν τον βαραββαν
οστισ ην
δια στασιν τινα γενομενην
εν τη πολει και φονον βεβλημενοσ
εισ φυλακην • αναγκην
δε
είχεν
εορτην απολυειν
τια : παλιν δε οπειλατοσ προσεφωνησεν
αυτουσ θελων απολυσαι τον ιην
οι δε εκραξαν σταυρου σταυρου τον
τιβ : ο δε τριτον ειπεν προσ αυτουσ τι γαρ
κακον εποιησεν ουτοσ ουδεμιαν
αιτιαν θανατου ευρισκω εν αυτω
19
qui erat propter dissensionem quandam facta
in ciuitatem et homicidium missus
κατα
17
in carcerem necesse autem habebat
per
αυτοισ ενα
diem festum dimittere illis unum
20
iterum autem pilatus aduocauit
eos uolens dimittere ihm
21
ad illi clamauerunt crucifige crucifige eu
ad ille tertio dixit ad eos quid enim
22
mali fecit hic ullam
causam mortis inuenio in eum
παιδευσασ ουν απολυσω αυτον
emendans
ergo
dimittam eum
23
τιγ: οι
τιγ : οι δε επεκειντο φωναισ μεγαλαισ
(Fol. 277 6.)
ad illi incumbebant uocibus magnis
(Fol. 278 α.).
CΑΡ. ΧΧΙΙΙ. 10-23.
256
SEC LUCAN
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
XXIII.
αιτουμενοι σταυρωθηναι αυτον
και κατισχυον αι φωναι αυτων και των
24
petentes crucifigi eum
et conualescebant uoces eorum et
principum sacerdotum iudicauit autem
pilatus fieri petitionem eorum. di
misit autem qui propter homicidium
25
των αρχιερεων : επεκρεινεν δε
τιο
ιδ: οπειλατοσ γενεσθαι το αιτημα αυτων
απελυσεν δε τον ενεκα φονου
βεβλημενον εισ φυλακης
Ον ητουντο τον
δε
την παρεδωκεν
τω θεληματι αυτων : ωσ δε
τιε : απηγαγον αυτον επιλαβομενοι
missus erat in carcerem
26
quem petebant ihm autem tradidit
uoluntati eorum
cum autem
duxerunt eum adpraehendentes
quendam simonem cyrenensem
uenientem de agro inposuerunt ei
τινα σιμώνα κυρηναιον
ερχομενον απο αγρου επεθηκαν αυτω
τον σταυρον φερειν oπεισοθεν του ιηυ
: ηκολουθει δε το πληθοσ αυτω
crucem ut adferret retro ihm
τις
27
του λαου και γυναικεσ
sequebatur autem illum multitudo
populi et mulieres
quae plangebant eum et lamentabant
28
conuersus autem ihs dixit ad eas
αι εκοπτοντο αυτον και εθρηνουν
στραφεισ δε ο ιησ ειπεν προσ αυτασ
θυγατερεσ ίερουερουσαλημ μη
κλαιετε εμε μηδε πενθειτε
αλλ εαυτασ κλαιετε και τα τεκνα
filie hierusalem nolite
ύμων οτι ελευσονται ημεραι
29
εν αισ ερoυσιν μακαριαι αι στειραι
και κοιλιαι αι ουκ εγεννησαν
plangere me neque lugete
sed uos plorate et filios
uestros quoniam uenient dies
in quibus dicent beatae steriles
et uteri quae non genuerunt
et ubera quae non enutrierunt
tunc incipient dicere montibus
cadite
super nos et collibus
tegite nos quoniam si in umido ligno
haec faciunt in arido quid fiet
ducebantur autem et alii duo maligni
cum eo interfici. et cum uenerunt
30
και μασθοι οι ουκ εξέθρεψαν
τοτε αρξoνται λεγειν τοισ ορεσι
πεσεται εφημασ και τοισ βουνοισ
καλυψατε ημασ
οτι ει εν τω ύγρω ξυλω
ταυτα ποιουσιν εν τω ξηρωτι γενησεται
ηγoντο δε και ετεροι δυο κακουργοι
: συν αυτω ανερεθηναι : και οτε ηλθαν
επι τον τοπον τον καλουμενον κρανιον
τιθ : εκει εσταυρωσαν αυτον : και τουσ κακουργουσ
ομου • ον μεν εκ δεξιων . ον δε
εξ αριστερων και τκα διαμεριζοντο δε
31
32
33
in locum qui uocatur caluariae
ibi crucifixerunt eum et malignos
simul unum a dextris. et unum
34
a sinistris partiebantur autem
τη
τκ
(Fol. 278 6.)
ΛΕ
(Fol. 279 α.)
CΑΡ. ΧΧΙΙΙ. 23-34.
ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ
257
SEO LUCAN
XXIII.
uestimenta eius mittentes
35
τα ματια αυτου βαλoντεσ
τκβ: κληρον : και ειστηκει ο λαοσ ορων
τκγ: εμυκτηριζον δε αυτον και ελεγαν αυτω
αλλουσ εσωσασ σεαυτον σωσον
sortem et stabat populus uidens
subsannabant autem eum et dicebant illi
alios saluos fecisti teipsum salbum fac
si filius es dei si xps es electus
deludebant autem eum et milites
36
accedentes acetum offerebant ei
ει ιοσ ει του θυ ει χρσειο εκλεκτοσ
ενεπεζον δε αυτω και οι στρατιωται
προσερχομενοι οξοσ τε προσεφερον
λεγοντεσ χαιρε ο βασιλευση των ιουδαίων
περιτεθεντεσ αυτω και ακανθινον
τκδ: στεφανον : ήν δε και η επιγραφη
dicentes habe rex iudaeorum
37
38
inponentes illi et de spinis
coronam erat autem et inscriptio
superscripta super eum litteris
graecis latinis hebraicis
rex iudaeorum hic est
τκε:
επιγεγραμμένη επ αυτω γραμμασιν
ελληνικοισ ρωμαϊκoισ εβραϊκoισ
ο βασιλευση των ιουδαιων ουτοσ εστιν
εισ δε των κακουργων ε βλασφημει
αυτον :αποκριθεισ δε ο ετεροσ
επετειμα αυτω λεγων οτι ου φοβη συ
τον θν οτι εν τω αυτω κριματι ει
39
TKS
40
unus autem de malignis blasphemabat
um respondens autem alius
increpabat eum dicens quoniam no times tu
dnm.quoniam in ipso iudicio
et nos sumus et nos quidem
iuste digne enim secundum quod egimus
recipimus hic autem nihil
41
και ημεισ εσμεν και ημεισ μεν
δικαιωσ αξια γαρ ως επραξαμεν
απολαμβανομεν ουτοσ δε ουδεν
πονηρον επραξαν και στραφεισ
προσ τον κν ειπεν αυτω μνησθητι μου
42
inicum egit et conuersus
ad dom dixit illi memento me
εν τη ημερα τησ ελευσεωσ σου
in die aduentus tui
43
Αποκριθεισ δε ο ιησ ειπεν αυτω τω επλησoντι
θαρσει σημερον μετ εμου εση
τκζ : εν τω παραδεισω : και ην ωσει
respondens autem ihs dixit qui obiurgabat eu
animequior esto hodie mecum eris
in paradiso et erat sic ut
44
hora sexta et tenebrae factae sunt
in totam terram usque hora
45
nona obscuratus autem est sol
ωρα έκτη και σκοτοσ εγενετο
εφ ολην την γην εωσ ωρασ
τκη: ενατησ: εσκοτισθη δε ο ηλιοσ
τκθ : και φωνησασο ιησ μεγαλη φωνη
ειπεν πατερ εισ χειρασ σου παρατίθημι
το πνευμα μου τουτο δε ειπων εξεπνευσε
et clamans ihs uoce magna
76
dixit pater in manus tuas commendo
spm meum et hoc cum dixisset exspirauit
et uelum templi
(Fol. 28ο α.)
και το καταπέτασμα του ναού
45
(Fol. 279 6.)
33
CΑΡ. ΧΧΙΙΙ. 34-46.
258
SET LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚΑΝ
scissum est. et centurio clamans
honorificabat dm dicens uere
48
iustus erat hic homo et omnes
qui simul uenerant ad spectaculum populi
uidentes quae facta sunt
percutientes pectora et frontes
49
reuertebantur stabant autem omnes
noti eius a longe et mulieres
quae secutae sunt eum
50
a galilaea uidentes haec
et ecce uir nomine ioseph
decurio cum esset bonus et iustus
hic non erat consentiens consilio
τλ : εσχισθη: και ο εκατονταρχοσ φωνησασ ΧΧΙΙΙ. 47
εδοξαζεν τον θν λεγων οντωσ
τλα : δικαιοσ ην ο ανθρωποσ ουτοσ και παντεσ
οι συνπαραγενομενοι επι θεωρεια
οχλοι θεωρησαντεσ τα γενομενα
τυπτoντεσ τα στηθη και τα μετωπα
υπεστρεφαν ειστηκεισαν δε παντεσ οι
γνωστοι αυτου απο μακροθεν και γυναικεσ
αι συνακολουθησασαι αυτω
απο τησ γαλιλαιασ ορωσαι ταυτα
τλά : και ιδου ανηρ ονοματι ίωσηφ
βουλευτησ υπαρχων αγαθοσ και δικαιοσ
ουτοσ ουκ ην συνκατατιθεμενοσ τη βουλη 51
και τη πραξη αυτων • απο αριμαθιασ
πολεωσ των ιουδαιων οσ προσεδεχετο
την βασιλειαν του θυ προσελθων τω πειλατω
τλγ : ητησατο το σωμα του ιηυ : και καθελων
ενετυλιξεν το σωμα του ιηυ εν σινδονι
και εθηκεν αυτον εν μνημειω
λελατομημενω ου ουκ ην ουπω
ουδεισ κειμενοσ και θεντοσ αυτου επεθηκε
τω μνημεια λειθον ον μογισ εικοσι
τλδ : εκυλιον : ήν δε η ημερα προσαββατου
54
κατηκολουθησαν δε δυο
55
γυναικεσ αιτινεσ ησαν συνεληλυθυιαι
απο τησ αγαλιλαιασ και εθεασαντο
τλε : το μνημα αυτου: υποστρεψασαι δε
et actioni eorum ab arimathia
και
52
53
ciuitate iudaeorum qui expectabat
dei
regnum
et accedens ad pilatum
petiuit corpus ihu et deponens
inuoluit corpus
ihu in sindone
et posuit eum in monumento
sculpto ubi adhuc
nemo positus et posito eo inposuit
in monumento lapidem quem uix uiginti
mouebant. erat autem dies antesabbatum
secutae sunt autem duae
mulieres quae erant.simul uenientes
a galilaea et uiderunt
56
monimentum eius reuersae autem
ητοιμασαν αρωματα και μυρα
και το μεν σαββατον ησυχασαν : μια δε
: των σαββατων ορθρου βαθεωσ
parauerunt aromata et unguenta
et quidem sabbatum requieuerunt una aute
XXLV. I
τλο
sabbati mane diluculo
ηρχοντο επει το μνημα φαιρουσαι
ueniebant ad monimentum adferentes
α ητοίμασαν και τινεσ συν αυταισ
ελογιζοντο δε εν εαυταια
(Fol. 28ο 6.)
quae parauerunt et quidam cum illis
cogitabant autem intra se
(Fol. 281 α.)
CAPP. XXIII. 47–XXIV. 1.
KAT
259
ΛΟΥΚΑΝ
SEC LUCAN
τισ αρα αποκυλισει τον λιθον
XXIV.
quis utique reuolueret lapidem
uenientes autem inuenerunt lapidem
ελθουσαι δε
ευρον τον λιθον
2
reuolutum a monumento
introeuntes autem non inuenerunt corpus
3
Et factum est dum aporiarentur
4
de eo ecce duo uiri adsisterunt
eis in amictu scoruscanti
in timore autem factae inclinauerunt
5
uultos suos in terra ad illi dixerunt ad eas
αποκεκυλισμενος απο του μνημείου
εισελθουσαι δε ουχ ευρον το σωμα
και εγενετο εν τω απορεισθαι αυτασ
περι αυτου ίδου δυο ανδρεσ επεστησαν
αυταισ εν εσθητι αστραπτουση
τλζ : ενφοβοι δε γενομεναι εκλειναν τα
προσωπα εισ την γην οι δε ειπαν προσ αυτασ
τι ζητειτε τον ζωντα μετα των νεκρων
μνησθητε δε οσα ελάλησεν μειν
ετι ων εν τη γαλιλαια οτι δει τον ύιον
του ανθρωπου παραδοθηναι εισ χειρασ
ανθρωπων και σταυρωθηναι και τη τριτη
ημερα αναστήναι και εμνήσθησαν των
τλη: ρηματων αυτου και υποστρεψασαι
:
απηγγειλαν παντα ταυ τα τοισ ενδεκα
6
quid quaeritis uiuum cum mortuis
mementote autem quanta locutus est uobis
cum adhuc esset in galilaea . quoniam oportet filiu
hominis tradi in manus
7
hominum et crucifigi et tertia die
8
resurgere. et memoratae sunt
ueruorum eius et reuersae
9
nuntiauerunt omnia haec illis undecim
και πασι τοισ λοιπoισ
τλθ :μαρια η μαγδαληνη και ιωανα
και μαρια η ιακωβου και αι λοιπαι συν αυταισ
ελεγαν προσ αυτουσ αποστολουσ ταυτα
ΙΟ
et omnibus reliquis
maria magdalena et ioana
et maria iacobi et ceterae cum eis
dicebant ad apostolos haec
et paruerunt in conspectu eorum quasi
IY
και εφανησαν ενωπιον αυτων
ωσει ληροσ τα ρηματα ταυτα και ηπιστουν αυταια
ησαν
δε δυο
πορευομενοι εξ αυτων
derisus uerba haec et non credebant eis
Erant autem duo abeuntes ex eis
I 3
in ipsa die in castellum iter habent is
stadios sexaginta ab hierusalem
nomine ulammaus
14
εν αυτη τη ημέρα εισ κωμην απέχουσαν
σταδιουσ εξηκοντα απο γερουσαλημημ
ονοματι ουλαμμαουσ
ωμειλουν δε προσ εαυτουσ
περι παντων συνβεβηκότων τουτων
και εγενετο εν τω ομειλειν αυτουσ
και συνζητειν και ο ιησ εγγισασ
συνεπορευετο αυτοισ οι δε οφθαλμοι αυτο
fabulabantur autem ad semetipsos
de omnibus quae contigerant horum
et factus est in eo fabulari eos
15
et conquerere et ihs adpropians
16
simul ibat cum illis oculi autem eorum
εκρατούντο του μη επιγνωναι αυτον
tenebantur ut non cognoscerent eum
(Fol. 282 α.)
(Fol. 281 6.)
CΑΡ. ΧΧΙV. Ι-Ι6.
260
SEC LUCAN
ΚΑΤ ΛΟΥΚ
XXIV.
ad ille dixit quae sunt ista uerba haec quae conferitis
ad uos ambulantes tristes
respondens autem unus ex eis cui nomen cleopas
ι
dixit ad eum tu solus aduena es
ο δε ειπεν τινεσ οι λογοι ουτοι ουσ αντιβαλλεται 17
προσ εαυτουσ περιπατουντεσ σκυθρωποι
αποκριθεισ δε εισω ονομα
κλεοπασ
18
ειπεν προσ αυτον συ μονοσ παροικεισ
ιερουσαλημ ουκ εγνωσ τα γενομενα εν αυτη
εν ταισ ημερασ ταυταισο δε ειπεν αυτω ποια
τα περι ιηυ του ναζωραιου οσ εγενετο ανηρ
προφητησ δυνατοσ εν λογω και εργω
ενωπιον του θυ και παντοσ του λαου
19
ωσ τουτον παρεδωκαν οι αρχιερεισ
20
in hierusalem nescisti quae facta sunt in ea
in diebus istis ad ille dixit ei
quae
de ihu nazoreo qui fuit uir
propheta potens in uerbo et opera
in conspectu dei omnis populi
sicut hunc tradiderunt principes sacerdotu
et potentes nostri in iudicium
mortis et crucifixerunt eum
nos autem sperauimus quoniam ipse erat
qui incipiebat saluare israhel
sed etiam et in omnibus istis
και οι αρχοντεσ ημών εισ κριμα
θανατου και εσταυρωσαν αυτον
2ι
tertium diem hodie agit ex quo haec
facta sunt sed et mulieres quaedam
και
22
ημεισ δε ηλπιζομεν οτι αυτοσ ην
ο μελλων λυτρουσθαι τον ισραηλ
αλλαγε και συν πασιν τουτοισ
τριτην ημεραν σημεραν αγει αφου ταυτα
γεγονεν. αλλα
γυναικεσ τινεσ
εξεστησαν ημασ γενομεναι
ορθριναι επει το μνημειον και μη
ευρoυσαι το σωμα αυτου ηλθον λεγουσαι
οπτασιαν αγγελων εωρακεναι
ιλεγουσιν αυτον ζην και απηλθον
seduxerunt nos factae
23
matutinae ad monumentum et cum non
24
inuenissent corpus eius uenerunt dicentes
uisionem angelorum uidisse
qui dicunt eum uiuere et abierunt
quidam de his qui erant nobiscum
in monimentum et inuenerunt sic
τινεσ εκ των συν ημειν
sicut dixerunt mulieres illum autem
non uidimus ad ille dixit ad eos
o insensati et tardi corde in omnibus
επι το μνημειον και ευρoν ουτωσ
ωσ ειπον αι γυναικεσ αυτον δε
ουκ ειδομεν ο δε ειπεν προσ αυτουσ
25
ω ανοητοι και βραδεισ τη καρδια επι πασιν
οισ ελαλησαν οι προφηται
οτι ταυτα εδει παθειν τον χρν
και εισελθειν εισ την δοξαν αυτου
και την αρξαμενοσ απο μωσεωσ και παντων
27
των προφητων ερμηνευειν
αυτοισενταισγραφαισ τα περι αυτου - και ηγγισα 28
(Fol. 282 6.)
26
quibus locuti sunt profetae
quoniam haec oportebat pati xpm
et introire in gloriam eius
et erat incipiens a mosen. et omnium
propheetarum interpraetari
illis in scripturis de eo.et adpropiauerunt
(Fol. 283 α.)
CΑΡ. ΧΧΙV. Ι7-28.
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
261
SEC LUCAN
εισ την κωμην ου επορευοντο
XXIV.
in castellum ubi ibant
et ipse fecit se longius
abire et coxerunt eum dicentes
και αυτοσ προσεποιησατο πορρωτέρω
πορευεσθαι και παραβιασαντο αυτον λεγοντεσ 29
μεινον μεθ ημων οτι προσ εσπεραν
καικλεικεν η ημερα και εισηλθεν
mane nobiscum quia ad uesperum
declinauit dies et introibit
μείναι μετ αυτών και εγενετο
30
manere cum eis et factum est
cum recubuisset
εν τω κατακλιθηναι αυτον
λαβων αρτον ηυλογησεν
και προσεδιδου αυτοισ λαβοντων δε
31
32
33
accipiens panem benedixit
et dabat illis accipientium autem
eorum panem ab eo
aperti sunt oculi eorum
et cognouerunt eum. et ipse non con
conparuit ab eis ad illi dixerint ad semetipsos
nonne cor nostrum erat coopertum
quo modo loquebat ur nobis in uia
sicut aperiebat nobis scripturas
et surgentes contristati ipsa hora
reuersi sunt in hierusalem et inuenerunt
congregatos illos. xi. et qui cum eis erant
dicentes quoniam uere resurrexit
dms et uisus est simoni et ipsi
narrabant quae in uia.et quia cognotus est
eis in fractione panis haec autem
eorum loquentium ipse stetit
in medio eorum ipsi autem pauerunt
et timore tacti putabant fantasma
uidere ad ille dixit illis quare conturbati estis
et ut quid in cogitationes
34
αυτων τον αρτον απ αυτου
ηνυγησαν οι οφθαλμοι αυτων
και επεγνωσαν αυτον και αυτοσ αφαντοσ
εγενετο
απ αυτων οι δε ειπον προσ εαυτουσ
ουχι η καρδια ην ημων κεκαλυμμενη
ωσ ελαλει ημειν εν τη
οδω
ωσ ηνυγεν ημειν τασ γραφασ
και ανασταντεσ λυπoυμενοι αυτη τη ωρα
υπεστρεψαν εισ ιερουσαλημ και ευρον
ηθροισμενουσ τουσ. ια . και τουσ συν αυτοισ
λεγοντεσ οτι οντωσηγερθη
ο κσ και ωφθη σιμωνι και αυτοι
εξηγουντο τα εν τη οδω και οτι εγνωσθη
αυτοισ εν τη κλασει του αρτου ταυτα δε
αυτων λαλουντων αυτοσ εσταθη
εν μεσω αυτων αυτοι δε :πτοηθεντεσ
και ενφοβοι γενομενοι εδοκουν φαντασμα
θεωρειν ο δε ειπεν αυτοισ τι τεταραγμενοι
εσται και εινα τι διαλογισμοι
αναβαινουσιν εν τη καρδια ύμων
ιδετε τασ χειρασ μου και τουσ ποδασ μου
οτι εγω αυτοσ ειμι ψηλαφησατε και ίδετε
το πνα οστα ουκ εχει και σαρκασ
καθωσ εμε βλεπετε εχοντα
(Fol. 283 6.)
35
36
τμ
37
38
ascendunt in cor uestrum
39
uidete manus meas et pedes meos
quia ego ipse sum palpate et uidete
quoniam sps ossa non habet nec carnes
sicut et me uidetis habentem
(Fol. 284 α.)
CΑΡ. ΧΧΙV. 28- 39.
262
SEC LÙCAN
ΚΑΤ΄ ΛΟΥΚ
43
45
86
τμα: ετι δε απιστουντων αυτων
XXIV. 41
adhuc autem non credentibus eis
απο τησ χαρασ και θαυμαζοντων
a gaudio et mirantium
ειπεν έχετε τι βρωσιμον ενθαδε
dixit habetis aliquid manducare hic
κα επεδωκαν αυτω ϊχθυοσ οπτου
et porrexerunt illi piscis assi
μεροσ και λαβων ενωπιον
partem et accipiens in conspectu
τμβ: αυτων εφαγεν : και ειπεν αυτοισ
44
eorum manducauit et dixit eis
ουτοι οι λογοι μου ουσ ελαλησα
isti sermones mei quos locutus sum
προσύμασ ενωμην συν μειν
ad uos cum essem uobiscum
οτι δει πλησθηναι παντα τα γεγραμμενα
quoniam oportet impleri omnia quae scripta sunt
εν τω νομω μωυσεωσ και προφηταισ
in lege moysei et prophetis
και ψαλμοισ περι εμου τοτε διηνυξεν
et psalmis de me tunc adaperti sunt
αυτων τον νουν του συνϊεναι τασ γραφασ
eorum sensus ut intellegant scripturas
και ειπεν αυτοισ οτι ουτωσ γεγραπται τον
et dixit eis quia sic scriptum erat
χρν
παθειν και αναστηναι τη τριτη ημέρα
xpm pati et resurgere die tertia
και κηρυχθηναι επι τω ονοματι αυτου
47
et praedicari in nomine eius
μετανοιαν και αφεσιν αμαρτιων
paenitentiam. et remissionem peccatorum
ωσ επι παντα τα εθνη αρξαμενων
super omnes gentes incipientium
απο ίερουσαλημ και μεισ δε
ab hierusalem. et uos autem
μαρτυρεσ τουτων και εγω αποστελλω
testes horum et ego mitto
την επαγγελιαν μου εφύμασ
promissionem meam super uos
ύμεισ δε καθισατε εν τη πολει εωσ οτου
uos autem sedete in ciuitate usque dum
ενδυσησθε δυναμιν εξ ύψουσ
induamini uirtutem de alto
εξηγαγεν δε αυτουσ εξω προσ
50
eduxit autem eos foras ad
βηθανιαν επαρασ δε τας χειρασ
bethaniam lebans autem manus
ηυλογησεν αυτουσ και εγενετο
benedixit eos et factum est
εν τω ευλογειν αυτον αυτουσ
cum benediceret eos
απεστη απ αυτων και αυτοι υπεστρεψαν
discessit ab eis et ipsi reuersi sunt
εισϊερουσαλημ μετα χαρασ μεγαλησ
in hierusalem cum gaudio magno
και ησαν δια παντοσ εν τω ίερω
53
et erant semper in templo
αινουντεσ τον θν.
laudantes dm
φοφόρρρρρρρρρρος (((QQQQVCQQ QQQQVQQQQQQQQQQQQQQQQQQQV8
ευαγγελιον . κατ λουκαν
euang secund . Jucam explicit
επληρωθη: αρχεται
μαρκον
incipit euang secund marcum
(Fol. 284 6.)
(Fol. 285 α.)
49
51
52
κάτ
CΑΡ. ΧΧΙV, 41-53.
ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ ΚΑΤ ΜΑΡΚΟΝ
EUANG SECUNDUM MARCUM 263
α
Ι.Ι
Initium euangeli ihu xpi fili dei
sicut scriptum est in esaiam prophetam
ecce mitto angelum meum
ante faciem tuam qui praeparauit
uiam tuam uox clamantis in
3
σ
deserto parate uiam dmi
ci
rectas fate semitas di nostri
4
fuit iohannes in deserto baptizans
5
5
6
7
Αρχη του ευαγγελιου την χρυ υιου θυ
ωσ γεγραπται εν ησαϊα των προφητη
ιδου αποστέλλω τον αγγελον μου
προ προσωπου σου οσ κατασκευάσει
β' : την οδον σου. : φωνη βοωντοσ εν τη
ερημω ετοιμάσατε την οδον κυ
ευθειασ ποιειτε τασ τριβου του θυμω
γ :Εγενετο ιωαννησ εν τη ερημω βαπτιζων
και κηρυσσων βαπτισμα μετανοιασ
εισ αφεσιν αμαρτιων
και εξεπορευετο προσ αυτον πασα η ιουδαια
χωρα και ιεροσολυμειτε παντεσ
και εβαπτιζοντο εν ιορδανη υπ αυτου
εξομολογουμενοι τασ αμαρτιασ αυτων
ην δε ιωαννησ ενδεδυμενοσ δερρην καμελου
και εσθιων ακριδασ και μελι αγριον
και ελεγεν αυτοισ εγω μεν ύμασ
βαπτιζω εν ύδατι
δ : ερχεται δε οπισω μου ο ισχυρότεροσ μου
ου ουκ ιμι ικανοσ λυσαι τον ιμαντα
των υποδηματων αυτου
και αυτοσ μασ βαπτιζει εν πνι αγειω
ε : και εγενετο εν ταισ ημερασ εκειναισ
ηλθεν ο ιησ απο ναζαρεθ. τησ γαλιλαιασ
και εβαπτισθη ισ την ϊορδανην υπο ιωαννου
και αναβαινων εκ το υδατοσ
ειδεν ηνυγμενουσ τουσ ουρανουσ
και το πνα ωσ περιστεραν καταβαινων
εισ αυτον και φωνη εκ των ουρανων
συ ει οιοσ μου ο αγαπητοσ εν σοι ευδοκησα
E: και ευθεωσ το πνα το αγιον εκβαλλει αυτον
εισ την ερημον και ην εν τη ερημω ημερασμ
και πειραζομενοσ υπο του σατανα
(Fol. 285 6.)
et praedicans baptismum paenitentiae
in remissione peccatorum
Et egrediebatur ad illum omnis iudaea regio
et hierosolymitae uniuersi
et baptizabantur in iordanen ab illo
confitentes peccata sua
Et erat iohannes uestitus pilos camelli
et aedebat lucustas et mel siluestrae
et dicebat illis ego quidem uos
baptizo in aqua
ueniet autem post me fortior me
cuius non sum dignus solbere corregiam
calciamentorum eius
ipse uos baptizauit in spu sancto
Et factum est in illis diebus
uenit ihs a nazaret galilaeae
et baptizatus est in iordanen ab iohannen
et ascendens de aqua
uidit apertos caelos
et spm tamquam columbam descendente
in ipsum et uox de caelis
tu es filius meus dilectus. in quem conplacui
Et statim sps sanctus eiecit eum
in deserto 'et erat in deserto xl. diebus
et temptabatur a satana
(Fol. 286 α.)
8
9
1ο
IT
12
13
CΑΡ. Ι. Ι-13.
264
SEC MÀRCUM
KAT MAPKON
Ι.
JJJJJJ
14
et erat cum besteis et angeli
ministrabant ei.sed postquam traditus est
iohannes uenit ihs in galileam
praedicans euangelium regni dei
dicens quoniam inpleta sunt tempora
et adpropiauit regnum dei
paenitemini et credite in euangelio
Et praeteriens secus mare galilaeae
uidit simonem et andream
και ην μετα των θηριων : και οι αγγελοι
διηκονουν αυτω :και μετα το παραδοθηναι
τον ιωαννην • ηλθεν ο ιησ εισ την γαλιλαίαν
κηρυσσων το ευαγγελιον τησ βασιλειασ του θυ
λεγων οτι πεπληρωνται οι καιρου
15
και ηγγικεν η βαβασιλεια του θυ
μετανοειτε και πιστευεται εν τω ευαγγελιω
και παραγων παρα την θαλασσαν τησ γαλιλαιασ 16
ειδεν τον σιμωνα και ανδρεαν
τον αδελφον αυτου αμφιβαλλοντοσ
τα δικτυα εν τη θαλασση ησαν γαρ
αλειεισ
ίησ
δευτε οπισω μου
και ποιησω ύμασ γενεσθαι αλιεισ ανθρωπω
και ευθεωσ αφεντεσ παντα ηκολουθησαν 18
ια : και προσβασ ολιγον ειδεν ϊακωβοντοντου ζεβεδαιου 19
και ιωαννην τον αδελφον αυτου
και αυτουσ εν τω πλοιω καταρτιζοντασ
τα δικτυα - και ευθεωσ εκαλεσεν αυτουσ
fratrem eius mittentes
ι
και είπεν αυτοισ ο
17
retias in mare erant autem piscatores
Et dixit illis ihs uenite post me
et faciam uos fieri piscatores hominum
et statim relictis omnibus secuti sunt eum
αυτω
Et progressus pusillum · uidit iacobum zebedei
et iohannen fratrem eius
et ipsos in naui conponentes
20
retiam et continuo uocauit illos
et relicto patre suo
zebedeo in naui. cum mercennariis
2Ι
και αφεντεσ τον πατερα αυτων
ζεβαιδεον εν τω πλοιω· μετα των μεισθωτων
β' : ηκολουθησαν αυτω :και εισεπορευοντο
εισ καφαρναουμ: • και ευθεωσ τοισ σαββασιν
εισελθων εισ την συναγωγην
εδιδασκεν αυτουσ
ιγ :
και εξεπλησσοντο επι τη διδαχή αυτου
ην γαρ
διδασκων αυτουσ ωσ εξουσιαν
secuti sunt eum Et ingrediuntur
cafarnaum et statim sabbato
.
22
23
ingressus in synagoga docebat eos
et obstupis cebant super doctrinam eius
erat enim docens eos quasi potestatem
habens. non quasi scribae
Et erat in synagoga homo
in spu in mundo et exclamauit dicens
quid nobis et tibi ihu nazorenae
uenisti perdere nos
scio quis is santus dei
Et comminatus est ei dicens. ommutesce
έχων ουχ ωσ οι γραμμα εισ
ιδ: και ην εν τη συναγωγη ανθρωποσ
εν πνι ακαθαρτω και ενεκραξεν λεγων
τιημειν και σοι ιηυ ναζαρηναι
ηλθεσ απολεσ απολεσαι
ημασ
οιδα σε τισ ει ο αγιοσ του θυ
και επετειμησεν αυτω λεγων φιμωθητι
και εξελθε εκ του ανθρωπου πνα ακαθαρτον
(Fol. 286 6.)
ΛΕ
24
25
et exi de homine spirite immunde
(Fol. 287 α.)
CΑΡ. Ι. 13-25.
KAT MAPK
265
SEC
MARCUM
Ι. 26
et exiit sps inmundus
discerpens eum . et clamans uoce magna
27
discessit ab eo.et mirabantur omnes
και εξηλθεν το πνα το ακαθαρτον
σπαραξασ αυτον» και κραξασ φωνη μεγαλη
εξηλθεν απ αυτου - και εθαμβησαν παντεσ
ωστε συνζητειν προσ εαυτουσ λεγοντασ τισ
η διδαχη εκεινη η καινη αυτη η εξουσια
οτι και τοισ πνευνα τοισ ακαθαρτοισ επιτασσει
et conquerebant inter se dicentes
quaenam est
doctrina ista noua haec potestas
quia et spiritibus inmundis inperat
et obaudiunt ei
και υπακουουσιν αυτω
2,8
Et processit rumor iste statim
in omnem regionem galilaeae
procedens autem de synagoga
uenit in domum simonis
29
και εξηλθεν η ακοη αυτου ευθυσ
εισ ολην την περιχωρον τησ γαλιλαιασ
ιε : Εξελθων δε εκ τησ συναγωγησ
ηλθεν εισ την οικιαν σιμωνοσ
και ανδρεου μετα ιακωβου και ιωανου
κατεκειτο δε η πενθερα • σιμωνοσ πυρεσσουσα
και ευθυσ λεγουσιν αυτω περι αυτησ
και προσελθων εκτεινασ την χειρα
et andreae cum iacobo et iohannen
30
decumbebat autem socrus simonis febricitans
et continuo dicunt ei de illa
31
et accessit extendens manum
κρατησασ ηγειρεν αυτην και ευθεωσ
adpraehensam elebauit et statim
remisit illam febris et ministrabat ei
32
uespere autem facta cum occidisset sol
adferebant ad eum omnes male habentes
uariis languoribus. et demonia habentes
et erat tota ciuitas congregata
ad ianuam eius et curauit illos
αφηκεν αυτην ο πυρετοσ και διηκονει αυτοισ
Οψιασ δε γενομενησ οτε εδυσεν ο ηλιοσ
εφεροσαν προσ αυτον παντασ τουσ κακωσ έχοντας
νοσοισ ποικιλαισ και τουσ δαιμονιζομενουσ
και ην ολη η πολισ επισυνηγμενη
33
προσ την θυραν αυτου - και εθεραπευσεν αυτουσ 34
και τουσ δαιμονια εχοντασ εξεβαλεν αυτα
και ουκ αφιεν αυτα λαλειν
Οτι ηιδισαν αυτον και εθεραπευσεν πολλουσ
κακωσ εχοντασ ποικιλαισ νοσοισ
και δαιμονια πολλα εξεβαλεν
και πρωι εννυχα λειαν εξηλθεν
και απηλθεν εισ τον ερημον τοπον
και εκει προσηυξετο και κατεδιωξαν αυτον
απ αυτών
et qui daemonia habebant. eiciebat illa
ab eis et non sinebat ea loqui
quoniam sciebant eum. et curauit multos
male habentes uariis languoribus
et daemonia multa eiciebat
ις
:
مدل با
Et diluculo exsurgens
35
abiit in desertum locum
36
ΤΟ
το σιμών και οι μετ αυτου
37
και οτε ευρoν αυτον λεγουσιν αυτω
οτι παντεσ ζητουσιν σε· και λεγει αυτοισ αγωμε
(Fol. 287 6.)
ibique orabat.et consecuti sunt eum
tunc simon et qui cum eo erant
et cum inuenissent eum dixerunt ei
quia omnes quaerunt te. et ait illis eamus
(Fol. 288 α.)
38
34
CAP. I, 26-38.
266
SEC MARC
KAT MAPK
Ι.
39
in proximos uicos et ciuitates
ut et ibi praedicem ad hoc enim ueni
Et erat praedicans in synagogis eorum
in totam galilaeam et daemonia eiciens
Et uenit ad eum leprosus depraecans eum
et dicens: si uolueris potes me mundare
et iratus extendit manum suam
et tetigit eum et ait illi.uolo mundare
et statim decessit ab eo lepra
et mundatus est et comminatus ei
42
statim dimisit illum et dicit ei
uide, nemini dixeris sed bade ostende teipsum
sacerdoti et offers pro emundatione tua
quae praecepit moyses. in testimonium illis
ad ille egressus coepit praedicare
et diffamare sermonem
ita ut non possit. manifestae introire
εισ τασ ενγυσ κωμασ και εισ τασ πολεισ
ϊνα κακει κηρυξω εισ τουτο γαρ εξεληλυθα
και ην κηρυσσων εισ τασ συναγωγασ αυτων
εισ ολην την γαλειλαιαν» και τα δαιμονια εκβαλλω
ιη : και ερχεται προσ αυτον λεπροσ ερωτων αυτον 40
και λεγων· εαν θελεισ δυνασαι με καθαρισαι
και οργισθεισ εκτεινασ την χειρα αυτου
41
ηψατο αυτου και λεγει αυτω.θελω καθαρισθητι
και ευθεωσ απηλθεν απ αυτου η λεπρα
και εκαθαριστη και ενεβρισαμενοσ αυτω 43
ευθυσ εξεβαλεν αυτον και λεγει αυτω
44
ορα μηδενι ειπησ αλλα ύπαγε δειξον σεαυτον
τω ιερει και προσενεγκε -περι του καθαρισμου
απροσεταξεν μωϋσησ εισ μαρτύριον αυτοισ
ιθ: Ο δε εξελθων ηρξατο κηρυσσειν
θ
45
και διαφημειζειν τον λογον
ωστε μηκέτι δυνασθαι φανερωσ εισελθειν
εισ πολιν αλλα εξω εν ερημοισ τοπουσ ην
και ήρχοντο προσ αυτον παντοθεν
κ: και εισελθων παλιν εισ καφαρναουμ
δι
ημερων και ηκουσθη οτι εν οικω εστιν
και ευθεωσ συνηκθησαν πολλοι
ωστε μηκέτι χωρειν μηδε τα προσ την θυραν
και ελαλει προσ αυτουσ λογον : :
και ερχονται προσ αυτον φεροντεσ παραλυτικο
αιρομενον
υπο
τεσσαρων και μη δυναμενοι
προσενγεισαι απο του οχλου
απεστεγασαν την στεγην οπου ην ο ιησ
και χαλωσει τον κραβαττον οπου ην
και παραλυτικοσ κατακειμενοσ
Ειδων δε ο ιησ την πιστιν αυτων
λεγει τω παραλυτικω
τεκνον αφεωντε σου αι αμαρτίαι
(Fol. 288 6.)
in ciuitatem . sed foris in desertis locis esse
et conueniebant ad eum undique
II. I
Et iterum intrauit in cafarnaum
post dies et auditum est.quod in domo esset
et confestim conuenerunt multi
2
3
ut iam non posset capere. usque ad ianuam
et loquebatur ad illos uerbum
Et uenerunt ad eum · adferentes paralyticum
qui a quattuor portabatur.et cum non possent
accedere prae turba
4
nudauerunt tectum ubi erat ihs
quo erat
O
et dimiserunt grabattum in
paralyticus iacens
cum uidisset autem ihs fidem illorum
5
ait paralytico
fili dimittuntur tibi peccata tua
(Fol. 289 α.)
CAPP. Ι. 38-ΙΙ. 5.
KAT MAPKON
267
SEC MARCUM
ησαν
δε
τινεσ των γραμματεων
ΙΙ. 6
Erant autem quidam de sscribis
illic sedentes et cogitantes
εκει καθημενοι και διαλογιζομενοι
εν ταισ καρδιαισ αυτων λεγοντεσ
τι ουτοσ ουτωσ λαλει βλασφημει
in cordibus suis dicentes
7
τισ δυναται αφιεναι τασ αμαρτιασ ει μη
O
θσ
και επιγνουσ ο ιησ τω πνι οτι ουτωσ διαλογιζονται 8
εν εαυτοίσ είπεν αυτοίς
quid hic sic loquitur blasphemat
quis potest demittere peccata nisi solus ds
quo cognito ihs in spu quod sic cogitarent
intra se dixit illis
quid ista cogitatis. in cordibus uestris
quid est facilius dicere paralytico
surge et tolle grabattum tuum
9
et uade in domum tuam
aut dicere demittuntur tibi peccata
ut autem sciatis quia habet potestatem
10
filius hominis. in terra demittere
II
peccata .ait paralytico tibi dico
surge et tolle grabattum tuum
et uade in domum tuam.et statim surrexit
I 2
τι ταυτα διαλογιζεσθαι εν ταισ καρδιαισ υμων
τι εστιν ευκοπωτερον ειπείν τω παραλυτω
εγειρε αρον τον κραβαττον σου
και ύπαγε εισ τον οικον σου
η ειπειν αφαιωνται σοι αι αμαρτιαι
ένα δε ειδητε ότι εξουσιαν εχει
οϋιοσ του ανθρωπου επι τησ γησ αφιεναι
αμαρτιασ λεγει τω παραλυτικω σοι λεγω
εγειρε αρον τον κραβαττον σου
και ύπαγε εισ τον οικον σου· και ευθεωσ ηγερθη
και αρασ τον κραβαττον εξηλθεν εναντιον
παντων ωστε εξιστασθαι παντασ
και δοξαζειν τον θν και λεγειν
οτι ουτωσ ουδεποτε ειδαμεν
κα : και εξηλθεν παρα την θαλασσαν και πασ οχλοσ 13
ηρχετο προσ αυτον και εδιδασκεν αυτουσ
και παραγων ειδεν ιακωβον τον του αλφαιου
καθημενον επι το τελωνιον
και λεγει αυτω ακολουθει μοι
και αναστασηκολουθησεν αυτω
et sublato grabatto abiit coram omnibus
ita ut admirarentur omnes
et honorificarent dm et dicerent
quia taliter
nunquam
uidimus
Et processit iterum ad mare et omnes turba
ueniebat ad eum.et docebat eos
14
Et cum praeteriret uidit iacobum alphaei
sedentem ad teloneum
et ait illi sequere me
et surgens secutus est eum
κβ :
και εγενετο κατακειμένων αυτων
15
εν τη οικεια αυτου • πολλοι τελωναι
και αμαρτωλοι συνανεκειντο τω ιηυ
και τοισ μαθηταισ αυτου • ησαν γαρ πολλοι
οι και ηκολουθησαν αυτω
και οι γραμματεισ και οι φαρισαιοι
(Fol. 289 6.)
et factum est recumbentibus illis
in domo eius:multi publicani
et patores. simul recumbebant cum ihu
et discipulis eius erant enim multi
qui et secuti sunt eum
et scribae et pharisaei
(Fol. 290 α.)
16
CΑΡ. ΙΙ. 6--- 6.
268
SEC MARCUM
KAT MAPK
ΙΙ.
και ειδαν οτι ησθιεν μετα των αμαρτωλων
και των τελωνων • και ελεγον τοισ μαθηταισ
αυτου. δια τι μετα των αμαρτωλων
et uiderunt quia manducat cum peccatoribus
et publicanis. et dicebant discipulis
eius.quare cum publicanis
et peccatoribus manducat
Et hoc audit ihs ait non desiderant
και των τελωνων εσθιει
17
18
κγ : και ακουσασ ο ιησ λεγειου χρειαν εχουσιν
οι ισχυοντεσ ϊατρου • αλλ οι κακωσ εχοντεσ
ουκ ήλθον καλεσαι δικαιουσ. αλλα αμαρτωλούσ
και ησαν οι μαθηται ϊωαννου
και οι φαρισαιοι νηστευοντεσ
και ερχονται και λεγουσιν αυτω
δια τι οι μαθηται ιωαννου
και οι των φαρεισαιων νηστευουσιν
οι δε σοι μαθηται ου νηστευουσιν
και είπεν αυτοισ μη
δυνανται οι υιοι
του νυμφωνοσ εν ωονυμφιοσ
qui sani sunt medicum.sed qui male habent
non ueni uocare iustos. sed peccatores
et erant discipuli iohannis
et pharisaei ieiunantes
et ueniunt et dicunt illi
quare discipuli iohannis
et pharisaeorum ieiunant
tui autem discipuli non ieiunant
et ait illis. num quid possunt fili
sponsi quandiu sponsus
cum illis est ieiunare
19
μετ'αυτων εστιν νηστεύειν
ελευσονται δε ημεραι οταν απαρθη
απ αυτων ονυμφιoσ. και τοτε νηστευουσιν
20
uenient autem dies cum auferetur
σ
ab ei sponsus. et tunc ieiunabunt
εν εκείνη τη ημερα
in illa die
Ουδεισ δε επιβλημα ρακκουσ αγναφου
21
nemo autem adsumentum panni rudis
adsuit uestimento ueteri
επισυνραπτει επιϊματιον παλαιον
ει δε μη ερει το πλήρωμα
alioquin auferet supplementum
το καινον απο του παλαιου
nonuum a ueteri
και χειρων σχισμα γείνεται
et peior scissura efficitur
και ουδεισ βαλλει οινον νεον
22
Et nemo mittit nouellum uinum
εισ ασκουσ παλαιουσ
in utres ueteres
ει δε
μη ρηξει ο οινοσ τουσ ασκουσ
και ο οινοσ και οι ασκοι απολουνται
alioquin disrumpet utres uinum
et uinum et utres peribunt
Et factum est iterum eum sabbatis
23
: και εγενετο παλιν αυτον εν τοισ σαββασιν
διαπορευεσθε δια των σποριμων
και οι μαθηται ηρξαντο.τιλλειν τουσ
σταχυασ. οι δε φαρισαιοι ελεγον
ιδε τι ποιουσιν οι μαθηται σου
(Fol. 29ο 6.)
24
ambulare
per
sata
et discipuli eius coeperunt uellere
spicas pharisaei autem dicebant
ecce quid faciunt discipuli tui
(Fol. 291 α.)
CΑΡ. ΙΙ. Ι6-2.4.
KAT MAPK
269
SEC MARCUM
II.
τοισ σαββασιν ο ουκ εξεστιν αυτοισ
και αποκριθεισ ειπεν αυτοισ ουδέποτε
25
sabbatis quod non licebat eis
Et respondens ait illis num quam
legistis quid fecerit dauid
cum necessitate habuit et esuriit
ανεγνωτε τι εποιησεν δανειο
οτε χρείαν εσχεν και επινασεν
αυτοσ και οι μετ αυτου οντεσ
26
ipse et qui cum illo erant
introibit in domum dei
et panes propositionis manducauit
et dedit eis qui cum illo erant
quos non licebat manducare nisi
κε
27
sacerdotibus dico autem uobis
dms est filius hominis et sabbati
III.I
et introibit iterum in
synagogam
et erat ibi homo aridam habens manum
εισηλθεν εισ τον οικον του θυ
και τουσ αρτουσ τησ προσθεσεωσ εφαγεν
και εδωκεν τοισ μετ αυτου ουσιν
ουσ ουκ εξεστιν φαγειν ει μη τοισ
: ίερευσιν : λεγω δε υμειν
κσ εστιν ούιοσ του ανθρωπου και του σαββατου 28
και εισηλθεν παλιν εισ την συναγωγην
και ην εκει ανθρωποσ ξηραν εχων την χειρα
και παρατηρουντο αυτον' ει εν τοισ σαββασιν
θεραπευσει ϊνα κατηγορησουσιν αυτον
και λεγει των ανθρωπω
τω εχοντι την χειρα εξηραμενην
εγειρε και στηθει εν μεσω και ειπεν προσ
αυτουσ εξεστιν εν τοισ σαββασιν
τι αγαθον ποιησαι η κακοποιησαι
ψυχην σωσαι μαλλον
et obserbabant eum si sabbatis
2
curaret ut accusarent eum
et ait homini
3
habenti manum aridam
4
surge et sta in medium et dixit
ad illos. licet sabbatis
η αποκτείναι
aliquid benefacere aut malefacere
animam salbam facere magis
quam perdere
ad illi tacebant.et circumspiciens eos
cum ira indignationis
super emortua cordis eorum
5
Οι δε εσιωπων και περιβλεψαμενοσ αυτουσ
μετ οργησ συνλυπoυμενοσ
επι τη νεκρωσει τησ καρδιασ αυτων
λεγει των ανθρωπω εκτεινον την χειρα σου
και εξετεινεν - και αποκατεσταθη
dixit homini extende manum tuam
et extendit et restituta est
η χειρ αυτου ευθεωσ
manus illi statim
κα
: Εξελθοντεσ δε οι φαρισαιοι μετα των ηρωδιανω
6
Exeuntes autem pharisaei.cum herodianis
consilium faciebant aduersus eum
συνβουλιον ποιουντεσ κατ αυτου
οπωσ αυτον απολεσωσιν
7
Ο δε ιησ μετα των μαθητων αυτου
ανεχώρησεν εισ την
θαλασσαν
(Fol. 291 6.)
quo modo illum perderent
ihs autem cum discipulis suis
secessit ad marem
(Fol. 292 α.)
CAPP. ΙΙ. 24-III. 7.
270
SET MARCUM
KAT MAPKON
κζ
:
III.
et multa turba a galilaea
et iudaea et ab hierosolymis
8
et ab idumea et trans iordanen
et circa tyrum
et circa sidonem multitudo magna
9
και πολυσ οχλοσ απο τησ γαλειλαιασ
και τησ ιουδαιασ και απο ίεροσολύμων
και τησίδουμεασ. και οι περαν του ιορδανου
και οι περί τυρον
και οι περι σιδωνα πληθοσ πολυ
ακουσαντεσα εποιει ηλθαν προσ αυτον
και ειπεν τοισ μαθηταισ αυτου. ϊνα πλοιαριον
προσκαρτερη αυτω δια τον οχλον
μη θλιβωσιν αυτον πολλοι
πολλουσ γαρ εθεραπευσεν
ωστε επιπιπτειν εν αυτω' ϊνα αυτου αψωνται
οσοι είχον μαστευγασ και πνα ακαθαρτα
οταν ουν αυτον εθεωρουν
προσεπιπτον αυτω και εκραζον λεγοντεσ
συ ει ουιοσ του
θυ
audientes quae faciebat. uenerunt ad eum
et dixit discipulis suis. ut in nauicula
sibi deseruiret propter turbam
uti ne conpremerent eum multi
multos enim sanauit
να μη
ΙΟ
ita ut inruerent in eum. ut illum tangerent
quodquod habebant plagas. et sps.immundi
II
cum uideret illum
procedebant ei. et exclamabant dicentes
tu es filius dei
κη :
και πολλα
επετειμα αυτοισ
12
et multa comminabatur eis
ut non manifestarent illum
13
Et ascendit in montem et vocauit ad se
14
quos voluit ipse. et uenerunt ad eum
et fecit ut essent.xii.cum ipso
et ut mitteret illos praedicare
euangelium .et dedit illis potestatem
15
curandi ualetudinems
et eiciendi daemonia
16
Et inposuit simoni nomen petrus
ϊνα μη αυτον φανερον ποιωσιν
κθ : και αναβαινει εισ το οροσ και προσκαλειται
ουσ ηθελεν αυτοσ και ηλθον προσ αυτον
και εποιησεν ϊνα ωσιν ιβ. μετ αυτου
και να αποστελη αυτουσ κηρυσσειν το
ευαγγελιον • και εδωκεν αυτοισ εξουσιαν
θεραπευειν τασ νοσουσ
και εκβαλλειν τα δαιμονια
λ: και επεθηκεν σιμωνι ονομα πετρον
και τον ιακωβον του ζεβεδαιου
και τον ιωαννην τον αδελφον του ιακωβου
και επεθηκεν εαυτοισ ονομα βοανεργησ
ο εστιν υιοι βροντησ και
• και ανδρεαν
και φιλιππον και βαρθολομαιον και μαθθαιον
και θωμαν και ιακωβον τον του αλφαιου
και λεββαιον και σιμωνα το καναναιον
και ιουδασ σκαριωθ
(Fol. 292 6.)
17
et iacobum zebedaei
et iohannen fratrem iacobi
18
et inposuit eis nomina boanges
quod est filius tonitrui.et andream
et filippum.et barthilomeum et mattheum
et thoman et iacobum alfei
et lebbeum et simonem cananeum
19
et iudas scarioth
(Fol. 293 α.)
CΑΡ. ΙΙΙ. 7-19.
ΚΑΤ ΜΑΡΚΟΝ
271
SEC MARCUM
ΙΙΙ.
qui et tradidit eum
Et ueniunt in domum et conuenit
20
iterum turba uti non possent
21
nec panem manducare. et cum audissent
de eo scribae et ceteri
exierunt tenere eum dicebant enim
2,2
quoniam exentiat eos et scribae
qui ab hierosolymis descenderunt dicebant
quoniam beelzebul habet.et quia in principe
daemoniorum eicit daemonia
23
Et conuocatis eis
24
in parabolam dicebat dms ihs
quo modo potest satanas.satanan eicere
et si regnum in se diuidatur
non potest stare regia illa
et si domus super semetipsam diuidatur
non potest domus illa stare
2
5
25.
οσ και παρεδωκεν αυτον
λα : και εισερχονται εισ οικον και συνερχεται
παλιν ο οχλοσ. ωστε μη
δυνασθαι
μητε αρτουσ φαγειν - και οτε ηκουσαν
λβ : περι αυτου : Οι γραμματειν και οι λοιποι
εξηλθον κρατησαισαι αυτον • ελεγον γαρ
οτι εξεσταται αυτουσ • και οι γραμματεισ
οι απο ιεροσολυμων καταβαντεσ ελεγον
οτι βεελζεβουλ εχει - και οτι εν τω αρχοντι
των δαιμονιων • εκβαλλει τα δαιμονια
λγ : και προσκαλεσαμενοσ αυτουσ
εν παραβολαισ ελεγεν ο κσ ιησ
πωσ δυναται σατανασ. σαταναν εκβαλειν
και εαν βασιλεια εφ εαυτην μερισθη
ου δυναται σταθηναι η βασιλεια εκεινη
και εαν οικια εφ εαυτην μερισθη
ου δυναται
η οικεία εκείνη εστάναι
και εαν ο σατανασ σαταναν εκβαλλει
26
μεμερισθαι εφ εαυτον - ου δυναται σταθηναι
η βασιλεια αυτου: αλλα το τελοσ εχει
Ουδεισ δυναται τα σκευη του ίσχυρου
εισελθων εισ την οικιαν διαρπασαι
εαν μη πρωτον τον ισχυρον δηση
και τοτε την οικίαν αυτου διαρπαζει
λδ: αμην λεγω μειν οτι παντα
αφεθησεται τοισ υιοισ των ανθρωπων
τα αμαρτηματα και βλασφημίαι
οσα αν βλασφημήσωσιν
οσ αν δε τισ βλασφημηση
το πνα το αγιον ουκ εχει αφεσιν
χο
αλλα ενοσ εσται· αιωνιου αμαρτιασ
οτι ελεγον πνα ακαθαρτον εχειν
λε :και ερχεται η μητηρ αυτου» και οι αδελφοι αυτου 31
(Fol. 2030.)
Et si satanas satanan eicit
dispertitur super se. non potest stare
regnum eius sed finem habet
27
nemo autem potest uasa fortis
ingressus in domum diripere
nisi prius fortem alliget
et tunc domum eius diripiet
amen dico uobis.quoniam omnia
dimittuntur filiis hominum
28
29
peccata et blasphemiae
quaecumquae blasphemauerint
si quis autem blasphemauerit
in spm sanctum non habet remissionem
sed reus erit aeterni delicti
quoniam dicebant spm immundum habere eu
Et uenit mater ejus et fratres eius
(Fol. 294 α.)
3Ο
CΑΡ. ΙΙΙ. 19-31.
272
SEC MARCUM
ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ
III.
et foris stantes. miserunt ad eum
uocantes illum.et sedebat circa eum turba
et dicunt ei.ecce mater tua.
et fratres tui et sorores tuae
33
foras quaerunt te
Et respondit eis dicens. quae est mater mea
aut fratres mei.et circumspiciens
qui in circuitu ejus sedebant dixit
34
ecce mater mea et fratres mei
35
qui enim fecerit uoluntatem di
hic meus frater.et soror et mater est
Et coepit iterum docere ad mare
et congregata est ad eum turba multa
ita ut ipse in naui ascendens
sedere circa mare. et omnis turba
και εξω εστωτεσ. απεστειλαν
προσ αυτον
φωνουντεσ αυτον· και εκαθητο προσ τον
οχλο 32
και λεγουσιν αυτω ιδου η μητηρ σου
και οι αδελφοι σου και αι αδελφοι σου
εξω ζητουσιν σε
και απεκριθη αυτοισ λεγων τισ εστιν η μητηρ μου
η αδελφοι : και περιβλεψαμενοσ
τουσ κυκλω καθημενουσ ειπεν
ίδου η μητηρ μου και οι αδελφοι μου
οσ γαρ αν ποιήση το θέλημα του θυ
ουτοσ μου αδελφοσ και αδελφη και μητηρ εστιν
λς: και ηρξατο παλιν διδασκειν προσ την θαλασσαν ΙV. 1
και συνηχθη προσ αυτον ολαοσ πολυσ
ωστε αυτον εισ το πλοιον ενβαντα
καθησται περαν τησ θαλασσησ και πασο οχλοσ
περαν τησ θαλασσησ ην. και εδιδασκεν αυτουσ
εν παραβολαισ πολλαισ και ελεγεν αυτοισ
εν τη διδαχη αυτου ακουετε
ίδου εξηλθεν ο σπειρων και εν τω σπειραι
4
ο μεν επεσεν παρα την οδον
και ηλθαν τα πετεινα του ουρανού
και κατεφαγαν αυτο
και αλλα επεσαν επει τα πετρωδη
και οτι ουκ ειχεν γην πολλην
και ευθυσ εξανεστειλεν
δια το μη εχειν βαθοσ την γην
και οτε ανετειλεν ο ηλιοσ εκαυματισθησαν
και δια το μη εχειν ριζαν εξηρανθησαν
και αλλο επεσεν επι τασ ακανθασ
και ανεβησαν αι ακανθαι και συνεπνιξαν αυτο
2
circa mare erant.et docebat illos
in parauolis aultis . et dicebat illis
in doctrina sua audite
3
Ecce exiit seminator seminare et dum seminat
aliut cecidit circa uiam
et uenerunt uolucres caeli
5
et comederunt illud
Et aliud caecidit super loca petrosa
et quoniam non habuit terram multam
et statim exhortum est
6
propter quod non habuit altitudinem terrae
et quando exhortus est sol.exestuauit
et quia non habebat radicem exaruit
Et aliud caecidit in spinas
et ascenderunt spinae. et suffocauerunt illud
et fructum non dedit
7
και καρπον ουκ εδωκεν
και αλλο επεσεν εισ την γην την καλην
8
Et aliud cecidit in terram bonam
και εδιδου
et dat fructum
καρπον
(Fol. 294 0.)
(Fol. 295 α.)
CAPP. III. 31-IV. 8.
ΚΑΤ' ΜΑΡΚΟΝ
273
SET MARCUM
IV.
ascendentem et crescentem
αναβαινοντα και αυξανομενον
και φερει εν.λ. και ενξ και εν .ρ.
ελεγεν οσεχι ωτα ακουειν ακουετω
et adferet unum · XXX.et unum.lx. et unum.c.
και
9
καιο συνειων συνείετω
ΙΟ
et dicebat qui habet aures audiendi audiat
et intellegens intellegat
Et cum esset singularis
interrogauerunt illum discipuli eius
quae esset parauola ista
και οτε εγενετο κατάμονασ
επηρωτων αυτον οι μαθηται αυτου
τιση παραβολη αυτη
και λεγει αυτοισ υμειν δεδοται
γνωναι το μυστηριον τησ βασιλειασ του θυ
λζ : εκεινοισ δε τοισ εξω εν παραβολαισ
παντα λεγεται . ϊνα βλεποντεσ βλεπωσιν
II
Et ait illis uobis datum est
dei
:
cognoscere mysterium regni
illis autem qui foris sunt in parabolis
omnia dicitur. ut uidentes uideant
12
και μη
ίδωσιν. και ακουοντεσ ακουωσιν
et non uideant.et audientes audiant
et non intellegant. ne quando conuertantur
et demittam eis peccata
et ait illis
13
και μη συνωσιν· μηποτε επιστρεψωσιν
και αφεθησομαι αυτοισ τα αμαρτηματα
και λεγει αυτοισ
ουκ οίδατε την παραβολην ταυτην
και πωσ πασασ τασ παραβολασ γνωσεσθαι
λη : Ο σπειρων τον λογον σπειρει
δε
εισιν οι παρά την
οδον
οισ σπειρεται ο λογοσ
14
nescitis parauolam hanc
et
quo modo omnes parauolas cognoscetis
qui seminat uerbum seminat
hi autem sunt qui circa uiam
quibus seminatur uerbum
ουτοι
15
σ
και οταν ακουωσιν
et cum audierint
statim uenit satanas
et auferet uerbum quod seminatum est
in corda e orum
16
Et hi sunt. qui super petrosa seminantur
qui cum audierint uerbum
cum gaudio excipiunt illud
ευθεωσ ερχεται ο σατανασ
και αφερει τον λογον τον εσπαρμενον
εν ταισ καρδιαισ αυτων
και ουτοι εισιν οι επει τα πετρωδησ σπειρομενοι
οι οταν ακουσωσιν τον λογον
μετα χαρασ λαμβανουσιν αυτον
και ουκ εχουσιν ριζαν εν εαυτοισ
αλλα
προσκαιροι εισιν
ειτα γενομενησ θλιψεωσ και διωγμου
δια τον λογον ευθεωσ
σκανδαλισθησονται. και αλλοι εισιν
οι εισ τασ ακανθασ σπειρομενοι
(Fol. 295 6.)
17
et non habent radicem in se
sed temporalis sunt
deinde facta tribulatione et persecutione
propter uerbum confestim
scandalizabuntur et alii sunt
qui in spinis seminantur
(Fol. 296 α.)
18
35
CAP. IV. 8-18.
274
SEC MARCUM
KAT MAPCON
IV.
hi sunt qui uerbum audiunt
ουτοι εισιν οι τον λογον ακουσαντεσ
και αι μεριμναισ του βιου
19
et sollicitudinem uictus
και απαται του κοσμου • εισπορευομεναι
et errores mundi. simul incedentes
συνπνιγουσιν τον λογον
suffocant uerbum
et sine fructum eficiuntur
20
Et hi sunt qui super terram bonam
seminati sunt qui audiunt uerbum
et suscipiunt.et fructificant
unum. XXX. et unum.lx.et unum.c.
2Ι
και ακαρποι γείνονται
και ουτοι εισιν οι επι την γην την καλην
σπαρεντεσ· οιτινεσ ακουουσιν τον λογον
και παραδεχονται και καρποφορoυσιν
εν.λ. και εν.
ξ.
• και εν ·ρ·
λθ: και ελεγεν αυτοισ. μητι απτεται ο λυχνοσ
ένα ύπο τον μοδιον τε θη
η ύπο την κλεινην
και ουχιϊνα επι την λυχνιαν τεθη
: ου γαρ έστιν κρυπτον
αλλ
lva
φανερωθη» ουδε εγενετο αποκρυφον
αλλ ινα ελθη εισ φανερον
Et dicebat illis num quid accenditur lucerna
et sub modio ponitur
aut sub lectum
et non super candelabrum ponatur
μ
22
non est enim absconditum . sed ut
manifestetur. nec factum est occultum
23
24
25
ει τισ εχει ωτα ακουειν ακουετω
μα : και ελεγεν αυτοισ βλεπετε τα ακουετε
ενω μετρω μετρειτε. μετρηθησεται υμειν
μβ οσ γαρ αν εχει προστεθησεται αυτω
και οσ ουκ εχει και ο εχει αρθησεται απ αυτου
:και ελεγεν ουτωσ εστιν η βασιλεια του δυ
ωσ ανθρωποσ σπορον βαλη επι τησ γησ
και καθευδη και εγερθη νυκτα και ημερα
και ο σποροσ βλαστα και μηκύνεται
sed ut ueniat in palam
si quis habet aures audiendi audiat
Et dicebat illis uidete quid audiatis
in
qua
mensura metieritis. remetietur uobis
qui enim habet.adicietur illi
et qui non habet. et quod habet auferetur ab eo
Et dicebat. sic est
regnum
dei
quemadmodum si homo semen iactet in terra
et obdormiat et exurgat. nocte et die
et semen germinet: et increscat
μY
26
27
ωσ ουκ
οιδεν
αυτοσ
dum nescit ille
οτι αυτοματη η γη καρποφορει
28
πρωτον χορτον ειτα σ ταχυασ
quoniam ultro terra fructificat
primum herbam deinde spicam
deinde plenum granum in spicam
et cum produxerit fructum
ειτα πληρησ ο σειτοσ εν τω σταχυι
και οταν παραδοι ο καρποσ
ευθεωσ αποστελλει το δρεπανον
29
statim mittit falcem
οτι παρεστηκεν ο θερεισμοσ
και ελεγεντινι ομοιωσωμεν την βασιλειαν
quoniam adest messis
Et dicebat. cui adsimilauimus regnum dei
μδ:
30
του θυ
(Fol. 296 6.)
(Fol. 297 α.)
CAP. IV. Ι8-30.
KAT MAPKON
275
SEC MARCUM
η εν ποια παραβολη παραβαλωμεν αυτην
IV.
ομοια εστιν κοκκο σινάπεωσ
31
Ο οτιαν σπαρη: • επι την γην μεικροτερον εστιν
aut in qua parauola transferamus illud
similis est grano sinapis
quod cum seminatum est in terram. minor est
omnibus seminibus. quae sunt in terram
et fit maior omnibus oleribus
παντων των σπερματων • α εισιν επί τησ γησ
32
και γεινεται μειζων παντων των λαχανω
και ποιει κλαδουσ μεγαλουσ' ωστε δυνασθαι
et facit ramos magnos ita ut possint
υπο
την σκειαν αυτου
sub umbra eius
aues caeli inhabitare
33
ισ
τα πετεινα του ουρανου κατασκηνουν
με : και τοιαυταισ πολλαισ παραβολαισ
ελαλει τον λογον καθωσ εδυναντο ακουειν
χωρεισ δε παραβολησ.
παραβολησ. ουκ ελαλει
με :καθ ιδιαν δε τοισ μαθηταισ αυτου - επελυε αυτα
και λεγει αυτοισ. εν εκεινη τη ημερα
οψιασ γενομενησ διελθωνμεν εισ το περα
μζ και αφιουσιν τον οχλον • και παραλαμβανουσιν
αυτον • ωσ ην εν τω πλοιω . και αλλαι δε
Et talibus multis parauolis
loquebatur uerbum . prout poterant audire
sine parabola autem non loquebatur eis
seorsum autem discipulis suis. disserebat eas
Et ait illis. in illa die
34
35
cum sero factum esset. transiamus ultra
:
36
et dimittunt turbam. et acceperunt eum
ita ut erat in naui.et aliae autem
πλοιαι πολλαι ησαν μετ αυτου
naues multae. erant cum illo
37
και εγενετο λαιλαψ μεγαλη ανεμου
και τα κυματα εβαλεν εισ το πλοιον
ωστε ηδη γεμειζεσθαι το πλοιων
38
και την αυτοσ εν τη πρυμνη
επι προσκαιφαλαιου καθευδων
και διεγειραντεσ αυτον λεγουσιν αυτω
διδασκαλε. ου μελει σοι οτι απολλυμεθα
και εγερθεισ επετειμησεν
τω ανεμω και τη θαλασση και ειπεν
σιωπα και φιμωθητι - και εκοπασεν ο ανεμοσ
και εγενετο γαληνη μεγαλη
και ειπεν αυτοισ: τι δειλοι εσται
Et facta est procella magna uenti
et fluctus mittebat in naui
ita ut inpleret nauem
et erat ipse in puppi
super ceruical dormiens
et excitantes eum · dicunt illi magister
non ad te rtinet quo d pereamus
et exurgens comminat us est
39
uento et mari et dixit
sile commutesce. et cessauit uentus
et facta est tranquillitas magna
Et dixit illis. quid timidi estis
40
non dum abetis fidem
et timuerunt timore magno
41
ουπω εχετε πίστιν
και εφοβηθησαν φοβον μεγαν
και ελεγον προσ αλληλουσ. τισ αρα εστιν ουτοσ
οτι και η θαλασσα και οι ανεμοι
(Fol. 297 6.)
et dicebant adinuicem •quisnam est iste
quia et mare et uenti
(Fol. 298 α.)
CAP. IV, 30-40.
276
SEC MARCUN
KAT MAPKON
υπακουουσιν
και ηλθον εισ το περαν
V.I
ob audiunt ei et uenerunt ultra
in regionem geraserorum
2
et exeuntibus illis de naue
και εισ την χωραν των γερα σηνων
και εξελθοντων αυτων εκ του πλοιου
ευθεωσ υπηντησεν αυτω ανθρωποσ
εκ των μνημιων εν πνι ακαθαρτω
statim orrit illis homo de
monumentis in
spu
in mundo
00 είχεν την κατοίκησιν εν τοισ μνημείοισ
3
και ουδε αλυσεσιν. ουκετι ουδεισ αυτον
4
εδυνατο δησαι ότι πολλακισ αυτον
δεδεμενον·πεδεσ και αλυσεσιν
εν αισ εδησαν διεσπακεναι
και τασπεδασ συντετριφεναι
και μηδενα αυτον ίσχυν δαμασαι
qui domicilium habebat. in monumentis
et neque catenis. iam quisquam eum
poterat ligare .quoniam saepius eum
ligatum. conpedibus et catenis
quibus ligatus erat disrumpebat
et compedes comminuebat
nec quisquam posset eum amplius domare
nocte autem et die in montibus
νυκτοσ δε
και ημερασ •
• εν τοισ ορεσιν
5
και εν τοισ μνημειοισ ην κραζον
et in monumentis erat exclamans
και κατακοπτων εαυτον λιθοισ
et concidens se lapidibus
uidens autem ihm a longe
6
ad cucurrit et adorauit eum
7
8
9
Ιδων δε τον ιην απο μακροθεν
εδραμεν και προσεκύνησεν αυτω
και κραξασ φωνη μεγαλη ειπεν
τι εμοι και σοι ιη ϋιε του θυ του ύψιστου
ορκιζω σε τον θν. μη με βασανισησ
Ελεγεν γαρ αυτω ο ιηυ εξελθε το πνα το ακαθαρτο
ανθρωπου - και επηρωτα αυτον
τι σοι ονομα εστιν και απεκριθη
εστιν μοι ονομα λεγιων • οτι πολλοι εσμεν
και παρακαλει αυτον πολλα
ένα μη αυτουσ αποστειλη εξω τησ χωρασ
ην δε εκει προσ τω ορει αγελη χοιρων
βοσκομενη και παρεκαλου τον τα δαιμονια
ειποντα • πεμψον ημασ εισ τουσ χοιροσ
ένα εισ αυτουσ απελθωμεν
και ευθεωσ κσ ιησ επεμψεν αυτουσ
εισ τουσ χοιρoυσ. και εξελθοντα τα πνα
τα ακαθαρτα - εισηλθον εισ τουσ χοιρουσ
(Fol. 298 6.)
et clamans uoce magna dixit
quid mihi et tibi ihu fili di excelsi
adiuro te per dm. ne me torqueas
dicebat enim illi ihs exi spe im munde
ab homine et interrogabat eum
quod tibi nomen est · Et respondit
est mihi nomen legio . quia multi sumus
et deprecabatur eum multum
ut ne se expelleret. extra regionem
ΙΟ
Erat autem circa montem grex porcorum
II
ναυ
I 2
pascentium .et depraecabantur eum daemonia
dicentes · mitte nos in
porcos
ut in eos intro eamus
13
Et statim dms ihs misit eos in
porcos
et exeuntes sps
immundi.intrauerunt in porcos
(Fol. 299 α.)
CAPP. IV. 41---V. 13.
KAT MAPKON
277
SEC MARCUM
V.
et praecipitatus est grex. sper praeceps
in mari ad duo milia
et suffocati sunt in mare
οι
14
και ωρμησεν η αγελη κατα του κρημνου
εισ την θαλασσαν ωσ δισχειλιοι
και επνιγ οντο εν τη θαλασση
δε βοσκοντεσ αυτοσ εφυγον
και απηγγειλαν εισ την πολιν. και εισ τουσ αγρουσ
και εξηλθον ειδειν τι εστιν το γεγονοσ
και ερχονται προσ τον ιην. και θεωρουσιν αυτο
τον δαιμονιζομενον. καθημενον
ειματισμενον» και σωφρονουντα
και εφοβηθησαν· διηγησαντο δε αυτοισ
qui autem pascebant eos fugerunt
et nuntiauerunt in ciuitate.et in agros
et egressi sunt uidere quid esset
et ueniunt ad ihm .et uident illum
15
qui a daemonio uexauabatur. sedentem
uestitum et sane mentis
16
et timuerunt. narrauerunt autem illis
οι ειδοντεσ πωσ εγενετο
qui uiderant qualiter factum esset
ei qui daemonio uexauatur
et de porcis. et rogabant eum
ut discederet de regionibus eorum
Et ascendente illo in naui
17
18
coepit depraecari illum
qui demonio uexabatur. ut esset cum illo
ihs autem non admisit illum .et ait illi
19
αυτω τω δαιμονιζομενω
και περι των χοιρων - και παρεκαλουν αυτον
ίνα απελθη απο των οριων αυτων
μη : και ενβαινοντοσ αυτου εισ το πλοιον
ηρξατο παρακαλειν αυτον
δαιμονισθεισ. ϊνα η μετ αυτου
Ο δε ιιησ ουκ αφηκεν αυτον και ειπεν αυτω
ύπαγε εισ τον οικον σου προσ τουσ σουσ
και διαγγειλον
θσ
εποίησεν
και οτι ηλεησεν σε· και απηλθεν
και ηρξατο κηρυσσειν εν τη
δεκαπολει
Οσα εποίησεν αυτω ο ιησ και παντεσ εθαυμαζο
μθ : : και διαπερασαντοσ του ιηυ εισ το περαν
παλιν συνηχθη οχλοσ πολυσ
uade in domum tuam ad tuos
αυτοισ· οσα σοι ο
20
et adnuntia illis.quanta tibi ds fecit
et quod misertus est tui.et abiit
et coepit. praedicare in decapoli
quanta sibi fecisset ihs. et omnes mirabantur
Et cum tranfretasset ihs ultra
2Ι
rursum conuenit ad eum turba multa
ad eum circa mare
προσ αυτον παρα την θαλασσαν
και ερχεται τισ των αρχισυναγωγών
22
Et uenit quidam archisynagogus
et procidens ad pedes eius
23
rogans eum et dicens
filia mea in extremis est
και προσεπεσεν προσ τουσ ποδασ αυτου
παρακαλων αυτον και λεγων
το θυγατριον μου εσχατωσ εχει
ελθε αψαι αυτησ • εκ των χειρων σου
ένα σωθη και ζηση και υπηγεν μετ αυτου
και ηκολουθει αυτω οχλοσ πολυσ
(Fol. 299 0.)
ueni tange eam de manibus tuis
ut salba sit et uibat.et ibat cum illo
24
et sequebatur eum turba multa
(Fol. 300 α.)
CΑΡ. V. 13- 24.
278
SEC MARCUM
KAT MAPKON
και συνεθλειβον αυτον
V.
ν
:
et conprimebant illum
Et mulier quendam erat in profluuio sanguinis
annis.xii. quae
multa
passa
erat a conpluribus me
et erogauerat sua omnia
nec quicquam proficebat sed magis
deterius habebat audito de ihu
dicis
ν: και γυνη τισ ουσα • εν ρύσει αιματοσ
25
ετη. ιβ. η πολλα παθουσα ύπο πολλων ιατρω 26
και δαπανησασα τα εαυτησ παντα
και μηδεν ωφελιθεισα • αλλα μαλλον
επι το χειρον • άκουσασα πε του ιηυ
ιηυ
27
ελθουσα οπισθεν - και ηψατο του ματιου αυτου
εν τω οχλω. λεγουσα εν εαυτη
οτι καν του ματιου εαυτου
αψωμαι σωθησομαι
και ευθεωσ εξηρανθη: η πηγη
29
uenit de retro.et tetigit uestimentum eius
inter turbam .dicens intra se
28
quia si uestimentum eius
adtigero salua ero
Et confestim siccatus est fons
του αίματοσ αυτησ • και έγνω τω σωματι
οτι ειαται απο τησ μαστιγοσ
sanguinis eius et sensit corpori
quod sana esset a plaga
Et statim cognouit ihs
uirtutem quae exierat de illo
30
et conuersus in turba ait
31
quis tetigit uestimenta mea
discipuli autem illius dicunt ei
uides turbam.conprimentem te
et dicis quis me tetigit
et circumspiciebat uidere.quae hoc fecerat
32
33
mulier autem timens et tremens
και ευθεωσ επιγνουσ και ο ιησ
την δυναμιν εξελθουσαν απ αυτου
και επιστραφεισ εν τω οχλω ειπεν
τισηψατο των ματιων μου
Οι δε μαθηται αυτου λεγουσιν αυτω
βλεπεισ τον οχλον συνθλειβοντα σε
και λεγεισ τισ μου ηψατο
και περιεβλεπετο ειδειν την τουτο ποιησασα
η δε γυνη φοβηθισα και τρεμουσα
δι οπεποιηκει λαθρα - ειδυϊα ο γεγονεν
αυτη ηλθεν και προσεπεσεν αυτω
και ειπεν αυτω πασαν την αληθειαν
Ο δε
ιησ ειπεν αυτη θυγατηρ η πιστισ σου
σεσωκεν σε ύπαγε εισ ειρηνην
καισθαύγειεσ απο τησ μαστιγοσ σου
Ετι αυτου λαλουντοσ
έρχονται
απο του αρχισυναγωγου λεγοντεσ αυτω
οτι η θυγατηρ σου απεθανεν
τι ετι σκυλλεισ τον διδασκαλoν
quod fecerat occultum sciens quid esset acti
ipsa uenit et procidit ante eum
et dixit ei omnem ueritatem
34
ihs autem dixit ei. filia fides tua
te saluam fecit uade in pacem
35
et esto sana a plaga tua
adhuc eo loquente ueniunt
ab archisynagogo · dicentes ei
quia filia tua mortua est
quid iam uexas magistrum
ihs autem audito hoc uerbo
36
Ο δε ιησ ακουσασ τουτον τον λογον
(Fol. 3οο ο.)
(Fol. 301 α.)
CΑΡ. V. 24-36.
KAT MAPKON
279
SEC MARCUM
V.
37
λεγει το αρχισυναγωγω μη φοβου
μονον πιστευε» και ουκ αφηκεν ουδε ενα
παρακολουθησαι αυτω· ει μη πετρον και
ιακωβον - και ιωαννην τον αδελφον αυτου
ait archisynagogo noli timere
tantummodo crede. et non admisit quemquam
se sequi. nisi petrum et iacobum
et iohannen fratrem eius
38
Et ueniunt in domum archisynagogi
et uidet turbam flentem
39
και ερχονται εισ την οικείαν' του αρχισυναγωγου
και εθεωρει θορυβον κλαιοντων
και αλαλαζοντων πολλα και εισελθων
λεγει αυτοισ τιθορυβισθαι και τι κλαιετε
το παιδιον ουκ απεθανεν. αλλα καθευδει
δε κατεγελων αυτου
αυτοσ δε εκβαλων τουσ οχλουσ εξω
παραλαμβάνει τον πατερα
et lamentantem multum. et ingressus
ait illis.quid turbamini et quid turbatis
puella non est mortua sed dormit
Οι
ad illi inredebant eum
40
και την μητερα του παιδιου
ipse autem eiciens turba foris
adsumpto patre
et matre puellae
et qui cum illo erant
et introibit ubi erat puella
et tenens manum puellae
και τουσ μετ αυτου όντασ
και εισεπορεύετο οπου ην το παιδιον
41
ait illi rabbi thabita cumi
quod est interpraetatum
puella tibi dico
surge
et confestim exurrexit puella
et ambulabat. erat autem annorum. xii.
42
et obstipuerunt omnes stupore magno
et praecepit illis. ut i nemini dicerent
43
και κρατησασ την χειρα του παιδιου
λεγει αυτη ραββι. θαβιτα κουμι
ο εστιν μεθηρμενευομενον
το κορασιον σοι λεγω εγειρε
και ευθεωσ ανεστη το κορασιον
και περιεπατει· ην
δε
ετων ιβ.
και εξεστησαν παντεσ • εκστασι μεγαλη
και διεστειλατο αυτοισ. ϊνα μηδεισ γνοι
τουτο και ειπεν δουναι αυτη φαγειν .
και εξηλθεν εκειθεν καπηλθεν
εισ την πατριδα αυτου και ακολουθουσιν αυτω
οι μαθηται αυτου» και ημερα σαββατων
ηρξατο διδασκειν • εν τη συναγωγη
και πολλοι ακουσαντεσ εξεπλησσοντο
επι τη διδαχη αυτου λεγοντεσ
ποθεν τουτω ταυτα • και τιση σοφια
η δοθεισα αυτω. ϊνα και δυναμισ τοιαυται
et dixit dari illi manducare
VI. I
Et egressus inde abiit
n
2
in patriam suam. et sequebatur illum
discipuli eius.et die sabbatorum
coepit docere in
synagogam
et multi audientes admirabantur
in doctrina ipsius dicentes
unde huic haec. et quae est sapientia
quae data est illi. ut et uirtutes iste
per manus eius efficiantur
δια των χειρων αυτου γεινωνται
(Fol. 301 6.)
(Fol. 302 α.)
CAPP. V. 36--VI. 2.
280
SEC MARCUM
KAT MAPKON
Ουκ ουτοσ εστιν ο τεκτων. ουιοσ μαριασ
VI. 3
nonne hic est faber filius mariae
et frater iacobi. et iosetis et iudae
et simonis. nonne et sorores eius
hic nobiscum sunt
et scandalizabantur in illo
et dicebat illis ihs
να
4
quia non est propheta sine honore
nisi in patria sua et in genere suo
et in domo sua. et non potuit ibi
5
ullam facere uirtutem
και ο αδελφοσ ιακωβου - και ίωσητοσ και ιουδα
και σιμωνοσ. ουχι και αι αδελφαι αυτου
ωδε
προσημασ εισιν
και εσκανδαλιζοντο εν αυτω
: και ελεγεν αυτοισ ο ιησ
οτι ουκ εστιν προφητησ ατιμοσ
ει μη εν τη πατριδιαυτου - και εν ταισ συνγενεσι
και εν τη οικια αυτου, και ουκ ηδυνατο εκει
ουδεμιαν ποιησαι δυναμιν
ει μη ολιγοισ αρρωστοισ
επιθεισ τασ χειρασ εθεραπευσεν
και εθαυμαζεν δια την πιστιν αυτων
και περιηγεν τασ κωμασ. κυκλω διδασκων
και προσκαλεσαμενοσ τουσ.ιβ. μαθητασ
απέστειλεν αυτουσ ανα.
α.β.
δουσ αυτοισ εξουσιαν
των πνευματων των ακαθαρτων
και παρηγγειλεν αυτοισ. εινα μηδεν ερωσιν
εισ οδον. ει μη ραβδον μονον
6
:
νγ :
7
nisi paucos infirmos
inponens manum curauit
et mirabatur propter incredulitatem illorum
et circuibat castella.et circumibat docens
et conuocatis duo decim · discipulis
misit eos per uinos
dans illis potestatem
spirituum immundorum
et praecepit illis. ut ne quid tollerent
in uiam . nisi uirgam tantum
8
non peram non panem
neque in zonam aes
sed calciatos sandalia
9
et ne indueritis duas tunicas
νδ:
το
Et dixit eis. quocumque introieritis
illic manete. donec exeatis inde
νε
:
II
μητε πηραν μητε αρτον
μητε εισ την ζωνην χαλκον
αλλα υποδεδεμενουσ σανδαλια
και μη ενδυσησθαι.β. χιτωνασ
και ελεγεν αυτοισ. οπου αν εισελθητε
εκει μενεται εωσ αν εξελθητε εκειθεν
και οσοι εαν μη δεξωνται ύμασ
μηδε ακουσωσιν ύμων εκπορευομενοι
εκειθεν εκτειναξατε τον χουν
των ποδων ύμων» εισ μαρτυριον αυτοισ
και εξελθοντεσ εκηρυξαν
ϊνα μετανοωσιν" και δαιμονια πολλα
εξεβαλον » και αλειψαντεσ ελεω
(Fol. 302 6.)
et quicumque non receperint uos
nec audierint uos.exe untes
νε
νς:
12
inde excutite puluer
pedum uestrorum. in testimonium illis
Et exeuntes praedicabant
ut paenitentiam agerent.et daemonia multa
eiciebant.et unguentes oleo
(Fol. 303 α.)
13
ΛΗ
CΑΡ. VΙ. 3-13.
KAT MAPKON
281
SEC MARCUM
VI.
.
multos
aegros sanauerunt
14
Et audiit herodes rex
manifestum enim factum est
nomen eius et dicebant
EK νεκρων: • Και
τουτο
15
quod iohannes baptista resurrexit
a mortuis.et propter ea efficiuntur
uirtutes in ipso
alii autem dicebant quoniam helias est
alii autem dicebant.quasi unus ex profetis
audito autem herodes ait.quem ego decollaui
hic a mortuis surrexit. ipse enim herodes
16
νθ :
17
misit ac tenuit
πολλουσ
αρωστουσ εθεραπευον
νζ : και ηκουσεν ηρωδησ ο βασιλευσ
φανερον γαρ εγενετο
το ονομα αυτου και ελεγoσαν
οτι ιωαννησ ο βαπτιστησ • εγηγερται
δια
ενεργουσιν
αι δυναμισεν αυτω
: αλλοι δε ελεγον οτι ηλιασ εστιν
αλλοι δε ελεγον • οτι εισ των προφητων
ακουσασ δε ηρωδησ ειπεν ον εγω αποκεφαλισα
ουτοσ εκ νεκρών ηγερθη : αυτοσ γαρ ηρωδησ
αποστειλασ εκρατησεν
τον ιωαννην και εδησεν αυτον
και εβαλεν εισ φυλακην. δια ηρωδιαδα
την γυναικα φιλιππου του αδελφου αυτου
ότι έγαμησεν αυτην
ξ: Ελεγεν γαρ ιωαννησ τω ηρωδη
ουκ εξεστιν σε εχειν αυ
την γυναικα του αδελφου σου
Η δε ηρωδιασ ηνιχεν αυτω
και ηθελεν αποκτειναι αυτον
και ουχ ηδυνατο
ο γαρ ηρωδησ εφοβειτο τον ιωαννην
ειδωσ αυτον ανδρα δικαιον
iohannen et alligauit eum
et misit in carcerem . propter herodiaden
uxorem philippi fratris sui
quod duxisset eam uxorem
dicebat enim iohannes herodi
non licet tibi habere
uxorem fratris tui
herodes autem insidiabatur illi
19
et quaerebat occidere eum
et non poterat
herodes enim metuebat iohanen
20
sciens eum uirum iustum
και αγιον ειναι και συνετηρει αυτον
et sanctum esse. et custodiebat eum
και ακουσασ αυτου πολλα εποιει
et audito eo multa faciebat
et liuenter eum audiebat
2 Γ
Et cum dies opportunus accidisset
hero dis natali suo
και ηδεωσ αυτου ηκουεν
και γενομενησ δε ημερασ ευκαιρου
ηρωδησ τοισ γενεχλιοισ αυτου
δειπνον εποιησεν τοισ μεγείστασιν
και τοισ χειλιαρχοισ
και τοισ πρωτοισ τησ γαλιλαιασ
Εισελθουσησ δε τησ θυγατροσ αυτου
(Fol. 303 6.)
cenam fecit principibus
et tribunis
et primis a galilaeae
Cumque introisset filia ipsius
(Fol 304 α.)
36
CΑΡ. VΙ. 13-22.
282
SEC MAROUM
KAT MAPKON
VI.
23
herodiades et saltasset. et placuisset
herodi.simul
que
recumbentibus
dixit rex puellae
pete a me.quod uis et dauo tibi
et iurauit illi multa •quod quidquid me petieris
dabo tibi. licet dimidium regni mei
quae cum exisset. dixit matri suae
quid petam.et illa dixit
caput iohannis baptistae
Cumque intro isset ad regem ait
da mihi in disco hic
24
Είπεν
25
ηρωδιαδοσ και ορχησαμενησ και αρεστασησ
τω ηρωδη - και τοισ συνανακειμενοισ
ειπεν ο βασιλευση των κορασιω
αιτησον με ο θελεισ και δωσω σου
και ωμοσεν αυτη πολλα. ει τι αν με αιτησησ
δωσω σοι» και το ημεισυ τησ βασιλειασ μου
η δε εξελθουσα ειπεν τη μητρι αυτησ
τι αιτησωμαι • η
δε
την κεφαλην ϊωαννου του βαπτιστου
και εισελθουσα προσ τον βασιλεα ειπεν
δοσ
μοι επι πινακι ωδε
την κεφαλην ιωανου του βαπτιστου
περιλυποσ γενομενοσ ο βασιλευσ
ωσηκουσεν
δια
ορκουσ
και δια τουσ συνανακειμενουσ
ουκ ηθελησεν αυτην αθετησαι
αλλα ευθεωσ αποστειλασ σπεκολατοραν
επεταξεν ενεχθηναι» την κεφαλην αυτου
Ο δε απελθων - απεκεφαλισεν αυτον
εν τη φυλακη - και ηνεγκεν την κεφαλην
επι πινακει - και εδωκεν αυτην τω κορασιω
και το κορασιον
εδωκεν
τη μητρι αυτησ
ακουσαντεσ δε οι μαθηται αυτου ηλθον
caput iohannis baptistae
26
et contristatus est rex
τουσ
mox audiit propter iusiurandum
et propter simul recumbentibus
noluit am contristare
27
sed statim mis speculatore
praecepit adferi caput eius
Et cum abisset decollauit eum
28
in carcerem . et adtulit capud
in disco.et dedit illud puellae
et puell a dedit matri suae
audientes autem discipuli eius uenerunt
29
et tulerunt corpus
eius
et posuerunt illud. in monumento
30
Et conuenerunt apostoli ad ihm
et renuntiauerunt illi omnia
quae egerant et quae docuerant
και ηραν το πτώμα αυτου
και εθηκαν αυτο' εν τω μνημειω
ξα : και συναγoνται οι αποστολοι προσ τον ιην
και απηγγειλαν αυτω παντα
οσα εποιησαν και οσα εδιδαξαν
β: και ειπεν αυτοισοιησ. δευτε υπαγωμεν
εισ ερημον τοπον. και αναπαυεσθαι ολιγον
ησαν γαρ οι ερχομενοι
και οι υπαγοντεσ πολλοι
και ουδε φαγειν ευκαιροσ ειχαν
(Fol. 304 6.)
31
Et ait illis ihs uenite eamus
in desertum locum .et requiescite pusillum
erant enim qui rediebant
et qui ibant multi
et nec manducandi spatium habebant
(Fol. 305 α.)
CΑΡ. VΙ. 22-31.
KAT MAPKON
283
SEC MARCUM
VI. 32
Et ascendentes in naui
ξη
και αναβαντεσ εισ το πλοιον
: απηλθον εισ ερημον τοπον κατ ιδιαν
και ειδαν αυτουσ υπαγoντασ
abierunt in desertum locum seorsum
33
et uiderunt eos abeuntes
και εγνωσαν πολλοι
et cognouerunt multi
et pedestre de omnem ciuitatem
και πεζη απο παντων πολεων
concurrerunt illuc.et uenerunt ibi
34
et exientes et uidens. multam turbam ihs
ι
συνεδραμον εκει. και συνηλθον αυτου
και εξελθων και ειδων • πολυν οχλον ο ιησ
επλαγνισθη επ αυτουσ. οτι ησαν ωσ προβατα
μη έχοντα πομενα
και ηρξατο διδασκειν αυτουσ πολλα
ηδη δε ωρασ πολλησ γεινομενησ
προσελθοντεσ οι μαθηται αυτου
λεγουσιν αυτω οτι ερημοσ εστιν τοποσ
ηδη ωρα πολλη απολυσον αυτουσ
condoluit super eos qui erant sicut oues
non habentes pastorem
Et coepit docere illos multa
35
et cum iam ora multa fieret
accesserunt discipuli eius dicunt ei
quia desertus est locus
36
etiam ora multa dimitte illos
να απελθοντεσ εισ τουσ εγγιστα αγρουσ
ut euntes. in proximas uillas
et vicos. et emant sibi
37
quod manducent Et respondens ait illis ihs
date illis uos manducare.et dixerunt ei
euntes emamus
ducentis denariis panes
et dauimus eis manducare
38
και εισ τασ κωμασ
ίνα
αγορασωσιν εαυτοισ
τι φαγειν και αποκριθεισ ειπεν αυτοισ ο ιησ
δοτε αυτοισ υμεισ φαγειν - και λεγουσιν αυτω
απελθοντεσ αγορασωμεν
διακοσιων δηναριων αρτουσ
και δωσωμεν αυτοισ φαγειν
και λεγει αυτοισο ιηση ποσουσ αρτουσ εχετεσ
ύπαγετε ειδετε - και γνoντεσ λεγουσιν αυτω
ε. αρτουσ και δυω ίχθυασ. και επεταξεν ο ιησ 39
ανακλειναι παντασ. κατα την συνποσιαν
επι τω χλωρω χορτω. και ανεπεσον
πρασιαι πράσιαι καταρ» και κατα πεντηκοντα
και λαβων «εαρτουσ. και τουσ.
ουσ.β. ιχθυασ 4Ι
αναβλεψασ εισ τον ουρανον • ευλογησεν
και κατεκλασεν τουσ •€. αρτουσ
και εδιδου τοισ μαθηταισ αυτου
ένα παραθωσιν κατεναντι αυτων
και τουσ.β. ιχθυασ·εμερισεν πασιν
(Fol. 305 6.)
40
εδ
:
Et dicit e is ihs quod panes habetis
ite uidete.et cum cognouissent dicunt ei
•u• panes et duos pisces . et praecepit illis ihs
uti discumberent omnes. secundum contubernia
super uiridem faenum . et discubuerunt
in partes.per.c.et per:l.
et acceptis. u • panibus. et.ii. piscibus
aspiciens in caelum . benedixit
et fregit.u.panes
et dedit discipulis
ut adponerent.ante eos
et duos pisces. diuisit omnibus
(Fol. 306 α.)
CΑΡ. VΙ. 32-4Ι.
284
SET MARCUM
KAT MAPKON
ΤΙ 42
et manducauerunt omnes et saturati sunt
43
και εφαγον παντεσ και εχορτασθησαν
και ηραν κλασματων
ιβ. κοφινουσ πληρεισ. και απο των ϊχθυων
και ησαν οι φαγοντεσ
φαγοντεσ ε. ανδρεσ
και ευθεωσ εξεγερθεισ ηναγκασεν
τους μαθητασ αυτου• ενβηναι εισ το πλοιον
44
ξε :
45
et sustulerunt fragmentorum
xii. cofinos plenos et de piscibus
et erant qui manducauerant•u•milia uiroru
et statim exsurgens coegit
discipulos suos • ascendere in nauem
ut praecederent eum ultra
ad bessaidan. dum ipse
demitteret turbam.et cum dimisisset
ξε
46
και προσαγείν αυτον εισ το περαν
προσ βησσαϊδαν
αυτοσ δε απολυει τον οχλον και αποταξαμενοσ
αυτοισ απηλθεν εισ το οροσ προσευξασθαι
και οψιασ γενομενησ. ην παλαι το πλοιον
εν μεση τη θαλασση
eos abiit in montem orare
ξζ
47
et cum sero esset factum . iam erat nauis
in medio mare
και αυτοσ μονοσ επι τησ γησ
et ipse solus in terra
et uidens eos remigantes et laborantes
και ειδων αυτουσ βασανιζομενουσ
48
και ελαυνοντασ ην γαρ ο ανεμοσ
erat enim uentus contrarius illis
et circa quartam uigiliam
noctis. uenit ihs ambulans
εναντιοσ αυτοισ. και περι τεταρτην φυλακης
τησ νυκτοσ ερχεται ο ιησπεριπατων
επι τησ θαλασσησ
και ηθελησεν παρελθειν αυτουσ
super mare
et uolebat transire illos
οι δε ειδοντεσ αυτον περιπατουντα
49
ad illiut uiderunt illum ambulantem
super mare putauerunt fantasma esse
et clamauerunt omnes.et conturbati sunt
50
επι τησ θαλασσησ. εδοξαν φαντασμα ειναι
και ανεκραξαν παντεσ. και εταραχθησαν
και ελαλησεν προσ αυτουσ λεγων
θαρσειτε εγω ειμι μη φοβείσθαι
και ανεβη εισ το πλοιον προσ αυτουσ
et locutus est ad eos dicens
confidete
ego sum nolite timere
ξη
:
51
et ascendens in nauem ad illos
και εκόπασεν ο ανεμοσ και περισσωσ εν ε
αυτοισ. εξεσταντο και εθαυμαζον
et cessauit uentus. et plus magis intra se
stupebant et mirabantur
non enim intellexerant de panibus
ου γαρ συνηκαν επι τοισ αρτοισ
52
erat enim cor eorum obtusum
53
et cum transfretasset inde
ην γαρη καρδια αυτων πεπωρωμενη
και διαπερασαντεσ εκειθεν
ηλθον επι την γην γεννησαρ
και εξελθοντων αυτων εκ του πλοιου
ξθ :
54
peruenerunt in terram gennesar
et egredientibus illis de naui
continuo cognouerunt eum
(Fol. 307 α.)
ευθεωσ επεγνωσαν αυτον
(Fol. 306 6.)
CΑΡ. VΙ. 42-34.
.
KAT MAPKON
285
SEC MARCUM
VI. 55
περιδραμοντεσ δεολην την περιχωρων
εκεινην ηρξαντο επι γραβαττοισ
φερειν παντασ τουσ κακωσ εχοντασ
περιεφερον γαρ αυτουσ
circumcurrentes autem totam regionem
illam . coeperunt in grabattis
ferre omnes male habentes
circumferebant enim eos
όπου αν ηκουσαν τον ιην είναι
ubicumque audierant ihm esse
et quocumque intr oibat in uicos
και που αν εισεπορευετο εισ κωμασ
56
η εισ αγρουσ. η εισ τασ πολισ
uel in uillas. aut in ciuitates
εν ταισ πλατειαισ. ετειθουν τους ασθενουντασ
και παρεκαλουν αυτον: ϊνα καν του κράσπεδου
του ιματιου αυτου αψωνται
ο
και οσοι ήψαντο αυτον εσωζοντο
και συναγoνται προσ αυτον οι φαρισαιοι
:
VII. I
in plateis. ponebant infirmos
et deprae cabantur eum ut uel fimbriam
uestimenti eius tangerent
et quodquod tangebant eum salui fiebant
et conuenerunt ad eum pharisaei
et quidam de sscribis
uenientes ab hierosolymis
et cum uidissent quosdam discipulorum suoru
communibus manibus. id est non lotis
και τινεσ των γραμματαιων
ελθοντεσ απο ϊεροσολυμων
και ειδοτεσ τιναστων μαθητων αυτου
2
κοινεσ χερσιν τουτέστιν ανιπτοισ
εσθιοντασ τουσ αρτουσ κατεγνωσαν
οι γαρ φαρισαιοι» και παντεσ οι ιουδαιοι
3
manducare panem uituperauerunt
pharisae i enim . et omnes iudaei
nisi primo lauerint
manus non manducant panem
tenentes traditionem
seniorum
4
et cum uenerint a foro
εαν μη πυ κμη νιψωνται
τασ χειρασ ουκ εσ θειουσιν αρτον
κρατουντεσ την παραδοσιαν
των πρεσβυτερων
και απαγορασ οταν ελθωσιν
εαν μη βαπτισωνται ουκ εσθιουσιν
και αλλα πολλα εστινα παρελαβον
αυτοισ τηρειν. βαπτισμουσ ποτηριων
και ξεστων και χαλκιων και κλεινων
και επερωτωσιν αυτον οι φαρισαιοι
και οι γραμματεισ λεγοντεσ
δια τι οι μαθηται σου ου περιπατουσιν
κατα την παραδοσιν των πρεσβυτερων
αλλα κοιναισ ταισ χερσιν αισθιουσιν
τον αρτον. ο δε αποκριθεισ ειπεν αυτοισ
(Fol. 307 6.)
nisi baptizentur non capiunt cibus
et alia multa quae tradita sunt
illis seruare. baptismos calicum
et orceorum et aeramentorum et lectoru
et interrogant eum pharisaei
et scribae dicentes
οα
Οα
5
quare discipuli tui non secuntur
secundum traditionem saeniorum
sed communibus manibus manducant
6
panem. ad ille respondens ait illis
(Fol. 308 α.)
CAPP. VΙ. 55- VΙΙ. 6.
286
SEC MARCUM
KAT MAPKON
VII.
quia bene profetauit esaias de uobis
üpocritis et dixit. populus hic
labiis me honorat.cor autem eorum
longe est a me. in uanum autem
7
colunt me
docentes
8
οτι καλωσ επρο φητευσεν ησαΐασ περι ύμω
υποκριτων» και ειπεν. ο λαοσ ουτοσ
τοισ χειλεσιν με αγαπα· η δε καρδια αυτων
πορρω αφεστηκεν αφ εμου
ματην δε σεβονται με. διδάσκοντεσ
διδασκαλειασ.ενταλματα ανθρωπων
βαπτισμουσ ξεστων • και ποτηριων
και αλλα παρομοια • αποιειται τοιαυτα πολλα
αφεντεσ την τολην του θυ
κρατειτε την παραδοσιν των ανθρωπων
και ελεγεν αυτοισ. καλωσ ατεθειτε
την εντολην του θυ
ένα την παραδοσιν ύμων στησηται
μωϋσησ γαρ ειπεν· τειμα τον πατερα σου
και την μητερα και ο κακολογων
πατερα η μητερα θανατω τελευτειτω
ύμεισ δε λεγεται» εαν ειπη ανθρωποσ
doctrinas. praecepta hominum
baptizantes orceos et calices
et alia similia.quale faciunt huius modi multa
relinquentes mandatum dei
tenentes traditiones hominum
9
et dicebat illis. bene inritum facitis
YO
praeceptum dei
ut traditionem uestram tradatis
moyses enim dixit. honora patrem tuum
et matrem . et qui maledixerit
patri aut matri morti morietur
II
uos autem dicitis.si dixerit homo
τω πατρι αυτου και τη μητρι
patri suo aut matri
corbam quod est donum
quodcumque ex me tibi proderit. iam non
missum facitis eum quidquam facere
patri aut matri.scindentes uerbum
I2
13
κορβαν ο εστιν δωρον
ο αν μου ωφεληθησ
ουκ εναφιεται αυτον ουδεν ποιησαι
τω πατρι η τη μητρι ακυρουντεσ τον λογον
του θυ τη παραδοσει ύμων
τη μωρα η παρεδωκατε και παρομοια
τα αυτα πολλα ποιειτε. και προσκαλεσαμενοσ
παλιν τον οχλον ελεγεν αυτοισ
dei
per
tra ditionem uestram
stultam
quam
tradedistis.et similia
huius modi multa facitis.et aduocans
ακουσατε μου παντεσ και συνιτε
ουδ εστιν εξωθεν του ανθρωπου
15
εισπορευομενον εισ αυτον. ο δυναται αυτο
κοινωσαι» αλλα τα εκ του ανθρωπου
iterum turbam dicebat illis
audite me omnes et intellegite
nihil est extra hominem
introiens in eum.quod possit eum
communicare. sed que de homine
procedunt illa sunt
quae coinquinant hominem
si quis habet aures audiendum audiat
(Fol. 309 α.)
εκπορευομενα • εκεινα εστιν
τα κοινουντα τον ανθρωπον
16
ει τισ εχει ώτα ακουειν ακουετω
(Fol. 308 0.)
7
CΑΡ. VΙΙ. 6-16.
KAT MAPKON
287
SEC MARCUM
οβ
:
VII. 17
et cum introisset in domum
: και οτε εισηλθεν εισ την οικειαν
απο τoυ oχλου επηρωτων αυτον
οι μαθηται αυτου την παραβολης
και λεγει αυτοισ· ουτωση και μεισ
18
a turba. interrogabant eum
discipuli eius parabolam
et ait illis:sic et uos
inprudentes estis non intellegitis
quo
domne extrensecus
introiens in hominem
ασυνετοι εσται ου νοειτε
οτι παν το εξωθεν
εισπορευομενον εισ τον ανθρωπον
ου δυναται αυτον κοινωσαι
non potest eum communicare
nec enim introiit in cor eius
19
sed in uentrem . et in secessum
ου γαρ εισερχεται εισ την καρδιας αυτου
αλλ εισ την κοιλειαν και εισ τον οχετον
εξερχεται καθαριζει παντα τα βρωματα
ελεγον δε οτι το εκ του ανθρωπου
exiit. purgans omnes escas
dicebat autem quoniam quae de homine
exeunt.illa communicant hominem
20
εκπορευομενον 'εκεινα κοινοι τον ανθρωπο
abintus autem de corde hominum
21
cogitationes malae procedunt
adulteria furta fornicationes homicidia
22
auaritia dolus. nequitia inpudicitia
oculus malus blasphemia superuia
stultitia omnia haec mala
23
και κοινοι
24
abintus procedunt.et communicant
hominem. et exurgens inde
abiit in fines tyri.et ingressus
in domum. neminem uoluit scire
ν
εσωθεν γαρ εκ τησ καρδιασ των ανθρωπων
οι διαλογισμοι κακοι εκπορευονται
πορνεια κλεμματα • μοιχειαι φονοσ
πλεονεξια δολοσ. πονηρια ασελγεια
οφθαλμοσ πονηροσ. βλασφημιαι υπερηφανιαι
αφροσυνη παντα ταυτα τα πονηρα
εσωθεν
εκπορεύεται
τον ανθρωπον - και αναστασ εκειθεν
απηλθεν εισ τα ορια τυρου - και εισελθων
εισ την οικειαν» ουδενα ηθελε γνωναι
και ουκ ηδυνήθη λαθειν • γυνη δε ευθεωσ
ωσ ακουσασα περι αυτου - ησ ειχεν το θυγατριο
πνα ακαθαρτον - ελθουσα και προσεπεσεν
ογ : προσ τουσ ποδασ αυτου : ή δε γυνη ην
ελληνισ φυνισσα των γενει
και ηρωτα αυτον. ϊνα το δαιμονιον εκβαλη
απο τησ θυγατροσ αυτησ και λεγει αυτη
αφεσ πρωτον χορτασθήναι τα τεκνα
ου γαρ εστιν καλον. λαβειν τον αρτον των
τεκνων . και βαλιν τοισ κυναριοισ
(Fol. 309 6.)
et non potuit latere. mulier autem statim
25
ut audiit de eo.cuius habebat filia
26
spm in mundum intrauit et procidit
ad pedes eius. mulier autem erat
graeca syrophoenissa • genere
et rogabat eum. ut daemonium eiceret
οι
de filia eius.et dixit ei
27
sine prius saturari filios
non est enim bonum accipere panem
filiorum et mittere catellis
(Fol. 31ο α.)
CΑΡ. VΙΙ. 17-27.
288
SEC MARCUM
KAT MAPKON
ad illa resrespondit ei dicens.dme sed et
catelli subtus mensa manducant
de micis puerorum . et ait ei uade
propter hunc sermonem
exiit daemonium de filia tua
30
et cum abisset in domum inuenit filiam
iacentem supra
lectum
η δε απεκριθη αυτω λεγουσα • κε αλλα και τα VII. 28
κυναρια υποκατω τησ τραπεζησ εσθιουσιν
απο των ψιχων των πεδων • και ειπεν αυτη 29
ύπαγε. δια τουτον λογον
εξεληλυθεν το δαιμονιον εκ τησ θυγατροσ σου
και απελθουσα εισ οικον ευρεν την θυγατερα
βεβλημενην επι την κλινης
και το δαιμονιον εξεληλυθοσ
οδ : και παλιν εξελθων εκ των οριων τυρου
ηλθεν δια σιδωνοσ εισ την θαλασσαν
τησ γαλιλαιασ ανα μεσον των οριων
τησ
δεκαπολεωσ • και φερουσιν αυτω
κωφος και μαγιλαλος και παρακαλουσιν αυτο
ϊνα επιθη αυτω την χειραν και απολαβομενοσ
αυτον • απο τoυ oχλου κατ ιδιαν
πτυσασ εβαλεν τουσ δακτυλουσ αυτου
31
et daemonium exisse
et iterum exiens de finibus tyri
uenit
per
sidonem ad mare
galilaeae. inter medios fines
decapoleos. et adferent ei surdum
et mutum.et depraecabantur illum
ut inponeret illi manum et suscipiens
32
33
S
eum. de turba seorum
expuens misit digitos suos
in auriculas eius
εισ τα ώτα αυτού
34
Ο Εστι:
35
και ηψατο τησ γλωσσησ αυτου
και αναβλεψασ· εισ τον ουρανον
ανεστεναξεν και λεγει αυτω εφφεθα ο
διανυκθητι - και ηνυγησαν αι ακοαι αυτου
και ελυθη ο δεσμοσ τησ γλωσσησ αυτου
και ελαλει ορθωσ και διεστειλατο αυτοισ
ένα μηδενει μηδεν ειπωσιν
οι δε αυτοι μαλλον περισσοτερωσ εκηρυσσο
και υπερεκπερισσωσ εξεπλησσοντο λεγοντεσ
ος: καλωσ παντα πεποιηκεν. και τουσ κωφουσ
et tetigit linguam eius
et aspiciens in caelo
ingemuit et ait illi . effecta quod est
adaperite.et apertae sunt aures eius
et solutum est uinculum linguae eius
et loquebatur confidenter 'et praecepit eis
ne cui aliquid dicerent
ad illi magis tantum praedicabant
ete o amplius admirabantur dicentes
36
ου
:
37
bene omnia fecit. et surdis
ποιε ιακουειν . και τουσ αλαλουσ λαλειν
praestat auditum et multis loqui
in illis autem diebus
VIII. I
iterum cum multa turba esset
εν εκειναισ δε ταισ ημεραισ
παλιν πολλου οχλου οντοσ
και μη εχοντων αυτων τι φαγωσιν
προσκαλεσαμενοσ τουσ μαθητασ λεγει αυτοισ
σπλαχνιζομαι επι του οχλου τουτου
(Fol. 31ο ό.)
ΛΘ
et non habentibus eis quod manducent
conuocatis discipulis ait illis
misereor super istam turbam
(Fol. 311 α.)
CAPP. VΙΙ. 28 VIII. 2.
ΚΑΤ ΜΑΡΚΟΝ
289
SEC MARCUM
3
οτι ηδη ημεραι τρισ εισιν. απο ποτε ωδε εισιν VIII.
και ουκ εχουσιν τι φαγωσιν
και απολυσαι αυτουσ νηστεισ εισ οικον ου θελω
μη εκλυθωσιν εν τη οδω: οτι και τινεσ εξ αυτω
απο μακροθεν ήκασιν· και απεκριθησαν αυτω
οι μαθηται αυτου • ποθεν τουτουσ δυνησεται
4
τισ χορτασαι αρτων επ ερημειασ
5
quoniam iam triduum est. ex quo hic sunt
et non habent quod manducent
et dimittere eos ieiunos nolo in domo
ne fatigentur in uia.quoniam qui dam ex illis
de longe uenerunt. et responderunt ei
discipuli sui 'unde istos possit
quis saturare panibus in solitudinem
et interrogauit eos. quod panes habetis
qui dixerunt septe.et praecepit turbae
discumbere in terram. et accepit. uii.panes
et gratias agens fregit et dedit
discipulis suis. ut adponerent
et adposuerunt turbae. et habebant
pisces paucos. et gratias agens dixit
et ipsos iussit adponi
και επηρωτα αυτουσ • ποσουσ αρτουσ εχεται
οι δε ειπονζ. και παραγγελλει τω οχλω
αναπεσιν επι τησ γησ. και λαβων τουσ ζαρτουσ
και ευχαριστησασ εκλασεν και εδιδου
τοισ μαθηταισ αυτου . ϊνα παραθωσιν
και παρεθηκαν τω οχλω» και ειχαν
ίχθυδια ολιγα και ευχαριστησασ ειπεν
και αυτουσ εκελευσεν παρατειθεναι
και εφαγον και εχορτασθησαν
6
7
8
et manducauerunt et saturati sunt
9
το
και ηραν το περίσσευμα
των κλασματων σφυριδασ:ζ.
ησαν
δε οι φαγοντεσ ωσ τετρακισχειλιου
και απελυσεν αυτουσ:. και αυτοσ ανεβη
εισ το πλοιον μετα των μαθητων αυτου
και ηλθεν εισ τα ορια μελεγαδα
και εξηλθοσαν οι φαρισαιοι» και ηρξαντο
συνζητειν συν αυτω ζητουντεσ παρ αυτου
οζ :
et sustulerunt quod superauerat
fragmentorum • sportas septem
erant autem qui manducauerant.ad.iiii. milia
et dimisit eos. et ipse ascendens
in nauem.cum discipulis s uis
et uenit in partes magidan
et exierunt pharisaei . et coeperunt
quaerentes ab illo
signum de caelo
temptantes eum.et ingemiscens
1
12
Spu. ait
quid generatio ista quaeret signum
amen dico uobis si dabitur
το σημείον από του ουρανού
οη : πειραζοντεσ αυτον : και αναστεναξασ
τω πνι λεγει
τι η γενεα αυτη ζητει σημειον
αμην λεγω μειν ει δοθησεται
τη γενεα ταυτη σημιον
και αφισ αυτουσ παλιν
ενβασεισ το πλοιον απηλθεν εισ το περαν
και επελαθοντο οι μαθηται λαβειν αρτουσ
(Fol. 311 6.)
generationi huic signum
et missum faciens illos iterum
13
ascendit in nauem abiit ultra
14
et obliti sunt discipuli sumere panes
(Fol. 312 α.)
37
CΑΡ. VΙΙΙ. 1–14.
290
SEC MARC
KAT MAPK
VIII.
οθ:
15
π
:
16
ει μη ένα άρτον είχον μετ εαυτων
εν τω πλοιω : και διεστελλετο αυτοισ λεγων
βλεπετε απο τησ ζυμησ των φαρισαιων
και τησ ζυμησ ηρωδου : και διελογιζοντο
προσ αλληλουσ • οτι αρτουσ ουκ ειχαν
και γνoυσο ιησ λεγει αυτοισ:τι διαλογιζεσθαι 17
εν ταισ καρδιαισύμων • οτι αρτουσ ουκ εχεται
ουπω νοειτε ουδε συνϊεται
πεπηρωμενη εστιν η καρδια ύμων
οφθαλμουσ εχοντεσ ου βλεπεται
nisi unum panem quem habebant secum
in nauem .et praecepit eis dicens
uidete a fermento pharisaeorum
et fermento herodis et cogitabant
ad alterutrum quod panes non haberent
quo cognito ihs ait illis. quid cogitatis
in cordibus uestris. quia panes non habetis
nondum intellegistis nec perspicitis
sic obtusa sunt corda uestra
18
oculos habentes non uidetis
και ώτα έχοντεσ ουκ ακουετε
nec aures habentes non auditis
ουδε μνημονευετε
nec meministis
οτε τουσ.ε. αρτουσ τουσ εκλασα
19
quando de.u panibus quos fregi
in quinque milia
et quod cofinos fragmentorum
sustulistis ad illi dixerunt. xii.
εισ τουσ πεντακισχειλιουσ
και ποσουσ κοφινουσ κλασματων
ηρατε πληρεισ. λεγουσιν αυτω. ιβ.
δε τουσ.ζ.
• εισ τουσ τετρακισχειλιουσ
ποσασ σφυριδασ κλασματων ηρατε
οι δε ειπον ζ και λεγει αυτοισ
οτε
20
quando autem.uii.in quattuor milia
quod sportas fracmentorum tulistis
2
ad illi dixerunt.uii. et ait illis
πωσ ουπω συννοειτε
quomodo non intellexistis
22
et ueniunt uethaniam et adferunt
πα : και ερχονται εισ βηθανιαν - και φερουσιν
αυτω τυφλον • και παρακαλουσιν αυτον
ένα αυτου αψηται
και λαβομενοσ την χειρα του τυφλου
εξηγαγεν αυτον εξω τησ κωμησ
ei caecum et rogauerunt eum
ut illum tangeret
et adpraehendi manum caeci
23
eduxit eum extra uicum
και πτυσασ εισ τα ομματα αυτου"
et expuens in oculos eius
et inpositis manibus illi interrogabat eu
si quid uideret et aspiciens ait
uideo homines uelut arbores
ambulantes. et iterum inposuit ei manus
επειθεισ τασ χειρασ αυτω επερωτα αυτον
ει τι βλεπεισ και αναβλεψασ λεγει
24
βλεπω τουσ ανθρωπουσ ωσ δενδρα
περιπατουντασ και παλιν επειθεισ τασ χειρασ 25
επι τουσ οφθαλμουσ αυτου
και ηρξατο αναβλεψαι και αποκατασταθη
ωστε αναβλεψαι τηλαυγωσ παντα
(Fol. 3126.)
super oculos eius
et coepit uidere .et restitutus est
ita ut uideret clare omnia
(Fol. 313 α.)
CΑΡ. VΙΙ. 14- 25.
KAT MAPK
291
SEC MARCUM
και απεστειλεν αυτον εισ οικον αυτου
VIII. 26
et dimisit illum in domum suam
et ait illi uade in domum tuam
et nemini dixeris in uico
27
και λεγει αυτω ύπαγε εισ τον οικον σου
και μηδενι ειπησ εισ την κωμην
πβ
β : και εξηλθεν ο ιησ και οι μαθηται αυτου
εισ καισαριαν τησ φιλιππου» και εν τη οδω
επηρωτα τους μαθητασ αυτου λεγων
τινα με λεγουσιν ειναι οι ανθρωπο
οι δε απεκριθησαν αυτω λεγοντεσ
ιωαννην τον βαπτιστην • αλλοι δε ηλιαν
αλλοι δε ωσ ενα των προφητων
δε
επηρώτα αυτουσ
μεισ δε τεινα με λεγεται ειναι
αποκριθεισ δε ο πετροσ λεγει αυτω συϊο χρσ
28
2
et profectus est ihs et discipuli eius
in caesariam philipphi. et in uia
interrogabat discipulos suos dicens
quem me dicunt esse homines
qui responderunt ei dicentes
iohannen baptistam . alii autem heliam
alii autem quasi unum ex prophetis
ipse autem interrogauit eos
uos autem quem me dicitis esse
respondens autem petrus. dicit illi tu es xps
et comminatus est eis
αυτοσ
29
Ε
πγ :
και επετειμησεν αυτ οισ
30
nemini dicerent de illo
Υ Y
31
ϊνα μηδενει ειπωσιν περι αυτου
και ηρξατο διδασκειν αυτουσ. οτι δει τον ϋϊον
του ανθρωπου πολλα παθειν
και αποδοκιμασθήναι ύπο των πρεσβυτερων
και απο των αρχιερεων και των γραμματεων
και αποκτανθηναι
et coepit docere illos quoniam oportet filium
hominis multa pati
et reprobari a senioribus
et a summis sacerdotibus et scribis
et tertia die resurgere
και μετα τρεισ ημερασ αναστήναι
et palam uerbum lo quebatur
quem respiciens petrus.coepit obiurgare eu
ad ille conuersus uidens
32
33
discipulos suos comminatus est petro
dicens uade retro me satana
quoniam non sapis quae sunt di
sed quae sunt hominum
και παρρησια τον λογον ελαλει
πο
πδ : : και προσλαβομενοσ ο πετροσ ηρξατο επιτειμαν
αυτω ο δε επιστραφεισ και ειδων
τους μαθητασ αυτου · επετειμησεν πετρω
λεγωνύπαγε οπεισω μου σατανα
οτι ου φρονιστα του θυ
αλλα των ανθρωπων
πε : και προσκαλεσαμενοσ τον οχλον
συν τοισ μαθηταισ αυτου ειπεν
ει τεισ θελει οπισω μου ακολουθειν
αρνησάσθω εαυτον • και αρατω τον στρν αυτου
και ακολουθειτω μοι· οσ γαρ αν θελη
(Fol. 313 6.)
et con uocata turba
34
cum discipulis suis dixit
si quis uult post me sequi
deneget seipsum
et tollat crucem suam
35
et sequatur me.qui enim uoluerit
(Fol. 314 α.)
CΑΡ. VΙΙΙ. 26-35.
292
SET MARC
KAT MAPKON
VIII.
απολεσει αυτην
animam suam saluam facere. perdet eam.qui aute
perdiderit eam
propter euangelium saluam faciet eam
quid enim proderit homini
36
si lucretur uniuersum orbem
πο
et detrimentum patiatur animae suae
aut quid dauit homo commutatione pro anima
sua.qui autem confessus fuerit me
et mea uerba.in generatione hac
adultera et peccatrice
et filius hominis:confundetur eum
cum uenerit in gloriam patris sui
cum angelis sanctis et dicebat illis
गई
:
IX. I
amen dico uobis
την ψυχην αυτου σωσαι απολεσει αυτην • οσο αν
ενεκεν του ευαγγελιου σωσει αυτην
τι γαρ ωφελησει τον ανθρωπον
εαν κερδηση τον κοσμον ολον
και ζημιωθη την ψυχην αυτου
η τι γαρ
δωσει ανθρωποσ ανταλλαγμα
37
: τησ ψυχησ αυτου : όσδαν επεσχυνθησεται εμε 38
και τουσ εμουσ λογουσ εν τη γενεα ταυτη
τη μοιχαλιδι και αμαρτωλω
και ούϊοσ του ανθρωπου επεσχυνθησεται αυτο
οταν ελθη εν τη δοξη του πατροσ αυτου
μετα των αγγελων των αγιων
και ελεγεν αυτοισ. αμην λεγωϋμειν
οτι εισιν τινεσ δε των εστηκότων μετ εμου
οιτινεσ ου μη γευσωνται θανατου
εωσ αν ειδωσιν την βασιλειαν του θυ
εληλυθειαν εν δυναμει και μετα ημερασ εξ
παραλαμβανει ο ιησ τον πετρον
και τον ιακωβον και τον ιωαννην
και αναγει αυτουσ εισ οροσ υψηλον
κατιδιαν
μονουσ. και τατε μορφωθη
ενπροσθεν αυτων
και τα ειματια αυτου εγενενοντο στιλβοντα
λευκα λια ωσ χιων
ωσ ου ναται τισ λευκαναι επι τησ γησ
και ωφθη αυτοισ ηλειασ συν μωϋσει
και συνελαλουν τω ιηυ και αποκριθεισ
ο πετροσ ειπεν τω ιηυ ραββει
καλον εστιν ημασ
ωδε
quod sunt quidam hic.circumstantium mecu
qui non gustabunt mortem
donec uideant regnum dei
ueniens in uirtutem et post dies sexs
adsumpsit ihs petrum
2
et iacobum .etiohannem
et ducit illos in montem excelsum
3
δυ
seorsum solus. et transfiguratus est
coram ipsis
et uestimenta eius facta sunt splendida
candida nimis
qualia non potest quis candida facere super terra
Et apparuit illis helias cum moysen
et erant loquentes cum ihu.et respondens
petrus dixit ad ihm rabbi
4
5
bonum est nos hicc esse
Είναι
θελεισ ποιησω σκηνασ :γ:
uis faciam tauernacula. iii.
6
σοι μιας και μωϋσει μιαν και ηλεια μειαν
ου γαρ ηδει τι λαλησει
εκφοβοι γαρ εγενοντο
(Fol. 314 6.)
tibi unum et unum moysi . et heliae unum
nosciebat enim quid loquebatur
timore enim exterriti erant
(Fol. 315 α.)
CAPP. VΙΙΙ. 35--IX. 6.
KAT MAPKON
293
SEC MARCUM
ΙΧ. 7
et facta est nubs.obumbrans illos
et uenit uox de nube dicens
και εγενετο νεφελη επισκιαζουσα αυτοισ
και ηλθεν φωνη εκ τησ νεφελησ λεγουσα
ουτοσ εστιν ούιοσ μου ο αγαπητοσ ακούετε αυτου
αυτου - και ευθεωσ περιβλεψαμενοι
hic est filius meus karissimus audite
8
eum et statim circumspicientes
neminem amplius uiderunt
ουκετι ουδενα ειδον
nisi ihm tantum secum
9
et descendentibus illis de monte
ει μη τον ιην μονον μεθ εαυτων
και καταβαινοντων αυτων εκ του ορουσ
διεστιλατο αυτοισίνα μηδενει α ειδοσαν
διηγησωνται ει μη οταν οϋιοσ
του ανθρωπου εκ νεκρων αναστη
και τον λογον εκρατησαν
προσ εαυτουσ συνζητουντεσ
praecepit illis. ut ne cui
quae
uidissent
narrarent. nisi cum filius
hominis a mortuis resurrexisset
πη :
πη
το
et uerbum continuerunt
τι εστιν οταν εκ νεκρών αναστη
II
πθ: και επηρωτων αυτον λεγοντεσ
οτι οι γραμματεισ λεγουσιν
ηλειαν δει
πρωτον ελθειν
12
aput se conquaerentes
quid esset quod a mortuis surrexisset
Et interrogabant illum dicentes
quia scribae dicunt
quia heliam oportet primum uenire
ad ille respondens ait illis
si helias uenit primum restituere omnia
Et quo mo do scriptum est. in filium hominis
ut multa patiatur.et contemnatur
sed dico uobis . quia et helias uenit
et fecerunt illi quaecumque uoluerunt
sicut script um est in eum
et ueniens ad discipulos uidit turbam
13
9
:
14
ο δε αποκριθεισ ειπεν αυτοισ
ει ηλειασ ελθων πρωτοσ· αποκαταστανει παντα
και πωσ γεγραπται επι τον υιον του ανθρωπου
ένα πολλα παθη και εξουδενηθη
αλλα λεγω υμειν' οτι και ηλειασ εληλυθε
και εποιησαν αυτω οσα ηθελον
καθωσ γεγραπται επ αυτον
και ελθων προσ τουσ μαθητασ ειδεν οχλον
πολυν
προσ αυτουσ • και τουσ γραμματεισ
συνζητουντασ αυτοισ και ευθεωσ
πασ οχλοσ. ειδοντεσ τον ιην εθαμβησαν
και προσ χεροντεσ. ησπαζοντο αυτον
και επηρώτησεν αυτουσ τι συνζητειτε
εν μειν και απεκριθη αυτω
εισ εκ του οχλου. διδασκαλε
ηνεγκα τον υιον μου προσ σε
magnam ad eos et scribae
15
conquirentes cum illis. et comfestim
omnis turba• uidentes ihm expauerunt
et gaudentes salutauerunt eum
et interrogauit illos quid conquiritis
inter uos. et respondit ei
unus de turba magister
φα
:
16
17
adtuli filium meu m ad te
έχοντα πνα αλαλον
habentem spm mutum
(Fol. 316 α.)
(Fol. 315 6.)
CΑΡ. ΙΧ. 7-17.
294
SEC MARCUM
KAT MAPKON
ΙΧ. 18
και οπου αν αυτον καταλαβη
ρασσει και αφριζει και τριζει τουσ οδοντασ
και ξηρανεται και ειπον τοισ μαθηταισ σου
ένα αυτο εκβαλωσιν" και ουκ ισχυσαν
εκβαλειν αυτο» και αποκριθεισ αυτοισ λεγει
ω γενεα απιστε εωσ ποτε προσύμασ εσομαι
εωσ ποτε ανεξομαι ύμων φερετε αυτον
προσ με - και ηνεγκαν αυτον
και ειδων αυτον το πνα • εταραξεν αυτον
και πεσων επι τησ γησ • εκυλιετο αφριζων
et ubicumque eum adpraehenderit
applontat et spumat.et stridet dentibus
et arescit. et dixi discipulis tuis
ut eicerent illut.et non potuerunt
eicere eum et respondens eis dixit
o generatio incredula.quandiu apud uos ero
quandiu uos patiar adferte illum
19
ad me et adtulerunt eum
20
2Ι
και επηρώτησεν τον πατερα αυτου
ποσοσ χρονοσ εστιν • ωσ τουτο γεγονεν
αυτω
ο δε ειπεν εκ παιδoσ. και πολλακισ αυτον
22
εισ πυρ» και εισ ύδατα βαλλει
ϊνα αυτον απολεση αλλα ει τι δυνη
βοηθησον ημειν κε· σπλαγχνισθεισ εφημασ
Ο δε ιησ ειπεν αυτω. ει δυνη πιστευσαι παντα
et uidens illum sps.conturbabit eum
et elisus in terra . uolutabatur spumans
et interrogauit patrem eius
quantum temporis est .ex quo hoc accidit ei
ad ille dixit ab infantia. et frequenter illum
in ignem. et in aquam
mittit
ut eum perdat. sed si quid potes
subueni nobis dme. misertus super nos
ihs autem dixit illi.si potes credere omnia
possibilia credenti
et continuo exclamans pater pueri
cum lacrimis ait credo adiuua
23
δυνατα τω πιστευοντι:
24
25
και ευθεωσ κραξασ ο πατηρ του παιδιου
μετα δακρυων λεγει πιστευω
βοηθει την απιστεια μου - και οτε ειδεν ιησ
οτι επισυντρεχει οχλοσ
επετειμησεν τω πνι τω ακαθαρτω
ειπων αυτω το αλαλον και κωφον πνα
εγω σοι επιτασσω εξελθελθε εξ αυτου
και μηκέτι εισελθησεισ αυτον
και κραξασ. και πολλα σπαραξασ
εξηλθεν απ αυτου • και εγενετο ωσ νεκροσ
ωστε πολλουσ λεγοντασ οτι απεθανεν
Ο δε ιησ κρατησασ τησ χειροσ αυτου
ηγειρεν αυτον και ανεστη
incredulitatem meam . et cum uideret ihs
quod concurreret turba
comminatus est spiritui immundo
dixit illi mute et surde spe
ego tibi praecipio exi ab ill o
et cabe ne introeas in eum
26
et clamans.et multum discerpens
exiit ab eo.et factus est sicut mortuus
ita ut multi dicerent quia mortuus est
27
ihs autem tenens manum eius
eleuabit illum et surrex it
αβ
: και εισελθοντοσ αυτου εισ οικον
28
οι μαθηται αυτου κατιαν ηρωτων αυτον
(Fol. 316L.)
et cum introisset ipse in domum
discipuli eius secreto. interrogabant eum
(Fol. 317 α.)
CΑΡ. ΙΧ. Ι8- 28.
KAT MAPK
295
SEC MARC
δια
τιημεισ ου κηδυνήθημεν εκβαλειν αυτο
IX.
και ειπεν αυτοισ· τουτο το γενοσ
29
quare nos non potuimus eicere illud
et dixit illis. hoc
genus
in nullo potest exire
nisi in orationibus et ieiuniis
εν ουδεν δύναται εξελθειν
30
ει μη εν προσευχη και νηστεια
9Y
: κακείθεν εξελθοντεσ • επορευοντο
δια τησ γαλιλαιασ. και ου κηθελεν ϊνα τισ γνοι
εδιδασκεν γαρ τουσ μαθητασ αυτου
και ελεγεν αυτοισ. οτι υιοσ του ανθρωπου
παραδιδοται εισ χειρασ ανθρωπου
31
et inde profecti . transiebant
in galilaea. nec uolebat quem quam scire
docebat enim discipulos suos
et dicebat illis quia filius hominis
tra detur in manus hominum
και αποκτεινουσιν αυτον • και μεταγ· ημερασ
et occident eum et in tres dies
αναστησεται: οι
δε
ηγνοουν το ρημα
32
resurget.ad illi ignorabant uerbum
et timebant eum interrogare
et uenerunt in cafarnaum
και εφοβουντο αυτον επερωτησαι
: και ηλθοσαν εισ καφαρναουμ
οδ :
33
ba
34
και εν τη οικεια γενομενοσ • επηρώτα αυτουσ
φε :
qe τι εν τη οδω διελογιζεσθαι : οι δε εσιωπων
προσ αλληλουσ γαρ διελεχθησαν
τισ μιζων γενηται αυτων
τοτε καθισασ εφωνησεν τουσ.ιβ.
και λαβων το παιδιον
qui cum domi esset. interrogabat eos
quid in uia tractatis ad illi tacebant
inter se enim disquirebant
quis esse illorum maior
tunc consedit et uocauit. xii.
35
36
et accipiens puerum
έστησεν αυτόν εν μέσω αυτων
statuit illum in medio eorum
και ανακλισαμενοσ αυτο ειπεν αυτοισ
οσ αν των τοιουτων παιδιων
37
Ως
quem cum conplexus est ait illis
quis quis ex huiusmo di pueris
receperit in nomine meo me recipit
et quicumque me susceperit
non me suscipit sed eum qui me misit
respondens illi i ohannes dixit
magister uidemus
quem
dam in nomine tuo
38
eicientem dae monia
δεξηται εν τω ονοματι μου εμε δεχεται
: και οσ αν εμε δεξηται
ουκ εμε δεχεται» αλλα τον αποστειλαντα με
ζ : απεκριθη αυτω ιωαννησ και ειπεν
διδασκαλε ειδαμεν τινα εν τω ονοματι σου
εκβαλλοντα δαιμονια
οσ ουκ ακολουθει μεθ ημων
και εκωλυομεν αυτον. ο δε αποκριθεισ ειπε
μη
κωλυετε . ουδεισ γαρ εστιν
οσ ποιησει δυναμιν επι τω ονοματι μου
και δυνησεται ταχυ κακολογησαι με
(Fol. 317 6.)
39
qui non sequitur nobiscum
et prohibuimus eum ad ille respon dens ait
nolite prohibere. nemo est enim
qui faciat uiruirtutem.in nomine meo
et poterit.malel o qui de me
(Fol. 318 α.)
CAP. IX. 28-39.
296
SEC MARCUM
KAT
ΜΑΡΚ
-
IX. 4ο
41
Οσ γαρ ουκ έστιν
καθ
υμων υπερύμων εστι
9η : οσ γαρ αν ποτιση μασ
ποτηριον ύδατοσ εν τω ονοματι μου
οτι χρυ εσται:αμην λεγω μειν
οτι ου μη απολεσει τον μισθον αυτου
και οσ αν σκανδαλιζη
qui enim non est aduersus uos • pro uobis est
quisquis enim potum dederit uobis
calicem aquae in nomine meo
qui a xpi estis:amen dico uobis
quia non perdet mercedem suam
quisquis scandalizauerit
unum ex his pusillis fidem
habentium bonum illi magis
JeJ
:
42
ενα των μεικρων τουτων των πιστιν
si circum daretur mola collo eius
et in mare mitteretur
ses
:
εχοντων καλον εστιν αυτω μαλλον
ει περιεκειτο μυλοσ ονικοσ . επι τον τραχηλο αυτου
και εισ την θαλασσαν εβληθη
και εαν σκανδαλιζη σε η χειρό σου
43
αποκοψον αυτην καλον εστιν σοι
κυλλον εεελθειν εισ την ζωην
η.β. χειρασ εχοντα βληθηναι
et si scandalizat te manus tua
abscide illam . bonum est tibi
deuilem introire in uitam
quam
duas manus habentem mitti in
44
gehennam ubi est ignis
in extinguibilis. ubi mermis eorum
non morietur. et ignis non extinguetur
et si pes tuus scandalizat te
abscide ill um
45
bonum est tibi clodum introire
in uitam aeternam
quam duo pedes habentem mitti in
gehennam. in ignem extinguibilem
ubi uermis eorum non morietur
46
εισ την γέενναν • οπου εστιν το πυρ
το ασβεστον • οπου ο σκωληξ αυτων
ου τελευτα» και το πυρ ου σβενυτε
καν οπουσ σου σκανδαλιζη σε
αποκοψον αυτον
καλον σοι εστιν χωλον εισελθειν
εισ την ζωην αιωνιον
η τουσ.β. ποδασ εχοντα βληθηναι
εισ την γεενναν· εισ το πυρ το ασβεστον
οπου ο σκωληξ αυτων ου τελευτα
και το πυρ ου σβεννυτε
και ο οφθαλμοσ σου σκανδαλιζει σε
εκβαλε αυτον
καλον σοι εστιν μονοφθαλμον εισελθειν
εισ την βασιλειαν του θυ
η. β. οφθαλμου σεχοντα απελθειν εισ την γεννα
οπου ο σκωλησ αυτων ου τελευτα
και το πυρ ου σβεννυτε
θυσια • αλι αλισθησεται
(Fol. 318 6.)
M M
et ignis non extinguitur
quod si oculus tuus scandalizat te
Ε
47
exime illum
bonum est tibi cum uno oculo introire
in regnum di
quam duos oculos habentem ire in gehennam
ubi uermis eorum non morietur
ρα :
48
et ignis non extinguitur
πασα γαρ
49
omne enim sacrificium .sali salietur
(Fol. 319 α.)
CAP. IX. 40-49.
KAT MAPKON
297
SEC MARCUM
IX. 5ο
ρβ : καλον το αλασ. εαν δε το αλασ
αναλον
γενησεται• εν τινι αυτο αρτυσεται
εχετε εν εαυτοισ αλα και ειρηνευεται
py : εν αλληλοισι και εκειθεν αστασ
ερχεται εισ τα ορια τησ ιουδαιασ
περαν του ιορδανου • και συνερχεται
παλιν ο οχλοσ προσ αυτον ωσ ειωθι
bonum est sal.quod si sal
insulsum fuerit. in quo illud con dietur
habete in uobis salem .et pacem habete
inter uos:et inde exurgens
X.I
uenit in fines iudaeae
ultra iordanen.et conuenit iterum
turba ad eum sicut consuerat
και παλιν εδιδασκεν αυτουσ και επηρωτων
et iterum docebat eos. et interrogabant
2
illum si licet uiro
3
4
αυτον ει εξεστιν ανδρι
γυναικα απολυσαι· πειραζοντεσ αυτον
ο δε αποκριθεισ ειπεν αυτοισ
τι ϋμειν ετειλατο μωϋσησ οι δε ειπαν
επετρεψεν μωϋσησ βιβλιον αποστασιου
δουναι γραψαι και απολυσαι
και αποκριθεισο ιησ ειπεν
προσ την σκληροκαρδιανύμων
εγραψεν μωϋσησ την εντολην ταυτην
αρχησ αρσεν και θηλυν
εποιησεν ο θσ και ειπεν
ενεκεν τουτου καταλειψει ανθρωποσ
uxorem dimittere temptantes eum
ad ille respondens dixit eis
quid uobis praecepit moyses. qui dixerunt
permisit moyses. libellum repudii
dare scriptum et dimittere
et respondens ihs ait
5
ad duritiam cor dis uestri
scripsit moyses. praeceptum istut
ab initio autem · masculum et feminam
απο
δε
6
fecit ds et dixit
7
propter hoc relinquet homo
patrem et matrem suam
et adherebit ad uxorem suam
αυτου και έσονται οι •
8
et erunt duo in carne una
it a quae non sunt duo. sed una caro
quo
d
ergo
ds coniunxit. homo non deiungat
et in domum iterum. discipuli eius
9
ρδ
ΙΟ
de eodem sermonem
τον πατέρα και την μητέρα εαυτου
και προσκολληθησεται προσ την γυναικα
.β.
εισ σαρκα μιαν
ωστε ουκετι εισιν·β· αλλα
·β· αλλα μια σαρξ
οο θσ εζευξεν - ανθρωποσ μη χωριζετω
: και ειεισ τιν οικιαν παλιν» οι μαθηται αυτου
περι του αυτου λογου
ρε : επηρώτησαν αυτον : και λεγει αυτοισ
οσ αν απολυση την γυναικα αυτου
και αλλην γαμηση: μοιχαται επ αυτην
και εαν γυνη εξελθη απο του ανδροσ
και αλλον γαμηση: μοιχαται
ρς : και προσέφερον αυτω παιδια
(Fol. 319 6.)
II
interrogauerunt eum dixit illis
quicumque dimiserit uxorem suam
et aliam duxerit.moechatur super eam
et si mulier exiet a uiro
I 2
et alium duxerit.moechatur
13
et adferunt ill i pueros
(Fol. 32ο α.)
38
CAPP. IX. 50-X. 13.
298
SET MARCUM
KAT MAPK
Χ.
ut tangeret eos discipuli autem eius
comminabantur offerentibus
14
να αψηται αυτων • οι δε μαθηται αυτου
επετειμων τοισ προσφερουσιν
ίδων δε ο ιησ αγανακτησεν
και ειπεν αυτοισ αφεται τα παιδαρια
εργέσθαι προσ με· και μη κωλυεται αυτα
των γαρ τοιουτων εστιν • η βασιλεια του θυ
αμην λεγω μειν οσ' αν μη δεξηται
θυ
την βασιλειαν του . ωσ παιδιον
eos
uidens autem ihs indigne tulit
et ait illis sinite
pueros
uenire ad me et ne prohi
talium est enim regnum di
amen dico uobis.quisque non recep it
regnum di uelut puer
15
ου μη εισ αυτην εισελευσεται
non intrauit in illum
16
et conuocans eos
inponebat manus super illos
et bene dicebat eos
ροζ
:
και προσκαλεσαμενοσ αυτα
ετιθει τασ χειρασ επ αυτα
και ευλογει αυτα
και εκπορευομενου αυτου εισ οδον
προσδραμων εισ. και γονυπετων αυτον
ηρωτα αυτον λεγων και διδασκαλε αγαθε
τι ποιησω να ζωην αιωνιον κληρονομησω
Ο δε ιησ ειπεν αυτω τι με λεγεισ αγαθον
ουδεισ αγαθοσ· ει μη μονοσ εισ θσ
τασ εντολασ οιδασ
et cum egressus esset ipse in uia
adcurrit unus et adgeniculans
rogabat eum dicens magister bone
quid faciam ut uitam aeternam percipiam
ihs autem dixit illi quid me dicis bonum
nemo bonus nisi solus unus ds
18
19
praecepta nosti
ne adulteres ne occidas. ne fureris
μη μοιχευσησ μη πορνευσησ μη κλεψησ
μη ψευδομαρτυρησεισ
ne falsum testimonium dicas
μη αποστέρησεισ
ne fraudem fe ceris
τειμα τον πατέρα και την μητερα
20
ο δε αποκριθεισ ειπεν αυτω
διδασκαλε παντα ταυτα εφυλαξα
honora patrem et matrem
ad ille respondens ait illi
magister omnia haec obseruabi
εκ νεοτητοσ μου
ad iuuentute mea
ρη: Ο δε
21
ihs autem aspiciens eum dilexit eum
et dixit illi unum tibi deest
ιησ εβλεψασ αυτω ηγαπησεν αυτον
και ειπεν αυτω• εν σοι ύστερει
ύπαγε οσα εχεισ πωλησον
και δοσ τοισ πτωχοισ
και εξεισ θησαυρον εν ουρανω
: και δευρο ακολουθει μοι :δ δε εστυγνασεν
επι τουτω τω λογω» και απηλθεν λυπούμενοσ
(Fol. 320 6.)
uade quaecumquae habes uende
et da pauperibus
et habebis thensaurum in caelo
et ueni sequere me. ad ille contristatus
in hoc uerbo.et abiit tristis
ρθ
22
(Fol. 321 α.)
CΑΡ. Χ. 13-22.
KAT MAPK
299
SET MARCUM
Χ.
23
erat enim habens multas pecunias
et circumspiciens ihs. ait discipulis suis
quam difficile qui pecunias habent
in regnum di
introibunt. facilius est camellum
25
ην γαρ εχων πολλα
χρηματα
και περιβλεψαμενοσ ο ιησ.λεγει τοισ μαθηταισ
αυτου . πωσ δυσκολωσ οι τα χρηματα
έχοντεσ εισ την βασιλειαν του θυ
εισελεύσοντ .τ ειον καμηλοσ
δια τρυμαλιδοσ ραφιδοσ διελευσεται
η πλουσιοσ εισ την βασιλειαν του θυ
οι δε μαθηται αυτου:
εθανβουντο επι τοισ λογοισ αυτου
Ο δε ιησ παλιν» αποκριθεισ λεγει αυτοισ
τεκνα πωσ δυσκολον εστιν
2.4
τουσ πεποιθοτασ επι τοισ χρημασιν
per foramen acus transire
diues in regnum di
quam
discipuli autem eius
pauebant in uerbis eius
Et ihs rursus 'respondens ait illis
fili quam difficile est
confidentes in pecunias
in regnum di introire
magis autem admirabantur dicentes
ad semetipsos.et quis poterit saluus fieri
intuens autem eos ihs ait
aput homines hoc inpossibile est
aput dm uero possibile
et coipit petrus dicere ei
ecce nos missum fecimus omnia
οι δε
26
εισ την βασιλειαν του θυ εισελθειν
περισσωσ εξεπλησσοντο λεγοντεσ
προσ εαυτουσ. και τισ δυναται σωθήναι
ενβλεψασ δε αυτοισο ιησ λεγει
παρα ανθρωποισ τουτο αδυνατον εστιν
παρα
δε
τωθω δυνατον
και ηρξατο πετροσ λεγειν αυτω
ειδ ου ημεισ αφηκαμεν παντα
και ηκολουθηκαμεν σοι· αποκριθεισ δε ο ιησ
ρι : αμην λεγω μειν' ουδεισ εστιν οσ αφηκεν
η αδελφουση αδελφαση μητερα
27
28
29
et secuti sumus te respondens autem ihs
amen dico uobis. nemo est qui reliquerit
aut fratres aut sorores.aut matrem
η τεκνα η αγρουσ ενεκεν εμου
η ενεκα του ευαγγελιου • οσ αν μη λαβη
30
εκατονταπλασιονα εν τω καιρω τουτω
οσ δε αφηκεν οικειαν και αδελφασ
και αδελφουσ και μητερα και τεκνα και αγρουσ
μετα διωγμου - εν τω αιωνι τω ερχομενω
ζωην αιωνιον λημψεται
ρια: πολλοι δε εσονται πρωτοι εσχατοι
και εσχατοι πρώτοι
ριβ: ησαν
οδω αναβαινοντεσ
(Fol. 321 6.)
aut filios aut agros propter me
aut propter euangelium qui non accipiet
centiens tantum nunc in hoc tempore
qui autem reliquerit domum et sorores
et fratres et matrem et filios et agros
cum persecutionibus. in aeuo uent uro
uitam aeternam accipiet
multi autem erunt primi nouissimi
et nouissimi primi
Erant autem in uiam ascendentes
31
δε εν τη
32
(Fol. 322 α.)
CAP. X. 22-32.
300
SEC MARC
KAT MAPKON
Χ.
.
εισ ιεροσολυμα • και ην προσαγων αυτουσ ο ιησ
και εθαμβουντο» και παραλαβων παλιν τουσ. ιβ:
ηρξατο αυτοισ λεγειν τα μελλοντα αυτω
συνβαινειν • οτι ειδου αναβαινομεν
εισ ειεροσολυμα
και οϋιοσ του ανθρωπου παραδοθησεται
hierosolyma et erat praecedens ihs
et pauebant.et adsumpsit iterum .xii.
coepit illis dicere quae ei essent
uentura.quia ecce ascendimus
in hierosolyma
et filius hominis tradetur
33
τοισ αρχειερευσιν και γραμματευσιν
summis sacerdotibus et scribis
και κατακρινουσιν αυτον θανατου
et damnabunt eum morte
et tradent eum
και παραδωσουσιν αυτον
τοισ εθνεσιν και εντεξουσιν αυτω
και ενπτυξουσιν αυτω
34
gentibus et inludent eum
et conspuent eum
et post tres dies resurget
και μετα τρισ ημερασ αναστησεται
35
et accesserunt ad illum iacobus
et iohannes. fili zebedei
ριγ : και προσπορευοντε αυτω ιακωβοσ
και ιωαννησ • οι υιοι ζεβεδαιου
και λεγουσιν αυτω διδασκαλε
θελομεν ο αν σε ερωτησωμεν
et dicunt illi magister
uolumus ut quod cumque petieremus te
praestes nobis
ad ill e dixit illis praestabo uobis
et dixerunt ei da nobis
36
και ειπαν αυτω
37
ποιησησ ημειν
Ο δε λεγει αυτοισ ποιησω μειν
δοσ
ημειν
ένα εισ εκ δεξιων σου» και εισ εξ ευωνυμων
καθισωμεν εν τη δοξη σου
Ο δε ιησ αποκριθεισ ειπεν αυτοισ
ουκ οιδατε τει αιτισθε. δυνασθαι πειν το ποτηριο
ut unus ad dexteram tuam.et unus ad sinistra
38
sedeamus in gloria tua
Et ihs respondens ait illis
nescitis quid petatis potestis bibere calicem
quem ego uiuiturus sum 'aut baptismum
quod ego baptizor baptizari
ad illi dixerunt possumus. ihs autem dixit illis
calicem quidem quem ego bibero bibetis
et baptisma
quod ego baptizor baptizamini
ο εγω πεινω• η το βαπτισμα
ο εγω βαπτιζομαι βαπτισθηναι
οι δε ειπαν δυναμεθα· ο δε ιησ ειπεν αυτοισ
το μεν ποτηριον• ο εγω πεινωπειεσθαι
και το βαπτισμα
ο εγω βαπτιζομαι βαπτισθηεσθαι
το δε καθισε εκ δεξιων μου - η εξ ευωνυμων
ουκ εστιν εμον δουναι • αλλοισ ητοιμαθαι
: ακουσαντεσ οι λοιποι·ι·ηρξαντο αγανακτειν
περι του ιακωβου και ιωαννου
(Fol. 322 6.)
39
40
sedere autem ad dexteram.uel ad sinistram
non est meum dare. aliis paratum est
et audientes ceteri.x.coeperunt indignari
pb
41
de iacobo et iohanne
(Fol. 323 α.)
CAP. X. 32-4Ι.
KAT MAPK
301
SEC MART
Χ. 42
quos cum aduocasset ihs
και προσκαλεσαμενοσ αυτουσ ο ιησ
λεγει αυτοισ. οιδατε οτι οι δοκουντεσ
αρχειν των εθνων • και κατακυριεύσουσιν
αυτων» και οι μεγαλοι αυτων
κατεξουσιαζουσιν αυτων
ait illis.scitis quod hi qui uidentur
principari gentibus et dominantur
eorum . et maiores eorum
potestatem habent illorum
43
non ita est in uobis
ουχ ουτωσ εστιν εν υμειν
αλλοσ αν θελη μεγασ εν υμειν ειναι
εστε ύμων διακονοσ
sed quicumque uoluerit maior inter uos esse
erit uester minister
et quicumque uoluerit uestrum primus esse
erit uester seruus: nam et filius hominis
45
non uenit ministrari sed ministrare
et dare animam suam
46
redeptionem pro multis .et uenit
hiericho.et proficiscente eo
inde cum discipulis suis
et turba plurima. filius timeae
baritimeas. caecus saedebat circa uiam
επετων:
mendicans: Et cum audisset quia ihs nazorenus
est.coepit clamare et dicere
fili dauid ihu miserere mihi
48
et conminabantur illi multi. ut taceret
και οσ αν θεληύμων ειναι πρωτοσ
44
ριε : εσται ύμων δουλοσ :και γαρ οϋιοσ του ανθρωπου
ουκ ηλθεν διακονηθηναι» αλλα διακονήσαι
και δουναι την ψυχην αυτου
ρις: λυτρoν αντι πολλων : και ερχεται
εισϊεριχω» και εκπορευομενου αυτου
εκειθεν μετα των μαθητων αυτου
και οχλου ϊκανου· οϋιοσ τιμεου
βαριτειμιασ.τυφλοσ εκαβητο παρα την οδον
και ακουσασ οτι ιησο ναζoρηνοσ 47
εστιν· ηρξατο κραζειν και λεγειν
υιοσ δαυειδ. ιηυ ελεησον με
και επετειμων αυτω πολλοι . ϊνα σιωπηση
ο δε πολλω μαλλον • εκραξεν ϋιοσ δανειο
ελεησον με και στασο ιησ
ειπεν αυτον φωνηθηναι
οι δε λεγουσιν τω τυ φλω
θαρσει εγειρε φωνει σε
ο δε αποβαλων το ιματιον αυτου
50
αναπηδησασ ηλθεν προσ αυτον
και αποκριθεισ αυτω ο ιησ ειπεν
51
τι θελεισ ποιησω σοι· ο δε τυφλοσ ειπεν αυτω
κε ραββει ϊνα αναβλεψω· ο δε ιησ ειπεν αυτω 52
ύπαγε η πιστισ σου σεσωκεν σε
και ευθεωσ ανεβλεψ εν
(Fol. 3236.)
ad ille multo magis clamabat fili dauit
miserere mei. et stans ihs
49
dixit illum uocari
ill i autem dixerunt caeco
animaequior esto surge uocat te
ille autem proiecto uestimento suo
exiliens uenit ad eum
Et respondens ill i ihs dixit
qui d uis faciam tibi. caecus autem dixit ei
dme rabbi ut uideam.ihs autem ait ill i
uade fides tua te saluum fecit
et confestim uidit
(Fol. 324 α.)
CΑΡ. Χ. 42-52.
302
SEC MARCUM
KAT MAPKON
Χ.
ριζ
: και οτε
XI.I
και ηκολουθει αυτω εν τη
οδω
και οτε ηγγιζεν εισ ιεροσολυμα
και εισ βηθανίαν προσ το οροσ των ελαιων
αποστελλει .β των μαθητων αυτου
και ειπεν αυτοισ υπαγετε εισ την κωμην
et sequebatur eum in uia
et cum adpropinquaret hierosolyma
et in bethaniam ad montem oliueti
mittit duos ex discipulis suis
et ait illis ite in castellum
2
την κατεναντι ύμων και ευθεωσ
εισπορευομενοι» ευρησεται πωλον
qui est contra uos. et statim
introeuntes inuenietis pullum
ligatum super quem nemo hominum
δεδεμενον· εφ ον ουδεισ ανθρωπων
καικαθηκεν λυσαντεσ αυτον και αγαγετε
sedit soluite illum et adducite
και αν τισυμειν ειπη- τι λυετε τον πωλον
3
ειπατε οτι ο κσ αυτου χρείαν έχει
και ευθυσ αυτον αποστελλει παλιν ωδε
et si quis uobis dixerit.quid soluitis pullum
dicite quia dmo necessarius est
et continuo illum dimittet.iterum hoc
et abeuntes inuenerunt pullum alligatum
ante ienuam foris in transitu
4
ριη : και απελθοντεσ ευρον πωλον δεδεμενον
προσ την θυραν εξω επι του αμφοδου
και λυουσιν αυτον
et soluerunt eum
και τινεσ των εκει εστηκότων
5
ελεγον αυτοισ τιποιειτε λυοντεσ τον πωλον
οι δε ειπον καθωσ ειρηκει αυτοισο ιησ
6
et qui erant illic stantes
dixerunt illis quid facitis soluentes pullum
ad illi dixerunt sicut praeceperat illis ihs
et permiserunt illos
et adduxerunt pullum ad ihm
et inponunt illi'uestimenta sua
et sedebat super eum
multi autem uestimenta sua
7
8
και αφηκαν αυτουσ
και ηγαγον τον πωλον προσ τον ιην
και επιβαλλουσιν αυτω.τα ιματια αυτου
και καθειζει επ αυτον
πολλοι δε τα ματια αυτων
εστρωννυον εισ την οδον· αλλοι δε εστιβαδασ
εκοπτον εκ των δενδρων
και εστρωννυον την οδον
ιθ : και οι προσ αγοντεσ • και οι ακολουθουντεσ
εκραζον λεγοντεσ. ευλογημενοσ ο ερχομενοσ
sternebat in uia.alii autem frondes
caedebant de arboribus
et sternebat in uiam
ριθ
et qui praeibant.et qui sequebantur
clamabant dicentes. benedictus qui uenit
in nomine dmiet
εν ονόματι κυ
Ιο
benedictum quod uenit
και ευλογημενη η ερχομενη
βασιλεια του πατροσ ημων δανειο
οσσαννα εν τοισ ύψιστοισ
και εισελθων εισ εροσολυμα
(Fol. 324 6.)
regnum patris nostri dauid
ossanna in excelsis
ρκ :
ρκ
11
et cum introisset in hierosolyma
(Fol. 325 α.)
CAPP. Χ. 52---ΧΙ. ΙΙ.
KAT MAPKON
303
SEC MART
XI.
και εισ το ίερον περιβλεψαμενοσ παντα
οψειασ ηδη ουσασ ωρασ εξηλθεν
εισ βηθανιαν μετα των . ιβ. μαθητων
και τη επαύριονον εξελθοντα απο βηθανιασ
επινασεν - και ειδων απο μακροθεν
συκην εχουσαν φυλλα ηλθεν ειδειν εαν τι
εστιν εν αυτη και μηδεν ευρων ει μη φυλλα
et in templ um circumspex isset omnia
cum uespera iam esset hora
exiit in bethaniam cum . xii. discipulis
et alia die cum exissent a bethania
12
13
Ου γαρ ην ο καιροσ συκών
αποκριθεισ ειπεν αυτη
14
μηκέτι εισ τον αιωνα
esuriit.et cum uidisset a longe ficum
habente folia uenit uidere si quid esset
in ea 'et nihil inuenit praeter folia
non enim erat tempus ficum
respondens dixit ei
iam non amplius in aeternum
ex te quis quam fructum manducet
et audiebant discipuli eius
et intrauerunt in hierosolyma
et cum esset in templum
coepit eicere inde
κσ
15
uendentes et ementes
in templo et mensas. nummulariorum
et cathe dras uentium
16
columbas euertit. et non sinebat
εξου μηδεισ καρπον φαγη
και ηκουον οι μαθηται αυτου
και εισελθων εισ ιεροσολυμα
ρκα : και οτε ην εν τω ιερω
ηρξατο εκβαλλειν εκειθεν
τουσ πωλουντασ και αγοραζοντας
εν τω ίερω και τασ τραπεζασ των κολλυβιστω
και τασ καθεδρασ των πωλουντων
τασ περιστασ και ουκ αφιες
ϊνα τισ διενεγκη σκευοσ δια του ιερου
και εδιδασκεν λεγων αυτοισ γεγραπται
ο οικοσ μου οικοσ προσευχησ
κληθησεται πασιν τοισ εθνεσιν
ύμεισ δε εποιησατε αυτην
ρκβ: σπηλεoν ληστων και ηκουσαν
οι αρχειερεισ και οι γραμματεισ
εζητουν πωσ αυτον απολεσωσιν
εφοβουντο γαρ αυτον
οτι πασο οχλοσ εξεπλησσετο
ρκγ : επι τη διδαχη αυτου : και οτε οψε εγενετο
εξεπορευετο εκ τησ πολεωσ
ut quisquam transferret uas. per templum
et docebat dicens illis scriptum est
17
domus mea domus orationis
uocauitur omnibus gentibus
uos autem fecis eam
18
speluncam latronum et audierunt
summi sacerdotes et scribae
quaerebant quo mo do illum perderent
timebant enim eum
19
quoniam omnis turba admirabatur
super doctrina eius. et cum uespere esset factu
egrediebantur de ciuitate
et cum transirent mane
20
και παραπορευόμενοι το πρωι
“ιδον την συκην εξηραμμενην
(Fol. 325 6.)
uiderunt ficum aridam factam
(Fol. 326 α.)
CAP. XI. II-20.
304
SEC MARC
KAT MAPK
ΧΙ. 21
a radicibus. et recordatus petrus
ait illi rabbi.ecce arbor ficui maledixisti
εκ ριζων • και αναμνησθεισο πετροσ
λεγει αυτω ραββει . ϊδου η συκη ην κατηρασω
ρκδ: εξηρανθη και αποκριθεισο ιησ λεγει αυτοισ
ει έχετε πίστιν του
θυ
αμην λεγωϋμειν
22
23
aruit. et respondens ihs ait illis
si habueritis fidem di.amen dico uobis
quicumque dixerit monti huic
tollere et mittere in mare
et non aesitauerit in corde suo
οσ αν ειπη τω ορει τουτω
αρθητι και βληθητι εισ την θαλασσαν
και μη διακριθησ εν τη καρδια αυτου
αλλα πιστευση το μελλον •ο αν ειπη
ρκε: γενήσεται αυτω : δια τουτο λεγω μειν
παντα οσα προσευχεσθαι και επεισθαι
πιστευεται οτι λημψεσθαι. και εσται ϋμειν
24
sed crediderit futurum.quodcumque dixerit
erit illi.propterea dico uobis
omnia quaecumque oratis et petitis
credite qui accipietis. et uenient uobis
et cum stabitis ad orandum
dimittite si quid habetis aduersum aliquem
ut et pater uester.qui est in caelis
ρκς : και οταν στηκεται προσευχόμενοι
25
αφιετε ειτει εχεται κατα τινοσ
dimittat uobis delicta uestra
ίνα και ο πατηρ ύμων •0 ων εν τοισ ουρανοισ
αφησει μειν τα παραπτωματα
ει δε υμεισ ουκ αφιεται
ουδε ο πατηρ ύμων
26
si autem uos non dimiseritis
neque pater uester
qui est in caelis remittet uobis
delicta uestra
ριζ: :
ο εν ουρανοισ αφησει ϋμειν
τα παραπτωματα ύμων
και ερχεται παλιν εισ ίεροσολυμα
και εν τω ξερω περιπατουντοσ αυτου
27
et uenit iterum hierosolyma
et in templo deambulante eo
accedunt ad eum
έρχονται προσ αυτον
summi sacerdotes et scribae
οι αρχιερεισ και οι γραμματεισ
28
29
και οι πρεσβυτεροι του λαου· και λεγουσιν αυτω
εν ποια εξουσια ταυτα ποιεισ
Ο δε ιησ αποκριθεισ ειπεν αυτοισ
επερωτησωϋμασ καγω
ενα λογον αποκριθητε μου
και εγω λεγω υμειν
εν ποια εξουσια ταυτα ποιω
το βαπτισμα το ϊωαννου
εξ ουρανων ην η εξ ανθρωπων
αποκριθητε μου
(Fol. 326 6.)
ΜΑ
et seniores populi. et dicunt ei
in
qua potestate haec facis
ihs autem respondens dixit illis
interrogauo uos et
ego
unum uerbum respondite mihi
et ego dico uobis
in
qua potestate haec facio
baptisma iohannis
30
de caelo erat an ex hominibus
respondete mihi
(Fol. 327 α.)
CΑΡ. ΧΙ, 20--30.
KAT MAPK
305
SET MARCUM
ΧΙ. 31
et cogitabant inter semetipsos
dicentes quid dicemus. si dixerimus de caelo
dicet nobis quare non crededistis ill i
si dixerimus ex hominibus
32
33
και διελογιζοντο προσ εαυτουσ
λεγοντεσ τι ειπωμεν· εαν ειπωμεν εξ ουρανού
λεγει υμειν. δια τι ουν ουκ επιστευσατε αυτω
εαν ειπωμεν εξ ανθρωπων
φοβουμεν τον λαον - παντεσ γαρηδεισαν
τον ιωαννην· οτι αληθωσ προφητησ ην
και αποκριθεντεσ λεγουσιν τω ιηυ ουκ οιδαμε
αποκριθεισο ιησ λεγει αυτω
ουδε εγω λεγω μειν εισ ποιαν εξουσιαν
ρκη και ταυτα ποιω και ηρξατο αυτοισ
εν παραβολαισ λεγειν
ανπελωνα εφυτευσεν ανθρωποσ
και περιεθηκεν φραγμον
και ωρυξεν υπoληνιον» και ωκοδομησεν πυργο
και εξεδoτo αυτον τοισ γεωργοισ
και απεδήμησεν
timemus plebem :omnes enim sciebant
iohannen. quia uere profeta erat
et respondentes. dixerunt ad ihm nescimus
respondens ihs ait illis
nec ego dico uobis in qua potestate haec
facio.et coepit illis
in parauolis loqui
uineam plantauit homo
et circum dedit
saepem
et fodit lacum.et fabricauit turrem
XII.I
et tradidit eam colonis
et peregre profectus est
et misit ad colonos
και απεστειλεν προσ τουσ γεωργουσ
2
δουλον . ϊνα απο του καρπου
τω καιρώ
in tempore seruum: ut de fructibus
ex uinea darent ei
του αμπελωνοσ δωσουσιν αυτω
και λαβοντεσ αυτον εδειραν
3
et adpraehensum eum caeciderunt
et dimiserunt uacuum ad eum
και απεστειλαν καιν ον προσ αυτον
και παλιν απεστειλεν προσ αυτουσ
αλλον δουλον - και εκεινον εκεφαλαιωσαν
et iterum misit ad illos
4
alium seruum. et illum in capite
και ητιμησαν
uulnerauerunt et contumeliis adfecerunt
και αλλον απεστειλεν δουλον
Et alium misit seruum
5
κακείνον απεκτειναν
et illum occiderunt
και πολλουσ αλλουσ ουσ μεν δεροντεσ
et plures alios quosdam caeciderunt
αλλουσ δε αποκτεννοντεσ
alios autem occiderunt
6
adhuc et iam unum habens filium carissimum
Ετι ουν ενα εχων ϋιον αγαπητον
κακεινον απεστειλεν εσχατον λεγων
et illum misit. nouissimum dicens
quia filium meum uerebuntur
οι
7
coloni autem dixerunt ad inuicem
οτι τον υιον μου εντραπησονται
δε γεωργοι ειπαν προσ εαυτουσ
ουτοσ εστιν ο κληρονομοσ
(Fol. 327 6.)
hic est haeres
(Fol. 328 α.)
39
CAPP. XI. 31-XII. 7.
306
SEC MARCUM
KAT MAPK
ΧΙΙ.
uenite occidamus eum
et nostra erit hereditas
8
et adpraehensum eum occiderunt
et eiecerunt eum extra uineam
9
quid ergo faciet dms uineae
ueniet et perdet colonos
et dauit uineam aliis
ΠΟ
nec scripturam hanc legistis
lapidem quem reprobauerunt aedificantes
hic factus est in caput anguli
a dmo factus est iste et est admirabiles
II
in oculis nostris
12
et quaerebant eum tenere
et timuerunt turbam
δευτε αποκτεινωμεν αυτον
και ημων εσται η κληρονομια
και λαβοντεσ αυτον απεκτειναν
και εξεβαλον αυτον. εξω του αμπελωνοσ
τι ουν ποιησει ο κσ του αμπελωνοσ
ελευσεται και απολεσει τουσ γεωργουσ
και δωσει τον αμπελωνα αλλοισ
ουδε την γραφην ταυτην ανεγνωτε
λιθον ον απεδοκιμασαν οι οικοδομουντεσ
ουτοσ εγενηθη εισ κεφαλην γωνειασ
παρα κυ εγενετο αυτη» και εστιν θαυμαστη
εν οφθαλμοισημων
ρκθ : και εζητουν αυτον κρατησαι
και εφοβηθησαν τον οχλον
έγνωσαν γαρ οτι προσ αυτουσ
την παραβολην ειπεν· και αφεντεσ αυτον
ρλ :απηλθαν και αποστελλουσιν τινασ
των φαρισαιων» και των ηρωδιανων
ένα αυτον παγιδευσωσιν λογω
και επηρωτων αυτον οι φαρισαιοι
διδασκαλε οιδαμεν • οτι αληθησει
και ου μελει σοι περι ουδενοσ
ου γαρ βλεπεισ εισ προσωπον ανθρωπων
αλλα επαληθειασ την οδον του θυ διδασκεισ
ειπε ουν ημεινει εξεστιν ημασ δουναι
επικαιφαλαιον καισαρι η ου
Ο δε ιησ ειδων αυτων την υποκρισιν
ειπεν αυτοισ.τι με πειραζετε
φερετε μοι δηναριον ϊνα ειδω
οι δε ηνεγκαν και λεγει αυτοισ
τινοσ η εικων αυτη» και η επιγραφη
13
cognouerunt enim. quoniam ad eos
parauol am dixit.et relicto eo abierunt
et mittunt quosdam
pharisaeorum et herodianis
ut eum caperent uerbo
et interrogabant pharisaei eum
magister scimus quia uerax es
14
et non curas quem quem
non enim aspicis in faciem hominum
sed in ueritatem uiam dmi doces
dic ergo nobis.si licet nobis dare
tributum caesari aut non
15
ihs autem uidens illorum uersutiam
ait illis quid me temptatis
adferte mihi denarium ut uideam
16
ad illi attulerunt.et ait illis
cuius est imago haec et superscriptio
ειπαν αυτω καισαροσ
dicunt illi caesaris
17
αποκριθεισ δε ο ιησ ειπεν
(Fol. 328 6.)
respondens autem ihs ait
(Fol. 329 α.)
CΑΡ. ΧΙΙ. 7-17.
KAT MAPK
307
SEC MARCUM
XII.
αποδοτε τα του καισαροσ τω καισαρι
και τα του θυ τω θω. και εθαυμαζοντο επ αυτον
reddite
quae sunt caesaris caesari
et
sunt dei do.et mirabantur super eum
quae
et ueniunt ad eum sadducaei
και ερχονται προσ αυτον σαδδουκαιοι
18
19
qui dicunt. resurrectionem non esse
et interrogabant eum dicentes
magister moyses nobis scripsit
ut si cuius frater decesserit
et habuerit uxorem et filios non reliquerit
ut accipiat frater eius uxorem eius
et resuscitet semen fratri suo
οιτινεσ λεγουσιν • αναστασιν μη ειναι
και επηρωτων αυτον λεγοντεσ
διδασκαλε, μωϋσησ ημειν εγραψεν
εαν τινοσ αδελφοσ αποθανη
και εχη γυναικα και τεκνα μη αφη
ϊνα λαβη ο αδελφοσ αυτου την γυναικα αυτου
και εξαναστηση σπερμα - τω αδελφω αυτου
ησαν ουν παραμειν.ζ. αδελφοι
και ο πρωτοσ ελαβεν γυναικα • και απεθανεν
και ουκ αφηκεν σπερμα
και ο δευτεροσ ελαβεν αυτην. και απεθανεν
και ουδε αυτοσ ουκ αφηκεν σπερμα
και ωσαύτωσ ελαβον αυτην οι.ζ.
και ουκ αφηκαν σπερμα
20
fuerunt ergo aput nos • septem fratres
et primus accepit uxorem •et mortuus est
et non reliquid semen
et secundus accepit eam et mortuus est
et nec hic reliquid semen
et similiter acceperunt eam uii.
et non reliquerunt semen
2Ι
22
και η γυνη απεθανεν
et mul ier mort ua est
in resurrectione ergo
εν τη αναστασι ουν
23
cuius illorum erit uxor
.uii. enim habuerunt eam uxorem
τινοσ αυτων εσται η γυνη
οι γαρ. ζ. εσχον αυτην γυναικα
αποκριθεισ δε ο ιησ ειπεν αυτοισ
ου
δια
τουτο πλανασθαι
respondens autem ihs ait illis
24
non ideo erratis
μη γεινωσκοντεσ τασ γραφασ
μηδε την δυναμιν του θυ οιδατε
non intellegentes scripturas
neque uirtutem di scitis
25
cum enim a mort uis. resurrexerint
26
οταν γαρ εκ νεκρών αναστησουσιν
ου γαμουσιν ουδε γαμιζουσιν
αλλα εισιν ωσ αγγελοι εν τοισ ουρανοισ
περι
δε των νεκρών : • οτι εγείρονται
ουκ ανεγνωται εν τη βυβλω μωϋσεωσ
επι τησ βατου • ωσ ειπεν αυτω ο θσ λεγων
εγω θσ αβρααμ και θσ ισακ • και θσ ιακωβ:
ουκ εστιν
θσ
νεκρών
αλλα ζωντων
(Fol. 329 6.)
non nubunt neque nubuntur
sed erunt sicut angeli in caelis
de mort uis autem quo d resurgant
non legistis in libro moysi
in rubum quo modo dixerit ill i ds dicens
ego ds abraham'et ds isac.et ds iacob
27
non est ds mortuorum . sed uiuorum
(Fol. 330 α.)
CΑΡ. ΧΙΙ. 17-27.
308
SEC MARO
KAT MAPKON
ΧΙΙ.
uos ergo multum erratis
28
et accessit unus de scribis
qui audierat illos conquerentes
et uidens quoniam bene illis respondit
interrogabat eum dicens magister
quod est praeceptum primum
respondens autem ihs dixit illi
omnium primum • audi istrahel
dms ds noster dms unus est
et diligis dmn dm tuum
ex toto corde tuo. et ex tota anima tua
τησ
et ex tota uirtute tua
ύμεισ ουν πολυ πλανασθαι
ρλα : και προσελθων εισ των γραμματεων
ακουσασ αυτω συνζητουντων
και ειδων οτι καλωσ αυτοισ απεκριθη
επηρώτησεν αυτον λεγων διδασκαλε
ποια εστιν εντολη πρωτη
αποκριθεισ δε ο ιησ ειπεν αυτω
29
παντων πρωτη ακουεϊστραηλ
κσο θσ ημων κσ εισ εστιν
και αγαπησεισ κν τον θν σου
30
εξ ολησ καρδιασ σου - και εξ ολησ τησ ψυχησ σου
και εξ ολησ τησ ίσχυοσ σου
αυτη πρωτη εντολη
δευτερα δε ομοια ταυτη
αγαπησεισ τον πλησιον σου ωσ σεαυτον
μειζων τουτων εντολη αλλη ουκ εστιν
: και ειπεν αυτω ο γραμματευσ
καλωσ ειπεσ διδασκαλε. επ αληθειασ
οτι εισ εστιν ο θσ και ουκ εστιν πλην αυτου
και το αγαπαν αυτον εξ ολησ τησ καρδιασ 33
και εξ ολησ τησ δυναμεωο
και εξ ολησ τησ ψυχησ αυτου
και το αγαπαν τον πλησιον ωσ σεαυτον
πλειον εστιν παντων των ολοκαυτωματω
hoc est primum praeceptum
secundum autem simile illi
31
diligis proximum tuum sicut te ipsum
maius horum praeceptorum aliud non est
et ait illi scriba
ρλά
32
bene dixisti magister in ueritate
quo d unus sit ds. et non est praeter ill um
et diligere illum ex toto corde
et ex tota uirtute
et ex tota anima tua
et diligere proximum tamquam teipsum
maius est omnibus ol o cautomata
και θυσιων
et sacrificiis
και ο ιησ ειδων οτι νουνεχωσ απεκριθη
34
Et ihs cum uidisset quod sapienter respondisset
dixit illi.non es longe
ειπεν αυτω° ου μακραν ει
a regno
di
35
απο τησ βασιλειασ του θυ
ρλί: και ουδεισ ετολμα αυτον επερωτησε
και αποκριθεισο ιησ
ρλό: διδασκων : έν τω ίερω ειπεν
πωσ λεγουσιν οι γραμματεισ
οτι ο χρσ ιοσ δανειδ εστιν
(Fol. 330 6.)
et nemo iam audebat eum interrogare
et respondens ihs
docens in templo dixit
quomodo dicunt scribae
quia xps filius dauid est
(Fol. 331 α.)
CΑΡ. ΧΙΙ. 27--35.
KAT MAPKON
309
SEC MARC
et ipse dauid in
spo sancto
dixit dms dmo meo.sede ad dexteram meam
και ουτοσ δαυειδ ειπεν εν τω πνι τω αγ ιω ΧΙΙ. 36
λεγει κσ τω κω μου και καθου εκ δεξιων μου
εωσ θωσω τουσ εκχθουσ σου
υποκατω των ποδων
αυτοσ δαυ ειδ λεγει αυτον κν
37
ποθεν υιοσ - και πολυσ οχλοσ
σου
donec ponam inimicos tuos
scamillum pedum tuorum
ipse dauid dicit eum dmn
και
εστιν
αυτου.
et unde est filius eius.et multa turba
et libenter eum audiebat
38
et ille do cens dicebat eis
και ηδεωσ αυτου ηκουεν
ρλε : ο δε διδασκων αμα - έλεγεν αυτοισι
βλεπετε απο των γραμματαιων
και των τελωνων εν στολαισ περιπατειν
uidete ab scribis
και ασπασμουσ εν ταισ αγοραισ
ποιεισθαι
και πρωτοκαθεδριασεν ταισ συναγωγαισ
και πρωτοκλισιασ εν τοισ δειπνοισ
39
ρλς
: οι κατεσθιουσιν οικειασ χηρων
40
et qui uolunt in stolis ambulare
et salutationes in foro facitis
et primas cathedras in synagogis
et primos cubitos in conuiuiis
qui deuorant domos uiduarum
et pupillorum sub obtentu
orantes. isti accipient
prolixius iudicium
et contra gazophylacium
sedens ihs aspiciebat quo mo do turbae
και ορφανων και προφασει μακρα
προσευχόμενοι • ουτοι λημψονται
περισσοτερον κριμα
41
mitterent aes.cum uenisset autem una uidua
42
και κατεναντι του γαζοφυλακιου
καθεζομενοσ ο ιησ.
Όσο ιησ • εθεωρει πωσ ο οχλοσ
εβαλλον πολλα . ελθουσα δε
αμα Χηρά
εβαλεν λεπτα δυο ο εστιν κοδραντησ
και προσκαλεσαμενοσ τουσ μαθητασ αυτου
ειπεν αυτοισ. αμην λεγω μειν
et misit aera duo quod est quadrans
Et conuocans discipulos suos
43
ait ill is amen dico uobis
44
ότι η χηρα η πτωχη αυτη
πλειον παντων εβαλεν των βαλλοντων
εισ το gαζοφυλακιον · παντεσ γαρ ουτοι
εκ του περισσευοντοσ αυτοισ εβαλαν
αυτη
δε εκ τησ υστερησεωσ αυτησ
παντα οσα ειχεν εβαλεν
ολον τον βιον αυτησ
ρλς : και εκπορευομενου αυτου εκ του ιερου
λεγει αυτω εισ εκ των μαθητων αυτου
διδασκαλε ειδε ποδαποι λιθ οι
quoniam uidua aegena haec
plus omnibus misit mittentibus
in gozophylacio.omnes enim hii
ex eo quod abundat illis miserunt
haec uero de penuria sua
omnia qua habuit misit
totum uictum suum
XIII.I
et procedente eo de templo
ait illi unus ex discipulis suis
magister.aspice qual is lapides
(Fol. 332 α.)
(Fol. 331 6.)
CAPP. XII. 36-XIII. Ι.
310
SEC MARC
KAT MAPK
XIII.
et quales structurae templi
Et respondens dixit illis ihs
uidete has
magnas
structuras
και ποδαπαι οικοδομαι του ιερου
και αποκριθεισ ειπεν αυτοισο ιησ
βλεπετε ταυτασ τασ μεγαλασ οικοδομασ
αμην λεγω μειν
οτι ου μη αφεθη ωδε λιθοσ
επι λιθω οσ ου μη καταλυθη
amen dico uobis
quia non relinquetur hic lapis
super lapidem qui non destruatur
et post tertium diem
και δια τριων ημερων
aliut resuscite tur sine manibus
3
et sedente eo in monte oliueti
contra templum
interrogabant eum seorsum petrus
et iacobus et iohannes et andreas
4
dic nobis quando haec erunt. et quod signum
cum omnia haec.consummabuntur
5
et respondens ils ait illis
uidete ne quis uos seducat
multi enim uenient in nomine meo
6
dicentes ego sum et multos seducent
cum autem audieritis bella
7
αλλοσ αναστησεται ανευ χειρων
ρλη
: και καθημενου αυτου εισ το οροσ των ελαιων
κατεναντι του ιερου
επηρωτων αυτον κατειδιανοπετροσ
και ιακωβοσ και ιωαννησ • και ανδρεασ
ειπον ημεις ποτε ταυτα εσται• και τι το σημιο
οταν μελλει παντα ταυτα . συντελεισθαι
και αποκριθεισο ιησ ειπεν αυτοισ
ρλο. : βλεπετε μη τεισ μασ πλανησει
πολλοι γαρ
ελευσονται επι τω ονοματι μου
λεγοντεσ εγω ειμι και πολλου πλανησουσιν
οταν δε ακουσητε πολεμουσ
και ακοασ πολεμων μη θορυβείσθαι
δει γαρ γενεσθαι αλλα ουπω το τελοσ
εγερθησεται γαρ εθνοσ επιεθνοσ
και βασιλεια επιβασιλειαν
εσονται σεισμοι κατα τοπουσ και λειμοι
αρχη ωδεινων ταυτα
ειτα ύμασ αυτουσ παραδωσουσιν
εισ συνεδρια και εισ συναγωγασ δαρησεσθαι
και επι ηγεμον ων και βασιλεων
σταθησεσθαι ενεκεν ε μου
εισ μαρτυριον αυτοισ: και εισ παντα εθνη
πρωτον δει κηρυχθηναι το ευαγγελιον
8
et opiniones bellorum ne timueritis
oportet enim fieri sed nondum est finis
insurget enim
gens contra gentem
et regnum contra
regnum
erunt terre mota per loca et famis
initium dolorum haec
9
ρμ
ρμ :
deinde uos ipsos tradent
in conciliis et in synagogis uapulabitis
et ante praesides et reges
stabitis propter me
in testimonium illis.et in omnes gentes
primum autem oportet praedicari euangeliu
in omnibus gentibus
et cum produxerint uos tradentes
(Fol. 333 α.)
το
εν πασι τοισ εθνεσιν
II
ρμα : και οταν αγωσιν ύμασ παραδιδοντεσ
(Fol. 332 6.)
CΑΡ. ΧΙΙΙ. [--11.
KAT MAPKON
311
SEC MARCUM
μη προμεριμνατε τι λαλησητε
XIII.
αλλα ο αν δoθημειν εν εκεινη τη ωρα
αυτο λαλειτε: ου γαρ εστεϊ μεισ
οι λαλουντεσ αλλα το πνα το αγιον
και παραδωσει αδελφοσ αδελ φον εισ θανατο
nolite cogitare quid loquamini
sed quod datum uobis fuerit in illa hora
hoc lo quimini non enim eritis uos
loquentes sed sps sanctus
et tradet frater fratrem in mortem
I 2
και πατηρ τεκνον
και επαναστησονται τεκνα επι γονεισ
et pater filium
et insurgent filii in parentes
et morti adficient eos
και θανατωσουσιν αυτουσ
και εσεσθαι
μείσουμενοι
13
et erit is odio
υπο παντων δια το ονομα μου
ab omnibus propter nomen meum
qui autem sustinuerit in finem
hic saluus erit
ο δε ύπομεινασ εισ τελοσ
ουτοσ σωθησεται
ρμβ: οταν δε ειδητε το βδελυγμα
τησ ερημώσεωσ εστηκοσ οπου ου δει
14
cum autem uideritis abominationem
desolationis.stantem ubi non debet
15
Ο αναγεινωσκων νοειτω τι αναγεινωσκει
PHY
: τοτε οι εν τη ιουδαια φευγετωσαν
εισ τα ορη και ο επι του δωματοσ
μη καταβατω εισ την οικειαν
μηδε εισελθατω
αραι τι • εκ τησ οικιασ αυτου
και ο εισ τον αγρον μη επιστρεψετω οπισω
αραι το ίματειον αυτου
ρμδ: Ουαι ταισ εν γαστρι εχουσαισ
και ταισ θηλαζομεναισ
qui legit intellegat quod legit
tunc qui in iudaea sunt fugiant
in montem et qui super tectum
ne descendat in domum
nec introeat tollere qui d de domo sua
et qui in agro non reuertatur retro
16
tollere tunicam suam
17
Uae autem praegnantibus
et nutrientibus
εν εκειναισ ταισ ημερασ
in illis diebus
ρμε
: και προσευχεσθαι
18
et orate
ϊνα μη χειμωνοσ γενωνται
ut non hieme ueniant
ρμς : εσονται γαρ αι ημεραι εκειναι θλειψεισ
19
erunt enim diebus illis tribulationes
οιαι ουκ εγενοντο τοιαυται
απαρχησ κτισεωσ εωσ του νυν
ουδε μη γενωνται
ρμζ : και ει μη κσ εκολοβωσεν τασ ημερασ
δια τουσ εκλεκτουσ αυτου
ουκ αν εσωθη πασα σαρξ
(Fol. 333 6.)
quales non fuerunt tales
ab initio creat urae. usque modo
neque erunt post haec
et nisi dms breuiasset dies
propter electos suos
20
non fieret salua ulla caro
(Fol. 334 α.)
CAP. XIII. II- 20.
312
SEC MARCUM
KAT MAPK
ΧΙΙΙ.
αλλα δια τουσ εκλεκτουσ. ουσ εξελέξατο
ρμη : εκολοβωσεν τασ ημερασ και τοτε αν τισ
ύμειν ειπη ιδου ωδε ο χρσ η ειδε εκει
21
sed propter electos
quos elegit
breuiauit dies. et tunc si quis
uobis dixerit ecce hic xps aut ecce ill ic
nolite credere
μη πιστευετε
ρμό
: εγερθήσονται γαρ ψευδοπροφηται
22
και ποιησουσιν σημεία και τερατα προσ το
αποπλαναν ει δυνατον τουσ εκλεκτουσ
exsurgent enim pseudoprophetae
et facient signa et prodigia ad se
ducendos.si potest fieri etiam electos
23
uos ergo uidete
ecce praedixi uobis omnia
2.4
.
sed in illis diebus
μεισ δε βλεπετε
ίδου προειρηκα μειν παντα
ρν : αλλα εν εκειναισ ταισ ημεραισ
μετα την θλειψειν εκεινην
ηλιοσ σκοτισθησεται
και η σεληνη ου δωσει το φεγγοσ αυτησ
post tribulationem illam
sol contenebricauit
0
et luna non dauit.splendorem suum
et stellae quae sunt de caelo
και οι αστερασ οι εκ του ουρανού
25
erunt cadentes .et uirtutes
caeles tium mouebuntur
26
et tunc uidebunt filium hominis
εσονται πειπτοντεσ • και αι δυναμισ
των ουρανων σαλευθησονται
ρνα : και τοτε οψονται τον υιον του ανθρωπου
ερχομενον επι των νεφελων
μετα δυναμεωσ πολλησ και δοξησ
και τοτε αποστελει τουσ αγγελουσ
και επισυναξει τουσ εκλεκτουσ
uenientem cum nubibus
27
cum uirtute multa et gloria
et tunc mittet angelos
et congregauit electos
a quattuor uentis
a summum terrae usque ad summum caeloru
a ficu autem discite parabolam
εκ των· δ. ανεμων
28
cum iam ramus eius tener fuerit
απ ακρων γησ εωσ ακρου ουρανού
απο δε τησ συκησ μαθεται την παραβολης
οταν ηδη ο
ηδη ο κλαδοσ
αυτησ απαλοσ γενηται
και εκφυη τα φυλλα εν αυτη γεινωσκεται
οτι ηδη εγγυσ το θεροσ εστιν
ουτωση και μεισ οταν ειδητε
et nata fuerint folia in illa.cognoscetis
quod in proximo est aestas
sic et uos cum uideritis
29
παντα ταυτα γεινομενα
omnia haec fieri
scitote quod in proximo est in osteis
γεινωσκεται οτι εγγυσ εστιν επι θυραισ
Αμην λεγω υμειν
οτι ου μη παρελθη η γενεα αυτη
30
amen dico uobis
quoniam non transiet generatio haec
donec haec omnia fiant
εωσ ου παντα ταυτα γένηται
(Fol. 334 6.)
MB
(Fol. 335 α.)
CΑΡ. ΧΙΙΙ. 20-30.
KAT MAPKON
313
SET MARC
ΧΙΙΙ. 31
caelum et terra transibunt
ο ουρανοσ και η γη παρελεύσονται
οι δε λογοι μου ου παρελθωσιν
: περι δε τησ ημερασ εκεινησ
uerba autem mea non trans ibunt
ρνβ : περι
32
de die autem illo
και τησ ωρασ ουδεισ οιδεν
et hora nemo scit
ουδε οι αγγελοι εν τω ουρανω
ουδε οϋιοσ ει μη ο πατήρ
33
ουκ οιδατε
ρνη :βλεπεται ουν αγρυπνιτε
γαρ ποτε ο καιροσ
ပစ် : ωσ ανθρωποσ αποδημων
αφεισ την οικειαν αυτου
και δουσ τοισ δουλοισ αυτου την εξουσιαν
34
nequae angeli in caelo
neque filius nisi pater
uidete ergo uigilate
nescitis en im quando tempus sit
sicut homo peregre profectus
relinquat domum suam
et data seruis suis potestate
cuiusque operis
et ostiario praecepit ut uigilaret
nigilate ergo nescitis enim
quando dms domus ueniat
εκαστω το έργον αυτου
και των θυρoυρω ενετειλατο ϊνα γρήγορη
οιδατε
γαρ
ρνε : γρηγορειτε ουν ουκ
35
3
ποτε ο κσ τησ οικείασ ερχεται
sero aut media nocte
οψε η μεσονυκτιου
η αλεκτοροφωνιου η πρωι
μη εξελθων εξεφνησ
36
an galli cantum an mane
ne cum uenerit repente
inueniat uos dormientes
ευρη μασ καθευδοντασ
37.
εγω δε λεγω μειν γρηγορειτε
ρνς : ην δε το πασχα μετα .β. ημερασ
ρνζ
:και εζητουν οι αρχιερεισ
XIV. I
ego autem dico uobis uigilate
futurum autem erat pascha post biduum
et quaerebant summi sacerdotes
και οι γραμματεισ
et scribae
πωσ αυτον κρατησαντεσ
και
quo modo illum dol o tenerent
αποκτείνωσιν
et occiderent
di cebant enim ne in die festo tumultus fieret
3
ελεγον γαρ μηποτε εν τη εορτη εσται θορυβοσ
ρνη : του λαου : και οντοσ του ιηυ εν βηθανια
εν τη οικια σιμωνοσ του λεπρου
κατακειμενου αυτου ηλθεν γυγη
εχουσα αλαβαστρον μυρου
και θραυσασα τον αλαβαστρον
κατεχεεν επι τησ κεφαλησ αυτου
οι δε μαθηται αυτου διεπονουντο και ελεγο
(Fol. 335 6.)
populi. et cum esset ihs in bet haniam
in domum simonis leprosi
recumbente eo uenit mulier . habens
ampullam nardi pistici praetiosi
et fracto alabastro
4
effudit super caput eius
discipuli autem eius. indigne ferebant et dice
bant
(Fol. 336 α.)
40
CAPP. ΧΙΙΙ. 31-XIV. 4.
314
SET MARC
KAT MAPK
εισ τι η απωλεια αυτη του μυρου
XIV.
5
ηδυνατο πραθηναι το μυρον τουτο
επανω Χτ. και δoθηναι τοισ πτωχοισ
και ενεβριμωντο εν αυτη:
τησ ειπεν αυτοισ: αφετε αυτην
ut qui d perditio ista unguenti
potuerat ueniri unguentum istut
plus quam*ccc.et dari pauperibus
et fremebant in eam
ο δε
6
ihs autem ait illis · sinite eam
τι αυτη κοπουσ παρέχεται
qui d illi molesti estis
bonum opus operata est in me
καλον εργον αργασ ατο εν εμοι
7
semper enim
pauperes
παντοτε γαρ τουσ πτωχουσ
εχετε μεθυμων» και οταν θεληται
habet is uobiscum.et cum uolueritis
δυνασθαι αυτοισ ευ ποιησαι
εμε δε ου παντοτε εχεται
ρνο
8
και ο έσχεν αυτη εποίησεν
προελαβεν μυρισε το σωμα μου
εισ τον ενταφιασμον
αμην δε λεγω μειν
οπου αν κηρυχθη το ευαγγελιον
potestis illis benefacere
me autem non semper habetis
quod habuit haec fecit
praeuenit unguento unguere corpus meum
in sepulturam
9
amen dico uobis
quod ubicumquae praedicatum fuerit euangeliu
in uniuersum mundum
εισ ολον τον κόσμον
και ο εποιησεν αυτη λαληθησεται
et quo
quod fecit haec narrabitur
εισ μνημόσυνον αυτησ
in memoriam eius
ρξ
10
et iudas scariotes unus de. xii.
abiit ad summos sacerdotes
Υ
: και ιουδασ
σκαριωτησ εκ των.
ιβ.
απηλθεν προσ τουσ αρχιερεισ'
ένα
προ
δοι αυτον • οι
δε
εχάρησαν
και επηγγειλαντο αυτω. αργυριον δουναι:
και εζήτει πωσ ευκαιρωσ
αυτον παραδοι • και τη πρωτη ημερα
των αζυμων • οτε το πασχα εθυον
λεγουσιν αυτω οι μαθηται - που θελεισ
απελθοντεσ ετοιμασωμεν σοι
ϊνα φαγησ το πασχα - και αποστέλλει δυο
εκ των μαθητων αυτου λεγων
ύπαγε εισ την πολιν • και απαντησει υμειν
ανθρωποσ κεραμειoν ύδατοσ βασταζων
ακολουθησατε αυτω" και οπου αν εισελθη
(Fol. 336 6.)
ut proderet eum ad illi gauisi sunt
et promiserunt ei pecuniam dare
et quaerebat quo mo do oportunae
eum traderet. et prima die
azymorum •quando pascha immolabatur
dicunt ei discipuli quo uis eamus
12
et parem us tibi
13
ut manduces pascha.et misit duos
ex discipulis suis dicens
ite in ciuitate et occurret uobis
14
homo amphorae aquae portans
sequimini eum.et quocumque introierit
(Fol. 337 α.)
CΑΡ. ΧΙV, 4-14.
KAT MAPK
315
SEC MARC
XIV.
dicite dmo domus. quia magister dicit
ubi est refectio mea
15
ειπατε τω οικοδεσπότη. οτι ο διδασκαλοσ
λεγει που εστιν το καταλυμα μου
οπου μετα των μαθητων μου
φαγομαι το πασχα - και αυτοσυμειν
δειξει • αναγαιον οικον εστρω μενον
μεγαν ετοιμον • κάκει ετοιμάσατε ημειν
εξηλθον οι μαθηται αυτου
και εξηλθον οι μαθηται αυτου
και ηλθον εισ την πολιν
και εποιησαν καθωσ ειπεν αυτοισ
ubi cum discipulis meis
manducem pascha. et ipse uobis
demonstrauit stratum paratum
grande. et illic parate nobis
et abierunt discipuli eius
et uenerunt discipuli eius
et uenit in ciuitate
16
et fecerunt sicut dixit illis
et praeparauerunt pascha
uespere autem facta. uenit:cum.xi.
17
418
et discumbentibus illis .et manducantibus
και ητοίμασαν το πασχα
ρξα : οψιασ δε
γενομενησ ερχεται μετα των:ιβ:
και ανακειμενων αυτων και εσθιοντων
λεγει ο ιησ αμην λεγω μειν
οτι εισεξύμων παραδωσει με
ο
εσθιων μετ εμου
ri 9
20
ait ihs.amen dico uobis
quia unus ex uobis tradet me
qui manducat mecum
ad illi coeperunt contristari
et dicere illi singuli numquid ego
et alius nun quid ego quibus ait
unus ex.xii.qui intingit mecum
in parapside
filius quidem hominis tradetur
sicut scriptum est de illo
uae autem homini illi per quem tradetur
,21
ρέβ : οι δε ηρξαντο λυπισθαι
και λεγειν αυτω εισ καθ εισ μητι εγω
και αλλοσ μητι εγω ο δε λεγει αυτοισ
εισ εκ των ιβ.ο ενβαπτιζομενοσ μετ εμου
εισ το τρυβαλιον
ρξγ : Ο μεν ύιοσ του ανθρωπου παραδιδοτε
καθωσ εστιν γεγραμμενον περι αυτου
ουαι δε των ανθρωπω εκεινω.
θρωπω εκεινω. δι ου παραδιδοτε
: καλον ην αυτω ει ουκ εγεννηθη
: ο ανθρωποσ εκεινοσ και εσθιοντων αυτων
λαβων αρτον ευλογησεν
εκλασεν εδωκεν
bonum erat illi si non esset natus
ρξε :
22
homo ille.et manducantibus illis
και
και
αυτοισ και είπεν
λαβετε τουτ εστιν το σωμα μου
ξε : και λαβων ποτηριον ευχαριστησασ
εδωκεν αυτοισ και επιoν εξ αυτου παντεσ
23
accipiens panem benedixit
et fregit et dedit illis et dixit
accipite hoc est corpus meum
et accipiens calicem gratias egit
et dedit illis .et uiberunt ex illo omnes
et ait illis. hoc est sanguis meus
qui est testamenti
(Fol. 338 α.)
και ειπεν αυτοισ'τουτ εστιν το αίμα μου
2.4
το τησ διαθηκησ
(Fol. 337 6.)
CΑΡ. ΧΙV. 14-24.
316
SEC MARC
KAT MAPK
το ύπερ πολλων
εχχυννομενον
XIV.
25
αμην λεγωϋμειν• οτι ου μη
προσθω πειν εκ του γεννηματοσ
τησ αμπελου εωσ τησ ημερασ εκεινησ
qui pro multis effunditur -
amen dico uobis. quia non
adpon am bibere ex generatione
uitis
usque in diem illum
cum ill u d bibam nouum in
regno
di
Et hymno dicto exierunt.in montem oliueti
tunc ait illis ihs
οταν αυτο πεινω καινον εν τη βασιλεια του θυ
ρές :και ύμνησαντεσ εξηλθον · εισ το οροσ των ελαιω 26
τοτε λεγει αυτοισο ιησ
27
: οτι παντεσ μεισ σκανδαλισασθαι
: οτι γεγραπται· παταξω τον ποιμενα
και τα προβατα διασκορπισθησονται
αλλα μετα το εγερθηναι με
28
προαξω ύμασ εισ την γαλιλαίαν
ρο : ο δε πετροσ λεγει αυ τω
και εαν παντεσ σκανδαλισθωσιν
αλλ ουκ εγω ου σκανδαλισθησομαι
και λεγει αυτω ο ιησ
30
αμην λεγω σοι οτι ταυτη τη νυκτει
πριν αλεκτορα φωνησαι τρισ με απαρνηση
:
εκπερισσωσ
ελαλει
εαν μη δεη συναποθανειν σοι
qui omnes uos scandalizari habetis
quia scriptum est .percutiam pastorem
et oues dispargentur
sed posteaquam surrexero
praecedam uos in galilam
petrus uero ait illi
etsi omnes scandalizati fuerint
e
29
sed ego non scandizabor
et ait illi ihs
31
amen dico tibi quod hac nocte
priusquam gallus cantet ter me negabis
ad ille amplius loquebatur
etsi oportuerit simul me commori
non te negabo
similiter autem et omnes dicebant
ου μη σε απαρνησομαι
32
et ueniunt in praedium.cui nomen est
gesa mani.et ait illis sedete hic
donec orem
33
Et adsumpsit petrum
et iacobum et iohannen
ωσαυτωσ δε παντεσ ελεγον
ροβ : και ερχονται εισ χωριον
ρογ : ου το ονομα γησαμανει :και λεγει αυτοισ
καθισατε ωδε. εωσ προσευξομαι
και παραλαμβανει τον πετρον
και ιακωβον και ιωαννην
μετ αυτου και ηρξατο
εκθαμβεισθαι και ακηδεμονειν
ροδ : τοτε λεγει αυτοισ
περιλυποσ εστιν η ψυχή μου
εωσ θανατου
μείνατε
ωδε
ροε : και γρηγορειτε : και προσελθων μεικρον
(Fol. 338 6.)
secum et coepit
pauere et taediari
34
tunc ait ill is
contristata est anima mea
usque ad morte sustinete hic
35
et uigilate.et cum processisset paululum
(Fol. 339 α.)
CΑΡ. ΧΙV. 24-35.
KAT MAPK
317
SEC MARC
XIV.
cecidit in faciem super terram
et orabat si fieri potest
επεσεν επιπρόσωπον επιτησ γησ
και προσηύχετο. ει δυνατον εστιν
ίνα παρελθη απ αυτου η ωρα αυτη
και ελεγεν• αββα ο πατήρ
δυνατα παντα
ut transiret ab eo ora haec
36
et dixit.abba pater si possibilia omnia
σοι εισιν παρενεγκε τουτο
tibi sunt transferre
ουχο εγω θελω
hunc calicem a me non sicut ego
uolo
sed sicut tu bis.et uenit et inuenit eos
38
dormientes. et ait petro
simon dormis. non potuistis
una hora uigilare
uigilate et orate
ne intretis in temptationem
sps quidem promtus. caro autem infirma
et iterum abiit orare
39
et ueniens inuenit eos dormientes
40
erant enim oculi eorum
το ποτηριον απ εμου» αλλ
ρος: αλλο συ θελεισ :και ερχεται και ευρισκι αυτουσ 37
καθευδοντασ. και λεγει το πετρω
ροζ: σιμων καθευδεισ :ουκ ισχυσατε
μιαν ώραν γρηγορησαι
γρηγορειτε και προσευχεσθαι
μη εισελθητε εισ πειρασμον
το μεν πνα προθυμον και η δε σαρξ ασθενησ
ροη: και παλιν απελθων προσηύξατο
ροθ : και ελθων ευρεν αυτουσ καθευδοντασ
ησαν γαρ οι οφθαλ μοι αυτων
καταβαρου μενοι - και ουκ ηδισαν
τι αποκριθωσιν αυτω. και ερχεται το τριτον
και λεγει αυτοισ καθευδετε λοιπον
ρπ και αναπαεσθαι : απεχει το τελοσ και η ωρα
ίδου παραδιδοτε οϋιοσ του ανθρωπου
εισ τασ χειρασ των αμαρτωλων
εγειρεσθαι αγωμεν
ίδου
ηγγικεν ο παραδιδων με
και ετι αυτου λαλουντοσ παραγεινεται ιουδασ
ρπα: σκαριωτησ εισ των . ιβ. :και μετ αυτου
οχλοσ πολυσ μετα μαχαιρων και ξυλων
41
grauati a somno.et ingnorabant
quid responderent ei.et uenit tertio
et ait illis dormite iam
ρπ :
et re quiescite.sufficit finis et ora
ecce traditur filius hominis
42
43
in manus peccatorum
surgite eamus
ecce prope est qui me tradet
Et adhuc eo loquente uenit iudas
scariotes unus ex.sii.et cum illo turba multa
cum gladiis et fustibus
a summis sacerdotibus. et ab scribis
et a senioribus
44
dederat autem traditor eius
παρα των αρχιερεων • και απο των γραμματεω
και των πρεσβυτερων
ρπβ :Εδωκεν δε ο παραδιδουσ αυτον
σημειον λεγων
ον αν φιλησω αυτοσ εστιν κρατησατε αυτο
και απαγετε αυτον ασφαλωσ
(Fol. 339 0.)
signum dicens
quem osculatus fuero ipse est. tenete eum
et ducite eum diligenter
(Fol. 340 α.)
CAP. XIV. 35-44. .
318
SEC MARC
KAT MAPKON
XIV. 45
et accedens ait illi rabbi et
ρπγ : και προσελθων λεγει αυτω ραββει και
κατεφιλησεν αυτον • οιδε επεβαλoντασ χειρασ αυτω 46
osculatus est eum ad illi manus iniecerunt
και εκρατησαν αυτόν • και τισ σπασάμενοσ
47
et tenuerunt eum.et unus eiciens
μαχαιραν επεσεν τον δουλον
του αρχιερέωσ:
gladium percussit seruum
principis sacerdotis
et amputabit illi auricula
48
ihs autem ait illis ad latronem existis
49
και αφιλεν αυτου το ωταριον
ρπδ: Ο δε ιησ ειπεν αυτοισ επι ληστην εξηλθατε
μετα μαχαιρων και ξυλων συνλαβειν με
καθ
ημεραν ημην προσύμασ
εν τω ίερω διδασκων • και ουκ εκρατησατε με
ρπε : αλλ ινα πληρωθωσιν αι γραφαι
ρπς: και αφεντεσ αυτον παντεσ εφυγαν
νεανισκοσ δε τισ ηκολουθει αυτουσ
περιβεβλημενοσ συνδονα επι γυμνου
cum gladiis et fustibus conprehendere me
cottidie eram aput uos
docens in templo. et non tenuistis me
sed ut ad impleantur scripturae
et relinquentes eum omnes fugierunt
adulescens autem quidam :sequebatur illos
amictus sindone nuditatis
.50
51
και κρατουσιν αυτονο δε καταλειπων
52
et tenuerunt illum ad ille relicta sindone
την σινδονα γυμνοσ εφυγεν απ αυτων
profugit nudus ab eis.
και απήγαγον τον την
53
et ad duxerunt ihm
προσ τον αρχιεραία
ad summum sacerdotem
ρπζ:
et conuenerunt omnes summi sacerdotes
et scribae et seniores
et petrus a longe.se quebatur eum
usque in atrium summi sacerdotis
και συνερχονται παντεσ οι αρχιερείσ
και γραμματεισ και πρεσβυτεροι
ρπη : και ο πετροσ απο μακροθεν ηκολουθησεν αυτω 54
εωσ εισ την αυλην του αρχιερεωσ
Και ην καθημενοσ μετα των υπηρερων
θερμενομενοσ προσ το φωσ
ρπθ :
: οι δε αρχειερεισ
55
και ολον το συνεδριον
εζητουν κατα του την μαρτυριαν
Et erat sedens.cum ministros
calefacientes se ad ignem
summi uero sacerdotes
et uniuersum concilium
quaerebant aduersus ihm testimonium
ένα θανατω σουσιν αυτον
ut morti traderent eum
et nec inueniebant
και ουχουρισκον
πολλοι γαρ εψευδομαρτυρουν
ελεγον κατ αυτου
56
mult i enim falsum testimonium
dicebant aduersus eum
και εισαι αι μαρτυρίαι ουκ ήσαν
et conuenientia testimonia non erant
ρο
57
και αλλοι ανασταντεσ
ρο :
et alii surgentes
(Fol. 340 6.)
(Fol. 341 α.)
CAP. XIV. 45-57.
KAT MAPKON
319
SEC MARCUM
εψευδομαρτυρούν και ελεγον
XIV.
falsum testimonium dicebant
κατ αυτου• οτι ημεισ ηκουσαμεν
58
aduersum eum quoniam nos audiuimus
αυτου λεγοντοσ
hunc dicentem
οτι εγω καταλυσω τον ναον
quia ego destruam hunc templum
τον χειροποιητον
fanu factum
και δια τρειων ημερων αλλον αναστησω
et post tertium diem aliut suscitabo
αχειροποιητον
και
ουδε ουτωσ
59
manibus factum et nec sic erat.
ην ιση η μαρτυρια αυτων
conueniens testimonia illorum
και αναστασο αρχιερευσεισ το μέσον
60
et exsurgens summus sacerdos in medium
interrogabat ihm dicens
non respondes nihil quid isti tibi testantur
61
ille autem tacens
nihil respondit
Et ait illi summus sacerdos
tu es xps filius benedicti
62
ihs uero respondens dixit illi ego sum
et uideuitis filium hominis
ad dexteram sedentem uirtutis
uenientem cum nubibus caeli
επηρώτησεν τον ιην λεγων
ουκ αποκρινη ουδεν τι ουτοι σου
καταμαρτυρουσιν' εκεινοσ δε εσειγα
και ουδεν απεκριθη
Και λεγει αυτω ο αρχιερευσ
συ ει ο χρσ οϋιοσ του ευλογητου
ο δε ιησ αποκριθεισ λεγει αυτω εγω ειμι
ρφα : και οψεσθαι τον ϋιον του ανθρωπου
εκ δεξιων καθημενον δυναμεωσ
μετα των νεφελων του ουρανου
ραβ
Σαβ: ο
ο δε
αρχιερευσ
PHY
: διαρρηξασ τουσ χειτωνασ αυτου : και λεγει
τι ετι χρείαν έχομεν μαρτύρων
ηκουσατε την βλασφημιαν αυτου
τιϋμειν δοκει και παντεσ δε
κατεκριναν αυτω ενοχον θανατου
ပုရစ် : και ηρξαντο τινεσ ενπτυειν
τω προσωπω αυτου· και εκολαφιζον αυτο
και ελεγον αυτω προφητευσον
και ραπισμασιν ελαμβανον αυτον
ρηε : και οντοσ του πετρου εν τη αυλη
63
summus autem sacerdos
scidit uestimenta sua et ait
64
65
quid adhuc desideramus testes
audistis omnes blasphemias eius
qui d uobis uidetur omnes autem
condemnauerunt eum reum mortis
et coeperunt qui dam
conspuere
in faciem eius. et colaphizabant eum
et dicebant ei profeta
et alapis caedebant eum
et cum esset petrus in atrium
uenit ad eum una ex ancill is
66
ερχετε προσ αυτον • μια των παιδισκων
summi sacerdotis
του αρχιερεωσ
και ειδουσα τον πετρον θερμενομενον
(Fol. 341 6.)
67
et cum uidisset petrum calefacientem se
(Fol. 342 α.)
CAP. XIV. 57-67.
320
SEC MARCUM
KAT MAPKON
XIV.
68
aspiciens ait illi.et tu cum ihu
nazoreno eras· ad ille negauit dicens
neque noui quid dicis
neque scio
et exiit foras ante atrium
et gallus cantauit
69
iterum autem cum uidisset eum ancilla
ad ille rursus negauit. et coepit dicere
circumstantibus quoniam hic ex ipsis est
et post pusillum iterum.qui stabant
dicebant uere ex illis es
7ο
71
etenim galilaeus es. ad ille coepit
ενβλεψασα λεγει αυτω· συ μετα του ιηυ
του ναζoρηνου ησθα. ο δε ηρνησατο λεγων
ουτε οιδα ουτε ηπισσαμαι τι λεγεισ
ρας : εξηλθεν εξω εισ την προσαυλης
και αλεκτωρ εφωνησεν
παλιν δε ειδουσα αυτον η παιδισκη
ο δε παλιν ηρνησατο· και ηρξατο λεγειν
τοισ παρεστηκοσιν • οτι και αυτοσ εξ αυτων εστι
και μετα μεικρον παλιν' οι παρεστηκοτεσ
ελεγον αληθωσεξ αυτων ει
και γαρ γαλιλαιοσ ει· ο δε ηρξατο
αναθεματειζειν και λεγειν
οτι ουκ οιδα τον ανθρωπον ον λεγεται
και ευθεωσ εκ δευτερου
αλεκτωρ εφωνησεν
ροζ : και ανεμνήσθη ο πετροσ
το ρημα ο ειπεν την
ροη : και ηρξατο κλαιειν» και ευθεωσ πρωι
συνβουλιον εποιησαν οι αρχιερεισ
μετα των πρεσβυτερων και των γραμματεω
και ολον το συνεδριον
ραθ: και δησαντεσ τον ιην απήγαγον
εισ την αυλην • και παρεδωκαν πειλατω
deuotare et dicere
quia nescio hominem istum
quem
dicitis
72
et statim secundo
gallus cantauit
et rememoratus est petrus
XV. I
uerborum quod dixerat illi ihs
et coepit flere. et confestim mane
consilium fecerunt.summi sacerdotes
cum senioribus et scribis
et uniuerso concilio
et uinctum ihm duxerunt
in atrium.et tradiderunt pilato
et interrogauit eum pilatus
σ
:
και επηρώτησεν αυτον οπειλατοσ
2
tu es rex iudaeorum
σ
σα
συ ει ο βασιλευση των ιουδαιων
και αποκριθεισ αυτω λεγει συ λεγε ισ
et respondens dixit illi tu dicis
σα:
και κατηγορουσιν αυτου
et accusabant eum
3
4
οι αρχιερεισ πολλα · ο δε πειλατοσ
επηρώτησεν αυτον παλιν λεγων
ουκ αποκρεινη ουδεν.
summi sacerdotes multa . pilatus autem
interrogauit eum iterum dicens
non respondis quid quam
uides quanti te accusant
ihs autem nih il amplius respondit
ita ut miraretur pilatus
(Fol. 343 α.)
ιδε ποσα σου κατηγορουσιν
Ο δε ιησ ουκετι ουδεν απεκριθη
ωστε θαυμαζειν τον πειλατον
(Fol. 342 6.)
5
Capp. XIV. 67-XV. 5.
ΚΑΤ ΜΑΡΚΟΝ
321
SEC MARC
σβ: κατα δε την εορτην
XV. 6
per diem autem festum
απεαυεν αυτοισ
dimittere solebat illis
unum ex uinctis quemcum quae pet issent
erat autem qui dicebatur barabbas
7
ενα δεσμειον ον αν ητουντο
σY : ην δε ο λεγομενοσ βαραββασ
μετα των στασιαστων δεδεμενοσ
οιτινεσ εν τη στασει· πεποιηκεισαν φονον
και αναβασ ολοσ ο οχλοσ ηρξατο αιτεισθαι αυτο 8
et cum seditiosis uinctus
καθωσ αει εποιει αυτοισ
qui in seditione fecerat homicidium
et ascendit tota turba.et coepit rogare eum
sic ut semper faciebat eis
pilatus autem respondens ait illis
uultis dimittam regem
iudaeorum
sciebat enim quod per inuidiam
9
ΙΟ
tradidissent eum summi sacerdotes
II
Ο δε πειλατοσ αποκρειθεισ λεγει αυτοισ
θελετε απολυσω» τον βασιλεα των ιουδαιων
σο: ηδι γαρ οτι δια φθονον
παρεδωκαν αυτον οι αρχιερεισ
οι δε αρχιερεισ
επεισαν τω οχλω ϊνα μαλλον
βαραββαν απολυση αυτοισ
σε : Ο δε πειλατοσ αποκριθεισ ειπεν αυτοισ
τι ουν θελεται ποιησω. βασιλει των ιουδαιω
οι δε εκραξαν παλιν λεγοντεσ
principes uero sacerdotum
suaserunt turbas ut magis
barabbam dimitteret eis
pilatus autem respondens ait illis
quid ergo uultis faciam
regem
iudaeorum
12
ad ill i clamauerunt iterum dicentes
13
στον αυτον
ο δε πειλατοσ ελεγεν αυτοισ
14
τι γαρ κακον εποίησεν
οι δε περισσωσ εκραζον στν αυτον
ο δε πειλατοσ απελυσεν αυτοισ τον βαραββαν 15
τον δε την φλαγελλωσασ παρεδωκεν
ινα στη· : οι δε
στρατιωται
απηγαγον αυτον εσω εισ την αυλην
cruci adfige eum
pilatus uero dicebat eis
quid enim mali fecit
ad illi magis clamabant cruci adfige eum
pilatus autem dimisit ill is barabban
ihm autem flagellis caesum tradidit
ut cruci adfigeretur. milites autem
duxerunt eum intus in atrium
σε
16
quod est praetorii
ο εστιν πραιτωριον
και καλουσιν ολην την σπειραν
και ενδυδισκουσιν αυτον πορφυραν
et conuocauerunt totam cohortem
et induerunt eum purpuram
17
και επιτιθεασιν αυτω
ακανθινον στε φανον
et inposuerunt ei
coronam factam de spinis
et coeperunt sal utare eum
18
και ηρξαντο ασπαζεσθαι αυτον
χαιραι βασιλευ των ιουδαιων
(Fol. 343 6.)
habe rex iudaeorum
(Fol. 344 α.)
41
CΑΡ. ΧV. 6-18.
322
MARCUM
KAT MAPK
SEC
και ετυπτoν αυτον καλαμω εισ την κεφαλη ΧV. 19
και ενεπτυον αυτω και οτε εξεδυσαν αυτον
την πορφυραν
et percutiebant eum harundine in caput
et conspuebant eum et posquam exuerunt
20
eum purpuram
et induerunt eum uestimentis suis
και ενεδυσαν αυτον τα ματια
και εξαγουσιν αυτον ϊνα σταυρωσουσιν
et duxerunt eum ut crucifigerent
et angariauerunt simonem
21
και ανγαρευουσιν τον σιμώνα
παραγοντα τον κυρηνεον
transeuntem cyreneum
ερχομενον από αγρου
ueniente de uilla
patre alexandri et rufi
ut tolleret crucem eius
22
τον πατερα αλεξανδρου και ρουφου
ένα
άρη τον σταυρόν αυτου
και αγoυσιν αυτον επι τοπον γολγοθα
ο εστιν μεθερμηνευομενον
κρανιου τοποσ. και εδιδουν αυτω πειν
εσμυρνισμενον οινον • και ουκ ελαβεν
και σταυρωσαντεσ αυτον
διαμεριζονται τα ματια αυτου
βαλλοντεσ κληρον επ αυτα
et perduxerunt eum in locum golgotha
quod est interpraetatum
caluariae locus. et dabant ei bibere
23
murram cum uino. et non accepit
24
et cruci adfixerunt eum
diuiserunt uestimenta eius
mittentes sortem super ea
ην
δε ωρα" γ
25
erat autem hora tertia
et custodiebant eum
και εφυλασσον αυτον
ην δε επιγραφη τησ αιτιασ αυτου
26
Erat autem causa criminis eius
επιγεγραμμενη ουτοσ εστιν
inscriptio hic est
rex iudaeorum
27
et cum eo crucifixerunt duo latrones
ο βασιλεουσ των ιουδαιων
και συν αυτω σταυρουνταιβλησται
ενα εκ δεξιων και ενα εξ ευωνυμων
και οι παραγοντεσ εβλασφημουν αυτον
κεινουντεσ τασ κεφαλασ και λεγοντεσ
unum ad dextram et unum ad sinistram
29
et praetereuntes blasfemabant eum
mouentes capita et dicentes
qui distruit templum
et aedificat illut in tribus diebus
ουα ο καταλυων τον γαον
και οικοδομων ·γ ημεραισ
ταβασ απο του στρυ
σωσον σεαυτόν. καται
salbum te fac et descende de cruce
30
31
et summi sacerdotes. inridentes
alterutrum cum scribis dicebant.alios salbos
και οι αρχιερεισ • ενπεζοντεσ
εισ αλληλουσ μετα των γραμματαιων ελεγον
αλλ
αλλουσ εσωσεν εαυτον ου δυναται σωσαι
ο χρσ ο βασιλευσ ισραηλ
(Fol. 344 6.)
fecit seipsum non potes saluum facere
32
xps rex istrahel
(Fol. 345 α.)
CΑΡ. ΧV, 19-32.
KAT MAPK
323
SEC MARC
XV.
descendat nunc de cruce
καταβατω νυν απο του στρυ
ένα ίδωμεν και πιστευσωμεν αυτω
ut uideamus et credamus ei
και οι συνεσταυρωμένου
ωνιδιζον αυτον και γενομενησ ωρασ.Ε.
et qui simul cum eo adfixi erant
conuiciabantur.et facta est ora sexta
33
tenebrae factae sunt
34
σκοτοσ εγενετο
εφ ολησ τησ γησ εωσ ωρασ·θ
και τη ενατη ωρα • εφωνησεν φωνη μεγαλη
ηλει ηλει λαμα ζαφθανει
ο εστιν μεθερμηνευομενον
θσ
μου εισ τι ωνιδισασ
με
e
ο θσ
μου ο
και τινεσ των παρεστωτων
35
36
ακουσαντεσ ελεγον ηλιαν φωνι ουτοσ
και δραμων εισ" και πλησασ σφογγον
οξουσ επιθεισ καλαμω
αφεσ ειδωμεν ει ερχεται ηλιασ καθελιν αυτο
Ο δε ιησ αφεισ φωνην μεγαλην εξεπνευσεν
per totam terram usque in horam nonam
et hora nona.exclamauit uoce magna
heli heli lama zapthani
quod est interpratatum
ds meus ds meus ut quid me dereliquisti
et quidam de circumstantibus
audientes dixerunt.heliam uocat iste
et adcurrit unus.et plena spongia
aceto et potum dabat ei dicens
sine uideamus si uenit helias et deponit eum
ihs autem missa uoce magna expirauit
et uelum templi scissum est
in duas partes
a summo usque deorsum
uidens autem centurio'qui adstabat ib it
sic eum exclamasse et expirasse
uere hic homo di filius erat
37
38
και το καταπέτασμα του ναου
εσχισθη εισ.β. μερη
β.
απανωθεν εωσ κατω
ίδων δε ο κεντυριων ο παρεστηκωσ εκι
39
ουτωσ αυτον κραξαντα και εξεπνευσεν
αληθωσ ουτοσ ο ανθρωποσ θυ υιοσ ην
ησαν δε και γυναικεσ απο μακροθεν θεωρούσαι
εν αισ ην • μαρια μαγδαληνη
και μαρια ιακωβου του μεικρου
40
erant autem et mulieres a longe uidentes
inter quas erat. maria magdalene
et maria iacobi minoris
και ίωσητοσ μητηρ .
4.Ι
λ
et ioseph. mater
et salome quae cum esset in galilaea
sequebatur eum. et aliae multae
quae simul ascenderant cum illo in hierosolyma
et cum iam sero esset factum
42
και σαλωμη αι και οτε ην εν τη γαλιλαια
ακολουθησαν αυτω και αλλαι πολαι
αι συναναβασαι αυτω εισ ίεροσολυμα
και ηδη οψιασ γενομενησ
επι την παρασκευη·ο εστιν πριν σαββατον
ηλθεν ιωσηφ απο αριμαθιασ
ευσχημων βουλευτησ
(Fol. 345 6.)
quae
erat
parasceue.quod est ante sabbatum
uenit ioseph · ab arimathia
43
diues decurio
(Fol. 346 α.)
CΑΡ. ΧV. 32 - 43.
324
SEC MARC
KAT MAPK
XV.
οσης και αυτοσ προσδεχομενοσ
την βασιλειαν του θυτολμησασ ηλθεν
προσ πειλατον» και ετησατο το πτωμα του την
Ο δε πειλατοσ εθαυμαζεν. ει ηδη ειτεθνηκει
και προσκαλεσαμενοσ τον κεντυριωνα
επηρώτησεν αυτον. ει ηδη τεθνηκει
qui erat et ipse expectans
regnum di.constanter uenit
ad pilatum.et petit corpus ihu
pilatus autem admirabatur si iam obisset
44
et uocans centurionem
και γνουσ παρα του κεντουριωνοσ
45
interrogauit eum :si iam mortuus esset
et cum cognouisset a centurione
donauit corpus eius ioseph
ioseph. autem mercatus sindonem
accipiens eum
inuoluit in sindonem
et posuit eum in monumento
quod erat ex cis um in petra
et aduol apidem
ad osteum monumenti et abiit
47
maria autem magdalene.et maria iacobi
notauerunt locum ubi poneretur
XVI. I
et abeuntes emerunt aromata
ut eum ungerent
2
et ueniunt mane.una sabbati
εδωρήσατο το πτωμα αυτου τω ίωσηφ
ο δε ιωσηφ αγορασασ σινδονα
λαβων αυτον
ενειλησεν εισ την
σινδονα
και εθηκεν αυτον εν τω μνημειω
ο ην λελατομημενον εκ τησ πετρασ
και προσκυλισασ λιθον
επι την θυραν του μνημιου και απηλθεν
η δε μαρια μαγδαληνη» και μαρια ιακωβου
εθεασαντο τον τοπον οπου τεθειται
και πορευθεισαι ηγορασαν αρωματα
ϊνα αυτον αλιψωσιν
και ερχορται πρωι μιασ σαββατου
επι το μνημιον • ανατελλοντοσ του ηλιου
και ελεγον προσ εαυτουσ. τισ ημιoν αποκυλισει
τον λιθον απο τησ θυρασ του μνημιου
ην γαρ μεγασ σφοδρα
και έρχονται και ευρισκουσιν
αποκεκυλισμενον τον λιθον
και εισελθουσαι εισ το μνημιον
νεανισκον ειδον καθημενον
εν τοισ δεξιοισ
περιβεβλημενον στολην λευκην
και εθανβησαν
και λεγει αυτοισο αγγελοσ
η φοβείσθαι τον ιην ζητειται
(Fol. 346 0.)
ad monumentum . oriente sole
3
et dicebant ad inuicem •quis nobis reuoluit
lapidem ab osteo monumenti
erat enim magnus ualde
et ueniunt et inueniunt
reuolutum lapidem
et intrantes in monumentum
5
uiderunt iubenem sedentem
ad dexteram
indutum s tol am candidam
6
et expauerunt
et dixit ill is angelus
nolite timere ihm quaeritis
(Fol. 347 α.)
CAPP, XV. 43--ΧVΙ. 6.
KAT MAPK
325
XVI.
7
τον εσταυρωμενον ηγερθη ουκ εστιν ωδε
ειδετε εκει τοπον αυτου οπου εθηκαν αυτο
αλλα ύπαγεται και ειπατε
τοισ μαθηταισ αυτου και των πετρω
οτι ϊδου προαγωύμασ εισ την γαλιλαίαν
εκει με οψεσθαι καθωσ ειρηκα μειν
και εξελθουσαι εφυγον απο του μνημιου
ειχεν γαρ αυτασ φοβοσ και εκστασισ
και ουδενι ουδεν ίπαν
8
9
εφοβουντο γαρ
αναστασ δε πρωί πρωτη σαββατου
εφανερωσεν πρωτοισ μαρια μαγδαληνη
παρησ εκβεβληκει .ζ. δαιμονεια
εκεινη πορευθεισα • απηγγειλεν αυτοισ
ΙΟ
τοισ μετ αυτου γενομενοισ
πενθουσι και κλαιουσι
[Desunt folia septem et sexaginta, quaternionis
MA tria folia et quaterniones ME—NB totos
complectentia. Quae a cap. XVI. 6 usque ad
v. 15 Latinè, et a v. 15 usque ad Evangelii
finem Graecè et Latinè, a posteriore manu uno
folio scribuntur, huic volumini Appendicis
loco subjicientur.]
κακείνοι ακουσαντεσ οτι ζη
II
και εθεάθη υπ αυτησ. και ουκ επιστευσαν αυτω
και μετά
δε
ταυτα
12
δυσιν εξ αυτων περιπατουσιν
εφανερώθη εν ετερα μορφη
πορευόμενοισ εισ αγ ρον
κακεινοι απελθοντεσ
13
απηγγειλαν τοισ λοιπoισ
ουδε εκεινοισ επιστευσαν
14
ύστερον δε ανακειμενοισ αυτοισ
τοισ ενδεκα εφανερωθη. και ανιδισεν
την απιστιαν αυτων • και σκληροκαρδιαν
οτι τοισ θεασαμενοισ αυτον
εγήγερμενον ουκ επιστευσαν
15
και ειπεν προσ αυτουσ
πορευθεντεσ εισ τον κοσμον
και κηρυξατε το ευαγγελιον
(Fol. 347 6.)
CAP. XVI, 6--15.
326
EPIST IOHANIS ITI
II
12
qui malefacit non uidit dm
demetrio testimonium perhibetur ab omnibus
et ab ipsa ueritate
et nos uero testimonium perhibemus
et scis testimonium nostrum uerum est
13
plura habui scribere tibi
sed nolo
per atramentum
et calamum scribere tibi
14
15
spero enim protinus te uisurum
et os ad os locuturum pax tecum
salutante amici tui
t
saluta amicos nominatim
lllllllllllllllll
epistulae
iohānis
iii
explicit
incipit
actus
apostolorum
(Fol. 415 a.)
.
ΠPAΞIC AΠOCTOΛΩΝ
327
ACTUS APOSTOLORUM
Ι. 1
Τον μεν πρωτον λογον εποιησαμην
περι παντων ωθ εο φιλε
ων ηρξατο ιησ ποιειν τε
και διδασκειν αχρι ησ ημερασ
2
Primum quidem sermonem feci
de omnibus o theofile
quae incoauit ihs facere
et docere usque in eum diem
quem susceptus est quo praecepit apostolis
per spm sanctum quos elegit et praecepit
praedicare euangelium
quibus et praesentiam se uiuum
postquam passus est in multis argumentis
post dies quadraginta
apparens eis et narrans
ea quae sunt de regno di
3
ανελημφθη εντειλαμενοσ τοισ αποστολοισ
δια πνσ αγιου ουσ εξελέξατο και εκελευσε
κηρυσσειν το ευαγγελιον
οισ και παρεστησεν εαυτον ζωντα
μετα το παθειν αυτον εν πολλοισ τεκμηριοισ
τεσσερακοντα ημερων
οπτανομενοισ αυτοισ και λεγων
τασ περι τησ βασιλειασ του θυ
και συναλισκομενοσ μετ αυτων
παρηγγειλεν αυτοισ απο ίεροσολύμων
μη χωριζεσθαι αλλα
περιμενειν
την επαγγελειαν του πατροσ
ην ηκουσα φησιν δια του στοματοσ μου
οτι ιωανησ μεν εβαπτισεν ύδατι
μεισ δε εν πνι αγιω βαπτισθησεσθαι
και ο μελλεται λαμβανειν
ου μετα πολλασ ταυτασ ημερασ
et simul conuiuens cum eis
4.
5
praecepit eis ab hierosolymis
non discedere sed expectare
pollicitationem patris
quam audistis de ore meo
quia iohannes quidem baptizauit aqua
uos aute m spo sancto baptizamini
et eum accipere habetis
non potest multos hos dies
usque ad pentecosten
hi ergo cum conuenissent
interrogabant eum dicentes
dne si in tempore hoc
restituere regnum istrahel
Et dixit ad eos
εωσ τησ πεντηκοστησ
Οι μεν ουν συνελθοντεσ
6
επηρωτων αυτον λεγοντεσ
κε ει εν τω χρόνω τουτω
αποκαταστανεισ εισ την βασιλειαν του ισραηλ
και είπεν προσ αυτουσ
7
ουχύμων εστιν γνωναι
non est uestrum scire
te mpora ut momenta
χρονουση καιρουσ
ουσ ο πατήρ
εθετο εν τη
ίδια εξουσια
αλλα λημψεσθαι δυναμιν
επελθοντοσ του αγιου πνσ εφύμασ
8
quae pater posuit in sua potestate
sed accipietis uirtutem
cum superuenerit santus sps super uos
et eritis mei testes
και εσεσθε
μου μάρτυρεσ
(Fol. 415 6.)
(Fol. 416 α.)
CΑΡ. Ι. Ι8.
328
ACTUS APOSTOL
ΠΡΑΞ. ΑποCΤΟΛΩΝ
1, Ι.
ad
quae hierusalem
εν τε ίερουσαλήμ
και παση τη του δαια και σαμαρια
et omni iudaeae et samaria
και εωσ εσχατου τησ γησ
et usque a d ultimum terrae
καυτα ειποντοσ αυτου
9
Et cum haec dixisset
nubes suscepit eum
et leuatus est ab oculis eorum
το
et ut aspicientes erant in caelo
abe unte eo
νεφελη υπεβαλεν αυτον
και απηρθη απο οφθαλμων αυτων
και ωσ ατενιζοντεσ ησαν εισ τον ουρανον
πορευομενου αυτου
καιϊδου ανδρεσ δυο παρειστηκεισαν αυτοισ
εν εσθητι λευκη οι και ειπαν
ανδρεσ γαλιλαιοι τι εστηκατε
ενβλεποντεσ εισ τον ουρανον
ουτοσο ιησο αναλημφθεισ αφ ύμων
et ecce uiri duo adsistebant eis
II
in ueste candida qui et dixerunt
uiri galilaei qui statis
aspicientes in caelum
iste ihs qui adsumptus est a bobis
sic enim ueniet
quemadmod modum uidistis eum euntem
ουτωσ ελευσεται
ον τροπον εθεασεσθε αυτον πορευ ομενον
in caelum
12
tunc reuersi sunt hierusalem
εισ τον ουρανόν
τοτε υπεστρεψαν εισ ειερουσαλήμ
απο ορουσ του καλουμενου ελεωνοσ
ο εστιν ενγυσ ίερουσαλήμ
σαββατου εχον
οδον
και οτε εισηλθεν ανεβησαν ει το υπερωον
a monte qui uocatur oliueti
qui est iuxta hierusalem
sabbati habens iter
13
Et cum introissent ascenderunt in superiora
ου ησαν καταμενοντεσ
ubi erant commorantes
petrus
et iohannis
iacobus
et andreas
philippus
et thomas
bartholomeus et mattheus
οτε πετροσ
και ιωανησ
ειακωβοσ και ανδρεασ
φιλιπποσ και θωμασ
βαρθολομαιοσ και μαθθαιοσ
ιακωβοσ ο του αλφαιου
σιμων ο ζηλωτησ και ιουδασ ιακωβου
Ουτοι παντεσ ησαν προσκαρτερούντεσ
ομοθυμαδον τη προσευχη
συν ταισ γυναιξιν και τεκνοισ
iacobus
alphei
et iudas iacobi
simon zelotes
14
hi omnes erant perseberantes
unanimes in oratione
cum mulieribus et filiis
et maria matre ihu
και μαρια μητρι του ιηυ
και τοισ αδελφοισ αυτου
(Fol. 416 6.)
et fratribus eius
(Fol. 417 α.)
CΑΡ. Ι, 8-14.
ΠPAΞIC AπocΤΟΛ
329
ACTUS APOSTOLOR
in diebus his cum surrexisset petrus
Εν δε ταισ ημεραισ ταυταισ αναστασο πετροσ Ι. 15
εν μεσω των μαθητων ειπεν
ην γαρο οχλοσ ονοματων επι το αυτο ωσ. ρκ.
ανδρεσ αδελφοι δει πληρωθηναι
16
την γραφην ταυτην ην προειπεν το πνα το αγιο
δια στοματοσ δαυειδπερι toυδα
του γενομενου οδηγου
τοισ συλλαβουσιν τον ιην
οτι κατηριθμημενοσ ην εν ημιν
οσ ελαχε τον κληρον τησ διακονιασ ταυτησ
in medio discipulorum dixit
erat praeterea multitudo nonomnium quasi.cxx.
uiri fratres oportet inpleri
scripturam hanc quam praedixit sps sanctus
per os dauid. de iuda
qui factus est dux
hiis qui adpraehenderunt ihm
qui adnumeratus erat inter nos
et sortitus fuit sortem ministerium huius
17
18
hic
ergo possidit praedium ex mercedem
ουτοσ μεν ουν εκτησατο χωρίον εκ μισθου
τησ
αδικιασ
αυτου
iniustitiae suae
et pronus factus crepauit medius
και πρηνησ γενομενοσ ελακησεν μεσοσ
και εξεχυθη παντα τα σπλαγχνα αυτου
et effusa sunt omnia uiscera eius
Ο και γνωστον εγενετο πασιν
19
et notum factum est omnibus
τοισ κατοικουσιν ϊερουσαλήμ
ωστε κληθηναι το χωριον εκεινο
τη
διαλεκτω αυτων
ακελδαιμαχ
τουτέστιν χωριον αιματοσ
Γεγραπται γαρ εν βιβλω ψαλμων
γενηθητων επαυλισ αυτου ερημοσ
qui inhabitant hierusalem
ita ut uocetur praedium illud
lingua ipsorum acel demach
hoc est praedium sanguinis
Scriptum est enim in libro psalmorum
fiat habitatio eorum deserta
20
και μη η ο κατοίκων εν αυτη
και την επισκοπην αυτου λαβετω ετεροσ
δι ουν των συνελθοντων ημειν ανδρων
2Ι
εν παντί τω χρονώ
et non sit qui inhabitet in ea
et episcopatum illius sumat alius
oportet ergo eorum qui uenerunt nobiscum uiroru
in omni tempore
quoniam introibit et exiuit
ad nos dns ihs xps incipiens
a baptismate iohannen
usquae in diem quo adsumptus est
a nobis testem resurrectionis eius
ωσ εισηλθεν και εξηλθεν
εφημασο κσ ιησ χρσ αρξαμενοσ
απο του βαπτισματοσ ιωανου
εωσ τησ ημερασ ησ ανελημφθη
αφημων μαρτυρα τησ αναστασεωσ αυτου
συν ημειν γενεσθαι ενα τουτων
και εστησεν δυο τωσηφ
τον καλουμενον βαρναβαν
(Fol. 417 6.)
22
23
nobiscum fieri unum istorum
Et statuit duos ioseph
qui cognominatur barnabas
(Fol. 418 α.)
42
CΑΡ. 1. 15236
330
ACTUS APOSTOL
ΠΡΑΞ. ΑποcTOA
Ι.
qui uocatur iustus et matthias
24
et orantes dixerunt
25
οσ επεκλήθη ιουστοσ και μαθθιαν
και προσευξάμενοι ειπαν
κε καρδιογνωστα παντων
αναδειξον ον εξελεξω εκ τουτων των δυο
αναλαβειν τοπον τον τησ διακονιασ ταυτησ
και αποστολησ
αφησ παρεβη ιουδασ
πορευθηναι εισ τον τοπον τον ίδιον
και εδωκαν κληρουσ αυτων
και επεσεν κληροσ επι μαθθιαν
και συψηφισθη μετα των . ιβ. αποστολων
και εγενετο εν ταισ ημερασ εκειναισ
του συνπληρoυσθαι την ημεραν
dne qui corda nosti omnium
designa quem elegisti ex his duobus
unum sumere locum ministerii huius
et apostolatus
a quo transgressus iudas
abire in locum suum
26
VE
II. I
τησ πεντηκοστησ
όντων αυτων παντων επι το αυτο
3
και ειδου εγενετο αφνω εκ του ουρανου ηχοσ
ωσπερ φερομενησ βιαιασ πνοησ
και επληρωσεν παντα τον οικον
ου ησαν καθεζομενοι
και ωφθησαν αυτοισ διαμεριζομεναι γλωσσαι
ωσει πυροσ
και εκαθισαν τε
εφ ενα εκαστον αυτων
και επλησθησαν παντεσπνσ αγιου
και ηρξατο λαλειν ετεραισ γλωσσασ
καθωσ το πνα εδιδου αποφθεγγεσθαι αυτοισ
εν ϊερουσαλημ ησαν κατοικουντεσϊουδαιοι
ευλαβεισ ανδρεσ απο παντοσ εθνουσ
et dederunt sortes suas
et cecidit sors super matthian
et dinumeratus est cum .xii.apostolos
Et factum est in diebus illis
et cum inplerentur dies
pentecostes
erant simul omnes in unum
Et factum est repente caelo echo
tamquam ferretur uiolentus spiritus
et inpleuit totam domum
ubi erant sedentes
et uisae sunt eius diuidi linguae
tamquam ignis et sedit
super unumquem quem eorum
Et inpleti sunt uniuersi spu sancto
et coiperunt loqui aliis linguis
sic ut sps dabat eloqui eis
in ierusalem erant habitantes iudaei
timorati uiri ab omni gente
quae sub caelo sunt
Cumquae facta esset uox haec
conuenit multitudo et consaesae sunt
quiaudiebant unusquisque
loquentes eos lingua sua
obstupescebant autem et admirabantur
(Fol. 419 α.)
4
5
των υπό τον ουρανον
6
γενομενησ δε τησ φωνησ ταυτησ
συνηλθε το πληθοσ και συνεχυθη
και ηκουον εισ εκάστοσ
λαλουντασ ταισ γλωσσαισ αυτων
εξεισταντο δε και εθαυμαζον
(Fol. 418 6.)
7
CAPP. Ι. 23-ΙΙ. 7.
ΠΡΑΞ. 331
Апостол
ΑΠOCTO
ĀCTUS APOSTOL
ΙΙ.
λεγοντεσ προσ αλληλουσ
ουX
ιδου απαντεσ ουτοι εισιν
οι λαλουντεσ γαλιλαιοι.
8
και πωσ ημεισ ακουομεν
εκαστοσ την διαλεκτον ημων
ενη εγεννηθημεν
παρθοι» και μηδοι και ελαμειται
9
οι κατοικουντεσ την μεσοποταμίαν
τουδαιαν και καππαδοκιαν
ΣΟ
ποντον και την ασιαν φρυγιαν
και παμφυλιαν αιγυπτον τε
και τα μερη τησ λιβουησ
τησ κατα κυρηνην και οι επιδημουντεσ
ρωμαιοι ιουδαιοι τε και προσηλυτοι
κρητησ και αραβοι
ακουομεν λαλουντων αυτων
ταισ ημετεραισ γλωσσασ τα μεγαλεια του θυ
εξεισταντο δε παντεσ
και διηπορουν αλλοσ προσ αλλον
επι τω γεγονοτι και λεγοντεσ
1
dicentes ad alterutrum
nonne ecce uniuersi hi sunt
qui locuntur galilaei
et quomo do nos audimus
unus quisque propria lingua nostra
in qua nati sumus
parthi et medi et aelamitae
et qui inhabitant mesopotamiam
iudaeam et cappadociam
pontum et asiam frygiam
et pamphyliam aegyptum
et partes lybiae
qui est circa cyrenen et qui hic demorantur
romani iu daei et proselyti
cretenses et arabi
audiuimus loquentes eos
nostris linguis magnalia di
obstupescebant omnes
et hesitabant alius ad alium
quod factum est et dicentes
quid uult esse hoc
alii uero deridebant dicentes
quia musto isti repleti sunt
Cum stetisset autem petrus
cum decem apostolis
et elebabit primus uocem suam et dixit
uiri iudaei et omnes
qui inhabitant hie rusalem
hoc uobis notum sit
ausilate uerbis meis
non enim sicut uos suspicamini
hii hebrii sunt est enim hora tertia diei
sed hoc est quod dictum est
(Fol. 420 α.)
12
τι θελει τουτο ειναι
13
14
ετεροι δε διεχλευαζον λεγοντεσ
οτι γλευκουσ ουτοι μεμεστωμενοι εισιν
τοτε σταθεισ δε ο πετροσ
συν τοισ δεκα αποστολοισ
επηρεν πρωτοσ την φωνην αυτου και ειπε
ανδρεσ ιουδαιοι και παντεσ
οι κατοικουντεσ γερουσαλήμ
τουτο ημειν γνωστον εστω
ενωτισατε τα ρηματα μου
ου γαρ ωσ μεισ υπολαμβανεται
ουτοι μεθυουσιν ουσησ ωρασ τησ ημερασ :γ:
15
αλλα τουτο εστιν το ειρημένον
16
(Fol. 419 6.)
CAP. II. 7-16.
332
ACTUS APOSTOL
ΠΡΑΞ ΑποCΤΟΛΩΝ
II.
δια του προφητου
Εσται εν ταισ εσχαταισ ημεραισ λεγει κσ
17
per prophetam
Erit in nouissimis diebus dicit dns
effundam spm meum super omnem carnē
et prophetabunt fili eorum
et filias eorum
εκχεω απο του πνσ μου επι πασασ σαρκασ
και προφητευσουσιν οι ϋιοι αυτων
και θυγατερεσ αυτων
και οι νεανισκοι ορασει οψονται
και οι πρεσβυτεροι ενύπνιασθήσονται
και εγ επι τουσ δουλουσ μου
και επιτασ δουλασ μου
et iubenes uisiones uidebunt
et seniores somnia somniabunt
18
et ego super seruos meos
et super ancillas meas
effundam spiritum meum
et dabo prodigia in caelo susum
et signa in terra deorsum
sol conuertetur in tenebris
19
20
et luna in sanguine
prius quam ueniat dies dni magnus
et erit omnis quicumque inuocauerit nomen dni
saluus erit
εκχεω απο του πνσ μου
και δωσω τερατα εν τω ουρανω ανω
και σημεια επι τησ γησ κατω
ο ηλιοσ μεταστρεφεται εισκοτοσ
και η σεληνη εισ αιμα
πριν ελθειν ημεραν κυ την μεγαλην
και εσται πασ οσ αν επικαλεσηται το ονομα του κυ 21
σωθησεται
ανδρεσ ισραηλειται ακουσατετουσ λογουστουτουσ 2.2
μην τον ναζoραιον ανδρα απο του θυ
ασμενον εισημασ
δυναμεσει και τερασι και σημιoισ
οσα εποιησεν δι αυτου ο θα
εν μεσωνύμων καθωσ αυτοι οιδατε
τουτον τη ωρισμενη βουλη
και προγνωσει του θυ εκδοτον λαβοντεσ
δια χειροσ ανομων
προσπηξαντεσ ανειλατε
ον οθσ ανεστησεν λυσασ τασ ωδινασ του αδου 24
καθοτι ουκ ην δυνατον
κρατεισθαι αυτον υπ αυτου
δανειδ γαρ λεγει ει αυτον
25
23
niri istrahelitae audite sermones hos
ihm nazoraeum uirum a do
probatum in nobis
uirtutibus et pro digiis et signis
quae fecit per eum ds
in medio uestrum sicut ipsi scitis
hunc destinato consilio
et prouidentia di auditum accepistis
per manus iniquorum
adfixum interfecistis
quem ds suscitauit solutis amitibus inferioru
quoniam possibile non esset
detineri eum ab ipso
dauid enim dicit in eum
prouidebam dnm meum
in conspectu meo semper
(Fol. 421 α.)
προ ορωμην τον κν μου
ενωπιον μου δια παντοσ
(Fol. 420 5.)
CAP. II, 16-25,
ΠΡΑΞ. ΑποCTOΛ
333
ACTUS APOSTOL
K
II.
26
οτι εδεξιων μου εστιν ίνα μη σαλευθω
δια τουτο ηυφρανθη η καρδια μου
και ηγαλλιασατο η γλωσσα μου
ετι δε και η σαρξ μου
quia a dextra mea est ut non commouear
propterea laetatum est cor meum
et exultauit lingua mea
adhuc autem et caro mea
inhabitauit in spsem
quia non derelinques
animam meam aput inferos
κατασκηνωσει εφ ελπιδει
27
nequae dabis sanctum tuum
οτι ουκ εγκαταλειψεισ
την ψυχήν μου εισ αδην
ουδε δωσεισ τον οσιον σου
ιδειν διαφθοραν
γνωρισασ μοι οδουσ ζωησ
πληρωσεισ με ευφροσυνησ
uidere corruptionem
28
notas fecisti mihi uias uitae
inpleuis me iucunditate
cum facie tua
29
μετα του προσωπου σου
ανδρεσ αδελφοι εξον ειπειν
μετα παρρησιασ προσύμασ
περι του πατριαρχου δανειο
οτι και ετελευτησεν και εταφη
και το μνημίον αυτου εστιν παρ ημίν
30
αχρι τησ ημερασ ταυτησ
προφητησ ουν υπαρχων και ειδων
οτι ορκω ωμασεν αυτω ο θσ
εκ καρπου τησ καρδιασ αυτου
κατα σαρκα αναστησαι τον χρν
και καθισαι επι τον θρονον αυτου
uiri fratres licet mihi dicere
cum fiducia ad uos
de patriaarcha dauid
quia defunctus est et sepultus est
et monumentum eius est aput nos
usque in hunc diem
cum esset autem propheta et sciret
quia iureiurando iurauit ei ds
de fructum de praecordia eius
secundum carne suscitare xpm
collocare super thronum eius
resurrectione xpi
quia neque derelictus est aput inferos
neque caro eius uidit corruptionem
hunc ergo ihn resuscitauit ds
cuius nos omnes testes sumus
dextera ergo di exaltatus
et pollicitationem sps sancti accepta
a patre effudit uobis
quod et uidistis et audistis
non enim dauid ascendit in caelos
(Fol. 422 α.)
αναστασεωσ του χρυ
31
32
33
οτει ουτε εγκαταλειφθη εισ αδου
ουτε η σαρξ αυτου ειδειν δια φθοραν
τουτον ουν την ανεστησεν ο θσ
ου παντεσ ημεισ μαρτυρεσ εσμεν
τη δεξια ουν του θυ ύψωθεισ
και την επαγγελιαν του αγιου πνσ λαβων
παρα του πατροσ εξεχεεν υμειν
ο και βλεπετε και ακουετε
ου γαρ δανειδ ανεβη εισ τουσ ου ρανουσ
(Fol. 421 6.)
34
CΑΡ. ΙΙ. 25-34.
334
ACTUS APOSTOLORUM
ΠΡΑΞ. ΑποCΤΟΛΩΝ
ΙΙ.
35
36
ειρηκεν γαρ αυτοσ
λεγει κσ τω κω μου
καθου εκ δεξιων μου
εωσ θω του εκθρουσ σου
υποποδιον των ποδων σου
ασφαλωσ ουν γεινωσκετω πασο οικοσ ισραηλ
οτι και κν και χρν ο θσ εποιησεν
τουτον ιην ον ϋμεισ εσταυρωσατε
Τοτε παντεσ οι συνελθοντεσ
και ακουσαντεσ κατενυγησαν τη καρδια
και τινεσ εξ αυτων ειπαν
προσ τον πετρον και τουσ αποστολουσ
τι ουν ποιησομεν ανδρεσ αδελφοι
υποδειξατε ημειν
πετροσ δε προσ αυτουσ φησιν
37
38
μετανοήσατε
και βαπτισθητω εκαστοσ υμων
εν τω ονοματι του κυ ιηυ χρυ
εισ αφεσιν αμαρτιων
και λημψεσθαι την δωρεαν του αγιου πνο
ημειν γαρ εστιν η επαγγελια
dixit enim ipse
dixit dns dno meo
sede ad dexteram meam
donec ponam inimicos tuos
scamillum pedum tuorum
pro certo ergo sciat omnis domus istrahel
quia et dnm et xpm ds fecit
hunc ihm quem uos crucifixistis
Tunc omnes qui conuenerant
exaudientes stimulati sunt corde
et quidam ex ipsis dixerunt
ad petrum et ad apostolos
quid ergo faciemus uiri fratres
ostendite nobis
petrus autrus autem ad eos ait
paenitentiam agite
et baptizetur unus quisque uestrum
in nomine dni ihu xpi
in remissione peccatorum
et accipite gratiam sanctum spm
nobis enim est haec repromissio
et filiis nostris
et omnibus qui in longinquo
quos aduocauerit dns ds noster
aliis quoque sermonibus pluribus
contestabatur et exortabatur eos dicens
salui estote ex progenie hanc praua
hi ergo credentes sermoni eius
baptizati sunt
et adiectae sunt in illo die
animae quasi tria milia
et erant perseuerantes in doctrina
apostolorum in hierusalem
(Fol. 423 α.)
39
και τοισ τεκνοισημων
40
41
και πασι τοι εισ μακραν
οσουσ αν προσκαλεσητε κσ ο θσημων
ετεροισ δε λογοισ πλειοσιν
διεμαρτυρατο και παρεκαλει αυτουσ λεγων
σωθητε απο τησ γενεασ ταυτησ τησ σκολιασ
οι μεν ουν πιστευσαντεσ τον λογον αυτου
εβαπτισθησαν
και προσετέθησαν εν εκεινη τη ημερα
ψυχαι ωσει τρισχειλειαι
και ησαν προσκαρτερουντεσ τη διδαχη
των αποστολων εν ϊερουσαλήμ
(Fol. 422 6.)
NT
42
CΑΡ. ΙΙ. 34-42.
ΠPAΞIC AΠOCTOΛΩΝ
335
ACTUS APOSTOLORUM
και τη κοινωνια τη κλασι του αρτου
II.
43
και ταισ προσευχαισ
εγεινετο δε παση ψυχη φοβοσ
πολλα τερατα και σημεια
δια των αποστολων εγεινετο
et in communicatione fractionis panis
et orationibus
nascebatur quoque omni animae timor
multa etiam portenta et signa
per apostolos fiebant
παντεσ τε οι πιστευοντεσ ησαν επι το αυτο
44
omnes etiam credentes erant in unum
et habebant omnia communia
45
et qui possessiones habebant
et facultates distrahebant
46
et
και είχαν πάντα κοινα
και οσοι κτηματα ειχαν
η ύπαρξεισ επιπράσκον
και διαμεριζον αυτα καθημεραν πασι
τοισ αν τισ χρειαν είχεν
παντεσ τε προσεκαρτερουν εν τω ιερω
και κατοικούσαν επι το αυτο κλωντεσ τε αρτο
μετελαμβανον τροφησ εν αγαλλιασει
και αφελοτητι καρδιασ αινουντεσ τον θν 47
και εχοντεσ χαριν προσ ολον τον κοσμον
ο δε κσ προσετιθει τουσ σωζομενουσ
καθημεραν επι το αυτο εν τη εκκλησια
Εν δε ταισ ημερασ ταυταια
III. I
πετροσ και ιωανησ ανεβαινον εισ το ίερον
το δειλεινον επι την ωραν ενατη τη προσευχησ
και ιδου τισ ανηρ χωλοσ εκ κοιλιασ μητροσ αυτου
εβασταζετο ον ετιθουν καθημεραν
προσ την θυραν του ιερου
την λεγομενην ωραιαν
του αιτειν ελεημοσυνην παρ αυτων
εισπορευομενων αυτων εισ το ϊερον
ουτοσ ατενισασ τοισ οφθαλμοισ αυτου
και ιδων πετρον και ιωανην
μελλοντασ ειναι εισ το ίερον
ηρωτα αυτουσ ελεημοσυνην
Εμβλεψασ δε οπετροσ εισ αυτον
συν ιωανην και ειπεν ατενεισoν εισ ημασ
(Fol. 423 6.)
2
et dispartiebantur ea cottidie omnibus
secundum quod qui op us erat
omnes quoque perseuerantes in templo
per
domos id ipsum capiebant panes
accipientes cibum in exultatione
et simplicitate cordis laudem dicentes do
et habentes gratiam aput totum mundu
dns autem autem adiciebat eos qui salui fiebant
cot tie in unum in ecclesia
in diebus autem ipsis
petrus et iohanes ascendebant in templu
ad uesperum ad horam nonam orationis
et ecce qui dam uir clodus ex utero matris Suae
baiolabatur quem ponebant cot tidie
ad ianuam templi
eam quae dicitur pulchra
ut peteret elemosynam ab his
qui ingrediebantur in templum
hic respiciens ocul is suis
et uidit petrum et iohannen
incipientes introire in templum
rogabat eos elemosynam
intuitus autem petrus in eum
cum iohannen et dixit aspice ad nos
(Fol. 424 α.)
3
4
CAPP. II, 42-III. 4.
336
ACTUS APOSTOT
ΠΡΑΞ ΑΠocΓΟΛΩΝ
ο δε ατενεισασ αυτοιο
1ΙΙ. 5
ad ille adtendebat eos
προσδοκων τι λαβειν παρ αυτων
Ειπεν δε ο πετροσ
6
αργυριον και χρυσιoν ουχ υπαρχει μοι
ο δε
εχω τουτο σοι διδωμι
εν τω ονοματι ιην χρυ του ναζoραιου περιπατει
και πιασασ αυτον τησ δεξιασ χειροσ ηγειρες
και παραχρημα εσταθη
και εσταιρ εωθησαν αυτου
αι βασεισ και τα σφυρα και εξαλλομενοσ εστη
expectans aliquid accipere ab eis
dixit autem petrus
argentum et aurum non est mihi
quod habeo hoc tibi do
in nomine ihu xpi nazorei ambula
et adpraehensum eum dextera manu suscitabit
7
et confestim stetit
et firmatae sunt eius
8
uases et crura et cum exsiluisset stetit
και περιεπατει χαιρομενοσ
και εισηλθεν συν αυτοισ εισ το ίερον
et ambulabat gaudens
et introibit cum eis in templum
αινων τον θν
laudem dans do
και ειδεν
πασο λαοσ αυτον περιπατουντα
9
και αινουντα τον θν
επεγεινωσκον ται αυτον οτι ουτοσ ην
ΙΟ
ο προσ την ελεημοσυνην καθεζομενοσ
επι τη ωρεα πυλη του ιερου
και επλησθησαν θαμβουσ και εκτασεωσ
Et uidit omnis populus eum ambulantem
et laudantem dm
cognoscebantque eum quia hic erat
qui ad elemosynam sedebat
in porta illa pulchra templi
et repleti sunt terroris et stupefactionis
in eo quod contegerat ei
Exeunte autem petrum et iohannen
II
cum eis ibat tenens eos
12
επι τω γεγενημενω αυτω
Εκπορευομενου δε του πετρου και ιωανου
συνεξεπορευετο κρατων αυτουσ
οι δε θαμβηθεντεσ εστησαν
εν τη στοα η καλουμενη σολομωνοσ εκθαμβοι
αποκριθεισ δε ο πετροσ ειπεν προσ αυτουσ
ανδρεσ ισραηλιται τι θαυμαζεται επι τουτω
η ημειν τι ατενιζετε
ωσ ημων τη ίδια δυναμι η ευσεβια
τουτο πεποιηκότων τουτο περιπατειν αυτο
ο θσ αβρααμ. και θσ ίσακ. και θσ ιακωβ
ο θσ των πατέρων ημών
εδοξασεν τον παιδα αυτου την χρν
ον ημεισ παρεδωκατε εισ κρισιν
(Fol. 424 0.)
stupentes autem stabant
in porticum qui uocatur solomonis stupebant
respondens autem petrus dixit ad eos
uiri istrahelitae quid admiramini super hoc
aut nos quid intuemini
quasi nos nostra propria uirtute aut pietate
hoc fecerimus ut ambulet hic
ds abraham et ds isac.et ds iacob
ds patrum nostrorum
clarificauit puerum suum ihm xpm
quem tradidistis in iudicio
(Fol. 425 α.)
13
CΑΡ. ΙΙΙ. 5-13.
ΠΡΑΞ ΑΠoCTOΛ
f s
Апостол
337
ACTUS APOST
και απηρνησασθαι αυτον
III.
et negastis eum
ante faciem pilati
κατα προσωπον πειλατου
του κρειναντοσ εκεινου
cum iudicasset ille
απολυειν αυτον θελοντοσ
dismittere eum uoluit
14
uos autem ipsum sanctum et iustum
grabastis et postulastis uirum homicida
ύμεισ δε τον αγιον και
δικαιον
εβαρυνατε και ητησατε ανδρα φονεια
χαρισθήναι υμειν
τον δε αρχηγον τησ ζωησ απεκτεινατε
donari uobis
15
ον ο θσ
ηγειρεν εκ νεκρών
principem uero uitae interfecistis
quem ds suscitauit a mortuis
quibus nos testes sumus
ου μεισ μαρτυρεσ εσμεν
και επι τη πιστεί του ονοματοσ αυτου
16
et in fide nominis eius
τουτον θεωρειτε και οιδατε
hunc quem uidistis et scitis
consol dauit nomen eius
ότι εστερεωσεν το όνομα αυτου
και η πίστιση
δι
αυτου
εδωκεν αυτω
et fides
que per ipsum est dedit ei
integritatem hanc
την ολοκληριαν ταυτην
coram omnibus uobis
17
'18
απεναντι παντων υμων
και νυν ανδρεσ αδελφοι επισταμεθα
οτι μεισ μεν κατα αγνοιαν επραξατε πονηρο
ωσπερ και οι αρχοντεσ ύμων
ο δε θσ ο προκατηγγειλεν
δια
στοματοσ παντων των προφητων
παθειν τον χρν αυτου επληρωσεν ουτωσ
μετανοησατε ουν και επιστρεψατε
εισ το εξαλειφθηναι τασ αμαρτιασύμων
οπωσ αν επελθωσιν καιροι αναψυξεωσ
19
Et nunc uiri fratres . quia uos
quidem per inorantiam egistis iniquitatem
sicut et principes uestri
ds autem quae praenuntiauit
per os omnium pro phetarum
pati xpm suum inpleuit sic
paenitentiam ergo agite et conuertimini
ad hoc ut deleantur peccata uestra
ut ueniant tempora re frigerii
a facie dmi
et mittat praedestinatum uobis ihm xpm
quem oportet caelum quidem accipere
usque ad tempora restitutionis omnium
quae locutus est ds per os sanctorum suoru
prophetarum
moyses quidem dixit ad patres nostros
quia prophetam uobis suscitauit dns ds uester
(Fol. 426 α.)
από προσώπου του κυ
20
και αποστειλη τον προκεχειρισμενον ύμιν χρν • την
ον δει ουρανον μεν δεξ ασθαι
2Ι
αχρι χρονον αποκαταστασεωσ παντων
ων ελαλησεν ο θσ δια στοματοσ των αγιων αυτου
των προφητων
μωϋσησ μεν ειπεν προσ τουσ πατερασ ημω
οτι προφητην ϋμειν αναστησει κσ ο θσύμω
(Fol. 425 6.)
22
43
CΑΡ. ΙΙΙ. 13--22.
338
ACTUS APOSTOL
ΠΡΑΞ: ΑποCΤΟΛΩΝ
εκ των αδελφων ημων
III.
de fratribus uestris
ωσ εμου αυτου ακουσεσθαι
23
κατα παντα οσα αν λαληση προσύμασ
εσται δε πασα ψυχη ητισ αν μη ακουση
του προφητου εκεινου εξολοθρευθησεται
εκ του λαου και παντεσ οι προφηται απο σαμουηλ 24
και των κατεξησο ελάλησεν
και κατηγγειλαν τασ ημερασ ταυτασ
Υμεισ εσται υιοι των προφητων
25
και τησ διαθηκησ ην ο θσ διεθετο
προσ τουσ πατερασ ημων λεγων προσ αβρααμ
και εν τω σπερματι σου ενευλογηθησονται
tamquam meipsum audietis
secundum omnia quaecumq.locutus fuerit ad uos
erit autem omnis anima quaecumq'non audierit
prophetam illum disperibit
de populo et omnis prophetae a samuel
et eorum qui ordine fuerunt quodquod locuti sunt
et adnuntiauerunt dies hos
Uos estis filii prophetarum
et eius dispositionis quam ds disputauit
ad patres nostros dicens ad abraham
et in semine tuo benedicetur
26
πάσαι αι πατριαι τησ γησ
ύμειν πρωτον ο θσ αναστησασ τον παιδα αυτου
εξαπέστειλεν ευλογουντασ μασ • εν τ αποσ
τρεφειν εκαστοσ εκ των πονηρων μων"
λαλουντων δε αυτων
ι
omnis patriae terrae
uobis primum ds suscitauit puerum suum
misit benedicentem uos
in eo cum abertatur unusquisque a nequitiis suis
loquentib us autem eis
ad populum uerba haec
adsisterunt sacerdotes et sadducaei
IV. I
προσ τον λαον τα ρηματα ταυτα
επέστησαν οι ειερεισ και οι σαδδουκαίοι
καιαπονουμενοι
δια το διδασκειν αυτουσ τον λαον
dolore percussi
eo quod docerent ipsi populum
et adnuntiarent ihm
in resurrectione mortuorum
3
et inmiserunt eis manus
και αναγγελλειν τον ιην
εν τη αναστασει των νεκρων
και επειβαλoντεσ αυτοισ τασ χειρασ
και εθεντο εισ τηρησιν εις την επαυριον
ην γαρ εσπερα ηδη
πολλοι δε των ακουσαντων τον λογον
et posuerunt in adsertionem in crastinu
erant enim uespera ſam
multi uero eorum qui audierunt uerbum
4
επιστευσαν
crediderunt
et factus est numerus uirorum ad quinq.milia
5
και αριθμοσ τε εγενηθη ανδρων ωσ χιλιαδεσε
Εγενετο δε επι την αυριον ημεραν
συνηχθησαν οι αρχοντεσ και οι πρεσβυτεροι
και γραμματεισ εν ϊερου σαλημ
Contigit autem in crastinum diem
congregati sunt principes et seniores
et scribae in hierusalem
και αννασ ο αρχιερευσ
6
et annas pontefex
(Fol. 427 α.)
(Fol. 426 0.)
CAPP. III. 22-IV. 6.
ΠΡΑΞ ΑποCΤΟΛΩΝ
339
ACTUS APOSTOL
και καί φασ. και ΐωναθασ και αλεξανδροσ
IV.
et caifas et io athas et alexander
et quodquod erant ex genere pontificali
και οσοι ησαν εκ γενουσ αρχιερατικου
και στησαντεσ αυτουσ εν μεσω
επυνθανοντο εν ποια δυναμι
7
cum statuisset eos in medio
8
η εν ποιω ονοματι εποιησατε τουτούμεισ
τοτε πετροσ πλησθεισπνσ αγιου
ειπεν προσ αυτουσ αρχοντεσ του λαου
και πρεσβυτεροι του ισραηλ
ει ημεισ σημερον ανακρεινομεθα αφύμω
επ ευεργεσεια ανθρωπου ασθενουσ
interrogabant in qua uirtute
aut quo nomine fec istis hoc uos
tunc petrus inpletus spo sancto
dixit ad eos principes huius populi
et seniores is trahel
si nos hodie interrogamur a uobis
super benefacio hominem infirmum
in quo hic saluus factus est
9
εν τινι ουτοσ σεσωσται
στο
1Ο
notum sit omnibus uobis
γνων εστω πασιν υμειν
και παντι τω λαοϊσραηλ
οτι εν τω ονοματι ιηυ χρυ του ναζωραιου
et omni populo istrahel
quia in nomine xpi ihu nazoraei
quem uos crucifixistis
ον ϋμεισ εσταυρωσατε
ον ο θσ ηγειρεν εκ νεκρων
quem ds sus citauit a mortuis
εν τουτω ουτοσ παρέστηκεν
in ist o hic adsistit
in con spect u uestro sanum
hic est lapis qui praeiectus est a uobis
11
ενωπιον ύμων υγιησ
ουτοσ εστιν ο λιθοσο εξουθενηθεισ υφημω
των οικοδομων
ο γενομενοσ εισ κεφαλην γωνιασ
aedificatoribus
και ουκ εστιν εν αλλω ουδενι
1 2
qui factus est in capud anguli
et non est in alio quondam
nequae aliud est nomen suc caelo
quod datum est hominibus
in
quo oportet salbos fie ri nos
intuentes uero petri fiduciam
et iohannis et adsec uti
13
ου γαρ εστιν ετερον ονομα
υπο τον ουρανο
ο δεδομε νον ανθρωποισ
εν ω δει σωθήναι ημασ
Θεωρουντεσ δε την του πετρου παρρησ ιαν
και ιωανου και καταλαβομενοι
οτι ανθρωποι αγραμματοι εισιν εθαύμαζον
επεγεινωσκον δε αυτουσ οτι συν τω ιηυ ησα
τον ανθρωπον βλεποντεσ
συν αυτων εστωτα τον τεθεραπευμενον
ουδεν
είχον ποιησαι η αντιπειν
καιλευσαντεσ αυτουσ εξω του συνεδριου
απαχθηναι
(Fol. 427 6.)
14
quia homines sine litteris sunt admirabantur
cognoscebant autem eos quia cum ihu erant
hominem quo que conspicientes
cum ipsis stantem illum
que
curatum
nihil habebant contradicere
15
Cum iussissent autem eos extra consilium
habire
(Fol. 428 α.)
CAP. IV. 6--15.
340
ACTUS APOSTOL
ΠΡΑΞ ΑποCΤΟΛΩΝ
ΙV. 16
conferebant ad inuicem dicentes
συνεβαλον προσ αλληλουσ λεγοντεσ
τι ποιησομεν τοισ ανθρωποισ τουτοισ
quid faciamus hominibus istis
quoniam quidem notum signum
factum est per ipsos
omnibus qui inhabitant hierusalem
manifestum est et non possumus negare
sed ut non amplius quid serpiat in pop
ulum
comminemur ergo eis
iam non lo qui in nomine hoc
cuiquam hominum
consentientibus autem omnibus notitia
ότι μεν γαρ γνωστον σημείον
γεγονεναι δι αυτων
πασιν τοισ κατοικουσιν ιερουσαλήμ
φανεροτερον εστιν και ου δυναμεθα αρνισθαι
ϊνα μη επιπλεον τι διανεμηθη εισ τον λαον
επιλησομεθα ουν ουτοισ
μηκετι λαλειν επι τω ονοματι τουτω
μηδενι ανθρωπων
συγκατατιθεμενων δε αυτων τη γνωμη
φωνησαντεσ αυτουσ παρηγγειλαντο
κατα το μη φθεγγεσθαι
μηδε διδασκειν επι τω ονοματι του την
αποκρειθεισ δε πετροσ και ιωανησ
17
18
uocantes eos praeceperunt illis
ne omnino loquerentur
neque docerent in nomine ihu
19
respondens autem petrus et iohannes
dixerunt ad eos
ει
είπον προσ αυτουσ
δικαιον εστιν ενωπιον του θυ υμων ακούει
μαλλον η του
θυ
κρεινάτε
ου δυναμεθα γαρημεισ
α ειδαμεν και ηκουσαμεν λαλειν
οι δε προσαπειλησαμενοι απελυσαν αυτούς
si iustum est in conspectu di uestri audire
magis quam dm iudicate
non possumus enim nos
quae
uidimus et audiuimus loqui
20
2Ι
ad illi etiam comminat dimiserunt eos
μη ευρισκοντεσ αιτιαν το πωσ κολασωνται αυτουσ
nihil inuenientes causam qua punirent eos
δια τον λαον οτι παντεσ
22
23
εδοξαζον τον θν επι τω γεγονοτι
ετων γαρ ην πλειονων •μην ο
πλειονων • μην ο ανθρωποσ
εφ ον γεγονει το σημειον τησ ειασεωσ
απολυθεντεσ δε ηλθον προσ τουσ ίδιουσ
και απηγγειλαν οσα προσ αυτουσ
οι αρχιερεισ και οι πρεσβυτεροι ειπαν
Οι δε ακουσαντεσ και επιγνοντεσ την του θυ ενεργεια 24
ομοθυμαδον ηραν φωνην προσ τον θν
propter populum quoniam omnes
clarificabant dm
super quod factum est
annorum autem erat plurimum.xl.his homo
super quem factum erat hoc signum sanitatis
dismissi autem uenerunt ad suos
et renuntiauerunt quanta ad eos
pontifices et seniores dixerunt
ad illi cum audissent et cognouissent di uirtute
unanimiter autem uocem leuauerunt ad dm
και ειπαν
et dixerunt
Δεσποτα συ ο θσ ο ποιησασ τον ουρανον και την
(Fol. 428 6.)
שניץ
Dne tu es ds qui fecisti caelum et terram
(Fol. 429 α.)
CAP. IV. 15-24.
ΠΡΑΞ: ΑποCΤΟΛΩΝ
341
ACTUS APOSTOL
και την
θαλασσαν και παντα τα εν αυτοισ
IV.
οσ δια πνσ αγιου δια του στοματοσ λαλησασ
25
et mare et omnia quae in eis sunt
qui per spm sanctum per os locutus est
dauid
δανειδ παιδοσ σου
puero tuo
ϊνατι εφρυξαν εθνη
και λαοι εμελετησαν καινα
παρέστησαν οι βασιλεισ τησ γησ
και οι αρχοντεσ συνηχθησαν επι το αυτο
26
quare fremuerunt gentes
et popul i meditati sunt inania
adsisterunt reges terrae
et principes congregati sunt in unū
aduersus dnm et aduersus xpin eius
Collecti sunt enim reuera in ciuitate hac
27
κατα του κυ και κατά του χρ® αυτου
συνήχθησαν γαρ επ αληθειασ εν τη πολει ταυτη
επι τον αγιον σου παιδα την ον εχρεισασ
ηρωδησ τε και ποντιοσ πιλατοσ
συν εθνεσιν και λαοισ ισραηλ
ποιησαιοσα η χειρ σου και η βουλη σου
προωρισεν γενεσθαι
και τα νυν κε εφ ιδε επι τασ αγιασ αυτων
και δοσ τοισ δουλοισ σου
28
super sanctum
puerum
tuum ihm quem unxist
herodes uero et pontius pilatus
cum gentibus et populis istrahel
facere
quaecuma manus tua et uoluntas t
praedestinauit fieri
et nunc sunt dne aspice super minacias eoru
et da seruis tuis
29
30
μετα πασησ παρρησιασ λαλειν τον λογον σου
εν τω την χειρα σου εκτεινειν ισ ίασιν
και σημεια και τερατα γενεσθαι
δια του ονοματοσ του αγιου
παιδοσ σου ιηυ
και δεηθεντων αυτων
εσαλευθη ο τοποσ ενω ησαν συνηγ μενοι
και επλησθησαν απαντεσ του αγιου πνσ
και ελαλουν τον λογον του θυ μετα παρρησιασ
παντι τω θελοντι πιστευειν
31
cum fiducia omni loqui uerbum tuum
in eo cum manum extendas ad curatione
et signa et por tenta fiant
per nomen santi pueri tui ihu
Et cum obse crassent ipsi
commotus est locus in quo erant collecti
et inpleti sunt omnes sancto spo
et loquebatur uerbum di cum fi du cia
omni uolenti credere
n
32
multitudinis autem eorum qui crediderunt
erat cor et anima una
et non erat accusatio in eis ulla
et nemo quicquam ex eo quo d possidebant
του δε πληθουσ των πιστευσαντων
ην καρδια και ψυχη μια
και ουκ ην διακρισισ εν αυτοισ ουδεμια
και ουδεισ των υπαρχοντων αυτου
ελεγεν ίδιον ειναι
αλλα ην αυτοισ παντα κοινα
και δυναμει μεγαλη
απεδιδουν το μαρτυριoν οι αποστολοι
(Fol. 429 6.)
dicebant suum esse
sed erant eis omnia com munia
33
et uirtute
magna
reddebant testim apostoli
(Fol. 430 α.)
CAP. IV. 24- 33.
342
ACTUS APOSTOL.
τησ αναστασεωσ του κυ ιηυ χρυ
IV.
χαρισ τε μεγαλη ην επι παντασ αυτουσ
ουδε γαρ ενδεησ τισ υπηρχεν εν αυτοισ
resurrectionem dni ihu xpi
Gratia magna erat super eos omnes
nec enim inosp quisquam erat in eis
quod quod possessores erant praediorum
aut domum uendentes
34
όσοι γαρ κτητορεσ ησαν χωρίων
η οικειων υπηρχον πωλουντεσ
ων
αι φεροντεσ τειμασ των πιπράσκο
και ετιθουν παρα τουσ ποδασ των αποστολή 35
διεδιδετο δε ενι εκαστω
καθοτι αν τισ χρειαν ειχεν
τωσηφ δε ο επικληθεισ βαρναβασύπο των αποστολω 36
ο εστιν μεθερμηνευομενον ϋιοσ παρακλησεωσ
κυπριοσ λευειτησ τω γενει
υπαρχοντοσ αυτω χωριον
37
πωλησ ασ ηνεγκε το χρημα
και εθηκεν παρα τουσ ποδασ των αποστολω
ανηρ δε τισ ονοματι ανανιασ
συν σαφφυρα τη γυναικι αυτου
επωλησεν κτημα και ενοσφισατο εκ τησ τιμησ
et adferebant praetia quae ueniebant
et ponebant ad pedes apostolorum
distribuebantur uero singulis
secundum cui que opus erat. ioseph autem
qui cognominatus est barnabas ab apostolis
quod est interpraetatum filius exhorationis
cyprius leuita genere
cum esset ei ager
uenundato eo adtulit hanc pecuniam
et posuit iuxta pedes apostolorum
quidam autem uir nomine ananias
cum sapphira uxore sua
uendidit possessione et subtraxit de praetio
conscia uxore sua
et cum adtulissent partem quandam
iuxta pedes apostolorum posuit
dixit autem petrus ad ananian
ut quid adinpleuit satanas cor tuum
mentiri te spiritui sancto
et intercipere te ex praetium praedii
V. 1
2
συνειδυϊασ και τησ γυναικαικοσ
3
και ενεγκασ μεροσ τι
παρα τουσ ποδασ των αποστολων εθετο
Ειπεν δε
πετροσ προσ ανανιαν
δια τι επληρωσεν ο σατανασ την καρδιας σου
ψευσασθαι σε το αγιον πνα
και νοσφισασθαι σε απο τησ τειμησ του χωριού
ουχι μεσον σοι εμενες
4
nonne manens tibi manebat
και πραθεν εν τη εξουσια ύπηρχεν
τι οτι εθoυ εν τη καρδια σου
et destractum in tua potestate erat
quid utique posuisti in corde tuo
facere dolose rem istam
non es mentitus hominibus sed do
5
audies autem ananias sermones hos
ποιησαι πονηρον τουτο
ουκ εψευσου ανθρωποισ αλλα τω θω
ακουσασ δε ανανιασ τουσ λογουσ τουτουσ
παραχρημα πεσων εξεψυξεν
και εγενετο φοβοσ μεγασ
(Fol. 43o 6.)
ΝΔ
subito cum cecidisset obriguit
et factus est timor magnus
(Fol. 431 α.)
CAPP. IV. 33-V. 5.
ΠΡΑΞ. ΑποCΤΟΛΩΝ
343
ACTUS APOSTOLOR
επι παντασ τουσ ακουοντασ
V.
super omnes qui audiebant
6
cum surrexissent autem iubenes inuoluerunt eu
et cum extulissent sepelierunt
factum est quasi horarum trium spatium
7
et uxor eius nesciens
quod factum erat intro ibit
8
Dixit autem ad eam petrus dic mihi
si tanti praedium uendedistis
ανασταντεσ δε οι νεωτεροι συνεστιλαν αυτο
και εξενεγκαντεσ εθαψαν
εγενετο δε ωσ ωρων • γ. διαστεμα
και η γυνη αυτου μη
ιδυλα
το γεγονοσ εισηλθεν
Ειπεν δε προσ αυτην o πετροσ επερωτησω σε
ει αρα το χωριον τοσουτου απεδoσθε
η δη ειπεν ναι τοσουτου
ο δε πετροσ αυτην τι οτι
συνεφωνησεν μειν πειρασαι το πν του κυ
ίδου οι ποδεσ των θαψαντων τον ανδρα σου
επι τη θυρα και εξοισουσιν σε
και επεσεν παραχρημα προσ τουσ ποδασ αυτου
και εξεψυξεν
ad illa dixit etiam tantum
9
petrus uero ad eam quid utique
conuenit uobis teptare spm dni
ecce pedes eorum qui sepelierunt uirum tuu
ad ostium et efferente
et ceciditque confestim ad pedes eius
et perobriguit
Cumque introissent iubenes
IO
Εισελθοντεσ δε οι νεανισκοι
ευρόν αυτην νεκραν
inuenerunte am mortuam
et cum ext ulissent
sepelierunt ad uirum suum
και συνστειλαντεσ εξηνεγκαν
και εθαψαν προσ τον ανδρα αυτησ
και εγενετο φοβοσ μεγασ
εφ ολην την εκκλησιαν και επι παντασ
11
Et factus est timor magnus
τουσ ακουοντεσ ταυτα
12
13
δια δε των χειρων των αποστολων εγεινετο σημεια
και τερατα πολλα εν τω λαω
και ησαν ο μοθυ μαδον απαντεσ
εν τω ίερω εν τη στοα τη σολομωνοσ
και ουδεισ των λοιπών ετολμα κολλασθαι αυτοισ
αλλ εμεγαλυνεν αυτουσ ο λαοσ
μαλλον δε προσετιθεντο πιστευοντεσ
14
τω κωπληθι ανδρων τε και γυναικων
ωστε κατα πλατειασ εκφερειν τους ασθενεισ αυτω 15
και τιθεναι επι κλιναριων και κραβαττω
ϊνα ερχομενου πετρου καν η σκια επισκιαση
(Fol. 431 6.)
super totam ecclesiam et super omnes
qui audierunt haec
per manus uero apostolorum fiebant signa
et porte nta multa in populo
et erant pariter uniuersi
in tem in porticum solomonis
nec quisquam ex ceteris curabat adherere eis
sed magnificabat eos populos
magisque adiciebantur credentes
dno multitudo uirorumque et mulierum
ita ut in plateis inferrent infirmos eorum
et ponerent in lectulis et grabattis
ut uenientis petri uel umbra inumbraret
(Fol. 432 α.)
CΑΡ. V. 5--15.
344
ACTUS APOSTOLO
ΠΡΑΞ ΑποCΤΟΛΩΝ
τινι αυ των απηλλασσοντο γαρ
V.
quemcumque illorum et liuerabantur
ab omnem ualetudinem
απο πασησ ασθενιασ
quem habebant unusquisque eorum
conueniebat uero multitudo finium undique
16
ωσ είχεν εκάστοσ αυτων
συνηρχετο δε πληθοσ των περιπολεων
εισ ίερουσαλημ φεροντεσ ασθενεισ
και οχλουμενουσ απο πνευματων ακαθαρτω
in hierusalem ferentes infirmos
και ειωντο παντεσ
et qui uexabantur ab spiritibus in mundis
qui curabantur uniuersi
Cum surrexisset autem pontifex
et omnes qui cum ipso
αναστασ δε ο αρχιερευσ
17
και παντεσ οι συν αυτώ
quae est secta sadducaeorum
18
inpleti sunt aepulationem
et miserunt manus in apostolos
et posuerunt eos in adseruatione publica
et abierunt unusquisque in domicilia
per nocte uero angelus dni
aperuit ianuas carceris
cumque duxisset eos dixit ite
et stantes lo quimini in templo populo
omnia uerba uitae eius
19
η ουσα αιρεσισ των σαδδουκαίων
επλησθησαν ζηλου
και επεβαλον τασ χειρασ επι τουσ αποστολουσ
και ηθεντο αυτουσ εν τηρησει δημοσια
και επορευθη εισ εκαστοσ εισ τα ίδια
τοτε δια νυκτοσ αγγελοσ κυ
ανεωξαν τασ θυρασ τησ φυλακησ
εξαγαγων τε αυτουσ ειπεν πορεύεσθε
και σταθεντεσ λαλειται εν τω ίερω τω λαω
παντα τα ρηματα τησ ζωησ ταυτησ
ακουσαντεσ δε εισηλθον ύπο τον ορθρον
εισ το ίερον και εδιδασκον
παραγενομενοσ δε ο αρχιερευσε και οι συν αυτω
εγερθεντεσ το πρωί
και συνκαλεσαμενοι το συνεδριον
και πασαν την γερουσιαν των ϋιων ισραηλ
και απεστειλαν εισ το δεσμωτηριον αχθηναι αυτουσ
οι δε υπηρεται παραγενομενοι
και ανυξαντεσ την φυλακης
20
cum audissent autem introierunt sub ante luce
21
in templum et docebant
Cumque uenisset pontifex et qui cum ipso
exurgentes ante lucem
et conuocauerunt concilium
et omnem senatum filiorum istrahel
et miserunt ad carcerem adduci eos
22
ministri uero cum uenissent
et aperuissent carcerem
ουκ ευρόν αυτουσ εσω
non inuenerunt eos intus
23
αναστρεψ αντεσ και απηγγειλαν λεγοντεσ
οτι το δεσμωτηριον ευρομεν ενκλεκλεισμενο
εν παση ασφαλια
και τουσ φυλακασ εστωτασ επι των θυρων
(Fol. 432 6.)
reuersi sunt et renuntiauerunt dicentes
quia carcerem inuenimus clusum
in omni dil i gentia
et ugiles stantes ad ostium
(Fol. 433 α.)
CΑΡ. V. 15- 23:
ΠΡΑΞ. ΑποCΤΟΛΩΝ
345
ACTUS APOSTOLOR
V.
aperientes intus neminem inuenimus
24
ut uero audierunt sermones hos
ανοιξαντεσ δε εσω ουδενα
ευρομεν
ωσ δε ηκουσαν τους λογουσ τουτουσ
οτε στρατηγοσ του ιερου και οι αρχιερεισ
διηπορουν περι αυτων τι αν γενηται τουτο
παραγενομενοσ δε τισ απηγγειλεν αυτοισ
οτι ϊδου οι ανδρεσ ουσ εθεσθε εν τη φυλακη
εισιν εν τω ίερω εστωτεσ
2
25
και διδ
ασκοντεσ τον λαον
praetorque templi et ipsi pontefices
haesitabant de eis quidnam fieret de hoc
cum uenisset autem quidam adnuntiauit eis
quia ecce uiri quos posuistis in carcerem
sunt in templo stantes
et docentes populum
tunc cum abisset ipse praetor cum ministris
deducebant eos cum uim
timebant enim populum ne lapidarentur
cumque adduxissent eos statuerunt in concilio
Et interrogauit eos pontefix dicens
denuntiatione praecepimus uobis
26
27
28
τοτε απελθων ο στρατηγοσ συν τοισ υπηρεταισ
ηγαγον αυτουσ μετα βιασ
φοβούμενοι γαρ τον λαον μη λιθασθωσιν
αγαγοντεσ δε αυτουσ εστησαν εν τω συνεδριω
και επηρώτησεν αυτουσ οϊερευσ λεγων
ου παραγγελια παρηγγειλαμεν υμειν
μη διδασκειν επι τω ονοματι τουτω
ίδου πεπληρωκατε την ιερουσαλήμ
τησ διδαχησύμων
και βουλεσθαι εφαγαγειν εφημασ
το αιμα του ανθρωπου εκεινου
πειθαρχειν δε θω μαλλον η ανθρωποισ
Ο δε πετροσ ειπεν προσ αυτουσ
non docere in nomine hoc
ecce inplestis hierusalem
doctrina uestra
29
et uultis adducere super nos
sanguinem hominis huius
obtemperare do oportet magis quam honibus
petrus uero respondit ad eos
ds patrum nost rorum suscitauit ihm
quem uos interfecistis suspensum in ligno
hunc ds ducem et saluatorem
ο θσ των πατερων ημων ηγειρεν την
30
ον ύμεισ διαχειρισασθαι κρεμασαντεσ επι ξυλου
τουτον ο θσ
αρχηγ ον και σωτηρα
31
exaltauit caritate sua
ύψωσεν τη δοξη αυτου
δουναι μετανοιαν τω ισραηλ
και αφεσιν αμαρτιων εν αυτω
dare paenitentiam istrahel
et remiss ionem peccatorum in ipso
et nos ipsi testes sumus
omnium uerborum ho rum
και ημεισ εσμεν μαρτυρεσ
32
παντων των ρημάτων τουτων
και το πνα το αγιον ον εδωκεν ο θσ
et spm sanctum
quem
dedit ds
hiis qui obte mperat ei
ad illi audientes discruciabantur
33
τοισ πιθαρχουσιν αυτω
Οι δε ακουσαντεσ διεπριοντο
και εβουλευοντο ανελειν αυτουσ
(Fol. 433 6.)
et cogitabant interficere eos
(Fol. 434 α.)
44
CΑΡ. V. 23-33.
346
ACTUS APOSTOLORUM
ΠΡΑΞ AπocΤΟΛΩΝ
Ν. 34
αναστασ δε τισ εκ του συνεδριου φαρισαιοσ
ονοματι γαμαλιηλ. νομοδιδασκαλοσ
τιμιοσ παντι τω λαω
cum surrexisset autem quidam in concilio pharisaeus
nomine gamaliel legis doctor
honorabiles apud omnem populum
iussit apostolos foras pusillum facere
dixitque ad principes et concilium
uiri istrahelitae adtendite uobis
εκελευσεν τους αποστολουσ εξω βραχυ ποιησαι
ειπεν τε προσ τουσ αρχοντασ και τουσ συνεδριουσ 35
ανδρεσ ισραηλειται προσεχεται εαυτουσ
επι τοισ ανθρωποισ τουτοισ
τι μελλεται πρασσειν
super istis hominibus
qui d nam incipiatis agere
προ γαρ τουτων των ημερων
36
ante hos enim dies
ανεστη θευδασ λεγων
surrexit theudas dicens
είναι τινα μέγαν εαυτον
esse quendam magnum ipsorum
ω και προσεκλήθη αριθμοσ ανδρων
cui adsensum est numeri uirorum
ωσ τετρακοσίων
αυτου
οσ διελυθη αυτοσ δι
και παντεσ οσοι επιθοντο αυτω
quasi quagringentorum
qui interfectus est
et omnes quodquod obtemperabant ei
facti sunt nihil
:
37
και εγενοντο εισ ουθεν
μετα τουτον ανεστη ιουδασο γαλιλαιοσ
εν ταισ ημερασ τησ απογραφησ
και απεστησεν λαον πολυν οπισω αυτου
κακεινοσ απωλετο και όσοι επιθοντο αυτω
διεσκορπισθησαν
και τα νυν εισιν αδελφοι λεγωύμειν
αποστητε απο των ανθρωπων τουτων
post hunc surrexit iudas galilaeus
in diebus professionis
et alienauit populum post se
et ille periit et qui credebant illi
dispersi sunt
38
et
quae
nunc fratres dico uobis
discedite ab hominibus istis
και εάσατε αυτουσ
et dismittite eos
39
μη μίαναντεσ τασ χειρασ
οτι εαν η εξ ανθρωπων η βουλη αυτη
η το εργον τουτο καταλυθησεται
ει δε εκ θυ εστιν ου δυνησεσθαι καλυσαι αυτουσ
ουτε μεισ ουτε βασιλεισ ουτε τυραννου
απεχεσθαι ουν απο των ανθρωπων τουτω
μηποτε θεομαχοι ευρεθητε
δε
non coinquinatas manus
quia sic erit ab hominibus consilium istud
aut hopus hoc destruetur
si autem a do est non poteritis destruere eos
nec uos nec imperatores nec reges
discedite
ergo
ab hominibus istis
ne forte do repugnantes inueniamini
consenserunt itaquae ei
et cum uocasset apostolos
(Fol. 435 α.)
επειστ
εσ
αυτώ
40
και προσκαλεσαμενοι τουσ αποστολουσ
(Fol. 434 6.)
CΑΡ. V. 34-40.
.
ΠPAΞIC AIoCΤΟΛΩΝ
347
ACTUS APOSTOL
V.
δειραντεσ παρηγγειλαν
μη λαλειν επει το ονοματι του ιηυ
και απελυσαν αυτουσ
caesis eis
eis praeceperunt
non loqui in nomine ihu
et dismiserunt eos
41
Οι μεν ουν αποστολοι επορευοντο χαιροντεσ
απο προσωπου του συνεδριου
οτι ύπερ του ονοματοσ κατηξιώθησαν
ατιμασθήναι πασαν δε
ημεραν εν τω ξερω
και κατ οικον ουκ επαυοντο διδασκοντεσ
apostol i uero ibant gaudentes
a conspectu concilii
quia pro nomine digni habitati sunt
contumeliam pat i omni autem die in templo
et domi non cessabant docentes
42
et euangelizantes dnm ihm xpm
VI. I
in diebus autem istis
multiplicantibus discipulis
facta est murmuratio quae ex grecis erant
aduersus aebraeos
και ευαγγελιζομενοι τον κν την χρν
Εν δε ταυταισ ταισ ημερασ
πληθυνoντων των μαθητων
εγενετο γογγυσμοσ των ελληνιστων
προσ τουσ εβραιουσ
οτι παρεθεωρουντο εν τη διακονια
καθημερινη αι χηραι αυτων
εν τη διακονια των εβραιων
προσκαλεσαμενοι • οι ιβ
το πληθοσ των μαθητων ειπον προσ αυτουσ
quia discupiuntur in ministerio
diurno uiduae ipsorum
in ministerio haebreorum
2
Conuocantes itaque xii
multitudinem discipulorum dixerunt ad eos
non enim placet nobis
derelicto uerbo di
ministrare mens is
ουκ αρεστον εστιν ημειν
καταλειψαντασ τον λογον του
θυ
διακονειν τραπεζαισ
τι ουν εστιν αδελφοι
επισκε ψασθαι εξ ύμων αυτων
ανδρασ μαρτυρου μενουσζ.
πληρεισ πνσ και σοφιασ
3
quid ergo est fratres
prospicite itaque ex uobis
uiros testimonio bono.uii.
ουσ καταστησομεν επι τησ χριασ αυτησ
plenos spu et sapientia
quos constituamus in negotio hoc
nos autem sumus oratione et ministerio
4
ημεισ δε εσομεθα τη προσευχη και τη
διακονια
του λογου προσκαρτερουντεσ
και ηρεσεν ο λογοσ ουτοσ ενωπιον παντοσ
του πληθουσ των μαθητων
και εξελεξαντο στεφανον ανδρα πληρησ πιστεωσ
5
berbi
perseueramus
Et placuit sermo hic in conspectu omni
multitudini dis cipulorum
et elegerunt stephanum uirum plenum fidei
et spiritu sancti
et philippum et prochorum
(Fol. 436 α.)
και πνευματοσ αγ ιου
και φιλιππον
και προχoρον
(Fol. 435 6.)
CAPP. V. 40-VI. 5.
348
ACTUS APOSTOLORUM
ΠΡΑΞ: ΑποCTOR
και νικορα
και τειμώνα
VI.
et nicanorem
et timonem
και παρμένα
και νικολαου
et permenan et nicholaum
proselytum antiocensem
quos statuerunt in conspectu apostolorum
6
cumque orassent
7
προσηλυτον αντιοχεα
ουτοι εσταθησαν ενωπιον των αποστολων
οιτινεσ προσευξάμενοι
επεθηκαν αυτοισ τασ χειρασ
και ο λογοσ του κυ ηύξανεν και επληθυνετο
ο αριθμοσ των μαθητων
εν ξερουσαλημ σφοδρα
πολυστε οχλοσ των ιερεων υπηκουον α τη πιστι
στεφανοσ δε πληρησ χαριτοσ και δυναμεωσ
εποιει τερατα και σημεια μεγαλα εν τω λαω
δια του ονοματοσ κυ την χρυ
αναστησαν δε τινεσ των εκ τησ συναγωγησ τησ
λεγομενησ λειβερτεινων
και κυρηνεων και αλεξανδρεων
και των απο κιλικιασ
συνζητουντεσ τω στεφανω
οιτινεσ ουκ ισχυον αντιστηναι τη σοφια
8
Ε
9
superposuerunt eis manus
et uerbum dni crescebat et multiplicabatur
numerus discipulorum
in hierusalem nimis
multaque turba sacerdotum oboediebant fidei
stephanus uero plenus gratia et uirtute
faciebat portenta et signa magna in populo
per nomen dni ihu xpi
surrexerunt autem quidam qui erant de synagoga
quae
dicitur liuertinorum
et cyrenensium et alexandrinorum
et eorum qui sunt a cilicia
altercantes cum stephano
qui non poterant resistere sapientiae
quae erat in eo et spo sancto in quo loquebatur
quoniam probatur illis ab illo
cum omni fiducia
non potentes autem resistere ueritati
tunc summiserunt uiros qui dicerent
quia audiuimus eum loquentem
uerba blasphema in moysen et in dum
commoueruntque populum
το
τη ουση εν αυτω και τω πνι τω
αγιο
W
ελαλει
δια το ελεγχεσθαι αυτουσ επ αυτου
μετα πασησ παρρησιασ
μη δυναμενοι ου αντοφθαλμειν τη αληθεια
τοτε υπεβαλον ανδρασ λεγοντ σ
'1
ότι ακηκόαμεν αυτου λαλουντοσ
ρηματα βλασφημιασ εισ μωυσης και τον θν
συνεκεινησαν τε τον λαον
12
και τουσ πρεσβυτέρουσα και τουσ γραμματεισ
et seniores et scribas
και επισταντεσ συναρπασαν αυτον
et adgressi adrripuerunt eum
et adduxerunt in concilium
13
et statuerunt testes falsos
και ηγαγον εισ το συνεδριον
και εστησαν μαρτυρασ ψευδεισ
κατα αυτου λεγοντασ
Ο ανθρωποσ ουτοσ ου παυεται ρηματα
λαλω
(Fol. 436 6.)
aduersum eum dicentes
homo hic non cessabit uerba loquens
(Fol. 437 α.)
CΑΡ. VΙ. 5--13-
ΠΡΑΞ. ΑποCTOΛ
349
ACTUS APOSTOL
VI.
aduersus locum sanctum et legem
14
audiuimus enim eum dicentem
quia ihs nazoraeus hic
dest ruet locum istum et mutauit iterum
κατα του τόπου του αγιου και του νομου
ακηκόαμεν γαρ αυτου λεγοντοσ
οτι ιησοναζοραιοσ ουτοσ
καταλυσει τον τοπον τουτον και αλλαξει τα εθη
παρεδωκεν ημειν μωϋσησ
και ητανιζον δε αυτω παντεσ
οι καθημενοι εν τω συνεδριω
και ειδον
το προσωπον αυτου
ωσει προσωπον αγγελου
quos tradidit nobis moyses
et intuiti in eum omnes
15
qui sedebant in concilio
et uiderunt faciem eius
quasi faciem angeli
stans in medio eorum
ait autem pontifex stephano
VII. 1
sic haec sic habent.ad ille dixit
2
εστωτοσ εν μέσω αυτών
Ειπεν δε ο αρχιερευσ τω στεφανω
ει αρα τουτο ουτωσ έχει •
• ο δε εφη
ανδρεσ αδελφη και πατερεσ ακουσατε
ο θσ τησ δοξησ ωφθη τω πατρι ημων
αβρααμ' οντι εν τη μεσοποταμια
uiri fratres et patres audite
ds claritatis uisus est patri nostro
abraham cum esset in mesopotamiam
πρινη κατοικήσαι αυτον
postea quam mortuus esset
in charris et dixit ad eum
εν χαραν και είπεν προσ αυτον
3
εξηλθε απο τησ γησ σου και της συνγενιασ σου
και δευρο ει εισ την γην ην αν σου δειξω
τοτε αβρααμ εξελθων εκ γησ χαλδαιων
exi de terra tua et a cognatione tua
et ueni in terra quamcumq.tibi monstrauero
tunc abraham exibit de terra chaldeorum
4
και κατώκησεν εν χαρραν
et habitauit in charra
κακει ην μετα το αποθανειν τον πατερα αυτου
και μετώκησεν αυτον εισ την γην ταυτην
εισ ην υμεισ νυν κατοικείται
ιο
και οι πατερεσ ημών οι προ ημων
και ουκ εδωκεν αυτω κληρονομιαν εν αυτη
ουδε βημα ποδοσ
αλλ επηγγειλατο δουναι αυτω
et ibi erat post mortem patris sui
et intransmigrauit eum in terram hanc
in
qua uos nunc habitatis
et patres nostri qui ante nos
et non dedit ei possess ionem heredetatis in ea
nec quantum tenet gradus pedis
sed promisit ei dare eam
in possessionem et semini eius
post ipsum quando non esset ei filium
locutus est autem sic ds ad eum
quia erit semen eius peregrinum
in terra aliena et in seruitute redigent eos
(Fol. 438 α.
εισ κατασχεσιν αυτην και τω σπερματι αυτου
μετ αυτόν ουκ οντοσ αυτω τεκνου
ελαλησεν δε ουτωσο θσ
προσ αυτον
6
οτι εσται το σπερμα αυτου παροικον
εν γη αλλοτρια και δουλωσουσιν αυτουσ
(Fol. 437 6.)
CAPP. VI. 13-VII. 6.
350
ACTUS APOSTOLORUM
ΠΡΑΞ AπocΤΟΛΩΝ
και κακώσουσιν έτη
..
VII.
et male tractabunt annis.
CCCC
και το εθνοσω αν δουλευσουσιν
7
et gentem cui seruierint
iudicauo ego
dicit dns
et postea xibunt
et deseruient mihi in loco hoc
8
κρίνω εγω ειπεν ο θσ
και μετα ταυτα εξελεύσοντα
και λατρευ σουσιν μοι εν τω τοπω τουτω
και εδωκεν αυτω διαθηκην περιτομησ
και ουτωσ εγεννησεν τον ίσακ
και περιετεμεν αυτον τη ημερα τη ογδοη
και ο ίσακ τον ιακωβ
και ιακωβ τουσ.ιβ. πατριαρχασ
και οι πατριαρχαι ζηλωσαντεσ τον ιωσηφ
et dedit ei dispositionem circumcisionis
et sic genuit isac
et circumcidit eum die octabo
et isac ipsum iacob
et iacob.xi. patriarchas
et patriarchae hemulati. ioseph
distraxerunt in aegyptum
9
9
απεδoντo εισ αιγ υπτον
και ην
O
θσ
μετ αυτου
et erat ds cum illo
ΙΟ
και εξιλατο αυτον εκ πασων των θλειψεων αυτου
και εδωκεν χαριν αυτω και
σοφιαν
εναντιον φαραω βασιλεωσ αιγυπτου
και κατεστησεν αυτον ηγουμενον επ αιγυπτο
et eripuit eum ex omnibus conflictationibus eius
et dedit ei gratiam et sapientiam
coram farao regae aegypti
et constituit eum in aegyptum
και ολον τον οικον αυτου
et omnem domum suam
Ι
uenit autem famis super omnem terram aegypti
et chanaam .
et conflictatio magna
et non inueniebant utensilia patres nostri
Cum audisset uero iacob.esse frumenta in aegypto
12
misit patres nostros primum
et in secundo
και επιτω
13
recognitus est ioseph •a fratribus suis
et manifestum factum est
ηλθεν δε λειμοσ εφ ολησ τησ αιγυπτου
και χανααν. και θλειψεισ μεγαλη
και ουχ ευρίσκον χορτασ ματα οι πατερεσ ηπω
ακουσασ ουν ιακωβ. οντα σειτια εν αιγυπτω
εξαπέστειλεν τουσ πατερασ ημων πρωτον
δευτερω
ανεγνωρισθη ιωσηφ τοισ αδελφοισ αυτου
και φανερον εγενηθη
τω φαραω το γενοσ του ιωσηφ
αποστειλασ δε ιωσηφ
μετεκαλεσατο ιακωβ.τον πατερα αυτου
και πασαν την συνγενειαν αυτου
εν' ο' και ε.ψυχαισ
κατεβη ιακωβ· εισ αιγυπτον
και ετελευτησεν αυτοσ τε και οι πατερεσ ημω
(Fol. 438 6.)
14
ipsi pharao genus ioseph
cum misisset autem ioseph
accersibit iacob patrem suum
et omnem cognationem eius
in.lxx.et.u.animabus
15
descendit iacob.in aegyptum
et defuctus est ipse que et patres nostri
(Fol. 439 α.)
CΑΡ. VΙΙ, 6--15.
ΠΡΑΞ ΑποCΤΟΛΩΝ
351
ACTUS APOSTOL
VII. 16
a filiis
emmor
και μετηχθησαν εισ συχεν
και ετεθησαν εν τω μνηματι
ωωνησατο αβρααμ τειμησ αργυριου
παρα των ϋιων εμμωρ του συχεμ
καθωσ δε ηγγιζεν ο χρονοσ τησ επαγγελιασ
ησ επηγγειλατο ο θσ τω αβρααμ
ηυξησεν ο λαοσ και επληθυνθη εν εγυπτω
αχρι ου ανεστη βασιλευσ ετεροσ
οσ ουκ εμνησθη του ιωσηφ
και κατασοφισαμενοσ το γενοσ ημων
et translati sunt in sy chem
et positi sunt in sepulchro
quod mercatus est abraham praetio argenti
et sychem
ut uero adpropinquauit tempus promissionis
quam pollicitus est ds ipsi abraham
autus est populus et multiplicatus est in aegypto
donec alius exurrexerit rex
17
C
18
19
qui non meminisset ipsius ioseph
cum iustitias coepisset cum genus nostru
male tractauit patres
ut faceret exponi infantes eorum
εκακωσεν τουσ πατερασ
του ποιειν εκθετα τα βρεφη αυτων
εισ το μη ζωογονεισθε
εν ω καιρω εγεννηθη μωυσησ
ut non educarentur
20
και ην αστιοσ τω θω
οσ ανετραφη μηνασ τρισ
in quo tempore natus esset moyses
et erat eligans do
qui mensibus tribus educatus est
in domo patris eius
cum uero expositus esset secus flumen
sustulit eum filia pharao
et uice fili educauit sibi
2Ι
22
Et eruditus est moyses omni sapientia aegyptioru
εν τω οίκω του πατροσ αυτου
εκτεθεντοσ δε αυτου παρα τον ποταμών
ανειλατο αυτον η θυγατηρ φαραω
ανεθραψατο αυτη εισϋιον
και επεδευθη μωϋσησ πασαν την σοφιαν αιγυπτιω
ην τε δυνατοσ εν λογοισ και εργουσ αυτου
ωσ δε επληρoυτομετησ αυτω χρονοσ
ανεβη επι την καρδιας αυτου
επισκεψασθαι τουσ αδελφουσ αυτου
τoυσιουσ ισραηλ
eratquae potens in sermonibus et operibus suis
23
ad ubi inpletur ei. xl.annorum tempus
ascendit in cor eius
uisitare fratres suos
filios istrahel
και
ίδων τινα αδικου μενον εκ του γενουσ
24
ημυνετο και εποιησεν εκδικησιν
τω καταπονουμενω παταξασ τον αιγυπτιο
και εκρυψεν αυτoν εν τη αμμω
ενομιζον δε συνϊεναι τουσ αδελφουσ αυτου 25
οτι ο θσ δια χειροσ
αυτου
διδωσει
σωτηρίαν αυτοισ
et cum uidisset quendam iniuriari de genere suo
uindicauit et praestitit uindictam ei
qui uexauatur percusso aegyptio
et abscondit eum in harena
arbitrabatur autem intellegere fratres suos
quia ds per manus eius dat salutem ipsis
ad ill i non intellexerunt
οι δε συνηκαν
(Fol. 439 6.)
(Fol. 440 α.)
CΑΡ. VΙΙ. 16--- 25.
352
ACTUS APOSTOL
ΠΡΑΞ. ΑποCTOΛ
τοτε επιουση ημερα ωφθη αυτοισ μαχομενοσ VΙΙ. 26
και ειδεν αυτουσ αδικουντασ
και συναλλασσεν αυτουσ εισ ειρηνην ειπω
τι ποιειτε ανδρεσ αδελφοι
ένατι αδεικειται εισ αλληλουσ
ο δε αδικων τον πλησιον
27
απωσατο αυτον ειπασ
tunc sequenti die uisus est eis litigantibus
et uidit eos iniquitantes
et reconciliauit eos in pacem dicens
quid facitis uiri fratres
ut qui d iniuriam facitis inuicem
qui autem iniuriam faciebat proximo
repulit eum dicens
quis te constituit principem
et iudicem super nos
num quid interficere me uis
quem ad mo dum interfecisti externa die aegyp
ad que ita profugit moyses
in sermone hoc
τισ σε κατεστησεν άρχοντα
28
και δικαστην εφημασ
μη ανελειν με συ θελεισ
ον τροπον ανειλεσ αιχθεσ τον αιγυπτιον
ουτωση και εφυγαδευσεν μωσησ
εν τω λογω τουτω
και εγενετο παροικοσ εν γη μαδιαμ
tium
29
et fuit incola in terram madiam
ου εγεννησεν ϋιουσ δυω
30
και μετα ταυτα πλησθεντων αυτω ετη.μ.
ω φθη αυτω εν τη ερημω του ορου σεινα
αγγελοσ κυ εν φλογιπυροσ βατου
ο δε μωϋσησ ειδων εθαυμαζεν το οραμα
ubi genuit filios duos
et post haec et inpletis annis x7.
uisus est ei in solitudine in monte sina
angelus dni in flamma ignis rubi
moyses enim cum uidisset mirabatur uisum
31
και προσερχομένου αυτου
αι κατανοησαι
cumque ipse accederet et consideraret
dns ait ad eum dicens
O
32
ego sum ds patrum tuorum
ds abraham et ds isac.et ds iacob
Ο κσ ειπεν αυτω λεγων
εγω
θσ των πατερων σου
ο θσ αβρααμ - και θσ. ίσακ. και θσ ιακωβ
έντρομοσ
δε
γενομενοσ μωϋσησ
ουκ ετολμα κατανοησαι
και εγενετο φωνη προσ αυτον
λυσντο υποδημα των ποδων σου
tremibundusque.factus moyses
non audiebat considerare
Et facta est uox ad eum
33
solue calciamentum pedum tuorum
locus enim in quo stas terra santa est
Ο γαρ τοποσ ου έστηκασ γη αγια εστιν
34
intuitus enim uidi
και ιδων γαρ
ίδον
την κακωσιν του λαου του εν εγυπτω
και του στεναγμου αυτού ακηκοα
και κατεβην εξελεσθαι αυτουσ
και νυν δευρο αποστειλω σε εισ αιγυπτον
(Fol. 44o 6.)
mulcationem populi qui est in aegypto
et gemitus eius audiui
et descendi eripere eos
et nunc ueni mittam te in aegyptum
(Fol. 441 α.)
CΑΡ. VΙΙ. 26-34.
ΠΡΑΞ. ΑποCTOΛ
353
ACTUS APOSTOL
τουτον τον μωσης
VII. 35
ον ηρνησαντο ειποντεσ
τισ σε κατεστησεν αρχοντα και δικαστην εφημω
τουτον ο θσ και αρχοντα
και λυτρωτην απεσταλκεν συν χειρι αγγελου
του οφθεντοσ αυτω εν τη βατω
ουτοσ εξηγαγεν αυτουσ
hunc ipsum moysen
quem negauerunt dicentes
quis te constituit principem et iudicem super nos
hunc ds.et principem
et redemptorem misit in manu angeli
qui uisus est ei in rubo
hic e duxit eos
36
Ο ποιησασ τερατα και σημεία
εν γη αιγυπτου και εν υρεθρα θαλασση
και εν τη ερημω ετη
·μ
Ουτοσ εστιν μωϋσησ ο ειπασ τοισ υιοισϊσραηλ 37
προ φητην μειν αναστησει ο θσ
εκ των αδελφων ύμων ωσει εμε
cum fecisset portenta et signa
in aegypto et in rubro mari
et in solitudine per annos.xl.
hic est moyses qui dixit filiis istrahel
prophetam uouis suscitauit ds
de fratribus uestris tamquam me.
ipsum audietis
hic est qui fuit in ecclesia
in solit udine cum angelo
qui loquebatur ei in monte sina
et patribus nostris
qui accipit eloquia uiuentium dare nobis
αυτου ακουεσθε
ουτοσ εστιν ο γενομενοσ εν τη εκκλησια
38
εν τη ερημω μετα του αγγελου
λαλουντοσ αυτω εν τω ορει σεινα
και των πατέρων ημών
οσ εδεξατο λογια ζωντα δουναι ημιν
οτι ουκ ηθελησαν υπηκοοι γενεσθε
cui noluerunt oboedientes esse
39
οι πατερεσ ημων αλλα απώσαντο
patres nostri sed repulerunt
et conuersi s unt cordibus in aegyptum
και απεστραφησαν ταισ καρδιαισ εισ αιγυπτο
Ειπαντεσ τω ααρων ποιησον ημειν θεουσ
40
Dicentes ad aaron fac nobis d eo
οι προπορεύσονται ημων
qui praecedant nos
moyses enim hic
ο γαρ μωϋσησ ουτοσ
οσ εξηγαγεν ημασ εκ γησ αιγυπτου
ουκ οίδαμεν τι γεγονεν αυτω
qui eduxit nos de terra aegypti
nescimus quid contegerit ei
4Ι
et uitulum fecerunt in diebus illis
και εμοσχοποιησαν εν ταισ ημερασ εκειναισ
γα
και απηγoντo θυσιαν τω ειδωλω
et obtulerunt hostiam simulacro
και ηυ φραινοντο
et iucundabantur
in operibus manum suarum
conuertit autem ds et tradidit eos
42
εν τοισ εργοίσ των χειρων αυτών
εστρεψεν δε ο θσ και παρεδωκεν αυτουσ
λατρευειν τη στρατ εια του ουρανού
(Fol. 441 6.)
deseruire exercitui caeli
(Fol. 442 α.)
45
CΑΡ. VΙΙ. 35-42.
354
ACTUS APOSTOLORUM
ΠΡΑΞ. ΑποCΤΟΛΩΝ
VII.
καθωσ γεγραπται εν βιβλω προφητων
μη σφαγια και θυσιασ
sicut scriptum est in libro prophetarum
num quid hostias et sacrificia
obtulisti mihi annis.xl.
in solitudine domus istrahel
προσηνεγκ ατε μοι ετη “μ •
εν τη ερημω οικοσ ισραηλ
και ανελαβετε την σκηνην του μολοχ
και το αστρον του θυ ρεμφαμ
43
τουσ τυπουσ ουσ εποιήσατε προσκυνείν αυτοισ
και μετοικιωύμασ επι
ρη βαβυλωνοσ
η σκηνή του μαρτυρίου ην
44
εν τοισ πατερεσιν ημών εν τη ερημώ
καθωσ διεταξατο λαλων τω μωϋσι
ποιησαι αυτην κατα το πα
υπον ον εορακεν
et adsumpsistis tabernaculum ipsius moloch
et astrum di rempham
figuras quas fecistis adorare eis
et transmigrauo uos in illas partes babylonis
tabernaculum testimonii erat
penes patres nostros in solitudine
sicut disposuit qui loquebatur moysi
facere illud iuxta figuram quam uiderat
quod etiam intro duxerant
patres nostri cum iesum
in possessionem gentium
quas expulit ds
a facie patrum nostrorum
usque ad dies dauit
qui referit gratiam in sconspectu
di
et petiit tabernaculum in uenire
45
ην και εισηγαγον διαδεξαμενοι
οι πατερεσ ημων μετα ίησουν
εν τη κατασχεσει των εθνων
ων εξωσεν ο θσ
απο προσωπου των πατερων ύμων
εωσ των ημερων δανειο
οσ ευρε χαριν ενωπιον του θυ
46
και ητησατο σκήνωμα ευρείν
sedes domui iacob
47
solomon autem aedificauit ei domum
τω οικω ιακωβ
σολομων δε οικοδομησεν αυτω οικον
ο δε ύψιστοσ ου κατοικεί εν χειροποιητοισ
ωσο προφητησ λεγει
ο ουρανοσ μου εστιν θρονοσ
η δε γη υποποδιον των ποδων μου
ποιον oικoν οικοδομησεται μοι λεγεικσ
sed ipse altissimus inhabitauit in manufactis
sicut profeta dixit
caelum est meus thronus
49
terra uero scamillum pedum meorum
qualem do mum ae dificatis mihi dicit dns
aut quis locus requens mea est
η ποιοσ τοποσ τησ καταπαύσεωσ μου εστι
ουχι η χειρ μου εποιησεν παντα ταυτα
50
nonne manus mea fecit haec omnia
51
durae ceruices et incircumcisi
cordib us et auribus
σκληροτράχηλοι και απεριτμητοι
καρδιαισ και τοισ ωσιν
ύμεισ αει τω πνι τω αγιω αντιπιπτεται
καθωσ οι πατερεσ και ύμων
(Fol. 442 6.)
uos semper spo sancto obstitistis
sicut patres uestri et uos
(Fol. 443 α.)
CΑΡ. VΙΙ. 42-5 1.
ΠPAΞIC AIocΤΟΛΩΝ
355
ACTUS APOSTOL
τινα των προφητων ουκ εδιωξαν εκεινοι
VII. 52
quem prophetarum non persecuti sunt illi
και απεκτειναν αυτουσ
et occiderunt eos
estis
53
qui praenuntiauerunt de aduentu iusti
cuius nunc uos proditores et homicidae effecti
qui accepistis legem
in dispositiones angelorum et non custoditis
audientes autem eum discruciabantur
τους προκαταγγελλοντασ περι ελευσεωσ του δικαιου
ου νυν υμεισ προδοται και φονεισ εγενεσθαι
οιτινεσ ελαβετε τον νομον
εισ διαταγασ αγγελων και ουκ εφυλαξατε
ακουσαντεσ δε αυτου διεπριοντο
54
ταισ καρδιαισ αυτων
και εβρυχον τε τουσ οδοντασ επ αυτον
υπαρχων δε πληρησ πνσ αγιου
55
ατενεισασ εισ τον ουρανόν
ειδε δοξαν θυ
και την τον κν εκ δεξιων του θυ εστωτα
cordibus suis
et stridebant dendibus super eum
cumque esset plenus spu sancto
intuitus in caelum uidit gloriam
et ihm dnm ad dexteram di stantem
και ειπεν ϊδου θεωρω τουσ ουρανουσ
56
et dixit ecce uideo caelos
apertos et filium hominis
ηνεωγμενουσ και τον υιον του ανθρωπου
εκ δεξιων εστωτα του θυ
ad dexteram di stantem
κραξαντεσ δε φωνη μεγαλη
Et cum exclamasset uoce magna
57
συνεσχαν τα ώτα αυτων
conpresserunt aures eorum
et inpetum unanimiter fecerunt in eu
58
et eiectum ex tra ciuitatem
lapidabant eum
adque ipsi testes deposuerunt uestimenta sua
ad pedes adulescentes cuiusdam
και ωρμησαν ομοθυ μαδον επ αυτον
και εκβαλοντεσ εξω τησ πολεωσ
ελιθοβολ ουν αυτον
και οι μαρτυρεσ
απεθ εντο τα ειματια αυτων
παρα τoυ σπoδασ νεανιου τινοσ
καλουμενου σαυλου
και ελιθοβολουν τον στεφανον
επικαλουμενον και λεγοντα
κε. ιηυ δεξε το πνα μου θεισ τα γονατα
εκραξεν φωνην μεγαλην λεγων
nomine sauli
59
et lapidabant stephanum
inuocantem et dicentem
60
dne ihu accipe spm meum cumq.posuisset genua
et clamauit uoce magna dicens
dne ne statuas illis peccatum hoc
et cum hoc dixisset dormibit
saulus uero erat consentiens interfecti eius
κε μη στησεισ αυτοισ ταυτην την αμαρτία
και τουτο ειπων εκοιμη θη
σαυλοσ δε ην συνευδοκων τη ανεραισι αυτου VIII. I
Εγενετο δε εν εκεινη τη ημερα
διωγμοσ μεγασ και θλειψεισ
επι την εκκλησιαν την εν ιεροσολυμοισ
(Fol. 443 6.)
facta est itaque in illa die
persecutio magna et tribulat io
super
est in hierosolymis
(Fol. 444 α.)
ecclesiam quae
CAPP, VII. 52 --- VΙΙΙ. Ι.
:
356
ACTUS APOSTOL
ΠΡΑΞ.
ΑποCΤΟΛΩΝ
VIII.
παντεσ δε διεσπαρησαν
κατα τασ χωρασ ιουδαιασ και σαμαριασ
πλην των αποστολων
οι εμειναν εν ϊερουσαλήμ
συγκομισαντεσ τον στεφανον ανδρεσ ευλαβεισ
omnes enim dispersi sunt
per regiones iudaeae et samariae
praeter apostolos
qui manserunt hierusalem
conportauerunt quae stephanum uiri timorati
2
και εποιησαν κοπετον μέγαν επ' αυτω
et fecerunt planctum magnum super eum
Ο δε σαυλοσ ελυμενετο την εκκλησιαν
3
Saulus autem diuastabat ec cles ias
per singulas quae domos ingrediens
trahensque uiros et mulieres
tradebat in carcerem
κατα τουσ οικουσ εισπορευομενοσ
συρων τε ανδρασ και γυναικασ
παρεδιδουσ εισ φυλακης
Οι
μεν ουν διασπαρεντεσ
διηλθον ευαγγελιζομενοι τον λογον
φιλιπποσ δε καλελθων
5
εισ πολιν τησ σαμαριασ
6
εν τω ακουειν αυτουσ
ad illi quidem qui dispersi erant
adnuntiabant euangelizantes uerbum
philippus uero cum uenisset
in ciuitate samariae
praedicabat eis xpm
intendebant autem omnis turbae
his qui dicebantur a philippo
unanimo in eo quo d audierint ipsi
et uidebant signa quae faciebat
a multis enim qui habebant
spiritum in mundum
clamantes uoce magna exiebant
mu lti enim paralysin passi cl o di
rabantur gaudium magnum
fac tum est in ciuitate ill a
7
εκηρυσσεν αυτοισ τον χρν
ωσ δε ηκουον παν οι οχλοι
προσειχον τοισ λεγομενοισ υπο φιλιππου
οντ[0]
και βλεπεις τα σημεια α εποιει
πολλοισ γαρ των εχόντων
πνευματα ακαθαρτα
βοωντα φωνη μεγαλη εξηρχοντο
πολλοι δε παραλελυμενοι χωλοι
εθεραπευοντο
χαρα τε μεγαλη εγενετο εν τη πολει εκεινη
ανης
δε τισ ονοματι σιμων
προϋπαρχων εν τη
πολει
μαγευων
εξε το εθνοσ τησ σαμαριασ
λεγων ειναι τινα εαυτον μεγαν
ω προσεύχον παντεσ απο μεικρου
εωσ μεγαλου λεγοντεσ
Ουτοσ εστιν η δυναμισ του θυ
η καλουμενη μεγαλη προσευχον δε αυτω
(Fol. 444 6.)
cu
8
9
ΙΟ
uiri autem qui dam nomine simon
iampridem erat in ipsa ciuitate magika faciens
et menten auferens gentibus samariae
dicens esse quendam magnum
cui intendebant omnes a pusill o
usque ad magnum dicentes
hic est uirtus di
quae uocatur magna intendebant autem ei
(Fol. 445 α.)
II
CΑΡ. VΙΙΙ. Ι-ΙΙ.
ΠΡΑΞ. ΑπocΤΟΛΩΝ
357
ACTUS APOSTOL
δια το κανω χρονω ταισ μαγιασ
VIII.
propterea quod plurimo tempore magicis rebus
mentem abstulisset eis
εξεστακεναι αυτουσ
Οτε δε επιστευσαν τω φιλιππω
ευαγγελιζομενω περι τησ βασιλιασ του θυ
1 2
και του ονοματοσ ιηυ χρυ
εβαπτιζοντο ανδρεσ τε και γυναικεσ
Ο δε
σιμων και αυτοσ επιστευσεν
13
και βαπτισθεισης
και προσκαρτερων τω φιλιππω
θε
ωρων τε σημεια και δυναμισ μεγαλασ
γεινομενασ εξεισταντο
ακουσαντεσ δε οι εν ιερουσαλήμ
αποστολοι οτι δεδε κται
Cum uero crederent philippo
euangelizantem regnum di
et de nomine ihu xpi
baptizabantur uiri ac mulieres
simon quoque et ipse credidit
et baptizatus est
et adherebat philippo
uidens signa et uirtutes magnas
fieri obstupiscebat
Cum ue ro audissent qui in hierusalem erant
apostoli: quia excepit
samaria uerbum di
14
η σαμαρια τον λογον του θυ
απεστειλαν
προσ αυτουσ
miserunt ad eos
15
petrum et iohannen.qui cum
descendissent orauerunt super eos
πετρον και ϊωανην· οιτινεσ
καταβαντεσ προσαυξαντο περι αυτων
οπωσ λαβω σιν πνα αγιον
ουδεπω γαρ ην επι ουδενα αυτων
ut accipiant spm sanctum
16
non durn enim erat super quemquam eoru
επιπεπτωκοσ
μονον δε βεβαπτισμενοι υπηρχον
17
εισ το ονομα του κυ την χρυ
Τοτε επετιθουν τασ χειρασ επ αυτουσ
και ελαμβανον πνα αγιον
ιδων δε ο σιμων ότι
δια
τησ
επιθεσεωσ
18
των χειρων των αποστολων
διδοται το πνα το αγιόν
inlapsus
tantum autem baptizati e rant
in nomine dni ihu xpi
tunc inponebant manus super eos
et accipiebant spm sanctum
cum uidisset simon quia per in positionem
manum apostolorum
datur sps sanctus
obtulit eis paecunias
rogando et dicendo
date et mihi potestat em hanc
ut cuicumque inposuero et ego manus
accipiat spm sanctum
petrus autem dixit ad eum
(Fol. 446 α.)
19
προσήνεγκαν αυτοισ χρηματα
παρακαλων και λεγων
δοτε καμoι την εξουσιαν ταυτην
ίνα ω αν
επιθω
καγω τασ χειρασ
λαμβανη πνα αγιον
πετροσ δε ειπεν προσ αυτον
(Fol. 445 6.)
20
CAP. VIII. II-20.
358
ΠΡΑΞ ΑποCΤΟΛΩΝ
VIII.
αργυριον συν σοι ειη εισ απωλειαν
χρηματων κτασθαι
οτι την δωρεαν του θυ ενομισασ
δια
ουκ εστιν σοι μερεισ ουδε κληροσ εν τω λογω τουτω 21
η καρδια σου ουκ εστιν ευθεια εναντι του θυ
22
μετανοησον ουν απο τησ κακιασ σου ταυτησ
και δεηθητι του κυ ει αρα αφηθησεται σου
η επινοια τησ καρδιασ σου
ην γαρ πικριασ χολη και συνδεσμω
23
24
αδικιασ θεωρω σε οντα
αποκριθεισ δε ο σιμων ειπεν προσ αυτουσ
παρακαλω δεηθητε μεισ περι εμου προσ τον θν
οπωσ μηδεν επελθη μου
τουτων των κακών ον ειρηκατε μου
25
[Desunt folia octo, quaternionem Nż complec-
tentia. Hiat Codex Latinè Capp. VIII. 20—x.
4 ; Graece Capp. VΙΙΙ. 29 –Χ. 14.]
26
οσ πολλα κλαιων ου διελυμπανεν
οι μεν ουν διαμαρτυραμενοι
και λαλησαντεσ τον λογον του κυ
υπεστρεφον εισ ειεροσολυμα
πολλασ δε κωμασ των σαμαρειτών
ευαγγελιζοντο
αγγελοσ δε κυ ελαλησεν προσ φιλιππον λεγω
αναστασ πορευθητι κατα μεσημβριαν
επι την οδον την καταβαινουσαν
απο γερουσαλημ εισ γαζαν αυτη εστιν ερημοσ
και αναστασ επορευθη
και ιδου ανηρ αιθιοψ• ευνουχοσ δυναστησ
κανδακησ βασιλεισσησ τινοσ αιθιοπων
οσην επι πασησ τησ γαζησ αυτου
εληλυθει προσκυνησων ϊερουσαλήμ
ην τε ύποστρεφων καθημενοσ
27
28
επι του αρματοσ αναγεινωσκων
τον προφητην ίσαϊαν
Ειπεν δε το πνα τω φιλιππω
(Fol. 4460.)
29
NG
CΑΡ. VΙΙΙ. 20-29.
ACTUS APOSTO
359
X. 4
et trepidus factus dixit quid est dne
dixit autem ei orationis tuae
et aelemosynae ascenderunt
in recordatione coram deo
5
et nunc mitte uiros in ioppen
et accersi simonem
qui cognominatur petrus
hic est ospitans aput simonem pellionem
6
cuius est domus iuxta mare
7
ut autem dissit angelus qui loquebatur ei
uocatis duobus famulorum eius
et militem fidelem
ex his qui praesto erant
8
enarrauit illis uisum
9
et misit illos in ioppen
postera autem die iter illis facientibus
et adpropiantibus ciuitati
ascendit petrus in cenaculum
et horabit circa hora sexta
10
factus est autem esuriens
11
et bolebat gustare
praeparantibus uero ipsis
cecidit super eum mentis stupor
et uidit caelum apertum
ex quattuor principiis ligatum
uas quo dam et linteum splendidum
quod differebatur de caelo in terram
et erant omnia quadripedia
et serpentia et uolatilia caeli
Et facta est uox ad eum
I 2
13
petre surge immola et mandu ca
14
ad illi dixit non dne
quoniam num quam manducaui
(Fol. 455 a.)
CAP. X. 4--14,
360
ACTUS APOSTOL
ΠΡΑΞ AπocΤΟΛΩΝ
Χ.
omne com mune et in mundum
παν κοινον η ακαθαρτον
φωνησασ δε παλιν εκ δευτερου προσ αυτον
αο θσ εκαθαρισεν σοι μη κοινου
15
et uox rursum iterato ad eum
quae ds mundauit tu noli communicare
τουτο
δε
εγενετο επι τρισ
16
hoc enim factum est per ter
et adsumptum est ipsum uas in caelum
και ανελημφθη παλιν το σκευοσ εισ τον ουρανο
Ωσ δε εν εαυτω εγενετο διηπορει ο πετροσ
17
Et dum intra se factus est haesitabat petrus
τι αν ει το όραμα
ειδεν
και ειδου οι ανδρεσ οι απεσταλμενοι απο κορνηλιου
quae esset uisio quam uiderat
et ecce uiri qui missi erant a cornelio
inquirentes domum simonis
επερωτησαντεσ την οικίαν του σιμωνοσ
επεστησαν επι τον πυλωνα
adsisterunt ad ianuam
και φωνησαντεσ επυνθανοντο
18
ει σιμων ο επικαλουμενοσ πετροσ
ενθαδε ξενιζεται
Του δε πετρου διενθυ μουμένου
19
et cum clamassent interrogabant
si simon qui cognominatur petrus
hic ospitatur
petro autem cogitante
de uisione dixit ei sps
ecce uiri quaerunt te
sed surge et descende et uade cum eis
nihil dubitant
περί του οραματοσ ειπεν αυτω το πνα
ίδου ανδρεσ ζητουσιν σε
αλλα αναστα καταβηθι και πορευου συν αυτοισ
μηδεν διακρινομενοσ
20
2Ι
οτι εγω
απεσταλκα αυτουσ
Τοτε καταβασο πετροσ προσ τουσ ανδρασ ειπε
ίδου εγω ειμι ον ζητειτε
τι θελεται
η τιση αιτια
δι ην παρεστε
δε ειπον προσ αυτον
quia ego mis i eos
tunc descendens petrus ad ipsos uiros dixit
ecce ego sum quem queritis
quid uultis quae causa propter quam uenistis
ad illi dixerunt ad eum
οι
22
cornelius centurio
κορνηλιοσ τισ εκατονταρχησ
ανηρ δικαιοσ και φοβουμενοσ τον θν
uir iustus et timens dm
testim onio quoque
μαρτυρουμενοσ τε
ύφ ολου του εθνουσ των ιουδαιων
a tota gente iudaeorum
responsum accepit ab angel o sancto
εχρηματισθη ύπο αγγελου αγιου
μεταπεμψασθαι σε εισ τον οικον αυτου
accersire te in domum suam
et audire uerba abs te
και ακουσαι ρηματα παρά σου
23
Τοτε εισαγαγων οπετροσ εξενισεν αυτουσ
τη δε επαύριον αναστασ
εξηλθεν συν αυτοισ και τινεσ των αδελφω
(Fol. 455 0.)
tunc ergo ingressus petrus hospitio excepit eos
ac postera die cum surrexisset
exibit cum e is et qui d am fratrum
(Fol. 456 α.)
CΑΡ. Χ. Ι4--23:
ΠΡΑΞ.
361
Апостол
ACTUS APOSTOT
Χ.
24
qui ab.ioppen simul uenerunt cum eo
postero quoque die ingressus est caesaream
cornelius uero erat expectans eos
et conuocatis cognatis suis
et necessariis amicis sustinuit
απο ίοππην συνηλθαν αυτω
τη δε επαύριον εισηλθεν εισ καισαριαν
ο δε κορνηλιοσ ην προσδεχομενοσ αυτουσ
και συνκαλεσαμενοσ τουσ συνγενεισ αυτου
και τουσ αναγκαιουσ φιλουσ περιεμεινεν
προσεγγιζοντοσ δε του πετρου
εισ την καισαριαν
προδραμων εισ των δουλων
διασαφησεν παραγεγονεναι αυτον
Ο δε κορνηλιοσ εκπηδησασ
25
cum adpropiaret autem petrus
in caesaraeam
praecurrens unus ex seruis
nuntiauit uenisse eum
Cornelius autem exiliens
και συναντήσασ αυτω
et obuius factus est ei
ο δε
26
procidens ad pedes eius adorauit eum
uero petrus leuabit eum dicens
quid facis et ego homo sum quomodo et tu
et introibit et inuenit conuenisse multos
aitque ad eos uos melius scitis
ut nefas sit uiro iudaeo adherere
πεσων προσ τουσ ποδασ προσεκύνησεν αυτο
πετροσ ηγειρεν αυτον λεγων
τι ποιεισ καγω ανθρωποσ ειμι ωσ και συ
και εισελθων τε και ευρεν συνεληλυθοτασ πολλουσ 27
εφη τε προσ αυτουσ υμεισ βελτιον εφιστασθαι 28
ωσ αθεμιστον εστιν ανδριϊουδαιω κολλασθαι
η προσερχεσθαι ανδρι αλλοφυλω
καμoι ο θσ επεδειξεν μηνα κοινον
η ακαθαρτον λεγειν ανθρωπον
διο και αναντιρητωσ ηλθον
μεταπεμφθεισ ύφ υμων
πυνθανομαι ουν τινι λογω μετεπεμψασθαι με
και ο κορνηλιοσ εφη απο τησ τριτησ ημερασ
aut accedere ad allophylum
Et mihi ds ostendit neminem communem
aut immundum dicere hominem
29
propter quod et sine cunctatione ueni
transmissus a uobis
interrogo ergo qua ratione accersisti me
3Ο
Et cornelius ait a nustertiana die
μέχρι τησ αρτι ωράσημην νηστευων
usque in hunc diem eram iaiunans
et nona orauam in domo mea
την ενατην τε προσευχόμενοσ εν τω οίκω μου
έδου
ανηρ εστη ενώπιον μου
και
et ecce uir stetit in conspecto meo
31
in ueste splendida et ait corneli
exaudita est oratio tua
εν εσθητι λαμπρα και φησιν κορνηλιε
εισηκούσθη σου η προσευχη
και αι ελεημοσυναι σου
εμνησθησαν ενωπιον του θυ
πεμψον ουν εισ ίοππην και μετακαλεσαι σιμωνα 32
οσ επικαλειται πετροσ
(Fol. 456 0.)
et aelemosynae tuae
in mente habitae sunt in conspectu di
mitte ergo in ioppen et accersi simonem
qui cognominatur petrus
(Fol. 457 α.)
46
CAP. X. 23-32.
362
ACTUS APOSTOL
ΠΡΑΞ. ΑπocΤΟΛΩΝ
Χ.
ουτοσ ξενιζεται εν οικια σιμωνοσ
βυρσεωσ παρα θαλασσαν
οσ παραγενομενοσ λαλησει σοι
εξαυτησ ου επεμψα προσ σε
παρακαλων ελθειν προσ ημασ
συ δε καλωσ εποιησασ εν ταχει παραγενομενοσ
hic hospitatur in domum simonis
pellionis iuxta mare
qui cum uenerit loquatur tibi
e uestigio ergo misi ad te
rogando uenire te ad nos
33
tu autem bene fecisti in bre ui aduenire
νυν
δου
παντεσημεισ
34
ενωπιον σου ακουσαι βουλομενοι παρα σου
τα προστεταγμενα σοι απο του θυ
ανοιξασ δε το στομα πετροσ ειπεν
επ αληθειασ καταλαμβανομενοσ
οτι ουκ εστιν προσωπoλημπτησο θσ
αλλεν παντι εθνι ο φοβουμενοσ αυτον
και εργαζομενοσ δικαιοσυνης
nunc ergo nos omnes
in conspectu tuo audire uolumus a te
quae praecepta sunt tibi a do
aperiens autem os petrus dixit
in ueritate expedior
quia non est personarum acceptor ds
sed in omni gente qui timet eum
et operatur iustitiam
acceptus est ei
35
5
δεκτοσ αυτω εστιν
uerbum suum misit filiis istrahel
τον γαρ λογον ον απεσταλεν τοισ ιοισ ισραηλ 36
ευαγγελιζομενοσ ειρηνην δια ιηυ χρυ
euangelizare pacem per
ihm
xpm
ουτοσ εστιν παντων κσ
hic est omnium dns
37
μεισ οιδατε το γενομενον καθ ολησ ιουδαιασ
αρξαμενοσ γαρ απο τησ γαλιλαιασ
μετα το βαπτισμα ο εκηρυξεν ιωανησ
μην τον απο ναζαρεθ' ον έχρισεν ο θσ
αγιω πνι και δυναμει
ουτοσ διηλθεν ευ εργετων
uos scitis quid factum est per totam iudaea
cum coepisset enim a galilaea
post baptismum quod praedicauit iohannes
ihm a nazareth quem unxit ds
sancto spo et uirt ute
hic pergressus est benefaciens
38
και ειωμενασ παντασ
et sanans omnes
τουσ καταδυναστευθεντασ υπο του διαβολου
οτι ο θσ ην μετ αυτου
qui obtenebantur a diabolo
quia ds erat cum illo
39
et nos testes eius
και μεισ μαρτυρεσ αυτου
ων εποιησεν εν τε τη χωρα των ιουδαιων
και ιερουσαλημ’ ον και ανειλαν
κρεμασαντεσ επι ξυλου
τουτονο
θσ
ηγειρεν μετα την τριτην ημερα
και εδωκεν αυτω ενφανη γενεσθαι
(Fol. 457 6.)
quae fecit in regione iudaeorum
et hierusalem quem etiam interfecerunt
suspensum in li gno
hunc ds suscitauit post tertium dieum
et dedit ei manifestum fieri
(Fol. 458 α.)
40
CAP. X. 32 ----40
ΠPAΞIC AπocΤΟΛΩΝ
363
ACTUS APOSTOL
ου παντι τω λαω αλλα μαρτυσι τοισ
Χ. 41
προκεχειροτονημενοισ υπο του θυ ημειν
οιτινεσ συνεφ αγομεν
και συνεπιoμεν αυτω και συνεστραφημεν
non om ni populo sed testibus
praedestinatis a do nobis
qui simul manducauimus
et simul bibimus cum eo et conuersi sumus
postquam surrexit a mortuis dies. xl.
Et praecepit nobis praedicare populo
et protestari
quia ipse est qui praestitus est a do iudex
μετα το αναστήναι εκ νεκρων ημερασμ.
42
Και ενετειλατο ημειν κηρυξαιτω λαω
και διαμαρτυρασθαι
οτι ουτοσ εστιν ο ωρισμενοσ υπο του
θυ
κριτησ
ζωντων και νεκρων
τουτω παντεσ οι προφηται μαρτυρουσιν
αφεσιν αμαρτιων λαβειν
δια του ονοματοσ αυτου
uiuorum et mortuorum
43
huic omnes prophetae testimonium peribent
remissionem peccatorum accipere
per nomen eius
παντα τον πιστευοντα εισ αυτον
Ετι λαλουντοσ του πετρου τα ρηματα ταυτα
44
επεσεν το πνα το αγιον επι παντασ
τουσ ακουοντασ τον λογον και εξεστησαν
45
οι εκ περιτομησ πιστοι
οσοι συνηλθον τω πετρω
οτι και επι τα εθνη
η δωρεα του πνσ αγιου εκκέχυται
omnem qui credit in eum
adhuc loquente petro berba haec
cecidit
sps sanctus super omnes
qui audiebant uerbum et obstupefacti sunt
qui erant ex circumcisio fideles
qui simul uenerunt cum petro
quia et super gentes
donum sps sancti effusum est
audiebant enim eos loquentes
praeuaricatis linguis et magnificantes dm
dixit autem petrus
numquid aliquis aquam prohibere potest
ut baptizentur isti
qui spm sanctum acceperunt
ηκουον γαρ αυτων λαλουντων
46
ντον θν
47
πετροσ
μητι το ύδωρ κωλαι τισ δυναται
του μη βαπτισθηναι αυτουσ
οιτινεσ το πνα το αγιον ελαβον
ωσπερ και ημεισ
Τοτε προσεταξεν αυτουσ βαπτισθηναι
sicut et nos
48
XI.I
εν τω ονόματι του κυ ιηυ χρυ
τοτε παρεκαλεσαν αυτον προσ αυτουσ διαμειναι
ημερασ τινασ ακουστον
δε
εγενετο
τοισ αποστολοισ και τοισ αδελφοισ
οι εν τη
πουδαια
(Fol. 458 6.)
tunc praecepit eos baptizari
in nomine dni ihu
Χρι
tunc rogauerunt eum ad eos demorari
dies aliquos audito uero
apostoli et fratres
qui erant in iudaeam
(Fol. 459 α.)
CAPP. Χ. Ι-ΧΙ. Ι.
364
ACTUS APOSTOL
TIPAS ATTOCTON
ΧΙ.
2.
quia et gentes exceperunt uerbum di
quidem ergo petrus per multo tempore
uoluit proficisci in hierosoly ma
et conuocauit fratres
et confirmauit eos multum uerbum
οτι και τα εθνη εδεξατο τον λογον του θυ
Ο μεν ουν πετροσ δια ικανου χρονου
ηθελησαι πορευθηναι εισ ιεροσολυμα
και προσφωνησασ τουσ αδελφουσ
και επιστηριξασ αυτουσ πολυν λογον
ποιου μενοσ δια των χωρων
διδασκων αυτουσ οσ και κατηντησεν αυτοισ
και απηγγιλεν αυτοισ την χαριν του θυ
οι δε εκ περιτομησ αδελφοι διεκρινοντο
προσ αυτον λεγοντεσ
οτι εισηλθεσ προσ ανδρασ ακροβυστιαν εχοντασ
και συνεφαγεσ συν αυτοισ
αρξαμενοσ δε πετροσ εξετιθετο αυτοισ
τα κατεξησ λεγων
εγω ημην εν ϊοππη πολει προσευχομενοσ
faciens per ciuitates
docens eos quia et obuiauit eis
et enuntiauit eis gratia m di
quia erant de circumcisione fratres iudicantes
3
ad eum dicentes
4
quia introisti ad uiros praeputia habentes
et simul manducasti cum eis
incipiens autem petrus exponebat eis
per ordinem dic ens
ego eram in ioppen ciuitate orans
et uidi in mentis stupore uisum
descendere uas quo dam
uelut linteum magnum quattuor principibus
dimittebatur de caelo
5
και
ειδον
εκστασει οραμα
καταβαινον σκευοσ τι
ωσ οθονην μεγαλην τετρασιν αρχαισ
καθιεμενην εκ του ουρανού
και ηλθεν εωσε μου
εισ ην
αθενισασ κατανοουν
6
et uenit usque ad me
in quod intuitus considerabat
et uidi qua dripedes terrae
et uestias et repentia
και ειδον τετραποδα τησ γησ
και τα θηρια και ερπετα
και πετεινα του ουρανού
et uolatilia caeli
Et audiui uocem dicentem mihi
7
surgens petre immola et manduca
8
3
dixit autem absit dne
και ηκουσα φωνην λεγουσαν μοι
αναστα πετρε θυ σον και φαγε
ειπα δε μηδαμωσκε
οτι κοινον η ακαθαρτον
ουδεποτε εισηλθεν εισ το στομα μου
Εγενετο φωνη εκ του ουρανου προσ με
αο θσ εκαθαρισεν συ μη κοινου
τουτο δε εγενετο επι τρισ
και ανεσπασθη παλιν απαντα εισ τον ουρανο
(Fol. 459 6.)
quia commune et in mun dum
numquam introibit in os meum
respondit uero uox de caelo ad me
quae ds mun dauit tu noli communicare
9
ΙΟ
hoc autem factum est per ter
et sublata sunt iterum omnia in caelo
(Fol. 46ο α.)
CΑΡ. ΧΙ. Ι- Ιο.
ΠΡΑΞ: ΑποCTOA
365
ACTUS APOSTOL
και ιδου εξαυτησ γ' ανδρεσ
XI. II
et ecce statim tres uiri
επέστησαν επι την οικιαν
I 2
superuenerunt ad domum
in qua erant. missi a caesarea a d me
et dixit sps mihi simul uenire cum eis
ueneruntque mecum etiam sex fratres isti
et introibimus in domum ipsius uiri
adnuntiauit autem nobis
13
εν η ημεν απεσταλμενοι απο καισαραιασ προσ με
ειπεν δε το πνα μοι συνελθειν αυτοισ
ηλθον συν εμοι και οι εξ αδελφοι ουτοι
και εισηλθομεν εισ τον οικον του ανδροσ
απηγγειλεν δε ημειν
πωσ ειδεν αγγελον εν τω οικω αυτου σταθεντα
και ειποντα αυτω αποστειλον εισ ίοππην
και μεταπεμψ αι σιμωνα
τον επικαλούμενον πετρον
οσ λαλησει ρηματα προσ σε
εν οισ σωθηση συ και πασο οικοσ σου
Εν δε τω αρξασθαι
αρξασθαι με λαλειν αυτοισ
quomo do uidit angelum in domo sua stetisse
et dixisse ei mitte in ioppen
et accersi simonem
Ι4
qui cognominatur petrus
qui loquebatur uerba ad te
in quibus saluus fias et omnis domus tua
Et dum coepisset loqui eis
cecidit sps sanctus super eos
sicut super nos in principium
15
16
recordatus sum uerbum dni sicut dicebat
έπεσεν το πνα το αγιον επ αυτοισ
ωσ και εφημασ εν αρχη
εμνήσθην δε του ρη ματοσ του κυ ωσ ελεγε
ιωαννησ μεν εβαπτισεν ύδατι
ύμεισ δε βαπτισθησεσθαι εν πνα αγιω
ει ουν την ίσην δωρεαν εδωκεν αυτοισ
17
iohannes quidem baptizauit aqua
uos autem baptizamini spo sancto
si autem aequalem donum dedit eis
sicut nobis credentibus in dnm ihm xpm
ego quis eram qui possim prohibere dum
ut non daret eis spm sanctum
ωσ και ημείς πιστεύσασιν επι τον κν την χρν
εγω τισ ημην δυνατοσ κωλυσαι τον θν
του μη
δουναι αυτοισπνα αγιον
πιστευσασιν επ αυτω
credentibus in eum
18
Cum autem audissent haec siluerunt
ακουσαντεσ δε ταυτα ησυχασαν
και εδοξαν τον θν λεγοντεσ
et clarificauerunt dm dicentes
αρα και τοισ εθνεσιν ο θσ
μετανοιαν εισ ζωην εδωκεν
19
οι μεν ουν διασπαρεντεσ απο τησ θλειψεωσ
τησ γενομενησ απο του στεφανου
διηλθον εωσ φοινεικησ
forsitam et gentibus ds
paenitentiam in uitam dedit
illi quidem dispersi a conflictatione
quae facta est sub stephano
transierunt usque pho enicen
et Cyprum
et antio chiam
nemini uerbum loquentes
(Fol. 461 α.)
και κυπρου και αντιοχειασ
μηδενι τον λογον λαλουντεσ
(Fol. 46ο 6,)
CAP. XI. II-19.
366
ĀCTUS APOSTOL
ΠΡΑΞ AπocΤΟΛΩΝ
ει μη μονοισ ιουδαιοισ
XI.
nisi solis iudaeis
Ησαν δε τινεσ εξ αυτων ανδρεσ κυπριοι
20
και κυρηναίοι
οιτινεσ ελθοντεσ εισ αντιοχειαν
Erant autem quidam ex ipsis uiri cyprii
et cyrinenses
qui cum uenissent antiochiam
loquebantur cum craecos
euangelizare dnm ihm xpm
et erat manus dni
multisque numeris cum credidissent
reuersi sunt ad dnm
2Ι
ελαλουν
προσ τουσ ελληνασ
ευαγγελιζομενοι τον κν ιην χρν
ην δε χειρ κυ μετ αυτων
πολυστε αριθμοσ πιστευσασ
επεστρεψεν επι τον κν
ηκουσθη δε ο λογοσ εισ τα ωτα τησ εκκλησιασ
τησ εν ιερουσαλημ περι αυτων
και εξαπέστειλαν βαρναβαν
cum eis
22
auditus est uero hic sermo in auribus ecclesiae
qua e erat in hierusalem de eis
et miserunt barnabant
διελ θειν εωσ τησ αντιοχειασ
23
οσ και παραγενομενοσ
και
ιδων
την χάριν του
θυ
εχαρη
ut iret
usque antiochiam
qui cum uenisset
et uidisset gratiam di gauisus est
et ad orabantur omnes
24
και παρακαλει παντασ
τη προθεσει τησ καρδιασ προσμενειν τω κω
οτι ην ανηρ’ αγαθοσ
και πληρησ πνσ αγιου και πιστεωσ
και προσετέθη οχλοσ ϊκανοσ τω κω
ακουσασ δε οτι σαυλοσ εστιν εισ θαρσον
εξηλθεν αναζητων αυτον
ipso proposito cordis permanere a dnm
quia erat uir uonus
et plenus spo sancto et fidei
et ad posita est turba copiosa ad dnm
25
audiens autem
quo
d saulus est tharso
και ωσ συντυχων παρεκάλεσεν
26
exiit requirere eum
et cum inuenissent depraecabantur
uenire antiochiam
ελθειν εισ αντιοχειαν
contigit uero eis annum totum
οιτινεσ παραγενομενοι ενιαυτον ολον
συνεχυθησαν οχλον ϊκανον
commiscere ecclesiam
και τότε πρωτον έχρηματισεν εν αντιοχεία
et tunc primum nuncupati sunt in antiochia
discipulos christianos
27
in istis autem diebus
οι μαθηται χρειστιανοι
Εν ταυταισ
δε ταισ ημεραισ
κατηλθον απο ίεροσολύμων
προφηται εισ αντιοχειαν
ην δε πολλη αγαλλιασισ
aduenerunt ab hierosoly mis
prophe tae in antiochiam
erant autem magna exultatio
reuertentibus autem nobis
δε ημων
συνεστραμμενων
(Fol. 461 6.)
(Fol. 462 α.)
CAP. XI. 19-27.
ΠΡΑΞ AπocΤΟΛΩΝ
367
ACTUS APOSTOLORUM
ΧΙ. 28
του πνο
εφη εισ εξ αυτων ονοματι αγαβοσ
σημενων
δια
λειμον μεγαν μελλειν εσεσθαι
εφ ολην την οικουμενην
ait unus ex ipsis nomine agabus
significabat per spm
famem magnam futuram esse
in toto orbe terrae
ητισ εγενετο επι κλαυδιου
quae fuit sub claudio
29
discipuli autem sicut prout copiam
singuli autem ipsorum in ministerium mittere.
hiis qui inhabitant in iudaea fratribus
30
quo
d etiam fecerunt cum misissent
οι δε μαθηται καθωσ ευπορουντο ωρισαν
εκαστοσ αυτων εισ διακονιαν πεμψαι
τοισ κατοικου σιν εν τη ιουδαια αδελφοισ
ο και εποιησαν αποστειλαστεσ
προσ τουσ πρεσβυτέρουσ
δια
χειροσ βαρναβα και σαυλου
κατ εκεινον δε τον καιρον
επεβαλεν τασ χειρασ ηρωδησ ο βασιλευσ
ad presbyteros
per manum barnabae et sauli
XII.I
per illum uero temporis
inmisit manus suas herodes rex
κακωσαι τινασ
των απο τησ εκκλησιασ εν τη ιουδαια
και ανειλεν ιακωβον
maletractare quosdam
qui erant ab ecclesia in iu daea
et interfecit iacobum
τον αδελφον ϊωανου μαχαιρα
τουδ αιοισ
Και ιδων οτι αρεστον εστιν τοισ
3
η επιχειρησεισ αυτου επι τουσ πιστουσ
fratrem iohannis gladio
Et cum ui disset quod placeret hoc iudaeis
conpraehensio eius
super
credentes
adiecit adpraehendere et petrum
erant autem dies asy morum
hunc adprehensum posuit in carcerem
traditum quattuor quaternionibus militu
4
προσεθετο συνλαβειν και πετρον
ησαν δε αι ημεραι των αζυμων
τουτον πιασασ εθετο εισ φυλακης
παραδουσ τεσσαρσιν τετραδιοισ στρατιωτων
φυλασσιν βουλομενοσ
μετα το πασχα αναγαγειν αυτον τω λαω
Ο μεν ουν πετροσ ετηρειτο εν τη φυλακη
πολλη δε προσευχη ην
custodire eum uolens
post pascha producere eum populo
Uero petrus custodiebatur in carcere
5
multa uero oratio erat
εν εκτενεία περι αυτου
απο τησ εκκλησιασ προσ τον θν περι αυτου
οτε δε εμελλεν προαγειν αυτον
ηρωδησ τη νυκτει εκεινη
instantissime pro eo
ab ecclesia ad dum super ipso
ad uero cum incipiebat prodocere eum
6
herodes nocte illa
ην οπετροσ κοιμουμενοσ
erat petrus dormiens
inter duos milites
μεταξυ δυο
στρατιωτών
(Fol. 462 6.)
NH
(Fol. 463 α.)
CAPP. XI. 28-XII. 6.
368
ACTUS APOSTOL
TIPAE. ADOCTOR
XII.
ligatus catenis duabus
uigiles autem ante ostium
adseruabant carcerem
7
δεδεμενοσ αλυσεσι δυσιν
φυλακεσ δε προ τησ θυρασ
ετηρουν την φυλακης
και ίδου αγγελοσ κυ επεστη των πετρω
και φωσ επελαμψεν τω οικηματι
νυξασ δε την πλευρας του πετρου
ηγειρεν αυτον λεγων αναστα εν ταχει
και εξεπεσαν αι αλυσεισ εκ των χειρων αυτού
Ειπεν δε ο αγγελοσ προσ αυτον
ζωσαι και υποδησαι τα σανδαλια σου
Et ecce angelus dni adsistit petro
et lux refulgens in illo loco
pungens autem latus petri
suscitauit eum dicens surge cilerius
et ceciderunt eius catenae de manibus
8
dixit autem an gelus ad eum
praecinge te et calciate calciamenta tua
εποιησεν
δε
ουτωσ
fecit autem sic
et dicit ei operi te uestimentum tuum
9
et sequere me
et cum exisset sequebatur
et non sciebat quia uerum est
quo d fiebat per angelum
putabat enim uisum uidere
cum praeterissent primam
ΙΟ
et secundam custodiam
uenerunt ad portam ferream
quae ducit in ciuitatem
και λεγει αυτω περιβαλου το ματιον σου
και ακολουθει μοι
και εξελθων ηκολουθει
και ουκ ηδει οτι αληθεσ εστιν
το γεινομενον δια του αγγελου
εδoκει
γαρ οραμα βλεπειν
δι ελθοντεσ δε
πρωτην
και δευτεραν φυλακης
ηλθον επιτην πυλην την σιδηραν
την φερουσαν εισ την πολιν
ητισ αυτοματη ηνυγη αυτοισ
και εξελθοντεσ κατεβησαν τουσ .ζ. βαθμουσ
και προσηλθαν ρυμην μιαν
και ευθεωσ απεστη ο αγγελοσ
ο αγγελοσ απ αυτου
και ο πετροσ εν εαυτω γενομενοσ ειπεν
νυν οιδα οτι αληθωσ εξαπέστειλεν κσ
τον αγγελον αυτου και εξειλατο με
εκ χειροσ ηρωδου
και πασησ τησ προσδοκειασ
του λαου των ιουδαιων
quae sua sponte aperta est eis
et cum exissent descen derunt septem grados
et processerunt gradum unum
et continuo discessit angelus ab eo
et petrus in se conue rsus dixit
nunc scio quia ue re misit dns
angelum suum et eripuit me
I1
de manibus hero dis
et omni expectationi
populi iudaeorum
και συνειδων ηλθεν επι την οικειαν τησ μαριασ
12
et cum considerasset uenit ad domum mariae
τησ μητρου ιωανου
matris iohannis
(Fol. 4636.)
(Fol. 464 α.)
CΑΡ. ΧΙΙ. 6.---12.
ΠΡΑΞ. ΑποCΤΟΛΩΝ
369
ACTUS APOSTOL
XII.
του επικαλούμενου αρκου
ου ησαν ικανοι συνηθροισμενοι
qui cognominatur marcus
ubi erant copiosi coaceruati
και προσευχόμενοι
et orantes
13
Κρουσαντεσ δε αυτου την θυραν του
προσηλθεν παιδισκη ονοματι ροδη υπακούσαι
και επιγνουσα την φωνην του πετρου
απο τησ χαρασ ουκ ηνυξε τον πυλωνα
και εισδραμουσα δε απηγγειλεν
14
Cumque ipse pulsasset ianuam foris
accessit puella nomine rhode 'respondere
et cum cognouisset uocem petri
a yaudio non aperuit ianuam
et adcurrens autem adnuntiauit
εσταναι πετρον προ του πυλωνοσ
stare petrum ante ianuam
15
ad illi ad eam dixerunt in sanis
ι
ο δε ε γον αυτη μαινη
η δε διεσχυριζετο ουτωσ εχειν
οι δε ελεγον προσ αυτην
τυχον ο αγγελοσ αυτου εστιν
ο δε επεμεν εν κρουων
εξανοιξαντεσ δε και ιδοντεσ αυτον
και εξεστησαν κατασεισ ασ δε αυτοισ
16
ad illa uero perseuerabat ita esse
qui autem dixerunt ad eam
forsitam angelus eius est
ipse uero perseuerabat pulsans
et cum aperuisset uiderunt eunt
et obstupuerunt cum que significasset eis
de manu ut silerent
17
σιν
introiens eterrabit eis
quemadmodum dns eum liuerauit de carcere
τη χειρι ινα σέιγα
εισηλθεν και διηγησατο αυτοισ
πωσ ο κσ αυτον εξηγαγεν εκ τησ φυλακησ
ειπεν δε απανγειλατείακωβω
και τοισ αδελφοισ ταυτα
και εξελθων επορευθη εισ ετερον τοπον
Γενομενησ δε ημερασ
dixit autem renuntiate iacobo
et fratribus haec
et egressus abiit in alium
Ι8
facto autem die
ην ταραχοσ εν τοισ στρατιωταισ
erat turbatio in militibus
19
quid petrus factus esset
herodes uero cum irequisisset eum et non inuenisse
interrogatione habita uigiles
iussit obduci
et cum descendisset a iudaea
τι αρα ο πετροσ εγενετο
ηρωδησ δε επιζητησασ αυτον και μη ευρω
ανακρεινασ τουσ φυλακασ
εκελευσεν απ κ ανθηναι
και κατελθων απο τησ ιουδαιασ
εισ καισαράιαν διατριβεν
ην γαρ θυμομαχων τυριοισ και σιδωνιοισ
οι δε ομοθυμαδον εξ αμφοτερων
των πολεων παρησαν προσ τον βασιλεα
(Fol. 464 0.)
in caesaraeam demorabatur
20
erat enim animus inpugnans tyrios et sidonios
unanimiter autem ab inuice
ciuitates uenerunt ad regem
(Fol. 465 α.)
47
CΑΡ. ΧΙΙ. 12--20.
370
ACTUS APOSTOLOR
ΠΡΑΞ. ΑπocΤΟΛ
XII.
και πεισαντεσ βλαστον τον επι του κοιτωνοσ αυτου
et cum suasissent blasto qui a cubiculo erat
postulabant pacem
propter ne alienarentur regiones eorum de regno
21
constituto autem die
herodes indutus habito regio
et sedi pro tribunali
contentionabatur ad eos
22
ητουντο ειρηνην
διατοτρεφεσθαιτασ χωρασαυτων εκτησ βασιλικησ
τακτη δε ημερα
ο ηρωδησ ενδυσαμενοσ αισθητα βασιλικης
και καθισασ επι του βηματοσ
εδημειγoρει προσ αυτουσ
καταλλαγεντοσ δε αυτου τοισ τυριοισ
ο δε δημοσ επεφωνει
θυ φωναι και ουκ ανθρωπου
παραχρημα δε αυτον επαταξεν αγγελοσ κυ
ανθ ων ουκ εδωκεν δοξαν τω θω
και καταβασ απο του βηματοσ
γενομενοσ κωληκοβρωτου
ετι ζων και ουτωσ εξεψυξεν
Ο δε λογοσ του θυ ευξανε και επληθυνετο
βαρναβασ δε και σαυλοσ
απεστρεψεν αποϊερουσαλήμ
πληρωσαντεσ την
διακονιαν
υνπαραλαβοντεσ τον ίωανην
τον επικληθεντα μαρκον
cum ingratiasset cum tyrios
populus uero adclamabant
di uoces et non hominis
et confestim eum percussit angelus dni
pro eo quod non dedit claritatem do
23
et cum descendisset de tribunal
sed et a bermibus comestus
adhuc uiuens et sic expirauit
Uerbum autem di augebatur et multiplicabatur
24
25
barnabas uero et saulus
reuersi sunt ab hierusalem
συν:
ησαν δε
EV
αντιοχεια
XIII.I
κατα την ουσαν εκκλησιαν
προφηται και διδασκαλοι
impleto ministerio
adsupto iohannen
qui cognominatur marcus
erant autem in antiochia
aput quem erat ecclesiam
prophetae et doctores
in
quo
barnabas et symeon
qui uocatur niger
et lucius cyrenensis manaenque herodis
et tetrarchi conlactaneus et saulus
εν οισ βαρναβαση και συμεων
ο επικαλουμενοσ νιγερ
και λουκειοσ κυρηναιοσ μαναην τε ηρωδου
και τετραρχου συντροφοσ και σαυλοσ
λειτουργουντων δε αυτων τω κω
Deseruientibus autem eis dno
2
και νηστευοντων είπεν το πνα το αγιον
αφορισατε δη μοι τον βαρναβαν και σαυλον
εισ το εργον ο προσκεκλημαι αυτουσ
et ieiunantibus dixit
si
S sanctus
secernite mihi barnaban et saulum
ad opus uocaui eos
τοτε νηστεύσαντεσ
3
tunc cum iaiunassent
(Fol. 465 6.)
(Fol. 466 α.)
CAPP. XII. 20--XIII. 3.
ΠΡΑΞ. ΑποCTOΛ
371
ACTUS APOSTO
XIII.
et orassent omnes
και προσευξάμενοι παντεσ
και επιθεντεσ τασ χειρασ αυτοισ
οι μεν ουν εκπεμφθεντεσ υπο του πνσ αγιου
καταβαντεσ δε εισ σελευκιαν
et inposuissent manus eis
ipsi uero dismissi ab spo sancto
4
descenderunt seleuciam
εκειθεν απεπλευσαν εισ κυπρος
inde uero nauig auerunt in Cyprunn
5
et cum fuissent salamina
adnuntiabant uerbum di
in synagogis iudaeorum
habebant uero et iohannen ministrantem eis
6
γενομενοι
δε
εν τη σαλαμεινι
κατηγγειλαν τον λον του κυ
εν ταισ συναγωγαισ των ιουδαιων
είχον δε και ιωαννην υπηρετουντα αυτοισ
και ριελθοντων δε αυτων
ολην την νησ σον αχρι παφου
ευρον ανδρα τινα μαγον
ψευδοπροφητην ιουδαιον
ονοματι καλουμενον βαρίσουα
οσ ην συν τω ανθυπατω
σεργιω παυλω ανδρι συνετω
ουτοσ συνκαλεσαμενοσ βαρναβαν και σαυλο
και εζητησεν ακουσαι τον λογον του θυ
7
cum pergressi fuissent
totam insulam usquae ad paphum
inuenerunt uirum quendam magum
pseudoprophetam iudaeum
nomine qui uocatur bariesuam
qui erat cum proconsule
sergio paulo uiro prudenti
hic cum uocasset barnaban et saulum
et quaesire uoluit audire uerbum di
resistabat autem eis etoemas magus
sic enim interpraetabatur
nome n eius quaerens uertere
proconsolem a fidem
quoniam liuenter audiebat eos
Saulus uero qui et paulus inpletus spo sancto
et intuitus in eum dixit
ανθειστατο δε αυτοισ ετ ιμασο μαγοσ
8
ουτωσ γαρ μεθερμηνευεται
το ονομα αυτου ζητων διαστρεψαι
τον ανθυπατον απο τησ πιστεωσ
επιδη ηδιστα ηκουεν αυτων
Cαυλοσ δε ο και παυλοσ πληθεισπνσ αγιου
9
και ατενείσασ εισ αυτόν είπεν
IO
o plenae omnis dolus
et falsi fili diabole
inimicae omnis iustitiae
non cessas euertere uias domini
ωπληρησ παντοσ δολου
και ραδιουργιασ υιοι διαβολου
εκθρε πασησ δικαιοσυνησ
ου παυση διαστρεφων τασ οδουσ κυ
τασ ουσασ ευθειασ
και νυν ειδου η χειρ κυ επισε
και εση τυφλοσ μη βλεπων τον ηλειον εωσ καιρου
και ευθεωσ επεσεν επ' αυτον αχλυση και σκοτοσ
(Fol. 466 6.)
quas sunt rectas
II
et nunc ecce manus dni
super
te
et eris caecus non uidens solem usq. ad tempus
et confestim caecidit super eum caligo et tenebrae
(Fol. 467 α.)
CΑΡ. ΧΙΙΙ. :-Ι.
372
ACTUS APOSTOL
ΠΡΑΞ ΑποCTOΛ
ΧΙΙΙ.
et circumiens quaerebat ad manum deductores
και περιαγων εζητει χειραγωγουσ
Ιδων δε ο ανθυπατοσ
I2
tunc cum uidisset
pro
consul
το γεγονοσ εθαυμασεν
quod factum est miratus est
και επιστευσεν τω
θω
13
εκπλησσομενοσ επι τη διδαχη του κυ
αναχθεντεσ δε απο τησ παφου οι περι παυλο
ηλθον εισπεργην τησ παμφυλιασ
Ιωανησ δε αποχωρησασ απ αυτων
υπεστρεψεν εισ ιεροσολυμα
αυτοι δε διελθοντεσ απο τησ περγησ
et credidit in do
stupens super doctrina dni
superuenientes a papho •qui erant circa paulo
uenerunt in pergen pamphyliae
iohannes uero cum discedisset ab eis
14
παρεγένοντο εισ αντειοχειαν τησ πεισιδιασ
reuersus est hierosoly mis
isti autem cum transissent a pergen
uenerunt antio chiam pisidiae
et cum introissent in synagogam
die sabbatorum sed erunt
και εισελθοντεσ εισ την συναγωγην
την ημετερα το σαββατο εκάθισαν
μετα δε
15
την αναγνωσιν του νομου
και των προφητων
απεστειλαν οι αρχισυναγωγοί
post lectionem uero legis
et prophetarum
miserunt archisynagogi
ad eos dicentes
uiri fratres si quis est sermo et intellectus
in uobis exhort ationis
προσ αυτουσ λεγοντεσ
ανδρεσ αδελφοι ει τισ εστιν λογου σοφιασ
ενύμειν παρακλησεωσ
προσ τον λαον λεγεται
αναστασ δε ο παυλοσ
και κατασεισασ τη χειρει ειπεν
ανδρεσίστραηλιται και οι φοβούμενοι τον θν·
16
ad populum dicite
Cum surrex isset paulus
et silentium manu postulasset dixit
uiri istrahelitae et qui timetis dm
ακουσατε
audite
17
Ο θσ του λαου τουτου ισραηλ
εξελέξατο του σπατερασ ημων
δια τον λαον ύψωσεν εν τη παροικία
Ds populi huius istrahel
elegit patres nostros
propter populum exaltatum in peregrinatione
in terra aegypti
et cum brachio alto
eduxit eos. ex ipsa
εν τη γη αιγυπτω
και μετα βραχειονοσ ύψηλου
εξηγαγεν αυτου σεξ αυτησ
και ετη-μετροποφορησεν αυτουσ εν τη ερημω
και καθελων εθνη επτα εν γη χανααμ
κατεκληρονομησεν την γην των αλλοφυλω
(Fol. 467 0.)
18
et annis.xl.ac si nutrix aluit eos in Solitudine
19
et sublatisq.gentibus septe in terra chanaam
possidere eos fecit terram allophoelorum
(Fol. 468 α.)
CAP. XIII. II-19.
ΠΡΑΞ ΑποCTOΛ
373
ACTUS APOSTOL
ΧΙΙΙ. 2Ο
και εωσ ετεσι·υ· και ν. εδωκεν κριτασ
εωσ σαμουηλ’ του προφητου
κακείθεν ητησαντο βασιλεα
και εδωκεν αυτοισο θα τον σαουλ υιον, κεισ
ανδρα εκ φυλησ βενιαμιν
et quasi annis.cccc.et. 1. dedit iudices
usque ad samuel prophetam
et exinde petierunt regem
et dedit eis ds saul filium cis
2,Ι
uirum ex tribu beniamin
annis.xl. et remoto eo
22
ετημ. • και μεταστησασ αυτον
ηγειρεν δανειδ αυτοισ εισ βασιλεα
excitauit dauit eis in regem
ω και ειπεν μαρτυρήσασ
cui etiam dixit testimonio
ευρον
δανειδ τον υιον ϊεσσαι
inueni dauid filium iessae
uirum secundum cor meum
qui faciet omnes uoluntates meas
23
ds autem a semine huius
2.4
ανδρα κατα την καρδιας μου
οσ ποιησει παντα τα θεληματα μου
Ο θσ ουν απο του σπερματοσ αυτου
κατ επαγγελειαν
ηγειρεν τω ισραηλ σωτηρα τον ιην
προκηρυξαντοσ ιωανου
προ προσωπου τησ εισοδου αυτου
βαπτισμα μετανοιασ
παντι τω λαω ισραηλ
ωσ δε επληρoυν ιωανησ τον δρομον ελεγε
τινα με υπονοειται ειναι • ουκ ειμι εγω
αλλαϊδου ερχεται μεθ εμε ου ουκ ειμι αξιοσ
το υποδημα των ποδων λυσαι
ανδρεσ αδελφοι ϋιοι γενουσ αβρααμ
και οι εν ημειν φοβούμενοι τον θν
ημειν ο λογοσ τησ σωτηρειασ ταυτησ εξαπεσταλη
οι γαρ κατοικουντεσ εν ϊερουσαλήμ
secundum pollicitationem
resurrexit ipsi istrahel salbatorem ihm
cum prius praedicasset iohannes
ante faciem ingressionis eius
baptisma paenitentiae
omni populo istrahel
et dum inpleret cursum iohannes dicebat
quem suspicamini me esse non sum ego
sed ecce ueniet post me cuius non sum dignus
calciamentum pedum soluere
uiri fratres fili generis abraham
et qui in nobis timentes dm
25
26
nobis uerbum salutis huius missum est
27
και οι αρχοντεσ αυτ σ
ταισ τασ γρ ασ των προφητων
τασ κατα παν σαββατον αναγεινωσκομενασ
και κρειναντεσ επληρωσαν
και μηδεμιαν αιτιαν θανατου
qui enim habitabat in hierusalem
et principes eius
non intellegentes scripturas prophetaru
quae per omnem sabbatum leguntur
et cum iudicassent inplerunt
et nullam causam mortis
28
ευρόντεσ εν αυτω
inuenta est in eo
κρειναντεσ αυτον παρεδωκαν πειλατω
(Fol. 468 6.)
iudicantes autem eum tradiderunt pilato
(Fol. 469 α.)
CΑΡ. ΧΙΙΙ. 20---28.
374
.
IIPAE APOST
.
ACTUS APOSTνα εισ αναιρεσιν ωσ δε ετελουν
ΧΙΙΙ. 29
παντα τα περι αυτου γεγραμμένα εισιν
ητουντο τον πειλατον τουτον μεν σταυρωσαι
και επιτυχοντεσ παλιν
και καθελοντεσ απο του ξυλου
και εθηκαν εισ μνημειον
ον ο θσ ηγειρεν ουτοσ ωφθη
30, 31
τοισ συναναβαινουσιν αυτω
αποτησ γαλιλαιασ εισϊερουσαλημ εφημερασ πλειονασ
ut interficeretur.et consummauerunt
omnia quae de illo scripta sunt
petierunt pilatum hunc crucifigi
et inpetrauerunt iterum
et deposuerunt de ligno
et posuerunt in monumento
quem ds uero excitauit hic qui uisus est
his qui simul ascend erunt cum eo
a galilaea in hierusalem in diebus pluribus
qui usquae nunc sunt testes eius ad populu
et nos uos euangelizamus
eam quae patres nostros
factam pollicitationem
quia hanc ds adimpl euit
οιτινεσ αχρι νυν εισιν μαρτυρεσ αυτου προσ τον λαο
και ημεισ μασ ευαγγελιζομεθα
32
την προσ τουσ πατεράσημων
γενομενην επαγγελιαν
οτι ταυτην ο θσ εκπεπληρωκεν
τοισ τεκνοισημων
filiis nostris
αναστησασ τον κν την χρν
suscitauit dnm ihs
xpm
sicut enim in primo psalmo scriptum est
ουτωσ γαρ εν τω πρωτω ψαλμω γεγραπται
33
υιοσ μου ει συ
filius meus es tu
εγω σημερον γεγεννηκα σε
αίτησαι παρ αιμου
ego
ho die genui te
postula a me
et dabo tibi gentes
και δωσω σοι εθνη
την κληρονομιαν σου
hereditatem tuam
και την κατασχεσιν σου
et possessionem tuam
τα περατα τησ γησ
terminos terrae
34
quando suscitauit eum a portuis
iam non rediturum
οτε δε ανεστησεν αυτον εκ νεκρων
μηκέτι μελλοντα υποστρε φειν
εισ διαφθοραν ουτωσ ειρηκεν
οτι δωσω μειν
in interitum ita dicit
quia dabo uobis
τα οσια δανειδ τα πιστα
sancta dauid fidelia
και ετερωσ λεγει
35
ideoque et alia dicit
non dabis sanctum tuum
ου δωσεισ τον οσιον σου
ιδειν διαφθοραν
δανειο
γαρ
ίδια γενεα
36
uidere corruptionem
dauid enim sua progenie
(Fol. 47ο α.)
(Fol. 469 6.)
CΑΡ. ΧΙΙΙ. 28-36.
ΠΡΑΞ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ
375
ACTUS APOSTOL
XIII.
cum ministrasset do uoluntate dormiuit
υπηρετησασ τη του θυ βουλη εκοιμηθη
και προσετέθη προσ τουσ πατερασ αυτου
και δεν δια φθοραν
ο δε ο θσ ηγειρεν ουκ ειδεν δεια φθοραν
γνωστον ουν εστω μειν ανδρεσ αδελφοι
οτι δια τουτου υμειν
αφεσεισ αμαρτιων καταγγελλεται
37
38
39
και μετανοια απο παντων
ων ουκ ηδυνηθητε
εν νομω μωσεωσ δικαιωθήναι
εν τουτω ουν πασο πιστευων δικαιουτε
βλεπετε ουν μη επελθη
το ειρημενον εν τοισ προφηταισ
et adpositus est ad patres suos
et uidit corruptionem
quem
autem ds suscitauit non uidit corruptio
notum ergo sit uobis uiri fratres
quia per hunc uobis
remissio peccatorum adnuntiatur
et paenitentia ab omnibus
quibus non potuistis
in lege moysi iustificari
in isto enim omnis qui credit.iustificatur ad
uidete ergo ne superueniat
quod dictum est in prophetis
uidete contemptores et admiramini
et exterminamini qua opus operor ego
παρα
θω
40
41
i
ίδετε οι καταφρονητε και θαυμασατε
και αφ ανισθητε οτι εργον εργαζομαι εγω
εν ταισ ημερασύμων
in diebus uestris
ο ου μη πιστευσητε
quod non creditis
si quis exposuerit uobis
εαν τισ εκδιηγησεται υμειν
και εσείγησαν
et tacuerunt
42
progregientibus uero eis rogabant
in sequente sabbato
narrari sibi haec uerba
Et dismissa synagoga
43
Eξιοντων δε αυτων παρεκαλουν
εισ το εξησ σαββατον
λαληθηναι αυτοισ ρηματα ταυτα
λυθεισησ δε τησ συναγωγησ
ακολουθησαν πολλοι των ιουδαιων
και των σεβομενων προσηλυτων
τω παυλω και βαρναβα
οιτινεσ προσλαλουντεσ αυτοισ
saecuti sunt multi iudaeorum
επιθoντ αυτουσ προσμενειν τη χαριτι του θυ
et colentium proselytorum
paulum et barnabam
qui loquentes cum illis
persuadentes eis permanere in gratia di
factum est autem per omnem ciuitatem
transire uerbum dni
sequenti autem sabbato
paene tota ciuitas collecta est audire paulu
multum uerbum faciens de dno
Εγενετο δε καθ ολησ τησ πολεωσ
διελθειν τον λογον του θυ
τω δε ερχομενω σαββατω
σχεδον ολη η πολισ συνηχθη ακουσαι παυλου
πολυν τε λογον ποιησαμενου περι του κυ
(Fol. 47ο Δ.)
ΝΘ
44
(Fol. 471 α.)
CΑΡ. ΧΙΙΙ. 36-44.
376
ACTUS APOSTOT
ΠΡΑΞ ΑΠOCTOΛ
ΧΙΙΙ. 45
et cum uidissent iudaei turbam
repleti sunt aemulatione
et contradicebant sermonibus
quae a paul o dicebantur
46
και ιδοντεσ οι ιουδαιοι το πληθοσ
επλησθησαν ζηλου
και αντελεγον τοισ λογοισ
υπο του παυλου λεγομενοι σ
αντιλεγοντεσ και βλασφημουντεσ
παρρησιαμενοσ τε ο παυλοσ και βαρναβασ
είπαν ττροσ αυτουσ
μειν πρωτον ην λαληθηναι τον λον του θυ
επιδη απωθεισθαι αυτον
και ουκ αξιουσ κρεινατε εαυτουσ
τησ αιωνιου ζωησ
ίδου στρεφομεθα εισ τα εθνη
ουτωσ γαρ εντεταλκεν ο κσ
5
ίδου φωσ τεθεικα σε τοισ εθνεσιν
contra dicentes et blasphemantes
adhibita uero fiducia paulus et barnabas
dixerunt ad eos
uobis oportebat primum loqui uerbum dni
se d quia repulistis illud
et non dignos iudicastis eos
in aeternam uitam
ecce conuertimur ad gentes
47
ita enim mandatum dedit nobis dus
ecce lumen posui te super gentibus
ut sint in salutem usquae ad ultimum terrae
Et cum audirent gentes gauisae sunt
et exceperunt uerbum dui
et crediderunt quodquod erant
in uitam aeterna m
Et prouulgabatur uerbum dni
per omnem regionem
iudaei autem instigauerunt
caelicolas mulieres honestas
του ειναι σε εισ σωτηρίαν εωσ εσχατου τησ γησ
και ακουοντα τα εθνη εχαιρον
και εδεξαντο τον λογον του θυ
και επιστευσαν όσοι ησαν τεταγμένοι
εισ ζωην αιωνιον
και διε φερ ετο ο λογοσ του κυ
δι ολησ τησ χωρασ
οι δε ιουδαιοι
παροτρυνον
τασ σεβομενασ γυναικασ τασ ευσχημονασ
και τουσ πρωτουσ τησ πολεωσ
και επηγ ειραν θλειψειν μεγαλην
και διωγμον επει παυλον και βαρναβαν
και εξεβαλον αυτου σαπο των ορίων αυτω
οι δε εκτιναξαμενοι τον κονιορτον
ποδων
49
50
et principes ciuitatis
et suscitauerunt tribulationem magnam
et persecutionem super paulum et barnaba
et eiecerunt eos de finibus eorum
ad ill i excusso puluere
de pedibus suis super eos
uenerunt in hiconio
51
των
αυτων επ αυτουσ
κατηντησαν εισ εικονιον
οι δε μαθηται επληρουντο χαρασ
52
discipuli uero inplebantur gaudio
και πνσ αγιου
et spu sancto
XIV. I
Contigit autem ut ichonio similiter
Εγενετο δε εν ικονιω κατα το αυτο
(Fol. 471 6.)
(Fol. 472 α.)
CAPP. ΧΙΙΙ. 45-XIV. 1.
ΠΡΑΞ ΑΠOCTOΛ
377
ACTUS APOSTOL
εισελθειν αυτον
XIV.
introire eos
εισ την συναγωγην των ιουδαιων
και λαλησαι ουτωσ προσ αυτουσ ωστε πιστευει
ιουδαιων τε και ελληνων πολυπληθου
οι δε αρχισυναγωγοι των ιουδαιων
2
και οι αρχοντεσ τησ συναγωγησ
επηγαγον αυτοισ διωγμον κατα των δικαιων
και εκακωσαν τασ ψυχασ των εθνων
κατα των αδελφων
in synagoga
iudaeorum
et loqui sic ad eos ita ut crederent
iudaeorum et grecorum copiosa multitudo
archisynagogae iudaeorum
et principes synagogae
incitauerunt persecutionem aduersus iustos
et maletractauerunt animas gentium
aduersus fratres
dns autem dedit comfestim pacem
plurimo ergo tempore commorati sunt
habita fiducia in dno
qui testimonium perhibuit uerbo gratiae ipsius
dans signa et portenta fieri
ο δε κσ εδωκεν ταχυ ειρηνην
Ικανον μεν ουν χρονον διατρειψαντεσ
3
παρησιαμενοι επι τω κω
per manus eorum
4
diuisa autem erat multitudo ciuitatis
5
τω μαρτυρούντι τω λογω τησ χαριτοσ αυτου
διδοντι σημεια και τερατα γεινεσθαι
δια των χειρων αυτου
ην δε εσχισμενον το πληθοσ τησ πολεωσ
και οι μεν ησαν συν τοισ ιουδαιοισ
αλλοι δε συν τοισ αποστολοισ κολλωμενοι
δια τον λογον του θυ
ωσ δε εγενετο ορμη των εθνων
και των ιουδαιων συν τοισ αρχουσιν αυτων
ύβρισαι και λιθοβολησαι αυτουσ
συνϊδοντεσ και κατέφυγαν
εισ τασ πολισ τησ λυκαωνιασ
εισ λυστραν και δερβην
και την περιχωρον ολην
κακει ευαγγελιζομενοι ησαν
και εκεινηθη ολον το πληθοσ επι τη διδαχη
Ο δε παυλοσ και βαρναβασ
διατριβον εν λυστροισ
και τισ ανηρ εκάθητο αδυνατοσ τοισ ποσιν
6
et al ii quid em erant cum iudaeis
alii uero cum apostolis adherentes
propterter uerbum di
ut autem factum est impetus gentilium
et iudaeorum cum magistribus ipsorum
et iniuriauerunt et lapidauerunt eos
intellexerunt et fugerunt
in ciuitates lycaoniae
in lystra et derben
et circum totam regionem
et illic erant euangelizantes
et commota est omnis multitudo in doctrinis
paulus autem et barnabas
moras faciebant in lystris
et quidam uir sedebat adynatus a pedibus
ab utero matris suae
qui num quam ambulauerat
(Fol. 473 α.)
7
8
εκ κοιλιασ τησ μητροσ αυτου
οσ ουδεποτε περειπεπατηκει
(Fol. 472 6.)
48
CAP. XIV. Ι--8.
378
ACTUS APOSTOL
( (TIP]AZ ANOCTOA
ουτοσ ηκουσεν του παυλου λαλουντοσ
XIV.9
υπαρχων εν φοβω
ατενισασ δε αυτω ο παυλοσ
hic audiuit paulum loquentem
possidens in timore
intuitus autem eum paulum
et uidens quia habet fidem ut saluus fiat
10
dixit uoce magna
tibi dico in nomine dni ihu xpi
surge supra pedes tuos
rectus et ambula
καιϊδων οτι εχει πιστιν του σωθήναι
ειπεν μεγαλη φωνη
Cοι λεγω εν τω ονοματι του κυ την χρυ
αναστηθι επι τουσ ποδασ σου
ορθοσ και περιπατει
και ευθεωσ παραχρημα ανηλατο και περιεπατει
οι δε οχλοι ίδοντεσ ο εποιησεν παυλοσ
επηραν φωνην αυτων λυκαωνιστι λεγοντεσ
οι θεοιομοιωθεντεσ τοισ ανθρωποισ
κατεβησαν προσ ημασ
εκαλουν δε βαρναβαν διαν
et statim subito exiliuit et ambulabat
II
turba autem uidens quod fecit paulus
leuauerunt uocem suam lycaoni dicentes
dii.adsimulati hominibus
descenderunt ad nos
12
uocabant barnaban iouem
τον δε παυλον
ερμην
paulum uero mercurium
quoniam ipse erat princeps sermonum
sacerdotes autem qui erant iouis ante ciuitate
13
tauros eis et coronas
ad ianuas adferentes
cum turba bolentes immolare
14
Cum audisset autem barnabas et paulus
επιδη αυτοσ ην ηγουμενοσ του λογου
οι δε ξερεισ του οντοσ διοσ προ πολεωσ
ταυρουσ αυτοισ και στεμματα
επι τουσ πυλωνασ ενεγκαντεσ
συν τοις οχλοισ ηθελον επιθυειν
ακουσασ δε βαρναβασ
δε βαρναβασ και παυλοσ
διαρρηξαντεσ τα ματια αυτων
και εξεπηδησαν εισ τον οχλον
κραζοντεσ και φωνoυντεσ
ανδρεσ τιταυτα ποιειται
ημεισ ομοιοιπαηθεισ εσμεν μειν ανθρωποι
ευαγγελιζομενοι μειν τον θν
consc i derunt uestimenta sua
et exilierunt ad turbas
15
clamantes et uociferantes
uiri quid haec facitis
nos patientes sumus uobis hominibus
euangelizamus uobis dm
οπωσ απο τουτων των ματαίων
ut ab his uanis
επιστρεψηται επι τον θν ζωντα
conuertamini ad dm uiuum
τον ποιησαντα τον ουρανον και την γην
και την
θαλασσαν και παντα τα εν αυτοισ
ο εν ταισ παρωχημέναισ
16
qui fecit caelum et terram
et mare et omnia quae in eis sunt
qui in praeteritis
saeculis sanauit omnes gentes
(Fol. 474 α.)
γενεαισ ειασε κατα τα εθνη
(Fol. 473 6.)
CAP. XIV. 9- Ι6.
ΠΡΑΞ AπocΤΟΛ
379
ACTUS APOSTOL
XIV.
ambulate uias suas
17
et quidem non sine testimonio reliquid se ipsu
benefaciens de caelo uobis
imbrens dans et tempora fructifera
implens ciuo et iucunditate
πορευεσθαι ταισ οδοισ αυτων
καιγε ουκ αμαρτυρον αφηκεν εαυτον
αγαθοποιων ουρανοθεν μειν
ύετουσ διδουσ και καιρουσ καρποφορουσ
ενπιμπλων τροφησ και ευφροσυνησ
καρδιασύμων και ταυτα λεγοντεσ
μογισ κατεπαυσαν τουσ οχλουσ
θυειν αυτοισ
διατριβοντων αυτων και διδασκόντων
επηλθον τινεσ ιουδαιοι
18
corda uestra et haec dicentes
et conpescuerunt turbas
του μη
ne sibi immolarent
19
moras facientes eos et docentes
superuenerunt autem iudaei
απο κονιου και αντιοχιασ
ab iconio et antiochia
et cum istigassent turbam
et lapidassent paulum
traxerunt extra ciuitatem
existimantes mortuum esse eum
20
και επεισεισαντεσ τουσ οχλουσ
και λιθασαντεσ τον παυλον
εσυραν εξω τησ πολεωσ
νομιζοντεσ τεθνάναι αυτον
κυκλωσαντεσ δε των μαθητων αυτου
αναστασ εισηλθεν εισ την λυστραν πολιν
και την επαύριον εξηλθεν
τω βαρναβα εισ δερβην
Ευαγγελιζομενοι δε τουσ εν τη πολει
και μαθητευσαντεσ πολλουσ
υπεστρεφον εισ λυστραν
circueuntes enim discipuli eius
cum surrexisset introibit in lystram ciuitate
et altera die exiuit
21
cum barnaban derben
Euangelizantes autem in illa ciuitate
et discipulos fecissent plures
reuersi sunt lystram
et iconium et antiochiam
22
confirmantes enim animas discipulorum
και εικονιον και αντιοχείαν
επιστη ριζοντεσ τασ ψυχασ των μαθητων
παρακαλουντεσ τε εμμενειν τη πιστει
και οτι δια πολλων θλειψεων
ελθειν εισ την βασιλειαν του θυ
exhortantes ut permanerent in fidem
et quia per multas conflictationes
oportet nos introire in regnum di
Et cum ordinassent illis
δι ημασ
χειροτονησαντεσ δε αυτοισ
23
κατα εκκλησιαν πρεσβυτερουσ
προσευξάμενοι δε μετα νηστειων
παρεθεντο αυτουσ τω κω
per ecclesias presbyteros
orantes autem cum ieiunationibus
conmen dauerunt eos do
εισ ονπεπιστευ κασιν
24
διελθοντεσ δε την πισιδιαν
(Fol. 474 6.)
in
quem
crediderunt
regressi autem pisidiam
(Fol. 475 α.)
CΑΡ. ΧΙV. 16-24.
380
ACTUS APOSTOLORUM
ΠΡΑΞ. ΑποCΤΟΛΩΝ
XIV.
uenerunt in pamphyliam
et locuti aput pergen uerbum
23
ηλθαν εισπαμφυλιαν
και λαλησαντεσ εν περγη τον λογον
κατεβησαν εισ ατταλιαν
ευαγγελιζομενοι αυτουσ
descenderunt in attaliam
euangelizantes eos
et in de enauigarunt antio chiam
κακείθεν απεπλευσαν εισ αντιοχειαν
26
unde erant traditi in cratia di
27
ad opus quod inpleuerunt
cum a duenissent autem
et collegissent ecclesiam
renuntiauerunt
quae
ds fe cit illis
cum animabus eorum
et quia . aperuit gentibus osteum fidei
28
demorabantur uero tempus
non modic um cum discipulis
et quida m cum aduenissent
XV. 1
a iudaea docebant fratres
quia non circumcisi fueritis
et more moysi ambulaueritis
non potestes salui fieri
οθεν ησαν παραδεδομενοι τη χαριτι του θυ
εισ το εργον ο επληρωσαν
παραγενομενοι δε
και συναξαντεσ την εκκλησειαν
ανηγγειλαν οσα ο θσ εποιησεν αυτοισ
μετα των ψυχων αυτων
και οτι ηνυξε τοισ εθνεσιν θυραν πιστεωσ
διατριβον δε χρονον
ουκ ολιγον συν τοισ μαθηταισ
και τινεσ κατελθοντεσ
απο τησ ιουδαιασ εδιδασκον τουσ αδελφουσ
οτι εαν μη περιτμηθητε
και τω εθει μωσεωσ περιπατητε
ου δυνασθε σωθήναι
Γενομενησ δε εκτασεωσ
και ζητησεωσ ουκ ολιγησ
τω παυλω και βαρναβα συν αυτοισ
ελεγεν γαρ ο παυλοσ μενειν ουτωσ
καθ ωσ επιστευσαν διϊσχυριζομενοσ
οι δε εληλυθοτεσ απο γερουσαλήμ
παρηγγειλαν αυτοισ τω παυλω και βαρναβα
και τισιν αλλοισ αναβαινειν
προσ τουσ αποστολουσ και πρεσβυτερουσ
εισ ιερουσαλημ οπωσ κριθωσιν επ αυτοισ
περι του ζητηματοσ τουτου
Οι μεν ουν προπεμφθεντεσ
υπο τησ εκκλησιασ διηρχοντο
την τε φοινικην και την σα μαριαν
(Fol. 475 6.)
2
facta
ergo
seditione
et questione non modica
a paulo et barnaba ad eos
dicebat autem paulus manere sic
sicut cre diderunt
qui autem uenerunt ab hierusalem
statuerunt eis paulo et barnabae
et quos
dam alios as cendere
3
apostolos et presbyteros
in hierusalem ut iudicent super eos
de questione hanc
illi qui dem praemissi
ab ecclesia regrediebantur
phoenicem et samariam
(Fol. 476 α.)
CAPP. XIV. 22-XV. 3.
ΠΡΑΞ. ΑποCTOΛ
381
ACTUS APOSTOL
XV.
exponentes reuersionem gentium
et efficiebat gaudium magnum
omnibus fratribus
4
αυτω
εκδιηγουμενοι την επιστροφης των εθνων
και εποιουν χαραν μεγαλην
πασιν τοισ αδελφοισ
παραγενομενοι δε εισ ιερουσαλήμ
παρεδόθησαν μεγωσ
υπο
τησ εκκλησιασ
και των αποστολων και των πρεσβυτερων:
απηγγειλαντεσ οσα εποιησεν ο
θσ
μετ
οι δε παραγγειλαντεσ αυτοισ
αναβαινειν προσ τουσ πρεσβυτερουσ
εξανεστησαν λεγοντεσ τινεσ
απο τησ ερεσεωσ των φαρισαιων
δει
περιτέμνειν αυτουσ
παραγγελλειν δε τηρειν τον νομον μωσεωσ
Cυνηχθησαν δε οι αποστολοι και πρεσβυτεροι
ιδειν περι του λογου τουτου
πολλησ δε συνζητησεωσ γενομενησ
cum peruenissent autem hierusalem
excepti sunt mirae ab ecclesia
et apostolis et presbyteris
renuntiauerunt quanta fecit ds cum illis
qui autem praeceperunt eis
ascendere ad praesbyteros
surrexerunt dicentes quidam
de heresim pharisaeorum
crediderunt quia oportet circumcidi eos
praecipiendumquae serbari legem moysi
Conuenerunt autem apostoli et praesbyteri
5
πεπιστευκοτεσ οτι
6
uidere de sermone hoc
7
et cum multa altercatio fieret
ανεστ σεν εν πνι πετροσ
surrexit in spo petrus
et dixit ad eos
uiri fratres uos scitis
και είπεν προσ αυτουσ
ανδρεσ αδελφοι μεισ επιστασθαι
οτι αφ ημερων αρχαιων
ημειν ο θσ εξελεξατο δια στοματοσ μου
ακουσαι τα εθνη τον λογον του ευαγγελιου
και πιστευσαι ο δε καρδιογνωστησο θσ
8
qui a a diebus antiquis
in nobis ds elegit per os meum
audire gentes uerbum euangelii
et credere.qui autem corda nobit ds
testimonium perhibuit eis
dedit
super eos spm sanctum
sicut et nobis
εμάρτυρησεν αυτοισ
δου επ αυτουσ το πνα το αγιον
καθωσ και ημειν
et nihil discreuit
9
inter nos et ipsos
και ουδεν διεκρεινεν
μεταξυ ημων και αυτων
τη πιστει καθαρισασ τασ καρδιασ αυτων
νυν ουν τιπιραζετε τον θν
επιθειναι ζυγον επι τον τραχηλον των μαθητω
fidei emundatis cordibus eorum
ΙΟ
quae
ον ουτε οι πατερεσ ημων
nunc ergo quid temptatis dm
inponere iugum super ceruices discipulorum
quod ne patres nostri
ne que nos potuimus baiolare
(Fol. 477 α.)
ουτε ημεισ ισχυσαμεν βαστασαι
(Fol. 476 6.)
CΑΡ. ΧV. 3-το.
382
ACTUS APOSTOL
ΠΡΑΞ. ΑποCTOΛ
:
XV. 11
sed per gratiam dni ihu xpi
credimus salbi fieri
12
quemadmod um et illi
desponentes autem presbyteros
quae a petro dicebantur
sileuitque omnis multitudo
et audiebant barnabam et paulum
exponentes quanta fecerit ds
signa et prodigia in gentibus per ipsos
Postquam autem hii silerunt
13
surgens iacobus dixit
uiri fratres audite me
14
αλλα δια τησ χαριτοσ του κυ ιηυ χρυ
πιστευσομεν σωθήναι
καθ ον τροπον κακεινοι
συνκατατεθεμενων δε των πρεσβυτερω
τοισ υπο του πετρου ειρημενοισ
εσειγησεν παν το πληθοσ
και ηκουον βαρναβαν και παυλον
εξηγουμενοι οσα εποιησεν ο θσ
σημεια και τερατα εν τοισ εθνεσιν δι αυτων
μετα δε το σειγησαι αυτουσ
αναστασιακωβοσ ειπεν
ανδρεσ αδελφοι ακουσατε μου
Cυμεων εξηγησατο καθωσ πρωτον ο θσ
επεσκεψατο λαβειν εξεθνων λαον
τω ονοματι αυτου και ουτωσ συνφωνησουσιν
οι λογοι των προφητων καθωσ γεγραπται
μετα δε ταυτα επιστρεψω
και ανοικοδομησω την σκηνην
δανειο
την πεπτωκυίαν και τα κατε σκαμμενα αυτησ
ανοικοδο μησω και ανορθωσω αυτην
οπωσ αν εκζητησωσιν οι καταλοιποι
των ανθρωπων τον θν και παντα τα εθνη
εφ ουσ επικεκληται το ονομα μου
επ αυτουσ λεγει κσ ποιησει ταυτα
Γνωστον απ αιωνοσ εστιν τω κω το εργον αυτου:
διο
εγω κρεινω μη παρενοχλειν
τοισ απο των εθνων επιστρεφουσιν επι τον θν·
αλλα επιστειλαι αυτοισ του απεχεσθαι
των αλισγηματων των ειδωλων
Symeon exposuit quemad mo dum primum ds
prospexit accipere ex gentibus populum
nomini suo et sic consonat
15
sermones prophetarum sicut scriptum est
post haec autem conuertar
16
et aedificabo tabernaculum dauid
quod cecidit et quae dimolita sunt eius
rae aedificabo et erigam illud
et ex quira m residui
17
hominum dm et omnes gentes
18
19
super quos inuocatum est nomen meum
super ipsos dicit dns faciens haec
Notum a saeculo est dno opus ipsius
propter quod ego iudico non sumus molesti
his qui de gentibus conuertuntur ad dm
sed praecipere eis ut abstineant
a contaminationibus simulacrorum
et stupris et sanguinem
et quae uolunt non fieri sibi
20
και τησ πορνειασ και του αιματοσ
και οσα μη θελουσιν εαυτοισ γεινεσθαι
ετέροισ μη ποιειτε
aliis ne faciatis
2Ι
Μωύσησ γαρ εκ γενεων αρχαιων
(Fol. 477 6.)
Moyses enim ex progeniebus ant iquis
(Fol. 478 α.)
CAP. XV. II--21.
ΠΡΑΞ. ΑποCTOΛ
383
ACTUS APOSTOLORUM
XV.
Ε
κατα πολιν εχει τουσ κηρυσσοντασ αυτον
εν ταισ συναγωγαισ
κατα παν σαββατον αναγεινωσκομενοσ
τοτε εδοξασεν τοισ αποστολοισ
και τοισ πρεσβυτεροισ συν ολη τη εκκλησια
εκλεξαμενουσ ανδρασ εξ αυτων πεμψαι
εισ αντιοχειαν συν παυλω και βαρναβα
ϊουδαν τον καλουμενον βαραββαν και σειλα
ανδρασ ηγουμενουσ εν τοισ αδελφοισ
γραψαντεσ επιστολην δια
χειροσ αυτων
per ciuitates habet qui eum praedicant
habent in synagogis
per omne sabbatum ut legatur
tunc uisum est apostolis
et presbyteris cum tota ecclesia
electos uiros ut ex eis mitterent
22
23
περιεχουσαν ταδε
Οι αποστολοι και οι πρεσβυτεροι αδελφοι
in antiochiam cum paulo et barnaba
iudas qui uocatur barabbas et silan
uiros principales ad fratribus
scripserunt epistulam per manus suas
continentem haec
apostoli et presbyteri fratres
hiis qui sunt per antiochiam
et syriam et ciliciam
qui sunt ex gentibus fratribus salutem
quoniam audiuimus quod quidam ex nobis
exeuntes perturbaberunt uos uerbis
24
destruentes animas uestras
25
quibus non iniunximus
uis um est nobis constitutis pariter
electos uiros mittere ad uos
τοισ κα την αντιοχείαν
και συρειαν και κιλειαν
τοισ εξ εθνων αδελφοισ χαιρειν
Επιδη ηκουσαμεν οτι τινεσ εξημων
εξελθοντεσ εξεταραξανιμασ λογοισ
ανασκευαζοντεσ τασ ψυχασύμων
οισ ου διεστειλομεθα
εδoξεν ημειν γενομενοισ ομοθυμαδον
εκλεξα μενουσ ανδρασ πεμψαι προσύμασ
συν τοισ αγαπητοισύμων
βαρναβα και παυλω ανθρωποισ
παραδεδωκασιν την ψυχην αυτων
υπερ του ονοματοσ του κυ ημων ιηυ χρυ
εισ παντα πειρασμον
απεσταλκαμεν ουν ιουδαν και σιλαν
και αυτουσ δια λογου απαγγελουντασ ταυτα
εδoξεν γαρ τω αγιω πνι και ημειν ,
μηδεν πλειον επιτιθεσθαι ημεις βαροσ
cum dilectissimis nostris
26
27
barnaba et paulo hominibus
qui tradiderunt anim suam
propter nomen dni nostri ihu xpi
in omni temptationi
misimus ergo
iudam et silan
et ipsos uerbo adnuntiantes haec
uisum est enim sancto spui et nobis
nihil amplius ponere uobis honeris
praeter haec
quae necesse est
abstinere sacrificatis
28
πλην τουτων επαναγκεσ
απεχεσθαι ειδωλοθυτων
29
και αιματοσ και πορν ιασ
et sanguine et stupris
(Fol. 479 α.)
(Fol. 478 6.)
CΑΡ. ΧV. 21- 29.
384
ACTUS APOSTOLORUM"
ΠΡΑΞ AπocΤΟΛΩΝ
και οσα μη θελετε εαυτοισ γεινεσθαι
XV.
et quaecumque non uultis uobis fieri
alii ne feceritis
a quibus conuersantes uos ipsos
bene agitis ferentes
in santo spo
ualete
30
illi quidem dismissi in diebus paucis
peruenerunt antiochiam
ετερω μη ποιείν
αφ ων διατηρουντεσ εαυτουσ
ευ πραξατε φερομενοι
εν τω αγιω πνι ερρωσθε
Οι μεν ουν απολυθεντεσ εν ημερασ ολιγαισ
κατηλθον εισ αντιοχειαν
και συναγoντεσ το πληθοσ
επεδωκαν την επιστολης
αναγναντεσ δε εχαρησαν επι τη παρακλησει
τουδασ δε και σειλασ και αυτοι προφηται
οντεσ πληρεισ πνσ αγιου
δια λογου παρεκάλεσαν τουσ αδελφουσ
και επεστηριξαν
31
et cum collegissent multitudinem
tradiderunt epis t ulam
et cum legissent gauisi sunt super hanc oratione
iudas quoque et silas etiam ipsi prophetae
cum essent pleni spo sancto
32
sermoni exhortati sunt fratres
ποιησαντεσ
δε χρονον
33
απελυθησαν μετ ειρηνησ απο των αδελφων
προσ τουσ αποστειλαντασ αυτουσ
et perconfirmati sunt
cum fecissent autem tempus
dismissi sunt cum pace a fratribus
ad ipsos qui miserant eos
placuit autem sileae sustinere eos
sol us autem iudas profectus est
Paulus uero et barnabas
34
35
36
εδoξε δε τω σειλεα επιμειναι αυτουσ
μονοσ
δε ιουδασ επορευθη
Ο δε παυλοσ και βαρναβασ
διετρειβον εν αντιοχεια
διδασκοντεσ και ευαγγελιζομενοι
και μετα ετερων πολλων τον λογον του
μετα
δε τινασ ημερασ
ειπεν ο παυλοσ προσ βαρναβαν
επιστρεψαντεσ δη επισκεψωμεθα τουσ αδελφουσ
τουσ κατα πασαν πολιν εν οισ κατηγγειλαμε
τον λογον του κυ πωσ εχουσιν
βαρναβασ δε εβoυλευετο
συνπαραλαβειν ϊωανην
τον επικαλούμενον μαρκον
παυλοσ δε ουκ εβ ουλετο λεγων
τον αποστησαντα απ αυτων απο παμφυλιασ
(Fol. 479 6.)
demorabantur antiochia
docentes et euangelizantes
et cum aliis multis uerbum dni
et post aliquos dies
ait paulus ad barnaban
reuersique uisite mus fratres
per omnem ciuitatem penes quos adnuntiabimus
uerbum dni quo mo do habeat
barnabas uero uolebat
37
adsumere iohannen
38
qui cognominatur marcus
paulus autem nolebat dicens hiis
qui discesserunt ab eis a pamph ylia
(Fol. 48ο α.)
CΑΡ. ΧV. 29-38.
.
ΠΡΑΞ: ΑποCTOR
385
ACTUS APOSTOL
και μη
συνελθοντα εισ το εργον
XV.
et nec simul uenerunt ad
opus
εισο επεμφθησαν
in
quo
missi erant
τουτον μη είναι συν αυτοισ
hunc non adsumerent secum
39
facta est autem discertatio
Εγενετο δε παροξυσμοσ
ωστε αποχωρισθήναι αυτουσ απ αλληλων
τοτε βαρναβασ παραλαβων τον μαρκον
επλευσεν εισ κυπρος
40
41
ita ut separarentur ab in uicem
barnabas uero adsumpto marco
nauigauerunt in cyprum
paulus autem suscepit silan
exibit traditus gratia dni a fratribus
pergrediebatur autem syriam et cilicia
confirmans ecclesias
tradens autem mandatum presbyteroru
pertransiens gentes istas
debenit derben et lystram
ecce discipulus quidam erat ibi
nomine timotheus
παυλοσ δε επιδεξαμενοσ σειλαν
εξηλθεν παραδοθεισ τη χαριτι κυ απο των αδελφω
διηρχετο δε την συριαν και την κιλικιαν
επιστηριζων τασ εκκλησιασ
παραδιδουσ τασ εντολασ των πρεσβυτερων
διελθων δε τα εθνη ταυτα
κατηντησεν εισ δερβεν και λυστραν
και ιδου μαθητησ τισ εκει ην
ονοματι τιμοθεοσ
υιοσ γυναικοσ ιουδαιασ πιστησ
πατροσ δε ελληνοσ οσ εμαρτυρειτο
υπο των εν λυστροισ και εικονιων αδελφων
τουτον ηθελησεν ο παυλοσ συν αυτω εξελθει
και λαβων περιετεμεν αυτον
δια τουσ ιουδαιουσ τουσ οντασ
XVI. I
filius mulieris iudeae fidelis
2
3
patre autem graeco cui testimonium perhibuit
ab hiis qui lystrae et iconio fratribus
hunc uoluit paulus secum ex ire
et accipiens circumcidit eum
propter iud aeos qui erant
in locis suis
εν τοισ τoπoισ εκεινοισ
sciebant enim omnes patrem eius
quod crecus esset
ηδεισαν γαρ παντεσ τον πατερα αυτου
οτι ελλην ύπηρχεν
Διερχομενοι δε τασ πολεισ
εκηρυσσον και παρεδιδοσαν αυτοισ
Circ umeuntes autem ciuitates
4
prae
dicabant et tradebant eis
cum omnem fiduciam dnm ihm xpm
simul tradentes
μετα πασησ παρρησιασ τον κν την χρν
αμα παραδιδοντεσ
και τασ εντολασ αποστολων και πρεσβυτερω
των εν ιεροσολυμοισ
αι μεν ουν εκκλησιαι εστερεουντο
και επερισσευον τω αριθ μω καθημεραν
(Fol. 48ο 6.)
et mandata apostolorum et presbyteroru
his qui erant hierosolymis
ecclesiae ergo consolidabantur
et abundabant numero cottidie
5
(Fol. 481 α.)
49
CAPP. XV. 38-XVI. 5.
386
ACTUS APOST
ΠΡΑΞ ΑποCTOΛ.
XVI. 6
διηλθον δε την φρυγ ιαν
και γαλατικην χωραν
κωλυθεντεσ υπο του αγιου πνσ
μηδενι λαλησαι τον λογον του θυ εν τη ασια
Τενομενην δε κατα την μυσιαν
ηθελαν εισ βυθυνιαν πορευεσθαι
pertransiebant autem phygiam
et galatiam regionem
prohibiti a sancto spo
nemini loqui uerbum di in asia
Cum uenissent autem circa mysiam
uolebant bithyniam abire
7
και ουκ ειασεν αυτουσ το πνα την
et uetuit illos
sps
ihu
διελθοντεσ δε την μυσιαν
8
cum transissent autem mysiam
descenderunt troada
κατηντησαν εισ τρωαδα
και εν ορα ματι δια νυκτοσ ωφθη τω παυλω
ωσει ανηρ μακεδων τισ
9
et uisum per noctem apparuit paulo
quasi uir macedo quidam
εστωσ κατα προσωπον αυτου
stans anti faciem eius
et rogans dicens
transi in macedonia auxiliari nobis
ΤΟ
exurgens ergo enarrabit uisum nobis
et intellegimus quoniam prouocauit nos dns
euangelizare qui in macedonia sunt
alia die perducti a troa dae
cursum direximus in samotrachiam
1I
παρακαλων και λεγων
διαβασεισ μακεδονιαν βοηθησον ημειν
διεγερθεισ ουν διηγησατο το οραμα ημιν
και ενοησαμεν οτι προσκεκληται ημασοκσ
ευαγγελισασθαι τουσ εν τη μακεδονια
Τη δε επαύριον αχθεντεσ απο τρωαδοσ
ευθυδρομησαμεν εισ σαμοθρακην
και τη επι ουση ημερα εισνεα πολιν
κακείθεν εισ φιλιππουσ
ητισ εστιν κεφαλη τησ μακεδονιασ
πολισ κολωνια ημην δε εν ταυτη τη πολει
διατρειβοντεσ ημερασ τινασ
Τη δε ημερα των σαββατων
εξηλθομεν εξω τησ πυλησ
I 2
et sequenti die neapolim
indie autem ph ilippis
quae est capud macedoniae
ciuitas colonia fuimus in ista ciuitate
demorantes dies aliquos
13
Die autem sabbati
exib imus extra portam
secun dum flumen
ubi oratio esset bi debatur
et cum sedissemus loquebatur
quae cum uenerant mulieres
παρά τον ποταμόν
ου εδοκει προσευχη ειναι
και καθισαντεσ ελαλουμεν
ταισ συνεληλυθυιαισ γυναιξιν
και τισ γυνη ονοματι
λυδια
πορφυροπολισ τησ πολεωσ θυατειρων
σεβομενη τον θυν
ηκουσεν
(Fol. 481 5.)
14
et quaedam mulier nomine lydia
purpuraria thyatirum ciuiuitatis
colens dm audiebat
(Fol. 482 α.)
CΑΡ. ΧVΙ. 6.-Ι4.
ΠΡΑΞ AπocΤΟΛΩΝ
387
ACTUS APOSTOL
XVI.
ησο κσ διηνυξεν την καρδιαν
προσεχειν τοισ λαλουμενοισ υπο παυλου
ωσ δε εβαπτισθη και πασο οικοσ αυτησ
παρεκαλεσε λεγουσα
ει κεκρικατε με πιστην τω θω ειναι
cuius dns aperuit cor
intendere eis quae dicebantur a paulo
ut autem baptizata est et omnis domus eius
rogauit dicens
15
si iudicastis me fidelem dno esse
εισελοντεσ εισ τον οικον μου μενετε
και παρεβειασατο ημασ
Εγενετο δε πορευομενων ημων
εισ προσευχην παιδισκήν τινα
16
έχoυσαν πνα πυθωνα
ingressi in domum meam manete
et extorsuit nobis
Contigitquae euntibus nobis
ad orationem puella quendam
habentem spm phytonem
obuiam fieri nobis
quae reditum multum praestabat dominis suis
per
hoc diuinando
haec persecuta est paulum et nos
et clamabat dicens
απάντησαι ημειν
ητισ εργασιαν πολλην παρειχε τοισ κυριοισ
δια τουτου μαντευομενη
17
hi serui di excelsi sunt
qui euangelizant uobis uiam salutis
18
αυτη κατακολουθουσα τω παυλω και ημει
και εκραζον λεγουσα
ουτοι οι δουλοι του θυ του ύψιστου εισιν
οιτινεσ ευαγγελιζοντεσ μειν οδον σωτηριασ
τουτο δε εποιει επι πολλασ ημερασ
Επιστρεψασ δε ο παυλοσ τω πνι
κα ιδιαπονηθεισ ειπεν
παραγγ ελλω σοι εν τω ονοματι ιην χρυ
ϊνα εξελθησ απ αυτησ και ευθεωσ εξηλθεν
ωσ δε ειδαν οι κυριοι τησ πεδισκησ
οτι απεστερησθαι τησ εργασιασ αυτων
hoc autem faciebat per multos dies
Conuersus autem paulus in spu
et cum in doluisset dixit
praecipio tibi in nomine ihu xpi
ut exeas ab eam et eadem hora exiit
19
ησ είχαν
διαυτησ
επιλαβομενοι τον παυλον και σιλαν
cum uidissent domini eius pu elles
quoniam ispes et reditus eorum
quem habebant
habebant per ipsam
adpraehenderunt paulum et silam
traxerunt in forum ad magistratos
et cum optulissent eos praetoribus
dixerunt isti homines
ειλκυσαν εισ την αγοραν επι τουσ αρχοντασ
20
perturbam nostram ciuitatem
και προσαγαγοντασ αυτουσ τοιστράτηγοισ
ειπον ουτοι οι ανθρωποι
Εκ ταράσσουσιν ημών την
πολιν
τουδ αιοι υπαρχοντεσ
και καταγγελλουσιν τα εθνη
α ουκ εξεστιν ημασ παραδεξασθαι ουτε ποιειν
(Fol. 482 6.)
iu dae i cum sint
21
et praedicantes gentes
quam non licet nobis recipere nec facere
(Fol. 483 α.)
CΑΡ. ΧVΙ. Ι4-2Ι.
388
ACTUS APOSTOI
ΠΡΑΞ ΑποCΤΟΛΩΝ
XVI.
romani cum simus
22
et multa turba superuenerunt
aduersus eos clamantes
tunc magistrati discissis uestiment is
iusserunt uirgis caedi
multisque inpositis eis plagis
23
ρωμαιοισ υπαρχουσιν
και πολυσ οχλοσ συνεπεστησαν
κατ αυτων κραζοντεσ
Τοτε οι στρατηγοι περιρηξαντεσ αυτων τα ιματεια
εκελευον ραβδειζειν
πολλασ τε επιθεντεσ αυτοισ πληγασ
εβαλον εισ φυλακης
παραγγειλαντεσ τω δεσμοφυλακει
ασφαλωσ τηρεισθαι αυτουσ
ο δε παραγγελειαν τοιαυτην λαβων
εβαλεν αυτουσ εισ την εσωτεραν φυλακης
και τουσ ποδασ αυτων ασφαλισαντο εν τω ξυλω
miserunt in carcerem
praecepto dato optioni carceris
diligenter seruari eos
qui mandato tali accepto
misit eos in imam carceris
24
et pe des eorum conclusit in ligno
κατα δε
μεσον τησ νυκτοσ
25
Circa me diam uero nocte
ο παυλοσ και σιλασ προσευχόμενοι
26
ύμνουν τον θν
επηκροωντο δε αυτων οι δεσμοι
αφνω δε σεισμοσ εγενετο μεγασ
ωστε σαλευθηναι τα θεμέλια του δεσμωτηριου
ηγεωχθησαν δε παραχρημα αι θυραι πασαι
και παντων τα δεσμα ανελυθη
και εξυπνοσ γενομενοσ ο δεσμοφυλαξ
και ίδων ανεωγ μενασ τασ θυρασ τησ φυλακησ
paulus et silas orantes
ymnum dicebant do
audiebant autem eos ipsi uincti
repente autem terrae motus factus est magnus
ita ut commouerentur fundamenta carceris
apertequae sunt statim ianuae omnes
et omnium uincula relaxata sunt
27
και σπάσαμενοσ την μάχαιραν
Et exomnis factus est optio carceris
et uidit apertas ianuas carceris
e uaginato gla dio
coeperat se interficere
existi mans effugisset custodias
clamauit autem magna uoce paulus dicens
nihil feceris tibi malum
28
omnes enim sumus hic
εμελλεν εαυτον αναιρειν
νομιζων εκπεφευγεναι τουσ δεσμιoυσ
εφωνησεν δε φωνη μεγαλη ο παυλοσ λεγων
μηδεν πραξησ σεαυ τω τι κακον
απαντεσ γαρ εσμεν
ενθασε
φωτα δε ετησασ εισεπηδησεν
29
και εντρομοσ υπαρχων
προσεπεσεν προσ τουσ ποδασ τω παυλω και σιλα
και προηγαγεν αυτουσ εξω
τους λοιπουσ ασφαλισαμενοσ
(Fol. 4836.)
lumen uero petens accucurrit
et tremibundus factus
procidit ad pedes paulo et silae
et cum produxisset eos foras
30
ceteros custodiuit
(Fol. 484 α.)
CΑΡ. ΧVΙ. 21-30.
ΠΡΑΞ ΑποC ΤΟΝ
389
ACTUS APOSTOL
και ειπεν αυτοισ
XVI.
et dixit illis
κυριοι τι με
δει ποιειν ένα σωθώ
οι δε ειπαν πιστευσον επι τον κν την χρν
31
Domini quid me oportet facere ut saluus fiam
ad illi dixerunt crede in dno ihu xpo
et saluus fies tu et domus tua
et locuti sunt ei uerbum dni
cum omnibus qui erant in domum eius
et adpraehendit eos
και σωθηση συ και ο οικοσ σου
και ελ αλησαν αυτω τον λογον κυ
συν πασιν τοισ εν τη οικια αυτου
και παραλαβων αυτουσ
32
33
εν εκείνη τη ωρα τησ νυκτοσ
in illa hora noctis
ελυσεν απo των πληγων
και αυτοσ εβαπτισθη
soluit plagas
et ipse baptizatus est
et eius omnes confestim
και οι αυτου παντεσ παραχρημα
34
αναγαγών τε αυτουσ εισ τον οικον αυτου
παρεθηκεν τραπεζαν
και ηγαλλιατο συντω οικω αυτου
πεπιστευκωσ επι τον θν
et perduxit eos in domum suam
et posuit mensam
et exultabat cum tota domu sua
credens in dno
ημερασ
δε γενομενησ συνηλθον οισ στρατηγοι
35
επι το αυτο εισ την αγοράν
Die autem facta conuenerunt magistrati
id ipsud in foro
et rememorati sunt
terrae motum qui factus est timuerunt
et trans miserunt lectores dicentes
και αναμνησθεντεσ
τον σεισμον τον γεγονοτα εφοβηθησαν
και απεστειλαν τουσ ραβδουχουσ λεγοντασ
απολυσον τουσ ανθρωπουσ εκεινουσ
ουσ εχθεσ παρελαβεσ
και εισελθων ο δεσμοφυλαξ
απηγγειλεν τουσ λογουσ προσ τον παυλον
dimitte homines illos
36
quos externa die suscepisti
et ingressus optio carceris
renuntiauit hos sermones ad paulum
quoniam miserunt praetores
ut dimittamini nunc ergo
οτι απεσταλ κασιν οι στρατηγού
ex euntes ambulate
paulus autem ait ad ipsos
anetios caesos nos publice
να απολυθητε νυν ουν
εξελθοντεσ πορε υεσθαι
Ο δε παυλοσ εφη προσ αυτουσ
37
αναιτειουσ δειραντεσ ημασ δημοσια
ακατα κρατουσ ανθρωπουσ
ρωμαιουσ ύπαρχοντασ εβαλαν εισ φυλακης
και νυν λαθρα ημασ εκβαλλουσιν
αλλα ελθοντεσ αυτοι ημασ εξαγαγετωσα
(Fol. 484 6.)
in demnatos homines
romanos ciues miserunt in carcerem
et nunc occultae nos eiciunt
ου γαρ
non ita sed ueniant ipsi nos producant
(Fol. 485 α.)
CΑΡ. ΧVΙ. 30-37.
390
ÀCTUS APOSTOL
ΠΡΑΞ. ΑποCTOΛ
XVI. 38
renuntiauerunt autem praetoribus
lectores uerba haec
quae dicta sunt a praetores
cum autem audierunt quia romani sunt
timuerunt et cum uenissent
39
cum amicis multis in carcerem
rogauerunt eos exire dicentes
ignoramus aduersum uos
quoniam estis uiri iusti
et cum produxissent
rogauerunt eos dicentes
de ciuitate ista exite
απηγγειλαν δε αυτοισοι στρατηγοισ
οι ραβδούχοι τα ρηματα ταυτα
τα ρηθέντα προσ τουσ στρατηγουσ
οι δε ακουσαντεσ οτι ρωμαιοι εισιν
εφοβηθησαν και παραγενομενοι
μετα φιλων πολλων εισ την φυλακης
παρεκαλεσαν αυτουσ εξελθειν ειποντεσ
ηγνοησαμεν τα καθ
υμασ
οτι εσται ανδρεσ δικαιοι
και εξαγαγοντεσ
παρεκαλεσαν αυτουσ λεγοντεσ
εκ τησ πολεωσ ταυτησ εξελθατε
μηποτε παλιν συν στραφωσιν ημειν
επικραζοντεσ καθυ μων
Εξελθοντεσ δε εκ τησ φυλακησ
ηλθον προσ την λυδιαν
και ίδοντεσ τουσ αδελφουσ
διηγησαντο οσα εποιησεν κσ αυτοισ
παρακαλεσαντεσ αυτουσ και εξηλθαν
διoδευσαντεσ δε την αμφιπολιν
και κατηλθον εισ απολλωνιδα
κακείθεν εισ θεσσαλονικης
οπου ην συναγωγη των ιουδαιων
και κατα το εισωθοσ
ne forte iterum conuertantur ad nos
clamantes aduersum uos
40
Et cum exissent de carcere
uenerunt ad lydiam
et cum uidissent fratres
narrauerunt quanta fecit dns cum eis
exhorti sunt eos et exierunt
XVII. I
cum ambulassent autem amphipolim
et descenderunt a polloniam
et inde thessalonicam
ubi erat synagoga
iudaeorum
2
ο παυλοσ εισηλθεν προσ αυτουσ
επι σαββατα τρια διελεχθη αυτοισ εκ των γραφω
διανοιγων και παρατιθεμενοσ
οτι χρν
εδει παθειν
3
et secundum consuetudinem
paulus introibit ad eos
per sabbata tria disputabit eis de scripturis
adaperiens et confirmans
quia xpm oportet pati
et resurgere a mortuis
et quia hic est xps ihs
quem ego adnuntio uobis
et quidam ex eis persuasum est
et consortes facti sunt
και αναστήναι εκ νεκρών
και οτι ουτοσ εστιν χρσ ιησ
4
ον εγω καταγγελλωϋμειν
και τινεσ εξ αυτων επισθησαν
και προσεκληρωθησαν
(Fol. 485 6.)
(Fol. 486 α.)
CAPP. XVI. 38-XVII. 4.
ΠΡΑΞ. ΑποCTOΛ.
391
ACTUS APOSTOL
XVII.
paulo et silae doctrinae
multi caelicolarum
τω παυλω και τω σιλα ια τη διδαχη
πολλοι των σεβομενων
και ελληνων πληθοσ πολυ
και γυναικεσ των πρωτων ουκ ολιγαι
οι δε απειθουντεσ ιουδαιοι
5
et graecorum multitudo magna
et mulieres quae morum non pauce
adsuptis uero iudaeis
conuertentes quosdam uiros
forenses sub doles
συνστρεψαντεσ τινασ ανδρασ
των αγοραίων πονηρούσ
εθορυβουσαν την πολιν
turbabant ciuitatem
και επιστ
αντεσ τη οικια ιασωνοσ
et circumstantes ad domum iasonis
quaerebant eos producere ad populum
α
6
cum uero non inuenissent eos traxerunt iasone
εζητουν αυτουσ εξαγαγειν εισ τον δημον
μη ευρoντεσ δε αυτουσ εσυραν τσωναν
και τινεσ αδελφουσ επι τουσ πολειταρχασ
βοωντεσ και λεγοντεσ
et quosdam fratres ad principes ciuitatis
clamantes et dicentes
quia qui orbem terrae inquitauerunt
hi sunt et hoc uenerunt
ότι οι την οικουμενην αναστατώσαντεσ
ουτοι εισιν και εν θαδε παρεισιν
ουσ υποδεδεκται ιασων και ουτοι παντεσ
απεναντι των δογματων
7
quos suscepit iason et isti omnes
contra consulta
caesaris agunt
regem dicentes alium esse ihm
8
et concitauerunt principes
καισαροσ πρασσουσιν
βασιλεα λεγοντεσ ετερον ειναι την
και εταραξεν τουσ πολιταρχασ
και τον οχλον ακουσαντεσ ταυτα
και λαβοντεσ το έκαναν παρα του ιασωνοσ
και των λοιπων απελυσαν αυτουσ
et turbam audientes haec
9
et accipientes satis ab iasonem
et ceteris dismiserunt eos
1Ο
per noctem
Οι δε αδελφοι ευθεωσ δια νυκτοσ
εξεπεμψαν τον παυλον και τον σειλαν ει βεροια
οιτινεσ παραγενομενοι
Uero fratres statim
dismiserunt paulum et silan beroean
qui cum ad uenissent
in synagogam iudaeorum ibant
hi autem sunt nobiliores qui thessalonicae sunt
qui exceperunt uerbum
cum omni animatione
εισ την συναγωγην των ιουδαιων απηεσα
Ουτοι δε ησαν ευγενεισ των εν τη θεσσαλονικη
οιτινεσ εδεξαντο τον λογον
μετα πασησ προθυμειασ
καθημεραν ανακρεινοντεσ τασ γραφασ
ΥΥ
cotti diae exanimantes scripturas
ει έχει ταυτα ουτωσ
si habeant haec ita
τινεσ μεν ουν αυτων επιστευσαν
12
multi ergo ex his crediderunt
(Fol. 487 α.)
(Fol. 486 6.)
EA
CΑΡ. ΧVΙΙ. 4-12.
392
ACTUS APOSTOLORUM
ΠΡΑΞ. ΑποCTOΛ
τινεσ δε
XVII.
quidam uero credere noluerunt
et grecorum et non placentium
et uiri et mulieris
ωσ δε
ηπιστησαν
και των ελληνων και των ευσχημονων
ανδρεσ και γυναικεσ
ικανοι επιστευσαν
εγνωσαν οι απο θεσσαλονικησ
ιουδαιοι οτι λογοσ θυ κατηγγελη
εισ βεροιαν και επιστευσαν
και ηλθον εισ αυτην κακει σαλευοντεσ
και τασσοντεσ τουσ οχλουσ ου διελιμπανο
13
pleres crediderunt
ut autem cognouerunt qui a thessalonica
iudaei quia uerbum di adnuntiatum est
in beroean et credederunt
et uenerunt in eam et illic commouentes
et turbantes multitudinem non cessabant
τον μεν ουν παυλον
14
statimquae paulum
οι αδελφοι εξ απεστειλαν
fratres dismiserunt
abire ad mare uersus
απελθειν
επι την
θαλασσαν
υπεμεινεν δε ο σειλασ και ο
δε ο σειλασ και ο τιμοθεοσ εκει
δε καταστανοντεσ τον παυλον
substinuit autem silas et timotheus ibi
οι
15
qui autem ducebant paulum
perduxerunt us que athenis
transiit uero thessaliam
uetatus est enim super eos
praedicare sermonem
ut accepissent man datum a paulo
ad silam et timotheum
ηγαγον εωσ αθηνων
παρηλθεν δε την θεσσαλιαν
εκωλυθη γαρ εισ αυτουσ
κηρυξαι τον λογον
λαβοντεσ δε εντολην παρα παυλου
προσ τον σειλαν και τιμοθεον
οπωσ εν ταχει ελθωσιν
προσ αυτον
εξ
ηεσαν
Εν δε ταισ αθηναισ εκδεχομενου αυτού του παυλου
παρωξυνετο πνα αυτου εν αυτω
θεωρουντι κατειδωλον ουσαν την πολιν
διελεγετο μεν ουν εν τη συγαγωγη τοισ ιουδαιοισ
και τοισ σεβομενοισ
ut quam cileriter ueniant
ad eum proficiscebantur
Uero athenis expectante eo paulum
incitabatur sps eius in eo
16
uidenti simul acris esse ciuitatem
17
και τοισ εν τη αγορα κατα πασαν ημέραν
τινεσ
18
προσ τουσ παρατυχoντασ
δε και των επικουριων
και των στοίκων φιλο σοφ ων
συνελαβον αυτω και τινεσ ελεγον
τι αν θελη ο σπερμολογο σουτοσ λεγειν
(Fol. 487 6.)
disputabat ergo
in
synagoga
nagoga iu daeis
et hiis qui colunt
et his qui forte aderant
et hiis qui in foro per omnem diem
qui dam autem et epicuriorum
et st o icorum philosoporum
conferebant cum eo et qui dam dicebant
quid nunc uellit spermologus hic dicere
(Fol. 488 α.
CΑΡ. ΧVΙΙ. 12-I8.
ΠΡΑΞ. Αποστολ
393
ACTUS APOSTOL
XVII.
alii noborum daemoniorum
uidetur adnuntiator esse
19
οιδεν ξενων δαιμονιων
δοκει καταγγελευσ ειναι
μετα δε ημερασ τινασ επιλαβομενοι αυτου
ηγαγον αυτόν επί αριον πάγον
πυνθανομενοι και λεγοντεσ
δυναμεθα γνωναι τιση καινη αυτη υπο σου
καταγγελλομενη διδαχη
ξηνιζοντα γαρ τινα φερεισ ρηματα
εισ τασ ακοασημων βουλο μεθα ουν γνωναι
post dies aliquos adpraehensum que eum
ad duxerunt ad arium pagum
cogitantes et dicentes
possumus scire que est nouitas haec a te
narratio doctrinae
20
noua enim quaedam adferens inter locutiones
aduersus nostras uolumus
ergo
scire
τι αν θελοι ταυτα ειναι
2Ι
αθηναιοι δε παντεσ
και οι επιδημουντεσ εισ αυτουσ ξενοι
quid nunc sibi uellint haec esse
athenenses uero omnes
et qui aduene erant hospitiis
εισ ουδεν ετερον ηυκαιρουν
ad nihil aliut uacabant
quam dicere aliquid aut audire nouius
Cum stetisset autem paulus in medio arii pagi. ait
uiri athenenses
per
omnia
2.3
η λεγειν τιη ακουειν καινοτερον
Cταθεισ δε ο παυλοσ εν μεσω του αριου παγου εφη 22
ανδρεσ αθηναιοι κατα παντα
ωσ δεισιδαιμονεστερουσ μασ θεωρω
διερχομενοσ γαρ και διιστο ρων
τα σεβασματα ύμων ευρον και βωμον
εν ωηγεγραμμενον αγνωστω θω
ο ουν αγνοουντεσ ευσεβειτε
τουτο εγω καταγγελλωϋμειν
ο θσο ποιη σασ τον κοσμον
24
superstitiosos uos uideo esse
circumambulans enim et perspiciens
ea quae colitis inueni etiam et aram
in qua scriptum erat ignoto do
quod ergo ignorantes colit is
hoc
ego adnuntio uobis
ds qui fecit mun dum
et omnia quae
in eo sunt
hic cum sit caeli et terrae dns qui est
non in manufactis templis inhabitat
neque manibus humanis curatur
tamquam egeat
quo d ipse de der it omnibus uitam et spiramentu
et omnia fecit ex uno sanguine
και πάντα τα εν αυτω
ουτοσ ουρανου και γησ κσ υπαρχων
ουκ εν χειροποιητοισ ναοισ κατοικοι
25
οδε υπο χειρων ανθρωπινων θεραπευεται
προσδεομενοσ
οτι ουτοσο δουσ πασι ζωην και πνοην
και τα παντα εποιησεν εξ ενοσ αιματοσ
παν εθνοσ ανθρωπου
26
omnem nationem hominum
κατοικειν επι παντοσ προσωπου τησ γησ
inhabitare
super omnem faciem terrae
ορισασ προτεταγμενουσ καιρουσ
(Fol. 488 6.)
cum definisset imperata tempora
(Fol. 489 α.)
50
CΑΡ. ΧVΙΙ. 18.26.
394
ACTUS APOSTOL
ΠΡΑΞ. ΑποCTOΛ
XVII.
et determinationes inhabitationes eorum
κατα οροθεσιαν τησ κατοικιασ αυτων
μαλιστα ζητειν το θειον εστιν
ει αραγε ψηλαφησαισαν αυτο
27
quaerere quod diuinum est
si forte tractent illud
η ευρoισαν καιτε ου μακραν
28
ον αφ ενοσ εκαστου ημων
εν αυτη γαρ ζωμεν και κεινουμεθα
και εσμεν το καθημεραν
ωσπερ και των καθυμασ τινεσ ειρηκασιν
τουτου γαρ και γοσ εσμεν
γενοσ ουν ύπαρχοντεσ του θυ
ουκ οφιλο μεν νομιζειν
29
ουτε χρυσωη αργυρω
η λιθω χαραγματι τεχνησ
η ενθυμησεωσ ανθρωπου
το θειον ειναι ομοιον
τουσ μεν ουν χρονουσ τησ αγνοιασ ταυτησ
παριδων ο θσ τα νυν παραγγελλει τοισ ανθρωποισ
να παντεσ πανταχου μετανοειν
καθοτι εστησαν ημεραν κρειναι την οικουμενη
εν δικαιοσυνη ανδρι ιηυ
30
31
inueniant quidem non longe
ab uno quo que nostrorum
in ipso enim uiuimus et mo uemur
et simus in diurnum
sicut qui secundum uos sunt quidam dixerunt
huius enim et genus sumus
genus ergo cum simus di
non debe mus existimare
neque auro aut argento
aut lapidi sculptioni artis
et cupiditat is humanae
quod diuinum est esse simile
itaquae temporibus ignorantiae hu ius
despiciens ds iam nunc adnuntiat hominibus
ut omnes ubique paenitentiam agant
quoniam statuit diem iudicare orbem terrae
in iustitia in uiro ihu
cuius constituit fidem ex ibere
omnibus resuscitauit eum a mortuis
audientes autem resurrectione mortuorum
aliqui d eridebant
alii uero dixerunt audimus te
de hoc iterum sic paulus
exibit de medio illorum
quidam autem uiri cum esitassent
ei cre di derunt
in quibus et dionysius quis areopagita
conplacens et alii cum eis
regressus uero ab athenis
uenit in cor inthum
(Fol. 490 α.)
ωωρισεν πίστιν παρεσχειν
32
πασιν αναστησασ αυτον εκ νεκρών
ακουσαντεσ δε αναστασιν νεκρων
οι μεν εχλευαζον
οι δε ειπον ακουσομεθα σου
περι τουτου παλιν ουτωσ οπαυλοσ
εξηλθεν εκ μεσου αυτων
τινεσ δε ανδρεσ εκολληθησαν
33
34
αυτω επίστευσαν
εν οισ και διονυσιοσ τισ αρεοπαγειτησ
XVIII. 1
ευσχημων και ετεροι συν αυτοισ
αναχωρησασ δε απο των αθηνων
ηλθεν εισ κορινθον
(Fol. 489 6.)
. 26-XVIII. –. 1CAPP. XVII.
. I.
ΠΡΑΞ ΑΠOCTOΛ
395
ACTUS APOSTOŻ
και ευρων τινα ιουδαιον
XVIII. 2
et cum inuenissent quemdam iudaeum
nomine acylam pontium nomine
recens uenisse ab italia
ονοματι ακυλαν ποντικον τω γενει
προσφατωσ εληλυθα απο τησ ιταλιασ
και πρισκιλλαν γυναικα αυτου
δια το τεταχεναι κλαυδιοσ
χωριζεσθαι παντασίουδαιουσ απο τησ ρωμησ
οι κε κατωκησεν εισ την αχαϊαν
προσηλθεν αυτω ο παυλοσ
και δια το ομοτεχνον
3
et prisc illam uxorem eius
eo quod praecepisset claudius
discedere omnes iudaeos ex urbem
qui et demorati sunt in achaiam
accessit ad eos paulus
et propter artificium
manebat apud eos et operabatur
ingressus autem in synagogam
per omne sabbatum disputabat
et interponens nomen dni ihu
et persuadebat non solos iudae os
4
sed et graecos
5
ut uero aduenerunt in macedonia
εμενεν προσ αυτουσ και ηργαζετο
εισπορευομενοσ δε εισ την συναγωγην
κατα παν σαββατον διελεγετο
και εντιθεισ το ονομα του κυ ιηυ
και επιθεν δε ου μονον ιουδαιουσ
αλλα και ελληνασ
παρεγένοντο δε απο τησ μακεδονιασ
τοτε σιλασ και τιμοθεοσ συνειχετο τω λογω
παυλοσ διαμαρτυρουμενοσ τοισ ιουδαιοισ
ειναι τον χρν κν την
πολλου δε λογου γεινομενου
και γραφων διερμηνευομενων
τι τασσομενων δε αυτων
και βλασφημούντων
εκτιναξαμενοσ ο παυλοσ τα ειματια αυτου
silas et timotheus instabant sermoni
6
ειπεν προσ αυτουσ
paulus testificabatur iudaeis
esse xpm dnm ihm
multoque uerbo facto
et scripturis disputantibus
resistentibus autem ei s
et blasphemantibus
excutiens paulus uestimenta sua
dixit ad eos
sanguinem uestrum super caput uestrum
mundus ego a b obis
nunc ad gentes uado
et cum recessisset ab acyla
introibit in domum cuiusdam
nomine iusti colentis dm
cuius domus erat confinis synagogae
Uero archisynagogus crispus
(Fol. 491 α.)
το αιμα ύμων επι την κεφαληνύμων
καθαροσ εγω α
νυν εισ τα εθνη πορευομαι
μεταβασ λα
ηλθεν εισ τον ι ντινοσ
ονοματσ ιουστου σεβομενου τον θν
ν
7
ου η οικια ην συνoμoρoουσα τη συναγωγη
8
Ο δε αρχισυναγωγοσ κρισποσ
(Fol. 49ο Δ.)
CΑΡ. ΧVΙΙΙ. 2-8.
396
ACTUS À POSTOL
ΠΡΑΞ. ΑποCTOΛ
Επιστευσεν εις τον κν
XVIII.
credidit in dno
συν όλω τω οικω αυτου
cum tota domo sua
και πολλοι των κορινθιων
et multi corinthiorum
ακουοντεσ επιστευον
audientes credebant
και εβαπτιζοντο πιστευοντεσ τω θω
δια του ονοματοσ του κυ ημων ιηυ χρυ
Ειπεν δε κσ δι
οραματοσ τω παυλω εν νυκτι
μη φοβου αλλα λαλει και μη σειωσησ
9
et baptizabantur credentes in do
per nomen dni nostri ihu xpi
Dixit autem dns per uisum paulo per noctem
ne timeas sed loquere et ne tacueris
quoniam ego sum tecum
et nemo ad greditur te ut malefaciat tibi
quoniam populus est mihi multus in ciuitate hac
διοτι
ΙΟ
εγω ειμι μετα σου
I1
et consedit in corintho
anno et mensibus sex
και ου δεισ επιθησεται του κακωσαι σε
διοτι λαοσ εστι μοι πολυσ εν τη πολι ταυτη
και εκαθισεν εν κορινθω
ενιαυτον και μηνασ εξ
διδασκων αυ τουσ τον λογον του θυ
Γαλλιωνοσ τε ανθυπατου οντοσ τησ αχαιασ
κατεπεστησαν ομοθυ μαδον
οι ιουδαιοι συνλαλησαντεσ
μεθ εαυτων επι τον παυλον
I2
docens penes ipsos ueruum di
Cumque gallio proconsol essed achaie
inruerunt unani miter
iudaei conlo quentes
inter semetipsos de paulo
et inponentes manum
ad duxerunt eum ad tribunal
και επιθεντεσ τασ χειρασ
13
clamantes et dic entes
ηγαγον αυτον επι το βημα
καταβο ωντεσ και λεγοντεσ
οτι παρα τον νομον ουτοσ αναπειθει
τουσ ανθρωπουσ σεβεσθαι τον θν
Μελλοντοσ δε του παυλου αν οιγειν το στομα
14
qui a contra legem hic persuadet
hominibus colere dm
Incipiente autem paulo aperire os
dixit gallio ad iudaeos
si quidem esset iniuria
aut falsum sub dolum
o uiri iu daei cum ratione
ειπεν ο γαλλιων προσ τουσ ιουδαιουσ
ει μεν ην
αδ
ικημα τι
η ραδιουργημα πονηρον
ω ανδρεσ ιουδαιοι κατα λογον αν
ηνεσχoμηνύμων
ει δε ζητημα εχετε περι λογου και ονοματω
και νομου του καθυμασ οψεσθαι αυτοι
κριτησ εγω τουτων ου θελω ειναι
και απελυσεν αυτουσ απο του βηματοσ
(Fol. 491 6.)
15
forsitam paterer uos
si autem questio est de uerbo et nominibus
et legem quae secundum uos est uideritis ipsi
iudex horum
ego
nolo esse
16
et abiecit eos a tribunal
(Fol. 492 α.)
CΑΡ. ΧVΙΙΙ. 8---Ι6.
TIPAE. AITOCTOA
397
ACTUS APOSTOL
adpraehendentes eum omnes graeci
cum sosthenen archisynagogum
caedebant ante tribunal
πολαβομενοι δε παντεσ οι ελληνεσ
XVIII. 17
σωσθενην τον αρχεισυναγωγον
ετυπτoν ενπροσθεν του βηματοσ
ω γαλλιω
Ο δε παυλοσ ετι προσμινασ ημερασ εικονασ
18
τοισ αδελφ οισ αποταξαμενοσ
T
εν
tunc gallio fingebat eum non uidere
Uero paulus adhuc memoratus dies pl urimos
fratribus ualefecit
επλευσεν εισ την συριαν
και συν αυτω πρισκιλλα και ακυλασ
κειραμενοσ την κεφαλην εν κενχρειαισ
είχεν γαρ πρ σευχην
καταντησασ δε εισ εφεσον
και των επιoντι σαββατω εκεινουσ κατελιπεν εκει
19
nauigauit in syriam
et cum ipso priscilla et a quil a
tonso capite in cenchris
habebebat enim orationem
deuenerunt ephesum
et sequenti sabbato illos reliquerunt ibi
ipse uero ingressus in synagogam
disputabat iudaeis
rogantibusque eis longiore tempore
αυτοσ δε εισελθων εισ την συναγωγην
διελεγετο τοισ ιουδαιοισ
ερωτωντων τε αυτων επι πλ ιον χρονον
20
μείναι παρ αυτοισ ουκ επενευσεν
manere cum eis non a dnuit
sed cum salutasset eos et dixit
21
oportet me sollemnem diem aduenientem
αλλα αποταξαμενοσ και ειπων
δει δε παντωσε την εορτην ημεραν ερχομενη
ποιησαι εισ ίεροσολυμα ανα ωπροσύμασ
του θυ θελοντοσ ανηχθη απο του εφεσου
και κατελθων εισ καισαριαν
και αναβασ και ασπασαμενοσ την εκκλησια
κατεβη εισαντιοχειαν
facere hierosolymis iter et reuerti ad uos
do uolente redie ab epheso
et descendit caesaream
22
et cum ascedisset et salutasset ecclesiam
descendit in antiochiam
2 3
et cum fecissent tempus quo
dam
pexiuit pergrediens ex ordine
galatiam regionem et phrygiam
confirmans omnes discipulos
iudaeus autem qui dam nomine apollonius
natione alexandrinus uir disertus
και ποιήσασ χρονον τινα
εξηλθεν διερχομενοσ κατεξησ
την γαλατικην χωραν και φρυγιαν
και επιστηριζων παντασ τουσ μαθητασ
τουδ αιοσ δε τισ ονοματι απολλωνιοσ
24
γενει αλεξανδρευσ ανηρ λογιοσ
κατηντησεν εισ εφεσον
δυνατοσ ων εν ταισ γραφ αισ
οσ ην κατηχημενοσ εν τη πατριδι τον λογοντουκυ 2.5
και ζεων τω πνι απελαλει και εδιδασκεν
(Fol. 492 6.)
de uenit e phesum
potens in scripturis
. hic erat doctus in patria uerbum dni
et ferbens spu eloquebatur et docebat
(Fol. 493 α.)
CΑΡ. ΧVΙΙΙ. 17--25.
398
ACTUS APOSTOL
ΠΡΑΞ AπocΤΟΛ
XVIII.
26
ακριβως τα περιιηυ
επισταμενοσ μονον το βαπτισμα ιωανου
ητοσ ηρξατο παρησιαζεσθαι εν συναγωγη
και ακουσαντοσ αυτου ακυλασ και πρισκιλλα
προσελαβοντο αυτον
και ακριβεστερον αυτω εξεθοντο την οδον
εν δε τη εφεσω επιδημουντεσ
τινεσ κορινθιοι και ακουσαντεσ αυτου
παρεκαλουν διελθειν συν αυτοισ
εισ την πατριδα αυτων
diligenter de ihu
sciens solum baptis ma iohannis
adque hic coepit cum fiducia loqui in synagoga
Et cum audissent eum aquilas et priscilla
adprehenderunt eum
et diligentius ei exposuerunt uiam
in aephesum autem exeuntes
qui dam corinthii et audierunt eum
hortantes transire cum ipsis
in patria ipsorum
συγκατανευσαντοσ δε αυτου
27
rede unte autem eo
lis
ephesi scripserunt qui sunt in corintho discipu
quo modo exciperent hunc uirum
qui cum exibit in achaïam
multum contulit in ecclesias
οι εφεσιοι εγραψ αν τοισεν κορινθω μαθηταισ
οπωσ αποδεξωνται τον ανδρα
οσ επιδημησασ εισ την αχαϊαν
πολυν συνεβαλλετο εν ταισ εκκλησιαισ
ευτoνωσ γαρ τοισ ιουδαιοισ διακατηλεγχετο
δημοσια διαλεγο μενοσ
και επιδεικνυσ δια των γραφων τον ιην ειναι χρν
Θελοντοσ δε του παυλου
28
fortiter enim iu daeos conuincebat
publicae disputante
et ostendens per scripturas ihm esse xpm
Uolente uero paulo
XIX. I
secundum suum consilium
κατα την ίδιας βουλης
πορευεσθαι εισ ιεροσ ολυμα
ειπεν αυτω το πνα υποστρεφειν εισ την ασια
διελθων δε τα ανωτερικα μερη
2
ερχεται εισ εφ εσον
και ευρων τινασ μαθητασ ειπεν προσ αυτουσ
ει πνα αγιον ελαβετε πιστευσαντεσ
οι δε προσ αυτον αλλ ουδε πνα αγιον λαμβανουσι
exire in hierosolyma
dixit eisps reuertere in asiam
perambulantes superioris partibus
uenit in ephesum
et cum inuenisset quosdam discipulos dixit ad eos
si spm sanctum accepistis cum credidissetis
illi uero ad eum sed neque spm sanctum accipiunt
quidam audiuimus
dixitque quid ergo baptizati estis
ad ill i dixerunt in iohannis baptisma
Dixit autem paulus iohannes baptizauit
baptis ma paenitentiae populo dicens
in eum qui uenerit post ipsum
(Fol. 494 α.)
τινεσ ηκουσαμεν
3
ειπεν δε εισ τι ουν εβαπτισθητε
οι δε ελεγον εισ το ίωανου βαπτισμα
Ειπεν δε ο παυλοσ ιωανησ εβαπτισεν
βαπτισμα μετανο ιασ τω λαω λεγων
4
εισ τον ερχομενον μετ αυτον
(Fol. 493 6.)
CAPP. XVIII. 25-XIX. 4.
ΠΡΑΞ ΑΠOCTOΛ
399
ACTUS APOSTOL.
να πιστεύσωσιν τουτέστιν εισ χρν
XIX.
ut crederent hoc est in xpm
ακουσαντεσ δε τουτο εβαπτισθησαν
5
εισ το ονομα κυ την χρυ
6
εισ αφεσιν αμαρτιων
και επιθεντο αυτοισ χειρα του παυλου
ευθεωσ επεπεσεν το πνα το αγιον επ αυτοισ
λαλουν δε γλωσσαισ και επροφητευον
ησαν δε οι παντεσ ανδρεσ ωσει δωδεκα
7
Εισελθων δε ο παυλοσ εισ την συναγωγήν
8
εν δυναμει μεγαλη επαρρησιαζετο
επι μηνασ γ διαλεγομενοσ
και πειθων περι τησ βασιλειασ του θυ
τινεσ μεν ουν αυτων εσκληρυ νοντο
και ηπιθουν κακολογουντεσ
την οδον ενωπιον του πληθουσ των εθνω
Τοτε αποστασοπαυλοσ απ αυτων
cum audissent hoc baptizati sunt
in nomine dni ihu xpi
in remissione peccatorum
et cum inposuisset eis manum paulus
statim cecidit sps sanctus super eos
lo quebatur linguis et profetabant
erant autem uniuersi uiri quasi duodecim
Cum introisset autem paulus in synagoga
cum fiducia magna pal am loquebatur
per trens menses disputans
et persuadens de regno di
ut uero quidam eorum cum indurarent
et non crederent maledicentes
uiam in conspectu multitudinis gentiu
Tunc recessit paulus ab eis
segregauit discipulos
cottidie disputans in scola
tyranni cuiusdam ab hora.u.usque decima
9
αφωρισεν τους μαθητασ
το καθημεραν διαλεγομενοσ εν τη σχολη
τυραννιου τινοσ απο ωρασ.ε· εωσ δεκατησ
τουτο δε
εγενετο επι ετη δυο
IO
hoc autem factum est in annos duos
ε σ παντεσ οι κατοικούντεσ την ασιαν
II
ita ut omnes qui habitant asiam
audirent uerba dni
iudaeique et craeci
uirtutes etiam non quasilibet ds faciebat
per manus pauli
ita ut et super infirmantes
inferentur a corpore eius
su daria aut simicintia
κουσαν τουσ λογουσ του κυ
toυδαιοι και ελληνεσ
δυναμεισ δε ου τασ τυχου σασο θσ εποιει
δια των χειρων παυλου
ωστε και επι τουσ ασθενουντασ
επιφερεσθαι απο του χρωτοσ αυτου
σουδαρια η και σιμικινθια
και απαλλασσεσθαι απ αυτων τασ νοσουσ
τα τε πνα τα πονηρα εκπορεύεσθαι
Επεχειρησαν δε τινεσ εκ των περιερχομενω
τουδαιων εξορκιστων ονομαζειν
επι τουσ εχοντασ τα πνα τα πονηρα
(Fol. 494 6.)
12
et recedent ab eis infirmitatis
13
ut sps malignus exiret
adgressi sunt quidam ex circumuenientibus
iudaeis exorcistarum nominare
super eos qui haberent sps malignos
(Fol. 495 α.)
EB
CΑΡ. ΧΙΧ. 4- 13.
400
ACTUS APOSTOL
ΠΡΑΞ.
ΑποCTOΛ
ΧΙΧ. .
nomen dni ihu dicentes
Adiuro uos per
ihm
quem paulus praedicat
quo et fili sceuae cuiusdam sacerdotis
14
in
uoluerunt similiter facere
το ονομα κυ ιηυ λεγοντεσ
Ορκιζωύμασ τον ιην ον παυλοσ κηρυσσει
εν οισ και υιοι σκευα τινοσ ιερεωσ
ηθελησαν το αυτο ποιησαι
εθοσ
ειχαν του στοιουτουσ εξορκιζειν
και εισελθοντεσ προσ τον δαιμονιζομενο
ηρξαντο επικα λεισθαιτο ονομα λεγοντεσ
παραγγελλο μεν σοι εν ιηυ
ον παυλοσ εξελθειν κηρυσσει
τοτε απεκριθη το πνα το πονηρον ειπεν αυτοισ
τον ιην γεινωσκω και τον παυλον επισταμαι
μεισ δε τινεσ εσται
και εναλλομενο σεισ αυτουσ ο ανθρωποσ
consuetudinem habebant apud eos exorcizare
et introierunt adimplentes
coeperunt inuo care nomen dicentes
praecipimus tibi ihu
quem paulus praedicat exire
tunc respondens sps malignus dixit ad eos
ihm ad gnosco et paulum scio
uos autem qui estis
15
16
et insilien in eos homo
εν ωην το πνα το πονηρον
κυριε υσασ αμφοτερων εισχυσεν κατ αυτω
in quo erat sps nequa
dominatus utrisque ualuit aduersus
ita ut nudi et uulnerati
eos
ωστε γυμνουσ και τετραυματισμένουσ
effugerent de domo illa
17
Hoc autem factum est notum omnibus iudaeis
εκφυγειν εκ του οικου εκεινου
Τουτο δε
εγενετο γνωστον πασι ιουδαιοισ
και ελλησιν τοισ κατοικουσιν την εφεσο
και φοβοσ επεσεν επι παντασ αυτουσ
και εμεγαλυνετο το ονομα κυ ιηυ
πολλοι δε των πιστευ οντων
ηρχοντο εξο μολο γουμενοι
και αναγγελλοντεσ τασ πραξεισ αυτων
ϊκανοι των περι τα εργα πραξαντων
συνενεγκαντεσ και τασ βιβλουσ
et grecis his qui habitant in ephesum
et incidit timor super omnes eos
et magnificabatur nomen dni ihu
multique credentium
18
ueniebant confitentes
et nuntiantes actos suos
19
multi autem ex his qui curiosa gesserunt
adtulerunt et libros
καταικεον ενώπιον παντων
commurebant coram omnibus
και συνεψηφισον τασ τιμεσ αυτων
et conputatis praetiis illorum
ευρoν αργυριου μυριδασ πεντε
inuenerunt denariorum sestertia docenta
20
sic potens conualescebat
ουτωσ κατα κρατοσ ενίσχυσεν
και η πιστισ του θυ ηύξανε και επληθυνε
τοτε παυλοσ εθετο εν τω πνι
et fides di crescebat et conualescebat
21
tunc paulus ad posuit in spo
διελθειν την μακεδονιαν
(Fol. 495 6.)
transire
per mace doniam
(Fol. 496 α.)
CΑΡ. ΧΙΧ. 13-2Ι.
ΠΡΑΞ ΑΠOCTOΛ
401
ACTUS APOSTOL
XIX.
et acha iam
και την αχαϊαν
και πορεύεσθαι εισ ιεροσολυσολυμα
ειπων οτι μετα το γενεσθαι με εκει
δειμαι και ρωμην ει δειν
και αποστειλασ εισ την μακεδονιαν
et s ic ire in hierosolyma
dicens quia cum fuero ibi
necesse est me roma uidere
22
et misit in macedo niam
δυο των διακονούντων αυτω
duos qui sibi ministrabant
timo theum et erastum
23
τιμοθεον και εραστον
αυτοσ επεσχεν χρονον ολιγον εν τη ασια
Εγενετο δε κατα τον καιρον εκεινον
ταραχοσ ουχ ολιγοσ περι τησ οδου
Δημητριοσ γαρ τισ ην αργυρο κοποσ
ποιων να ουσ αργυρουσ αρτε μιδοσ
24
οσ παρείχε τοισ τεχνειταισ
25
ουκ ολιγην εργασιαν
ου τοσ συναθροισασ τουσ περι τα τοιαυτα
τεχνεταισ εφη προσ αυτουσ
ανδρεσ συντεχνειται επιστασται οτι εκ ταυτησ
τησ εργασιαση ευπορια ημειν εστιν
26
και ακουεται και θεωρείται
ου μονον εωσ εφεσιου
αλλα και σχεδον πασησ ασιασ
Ο παυλοσ ουτοσ τισ τοτε πισασ
ipse uero substitit tempus in asiam
Factum est autem in illo tempore
tumultus non modicus de hac uia dni
Demetrius enim quidam argentarius
faciens tempula argentea dianae
qui prestabat artificibus
non mo dicam ad quisitionem
hic con uocauit eos qui cir ca haec
operabantur ait ad eos
Uiri artifices scitis quia ex hac
operationem ad quisitio est nobis
et audistis et uidetis
quia non solum ipsius ephesi
sed
pae nae omnis asiae
Paulus hic qui dam tunc suadens
e duxit plurimam turbam dicens
quoniam non sunt dii
qui fiunt manibus
non solum autem nobis periclitatur
pars in re dargutionem uenire
sed etiam magnae deae
templum dianae in nihilum deputabitur
sed destrui incipiet tota asia
μετεστησεν ϊκανον οχλον λεγων:
οτι ουτοι ουκ εισιν θεοι
οι δια
2,7
χειρων γενόμενοι
ου μονον δε τουτο ημειν κινδυνευει
το μεροσ εισ απελεγ μον ελθειν
αλλα και τοτησ μεγαλησ θεασ
ιερον αρτεμιδοσ εισ ουδεν λογισθησεται
αλλα καθερισθαι μελλει η ολη ασια
και η οικου μενη σεβεται
ταυτα δε ακουσαντεσ
και γενo μενοιπληρεισ θυ μου
(Fol. 496 6.)
et orbis terrarum colitur
28
haec autem cum audissent
et fuissent pleni indignatione
(Fol. 497 α.)
51
CΑΡ. ΧΙΧ, 21-28.
402
ACTUS APOSTOL
ΠΡΑΞ. ΑποCTOΛ
ωρμησαν δε
δραμοντεσ εισ το αμφοδον εκραζον λεγοντεσ ΧΙΧ.
μεγαλη αρτεμισ εφεσιων
και συνεχυθη ολη η πολισ αισχυνησ
29
ομο θυ μαδον εισ το θεατρον
και συναρπασαντεσ γαϊον και αρισταρχον
μακεδονεσ συνεκδημουσ παυλου
Βουλομενου δε του παυλου
εισελθειν εισ τον δημον
οι μαθηται εκωλυον
currentes in campo clamauerunt dicentes
magna est diana ephesiorum
et repleta est tota ciuitas confusionem
impetum que fecerunt unanimiter in theatru
et rapuerunt gaium et aristarchum
macedonibus comitibus pauli
ipso autem uolente paulo
introire in turbam
discipuli non sinebant
quidam uero asiarcharum
qui erant amici eius
30
τινεσ
δε και των ασιαρχων
31
cum mississent ad eum
rogabant eum ne darent se in theatrum
alii autem uero aliut clamabant
32
erat enim ecclesia confusa
33
et plures nesciebant cuius rei causa
conuenerint de ipsa turba
distraxerunt alexandrum
propellentibus eum iudaeis
alexander autem innuens manu
υπαρχοντεσ αυτω φιλοι
πεμψ αντεσ προσ αυτον
παρεκαλουν μη δουναι εαυτον εισ το θεατρο
αλλοι μενουν αλλο εκραζον
η γαρ εκκλησια ην συγκεχυμενη
και οι πλειστοι ουκ ηδεισαν τινοσ ενεκεν
συνεληλυθεισαν εκ δε του οχλου
κατεβιβασαν αλεξανδρον
προβαλλοντων αυτον των ιουδαιων
Ο δε αλεξανδροσ κατασεισασ τη χειρι
ηθελεν απολογείσθαι τω δημω
επιγνοντεσ δε οτι ιουδαιοσ εστιν
φωνη εγενετο μια παντων
ωσ επι ωρασ δυο κραζοντων
μεγαλη αρτεμισ εφεσιων
κατασεισασ δε
ο γραμματευσ τον οχλον φησι:
ανδρεσ εφεσιοι τισ γαρ εστιν ο ανθρωποσ
οσ ου γεινωσγει την ημετεραν πολιν
ναοκορον ειναι της μεγαλησ αρτεμιδοσ
διο σπε τουσ αναντιρρητων
uolebat rationem reddere populo
cognito autem eo quod iudaeus esset
34
uox facta est una omnium
35
quasi horis duabus clamantium
magna est diana ephes iorum
cum conpescuisset scriba turba ait
uiri ephesi quis enim est homo
qui ignorat uestram ciuitatem
ae dituam esse magnae
dianae
και του
36
et huius iouis contra dictione
ουν όντων τουτων
δεον εστιν ύμασ κατεσταλμενουσ υπαρχει
και μηδεν προπετεσ πρασσειν
(Fol. 497 6.)
itaque non capient ibus his
oportet uos questos esse
et nihil temere agere
(Fol. 498 α.)
CAP. XIX. 28--36.
ΠΡΑΞ ΑποCT ΟΛ
403
ACTUS APOSTOL
ad duxist is enim uiros istos hoc
ηγαγετε γαρ τουσ ανδρασ τουτουσ ενθαδε ΧΙΧ. 37
μητεϊεροσυλουσ
μητε βλασφημουντασ την θεαν
ημών
ει μεν ουν δημητριοσ ουτοσ
38
οι και συν αυτω τεχνείτε
neque sacrilegos
neque blasphemantes deam nostram
si quidem ergo demetrius hic
et qui cum eo sunt artefices
habent cum ali quos quen dam uerbum
conuentus aguntur et proconsoles sunt
accusent se in uicem
έχoυσι προσ αυτου στινα λογον
αγοραιοι αγονται και ανθυπατοι εισιν
39
si quid autem ulterius requiritis
in legem ecclesia e discutietur
nam etiam periclitamur hodie accus ari
seditionis nullius causa esse
40
cuius possum us reddere rationem
de hoc concurso
41
et haec cum dixisset dissoluit ecclesiam
XX. I
posquam autem cessauit tumultus
conuocauit paulus discipulos
et multo exhortatus
salutans exiit in macedoniam
2
cum perambulasset omnes partes illas
ενκαλιτωσαν αλληλοισ
ει δε τι περι ετερων επιζητειτε
εν τω νομω εκκλησια επιλυθησεται
και γαρ κινδυνευομεν σημερον ενκαλεισθαι
στασε ωσ μηδενοσ αιτιου οντοσ
περι ου δυνησομεθα αποδουναι λογον
τησ συστροφησ ταυτησ
και ταυτα ειπων απελυσε την εκκλησιαν
μετα δε το παυσασθαι τον θορυβον
προσκαλεσαμενοσ παυλοσ τουσ μαθητασ
και πολλα παρακελε σασ
αποσπασαμενοσ εξηλθεν εισ μακεδονιαν
διελθων δε παντα τα μερη εκείνη
και χρησ
σλογω πολλω
ηλθεν εισ την ελλαδα ποιησασ δε μηνασ :γ:
και γενηθεισ αυτω επιβουλησ υπο των ιουδαιω
ηθελησεν αναχθηναι εισ συριαν
Ειπεν δε το πνα αυτω υποστρεφειν
δια
τησ μακεδονιασ
μελλοντοσ ουν εξειε ναι αυτου μεχρι τησ ασιασ
σωπατροσ πυρρου βερυιαιοσ
θεσσαλονικεων δε
αρίσταρχοσ
και σεκουνδοσ και γαιοσ
δουβ ριοσ και τιμοθε οσ
εφεσιοι δε ευτυχοσ και τροφιμοσ
ουτοι προελθοντεσ εμενον αυτον εν τροαδι
(Fol. 498 6.)
et exortatus sermone multo
3
uenit in ellada fecit autem menses tres
et cum fierent ei insidiae a iudaeis
uoluit in syriam perduci
Dixitque sps ei reuertere
per mace doniam
4
uolente autem comitari eum usquae ad asia
sopater uirri bergensis
thessalonicensium uero aristarchus
et secun dus et gaius
douerius et timotheus
ephesii autem eutychus et trophimus
hic cum praecessissent expectabant
(Fol. 499 α.)
5
nos troade
CAPP. XIX. 37--ΧΧ. 5.
404
ACTUS APOSTOL
ΠΡΑΞ. ΑποCTOR
XX. 6
7
8
9
ημεισ δε εξεπλευσαμεν
μετα τασ ημερασ των αζυμων
απο φιλιππων και ηλθομεν προσ αυτουσ
εισ τρωαδα πεμπτα ιου
ενη και διετριψα μεν ημερασ επτα
εν τε τη μια πρωτη των σαββατων
συνηγμενων ημων του κλασαι αρτον
Ο παυλοσ διελεγετο αυτοισ
μελλων εξιεναι τη επαυριον
παρετινε τον λογον μεχρι μεσονυκτιου
ησαν δε ϋπολαμπαδεσ ϊκαν αι
εν τω υπερωω ου ημεν συνηγμενοι
καθεζομενοσ δε τισ νεανιασ
ονοματι ευτυχοσ επι τη θυριδι
κατεχομενοσ ύπνω βαρει
διαλεγομενου παυλου επι πλειον
κατενεχθεισ υπο του ύπνου
επεσεν απο του τριστεγου κατω
και οσ ηρθη νεκροσ
καταβασ δε ο παυλοσ επεσεν επ αυτω
και συνπεριλαβων και ειπεν μη θορυβισθαι
η γαρ ψυχη αυτου εν αυτω εστιν
αναβασ δε και κλασασ τον αρτον
και γευσα μενοσ εφ ικανον δε ομειλησασ
αχρισ αυγησ ουτωσ εξηλθεν
ασπαζομενων δε αυτων
ηγαγεν τον νεα νισκον ζωντα
και παρεκλη θησαν ου μετριωσ
ημεισ δε κατελθοντεσ εισ το πλοιον
ανηχθημεν εισ την ασσον
εκειθεν μελλοντεσ αναλαμβανειν παυλο
ουτωσ γαρην διατεταγ μενοσ
ωσ μελλων αυτοσπεζευειν
(Fol. 499 6.)
nos uero enauigauimus
post dies azymorum
a philippis et uenimus ad eos
troadam quintani
in qua demorati sumus dies septem
in una autem sabbati
collectis nobis frangere panem
paulus disputabat eis
incipiens exire post alia die
extendit que sermonem usque in media nocte
et erant faculae copios ae
in superioribus ubi eramus collecti
sedens autem quidam iubenis
nomine eutychus super fenestram
de mers us omno graui
disputante paulo prolixius
praeceps datus est a somno
cecidit de tristego zosum
et sublatus est mortuus
Cum descendisset autem paulus cecidit super eu
et circumplexit et dixit nolite turbari
anima enim eius in ipso est
cum ascendisset et fregisset panem
et gustas set satisque fabulatus esset
us quae ad lucem sic profectus est
salutantes aute os
ad duxerunt iubenem uiuentem
et consolati sunt non me dio criter
nos uero ascend im us in nauem
de uenim us ass um
inde mox recepturi paulum
sic enim disposuerat
in cipiens ipse iter facere
(Fol. 5οο α.)
IO
II
ΙΣ
13
CΑΡ. ΧΧ. 6-13.
ΠΡΑΞ. ΑποCTOΛ
405
ACTUS APOSTOL
XX. 14-
ut autem conuenit nos in assum
ωσ δε συνεβαλεν ημειν εισ την ασσον
αναλαβοντεσ αυτον ηλθομεν εισ μιτυληνη
κακείθεν αποπλεύσαντεσ τη επιουση
15
κατηντησαμεν αντικρυσ χειου
16
τη δε ετερα παρελαβομεν εισ σαμον
και μειν αντεσ εν τρωγυλια
τη ερχο μενη ηλθομεν εισ μειλητον
και κρι κι γαρο παυλοσ
παραπλευσαι την εφεσον
μηποτε γενηθη αυτω κατασχεσισ τισ εν τη ασια
εσπευδε γαρ εισ την ημεραν τησ πεντηκοστησ
γενεσθαι εν ϊερο σο λυμα
απο δε τησ μειλητου πεμψασ εισ εφεσον
μετεπεμψατο τουσ πρεσβυτερουσ τησ εκκλησιασ
ωσ δε παρεγένοντο προσ αυτον
ομωσ εοντων αυτων ειπεν προσ αυτουσ
ύμεισ επιστασθαι αδελφοι απο πρωτησ ημερασ
εφησ επεβην εισ την ασιαν
17
18
adsupto eo uenimus mitylenen
et inde cum enauigassemus prid ie
peruenimus contra chium
et alia die applicauimus samum
et manentes in trogy lio
sequenti uenimus in miletum
iudicauerat enim paulus
praeternauigare ephesum
ut non contingeret ei morandi quis in asia
festinabat enim in die pentecostes
adesse in hierosolymis
a mileto autem cum mis isset in ephesum
transmisit presbyteros de ecclesiam
ad ubi uenerunt ad eum
simul que cum esset ait ad eos
uos scitis fratres a prima die
in qua ingressus sum asiam
quasi triennium et amplius
quema dmo dum uobiscum fui
per omne tempore seruiens dno
cum omni humilitati sensui
et lacrimis et temptationibus
quae euenerunt mihi
ex insidiis ad iu dae is
quam nihil substraxerim que utilia essent
ut adnuntiarem uobis
et docerem per domos et publice
testifican do iud aeisquae et graecis
quae in do paenitentiam agent
et fidem in dnm nostrum ihm xpm
et nunc ecce ego ligatus spo uado
in hierosolyma quae in ea mihi uentura sunt
(Fol. 5οι α.)
ωσ τριετιαν η και πλειον
19
ποταπωσ μεθυμων ην
παντοσ χρονου δουλευων τω κω
μετα πασησ ταπεινο φροσυνησ
και δακρυων και πειρασμων
των συνβαντων μου
εν ταισ επιβουλαισ των ιουδαιων
ωσ ουδεν υπεστειλαμης των συν φεροντω
του αναγγ ειλαιϋμειν
και διδαξαι κατ οικουσ και δημοσια
διαμαρτυρουμενοσ ουδ αιοισ τε και ελλησι
20
21
την εισ τον θν μετο
μεταν οιαν
22
και πιστιν δια του κυ ημων ιηυ χρυ
και νυν ειδου εγω δεδεμενοσ τω πνι πορεύομαι
εισ ίεροσολυμα τα εν αυτη» συναντησαντα μου
(Fol. 5οο ο.)
CΑΡ. ΧΧ. 14-22.
406
ACTUS APOSTOL
ΠΡΑΞ. :
ON
ΑΠΟ ΤΟ Λ
XX. 23
nesciens tamquam spm sanctum
per singulas ciuitates protestatur mihi dicens
quia uincula et tribul ationes
manen mi in hierosolymis
24
sed nihil horum cura est mihi
neque habeo ipsam ani mam caram mihi
quam consummare curs um meum
μη γεινωσκων πλην οτι το αγιον πνα
κατα πασαν πολιν διαμαρτυρεται μοι λεγω
οτι δεσμα και θλειψεισ
μενουσιν μοι εν ιεροσολυμοισ
αλλ ουδενοσ λογον εχω μοι
ουδε ποιουμαι την ψυχήν μου τιμιαν εμαυτου
του τελιωσαι τον δρ ομον μου
και την διακονιαν του λογου
ον παρελαβον παρα του κυ την
διαμαρτυρασθαι ιουδαιοισ και ελλησιν
το ευαγγελιον τησ χαριτοσ θυ
και νυν ειδου
οτι ουκετι οψεσθαι» το προσωπον μου
ύμεισ παντεσ
εν οισ διηλθον κηρυσσων
την βασιλειαν του ιηυ
αχρι ουν τησ σημερον ημερασ καθαροσ ειμι
εγω οιδα
25
26
απο του αιματοσ παντων
27
ου γαρύπεστειλαμήν του αναγγειλαι
πασαν την βουλην του θυ ημιν
Ε
28
προσεχεται αυτοισ και παντι τω ποιμνιω
ενωύμασ το αγιον πνα εθετο επισκοπουσ
ποιμενειν την εκκλησιαν του κυ
et ministerium uerbi
quod accepi a dno ihu
testificari iudae is et crecis
euangelium gratiae di
et nunc ecce ego scio
quia non uidebis faciem meam
uos omnis
inter quos perambulaui prae dicans
illu d regnum ihu
propter quod ho dierno die mundus sum
a sanguine omnium
non enim substraxi ut non adnuntiem
omnem uolumptatem di uobis
attendite uos et omni gregi
in uobis sps sanctus posuit episcopos
regere ecclesiam dni
quam ad quisibit sibi
per san quinem suum
Ego scio quia introibunt
pos diescessum meum lupi graues in uos
non parcentes gregi
et ex uobis ipsis exurgent
uiri lo quentes peruersa
ut abstrahant discipulos post seipsos
propter quod uigilate memores estote
quia t riennio nocte ac die
(Fol. 502 α.)
ην περιε ποιησ ατο ε αυτω
29
30
δια του αιματοσ του ίδιου
Εγω οιδα οτι εισελευ σονται
μετα την αφεξιν μου λυκοι βαρεισ εισ υμασ
μη φειδομενοι του πυμνειου
και εξ υμων αυτων αναστησονται
ανδρεσ λαλουντεσ διεστραμμενα
του αποστρεφειν τουσ μαθητασ οπισω αυτω
διο
γρηγορειτε μνημονευ οντεσ
οτι τριετιαν νυκτα δε ημεραν
(Fol. 5οι 6.)
31
CΑΡ. ΧΧ. 22-31.
ΠΡΑΞ
ΑΞ: ΑποCTOR
407
XX.
32
ουκ επαυσαμην μετα δακρυων
νουθετων ενα εκαστον υμών
και τα νυν παρατιθεμαι μασ τω θω
και τω λογω τησ χαριτοσ αυτου
τω δυνα μενω οικοδο μησαι μασ
και δουναι κληρονομιαν εν αυ
τοισ
ηγιασμένοισ των παντων
αργυρίου και χρυσίου η ειματισμου
33
ουδενοσυμων επεθυ μησα
αυτοι γεινωσκεται οτι τασ χρειασ μου
34
πασιν και τοισ ουσιν μετ εμου
35
υπηρετησαν αι χειρεσ μου
πα ιϋπεδειξα μειν οτι ουτωσ κοπιωντασ
δει αντιλαμβανεσθαι των ασθενουντω
μνημονευειν των λογων του κυ ιηυ
οτι ουτοσ ειπεν μακαριοσ εστιν
μαλλον διδοναι η λαμβανειν
[Deest folium unum, quaternionis sexagesimae
quartae primum, continens Cap. xx. 31–
XXI. 2 Latinè, Cap. xxi. 2-10 Graecè.]
και ταυτα ειπασ θεισ
τα
γονατα
36
37
38
συν πασιν αυτοισ προσευξατο
ικανοσ δε κλαυθμοσ εγενετο παντων
και επιπεσοντεσ επι τον τραχηλον του παυλου
κατεφιλουν αυτον
μαλιστα επι τω λογω οδυνωμενοι
οτι ειπεν ουκετι μελλει ι
το προσωπον
θε
ώρείν
προεπεμπον δε αυτον επι το πλοιον
ιεπι αντσανηχθημεν
αποσπασθεντων δε
ευθυδρομησαντεσ γκομεν εισ κω
τη δε επιουση εισ ροδον
XXI.I
ν απ αυτων
κακείθεν εισ παταρα και μυρά
και ευρoντεσ πλοιον
διαπερων εισφ νεικης
(Fol. 502 6.)
ET
CAPP. XX. 31-XXI. 2.
408
ACTUS APOSTOL
CAP. XXI.
ascendentes nauigauimus
uidentes autem cyprum
3
et relinquentes eas a sinistro
collauimus in syriam
enauigauimus in tyro
ibi erat enim nauis
4.
ex postura onus
et inuentis discipulis
mansimus apud eos dies septem
quidam autem paulo dicebant per spm
non ingredi hierosolyma
Sequenti autem die exeuntes
5
ambulamus uiam nostram
deducentibus omnibus nos
cum uxor ibus et filiis
extra ciuitatem et positis genibus
in litore orauimus
6
a et cum salutassemus inuicem
7
reuersi uero quisque ad sua
nos autem nauigatione expedita
a tyro uenimus ptolemaidem
et salutauimus fratres
num aput eos
[Deperiit pars inferior hujus folii : conf. Ad-
notationes.]
(Fol. 504 a.)
CAP. XXI. 2-7.
ΠΡΑΞ. ΑποCTOΛ
409
ACTUS APOSTOL
προ φητησ ονοματι αγαβοσ
XXI.
profeta nomine agabus
ανελθων δε προσ ημασ
11
cum uenisset ad nos
et tulisset zona m pauli
ligauit suos pedes et manus et dixit
haec dicit sps sanctus
eum uirum cus est zona haec
και αρασ την ζωνην του παυλου
δησασ εαυτου τουσ ποδασ και τας χειρασ ειπε
ταδε λεγει το πνα το αγ ιον
τον ανδρα ου εστιν η ζωνη αυτη
ουτωσ δησουσιν εισ ίερουσαλημ ιουδαιοι
και παραδωσου σιν εισ χειρασ εθνων
δε
ηκουσαμεν ταυτα
παρακαλου μεν ημεισ
και οι εντοπιοι τον παυλον
του μη επιβαινειν αυτον εισ ιερουσαλήμ
Ειπεν δε προσ ημασοπαυ λοσ
sic ligabunt hierusalem iudaei
et tradent in manus gentium
ωσ
12
et uero au diuimus haec
depraecaba mur nos
et incolae loci illius paulum
ut non ascenderet hierusalem
13
Respondit autem ad nos paulus
qui d facitis plorantes
τι ποιειται κλαιοντεσ
et conturbantes meum cor
και θορυβουντεσ μου την καρδιαν
εγω γαρ ου μονον δεθηναι βουλομαι
αλλα και αποθανειν εισ ιερουσαλήμ
ετοιμωσ εχω υπερ του ονοματοσ του κυ ιηυ χρυ
μη πειθομενου δε αυτου
ησυχασαμεν οι ειποντεσ προσ αλληλουσ
το θέλημα του θυ γεινεσθω
μετα δε τινασ ημερασ αποταξαμενοι
αναβαινομεν εισ ίερ
ego enim non solum ligari uolo
sed et mori in hierusalem
proposit um habeo propter nomen dni xpi ihu
cum non suaderetur e i
qui euimus dicentes ad inuicem
uoluntas dni fiat
14
15
post hos autem dies refecimus nos
et ascen dimus hierosolyma
εκ κεσα
de caesarea nobis cum
16
[Confer Adnotationes.]
simul
quae
ad duxerunt nos
apud quem ospitare mur
et cum uenerunt in quen dam ciuitatem
fuimus ad nasonem quen dam cyprium
discip ulum antiquum et in de exeuntes
uenimus hierosolyma
susceperunt autem nos cum laetitia fratres
sequenti autem die introibit paulus
17
18
nobis cum ad iacobum
(Fol. 504 6.)
(Fol. 505 α.)
52
CAP. XXI, To-I8.
ΠΡΑΞ ΑΠoCTOΛ
411
ACTUS APOSTOL
27
αγνεισθεισ εισηλθεν εισ το ίερον
XXI.
διαγγελλων την εκπληρωσιν των ημερω
του αγνισμου οπωσ προσηνεχθη
ύπερ ενοσ εκαστου αυτων προσφορα
συντελουμενησ δε τησ εβδομησ ημερασ
οι δε α τησ ασιασ ιουδαιοι εληλυθοτεσ
θεασαμενοι αυτον εν τω ξερω
συνεχεον παντα τον οχλον
και επιβάλλουσιν επ αυτον τασ χειρασ κραζοντεσ 28
ανδρεσίστραηλειται βοηθειται
ουτοσ εστιν ο ανθρωποσο κατα του λαου
και του νομου και του τοπου τουτου
παντασ πανταχη διδασκων
ετι και ελληνασ εισηγεν ισ ιερον
purificatus introibit in templum
adnuntians expeditionem dierum
purificationis donec oblata est
pro uno quoque eorum oblatio
cum repletur autem eis septimus dies
qui ab asia erant iudaei uenerant
uidentes eum in templo
confuderunt omnem turbam
et miserunt super eum manus clamantes
Uiri istrahelitae adiuuate
hic est homo qui aduersus populum
et legem et locum hunt
omnes ubique do cet
insuper et grecos introduxit in templum
et communicauit sanctum locum hunc
erant autem prouidentes
trophimum et ephesium in ciuitate cum eo
quem putauerunt quia in templum induxit paulus
et commota est ciuitas tota
et facta est concurs io populi
et cum adprehen dissent paul um
trahebant extra templum
et continuo clus ae sunt ianuae
και εκοινωνησεν τον αγιον τοπον τουτον
29
30
31
et cum quererent eum occidere
ησαν γαρ προσωρακοτεσ
τροφιμον τον εφεσιον εν τη πολεισυν αυτω
ον ενομισαμεν οτι εισ το ίερον εισηγαγεν παυλοσ
εκεινηθη τε η πολισ ολη
και εγενετο συνδρομη του λαου
και επιλαβο μεν οι του παυλου
ειλκων εξω του ιερου
και ευθεωσ εκλεισθησαν αι θυραι
ζητουντων αυτον αποκτείναι
ανεβη φασισ τω χιλιαρχω τησ σπειρησ
οτι ολη συνχυννεται ιερουσαλήμ
οσ εξαυτησ παραλαβων στρατιωτασ
και εκατονταρκασ κατεδραμεν επ αυτουσ
οι δε ειδοντεσ τον χειλιαρχον και του στρατιωτασ
επαύσαντο τυπτoντεσ τον παυλον
τοτε εγγισασ ο χιλιαρχοσ
επελάβετο αυτου
και εκελευσεν δεθηναι αλυσεσιν δυσιν
(Fol. 5ο6 6.)
nuntiatum est tribuno cohortis
32
quia tota confusa est in hierusalem
qui statim sumptis militibus
et centurionibus procucurrit ad eos
ad illi cum uidissent trib unum et milites
33
cessauerunt percutientes paulum
tunc cum adpropin quasset tribunus
conpraehendit eum
et iussit ligari catenis duabus
(Fol. 507 α.)
CΑΡ. ΧΧΙ. 26-33.
410
ACTUS APOSTOL
ΠΡΑΞ. ΑΠΟ ΤΟΝ
20
ησαν
δε
παρ αυτω οι πρεσβυτεροι συνηγμενοι ΧΧΙ.
ουσ ασπα μενοσ διηγειτο ενα εκαστον
19
ωσ εποιησεν ο θσ τοισ εθνεσιν
δια τησ διακονιασ αυτου
οι δε ακουσαντεσ εδοξασαν τον κν ειποντεσ
Θεωρεισ αδελφε ποσαι μυριαδεσ ειεισιν
εν τη ιουδαια των πεπιστευκοτων
και παντεσ τουτοι ζηλωται του νομου υπαρχουσι
κατηκησαν δε περεισου
οτι αποστασιαν διδασκεισ απο μωσεωσ
τουσ κατα εθνη εισιν ιουδαιοισ
μη περιτεμνειν αυτουσ τα τεκνα
μητε εν τοισ εθνεσιν αυτου περιπατειν
21
erant autem cum eo praesbyteri conuenti
cum salutasset eos narrabat per singula
quae fecit ds in gentibus
per ministerium eius
ad illi cum audissent clarificauerunt dnm dicentes
Uides frater quanta milia sint
in iudaea qui credi derunt
et omnes isti hemulatores legis sunt
diffamauerunt autem de te
quia ab scens ionem do cens a moysen
qui in gentibus sunt iudaeos
ne circumcidat filios
neque gentes eius ambulant
quid ergo est utique
oportet multitudinem conuenire
audient enim quia uenisti
hoc ergo fac quod tibi digimus
sunt nobis uiri quattuor
uotum habentes super se
hos a dsume purificate cum ill is
et eroga in eos
ut radant caput
et cognoscant omnes quia quae audierunt
de te nihil est
Τι ουν εστιν παντωσ
22
23
24
δει πληθοσ συνελθειν
ακουσονται γαρ οτιεληλυθασ
τουτο ουν ποιησον οσοι λεγομεν
εισιν ημειν ανδρεσ τεσσαρεσ
ευχην εχοντεσεφ εαυτων
τουτουσ παραλαβων αγνισθητι συν αυτοισ
και δαπανησον εισ αυτουσ
να ξυρωνται την κε φαλην
και γνωσονται παντεσ οτι ων κατηχηνται
περι ου ουδεν εστιν
αλλ οτι πορευ ου αυτοσ φυλασσων τον νομο
περι δε των πεπιστευ κοτων εθνων
ουδεν
εχουσι λεγειν προσ σε
ημεισ γαρ απέστειλαμεν κρεινοντεσ
μηδεν τοιουτον τηρειν αυτουσ
ει μη φυλασσεσθαι αυτουσ το εδωλοθυτον
25
sed ambulans ipse custodiens legem
de illis uero qui crediderunt gentibus
nihil habent quod dicere in te
nos enim scripsimus iudicantes
nihil tale obser uare eos
nisi custo dirent se a sacrificato
et sanguine et fornicatione
Tunc paulus adsumpsit uiros
sequenti die cum ipsis
(Fol. 5ο6 α.)
και αιμα και πορνείαν
Τοτε παυλοσ παραλαβων τουσ ανδρασ
26
τη επιουση ημερα συν αυτοισ
(Fol. 505 6.)
CΑΡ. ΧΧΙ. 18- 26.
412
ĀCTUS APOSTOL
ПРАЕ Апостол
XXI.
et interrogabat quis sit et quid fecisset
alii autem aliud clamabant in turba
34
et cum non possit scire quod certum est
propter tumultum
iussit ad duci eum in castra
35
και επυνθανετο τισ ειη και τισ εστιν πεποικωσ
αλλοι δε αλλα επεφωνουν εν τω οχλω
και μη δυναμενου αυτου γνωναι το ασφαλεσ
δια τον θορυβον
εκευλευσε αγεσθαι αυτον εισ την παρεμβολη
οτε δε εγενετο εισ τουσ αναβαθμουσ
συνεβη τον παυλον
βασταζεσθαι ύπο των στρατιωτων
δια την βιαν του λαου
ηκολουθι γαρ το πληθοσ
κραζον αναιρεισθαι αυτον
μελλων τε εισαγεσθαι εισ την παρεμβολης
τω χειλιαρχω αποκρειθεισ ειπεν
ει εξεστιν μοι λαλησαι προσ σε
ο δε εφη ελληνιστι γεινωσκεισ
cum autem adhuc esset in graduus
obtigit paulum
baiulari a militibus
propter uim populi
sequebatur enim multitudo
36
clamans tollite eum
et cum iam in duceretur in castris
37
tribuno respondens dixit
si licet mihi loqui at te
ad ille ait grece nosti
nonne tu es ill e ae gyptius
qui anti hos dies sollicitasti
ου συ ει ο εγ υπτιοσ
38
et e duxisti in ere mum
39
ο προ τουτων των ημερων αναστατωσασ
και εξαγαγων εισ την ερημον
τουσ τετρακισχειλιουσ ανδρασ των σικαριω
Ειπεν δε ο παυλοσ
εγω ανθρωποσ μεν ειμι ιουδαιοσ
εν ταρσω δε τησ κιλικιασ γεγεννημενοσ
δαιομε δε σου συνχωρησαι μοι
λαλησαι προσ τον λαον
και επιτρε ψαντοσ δε του χιλιαρχου
εστωσ ο παυλοσ επι των αναβαθμων
n
quattuor mil ia uirorum sicariorum
Dixit autem paulus
ego homo quidem sum iudaeus
tarsesis ex ciliciae non ignotae ciuitatis
cuius rogo obsegro autem mihi
lo qui ad populum
et cum permisisset ei tribunus
stans paulus in gradibus
et mouit manum ad eos
40
και σεισασ τη χειρεί προ σ αυτουσ
magno que silent io facto
πολλησ τε ησυχειασ γενο μενησ
προσεφωνησεν τη εβραϊδι διαλεκτω λεγω
Ανδρεσ αδελφοι και πατερεσ ακουσατε μου XXII. I
τησ προσ μασ νυνει απολογιασ
ακου σαντεσ δε οτι τη εβ ρα ίδι
διαλεκτω προσ φων ει
(Fol. 507 5.)
adl ocutus est hebreica lingua dicens
Uiri fratr es et patres audite me
nun caput uos red do rationem
cum au dissent autem quia hebreica
lingua a dloquit ur
(Fol. 5ο8 α.)
2
CAPP. XXI. 33-XXII. 2.
ΠΡΑΞ. ΤΟ
. ΑποΤΟΛ
413
XXII.
μαλλον ησυχασαν και φησιν
εγω ειμι ιουδαιοσ ανηρ
3
εν ταρσω τησ
κιλικιασ
γεγεννημενοσ
4
5
ανατεθραμμενοσ δε εν τη πολει ταυτη
παρα τουσ ποδασ γαμαλιηλ
παιδευομενοσ κατα ακριβιαν
του πατρωου νομου ζηλωτησ του θυ
καθωσ εσται υμεισ παντεσ σημερον
και ταυτην την οδον εδιωξα μεχρι θανατου
δεσμευων και παραδιδουσ εισ φυλακης
ανδρασ τε και γυναικασ
ωσ και αρχιερευσ μαρτυρησει μου
και ολον το πρεσβυ τεριον
παρ ων επιστολασ δεξαμενοσ παρα των αδελφω
εισ δαμασκον επορευομην
αξων και τουσ εκει οντασ
δεδεμενουσ εν λερου σαλημ
ϊνα τειμωρηθωσιν
ενγιζοντιο οι μεσημβριασ δαμασκω
εξεφνησα του ουρανού
περιεστραψα μ φωσ ϊκανον περι εμε
και επεσον εισ το εδαφ οσ
και ηκουσα φωνησ λεγουσησ μου
Cαυλε σαυλε τι με
διωκεισ
εγω δε απεκριθην τισει κε
ειπεν δε προσ με εγω ει ιησο ναζoραιοσ
ον συ δειωκεισ
οι δε συν έμοι οντεσ το μεν φωσ εθεασαντο
και ενφοβοι εγενοντο
την δε φωνην ουκ ηκουσαν του λαλουντοσ μου
[Deest folium unum, quaternionis sexagesimae
quartae sextum, continens Cap. XXII. 2-10
Latine, Cap. ΧΧΙΙ. 10-20 Graece.)
6
7
8
9
ειπα
δε
τι ποιησω κε
1ο
ο δε ειπεν προσ με αναστασ πορευου εισ δαμασκο
κακει σοι λαληθησεται περι παντων
(Fol. 5ο8 6.)
CΑΡ. ΧΧΙΙ. 2--1ο.
ΠΡΑΞ ΑποCΤΟΛΩΝ
415
και φυλασσων τα ειματια
XXII.
των αναιρούντων αυτον
και ειπεν προσ με πορευου
21
οτι εγω εισ εθνη μακραν εξαποστελλω σε
ηκουσαν δε αυτου αχρι τουτου του λογου
και επηραν την φωνην αυτ νλεγοντεσ
22
αιρε απο τησ γησ τον τοιουτν
ου γαρ καθηκεν αυτον ζην
κραυγαζοντω δε
23
και ρειπτοντω τα ειματια
2.4
και κονιορτον βαλλοντων εισ τον ουρανον
εκελευσεν ο χειλιαρχοσ εισαγεσθαι αυτον
εισ την παρεμβολην ειπασ
μαστιξιν ανεταζειν αυτον
να επιγνω δι ην αιτιαν
ουτωσ κατεφωνουν περι αυτου
Ωσ δε προσετιναν αυτον τοισ ειμασιν
25
[Deperierunt caetera.]
ειπεν προσ τον εστωτα εκατόνταρχην
ει εξεστιν υμειν ανθρωπον ρωμαιον
και ακατακριτον μαστιζειν
τουτο ακουσασο εκατόνταρχησ
26
27
οτι ρωμαιον εαυτον λεγει
προσελθων των χειλειαρχω πηγγειλεν αυτω
ορα τι μελλεισ ποιειν
ανθρωποσ ουτοσ ρωμαιοσ εστιν
Τοτε προσελθων ο χειλιαρχοσ
επηρώτησεν αυτον λεγε μoι συ ρωμαιοσ ει
ο δε ειπεν ειμι
και αποκριθεισο χειλιαρχοσ είπεν
εγω οιδα ποσου κε φαλαιου
την πολειτειαν ταυτην εκτησαμην
παυλοσ δε εφη εγω δε και γεγεννημαι
28
29
τοτε απεστησαν απ αυτου
(Fol. 5Ιο ο.)
CΑΡ. ΧΧΙΙ, 20-29.
414
ACTUS APOSTOL
CAP. XXII.
II
12
13
14
15
quae te oportet facere
ut autem surrexit non uidebam
a claritate lucis illius
et ad manum deductus qui mecum erant
ueni in damascum
ananias quidam uir timora tus
secundum legem et testimonio
ab omnibus iu dae is
cum uenisset ad me dix mihi
Saule saule frater aspi e
et ego ipsa hora aspexi
et dixit mihi
Ds patrum nostrorum praeordinauit te
ut cognosceris uoluntatem eius
et uidere iust um
et audire u ocem ex ore eius
qui eris test is eius aput omnes homines
eorum quae uidisti et audisti
et nunc quid expectas surge baptizare
et ablue peccata tua
inuocans nomen eius
Factum est autem mihi reuerso hierusalem
orante me in templo
fieri me in soporem
et ui di eum dicentem mihi
festina et exi cito de hierusalem
quia non recipient testimonium meum
et dixi dne ipsi sciunt
quia ego eram in carcere includens
et caedens per synagogas
eos qui credebant in te
et cum effunderetur sanguist ephani martyris
ego eram ad sistans et consentiens
(Fol. 510 a.)
16
17
18
19
20
CAP. XXII. 10-20.
APPENDIX.
417
Inter fol. 66 et fol. 8 a haec leguntur:
S. MATTHAEI.
II. 21
qui surgens accepit puerum
et matrem eius.et uenit in terram israhel.
22
audiens autem quod archelaus regnaret
in iudea
pro herode patre suo
timuit illo ire.et ammonitus in somnis.
secessit in partes galileae.
[GRAECE, supra p. 5].
23
et ueniens habitauit
in ciuitate quae uocatur nazaret.
ut adimpleretur.quod dictum est per prophetas.
qm nazargus uocabitur.
III. 1
2
In diebus autem illis uenit iohannes
baptista.praedicans in deserto iudeae
et dicens.poenitentiam agite.
appropinquauit enim regnum caelorum
hic est enim qui dictus est
3
per esaiam prophetam dicentem
uox clamantis in deser to.
parate uiam dni
rectas facite semitas eius.
4
ipse aut iohannes habebat uestimentum
de pilis camelorum.et zonam pelliciam
circa lumbos suos.esca autem eius
erat.locuste et mel siluestre.
5 tunc exiebat ad eum
hierusolima et omnis iudaea ·
et omnis regio circa iordanen.
et baptizabantur in iordane ab eo.
6
17
confitentes peccata sua.
uidens autem multos pharisaeorum
et sadducaeorum uenientes
ad baptismum suum.dixit eis
progenies uiperarum. quis demonstrauit uobis fugere
(Fol. 7 a seu potius Fol. 1 a secundae manûs.)
CAPP. II, 21—III. 7.
53
418
APPENDIX. .
[S. MATTHAEI.]
17
απο τησ μελλουσησ οργησ'Ποιησαται ουν καρπον
III. 8
αξιον μετανοιασ’ και μη δοξηται λεγειν εν εαυτοισ.
9
πατερα εχομεν τον αβρααμ’ λεγω γαρ υμιν• οτι δυναται
ο θσ.εκ των λιθων τουτων εγειρε τεκνα τω αβρααμ.
Ηδη δη η αξινη προσ την ριζαν των δενδρων κιται'
10
Παν ουν δενδρον μη ποιυυν καρπον καλον εκκοπτεται.
και εισ πυρ βαλλεται» εγω μεν βαπτιζω υμασ εν ύδατι 11
εισ μετανοιαν' ο δε οπισω μου ερχομενοσίσχυροτεροσ
μου εστινου ουκ ειμι ικανοσ τα υποδηματα βαστασαι:
αυτοσ μασ βαπτισει εν πνι αγιω και πυρι'
ου το πτoιoν εν τη χειρι αυτου και διακαθαριει
12
την
αλωνα αυτου και συναξει τον σιτον αυτου
εισ την αποθηκηνιτο δε αχυρον κατακαυσι πυρι
ασβεστω” τοτε παραγινεται ο ισ απο τησ γαλιλαιασ 13
επι τον ιορδανην προσ τον ιωαννην του βαπτισθηναι
υπ αυτου’ Ο δε ιωαννησ διεκωλιεν αυτον λεγων:
14
" Εγω χριαν εχω υπο σου βαπτισθηναι» και συ ερχη
προσ με' αποκριθεισ δε ο ισ·ειπεν προσ αυτον '
15
[LATINE, supra p. 6].
αφεσ αρτι•ουτωσ γαρ
>
πρέπον εστιν ημίν
πληρωσαι πασαν δικαιοσυνην'
τοτε αφιησιν αυτον
Και βαπτισθεισ οισ.
ευθυσ ανεβη
16
9
απο του υδατοσ
Και ιδου
ανεωχθησαν αυτω
οι ουρανοι
Και δεν
το πνα
του
θυ
(Fol. 1b secundae manûs.)
CΑΡ. ΙΙΙ. 7--16.
APPENDIX.
419
Inter fol. 168 b et fol. 177 a haec leguntur:
[SEC · IOHAN.)
S. IOHANNIS XVIII. 2
3
iudas qui tradebat eum locum •
quia frequenter ihs conuerat illuc.
cum discipulis suis.iudas ergo
cum accepisset cohortem.et a pontificibus
et pharisaeis ministros uenit
illuc.cum laternis et facibus
4
5
[GRAECE, supra p. 153).
et armis.ihs itaq•sciens omnia
quae uentura erant super eum.processit.et dicit
Ź
eis.quem quaeritis. Responderunt ei.
ihm nazarenum.dicit eis ihs.ego sum•
stabat aut et iudas qui tradebat eum.
cum ipsis. ut ergo dixit eis ego sum.
abierunt retrorsum.et ceciderunt in terram.
6
077
8
Iterum ergo.eos interrogauit.
quem queritis illi autem dixerunt.
.
ihm nazarenum •respondit ihs•
dixi uobis.quia ego sum.si ergo me
queritis.sinite nos abire.ut
9
impleretur sermo quem dixit:quia quos
dedisti mihi non perdidi ex eis quenquam.
simon ergo petrus. habens gladium
eduxit eum.et percussit pontificis seruum
10
et abscidit eius
auriculam dextram . erat aut nomen
11
seruo.malchus.dixit ergo
ihs petro.mitte gladium in
uaginam calicem quem dedit mihi
Ź
pater.non bibam illum.cohors ergo
12
et tribunus .et ministri
13
iudaeorum.comprehenderunt ihm.
et ligauerunt eum.et adduxerunt eum ad annam
primum erat enim socer caiphae.
qui erat pontifex anni illius.
(Fol. 2 a secundae manûs.)
CAP. XVIII. 2-13.
420,
APPENDIX. .
[SEC. ΙΩΑΝ.]
XVIII. 14
erat autem caiphas. qui consilium dederat iudaeis
quia expedit unum hominem mori
15
[ΚΑΤ. ΙΩΑΝ.]
εν δε καϊαφασο συμβουλευσασ τοισ ιουδαιοισ.
οτι συμφερει εν ανθρωπον αποθανείν
υπερ του λαου' ηκολουθει δε τω ιυ σιμων πετροσ.
και αλλοσ μαθητησ’ο δε μαθητησ εκεινοσ
εν γνωστοσ τω αρχίερι• και συνεισηλθεν τω ιυ
εισ την αυλην του αρχιερεωσ'
Ο δε πετροσ ίστηκει προσ τη θυρα εξω»
εξηλθεν ουν ο μαθητησ ο αλλοσ.
οσ ην γνωστοσ τω αρχίερει:
και ειπεν τη θυρωρω?
pro populo.sequebatur autem ihm simon petrus.
et alius discipulus.discipulus autem ille.
erat notus pontifici•et introiuit cum ihu
in atrium pontificis
16
petrus autem stabat ad ostium foris
Λ
exiuit ergo discipulus alius
qui erat notus pontifici
et dixit ostiariae
και εισηγαγεν τον πετρον•
et introduxit petrum.
dicit ergo petro ancilla ostiaria
numquid et tu ex discipulis es hominis istius.
dicit ille:non sum •
stabant autem serui et ministri ad prunas.
λεγει ουν η παιδισκη η θυρωροσ τω πετρω?
17
μη και συ εκ των μαθητων ει του ανου τουτου'
λεγει εικενοσ:ουκ ειμι'
ειστηκεισαν δε οι δουλοι και οι υπηρετι ανθρακιαν
18
πεποιηκοτεσ οτι ψυχοσ ην•και εθερμαινοντο”
ην
δε μετ αυτων ο πετροσ εστωσ•και θερμενοσ’
Ο ουν αρχιερευσ ηρωτησεν τον ιν.
19
περι των μαθητων αυτου και περι τησ διδαχησ αυτου'
Απεκριθη αυτω ισ’ εγω ραρρησια ελαλησα τω κόσμω.
20
εγω παντοτε εδιδαξα εν συναγωγη και εν τω ιερω:
οπου παντοτε οι ιουδαιοι συνερχονται”
και εκρυπτω ελάλησα ουδεν' τι με επερωτασ.
επερωτεσ ον τουσ ακηκοοτασ τι ελαλησα αυτοισ’
ειδε ουτοι οιδασιν α ειπον εγω’
ταυτα δε αυτου ειποντοσ. εισ των υπηρετων παρεστηκωσ. 22
εδωκεν ράπισμα τω ιυ
ουτωσ αποκρινη των αρχιερει’ απεκριθη αυτω ο ισ.
quia frigus erat et calefiebant
erat aut cum eis et petrus et calefaciens se.
pontifex ergo interrogauit ihm
de discipulis suis.et de doctrina eius.
.
respondit ei ihs.ego palam locutus sum mundo
ego semper docui in synagoga et in templo
quo omnes iudaei conueniunt.
1
et in occulto locutus sum nihil. quid me interrogas.
interroga eos qui audierunt.quid locutus sun ipsis.
ecce hi sciunt quae dixerim ego.
21
haec autem cum dixisset. unus assistens ministrorum
dedit alapam ihu dicens.
sic respondes pontifici
respondit ei ihs.
si male locutus sum.testimonium perhibeo de malo.
1
si autem bene. quid me caedis.et misit eum annas
ligatum ad caiphan pontificem.
:-: dixerunt ergo ei.'
erat aut simon petrus.stans et calefaciens se numquid et tu ex disci
ξη
23
ει κακωσ ελαλησα. μαρτυρησον περι του κακου:
ει δε καλωσ.τι με δερεισ’ Απεστειλεν αυτον αννασ
24
δεδεμενον προσ καιαφαν τον αρχιερεα'
Ην δε σιμων πετροσ.εστωση και θερμενοσ
25
ειπον ουν αυτω•μη και συ εκ των μαθητων αυτου ει'
(Fol. 2b secundae manûs.)
ειπων
pulis eius es'
(Fol. 3 a secundae manûs.)
CΑΡ. ΧVΙΙΙ. 14-25.
APPENDIX.
421
[SEC. IOHAN.]
Λ
[ΚΑΤ. ΙΩΑΝ.]
XVIII.
ηρνησατο εκεινοσ και ειπεν ουκ ειμι'λεγει εισ εκ των δολων 26
του αρχιερεωσ' συνγενησ ων ου απεκοψεν πετροσ το ωτιον'
ουκ εγω σειδον εν τω κηπω μετ αυτου
παλιν ουν ηρνήσατο πετρωσ.και ευθεωσ αλεκτωρ εφωνησεν' 27
Aγουσιν ουν τον ιν απο του καϊφα εισ το πραιτωριον' 28
ην δε πρωϊ και αυτοι ουκ εισηλθον εισ το πραιτωριον
ινα μη μιανθωσιν· αλλα φαγωσιν πασχα'
Εξηλθεν ουν ο πιλατοσ προσ αυτουσ και ειπεν'
29
Λ
τινα κατηγοριαν φερεται κατα του ανου τουτου
Λ
30
31
32
33
34
Απεκριθησαν και ειπεν αυτω' ει μη ην ουτοσ
κακοποιοσ:ουκ αν σοι παρεδωκαμεν αυτον
ειπεν ουν αυτοισοπειλατοσ.λαβεται αυτον υμεισ.
και κατα τον νομον ύμων κρινατε αυτον
ειπον δε αυτω οι ιουδαιοι' ημιν ουκ εξεστιν
αποκτειναι ουδενα' ϊνα ο λογοσ του ιυ πληρωθη
ον ειπεν.σημινων ποιω θανατω ημελλεν αποθνησκειν·
εισηλθον ουν παλιν εισ το πραιτωριον
πειλατοσ.
και εφω ιησεν τον ιν» και ειπεν αυτω’
συ ει ο βασιλευση των ιουδαιων' και απεκρίνατο ο ισ
Αφ εαυτου τουτο λεγειση αλλοι
ειπον σοι περι εμου'' Απεικριθη oπειλατοσ μητι εγω
ιουδαιοσ ειμι' το εθνοσ το σον και αρχίερεισ.
παρεδωκαν σε εμοι’ τι εποιησασ’ απεκριθη ισ
η βασιλεια η εμη· ουκ εστιν εκ του κοσμου τουτου'
ει εκ του κοσμου τουτου ην η εμη βασιλεια.
οι υπηρεται αν οι εμοι ηγωνιζοτο ίνα μη παραδω' τοισ
ιουδαισ’ νυν δε η βασιλεια η εμι ουκ εστιν εντευθεν'
ειπεν ουν αυτω ο πειλατοσ’ ουκουν βασιλευσει συ.
Απεκριθη ο ισ:συ λεγεισ οτι βασιλευσ ειμι'
εγω εισ τουτο γεγεννημαι» και εισ τουτο εληλυθα
εισ τον κοσμονινα μαρτυρησων τη αληθεια'
πασο ων εκ τησ αληθειασ ακουι μου τησ φωνησ’
η Λεγει αυτω ο πειλατοσ’ τι εστιν αληθεια'
(Fol. 36 secundae manûs.)
35
36
Λ
37
negauit ille et dixit.non sum • dicit unus ex seruis
pontificis.cognatus eius cuius abscidit petrus auriculam.
και
nonne ego te uidi in horto cum illo.
iterum ergo negauit petrus et statim gallus cantauit.
adducunt ergo ihm a caipha in pretorium.
erat aut mane.et ipsi non introierunt in pretorium.
ut non contaminarentur sed manducarent pascha
exiuit ergo pilatus ad eos foras.et dixit.
quam accusationem affertis aduersus hominem hunc.
responderunt et dixerunt ei.si non esset hic
malefactor.non tibi tradidissemus eum.
dixit ergo eis pilatus accipite eum uos.
et scdm legem uram iudicate eum
dixerunt ergo ei iudaei.nobis non licet
interficere quenquam ut sermo ihu impleretur
quem dixit significans.qua esset morte moriturus.
introiuit ergo iterum in praetorium pilatus
et uocauit ihm.et dixit ei .tu es rex iudaeorum.et respondit ihs.
a temet ipso hoc dicis.an alii
tibi dixerunt de me:respondit pilatus.numquid ego
iudaeus sum.gens tua et pontifices.
Σ
tradiderunt te mihi. quid fecisti.respondit ihs.
regnum meum non est de hoc mundo
si ex hoc mundo esset regnum meum.
ministri mei utiq.decertarent.ut non traderer
iudaeis.nunc aut regnum meum non est hinc.
dixit itaq.ei pilatus.ergo rex es tu.
respondit ihs. tu dicis. quia rex sum ego.
ego in hoc natus sum.et ad hoc ueni
in mundum.ut testimonium perhibeam ueritati •
omnis qui est ex ueritate audit meam uocem .
dicit ei pilatus . quid est ueritas.
(Fol. 4 a secundae manûs.)
38
CAP, XV1ΙΙ. 25-38,
422
APPENDIX. .
[ΚΑΤ. ΙΩΑΝ.]
[SEC.
IOHAN]
1
Και τουτο ειπων παλιν εξηλθεν προσ τουσ ιουδαιουσ. ΧVΙΙΙ.
και λεγει αυτοισ’ εγω ουδεμιαν αιτιαν εν αυτω ευρισκω’
εστιν δε συνηθαια υμιν,ϊνα ενα απολυσω υμιν εν τω πασχα. 39
βουλεσται ουν• απολυσω υμιν τον βασιλεα των ιουδαιων'
εκραυγασαν ουν παλιν λεγοντεσ παντεσ' μη τουτον. 40
XIX.
αλλα βαραββαν' ην δε βαραββασ ληστησ' τοτε ουν ελαβεν
ο πειλατοσ τον ιν· και εμαστιγωσεν' και οι στρατιωται 2
πλεξαντεσ στεφανον εξ ακανθων» επεθηκαν αυτου
τη κεφαλη-και ειματιον πορφυρουν περιεβαλον αυτονο
και ελεγον•χαιρε ο βασιλευση των ιουδαιων.
3
και εδιδουν αυτω ραπισματα εξηλθεν παλιν εξω
4
ο πειλατοσ•και λεγει αυτοισ’ ιδε αγω υμιν αυτον εξω»
ίνα γνωτε ωτι εν αυτω ουδεμιαν αιτιαν ευρισκω'
Εξηλθεν ουν ο ισ εξω.φορων τον ακανθινον στεφανον. 5
και το πορφυρουν ιματιον - και λεγει αυτοισ.ίδε ο ανοσ
Οτε ουν ίδoν αυτον οι αρχιερεισ και οι υπηρεται.
6
εκραυγασαν λεγοντεσ σταυρωσον σταυρωσον αυτον’
λεγει αυτοισοπειλατοσ'λαβετε υμεισ αυτον» και σταυρωσαται”
>
>
εγω γαρ ουχ ευρισκω εν αυτω αιτιαν'
Ε
7
8
9
et cum hoc dixisset.iterum exiit ad iudaeos.
et dicit eis.ego nullam inuenio in eo causam.
est aut consuetudo uobis. ut unum dimittam uobis in pascha-
uultis ergo dimittam uobis regem iudaeorum
clamauerunt rursum omnes dicentes:non hunc.
sed barabban.erat aut barabbas latro.tunc ergo apprehendit
pilatus ihm .et flagellauit.et milites ,
plectentes coronam de spinis.imposuerunt
capiti eius et ueste purpurea circumdederunt eum.
et ueniebant ad eum.et dicebant.haue.rex iudaeorum:
et dabant ei alapas. exiit iterum pilatus foras.
et dixit eis.ecce adduco uobis eum foras.
ut cognatis quia in eo nullam causam inuenio.
exiit ergo ihs.portans spineam coronam
et purpureum uestimentum • et dicit eis • ecce homo.
cum ergo uidissent eum pontifices et ministri.
clamabant dicentes crucifige.crucifige eum.
dicit eis pilatus accipite eum uos et crucifigite.
ego
enim. non inuenio in eo causam.
responderunt ei iudei.nos legem habemus
et secundum legem debet mori.
quia filium di se fecit.cum ergo audisset pilatus
hunc sermonem magis timuit. et ingressus est.
praetorium iterum • et dicit ad ihm.
unde es tu.ihs aut responsum non dedit ei.
dicit ergo ei pilatus.mihi non loqueris
nescis quia potestatem habeo crucifigere te.
et potestatem habeo dimittere te.respondit ihs
non haberes potestatem aduersum me ullam. nisi tibi esset
datum desuper.propter ea qui tradidit me tibi
maius peccatum habet.exinde.querebat pilatus
dimittere eum • iudei aut • clamabant dicentes.
(Fol. 5α secundae manus.)
ܬ
Απεκριθησαν αυτω οι ιουδαιοι' ημισ νομον εχομεν.
και κατα τον νομον ο φιλει αποθανειν.
οτι εαυτον υιον θυ εποιησεν' οτε ουν εκουσεν ο πειλατοσ
τουτον τον λογων • μαλλον εφοβηθη και εισηλθον
εισ τω πραιτωριον παλιν•και λεγει τω ιυ.
ποθεν ει συ’ Ο δε ισ· αποκρισιν ουκ εδωκεν αυτω’
Λεγει ουν αυτω ο πειλατοσ' εμοι ου λαλεισ'
ουκ οιδασ οτι εξουσιαν εχω σταυρωσαι σε'
και εξουσιαν εχω απολυσαι σε' Απεκριθη αυτω ισ
Ουκ εχεισ εξουσιαν κατ εμου ουδεμιαν•ει μη ην
δεδομενον σοι ανωθεν δια τουτο ο παραδιδουσ με σοι.
μιζονα αμαρτιαν εχει' εκ τουτου εζηται ο περιλατοσ
απολυσαι αυτον. Οι δε ιουδαιοι εκραυγασαν λεγοντεσ'
(Fol. 4 b secundae manûs.)
10
11
Δ
12
CAPP, XVIII, 38-XIX, 12,
APPENDIX. .
423
[ΚΑΤ. ΙΩΑΝ]
[SEC. IOHAN.]
si hunc dimittis.non es amicus caesaris.
Λ
omnis qui se regem facit contradicit caesari.
pilatus ergo cum audisset hos sermones
adduxit foras ihm .et sedit
pro
tribunali
in loco que dicitur lithostrotus
haebraice autem gabbatha . erat aut parasceue paschae.
hora quasi sexta.et dicit iudaeis.
ecce rex uester. illi aut.clamabant.
tolle.tolle.crucifige eum.dixit eis pilatus.
4
regem urm crucifigam. responderunt
pontifices.non habemus regem nisi caesarem.
tunc ergo tradidit eis illum ut crucifigeretur.
susceperunt autem ihm.et eduxerunt.et baiulans sibi
crucem . exiuit in eum qui dicitur caluarie locum.
haebraice golgotha.ubi eum crucifixerunt
et cum eo alios duos. hinc et hinc. medium autem
εαν τουτον απολυσησ. ουκ ει φιλοσ του καισαροσ’
ΧΙΧ. .
πασ γαρ ο βασιλεα εαυτον ποιων, αντιλεγει τω καισαρι'
Ο ουν πειλατοσ ακουσασ τουτων των λογων.
13
εγαγεν εξω τον ινκαι εκαθεισεν επι βηματοσ.
εισ τοπον λεγομενον λιθοστρωτον.
εβραϊσ τι γαββαθα•ην δε παρασκευη του πασχα .
14
ωρα ην οσει τριτη και λεγει τοισ ιουδαιοισ’
ιδε ο βασιλευσ ύμων' οι δε εκραυγαζον.
15
αρον αρον. σταυρωσον αυτον' λεγει αυτοισοπεδιλατοσ.
τον βασιλεα υμων σταυρωσω ' απεκριθησαν οι αρχίε
ρεισ' ουκ εχομεν βασιλεα ει μη καισαρα.
τοτε ουν παρεδωκεν αυτον αυτοισίνα σταυρωθη'
16
παρελαβον ουν τον ιν» και ηγαγον' •και βασταζων εαυτου 17
τον σταυρον• εξηλθεν εισ τον λεγομενον κρανιου τοπον.
οσ λεγηται εβραϊσ τι γολγοτα: οπου αυτον εσταυρωσαν•
18
και μετ αυτου δυο αλλουσ τευθεν και εντευθεν «μεσον δε
τον ιυν εγραψεν δε και τιτλον ο πειλατοσ.και εθηκεν 19
επι του σταυρου' ην δε το γεγραμμενον "ισο ναζωρεοσ.
ο βασιλευση των ιουδαιων’ Τουτον ουν τον τιτλον πολλοι 20
των ιουδαιων ανεγνωσαν.οτι εγγυσ ην ο τοποσ τησ πολεωσ
οπου εσταυρωθη ο ισ’ και ην γεγραμμενον• εβραϊσται·
ελληνισται· ρωμαϊσται' ελεγον ου τω πειλατω αρχίερεισ 21
των ιουδαιων• μη γραφε:ο βασιλευση των ιουδαιων.
αλλα οτι εκεινοσ ειπεν.βασυλευ ειμι των ιουδαιων'
Απεκριθη ο πειλατοσ’ο γεγραφα-γεγραφα.
ihm
Λ
σ
22
Οι ουν στρατιωται οτε εσταυρωσαν τον ιν.
23
ελαβον τα ειματια αυτου•και ποιησαντεσ τεσσαρα μερη:
εκασ των στρατιω τη μερoσ.και τον χιτωνα”
Ην δε ο χιτον α ραφοσ.εκ των ανωθεν ύφαντοσ δι ολου
Ειπον δε προσ αλληλουσ' μη σχισωμεν αυτον.
24
αλλα λαχωμεν περι αυτου τινοσ εστιν
ίνα ε γραφη πληρωθη η λεγουσα.
(Fol. 5 b secundae manûs.)
scripsit aut et titulum pilatus.et posuit
super crucem . erat aut scriptum.ihs nazarenus.
rex iudaeorum hunc ergo titulum multi
legerunt iudaeorum •quia prope ciuitatem erat locus.
ubi crucifixus est ihs. et erat scriptum . haebraice ihs.
grece et latine.dicebant ergo pilato.pontifices
iudaeorum.noli scribere rex iudeorum.
sed quia ipse dixit.rex sum iudaeorum .
respondit pilatus.quod scripsi scripsi.milites ergo cu crucifixissent eum.
acceperunt uestimenta eius.et fecerunt quartuor partes
unicuiq.militi partem.et tunicam.
erat aut tunica inconsutilis• desuper contexta per totum .
dixerunt ergo adinuicem.non scindamus eam
sed sorciamur de illa cuius sit.
ut scriptura impleretur dicens
(Fol. 6 a secundae manûs.)
CΑΡ. ΧΙΧ. 12--24.
424
APPENDIX. .
[ΚΑΤ. ΙΩΑΝ.]
[SEC: IOHAN.
.]
XIX.
O
η
Διεμερισαντο τα ιματια μου εαυτοισ.και επι τον ιματισμν
μου εβαλον κληρον’ Οι μεν ουν στρατιωται ταυτα εποιησαν'
Iστηκεισαν δε παρα τω σταυρω του ιυ·η μητηρ αυτου.
25
και αδελφη τησ μητροσ αυτου μαρια η του κλωπα.
και μαρια η μαγδαληνη Ισ
ουν ειδων
την μητέρα
26
και τον μαθητην παρεστωτα ον ηγαπα.
λεγει τη μητρι αυτου
γυναι ειδε ο
υιοσ σου
O
29
ειτα λεγει των μαθητη•ϊδου η μητηρ συ.
27
και απο εκεινησ τησ ωρασ.ελαβεν αυτην
ο μαθητησ εισ
α ίδια.
Μετα τουτο ειδωσο ισ
28
οτι ηδην παντα τετελειωται.
να πληρωθη η γραφη λεγει διψω”
σκευοσ ουν εκειτο οξουσ μεστον
οι δε πλησαντεσ σπογγον οξουσ
και ύσσωπω περιθεντεσ.
προσηνεγκαν αυτου το στοματι'
Οτε ουν ελαβεν το οξοσο ισ ειπεν' τετελειωται και κλινασ 30
την κεφαληνοπαρεδωκεν το πνα’ Οι ουν ιουδαιοι.
P
" ϊνα μη μινητ επι του στου τα σωματα εν τω σαββατω.
επι παρασκευι•ην γαρ μεγαλη η ημερα του σαββατου εκεινου
ηρωτησαν τον πειλατον να κατεαγωσιν αυτων τα σκελη.
και αρτωσιν'Ηλθον ουν οι στρατιωται• και του μεν πρωτου 32
κατεαξαν τα σκελη» και του αλλου του συνσταυρωθεντοσ
αυτω επι δε τον ινελθοντεσ, ωσ ίδoν αυτον ηδη τεθνικοτα. 33
ου κατεαξαν αυτου τα σκελη αλλα εισ των στρατιωτων 34
λογχη αυτου την πλευραν ενυξεν» και ευθεωσ εξηλθεν
αιμα και ύδωρ και ο εορακωσ με μαρτυρηκεν• και αληθινη 35
αυτου εστιν η μαρτυρια' κακεινοσ οιδεν οτι αληθη λεγι.
ίνα και μεισ πιστευσηται' εγενετο γαρ ταυτα •ϊνα η γραφη 36
πληρωθη' οστουν ου συντριβησεται αυτου και παλιν.ετερα 37
η γραφη λεγει' οψονται εισ ον εξεκέντησαν μ
(Fol 6 b secundae manûs.)
31
Partiti sunt uestimenta mea sibi et in uestem
meam miserunt sortem . et milites quidem haec fecerunt
stabant autem iuxta crucem ihu.mater eius
et soror matris eius maria cleope.
et maria magdalene.cum uidisset ergo ihs matrem •
et discipulum quem diligebat.
dicit matri suae.
mulier.ecce filius tuus.
deinde dicit discipulo.ecce mater tua.
et ex illa hora accepit eam
discipulus in sua. .
Postea sciens ihs
quia iam omnia consummata sunt
ut consummaretur scriptura.dixit.sitio.
uas ergo positum erat.aceto plenum.
illi autospongiam plenam acaeto
hysopo circumponentes
optulerunt ori eius
Cum ergo accepisset ihs acetum dixit.consummatum est. et inclinato
capite.tradidit spm . Iudaei ergo
qm parasceue erat.ut non remanerent in cruce corpora sabbato.
erat enim magnus dies ille sabbati •
rogauerunt pilatum.ut frangerentur eorum crura
et tollerentur.uenerunt ergo milites, et primi quidem
fregerunt crura. et alterius qui crucifixus est cum eo.
ad ihm aut cum uenissent.ut uiderunt eum iam mortuum.
non fregerunt eius crura sed unus militum
lancea latus eius aperuit. et continuo exiuit
sanguis et aqua•et qui uidit testimonium perhibuit et uerum est
eius testimonium . et ille scit quia uera dicit.
ut et uos credatis.facta sunt enim haec•ut scriptura
impleretur.os.non comminuetis ex eo. et iterum alia
scriptura dicit. uidebunt.in quem transfixerunt.
(Fol. 7 a secundae manûs.)
υτ
CAP, XIX. 24-37.
APPENDIX.
425
[ΚΑΤ.
ΙΩΑΝ.]
[SEC. IOHAN]
XIX
Μετα δε ταυτα ηρωτησε τον πιλατονίωσηφ απο αριμαθεασ• 38
ων μαθητησ του ιυ" κεκρυμμενοσ δε
δια τον φοβον των ιουδαιων»
ίνα αρη, το σωμα του ιυ
post haec aut.rogauit pilatum ioseph ab arimathia.
eo quod esset discipulus ihu.occultus autem.
propter metum iudeorum.
ut tolleret corpus ihu:
et permisit pilatus.
uenit ergo.et tulit corpus ihu
uenit aut et nicodemus
qui uenerat ad ihm nocte primum.
και επετρεψεν ο πιλατοσ’
Ηλθεν ουν• και ηρεν το σωμα του ιυ
Ηλθεν δε και νιδημοσ.
39
O
ελθων
προσ τον ιν νυκτοσ το πρώτον
ferens mixturam murrae et aloes.
φερων μιγμα ζμυρνησ και αλοησ
ωσ λιτρασ εκατον'
quasi libras centum
Ελαβον ουν το σωμα του ιυ·
40
acceperunt ergo corpus ihu
et ligauerunt illud linteis
και εδησαν αυτο εν οθονιοισ
μετα των αρωμάτων
cum aromatibus
καθωσ εθοσ εστιν ιουδαισ ενταφιαζειν'
Ην δε εν τοπω οπου εσταυρωθηκη κηποσ.
sicut mos iudeis est sepelire
erat aut in loco ubi crucifixus est ortus
41
και εν τω κηπω μνημιον κενον.
et in orto monumentum nouum.
in quo
Ενω
ουδεπω ουδισ
nondum quisquam
positus erat. .
ετεθη
42
Εκει ουν
ibi ergo
δια
propter
την παρασκευην
parasceuen
iudeorum
των ιουδαιων.
οτι εγγυσ ην
quia iuxta erat
το μνημιον•
monumentum
εθηκαν τον ιν
posuerunt ihm. .
τη δε μια των σαββατων.
XX. 1
una aut sabbati
maria magdalenae
μαρια η μαγδαληνη
uenit
ερχετε
πρωι
mane cum adhuc tenebre essent.
σκο
(Fol. 8 a secundae manûs.)
τιασ
(Fol. 7 b secundae manûs.)
CAPP. XIX. 3S-XX. 1.
54
426
APPENDIX.
[ΚΑΤ. ΙΩΑΝ.]
XX.
ετι ουσησ εισ το μνημιον• και βλεπει
τον λιθον ηρ’μενον εκ του μνημιου'
2
τρεχει ουν και έρχεται
προσ σιμωνα πετρον• και προσ τον αλλον
μαθητην ον εφιλι ο ισ•και λεγει αυτοισ’
ηραν τον κν εκ του μνημιου•
3
4
5
[LATINE supra p. 154.]
6
7.
και ουκ οιδαμεν που εθηκαν αυτον
Εξηλθεν ουν ο πετροσ και αλλοσ μαθητησ.
και ερχοντο εισ το μνημιον”
ετρεχον δε οι δυο ομον
και ο αλλοσ μαθητησ προ εδραμεν ταχιον του πετρου:
και ηλθεν πρωτοσ εισ το μνημιον'
και παρακυψασ.βλεπει κιμενα τα οθονια.
ου μεντοι εισ ηλθεν
Ερχεται ουν σιμων πετροσ ακολουθων αυτω.
και εισηλθεν εισ το μνημιον•
και θεωρει τα οθονια κιμενα.
και το σουδαριον ο ην επι τησ κεφαλησ αυτού
ου μετα των οθονιων κιμενον.
αλλα χωρισ εντετυλιγμενον εισ ενα τοπον'
Τοτε ουν εισηλθεν ο αλλοσ μαθητησ.
ο ηλθων πρωτοσ το μνημιον”
και ιδες και ουκ επιστευσεν’ Ουδεπω γαρ
εδισαν την γραφηνωτι δι αυτον
εκ νεκρων αναστήναι’ Απηλθον ουν παλιν
προσ εαυτουσ οι μαθηται’ Μαρια δε ειστηκεε
προσ το μνημιω κλαιουσα εξω'
ωσ ουν εκλει•εν παρεκυψεν εισ το μνημιον'
και θεωρι δυο αγγελουσ• ενα προσ τη κεφαλη
και ενα προσ τοισ ποδινοπου εκειτο
>
8
Εισ
9
10
11
12
το σώμα του ιυ.
13
και λεγουσιν αυτη εκεινοι.γυναι τι κλαιεισ'
(Fol. 8 b secundae manûs.)
CΑΡ. ΧΧ. 1-13.
APPENDIX.
427
Inter fol. 347 b et 415 a haec leguntur:
S. MARCI XVI. 6
8
9
[GRAECE supra p. 325.]
10
11
12
13
14
15
crucifixum.surrexit.non est hic.
ecce locus.ubi posuerunt eum.
sed ite dicite
discipulis eius et petro
quia praecedit uos in galileam.
ibi eum uidebitis.sicut dixit uobis.
at ille exeuntes.fugerunt de monumento.
inuaserat enim eas tremor et pauor.
et nemini quicquam dixerunt.
timebant enim.
surgens aut mane prima sabbati •
apparuit primo mariae magdalenae.
de qua eiecerat septem demonia.
illa uadens nunciauit.
his qui cum eo fuerant.
lugentibus et flentibus.
et illi audientes quia uiueret
et uisus esset ab ea . non crediderunt.
post haec autem
duobus ex eis ambulantibus
ostensus est in alia effigie
euntibus in uillam.
et illi euntes
nuntiauerunt.caeteris
nec illis crediderunt
nouissime.recumbentibus
illis undecim apparuit. et exprobrauit
incredulitatem illorum et duritiam cordis
quia his qui uiderant eum
resurrexisse non crediderunt.
et dixit eis.
euntes in mundum uniuersum.
praedicate euangelium
(Fol. 9 a secundae manûs.)
CAP. XVI. 6-15.
428
APPENDIX. .
S. MARCI XVI.
παση τη κτισει ότι ο πιστευσασ 16
omni creaturae 'qui crediderit
και βαπτισθεισ·σωθησεται”
ο δε απιστήσασ·κατακριθησεται”
et baptizatus fuerit. saluus erit
qui aut n crediderit.cdemnabi
signa aut eos qui crediderint.
haec sequentur'
σημια
δε τεισ πιστευσασειν.
17
ταυτα παρακολουθησει'
In nomine meo, daemonia
Εν τω ονοματι μου» δαιμονια
εκβαλλουσι’ γλωσσεισ λαλη
σωσιν καινεισ·οφεισ αρουσιν'
18
eicient' linguis loquentur
nouis • serpentes tollent:
et si mortiferu quid biberint.
καν θανασειμον τι ποιωσιν.
non eis nocebit'
ου μη αυτουσ βλαψη'
επ αρρωστουσ χειρασ επιθησουσειν.
και καλωσ εξουσιν'
Super egrotos manus imponent.
et bene habebunt'
19
Et dns quidem . postqua
Ο μεν ουν κσ μετα το
λαλησει αυτοισ·ανελημφθη
locutus e eis. assumptus e
εισ τον ουρανον• και
εκαθισεν
in caelum et sedit
εν δεξιων του θυ”
a dextris di
20
Illi aut profecti.
Εκεινοι δε εξελθοντεσ.
εκηρυξαν πανταχου'
praedicauerunt ubiq3.
του κυ συνεργουντοσ.
dno cooperante.
και τον λογον βεβαιουντοσ.
et sermonem cfirmante
δια των επακολουθουν των σημιων•
sequentib' signis'.
αμην
amen'
ευαγγελιoν κατα μαρκον
ετελεσθη?
Eulngelium scd marcu
Explicit'
Incipiunt actus aplorum'
αρχεται πραξισ αποστολων'
(Fol. 9 b secundae manûs.)
CΑΡ. ΧVΙ. 15. 20.
ADNOTATIONES
EDITORIS
IN QUIBUS OMNES VETERUM CORRECTORUM SCRIPTURAE RECENSENTUR, ET DE LOCIS EXPLICATUR NOTATU DIGNIS.
N.B. Correctiones in textu nostro interlineares, de quibus hic siletur, primae manus sive ipsius scribae esse
judicamus. Quae in Codice, sub primae manûs [p. m.] textu, elota potiùs quam erasa, altiùs scrutantibus subinde
apparent, ea per elot. diligenter notamus: e.g. Fol. 330 a, l. 3 "super eum elot. sub ad eum sa p. m.”
De posteriorum correctionibus, quos A, B, C, D, E, F, G, H, J, K, L, M nominamus, satis am in Prole-
gomenis nostris dictum est. s. m. [i. e. secundae manus] incerti cujusdam neque antiquissimi scriptoris lectiones indicat.
Fol. 3 a. Prorsus evanuit atramen- 1. 12 supra o prim. in OutOl; 9 b. l. 10
tum.
supra o prim. in oploco.
3 b. l. 18 legas ülov non viov p. m.; 9 a. l. 25 b pro v in -tavis seu potius
autno partim elotum s. m.
1. 33 re-
-tauis G.
scripsit K.
9 6. 1. Ι5 στη -λαιασ, 1. 17 νίη μεγαν
4 a. l.
4
b pro v in -vis, seu potius partim erasa. 1. 18 ķ supra lineam
-uis G. 1. 5 b pro u in -uit G.
13 b. l. 28 noal supra El B, etiam
loco elv erasi D.
14 d. I. 1 i supra e in omnes G. 1. 16
fin. facit eam moechari addit G. 1. 31
est . est pro etiam etiam G.
14b. I. II dele – supra :.
1. 16
ao pro elv in üuelv B.
1. II
στροσ Β.
etiam per
ται Β.
αnte σκεια Β. 1, 27 v supra o in -BXn-
S supratin -bit G.
1. 23 i supra e in
-des G.
10 d. l. 8 in per. . supra positum abro-
46. 1. 14 a pro e prim. in erayyella- gat G. 1. 9 u supra b (obelo delet.) in-bit
1. 16 τεσ post ακουσαν αddit C. G. l. 11 t supra ph, l. 14 h supra ta G.
5 a. l. 8 a in-tae et obelo et puncto no- 106. 1. 27 Tw supra lineam ante eui C.
tat s. m.
1. 23 nt elot. sub min
ll. 31--33 partim rescripsit K.
puerum p. m.
II a. l. 275 supra spu ponit G.
5 b. l. 17 n pro e prim., etiam e supra u b. I. 14 fin. -tao pro -twv D. 1. 15
al eras. in Beolealu B. 1. 19 ου ριο o ad ala appendit H.
εια τη διετειασ Β. 1. 22 ï insertum 12 d. l. 7
supra a in iustitia G.
αnte ηρεμιου Β.
l. 10 t supra n in dixerin G. 1. 12 i
6 a. l. 5 a supra ue in querere
G.
supra e in -ces G.
1. 17 1 primum in
1. 8 m ad nocte adpendit G. 1. 10 i sall obelo delet G.
supra e in -des G.
1. 27 o pro u in 1 2 b. 1. 5 av supra lineam post Oo C;
consulari K.
sic etiam C (nisi mavis F) tw post TOUTWV
6 6. 1. 2 Tin tnv secund. mutat in y ad fin. lin. 1. 12 legas vuelv sine puncto
1. 6 of supra on in eonon C. p. m.; i pro a in opyas D.
1. 22 fin. v post depparelvñ addit K. īt poo pepelo erasum s. m.
1. 26 fin. Ewo
8 a. l. 3 i supra e in -tes G.
1. 18
post taxv addit A non prima manus, ut
b pro u in -gauit G.
11. 27, 29, 30
olim judicavimus. Cf. Tabul. III. 2.
initio, deficit pergamena. 1. 30 est per
1. 28-Del per puncta supra posita abro-
supra positum abrogat G.
gat s. m. 1. 30 fin. El eras. s. m. Sed
86. 1. 2 επ ριο εισ Β.
confer Prolegom. p. IV. not. 1.
(s: sectionis Ammonianae vix tandem 13 a. 1. 12 i supra e in omnes G. 1. 24
legitur. "ov pro Ov prim. habet
e supra i erasum in -ari G.
1. 31 nin
A: forsan autem rectiùs Kipling. qui exiens et obelo et puncto notat s. m. 1.32
Deou non Oudu p. m. legisse putat. 1. 26 u supra b (obelo delet.), et .supra r ultim.
supra o (articul.) s. m.; sic etiam
G, cui forsan dandum est sequens.
1. 31 ο ουρανιοσ
pro ev oupavouo forsan B.
15 a. 1. 8 e passum supra ium G, unum
supra posita abrogato. l. 10
t in dat et obelo et puncto notat G. 1. 20
i supra lineam post fili G.
15 b. 1. 24 w supra o in autov C. 1. 30
α pro ο ιη βλαττο- D.
16 a. 1. 5 it in facitis et punctis et
obelis notat G. 1. 14 x supras in des-
tera G. l. 16 us supra r (obelo notatum)
in tur G. 1. 26 n supra es in cludes G.
16 6. Foedatur chemicis haec pagina:
sic etiam 266, 286, 32 b, &c. 1. 7 fin.
wo addit A. cf. 126. 1. 26.
supra lineam post Eav B. l. 28 tw supra
lineam post ev C. Kpu aww pro kpuola A.
1. 31 ου et ν η αφανιζουσιν erasit 8. m.,
o (C) in € (E) mutato. 1. 32 ķ supra
lineam post κλεπται Β. 1. 33 ουσ αnte
ev erasum s. m. (legas Ano avpovo ovo ev).
25 a. 1. 2 e supra is (obelo notatum) in
maris G.
25 b. l. 28 av supra ver C.
26 a. et b. Summa hujus folii pars ab-
scissa est: quae restant l. I a. et b. dedi-
1. 15 γαρ
3. m.
1. 25lo in
1. 8 marg.
1. 19
mus.
26 6. 1. 23 Ouv supra lineam ante in-
ρούνται C.
430
EDITORIS.
ADNOTATIONES
1. 21 t pro
1. 30 a
1. 33
1. 21
G.
1. 14
1. 33 u
1. 9 p
1.33
1. J977
1. 27 ενη
S. m.
27 a. 11. 11, 14 e supra a (obelo nota-
tum) in jaj- G. 11. 16, 19 u supra b
(obelo notatum) in nob G.
c in mittunc G. 1. 23 s in utrisque
et obelo et puncto notatum s. m. 1. 28
e supra lineam forsan s. m.
27 6. 1. 1ov in avtov in v mutat D.
28 a. l. 4 u supra b in -bit G.
credimus supra etiam improbat per
1. 28 er supra lineam inter 1
et unt G.
28 b. l. I tw supra lineam post ev C.
1. 8 o in eokuluevol supra a? eras. scrip-
sit p. m., vel forsan potius A.
prim. in pep per punctum abrogat K.
1. 12 του κυ pro τον κν D. 1. 16 litera
(w ?) elot. sub a secund. in avta p. m. cf.
1. 8.
1. 31 αν τη σαμαριτανων eras. 8. m.
1. 33 ïop- pro elop- S. m.
29 a. l. 7 rasura incidit post au in
autem. 1. 32 u supra b (obelo nota-
tum) G.
29 b. l. 90 mutat in 7 H.
supra lineam post unge B.
mutat in ev tn H.
30 b. 1. 13. post da p. m. casu scrip-
tum videtur.
31 a. l. 6 s secund. in uestris obelo
notat G. 1. 10 i supra lineam post
fili G.
31 6. 1. 3 αποκτιναι ευρυα σφαξαι D.
1. 6 tov eras. s. m. 1. 14 fin. auto p. m.
sed rescriptum, me judice, negante Wet-
stenio. 1. 21 nu supra lineam post
l. 22 x pro kin &ck- D.
32 a. l. 4 forsan c prog in magis p. m.,
corrigente A. 1. 25 i supra e obelo
notatum) in .nes G.
32 b. 11. 1, 7 lacera est pergamena.
1. 14 epx. pro epyas- B.
1. 17.0 pro
b in tub K. 1. 27 ev supra lineam
ante μαλακoισ Β.
33 a. I. 5 a supra ue in que G. 1. 17
s prim. in audistis et obelo et puncto delet
S. m. 1. 25 h ante arundinem in margine
scribit G. l. 29 n in regnum eras. s. m.
33 b. 1. 5 TOLO et twv eras. s. m.: sic o
prim. 1. 9. 1. 9 de supra lineam post
34 b. ll. 5, 13 v in nu eras. s. m.: sic (h obelo notat.) G. 1. 4 h in hor et
n prim. I. 7, et eotai 1. 25. 1. 32 τοισ puncto et obelo notat G. 1. 24 ebat
supra lineam post mno C.
supra or (sed ebat eras.) B. 1. 29 i
35 a. l. 18 uo pro bu (b obelo notat.) G. supra e obelo notat.) in -tes, l. 30 c su-
11. 24–27 partim deficit pergamena. pra t (obelo notatum) in dit G.
1. 24 b pro u in lau G.
secund. in vadae obelo notat s. m.
35 6. 1. 2 € supra lineam ante Loovt eo
in c mutat G.
B. l. 27 o supra lineam post tl H. 41 6. 1. 24 ev supra lineam ante cautw
1. 31 tov eras. s. M.
A.
1. 32 στη πλουτουσ erasit 8. m.
36 a. l. i au supra b (obelo notatum) 42 a. I. 7 b pro u in ueati G.
in bellere G. 1. 8 u supra b (obelo fin. ad audit addit e G.
1. 27 u supra
notatum) in -bit G.
1. 28 u supra b, b (obelo notatum) in ber- G.
m supra t in obet G.
supra o (obelo notatum) in -uos G.
36 6. Chemicis foedatur haec pagina. 42 b. 1. 28 kn supra Onu B.
1. 2 n sub ü, u sub el prim, elot. omnia των supra linean post παντων C.
P. m.
1.9 no eras. s. m. ; sic etiam un 43 a. I. 29 periit omninò e in eis.
1. 19, $ 1. 20, oti 1. 25. 1. Ι8 κατεαξεν 43 6. 1. 10 v in elaanvoev eras. s. m.
pro katlašelo, addito etiam in marg. ka- 1. 26 vuol s. m. per rasuram pro vlo TIO
λαμ... συντετριμμενο post αυτου 1. 17 F. Bao factum.
11. 26-28 lacera est pergamena hoc loco. 44 a. l. 4 i supra e Cobelo notatum) in
1. 31 α pro ε 1η • μουτει D. 1. 33 ав habe- G. 11. 16, 20 b pro u in -auo-G.
supra tn in otnoetaL C.
1. 32 i supra e obelo notatum) in colleg.
37 a. 1. 2 u supra b (obelo notatum) in G.
salba G. 11. 7, 22 u pro b (obelo no- 44 b. l. 31 , prim. in Ballovol eras.
tatum) in -bit G.
1. 17 fin. in marg.
harundinem quassatam addit G. 1. 18 45 a. 1. 18 a supra ue in querenti G.
t supra s (obelo notatum) in confringes G. 1. 20 e supra i prim. in uindedit, etiam
1. 23 a in ita periit omnino in lacuná. i supra e (obelo notatum) G.
1. 33 b prou in stauit G.
45 6. 1.
32 e supra a in
evap-
H.
37 b. l. 3 o elot. sub , in -ovi p. m. 46 a. l. i intelleximus in marg. (
1. 32 ayala eraso, o substituit D.
supra etiam posito) G. 1. 19 fin. c
38 a. 1. 3 c elot. sub i in eic- p. m. post hae habet G.
1. 4 i supra lineam post fili G.
46 b. l. 12 tou supra lineam post woe
38 6. 1. 13 αυτη pro σοι D. 1. 15 B.
in womep! (etiam tov 1. 27) eras. s. m. 47 a. 1. 8 u supra b (obelo notatum) in
1. 20 i supra e in -eta. D.
-abit G. 1. 26 ae supra i (obelo nota-
supra ov in tno veao B, ta supra kak D. tum) in secuti G.
39 a. l. 3 uerbum uacuum pro beruum 47 6. 1. 16 o supra w ponit A, w in o
uacum G.
1. 4 n supra -det, 1. 12 a mutat K. 1. 27 v supra n K.
supra ue in que G.
1. 25 b supra u 48 a. 1. 14 g pro c in frac G. 1. 16
in -uit G (c in condemnauit punctato, ue supra lineam post a in -carunt, sed
forsan p. m.).
postea elot.
l. 21 fin. bas post tur
39 b. l. 7 autov eras. s. m. a supra
habet G. 1. 261 in fluct- mutatur p.m.,
lineam post x elpov 1. 8, item supra e se- u semi-formato.
cund. η εστηκεισαν 1. Ι4 Β.
48 b. l. 21 at: post -rap. addit L.
supra o eras. in eo A.
l. 29 supra (: teloo: ut solet, in margine posito).
εσ ιη εστηκει Ε.
1. 30 o supra προερ-
C.
40 a. 1. I u supra b (obelo notatum) in 49 a. l. 3 r in ergo et puncto et obelo
-ibi G. 11. 12, 15 a supra ue in que
ειρην D.
1. 21 γε
1. 24 V
o in
1. 31 i supra lineam inter a
et T A.
34 a. l. 12
e supra
i in omnis G.
1. 31 ae supra i (obelo notatum) in facti
G.
G. notat s. m. G ponit den supra ns l. 13,
40.b. I. 24 € supra lineam ante laleu
a supra -ce l. 14, m supra -sa l. 24.
B.
1. 29 u supra b in -bati (obelo notatum) G.
41 a. l. 3 t supra lineam post -ba, 1. 5 49 b. I. 10 obelo notat Ô in gav K.
n supro, -ret, l. 7 i supra ru in harunt 1. 12 al supra e in -oate A. 1. 22 D?
απο Α.
ADNOTATIONES
431
EDITORIS.
1. 29
ll. 30, 31
-WVEL
B.
p.m.
1. 30
ЗІ о
пе
1. 28 1
61 a.
.
eo G.
S. m.
pro-wvi, etiam pro -wvel 1. 24, ou habet:
-wvi et -wvel reponit K.
50 a. 1. 6 pro au in aut (au eraso) e
habet G. 1. 33 s in utrisque et otelo
et puncto delet s. m.
50 6. I. 3 sub kvnu lineolam ponit K.
11. 9, 16 D? Pro - ωνει habet οι, sed
reponit K. 1. 13 fin. 1 post -o nuela
addit K. 1. 14 vw delet s. m. (D ?),
reponit K.
51 a. 1. 2 (sic etiam 51 b) hiat perga-
mena. 11. 9, 14 coinquinant in marg.
is super communicant posito) G. 1. 20
u supra y (obelo deletum) G.
51 b. 1. 4 va eras. s. M.
52 a. l. 26 e supra a in jaj- G.
52 6. 1. 4 και το περισσευον των κλασμ
p. m., sed super rasuram rescriptum.
Prior lectio (nisi forte tou init. lin.)
periit. 1. 19" supra SnTel, supra on-
s. m. (H?). 1. 20 o pro a in onulav
H.
53 a. 1. 2 autem supra linean ante
turbae G. 1. I ut ante signum, 1. 19
a supra ue in querit G.
53 b. l. 4 fin. lv pro -Te K. 1. 19
v (postea eras.) supra lineam post to A:
του ζωντ οσ legit Η.
supra b (obelo notatum) in bidetur G. 67 a. l. 10 i in accessit mutat. p. m.
l. 21 b pro u in liueri G. l. 26 n in 1. 20 b pro u bis in uiuit- G.
-iens obelo abrogat G.
ges supra lineam post re G.
58 b. l. 16 de erasum s. m.
a supra o (obelo notatum) in eorum G.
59 6. 1. 13 ü pro nin nuw B.
l. 28 67 6. 1. 7 – supra elkpov forsan A vel
^ p supra cote referunt ad versus in imâ
B: sed 71 . 1. 9 sub αισχατ et +
pagina per G suppletos :
in
marg. 1. 25 v elot. sub ï in iva
εσται δεδεμμενα εν τοισ ουρανοισ
supra v eras. S. m.
και οσα αν λυσητε επι τησ γησ ιων 1.
ιησ
elot. sub lo de p. m.
1. 31 Tov erasum s. m.
68 a. l. 14 u supra o (obelo notatum)
60 a. I. 3 u supra b (obelo notatum) in in fond-G. 1. 17 a supra ne in ca
salb-, l. 4 n supra -ri in fuerit G. 1. 19 G. 1. 21 a in saedentes obelo notavit
s in lucrast- obelo notat s. m.
S. m.
post terram refert ad versus in imâ pagina 68 6. 1. 2 e elot. sub n in -payn p. m.
per G suppletos :
1. 8 fin. exel secund. p. m., me judice, sed
erunt ligata in caelis
super exel prim.,' super xpelav s. m.
et quaecumque solueritis in terram [nescio an rectius Kipling. exel secund.
6o 6. 1. τ η ου γαρ εισιδυο κ.τ.λ. S. m. (A), et' p. m.] 1. 15 -γιου Α
mutat D. 1. 8 fin. Klo erasum. 1. 18
pro -ylov: restituit v K.
1l. 26, 27 w
do supra of in atoonval A.
pro o in oooava H: sic 69 6. 1. 16.
1. 14 m supra lineam post dece 69 a. 1. 6 u supra b (obelo notatum) in
G. 1. 15 be supra -an- et autem supra solb-G. 1. 1o est supra lineam post
1. 18 fin. ere pro i secund. in factum G. 1. 25 a supra ue in
que
G.
restitui G. 1. 22 est obelo abrogat 26 o supra lineam p. m., obelo notat
S. m.
61 6. 1. 24 VTEO C supra volv erasum. 69 6. 1. 5 fin. o post yeypantai addit
1. 29 v in Onluv eras. s. m.
H.
54 a. 1. 19 uiuentis in marg. (SS
super saluatoris posito) G (aliâ quam in
53 b manu). l. 23 meus supra lineam
post pater G. 1. 25 b pro v in -vo
(immò potius -uo) G.
54 b. I. 10 w supra o (obelo notatum)
in elleoo B.
55 a., 55 b. 11. 30, 31 hiat pergamena.
55 a. I. 13 a supra ue in que, sunt
supra hom- G.
55 6. 1. 6 Tov secund. per puncta supra
posita abrogat s. m. 1. 20 o pro Ś ha-
bet D. 1. 29 etapavteo D, literâ quam
scripsit p. m. ante vreo omninò deletâ.
56 a. 1. 17 u supra b in bis G.
57 a. 1. 14 d pro t in at, l. 25' supra
o in hoc G.
57 b. 1. I v supra o eras. in KOKKOO B.
1. 7 ö vloo p. m., sed o vioo s. m. 1. 30
v supra lineam post MELSW B.
58 a. l. 2 n supra hic A ut mihi vide-
tur: forsan p. m. 1. 5 e supra a in
1. 8 s ante m obelo notat G.
1. 15 facit aut prae[stat abscisso] G,
etiam por (5) abrogato.
1. 19 olo supra w in avtw B, ite-
62 a. l. 7 m supra lineam post nequa rum aiº (w eras.) D. 1. 33 η αnte συκη
G. 1. 24 m supra ep in teptantes G. eras. S. m.
62 b. 1. 6 kal eras. [deest Latinè].
70 a. l. 9 n ante c, h post c, G supra
63 a. 1. & per in marg. G, pro di quod lineam. 1. 16 o in filio obelo notat s. m.
obelo notatur. 1. 12 causa in marg. 1. 19 etiam per abrogat s. m. ll. 31,
G, ratione per
notato.
33 h in haruit obelo notat s. m.
63 b. 1. 17 u supra lineam post o (ar- punctum superius post discipuli p. m.,
ticul.) A. 1. 31 a supra lineam ante forsan casu.
δυνατον Α.
70 b. l. 7 te elot. sub on in onte p. m.
64 a. 1. 4 ta supra lineam post manda 1. 17 fin. ov post loyov addit D: cf. 716.
G. 1. 16 fin. e in me deest p. m., ad-
lit G.
71 a. l. 3 e supra i prim., 1. 10 c supra
64 6. 1. 2 o supra k in - Kajev B. 1.7 d prim. (d obelo notat.), l. 17 b pro u in
η pro ι η καθισ- Β.
1. 9 B supra -auo et u supra b (obelo notatum) in bos,
lineam ponit tao ante iß: sic etiam a 1. 25 m supra b (obelo notatum) in -ribus
post -Olov 1. 13, e supra ac in -eta. l. 25. G.
1.
29
ενδεκάτην elot. sub εννατην ερ. m. 71 6. 1. I v supra lineam post to B.
65 a. 1. 27 b pro u in dauo, l. 29 m 1. 3 Mera prim. per puncta supra posita
supra n (obelo notatum) in iden- G. abrogat s. m. l. 7 fin. o pro w in ouw
65 b. l. 1 e in -MELO - obelo notat K. s. m. l. 31 init. ov pro o A, nisi mavis D.
1. 26 ξε supra εσ η εστιν Κ.
72 a. l. 5 m supra n (obelo notatum) in
66 a. I. 16 patrem supra famil, s supra identidem G: sic 73 a. l. 1.
m sequens (obelo notatum), l. 22 ibi supra 72 b. 1. 25 m supra ü eras. in iuw B.
e (obelo notatum) in te G.
73 a. 11. 9—16, in marg. recens manus
66 b. 1. 19 00 p. m. me judice (Kipling. adscripsit Magi ·ži · Caspar · Malchus.
A, forsan rectius): periit atramentum. Patisarca · Latrones cu xpo crucifixi.
1. 32
1. 31.
jaj- G.
l. 17 u
432
EDITORIS.
ADNOTATIONES
Gemas. dext. Demas, sinist.' In Nico-
demi Evangel. (Thilo, Cod. Apocryph.
N. T., 1832, p. 588) latrones Teotâs et
Anuās nominantur; in Actis Nicodemi
sive Actis Pilati, (Tischendorf. Evan.
A pocryph. 1853) Tlotao et Avouão.
99 a. l. 2 ultum supra lineam post
tum (lineola per e in fieri inserta) G.
1. 5 m obelo notat, b pro u in -euitis habet
G. 1. 27 h supra cl, l. 28 et supra
lineam ante duxerunt G.
99 6. 1. 27 in autol eras. S. m. 1. 33
o pro Š in Sapo- E.
100 a. Titulus vinculo membranaceo
legitur. 11. 17, 25 b pro u in liuer-G.
1. 22 u supra b (obelo notatum), l. 27 m
supra n (obelo notatum) in iden-, l. 29 a
supra e tert. in tenebre G.
100 b. 1. 20 ve supra ed, nin el mutato
C. 1.
24
λε supra lineam ante youteo
B. 1. 30 n supra lineam post uapla B.
1. 31 Too supra 0 (per puncta supra
posita abrogatum) C.
101 a. 1. 8 b pro u in liuerat G.
u pro b prim. (obelo notatum) in serb-G.
1. 23 ^ (pro a) supra re in terre G.
101 b. l. II Moao prim. eras. s. m.,
punctis priùs supra positis.
n supra lineam post papia B. 1. 26
super pulakao (partim eras.) KOVOTOVÔLAY
ponit M. 1. 28 To supra lineam post
-λισαν C. 1. 29 super T v pulak (n et
η p. m. prorsus eras.) τησ κουστουδιασ
ponit M.
102 a. 1. 20 b pro u secund. in juue
1. 22
11. 13, 31
G.
74 a. l. 4 b pro u in parauolis G.
75 a. I. 3 qui autem ommutuit e l. 6,
eras. potius quam elot. sub et dicit ei p. m.
1. 4 i' et supra o (obelo notatum) in hoc (c
forsan s. m.) G: sic l. 21 u supra b (obe-
lo notatum), in bidetur, l. 23 m supra e
84 a. l. 32 i supra e prim. (obelo no-
tatum) in demisisset G.
85 a. 1. 3 e in feidelis et obelo et puncto
notat s. m. 1. 6 u supra b (obelo no-
tatum) in serbus G.
0
85 6. 1. Ι «εται primo, sed εσαι p. m.,
T eloto sub o. 1. 8 n elot. sub e secund.
in apkeo el P. m.
86 a. l. 14 n supra et in dicetes G.
86 b. l. 21 a in eva eras. s. m.
87 a. I. 27 fin, est · post tuum addit
G. 1. 29 m supra lineam post nequa G.
88 a. 1. 22 est per
supra posita ab
in tept-.
rogat G.
dicet per
76 a. I. 3 post sem addit en G. 1. 29
supra posita abrogat G.
76 b. I. 24 mavra ouv prim. per puncta
et lineam abrogat K. 1. 27 yap per
. v. supra script. abrogat s. m., forsan G:
sic super enim 77 a. 1. 27.
1. 28
a prim. in advoß- eras. s. m.
77 a. l. 13 d supra p (obelo notatum) in
11. 20, 28 h supra cr in sepul-
crum G.
102 b., 103b., 104 6. partim, abscissae
sunt sectiones Ammonianae.
102 b. I. 25 tnu supra lineam post
ponec G.
90 b. I..
P. m.
88 b. 1. 29 Ete supra lineam ante leo eV
K. 1. 31: L ad ood: refert in marg. 1. 32.
89 6. 1. 9 wo in lepwoov eras. s. M.,
post puncta supra posita. Cf. 81 b. l. 17.
1. 25 jatoo prim. eras. s. m.
.
33 primae manús sunt, sed sub verba
προσ τουσ αρχιερεισ και είπεν αυτοισ
τι θελεται μοι δουναι elotα. .
3 o in olo eras. s. m. 1. 2Ι ιθ
supra pe in amokPELO K.
91 a. ll. 1-6; 21 deficit pergamena
(sic 91 b. ll. 1-3; 24). 1. 9 t secund.
in itte obelo notat G.
91 b. l. 6 v (ut videtur) elot. sub w in
αφεσιν p. m.
92 a. l. 31 h supra t in getsamini G.
92 6. 1. ΙΙ αυτουσ elot. sub τουσ μα
1. 26 o supra lineam post tov C.
93 a. 1. 18 ens supra it (obelo notatum)
in abiit G.
93 6. 1. 24 in Leyelwrno mutat w in o
et n in a D.
94 a. ll. 1—4 deficit pergamena (sic
94 6. 1. 1).
1. te in accedentes per
puncta supra abrogat s. m. 1. 9 ic
supra e in ame G.
94 6. 1. 18 v prov in TOUTOV, oo pro a
τη λεγοντα D. 1. 23 post eolwra ma-
culatur pergamena.
95 a. l. 20 eum secund. per supra
positum abrogat G. 1. 28 u in -deuitis
in b mutat G.
95 b. 1. 31. Dele : in marg.
976. 1. 2 7 prot in toda K, addit etiam
σου post τοσα F, σου 1. 3 punctato.
98 a. l. 5 e supra i in praesis G.
98 b. 1. 10 p pro i prim. in playell-
A. 1. 28 supra lineam ante at nya-
yov
B: cf, vers. Lat.
77 b. l. 3 tnv prim. per puncta supra
posita abrogat K. 1. 29 ou supra lineam
ante leyovreo C vel E?
78 a. ll. 15, 16 b pro u in -auitur G:
sic l. 32 b pro u in deu-. 1. 25 h
in haridam obelo notat s. m.
78 b. 1. 20 fin. ol post tuploi addit A
vel D.
79 a. 11. 7, 10, 13 hiat pergamena.
1. 33 ur in paretur per " supra positum
abrogat s. m.
80 a. 1. 8 h supra cr, et o pro u in
urnatis G.
80 b. I. 3 forsan nuwv p. m., sed m
periit omninò: v erasuni, cujus vestigia
jam leguntur, vix primae manus est. 1.7
lacera est pergamena: vinculo membrana-
ceo tegitur quß, sed · adhuc legitur.
1. 31 w et i supra o et v erasa in oduvw B.
81 a. l. 3 i supra e prim. in demitte-
tur G.
81 b. l. I twv supra lineam post av C.
1. 17 ou prim. eras. ( post i posito) A.
1. 18 o pro w in eoTwo H. 1. 30 fin.
ηται pro οιτο Η.
82 a. l. 15 eniet finis e l. 14 elot. sub
ideritis p. m.
1. 32 u supra b (obelo
notatum) in salb- G.
83 a. l. 1 e p. m. elot, ante tunc.
83 6. 1. 19 no supra lineam ante elo-
ηλθεν D.
εισ C.
1. 23.
103 a. l. 11 te supra lineam post vide
G. 11. 15, 26 b pro u in -deuitis G.
1. 19 fin. ibs clot. sub eis p. m. 1. 28
ue supra
lineam ante -runt G.
103 b. l. 1 lacera est pergamena (sic
104 a. 1. 1-4). 1. 2 € supra lineam ante
av A: simillimum verò est e p. m. 115 b.
1. 13: ad sect. Ammon. perti-
net.
104 a. 1. 2 b pro u in nouis G.
104 6. ll. 1-3 rubro script., initio
Evangelii. 1. I fin. Ov disertissimè:
sic'o yeyover. 1. 4. 1. 3 a supra lineam
post ôc K.
1. 9 a pro k in kv A (me
judice), qui etiam nu per . . abrogat, et v
ad fin. lineae in o mutat. ibid. € (ut
videtur) elot. sub n in nu p. m.
ke supra wv in eowv, 1. 22 ol supra lineam
1. 20
ADNOTATIONES
433
EDITORIS.
II3
137 6. 1. 2 α supra εν (eras.) A: Te-
ponit εν Η.
1.
3
sub eu in elte K.
1. 6 ουγ pro ουκ, et μεθ" (sic) pro θημεν Β:
Teponit ουκ et θημεν Η, 6° eraso. 1. 9
ftm. α pro ον (eras.) B: Teponit oν Η, qui
a obelo transfiscit. 1. ΙΙ λαλ ριο αληθ
habet B. 1. 17 ιν elot. sub ηκ 1η -ηκεν
p. m.
1. 29 αι supra ε ultim. ιη ατει-
μαζετε Β.
138 a. 1. 2 tin audiuit partim eras.
138 6. 1. 5 λεγ elot. sub συλ p. m.
1. 8 ο ριο α secund. η απεθαναν Κ.
1. 18 e supra lineam ante con A.
140 a. l. 27 a in aeum obelo notat
αnte ουκ, 1. 23 εκ supra linean post ουδε,
1. 30 ύμιν supra linean» post ειπον Β.
6. 1. ΙΙ φ supra μ
in
νυμιοσ
Ε.
1. 30 δ elot, suo op. m. (ante δε).
114 a. I. 3 fin. ueniunt ad eum elot.
p. 10.
114 5. 1. 24 α supra linean post συ Α.
ΙΙ5 α. 1. 2 xps ? elot. sub ihs p. mm.
ΙΙ5 0. 1. 6 ησ η δειψησω per puncta
supra posita abrogat, deinde eradit s. m.
1. 22 ο Supra
linean ante ρει
Η.
αυτον supra lineam αnte εν C.
I16 α. 1. I b pro u in uiuit bis G.
1. 3 b pro u in dauo (sic legas, non davo)
G.
1. 32
8. ι.
6. 1.
σιν Ε.
140 b. l. 15 On secund. erasum: sic i
secund. ιη ϊνι 1. 26.
Ι4Ι 6. 1. 12 o supra lineam αnte θσ Α.
1. Ισ εσ supra lineam ante τιν C. 1. 23
υ pao οι ίυ ηδoινατο D.
143 13 σκου suρια σιν τη γεινω-
1. 30 o secund. in eoTlO puncto
abrogat s. m.
Ι44 3. 1. 26 αν supra lineam post -θησ
Β. 1. 29 ει supra ιστη ποισ A, forean
p. mm.
Ι45 α. 1. Ι2 e in ego (g etiam in c
mutato) erasit s. m. 1. 25 8 prim. τη
lapidastis et obelo et puncto abrogat s. m.
145 b. l. 9 fin. duae literae (forsan
p. m.) erasae. 1. 19 tno secund. erasit
8. .
Τ46 6. 1. Ιε supra lineam αnte ισ Α.
1. 9 ω ριο η 1η αυτη Α. 1. 13 κε
(postea erasum) supra lineam ante KOL-
1. 33 o elotum inter k et w.
147 a. 1. 8 quoniam lumen mundi
el. 7 elot. sub si quis autem ambulat in
μαται Β?
p. m.
147 6. 1. Ι4 ν pro σ secund. in κοσμοσ
D. 1. 32 ου Supra δ et α pro o post
δ C.
148 a. I. 28 n supra es in uides D?
a in caecidit obelo notat s. m.
I48 0. 1. 3 αι elot. sub ε υ κε p. m.
1.
4 fin. o post iw addit B.
1. 5 αυτων
pro wv habet B.
1. 8 σ elot. p. nm.
ante ino. 1. 27 e supra lineam post
περι Β, me judice.
Ι49 5. 1. 8 καϊφασ Α: post κ scripsit
φ p. m. 1. 30 € supra lineam ante
1. 32 ω supra oι τη γνοι Ε.
1. 33 o supra lincam post otw E.
ισ Η.
του ο.
ΙΙ66. 1. 20 ν supra lineam post ηνεγκε
Β.
117 a. l. 3 puncta sub ui in -tiauit
ponit 8. m. : cf. text. Graec.
117 b. l. 3 o supra lineam ante oux
E o minutissimo etiam post oux semi-
formato). 1. 26 € supra lincam ante
p. mm.
τισ C.
ορτην Α.
1. 29
118 a. l. 4 pro u in -auor- secund.,
1. 5 pro u in lauo-, b habet G.
sub basiliscus K.
118 b. ll. 3, 33 € supra lineam ante iö-
Α,
1. 4 K eras. sub o secund. in Barl-
λισκοσ (σχ. η.. esse videtur»).
1. 5 αι
clot. sub ε ιη κε η. η. 1. 19 το Supra
lineam ante παλιν C.
119 a. 1. 26 b pro h in helzetha forsan
11. 26, 27 Ιiat pergamena (sic 124 0.
1. 27).
124 b. 11. 1o, 28 € supra lineam ante
1. 27 αυ ιη αυτου eras. 8. .,
etiam per puncta supra posita antea
abrogatum.
I 25 a. 1. 6 te supra m in aum K.
125 1. 1. 17 γα supra ρσ ιη ερσωμεθα
Β. l. 22 € secund. in ELITEV mutat. B
1. 26 εστιν prim. erasit 8. m. :
per puncta supra posita etiam antea abro-
gatum.
126 α. 1. 6 u pro o on hoc A: forsan
1. 17 bi supra e 1m -emur G:
sed bi rursus deletum.
126 b. 1. 2 sub ωσ τη διδασ Κ. 1.
29
fin. v post eauto K: sic 128 b. 1. 14 fir.
127 6. 1. 15 και eras. 8. m. : εαν supra
1. 16 mit. και p. m. Tescript.
super rasuram.
1 28 a. I. 17 fin. t erasum: etiam antea
et obelo et puncto notatum. - sub uiue-
ritis l. 28, uibet l. 31 K, lineis similibus
etiam in margine positis.
128 b. l. II vo elot. sub ou ultim. p. m.
1. 25 fth. και αddit B post εστιν.
I29 α. 1. 7 am ae0 eras. 8. η.
I29
b. l. 6 s Latinè elot. sub o in de
p. m.
1. 22 o supra lineam post auto
Η. 1. 24 init. ου pro οι ριιm. Β.
130 6. 1. 2ι suρια οσ ιη αυτοσ A, me
judice.
132 1. 1. 23 To supra lincam postava
Β, qui etiamm υ ριο ι η αυτοισ habet.
1. 29 o pro α η ελεγαν
134 a. 1. 3 m secund. in manums par-
tim e?'as.
.
sub ihs autem est K
notantis: Sic etiam 133 6. 1. 24; 153 5.
1. 10; passim, in marg. 1. 29 muliere
per puncta supra posita abrogat s. m.
134 6. 1. 28 ò secund. super rasuran
rescript. p. m.
135 a. l. 3 s in inclinatus per puncta
supra posita abrogat s. m. 1. 27e in
et obelo notat s. m.
135 6. 1. Ινeras. sub που -πων p. m.
1. 12 τη supra στη ζησετε E.
ο ριο α η ελεγαν Κ.
Ibid. € supra
α η αυτον Α. 1. 30 υτο suρια νη
τον E, sed τον supra κοσD ut videtur.
136 0. 1. 26 νύ supra εμ η εμειν Β.
1. 27 € supra lineam ante wpaka A:
forsan p. m., sed periit atramentum.
p. m.
119 b. I. 21 de supra lineam ante
ασθεν- Α. 1. 22 ξε suρια εν τη ενευ-
Β.
σεν Α.
1. 24
1. 20
120 b. 1. 3 v supra lineam post elve
Β: Sic etiam 1. 4 ν post ελεγε, 1. 28 την
αnte ζωην.
1. 1ο ει elot. sub ησ η
ποιηση p. n.
Ι2Ι0. 1. 20 μη μου eraso, αυ' reponit
Α. 1. 25 ν η λυχλον η σ mutat B.
I 22 a. l. 16 dico prim. per puncta
supra posita improbat s. m.
ejus supra lineam ante quod A.
122 6. 1. 4 λ supra 11η απεσταίκεν
Β. 1. 8 αμαρτανουσαι η α' μαρτυρου-
σαι mutat p. m. ανo elot. suo υρο p. m.
1. 2 Ι ων supen: ασ τη μασ Β.
I23
6. 1. Ι4 σ η οσ οbelo notat K.
1. Ι6 τι supra lineam αnte εστιν Η.
1. 28 συ.σ... ? elot. sub δωδεκακο p. m.
124 a. l. 1 batibi elot. sub debat p. m.
1. 15
ορτην Β.
55
434
EDITORIS.
ADNOTATIONES
B.
I65 6. 1. ΙΙ νυν supra lineam post και
D. 11. 12, 27 e supra lineam ante lo
Α. 1. 31 ε supra η 1η πατηρ Β.
1. 32 "supra γεν, 'supra τον S. m. ordi-
nem mutantis.
166 α. 1. 6 1 m inullum eras. 8. m.
l. 17 e elot. super i in qui p. m.
Ι660. 1. Ι8 εν τω κόσμω supra εγώ
ετη, et 1. 19 υσ οuρια οδ C.
18 marg. ϊνα ωσιν καθωσ ημεισ ? 8. m.
1. 21
ll. 172
eras.
1. 21
σιν Α.
S. η.
p. m.
p. mm.
eras.
1. 33
1. 22.
μου Β.
178 1. 1.
1. 31
179 a. ).
w in
8. .
15o 5. 1. 8ν supra linear post ηλειψε Ε. 1. 18 fin. 1 refert ad calcem pa-
1. 32 εορτην post εισ την eras. ginal, ubi scribitur nescio qui manu
Corn et tantum non v perierunt).
(forsan J)
151 a. l. 4 i supra lineam ante bi K. ψ ηδη μεισ καθαροι εστε δια τον λογον
1. 31 stera super rasuram rescriptum. .
ον λελαληκα υμιν
151 6. 1. 3 ω ριο ο ιη οσσανα Α.
μινατε εν εμοι καγω εν υμιν καθωσ το
152 6. 1. 2 ω elot. sub στη πεσων p. m. κλημα ου δυναται καρπό
1. 10 ον (postea erasumm) supra κ τη δια-
φεραν
κοσ Α! νο suρια οσ τη διακοσ C.
literis noni ferè saeculi paululum ad
fin. tres literae p. m. erasae post eleyov: dextram procumbentibus. non vuelo ka-
forsan δαυ.
θαροι εστε eras. sub 1. Ι9 αφ usque ad
153 b. 1. 19 € supra lineam ante cow- μειν p. m. ut videntur: cf. 1. Ι8.
l. 20 ETL supra lineam ante yap per puncta supra posita abrogat
στραφ- D.
1. 23 νε super: εμ τη εμοι Β.
154 a. I. II ll elot. sub g in signa 1. 25 ουδεν supra linea post ποιειν :
1. 13 n elot. sub t in -pleretur ύμιν supra εν 1. 31 C.
1. 26 πτη επληθη
1. 18 oculos eras. sub cor p. m.
1. 28 κ elot. suo ιν p. m.
154 6. 1. 5 > post all et lva (a postea supra lineam e ante bly i supra v in
eras.) supra lineam post all B.
ω pro οι τη παραδοι Α.
161 a. l. II is in sciatis et obelo et
156 6. 1. Ι2υ η πετρουσ eras. 8. nm. punctis supra positis abrogat s. m.
1. 20 o in marg. ante σατανασ, και pro κ uobis supra lineam post fiet, et :
ante leyel, etiam ov l. 22 supra lineam jam uobis mundi estis propter uerbum
post ποιησ D.
1.
23
έγνω casu
ad calcem paginae J ut videtur : cf. 1606.
quodam eras. 1. 26 ουδασ elot. sub ησ Ι6Ι 6. 1. I fm. ύμασ αddit F post
αγορ. m.
ηγαπησα, μασ post καγω per: υυυ Supra
157 a. 1. 2 fin. me et obelo et punctis posita improbato. 1. ΙΙ τισ Supra
supra positis abrogat s. m.
lineam post iva D: sic etiam OUK EOTE
157 6. I. I init. Kai evo lineolâ (etiam
Supra ητε 1. 28.
1. 12 γαρ, 1. 13 ση,
puncto super k posito) antiquâ manu de- 1. Ι7 οσ, 1. 32 μου per puncta supra
lentur. 1. 9 λλ elot. (obelo etiam posita abrogat s. m.
notata) suύγ 1η αγαπατε, quae litera
I62 α. 1.
4
ta elot. sub d p. m.
p. m. esse videtur.
1. 14 fin. uv addit I62 6. 1. 3 ιν supra α η ύμασ Β, εισ
ad ovv D?: postea wv eras. 1. 20 fη.
et o in üfl. per puncta supra posita abro-
ι proυλη σου 8. η.
gatis. 11. 6, 11 o suρια α ειχαν Β.
158 α. 11. 15, 24, 25 hiat pergamena: 1. 12 supra "lineam e ante de prim., 1
sic 158 6. 11. 24, 25.
post je prim. B, citcrum eraso.
158 0. 1. 5ι supra α η εγνωκατε Β. α elot. sub στη πρσ p. m. : το πνα τησ
εγι......[εγνωκειτε αν teste Kipling.] Jam αλ p. m., 8ροι: rasuram rescriptum.
eras. ad fin. lineae addidit F.
1. 26 fin. post εμε αddit αλλα F.
1. 28
Supra ει τη λεισ Β.
1. 17 i supra
ση supra lineanι αnte τε Α.
lineam post ToLE D. 1. 30 fin. το,
I63 α. 1. 6 a clot. suo e, e suo a secund.
11. 32, 33 ν η αυτον eras. 8. in.
in habebant p. m.
159 5. 1. Ιν eras. Tη αυτον 8. m.
I63 6. 1. 20 αν supra lineam post οσα
€ suprαι η εστιν Β.
1. 14 α pro ω Β. 11. 33, 34 Pro τι εστιν τουτο F
et ι ριο η 1η ενφωνησω halet A?
1. 27 habet
ι supra ε ιη ϋμεν Ε: ει etiam supra ω τη
ελεγον
Mevwv (v fin. puncto supra posito notat.)
ο λεγει το μικρο[v]
S. m. B, ut videtur, sed ec iterum eras.
p. m.
υθ C.
167 a. 1. 2 1 elot. sub i in illos p. m.
1676. 1. 8σ suγια υο η πιστευοντων Κ.
168 6. ll. 3, 7 p section. Ammon. in
marg. prorsus abscissum.
I77 6. 1. 32 πεμπω Supra απο C.
178 a. l. i ti in quaeritis et obelo et
punctis supra positis abrogat s. m.
3 e elot. sub
η
in
-σητε p. m.
1. 23 και ο θσ elot. sub μου κα (post κσ)
p. m.
4
i ante xii eras. s. m.
179 6. Ι. 8 του prim. 1η αυτουτου
(punctis antea abrogatum) eras.
1. 16 ν suprα ου, 1. 27 λ supra ηλ B.
180 a. l. 15 t elot. sub n in sciebant
p. mm.
18o b. 1.
4 ρ
elot. sub e in Tetpoo
1. 6 αλ suρια γω μη μεγων Β.
1. 32 επo elot. suo απα p. mm.
1. 33 ου
supra
181 b. 1. 8 av et obelo et punctis supra
positis abrogat s. m.: postea eras.
182 α. 1. Iu formatum p. m. suo b
1. 4 a elot. sub e in diligebat p. m.
182 0, I83 α. 11. Ι-3 ubro, initio
Evangelu.
I82 6. 1. ΙΟ τ η των eras. 8. m.
1. ΙΙ Β τη marg. eras. 8. m. Cf. 184 0.
1. 32 € supra lineam ante iowy A.
183 a. l. 11 “Prior i in hierodis obelo
notatur” Kipl. : parum id cerno, hiante
pergamena.
183 6. 1. 8 σφιο ρ
in
μεγαρ
Β.
184 a. Turpiter foedatur haec pagina
punctis manu recentissimâ additis :
1. 2' supra est antiquioris mands esse
videtur.
1. 17
1. 12η
1. 32.
1. 2
ουκ οιδαμεν τι λαλει ελε.
160 b. Chemicis foedatur haec pagina: I64 6. 1. 2 οτι prim. per puncta supra
sic I20; 164 6. 1. 4 η pro α prim. 1η posita abrogat s. m.
1. 2Ι οτι supra
αγαπατε Β.
1. 6 M (i. e. μου) supra
lineam ante ear D. 1. 26 fin. αλλ'
lineam post trap, a ction in n mutato post vuelv addit F: cf. 162 b. 1. 26.
184 b. I. 5 v elot. sub v secund. in
αύτου ρ. m. 1. 19 νεη ην (punctis
antea notatum) eras. s. m.
1. 20 τ pro
δ η ποδαποσ Η. 1. 30 μ Supra
lineam post μαρια C.
ουν τουτο τι εστιν
ADNOTATIONES
435
EDITORIS.
205 a. l. 6 s secund. in -loss obelo et
puncto supra posito improbat s. m. 11. 26,
27 (sic etiam 205 b) hiat pergamena.
205 6. 1. 1. marg. legας μα: 1. Ι4 Τ'
in
иєТ ad I formâ proximè accedit.
206 6. 1. 22 ιριού poinm. Τη δύδυμον
A, forsam p. m. 1. 23 και prim. eras.
8. m.
l. 23
207 6. 1. 12 o pro υ αnte μισθ- Η.
1. 28 ε pro η secund. 1η επηρηαζ- Η.
209 6. 1. 9 ε (ιε scriptum) η εκβ- super
literam quandam (?) elotam. 1. 23 λ
pro κ τη καλει D.
1. 32 € supra lineam
αnte κεινη D.
21o 6. 1. 9 π ριο τη τισ ct α supra
lineam (i.e. παισ) Β. 1. 16 γ prim. τη
-ywy- super rasuram script.
. 1. 33 τον
supra lineam ante olkov C.
211 a. l. 15 q? elot. super c in cui
1. ΙΙ
p. nm.
p. 2η.
1. 28 ω pro
1. 7
211 b. 1. 33 i supra lineam post eToLE B.
212 a. l. 8 a elot. inter r et a in er at
p. mm.
1. 12 u elot. sub i prim. in iu-
uenis p. No
1. 28 no elot. sub sit in
misit p. m.
p. m.
185 a. l. 10 r? eras. sub p in obpro- -ωνασ p. m. videtur:
cf. I93 α. 1. 4.
p. m.
1. 5 τelot. sub διη δε p. m.
186 b. Pagina ferè evanida, primò re- 195 a. l. 3 e secund. in habentei per
centiore pigmento, deinde vili atramento, obelum et punctum supra positum abro-
pessimè renovatur: p. m. ductus subinde gat s. m. 1. 16 i primò scriptum pro
vix satis certè leguntur. 1. 2 μεγαλια
o secund. in populo p. m.
pro μεγαλα p. m. habet instaurator». . 195 0. 1. Ι4 εγενετο αnte ιακωβ τη-
1. 4 σ pro ν 1η γενεαν τnstaurator:: eden trudit recens manus.
etiam η ριοι scribit η βραχι- 1. 6, υ αnte 196 α. 1. 13 ιωσηφ elot. p. m. (mempo
συν ponit 1. 21, o pro α ιη ηλθαν 1. 24. o sub i in ioseph scripto).
Prorsus incerta sunt i et e vel forsan el 196 6. 1. 13 λτη ωβηλ η δ mutat H.
(vinculis inclusa) v. 30: item punctationis 1. 15 o prim. in salomon cras.
notae ll. 8, 12.
α supra α η ισακ H. Lincolas per: ρα-
187 a. l. 28 hiat pergamena: sic etiam ginam spargit etiam recens manus.
187 6. l. 28.
197 a. I. 3 la elot. sub sa in mathusala
Ι88 α. 1. 6 qui eras. 8. nm.
1. 7 o ante ainan Η: κ p. m.
ea ? clot. sub et in etenim p. m.
prorsus eras.
.
188 6. 1. 6 το αη ηυξανετο eras., υ 197 6. 1. 8 ftn. o elot. sub α τη γενων-
etiam p. m. rescripto. 1. 20 μ Supra τα ρ. η. 1. Ι6 ν supra σ η τησ
D.
ε (rescriptum) η εμνηστ- K: sic η Supra 1. 25 του prim. 1η τουτου eras. 8. m.
τ prim. τη ταυτη 1. 28.
198 α. 1. 5 και ουκ εφαγεν ουδεν elot.
α prim. 2η χαρα Β vel D.
sub et nihil manducauit in p. m.
I89 α. 1. Ι9 b pro u τη uethl- Κ. sin illis eras. S. m.
1. 23 e pro i in pariret H, ut videtur.
1980. 1. 4 δι supνα εδ τη εδασκεν Η.
189 0. 1. 2 ι? elot. suo λ η μεγαλην 1. 6δ τη ρεδ improbat eadem manus (H)
1.
9 ι supra νο η ουρανου Β: quae post ην αddit τεθραμμενοσ, et εισηλ-
ν supra τ prim. eras. η αιτούντων Η. θεν αnte κατα 1. 7, ε etiam η ειωθοσ Te-
1. 16 o pro ω η γεγονωσ Β vel D. scripsit: cf. versionem Latinam.
1. 29 e supra lineam ante toov A: € l. 20,
να supra απ η απτυξασ C.
1. 13 fin.
et (minùs certè) 190 b. I. 19 p. m., me κεν supra μαι C. 1. Ι6 ματισ eras.
saltem judice.
s. m. (punctis supra positis antea abro-
Igo 0. 1. Ι5 με prim. η προσδεχομε- I gat). 1. Ι7τ Supra πέη πυξασ C.
μενοσ en'ας.
199 6. 1. ΙΙ ν suρια στη ναυμασ Β.
191 d. 1. i uo? elot. sub est p. m.
1. 16 ου supra ησ
in
τησ
Β.
I9I 6. 1. 21 την supra lineam ante suγηα ο ίη ναζoρηναι Β.
1. 33 ν supra
πολιν, punctum supra € 1η εαυτων, η στη ρειψασ Β.
Suprα ε secund. ιη ερεθη 1. 22 C.
200 l. 1. 2 quia nemo elot. sub multae
το ίη ηυξανετο eras. : cf. Ι88 5. 1. 6;
ui p. . 1. 10 h elot. sub e prim. in
327 b. l. 1; 329 b. 1. 2; 441 b. 1. 29;
eliseo p. m.
οοο 6. 1. Ιν elot. sub στη - γασαν p. m.
192 6. 1. 7 ρασ τρεισ elot. sub θημερασ 1. 31 fm. αυτ.... eara. : fur:san αυταισ
1. 23 ζα supra αρ 1η ναρεθ Α.
p. .
1.
33
haec linea, scalpro rasa, haud facile 20I 6. 1. Ι5 ιθε suρια -ρει Β: sed θ
legitur: confusa sunt omnia: cf. 193 a. postea erasit H, E p. m. in 0 mutato.
ll. 32, 33.
1. 18 € supra a eras. in -o quai B: 1 etiam
193 a. l. 4 apostrophus in fine lineae in ν mutato, fit -σομεν ευ -σομαι.
casu scriptus, ut videtur.
σ Supra ω ιη ωτε Ε.
193 0. 1. Ι ουδαιασ clot. suo τoυραια 202 6. 1. 14 νεη ην eras. 8. m.
1. 3 α secund. η αβιλλιανησ ι supra €
και α.
1. 1ο
1. 29 τ
1. 29 w
1. 24
2I2 6. 1. 2 D pro ικαια habet αλμοι
v supra lineam B l. 29 supra i
ultim. 1η εδικαιωσαι, 1. 30 supra αν η
ιωανου.
213 α. 1. 29 s clot. sub m m dm p. m.
213 b. l. 2
τοισ prim. eras. 8. m.
1.6ν ευρυα αν η ιωανησ Β.
pro δη ποδαπη Η : cf. 184 6. 1. 2.0.
2Ι4 6. 1, 30 ν supra linean post ησα
Β.
215 a. I. 22 r elot. sub i in intra p. m.
1. 30 da elot. sub qu in quaedam p. m.
215 5. 1. 13 € supra lineanm αnte ϊκ-
μαδα Α.
216 a. l. 20 n in essent et obelo et
puncto supra posito abrogat s. m. 1. 28
erunt elot. sub it diab p. m.
217 1. 1. 16ιιη -δισκετο p. m.: forsan
v inchoatum primò. 1. Ι8 νημειοισ elot.
sub ειοισ ειδω p. . 1. 19 και supra
lineam ante ELTEV B. 1. 20 ε 8ωρια αι
secund. 1η δαιομαι, 1. 29 α supra για τη
λεγιων Β.
1. 22 θα ειρια αρ
in
470 b. 1. 28?
p. nm.
1. 24
in
-γκεν
Β.
203 6. 1. 13 o supra lineam αnte θσ Α.
194 a. I. 16' supra b in humiliab s. m. 1. 20 γησ supra lineam post τησ, etiam ε
nisi ad p. m. referre malis.
supra ιν η αφιναι Β.
1. 27 σ supra
194 b. I. 2 apostrophus supra w in lineam post θαμβου Β.
ακαρ-
1. 33
P. m.
τω C.
eras. S. 15.
218 a. l. 26 n in -antur et cbelo et
puncto supra posito abrogat s. m.
218 6. 1. 4 οτ supra πο η απου C, sic
1. Ι7 ηγα suprα λι τη λιων.
1. 31 post
436
EDITORIS.
ADNOTATIONES
ανηρ p. m. proculdlibio τησ συναγω λα-
bebat (7 v' yw vestigiis restant), oculo ad
lineam sequentem vagante; yno TEOW
adhuc leguntur: post avnp H vel L cor-
rexit w ovoua aipoo kal ad vers. Latin.
219 a. l. i hiat pergamena: sic 219 b.
1. Ι.
1. 24 s prim. in dismisiti partim
eras. S. m., item i ultim. eras.
219
1.
3 σα supra
lineam
p. mm., me
judice: pro ου p. m. scriptor: primo ον
vel wv dedisse videtur. 1. 33 λ supra
κα 1m καιετε D.
.
post elo supra lineam B. 1. 31 fm. ν
post exovor in textu D.
248 6. 1. Ι8 Λ τη λειμοσ tantum non A
p. m.: notαι S. m.
1. 26 αυ supra
linean post εδιδου Α.
249 6. ν supra linean 1. 2 post ηλθε Β:
sic etiam 1. 6 και αnte κατεφ-, 1. Ι2 την
αnte στoλην.
250 α. 1. 31 ad ille respondens e 1. 32
elot. sub pater autem eius e s. m.
25ο 5. 1. 6 ει . ., sed rescripsit K.
1. 20 ω pro οι τη εγνοιν Β; sic 1. 27 β
pro δ η καδουσ.
25 I 0. 11. II, 19 ω supra o η μαμονα
B; sic to supra lineam post ano l. 27.
1. 31 fin. Ķ post autov addit B, me ju-
dice: cf. 249 6. 1. 6.
252 a. 1. 19 s in servire casu puncta-
tum, m secund. p. m., sed i inceptum
primò. 1.
31
d clot. sub t prim.
sum.
11. 20,
eus. S. η.
229 a. 1. 27 1 elot. partim ante g,
partim sub
8 p. m.
229 6. 1. 4 σε supra εν τη περιεπεν C.
11. 8, Ιο, Ι2 supra lineam ante ιδων Α.
1. Ι8χ pro κ (scalpro eras.) η πανδοχει
Α.
230 6. 1. 26 o supra α ίη μεσανυκτιου
Α.
231 a. I. 9 nos per puncta supra posita
abrogat s. m.
232 a. l. 1 e in eius casu quodam era-
1. 10 r ? elot. sub s in serp- p. m.
232 6. 1. 8 υ supra linean post αυτο
Β. 1. 28 ι ιnsertum inter: ρο et
Β.
233 a. 1. 4 custo rescripsit K.
23 post p. m. ordinem corrigit etiam K:
cf. Prolegomena. 1. 33 in per punctum
supra positum improbat s. m.
2 33 6. 1. 17 εστιν per puncta Supra
posita improbat s. m.
234 5. 1. 17 τα secundd. τη δυσβακτατα
1. 19 a post y B?, primae
manús lectione prorsus erasa.
235 6. 1. 3 εται elot. sub ησε p. m.
1. 8ο ριο θ, Ιευι lined erast, 8. m.
236 α. 1. 16e ante suffoe- elot.
238 6. 1. 4 αυ η αυτου eras. (p. m.
αddit θυ).
κ pro γ η ανεγ-,
1. 14 σ supra ε η εται Κ.
1. Ι5
pro η η ημων Β: cf. 2273. 1. 5.
239 α. 1. 5 hiat
peogammenα.
6. 1. 7ση εκεινοσ p. n.,
sed φαι-
lulum supra lineam.
1. ΙΙ
239
220 a. 1. 7 profluuium sanguinis e lineâ
sequente clot. sub tunicam ejus p. m.:
unde fluxit error linearum: cf. Prolego-
mena.
p. m.
.
240 6. 1. 2 πατηρ p. m. Tescripsit Η.
2410. 1. 3 συνο ο ίη -ταο forsam etiam
p. . 1. 22 μ Supra απ τη συνκα-
πτουσα D.
242 6. 1. 4 τ post φα Β, p. m. lectione
prorsus erasa. .
244 6. 1. 2 € supra lineam ante conte
Α: cf. 229 6.
1. 27 τον supra linean
ante εσχατον D.
245 a. l. 26 n in incipiens et obelo et
puncto supra posito abrogat s. m.
245 6. 1. 16υ η ου δε οι obelo et puncto
supra posito abrogat s. m. 1. 31 ftin.
θεισ post γεισ αddit D.
246 5. 1. 3 εν supra lineam post γεγον
Α. 1. Ι2 π τη πεισει η μ mutat A:
u supra a scribit B.
247 0. 1. Ι4 χε εμφια ε 1η προσδεται
D ? sic etiam l. 24 v postelow et Tov
1. 23
2 20 6. 1. 2 ω suρια ου η κατελουν Ε.
1. 9 νι supra lineam post μηδε Ε.
1. Ι2
o et v in ragav erasis, nt vel vt supra
lineam inter a et a ponit K. 1. 33 η in
-pwono super laesam pergamenam.
22 I a. 11. 21, 22 domum intraueritis
ibi manete e ll. 19, 20 elot. sub non ac-
ceperint uos , exeuntes p. m.
221 b. I. 13 punctum in medio t casu
scriptum videtur.
1. Ι8 υτοισ post αυ-
TOLO delet s. m. 1. 29 inter v et 1 in
avtovo macula (1) casu intercidit: cf. 1.
13
222 a. l. 2 hoc ego clot. sub quo ego
p. m.: item l. 9 ses elot. sub seo P. M.
222 6. 1. II sub οτι p. m. elotum est
TLÔ ut videtur, 1. 23 σεα supra ον η
ανθρωπον, etiam η loco αι crasi ίη κερδη-
σαι et απολεσαι 1. 24
Α.
223 α. 1. 19 sa elot. sub an p. m.
223 6. 1. 17 μεν supra lineam post
l. 28 Tö arctatum in linea
post ceagav A, o puncta ab L addita
(...) recipiente.
224 6. 1. 32 ι supra εκ τη μεκροτ- Β.
226 b. l. 1 O elot. partim sub o init.
p. m., partim in marg.
1. Ι4 θυ elot.
sub κύη κυ ρ. η.
1. 20 Ô supra lineam
ante αν Α, δε η testu eraso: τπρώτον
etiam per puncta supra posita abrogato.
1. 32 t supra lineam ante ovo C ?
227 6. 1. 5 ϋ ριο η η ημειν B, 1. 17
ύ
supra η C. 1. 19 n tert. (ante ewo)
CYCLS. 8. η.
228 6. 1. 25 ονομα clot. sub νομω p. mm.:
TL supra lineam A, forsan etiam p. m.
(cf. vers. Latin.).
25 2 5. 1. 2 νelot. sub σ secund. η πλου-
σιοσ p. m. 1. 20 fin. o post übaró addit
A, nec delet.
253 a. I. 21 e elot. sub i in refrig-
p. .
253 5. 1. 16 πτε suγια ιπτ η εριπτο
Ε. 1. 20 επτακισ μετανοηση (e 1. 21)
elot. sub μετανοηση αφεσ p. m.
ησ τη μετανοησω eras. S. m.
254 a. 1. 26 c in sicut formâ ad g
proximè accedit.
254 0. 1. 19 ίη -ευεσθε puncta identur:
esse P. n., literam e abrogantis: cf. vers.
Lat. .
255
6. 1.Ι ο clot. sub κ η και . η.
1. 15 € supra ôl (inter ò et i) B. 1. 26
v supra lincam post en\0€ B.
2 50 5. 1. το να εινα εγ η εγρω Β,
forsan A. 1. 15 εκει συ[ναχθησο)
νται ο 1. Ι4 clot. sub ελεγεν δε και παρα-
βολο. η.
257 6. 1. 17 v supra lincam post etu-
πτε Β.
€ supra lineam ante
αυτον Β.
258 0. 1. 9 ημ. η. η μητερα rescri-
sit K.
259 a. et b. l. 33 hiat in foramine per-
gamena.
259 5. 1. 7 ται clot. sub θν p. m. τη
εθνεσιν. 1. 27 fin. v post elte addit D.
260 a. l. II i ante nihil et obelo et
puncto supra posito abrogat s. m.
ποιησω C.
1. 21
ADNOTATIONES
437
EDITORIS.
1. 24
lam III. 4.
1. 31
bit p. mm.
1. 19
νια Β.
p. m.
7 sub
14
1. 29
26ο 5. 1. Ι τοτ p. m. Tescripsit K. 271 b. l. 2 ek per puncta supra posita
1. 18 η pro οι ίη ημυσοι, υ proι
in
μου
Ή. abrogat s. m. 1. 22 ι supra oσ η
261 a. l. 16 hominem elot. sub introi-
αυτοσ Α.
272 a. l. 6 punctum supra e secund.
261 b. l. 4 ev in evereuya- et obelo et forsan casu, nisi maculam malis: sic
punctis supra positis abrogat s. m.
etiam c τη sacellum 274 α. 1. Ι2, α η
v supra lineam post noe A hic (cf. βασιλευσ 279 6. 1. 8. 1. ι6 qui τη
257 6. l. 17; 262 b. 1. 11).
marg. 'et ^supra em in semini, recentis-
262 6. 1. ΙΙ ν supra lineam post βηθα-
simá manu, fortasse Bentleii.
1. 34 εαν ο superYasurano re- 272 6. 1. 4 ν elot. sub ισ 1η αυτοισ
scripsit p. m.
1. 27ι suρια θη η εσθητε Α.
264 a. l. 2 s p. m. elot. inter pi et 1. 29 τασ supra lineanm αnte •ιβ. Α?
asset. 1. s p. m. in sepaem
274 a.
1. delot. sub t in emet p. m.
litera (t?) est elota, a etiam et obelo et 274 6. 1. 2 marg. o errore in sectione
puncto supra posito abrogat s. m. 1. 8
279 6. 1. Ι4 φ elot. suύ βρ. m.
πι supra επ η επλησoντι D. Cf. Tabu-
ει pro η 1η παρα-
τιθημι D.
280 a. Sub titulum scripsit G, ut
videtur, p p ds a quo [sic].
28ο 6. 1. Ι4 ει supra η 1η πραξη Ε.
1. 28 ε supra α τη «σαν Α.
281 a. 1. 17 eius elot. sub ihu p. m.
281 b. l. 1 a et vyev elot. sub v et
ισειτο ρ. .
1. 21 αυ η αυτουσ et
obelo et puncto supra posito abrogat s. m.
1. 26 fin. nu secund. elot. p. m.
των supra lineam post παντων D.
Ammonianá.
1. 9 v elot. sub o in
e elot. sub t in te p. m. 1. 24 quid -μενοσ p. n. 1. 23 quid sibi velit o. ad
facerent [ei] e l. 27 elot. sub eum perdere fin. lin., spatio post v vacuo, parum scio:
eum p. m. ob ebant antecedens, unde Kipling. legit ou pro o., vix satis rectè.
fluxit error linearum: cf. Prolegomena.
1. 28 στη εξεστ- ct obelo et puncto Supra
1. 27 d e l. 28. init. elot. sub e in et: lic posito abrogat s. m.
locorum error detectus.
275 b. 1. 3 € et a supra lineam, e ante
264 6. 1. 16 μ supια απ, 1. 24 στ Supra
ιδουσ, α post ιδουσ Α ; sed 1. Ι2 σ supra
ει η -πειλ. Β.
ετ η ετιν Β. 1. 6 αυτον per puncta
265 a. l. 32 illum secund. abrogat suprà posita abrogat s. m.
s. m., puncto inter l et u posito.
πετρω elot. sub ρω και υφ. η.
267 α. 1. 31 ua elot. sub ia p. m.
fin. ιη -ητει eras. 8. m.
267 6. 1. 20 σ η παντεσ forsan A
276 α. 1. Ιr prim. Yescriptum p. mm.
potius quam p. m.: p primò scriptum sed
1. 20 d in ad- et obelo et punctis supra
eras., non elot.
ll. 14–16 trans has positis abrogat s, m.
lineas literae quaedam crassae (ηνφειυει ?)
276 6. 1. 9 με supra ον η ευρον Ε.
alienâ manu imprimuntur potiùs quam
1. 31 fin. ων clot. suό ον τη γεινομενον
scribuntur.
268 a. l. 7 m in dexteram puncto su-
277 6. 1. 6 init. a punctis supra positis
pra posito abrogat s. 1. 27 η
abrogat s. m. 1. 28 αυ supra lineam
munera dei c l. 28 elot. sub sti de abund αnte τον Ε.
278 a. l. 16 s secund. in missi et
268 0. l. 25 € supra lineam ante
obelo et puncto supra posito abrogat
1. Ι6 ω
1. 32
282 6. 1. Ι6 ημεραν τη roce σημεραν
lineâ delet K.
283 6. 1. 3 ε pro α secund. τη παραβ-
Α. 1. 9 ων δε elot. suo οντω p. m.
1. 13 νelot. sub ο ιη ειπον p. m. 1. Ι6
η γραφ elot. sub τασ γρ p. . 1. 28
€ 1η εινα ούelo delet 8. m.,. Suprα ι
posito. 1. 30 ε nitio lineae, αnte ιδετε
A vel B.
284 a. 1. 33 ti in videtis, etiam et in
ετι 284 5. 1. I, Tescript. 8. m.
284 0. 1. 4 ι supra linean post κα Α.
1. 9 στη πλησθηναι η ρ" mutat B.
285 0, 286 α. 11. Ι-3 Tubro, initio
Evangelii.
.
285 b. Supra lineam C scribit tw post
εν 1. 13, η Supra ε η καμε- 1. 15, υ post
το 1. 26, η supra ε 1η ευδοκ- 1. 3ο.
1. 25 ε supra ιιη ισ Α ; ο ριο η in
την,
etiam o pro ω ιη -νων 1. 28 D.
286 a. l. 31 sanctus elot. sub eiecit
eum p. m.
286 0. 1. 6 βα prim. Τη βαβασιλεια
eras. S. η. 1. 15 σ poim. 1η προσβασ
obelo delet s. m. 1. 26 και supra linean
αnte ουχ Β. Ibid. τ η γραμματεισ
tantum non periit.
287 6. 1. 6 α η πνευνα erasit 8. m.
1. 25 ι ιη ηιδισαν eras. 8. m. cf. Prole-
gomena. 1. 30 χo elot. suo ξε p. m.
τη προσηυξετο. 1. 31 nit. τε portono,
sed etiam το p. η.
288 6. 1. 22 χ pro κάη συνηκθησαν A,
me judice: o contrario, σ p. m. 1η 29ο ύ.
Ι8: cf. etiamo 293 6. 27, 31.
289 6. 1. 4 init. π pro τι primo, sed
τι p. m. 1. 5 τασ per puncta Supra
posita abrogat s. m.
o supra
lineam post πασ Α.
p. nm.
mo.
Ρ. η.
8. ι.
ισ Α.
eds. S. ι.
269 a. 1. 2 m in lapidem et obelo et
puncto supra posito abrogat s. m.:
etiam in parie- p. m., sed mutatum vi-
detur. 1. 29 s elot. sub e in omnes
2. m.
269 0. 1. 9 α supra το ίη τoρη Β.
1. 28 αι ριο η αnte
Α.
27o 6. 1. 4 σ clot. suόλη προβαλωσιν
1. 5 ηδη prim. per puncta supra
posita abrogat s. m. 1. II linea trans-
versa in T secund. rescripta videtur.
1. Ι6 νι prim. 1η ενιφνιοσ erasit 8. η.
1. 25 - super σ η ηυλησετο scripsit A.
1. 31 ν supra υτ η εφοβουτο A vel
Β.
278 6. 1. 2 ftm. των post αυτων και
1. 23 τ pro θ η μασθοι
D. 1. 33 : Tka sectionis Ammonianae
index hic in textu ab L insertus, post
sectionem τκ legendus est : sub εξ αρισ-
Tepw ad calcem paginae (TK in mar-
gine posito: Tkß ad 279 6. 1. 2 ablegato)
habet idem L
τε
τκ
p. nm.
ο δε ισ ελεγεν πατιρ
αφεσ αυτοισ ου γαρ οι
δασιν τη ποιουσιν
cf. ανναγνωσμα την παρασκευγην :
279 b. l. 14 marg. et Prolegomena.
279 a. 1. 33 litera erasa sub t in
autem p. m.
εισ
1. 22
438
EDITORIS.
ADNOTATIONES
ad eum per puncta supra posita abrogat
p. m., ut videtur (cf. text. Graec.).
3οο ο. 1. 6 ρι supra lineam post πε Α.
1. 7 kal per puncta supra posita abrogat
1. 15 tou supra lineam post
δυναμιν Ε.
301 a. 1. 25 n elot. sub u in ueritatem
p. m.
302 a. l. 14 t elot. sub n in erant
S. .
κακοι C.
292 α. 1.Ι
p. m.
p. m.
302 6. 1. Ιχ' pro κτη ουκ Α.
1. 8
a in talo mutatum (forsan in o), v etiam
supια εσ ιη συνγενεσί posito Α.
303 α. 1. 8 a elot. sub on suo p. m.:
item l. 30 u elot. sub o in uestrorum
p. m.
ουχ Α.
1. 21
1. 32
291 a. 1. 23 n secund. in nonuum et
obelo et puncto supra posito abrogat s. m.
291 6. 1. 15 υ pro ν η αυτον, 1. 17 μ
Supra -αμ- Β. 1. 22 λεσα elot. sub
κτει p. m. : et o (ut videtur:) elot. sub ε
η απολεσωσιν 1. 31.
no elot. suo qu p. m.
1. 6 primò u pro b p. m. in introibit.
cf. Tabulam ΙΙ. 1. Ι.
292 6. 1. 21 λ supra ελ η αποστελη
Β. 1. 27 αυτου elot. sub του τακ . η.
293 a. l. 6 n elot. sub t in faciebat
1. 23 m et obelo et puncto supra
posito abrogat s. m.
293 6. 1. 5 σ ριο ν τη γραμματειν Β.
1. 6 σαι secund. eras. 8. η. 1. 7 αι in
εξεσταται eras. 8. m., τ praecedente inι
mutato (εξεσται 8. m.). 1. 19 τριο θ
τη μεμερισθαι Η fortasse.
294 5. 1. 15 θ pro τ η καθησται Α:
aliter: 293 6. 1. 19. 1. 25 σ ιη εξανε-
στειλεν οbelo abrogat 8. m.
295 6. 1. ΙΙ ακουωσιν e 1. T2 clot. sub
βλεπωσιν p. m. 1. 13 ϊ supra νω τη συνω-
σιν Β: Sic etiam 1.
Ι4 ω supra o
in
αφεθησομαι, εθ et μαι punctatis.
punctum supra i prim. forsan casu tan-
tum positum.
296 α. 1. 5 gn elot. suo ng p. m.
296 5. 1. 2 στη μεριμναισ obelo αδιogat
l. 33 marg. y sub ò sectionis
Ammonianae apparet: utrumque scripsit
L.
297 6. 1. 3 init. σ Supra o prim. H, ι
η οτι enaso. 1bid. σ pro νη μεικροτερον
C?, qui etiam per supra sequens
scripsit, sed jev postea est erasum.
v supra lineam post emelve B.
17 iter eras. S. m. in allai et local
πολλαι.
298 α. 1. 27 a eras. suo i in sile p. m.
298 6. 1. 2 ν elot. sub στη γερασηνων
1. Ι6 € αnteI 1η Ιδων Η.
1. 2I post ιηυ
addit minutum A.
299 α. 1. 5 legας spa. 1. 13 d clot.
sub t in et p. m. ; sic l. 30 u elot. sub a
in eanus.
1. 33
303 6. 1. 18 αυ (αν Mill. errore) elot.
ad finem. 1. 20 € pro η 1η ημιχεν, ε
etiam supra νι Α. 1. 22 κ prox m
1. 28 δε per puncta Supra
posita abrogat s. m. 1. 29 θ ριοχη
γενεχλιοι Α.
304 a. l. 14 n elot. sub d in -iaden
p. ι.
304 6. l. 9 o in ov tert. punctatum,
forsan casu. 1. 17 fin, v per punctum
supra positum abrogat s. m.
ω supra o η ευκαιροσ Β.
305 3. 1. 8 ν clot. sub γιη επλαγνισθη
p. m.
1. 21 φ elot. sub τη -ιεται p. mm.
1. 24 ad finem addit ται Ε.
1. 28 εν
supra lineam post ovo C.
309 6. 1. 5 ν elot. sub σ η ασυνετοι
p. m. 1. 15 ou supra lineam ante
1. 23 ν, 1. 28 οι supra lineas
p. m. me judice: aliter Kipling. l. 25
ωσ, 1. 26 και per puncta Supra posita
abrogat s. m.
31ο 0. 1. Ι α nceptum elot. sub είη κε
p. m.
1. 25 οι δε per puncta supra
posita abrogat s. m.
3II 6. 1. 22 ε prim. 1η μελεγαδα η α
mutatum, le erasum, ante ò insertum
ab A, ut videtur.
312 a. l. 19 a elot. sub r secund. in
terram p. .
312 6. 1. 20 συν per puncta Supra
posita abrogat s. m., quae etiam puncta
scripsit supra ισ κ in βλεπεισ και 1. 28.
haec forsan casu.
.
α τη -θαν-,
1. 22 ιαρακαλ p. m., rescripsit K.
S. ι.
1. 12
11. 16,
p. m.
σ
299 6. 1. 4 υ Supra oσ αυτοσ Β.
1. 18 i prim. in lino et obelo et puncto
supra posito abrogat s. m. l. 20 lineo-
lam sub do ponit K.
300 α. 1. Is in sper elot. p. m. : sic
1. 32 t elot. sub s in sit p. m.
1. 13 o supra lineam ante to-
ποσ, και αddito ad finem lineae B.
ο pro ω η δυο D.
3ο6 α. 1. 7 tm elot. suo s•m p. m.
1. 12 litera prius scripta sub 1 in disci-
puli p. m.
3ου ο. 1. 7στη προσαγειν obelo abrogat
8. mm. 1. 24 lineolam post poßeco dai
ponit H.
1. 27 ι 8upra εσ ιη εξεσταν-
313 6. 1. Ι4 fin. ωelot. sub o in oιση. η.
314 a. 1. 20 r elot. sub t secund. in
tertia p. m., sic l. 22 h elot. sub b in
obiurgare p. m.
314 6. 1. 1
€ supra lineam ante autou
Α. 1. 6 γαρ per puncta supra posita
improbat s. m. 1. Ι4 Primo τινε ωδε
(sic) potius quam τινεσ δε, sed δε eras.
3. m.: win o mutato per H: B habet wòe
supra lineam αnte εστηκότων.
supra lineam post λια Β.
315 6. 1. 3 avtov elot. ad finem lineae.
1. 21 ft. ν minutum ad εληλυθε αddit D.
316 0. 1. 2 κα 1η και secund. p. m.,
Tescriptum 8. m. : sic 1. 8 καν α.
10€ secund. eras. s. m.
317 6. l. 8 o supra lineam ante üloo
Α.
εν supra lineam αnte ανα-
κλισαμενοσ, ακ etiam in κα mulato, C.
318 1. 1. 13ι supra ε prim., ε secund.
in o mutato, A, me judice : sic 1. 31 Ž
pro o secund, in okwino A, ut videtur.
319 b. 1. 4 av supra lineam ante ao tao
C. 11. 8, 9: παλιν elot. sub επηρ
p. m., et εδιδυσκεν (α super: υp. m.) αυ-
τουσ κ e. 1. 8 sub αυτον ει εξεστιν ανδ
1. Ι2 νε suprα ετ ιη ετειλατο
C: υ ctiam elot. sub μη μω ύσησ p. m.
1. 18 fin. v in Onduv puncto supra posito
abrogat s. m. 1. 26 ει prim. Cras.
8. η.: η supra ιιη τιν C.
1. 24
1. 24. ν
1. 25
το Α.
1. 21
p. mm.
307 a. l. 12 i pro e in mare prius
scriptum (ie sic). 1. 28 a elot. sub e
in -erant, l. 31 n elot. sub
g
in
genn-,
p. m. ; sic etiam 1. 33 d (ut videtur) eras.
sub o secund. p. m.
307 5. 1. Ι9γ elot. sub κ η πυκμη
1. 21 ν elot. sub α tert. τη παρα-
δοσιαν p. m.
308 a. 1. 6 a elot. sub o in -oibat p. m.
1. 13 s ante scribis et obelo et puncto
supra posito abrogat 8. m.
1. 20 τας
Xelp (sic) elot. sub manus p. m.
308 6. 1. 9 ev supra lineam ante tolmu
C. 1. 20 εξε supra lineam αnte μου
p. m.
1. 25
ADNOTATIONES
439
EDITORIS.
σαμαι Β.
1. Ι7 Ο
8 Α.
1. 30
1. 23
b. l. 9.
29
8. m.
p. m.
1. 22
320 6. 1. 4 αρ η παιδαρια punct:s 330 b. l. 3 v supra lineam post av δυναμεωσ D. 1. 25 o' pro ω ιη αυτω
supra positis abrogat s. M.
Α?
D.
32Ι α. et 6. 11. 5-7 manca hiat per»- 331 α. 1. 23 et ex tota e 1. 22 elot. 342 6. 1. 3 τ pro σ secund. 1η ηπισ-
gamena, ll. 31-33 chemicis sunt foedatae. sub et diliger p. m.
1. 16 punctum supra η η
321 b. ll. 5—8 literarum quas cernere 331 6. 1. 3 η supra ω prim. 1η θωσω uvno- forsan casu positum.
licet, nonnullae tantum in 322 a trans- Α: κ η εκχθουσ et obelo et puncto supra supra lineam ante inv, etiam o pro v B.
fusae leguntur.
posito abrogat s. m. 1. 20 μια pro αμα 3436. 1. 2 A secund. (puncto notatum)
322 a. l. 26 n secund. in centiens et (cf. 1. 8) A, ut videtur.
1. 26γ supra
in A mutat s. m., qui etiam l. 9 € prim.
obelo et puncto supra posito abrogat s. m.
1. 33 et 332 6. 1. Ι τ pro δ in apropELO ELO et obelo et puncto supra
322 6. 1. 8 ω supra oυ 1η θανατου Β: habet tm ποδαπ- D.
posito abrogat. 1. Ι4 το' οχλο' pro τω
sic etiam l. II σ supra ξ, et 1. 31 στ 332 a. l. 7 et per puncta supra posita oxłw habet D? 1. 17 τω supra lineam
Supra θ ίη ητοιμαθαι.
abrogat s. m.
αnte βασιλει Β. 1. 24. ρ suριαλ τη
323 a. l. 18 nobis elot. sub buob p. m. 332 6. 1. 6 ον elot, sub ωρ. 00.
φλαγελλωσασ Α.
1. 30 punctum supra s prim. forsan casu ta supra lineam ante eOvn B.
344 6. 1. 20 νίη ην, 1. 22 ο η βασιλεουσ
scriptum.
333 6. 1. 2 1 (ut videtur) elot. sub e in
puncto supra posito abrogat s. m.
323 6. 1. 3 και per puncta supra posita ύμειν p. m. 1. 20 α supra είη -ψετω Β.
σ proι τη λησται Α. 1. 29 macula
abrogat s. m.: sic etiam kai secund. 324 335 α. 1. 26 11 elot. (propter illa se-
quaedam , juxta o in otpu fortè incidit.
1. 18 w supra o (obelo nota- quens) sub a in folia, p. m.
346 a. l. 17 in duas partes elot. ad
tum) τη ναζορ- Β. 1. 22 και επετειμων
335 6. 1. 2 μη supra lineam post ου D.
finem lineae.
. 1. 21 t semi-formatum
αυτω πολλοι e 1. 2I elot. sub ο δε πολλω 1. 13 ω suρια ου η θυρoυρω Β. 1. 24 sub e in et p. m.
1. t elot. sub n
μαλλον • εκραξεν υ p. m.
kai per puncta supra posita improbat secund, in ascenderant p. m.
324 6. 1. 9 ει suρια η γη καικαθηκεν Α.
1. 29 ν pro γ secund. τη γυγη Β. 346 5. 1. 3 η supra ε ιι ετησατο Β,
1. Ι4 την θυραν elot. sub ρανεξω·ε p. m. 336 α. 1. 30, 337 α. 1. 32 punctum nisi potius A; cf. 325 6. 1. 2 και 338 6.
1. 24 e in eotipadao puncto supra posito Supra p prim. : cf. 416 α. 1. 5; 437 α. 1. 29. Etiam του elot. sub μα η πτωμα
abrogat s. m. 1. 30 και eras. 8. m.,
1. ΙΙ.
1. 4 ει prim. 1η ειτεθνηκει
etiam punctis supra positis priùs abro- 336 6. l. 4 Ev punctis supra positis punctis supra positis abrogat s. m.
gatum. 1. 32 ω pro ο ιη οσσαννα Α. abrogat s. m., lineola (i.e. v) supra n in Primam lectionem σημιoν αποκαλυψ ρεα
1. 33 i supra lineanm αnte εροσολυμα Α.
αυτη positd. .
1. JO ELV elot. sub noa p. m. vertit 1η ημιν αποκυλισ, ο τη ση-
325 6. 1. 2 η Supra α η ουσασ A, me p. m.
supra w p. m. esse vide- μιον per punctum omprobato, υ ριο α
judice. 1. 4 ov secund. punctis supra tur, forsan casu. 1. 31 te supra lineam secund., co pro vy posito: quae sequuntur
positis abrogat s. m. 1. 20 τισ elot. post ύπαγε Β.
El post mutationem sunt addita, e enim
sub σκ p. m.
1. 2 4 o pro η ιη αυτην Α. 337 6. 1. 7 και εξ eras. 8. m., lined partim super y elot. scribitur.
326 a. l. 29 a elot. sub s in omnis recenti per» και εξηλθον οι μαθηται αυτου 347 6. 1. 2 τον supra lineam αnte το-
ductâ. 1. 21 α η τρυβαλιον eras. 8. m.
1.
9 E supra
lineam ante itt av
326 6. 1. 7 στη διακριθησ puncto supra 1. 33 to per puncta supra posita abrogat Α. 1. 17 punctum supra a prim.
posito abrogat s. m.
8. m., sed 1. Ι9 p. m., forsa casu.
327 6. 1. Ι το τη διελογιζοντο puncto 338 b. l. 15 ou punctis supra positis 1. 18 η ριο ω ιη αυτω Α, ut videtur.
supra posito abrogat s. m.
abrogat s. m.: vix cum Millio puncta 415 d. l. 2 punctum supra m secund.
Supra υ η υμειν D. 1.
5
p. m. diceres.
1. 20 μη punctis αυ- p. m., forsan casu: sic etiam supran
1η φοβουμεν Α. 1. 9 ν pro ισ ιη εισ, rogat, je supra lineam post den posito, B: 415 6. 1. 8, supra p secund. 416 α. 1. 5.
νη ποιαν et εξουσιαν punctis supra po-
1. 29 η Supra & prim. τη 415 6., 4 Ι6 α. 11. Ι-3 rubro, inilio
sitis abrogato, A.
akndeuovely ponit A, ky etiam per puncta
Actuum Apostol.
328 a. 1. 19 ead punctis notata, casu, supra posita abrogato.
415 6. 1. 1ο δι supra lineam αnte ημε-
ut videtur.
339 a. 1. 20 mihi elot. sub simu p. m.
Supra τεσσ supra
δι
329 a. l. 23 ccipis elot. sub spici p. m. 340 a. l. 4 bi elot. sub ss in possibilia recentior manus. 1. ΙΙι η οπτανο-
329 6. 1. 2 το η εθαυμαζοντο punctis
μενοισ, 1. 12 στη τασ eras. 8. η.
supra positis abrogat s. m.
1. 18 fm.
340 5. 1. 4 π lot. suo e prim. p. m. γ pro κ τη συναλισκ- Η.
1. 15
p. m.
πον C.
S. .
1. 3 η
θα supra
alrogat s. m.
ע
cf. 1. 15.
ρων Α:
et '
p. m.
1. 13
1. 17 τε
ë in vev punctatum s. m., casu ut vide- 1. Ι4 ι supra υ τη συνδονα Α.
supra lineam post nkovoa C: etiam on-
tur. 1. 20 η αnte γυνη partim eras. . τρηο ρ secund. in υπηρερων Β. 1. 30 σιν δια του στοματοσ ανοgat 8. m. punctis
1. 26 w supra literas noov punctis fin. Ķ addit post eyevdouaptupovv B. supra positis. ll. 20, 22 uncis (et " ")
supra positis deletas B.
341 a. I. 4 s elot. sub m in seruum inclusas abrogat s. m. 1. 26 εισ secund.
330 α. 1. 3 super eum e 1. 2 elot. sub
eras.: w pro ou habet H, ut videtur.
ad eum sa p. m.
341 6. 1. 18 τησ supra lineam ante 416 α. 1. 3 h supra co in incoauit G.
1. 23
8. m.
p. m.
440
EDITORIS.
ADNOTATIONES
12
ll. 9-13
in nuao
1. 28 ge
a
ια
a in usquae obelo deletum. 1. 30 b positis abrogat s. m. 1. 19 w supra o
elot. sub n in nobis p. m.
prim. in vašopalov D. 1. 20 init. de
418 b. l. 5 init. € pro a prim. D. dokiu (ut conjicere licet) p. m. prorsus
1. ® elot. sub o prim. p.m.
periit sub at Odeoquod laxius scribit
chemicis laesae partim rescript. 1. 9 corrector B: ao p.m. sub v praecedente
olo pro w B. 1. 10 o supra lineam ante rasura) tantum non latet: porrò per
κληροσ Β.
1. 21 kau punctis supra po- supra απο 1. 19, 'supra αποδεδειγ 1. 20,
sitis abrogat s. m. 1. 24 v supra at in (errore pro "!) supra elo 1. 20 ordinem
ηρξατο Α.
mutat s. m.
l. 20 ü pron
B.
419 a. G etiam l. i n ponit supra s 1. 22 lo pro oa in ooa B. 1. 31 o evan-
secund. obelo deletum : 1. I fin. i supra escens supra lineam post el tert. B.
o in -los obelo deletum : l. 16 uox in
421 a. 1. 5 e supra s (obelo deletum)
marg. per U ad echo relatum, cf. Tabul. in filias G. 1. 25 e supra au (obelis
III. 8: 1. 24 e supra i in coip- obelo de- deletum) in auditum G.
letum : 1. 29 a in quae obelo delet. 1.
supra a (obelo deletum) in amitibus G.
20 u in eius eras. s. m. 1. 30 fu pro sae 421 b. 1. 9 init. e ante loel H, 1. 10
primo K, qui etiam punctis supra positis
init. e ante yuwp B. 1. 19 fin. o pro v
abrogat un sequens, item ad l. 33, t prim.
in elow D: sic 1. 20 o pro
in
ωμασεν, ,
et tert. rescriptis. l. 31 a supra lineam 1. 21 oopvoo super kapdao H, ut videtur.
post quia K.
1. 21 oopvoo etiam in margine habet G,
419 5. 1. 5 τη ιδ διαλεκτω pro την
cf. Tabul. III. 9. 1. 22. uncis (< >)
διαλεκτον Β.
1. 7 s ad finem lineae lineam abrogat s. m. (A?) sic . initio,
addit B. 1. 9 Te supra lineam post > ad finem 422 a. 1. 22. 1. 23 fin. po-
toυδαιαν Ε. 1. 12 o in Außouno et TOTE ειδωσ ελαλησεν περι τησ post αυτου αddit
1. 24 eras. s. m. 1. 15 al pro n in F; cf. Tabul. III. 7: in marg. 422 d.
κρητησ, εσ pro οι D.
1. 22 α pro €
1. 23 Nota scripsit recentissima manus.
in die ponit, leyov punctis supra positis 1. 25 € supra a secund. eras. in evka-
abrogat, eleyo post teo addit F. 1. 25 ταλειφθη Α. 1. 26ι secund. η ειδειν
ev supra lineam ante deka E. 1. 26
eras. s. m.: sic o initio 1.
32.
TPWtor punctis supra positis abrogat 8.m. To pro ov in our H. 1. 31. TOUTO O
1. 29 ü pro nin nuel D : sic l. 30 pro üuelo pro vulv F, ad fin. lineae.
τ secund. 1η ενωτισατε.
yap
1. 32 εστιν 422 a. l. 5 s secund. in spsem et eras.
pro ovong, •. pro o in wpao, •: etiam et puncto supra posito abrogat s. m. (non
ad fin. lineae eras. A, ut videtur.
1. 8 a in nequae obelo abrogat G.
420 a. I. 25 un supra lineam ante 1. u b prou in impleuis G, qui etiam
decem (i etiam ponit supra e secund. et obelo et puncto supra posito abrogat
obe!o deletum) forsan E: cf. text. Graec. 1. 15 a secund. in patriaarcha; l. 21 m
1. 26 e prim. in elebabit cras. s. m. de ante praecordia ; l. 30 m in -tionem.
1. 30 cu supra lineam post aus ponit, et 422 b. l. 4 supra lineam av ante Ow,
i sequens obelo delet G: item i secund. in
o post tov B: item supra lineas, l. 7
hii l. 32 puncto supra posito abrogat. αυτον post κν, 1. 8 τον αnte την Β, sed
420 b. l. 3 v pro o secund. in magao, 1. 23 σ post του C. 1. II 0 pro a in
o secundo in capkao eraso, A.
ELTAV, Teo etiam addito, B. 1. 32
o supra lincam post opadel A. 1.7 punctum supra t in tn P. m., forsan casu.
EVŪTVLOLO supra evity B.
1. 27
1. 29 a
S. m.
P. 17.
1. 15
1. 8 re supra lineam post et, uit supra
m prim. ponit, i etiam in -iam obelo
delet G. 1. 21 te in potest obelo
abrogat G, item re secund. in restituere
1. 26 (s supra re posito).
supra lineam ante ut G.
1. 32 рипс-
tum supra e in -uen- p. m.; casu, ut
videtur.
416 6. 1. 6ι οnter" α et π η απηρθη,
TW supra lineam post ano ponit B.
1. 21 o supra lineam ante to D. 1. 31
Talo per puncta supra posita improbat
1. 32 T prou in untpl, un supra
nt posito, B.
417 a. G et obelo et puncto supra
posito abrogat a in quae l. 1, e in nubes
1. 5. 1. 4 m elot. sub t in dixisset
1. 5 os elot. sub u in eum p. m.
1. 11 d supra lineam post qui G: ba
eloto sub ti in statis p. m.
l. 13 u pro
b prim. (obelo notat.) G: sic pro b (obelo
not.) l. 29. 1. 14 enim et lineolâ ct punc-
tis supra positis abrogat G.
mod prim. eras. s. M.
1. 23 h elot.
sub o in iohannis p. m.
1. 27 alafei
habet G ante alphei punctis supra positis
abrogatum.
417 6. 1. 3 de supra yap (obelis dele-
tum) G.
1. 4 € supra lineam ante del
A.
1. 10 kal pro 00,
v supra lincam
post ελαχε D.
1. 21 n pro v D.
OTW supra lineam pro n secund. eras.
C. 1. 26 o in wo eras. S. m.: lineo-
lae post ešn, item post uato l. 28, item
supra e l. 21 G, forsan casu. 1. 23
v supra v in iwavou D.
1, 32 a pro e
secund. η εστησεν Α.
418 a. Quae sequuntur sunt G cor-
rectoris: 1. I autem supra his, cum et
isse punctis supra positis abrogata: 1. 3
autem supra praeter, praeterea obelis
deleto: 1. 8 i secund. punctatum (for-
san tamen p. m.): 1. 10 i supra um
obelis deletum: 1. II e pro i prim. in
possidit: m in mercedem et obelo et
puncto supra posito abrogatum: 1. 21 ius
supra orum obelis deletum: 1. 24 x bis
uiris supra orum prim. lineolis deletum ;
con supra uen; obeli ("") supra uirorü:
l. 26 niam obelis (priùs etiam punctis
positis) abrogatum ; u supra b obelo nota-
tum: l. 28 i supra e in iohannen, s
addito post en finale obelo deletum: 1. 29
1. 6
1. 8 € et w
423 a. G etiam l. 15 autrus per linco-
in eyw eras.: super w (cujus ne vestigium las (""") supra positas abrogat; l. 20 e
quidem superest) e habet D.
habet supra it in accipite, et is supra e
13 ex parte rescripsit K: sic 11. 10--14, obelo abrogatum ; l. 26 h habet supra xo
421 a.
1. 10 a elot. sub o in tvo P. m., in exortabatur; 1. 27 n in hanc et obelo
ut videtur.
1. 12 mno yno p. m. visc et puncto supra posito abrogat.
apparet. 1. 13 a pro e ante , no 423 b. 1. 1 Ķ supra lineam ante in
supra φε Β: sed μεταστραφισται K, cf. secund. B. 1. 4 te supra te C.
Tabul. III. 10. 1. 16 tou punctis supra fin. kačo, l. 11 fin. kaonpepay addit F,
1. 22
ll. 9-
1. 10
ADNOTATIONES
441
EDITORIS.
ets.
1. 21
1. 20
item l. II init. o et σ η τοισ
1. 13 αν τη κατοικούσαν eras. 8. mm. 1. 18
αυ elot. sub εν p. m.
supra
ωραν, supra lineam την αnte ενατη, ν'
post evarn, o post in sequens, (etiam
' supra και 1. 22 ?) C, ut videtur.
ιδου, 1. 27 αυτων punctis supra positis
abrogat s. m.
1. 26 υ η αυτων eras.
1. 29 € supra lineam ante cowy
Α. 1. 30 εισ 8αρια lineam post -τασ,
€ suprα ιν C. 1. 33 ν και αnte είπεν
ruit. 1. 13 υ ριο ν τη χωριον Β.
1. Ι4 ν supra lineam post ηνεγκε Β. 1. 17
υ τη σαφφυρα η ιrertit 8. m.
'supra e in uepeo aliena manus, casu ut
videtur. 1. 23 προσ ......ν e 1. 22
elot. suό ο σατανασ την ρ. 10.
in
μέσον,
1. 30 ω pro ου μη εψεύσου
Β. 1. 29 το supra lincαm αnte πονη-
1 22
1. 26 ν
1. 31
μνο στη
S. nυ.
ρον Ε.
1. 10
1. 30
Ρα8. 8. ι.
431 5. 1. 9 € supra δη Α.
προσ supra lineanm αnte αυτην C.
η pro ι η πληθι Ε.
1. 31 ιεισ supra
τ η κατα, et σ supra lincan post κατα
Ε.
432 a 1. 14 que punctis supra positis
abrogat s. m. 1. 17 a elot. sub e in
e am p. m.
432 b. 1. 4 supra lineam K post de B,
ξ post περι Ε? 1. 13 ε ριο η ίη ηθεντο
H. 1. Ι6 ε pro α secund. η ανεωξαν
Η. 1. 3ο δε supra lineam supra και
Α. 1. 31 εν (υίκ εγ) post ευρομεν cras.
C.
tum;
S. η.
γενηται D.
424 a. G etiam habet l. 13 in supra
lineam ante id; l. 18 di supra ie in
cot tie;
1. 23 u supra o prim.: per
lineolas (!!) etiam supra positas
abrogat 1. 17 autem secund., ll. 29 init.,
33 et.
424 6. 1. 24 τ 8για linean post στοα
427 a. 1. 6 1 elot. sub e in samuel P. m.
G etiam habet 1. 12 n supra et in -di-
cetur; l. 14 ns supra ui (non t) obelo
deletum; l. 16 u supra b obelo deletum ;
1. 25 ua supra lineam post ser; l. 26 n
in erant obelo deletum; 1. 33 i supra e
prim. in pontefex obelo deletum.
s in sunt punctatum (p. m.?), forsan
casu: sic etiam Ċ prim. 428 a. l. 31 et
σ prim. 428 6. 1. 8.
427 6. 1. 24 init. 7 praefigit ante o ôcô-
C.
1. 30 Te supra lincam post tov C.
1. 3Ι οισ ριο ων 1η αυτων Β.
428 a. G etiam habct 1. I a supra i in
caifas, et n supra oa in io athas; l. 3
init. et in marg., et n supra et in -isset;
1. 1o i supra a (obelo deletum) in -facio,
is supra e in hominem, i ante -um per
1 abrogatum; l. 18 s supra m obelo
deletum; l. 22 n in quondam obelo dele-
1.
23
b pro c in suc; l. 25 u supra
b obelo deletum ; l. 34 h et obelo et puncto
supra posito abrogatum.
1. 61 primo
pro o in spo p. m. (ut videtur).
428 6. 1. 3 υ eras. sub ν η σημειον
p. m.: forsan v potius A correctori dan-
dum est. 1. 4 αι τη γεγονεναι et 1. 25
nu secund. eras. s. M. 1. 8 α pro είη
επιλησ- Ή.
1. 20 μη supra lineam
ante λαλείν Ε.
429 a. I. II fin., forsan casu scriptum
p. n.
1. 19 u (non eras.) sub n in nos,
etiam p. m.: cf. 428 α. 1. 6.
non supra lineam ante loqui E: cf. Gr.
et 420 α. 1. 25.
429
6. 1. 5 ε suprαι η καινα C. 1. 15
π pro γ η αγιασ, λ supra ια posito, A.
1. 18 € supra lineam ante lo, 1.
19 ι 8ι-
για εν τη γενεσθαι, 1. 27 η supra lineam
post nv C.
430 a. 1. I omnia elot. sub mare
433 α. 1. Ι7 t inceptum p. m. suo 9
prim. in -isset.
433 6. 1. 4 οιτο ρο:ο ηται
iri
1. Το γα η ηγαγαν cras0, ε pro o habet D.
Ibid. ou supra lineam ante jeta Cvel E.
1. 13 αρχι supra linean ante ϊερευσ Ε: cf.
Tabul, 111. 6. 1. 15 fin. post toutw addit
Β. 1. Ι8 π pro φ η εφαγαγειν Η.
1. 19 τουτ Ιαεδ scripsit super: εκειν eras.
Η. 11. 20, 21 transponit s. m. per
initio linearum: sic etiam (non eâdem
manit) 434 α.
1. 20 ( supra lincam
post δε Α.
1. 25 δεξια ριο δοξη Β.
1. 27 των post αφεσιν, 1. 28 αυτου post
εσμεν, supra lineas E.
1. 27 εν αυτω,
1. 29 παντων punctis supra posilis αυτο-
gat s. m. 1. 30 de supra linean post
πνα C: ν ctiam η ον αυte εδωκεν eras.
J. 20
e
8. ι.
434 a. 1. 2 s elot. sub n in sermones.
1. 20 ni supra on in honibus E: cf.
4 29 α. 1. 20.
434 6. 1. 6 ι ριου τη εαυτουσ 8. .
1. 12 ει pro η prim. 1η προσεκλήθη, σαν
supra lineam A.
1. Ι4 διελυ eraso,
ανηρ€ 8upra lineam D.
1. Ι 5 ft. διε-
λυθησαν post αυτω αddit F.
ELOLV punctis supra positis improbat s. m.
1. 31 κ supra lineam post μηποτε Β.
1. 32 επειστ εσ (und litera ante επειστ,
56
τουτο
1. 28 του τη ρηcto notat p. m.,
forsan casu.
. 1. 29 το τη secund.
punctis supra positis abrogat s. 1n.
425 α. 11. 7, 12 a supra b ohelo nota-
tum; l. 10 b pro u in uases; l. 13
supra do; l. 21 m in petrum obe'o nota-
tum (u praecedente in o irutato), n ultim.
in iohannen et obelo et puncto supra
posito abrogatum : haec omnia per G.
1. 33 in iudicio elot. sub tis in iudi p. m.
425 0. 1. 3 του, 1. 4 θελοντοσ, 1. 31
twv punctis supra positis abrogat s. m.
1. 6ι η φονεια, 1. 13 οτι ενας. 8. .
1. 1Ο η ριού η υμεισD: C etiam halet
1. Ι2 ον supra linean post τουτον; 1. 18
το supra lineam ante πονηρον.
w supra o sccund. in
χρονον
Α.
σ elot. sub νέη προφητην p. 2η.
426 a. G etiam l. 4 voluit per lincolas
(" ") supra positas abrogat: 1. 6 u supra
b (obelo notatum) ponit, etiam m post
homicida; l. 14 A (pro a) supra ue in
que; l. 17 scimus supra quia ; l. 33 b
pro u in -tauit.
426 6. 1. Σε pro ου η εμου Β (cf. 1. 7).
1. 7 i supra lineam post o habet B, e in
-ησεν pen: eundem in a mutato. 1. 8
y elot. sub στη τασ p. nn.
ν in
ην Β: sic 1. 16 ν ριο σ secund. τη
1. 15 w supra T ante aroo
G: sic 1. 20 τ pro ι ιη και per: eundem.
1. 2 4 ι η επει partim eras.: 8. m. etiam
abrogat, punctis supra positis, και 1. 255
τε 1. 29; ημερας 1. 30.
11. 10, 13 abscissa est perga-
1. 24 punctum in d. i p. m.
casu scriptum.
43o 6. 1. 5 υπηρχον ρυnctis supra po-
sitis abrogat s. m.
1. 6 Init. και eras.,
et e super k (prorsus deperdito) B, qui
etiam a pro e in teo habet (quasi legeret
εφερον τασ): idem porro pro ντ ιη πι-
πρασκoντων (ντ prorsus deperdito) με
scripsit, legens -ouerwv (e pallidum initio
lineae per se correctoris H esse diceres).
1. 10 fin. w bibliopegus tantum non ope-
1. 29
1. 33
p. m.
anemα.
1. Ιο σ pro
εκάστοσ.
1. 22
442
EDITORIS.
ADNOTATIONES
Suprα οσ Β.
1. 12
ρασ C.
l. 17
O
1,17
1. 23
1. 27 ΚΑΙ
κατα
1. Ι4 σ
σ εισ
να
ραιοσ Β.
quatuor ferè ante eo deletis) lego; nihil 4+0 b. Chemicis miserè foedatur haec eras. S. η η φωνην et μεγαλην. 1. 28
amplius restat p. m.; nec quid scripserit pagina. 1. Ιη pro o η τοτε, ι ctiam η pro ει ίη στησεισ Η.
conjecturâ assequi possum (errant Mill.
1. 2. Hanc lineam uncis
444 α. 1. 22 i pro e in -ntes 8. η.
Wetst.): θησαν habet B? post επεισ, θ su- (< >) abrogat s. m. 1. 5 εισ cras. 444 6. 1. 2 τησ supra linean post χω-
per t posito, co eraso.
8. η.: Sic etiam l. 29 και ct γαρ.
1. 4 ιncis (1) abrogat 8. m. :
435 5. 1. 2 και προσκαλεσαμενοι 434 0. ουτωσ και et υσεν erasit, αη εφυγα η ε" sic (<>) 1. Ι6. 1. 5 ε 8αρια νκ άου
1. 33 elot. sub
μη
λαλειν επει τω ονο p. m.
mutavit H. 1. 15 o pro ω τη δυω Η.
συνκομισαντεσ Ε: σ fm. eras. 8. m. : sic
1. 14 τη αd fm. post διακονια F. 1. 16. 1. 16 ρ" pro στη πλησθεντων, ε pro α τη etian 1. Το σφιim. eras. 1. 13 τ super
Hanc lineam uncis (3) improbat s. m. αυτω (υ eraso), ν pro η ιη ετη (ετ eras.) λ prim. 1η καλελθων Η: υία cuna Wetst.
δε supra
lineam ante 01 A. 1. 26 Β. l. 17 o supra lineam post opovo
καθ- p. m.
1. 17 supra lineam δε οι
T supra lineam ante autno C?
Β? 1. 2Ο και eras. 8. m. post αυτου, οχλοι αnte τοισ, του αnte φιλιππου, αddit
436 α. 1. Ι4 pi° pro cup 8. m., forsan sed k periit omninò. 1. 27 αι pro ον etiam opodu (ou eraso) ad fin. lineae C.
C. 1. 16 punctum supra e secund. casu τη λυσον D? : o periit omnino.
1. 28 1. 18 θυμ" δ η ταsurά αnte ον C, το
fortasse scriptum. .
εφ' pro ου Β ( η τοποσ Tescripto). (forsan potius te) post ov eraso: Wetst.
436 6. 1. 2 ν minutum post παρμενα Α,
1. 30 Ιγ (i. e. μου) supra lineam post legit ενιζoντo p. m., Mill. ομαδον το.
me judice. . 1. Ιο αυ potius quam αν
λαου, et αι supra ε η εγυπτω Ε: cf. 1. 20 απο αnte πολλοισ (σ eraso) H, p. mm.
(periit litera secunda) eras. S. m.
16o 6. 1. 6.
lectione (fortasse [ap]a) deletâ.
αd fη. και ασιασ post κιλικιασ αddit B: 441 a. l. 9 u semi-scriptum pro e in
και supra lineam αnte χωλοι Β.
cf. Tabulam III. 3. 1. 2Ι supra €
iudicem. 1. Ι6 et secund. eras. 8. η. ad finem lincae post Mayevwv addit B.
η επ, 1. 23 ν supra linean post ου Β. 1. 26 us elot. sub a e in facta est p. m. 1. 28 LOTWY B inter e et to: p. m. lectio
1. 24 α pro ε (jam prorsus deperdlitum) 441 b. l. 3 punctum supra T secund. deperiit. εξεστανε p. m.” Wetst.
in -τεσ Β. 1. 32 a secund. in p. m., forsan casu.
1. 8 init. o eras. 445 α. 1. 5 a in quae eras. s. m.
ends. S. η.
8. m. ; sic 1. 13 ει δη ωσει.
11. 23—25 lacuna in pergamenam inci-
437 a. 1. 11 p puncto notatum p. m.
supra ου η ακουεσθε A, forsan p. m. (cf. dit. 1. 26 i secund. in uiri et obelo et
vers. Latin. et 439 6. 1. 33). 1. 16 fin.
437 6. 1. 3 ω supra o prim. 1η ναζο-
puncto supra posito abrogat s. m.
του post αγγελου αddit F. 1. 29 το in 445 6. 1. 9 και cas. 8. m., sic 1. ΙΙ ν
1. 6 και ατενισαντε
απηγoντo eras 8. m., π η ν mutat A:
η εξεισταντο. 1. Io pelot. sub w
παντεσ Β.
1. 13 °ι pro η 1η αδελφη
γα p. n., me judice.
prim. p. m. 1. Ι9ιιη επι eras.,
etiam
1. 19 ε pro η ίη εξηλθε, εκ pro απ 44 2 6. 1. 8 εκεινα pro ι[τα μερη (ut ι pro α η ουδενα D
1. 23 εσ" pro ου
(o eraso) H. Ι. 19 ει prim. eras. 8. m., videtur) D. 1. Io nit. εν eras. 8. m., η επετιθουν Α υel B.
1. 28 ε pro α
quae etiam punctis supra positis kau etiam e prim. in matepeolv: € secund. in τη προσήνεγκαν D.
11. 21, 23 abrogat.
1. 22 θε supra
a mutat D. 1. II fη. ει ριοι τη 446 α. 1. 4 m prim. partim eras., sic
lineam post κακεί Β.
1. 23 ι ριο η
μωϋσι D. 1. 12 ρατ ίη ναsurd deesse 1. 28 a prim. in paecunias.
τη μετωκησεν Β.
αυτο
O
Β.
videtur : ντυ ιααιίis scribit D pro πα 446 6. 1. Ι Το τη marg. ante αργυριον,
438 α. 1. 4 "supra iterum ponit G, ut (quasi legeret τον τυπον), υp, m. ante π etiam oou supra lineam ante ouv D.
videtur. 1. 26 i pro e tert. in herede- eraso: προσωπον p. m. Wetst. malo : anne 1. 2 fin. v elot. sub o secund. in evouco ao
tatis s. m.
potius παρατυπον ? cf. Stephani Thesaur.,
1. 3 α elot. sub ω τη χρηματων
438 b. 1. 10 o supra lineam ante čakws qui Schol. in Aristoph. Acharn. 516
1. 5 γαρ Supra lineam αnte καρ-
Β. 1. 15 punctum supra ν 1η σοφιαν citat. 1. Ι4 fin. νίη ίησουν eras. 8. m. δια C. 1. 7 ε ριο η prim. ιη αφηθη-
2. m., forsan casu: sic etiam t in -tioni-
1. 19 v supra lincam post eupe B.
σεται, etiam ιριου η σου Β. 1. 9 εισ
bus 439 α. 1. Ι4.
ι pro υ τη μου Η. 1. 33 και punctis pro ην, νριο σ (σ, ut videtur) 1η πικριασ,
439 a. I. S b per rasuram in u mutat supra positis abrogat s. m.
σ Supra linean post χολη, ον pro ω τη
1. 16 is pro ae in regae s. M., 443 α. 1. ο
5 punctum supra c prim. συνδεσμω Β.
σε clot. sub δε
forsan A.
forsan casu.
. 1. 19 s in scons- p. m. ίη δεηθητε, ι pro ε secund. semi-
439 6. 1. 19 K ad fin. post papaw addit et obelo et puncto supra posiło abrogat scripto p. m.: περ pro περι Β.
B vel D. 1. 20 αυτον ε supra το αυτ
ω supra o in oν Β. 1. 15 lineam uncis
C. 1. 21 πασ η σοφια (αν, τ, ν et ν 443 6. 1. Ι οι πατερεσ υμ" pro εκεινοι (9) abrogat s. m.: 1 etiam pro v in
erasis) s. m.
1. 28 α pro ε 10 ημυνετο F. 1. 3 τησ supra lineam post περι C. διελυμπανεν ponit. 1. 27 τινοσ ιncis
Β ? 1. 33 ου supra lineam post δε Α 1. 5 τεινε elot. suύ νεσ ελ p. m. 1. 9 (' ') abrogat s. m. 1. 28 αυτησ οσ pro
(cf. vers. Lat.).
Te punctis supra positis abrogat s. m.
Voces supra lineas, ev ante
440 α. 1. 3 4 η praetio eras. 8. m. και 1. ΙΙ ν supra lincan post ειδε Β.
ιερουσαλημ 1. 29, και αnte καθημενοσ 1. 30,
sic l. 22 a in
quae. . 1. 14 t elot. sub s α supra η 1η ηνεωγμ- Α. 1. 26 δε αυτου post αρματοσ 1. 3 Ι Β.
secund. in esset p. m.
supra linean post θεισ Α. 1. 27 νfm. dialysin bis habet p. m.
p. m.
p. m.
1. 25
8. η.
1. 12
υ
1. 14
8. m.
αυτου Β.
1. 14
1. 32
ADNOTATIONES EDITORIS.
443
1. Ι7 α
8. nι.
1. 24
να
11
ι
τωσ χρηματιστα
1. ΙΙ
455 b. Supra lineas n post eu l. 7, O 460 a. l. 31 Punctum supra n in noli,
post αναστα 1. Ι7 C. 1. 8 e in ecdov et forsan casu.
obelo et dialysi supra i positâ abrogat s. m. 46ο 6. 1. 15 υ ριοιιη αυτοισ Β. 1. 19
456 5. 1. Ι σ ριο ν ιη ίοππην Α, ut
ι pro α η πνα Β.
1. 26 σα supra αν
videtur, ut et l. 12 fin. w pro ō in auto η εδοξαν Β. 1. 30 του punctis supra
( eraso). 11. 14, 15 ωσ φunctis supra positis abrogat s. m.
positis abrogat, vouerw post ou addit F
461 α. 1. 1 tim tres uiri p. m., Yescript.
(ut videtur) 1. 14, idem l. 15 habet autº
pro και prim., εισηλθεν pro εισελθων (τε
461 6. 1. 5 ιστασ pro ασ ιη ελληνασ F.
sequente eraso), ευρεισ ριο ευρεν. 1. 16
1. 13 της,
1.
23 ωσ,
1. 27 και τοτε punctis
προνο φ η εφιστασθαι Β? 1. Ι7 στη
supra positis abrogat s. m.
1. 2Ιτ
αθεμιστον, etiam τε 1. 26, eras. 8. m.
pro θ 1η θαρσον Η: F' αυτον αddit ad
1. 19 δε supια ην η μηνα Α.
fin. 1. 23 post παρεκάλεσεν et 11. 26-28
τεταρ ριο τησ τρι Β ?
ila refingit E:
457 0. Supra lineas ν post oυ 1. 4, σε
η εκκλησια και διδαξαι
αnte προσ 1. 5 C. 1. 7 δου (i.e. δ' ου: συναχυθηναιτοχλον ϊκανον
et ita Wetst.) p. m. lectio esse videtur:
sed gov habit A, ou” *o eras.) C cum
και τότε πρωτων χρηματιστα εν αντιοχεία
του μαθητασ χρειστιανουσ ("' ordine
vers. Lat.
1. 8τρο στη σου prim. C:
idem θυ παρεσμεν supra ακουσαι, decem
mutato).
puncta supra Boulojevol habet.
462 a. I. 32 n in erant et obelo et
fin. αι pro ενοσ Β? Supra lineas τησ puncto supra posito abrogat s. m.
post ολησ 1. 19, αυτό post έχρισεν 1. 22
462 6. 1. Ι ονοματι αγαβοσ p. m., re-
C.
1. 32 peta punctis supra positis scripsit K. 1. 3λη supra αν τη μεγαν
abrogat 8. m., ν 1η την et τριτην,
C. 1. 9 ν pro σ secund. η αποστει-
ημερα erasis.
1. 33 μ supra lineann λαστεσ D? 1. 17 η ριο α tert. 1η
ante εν secund. C (i.e. αυτω μεν: Kip-
1. 28 περι αυτου punctis
ling. minùs rectè auto's. m.).
supra positis abrogat s. m.
458 6. 1. 4 αν supra νε τη συνεστρα- pro ου μη κοιμουμενοσ Η.
φημεν Β. 1. 20 του supra lineam αnte 463 a. 1. 30 u supra o secund. (obelo
1. 2 2 γλωσσασ και μεγαλυ- notatum) in prodocere s. m., forsan A.
VOVTW laxiùs scribit D? ante v tov Ov, 463 6. 1. Ιν ευρυα lineam post αλυσεσι
p. m. lectione scalpello prorsus deperditâ. C. 1, 2 δ elot. sub θ η θυρασ p. m.
Lacerrore versionis Latinae conjicias kevalo 1. 6 ν? elot. suo λ η πλευραν ρ. ι.
(i. e. καιναισ) αnte γλ. p. m. (“ ποικιλαισ 1. 16 ε? elot. sub γ secund. 1η αγγελου
seu mαυίς ετεραισ” Mill.) ...... και μεγα-
1. 28 υ elot. sub γ prim. η
λυνειν” Wetst.
1. 24 υσ ουριαλ αγγελον p. m. 1. 33 ν supra νo τη
κωλαι E, "supra τισ et 'supra δυναται ιωανου C.
(ordine mutato) s. m. 1. 3ο πι pro 464 a. l. 9 t elot. sub u in autem p.m.
δια Α. 1. 33 T in marg. ante oi, o
1. 10 verba dividas calcia te.
supra lineam post ou D.
464 6. Madore pessimè foedatur haec
459 a. 1. 29 d elot. sub i in ihu pagina: sic etiam 466 b, 468 b, 470 b,
supersunt), v supra lineam post autn C?
1. ΙΙιεupra εσ p. m., me judice (Α. αρud
Κύρι.). 1. 15 εξ, 1. Ι6 και, 1. Ι7 ινα
et ol ante v finale crus. S. m.
8. m. post cely super a (p.m. ut videtur):
sequuntur duo ferè literae prorsus deper-
ditae. Perperam Mill. του σιγαν p. m.
1. 28 Procul dubio αποκτανθηναι p. m.,
sed perierunt omninò o et T: deinde ax
pro οκταν Α: postremo αχθηναι supra
lineamm B, θηναι p. m. in textu per puncta
supra posita abrogato.
465 6. 1. Ιο η pro αι τη φωναι Η.
1. Ι4 σ supra lineam αnte κωληκοβ- Β.
1. Ι6 η pro ε prim. 1η ευξανε Η; scd ν
supra lineam post evčave C. 1. 8υ
pro α, et α pro e tert. η απεστρεψεν Η.
1. 20 και pro τoν, et 1. 28 του pro και
prim H.
1. 25 ην και supra linean
post οισ C.
466 a. 1. 27 e partim elotum ante u in
que p. n.
466 6. 1. 3 "supra πνσ, 'supra αγιου
(ordine mutato) s. m. 1. Ιo init. Forsan
και περιελ- p. m. (και et ρ, nitio lineae
apparent) et ita Wetst. ; kal me eraso, o
super p habet H.
1. 14 fin. Forsan
βαρϊησουαν vel cum Wetst. «σουαμ (cf.
467 6. 1. 32 et vers. Lat.) p. m. : ν pro α
in fine H, v vel le sequente deperdito.
1. 18 και, etiam 1. 30 ουσασ, φunctis supra
positis improbat s. m.
1. 19 o vel
potius a periit inter et et il: lu pro 7 D:
“lu post rasuram laxè.
Bent. apud Ellis., Crit. Sacr. p. 24.
1. 23 uncis (?) hanc lineam improbat 8. m.
1. 27 πασησ supra lineanm post και Β: qui
ctiam e pro oc in iloc habet: cf. Tabulam
1. 31 punctum supra η p. m.,
ut videtur.
467 a. 1. 27 omnes supra lineam post
et, B: cf. Graec.
in
μαχαιρα D?
1. 32 ω
αγιου C.
Fuit ετοιμασ
25
p. m.
Ε
III. 3.
472 b, 474 b, 476 6.
1.I μενου αρκου
459 6. 1. Ιν suprα ατ ιη εδεξατο, 1. 2 rescripsit K: anne u supra lineam ante
€ supra ι η ικανου, 1. 3 εν pro αι η αρκου p. m. sit (ut judicat Κίρι.), parum
ηθελησαι, 1. 14 θ supra τ η κατεξησ, scio. 1. 4 fin. πυλωνοσ vel facit vel re-
forsan etiam l. 26 o supra lineam post scripsit F? post tov: p. m. lectio amplius
αναστα Ε.
1. I2 OUV secund. eras. spatium complexa est: vix cum Wetst. ew
1. 16 ev supra lineam post elõov, primae manus esse diceres.
1. 3ο δε supra lineam post εγενετο Α, ut punctis supra positis abrogat s. m. 1.9
videtur. 1. 21 τ ρι·ο θ η αθενισασ τον supra lineam ante πετρον C.
1, τοι
Η. τα supra lineann 1. 22 αnte τετρα- Supra lineam ante δε, προσ pro ελεγον
ποδα, ctiam 1. 23 αnte ερπετα C.
cras. (cujus verbi e prim. et yov adhuc
467 6. 1. 13 ν η την eras. 8. m., quae
etiam τισ 1. 18, τη 1. 28, punctis supra
positis improbat. 1. Ι8 σ ριου τη
λογου Α. 1. 27 και
supra lineam αυτοισ αnte της, αυ post
p. m.
pro δια Ε.
1. 33
γην Ε.
S. m.
1. 8 και
468 6. 1. I supra lineam μ αnte ε, τα
ταυτα post ε ιη εωσ D. 1. Ι9 ν 1η
επληρoυν eras. 8. m. : ν Supra αν η
ιωανησ Β. 1. 2 Ι τ pro θ τη μεθ Η.
1. 27 fin. αυτησ (ut vidctur) p. no., 8cd η
444
EDITORIS.
ADNOTATIONES
γοντεσ Β.
1. 32
deperiit omnino: F habet autwv, addens
τουτον αγνοουντεσ.
1. 28 Quae p. m.
scripta adhuc supersunt, dcdimus: forsan
primo μη συνιενταιστασ γραφασ, fero cum
Wetst.; υια αγνοησανταισ τασ γραφασ,
ut judicat Kiplingius, aut ayvcouvtalo
cum Millio: prima enim litera M non A
fuisse videtur. H, erasâ p. m. lectione,
kal tao pw' ante ao substituit.
ητησαντο πιλατον ανερεθηννη (uncis <>
postea improbatum) addit F.
469 6. 1. Ιι supra lineam αnte εισ, et
εσ pro ου Α. 1. 2 ftη. εισιν eras.
8. m. : Sic etiam 1. 6 και. 11. 3, 4 ιncis
() improbat s. m. 1. 8 ινου punctis
supra positis improbat s. m.
pro να τη πλειονασ Η ?
470 a. l. 25 ta elot. sub ci in suscitauit
Η ? 1. 31 των supra lineam post του-
TWY B?: evanuit atramentum.
479 α. 1. 27 α elit. suo a in judum p. m.
479 6. 1. 2 ται (sic) post ποιειν αddit E.
1. 6 εν ημερασ ολιγαισ uncis () >) impro-
bat s. m.
1. 8 γα supra αγ τη συνα-
1. Ι4 οντεσ πλ e 1. 12 elot.
sub και επεστ p. m., etiam εισ elot. sub
ιξα p. m. 1. 18 προσ supra lineam
ante autovo [sic p. m.] A.: cf. Tabulam
ΙΙΙ. 2.
1.
23
nit. και eas. S. m. : και
supra lineam post μετα Ε: κυ post του
ad fin. F?
480 a. l. 3 t semi-formatum pro s
sccund. 1. 33 s elot. sub c in disces-
serunt p. mo
48ου. Supra lineas του αnte κυ 1. 9,
των αnte αποστολων 1. 30 (tantum που
I pro T bis) E.
481 a. I. I a Graecè elot. sub a in ad
Ε
1. 9υ
Ρ. η.
p. nm.
η επι-
1. IO
470 b. l. 4 v supra lineam post o prim.
Α. 1. 9 ftη. μεν pro τε A, me judice:
cvanuit atramentum ; te pro certo lcctio
est prius scripta. 1. τ8 σε 10 διηγη-
getal punctis supra positis improbat s. m.
1. 22 τα supra lineam ante ρηματα Ε.
1. 28 το (τε judice TVetstenio)
Oorto eras. s. m. ; 0 vel e periit: cf. Fol.
191 6. 1. 24.
471 a. ll. 4, II turpiter abscissa est
Pergammeλα.
471 0. 1. 3 fin. τοισ post λογοισ αddit
F; Tulo ante logolo lincolâ supra positâ
abrogat K.
1. 6: σα supra αμ τη παρ-
ρησιαμενοσ A, me judice; Sic etiam 472
1. I. 12 : possunt tamen esse p. m. 1.8
γο Supra ν η λον C.
1. 9 δε supra
lincan post επιδη Β. 1. Io e supra d,
αι supra ε secund. τη κρεινατε Β. 1. 13
pro κεν D.
481 0. 1. 5 οι ριο ην η γενομενην Η.
1. ΙΟ "supra ωφθη, 'suprα τω 8. η.
1. II fin. ην αddit post τισ Ε. 1. 18
.. supra n forsan casu: va supra ax in
αχθεντεσ, etian 1. 20 ν supra απ τη
νεαπολιν Ε. 1. 23 € pro n secund. in
ημην Η: τ prim. etiam η ταυτη 1. 23,
ut et σ η ηκουσεν 1. 33 eras. 8. m.
1. 33 κ clot. sub θαη θν p. m.
482 a. l. 21 i secund. in indie eras. s. m.
482 6. ν supra lineam post παρεκάλεσε
1.
4 Β?, post παρειχε 1. 12. Ε.
οσ pro α η πυθωνα Α: Tecto υίdit
Wetst. 1. 13 δια τουτου uncis ('') imm-
probat s. m. 1. 15 και eras. 8. m.: €
pro ο ιη εκραζον Η.
1. Ι6 ανοι supra
lineam ante douloi E. 1. Ι7 σ τη
ευαγγελιζοντεσ, 1. 32 τα et ν 1η εθνη
1. 25 fin. Punctum in medio
loco addit s. m. 1. 28 ε pro α tert. τη
προσαγαγοντασ Α: cf. 1. ΙΟ.
483 α. 1. 8 (sic 484 α. 1. 19) 2 in quae
eras. S. m. 1. 16 homini supra lineam
post hi E (cf. Graec.). 1. 24 i in ispes
eras. S. η. 1. 28 b elot. sub p
tulissent
483 6. 1. 3 puncta supra ας μη κρα-
ζοντεσ 8. m., forsaw casu.
1. 4 και
1. Ι2 ν η ησφαλισαντο,
λυ η ανελυθη 1. 20, etiam και 1. 23, eras.
8. m.
νυκτον pro μεσον
τησ νυκτοσ (ντησ eras.), ct 1. Ι6ι supra
τε ημίν
eras, S. 1.
in op-
p. m.
pro Τοτε Η.
TO
αν
τα
8. ι.
1. 12
1. 29 ων
τησ αnte πολεωσ C.
1. 23 και, 1. 26 η
τη -παηθεισ eras. 8. m. 1. 24 λεγοντεσ
pro φωνoυντεσ (φων et υ erasis) D. 1. 29
Tov punctis supra positis improbat s. m.
1. 33 ν supra linean post ειασε, π'
pro κατα (κα eras.) C.
474 6. 1. 4 fin. σ p. m., Tescriptum
1. 5 fin. τασ αddit post καρδιασ
F. Supra lineas 1. 9 δε αnte αυτων,
1. τ6 ων ουρια εσ, 1. 2η εισ αnte ελθειν Β.
1. Ι2 και, 1. Ι8 ν η την φιλctis supra
positis improbat s. m.
1. Ι6 ν ρου
secund. η αυτου Η. 1. 19 συν αnte
Tw H: p. m. lectio deperiit.
475 a. l. 12 lineolam supra is ponit K.
475 6. 1. 2 marg. : legas 25 pro 23.
1. IO AUTOLO semi-erasum s. m.
v supra lineam post nuvše C.
supra oισιη αυτοισ C.
476 a. 1. 30 c (ut videtur) elot. sub n
in hanc p.12.
476 6. 1. 5 ε* pro ο η παρεδόθησαν, αλ
supra γω η μεγωσ Β. 1. 7 σ η
απηγγειλαντεσ eras. 8. n., sic και 1. 18.
1. 13 T supra o in oe forsan C: evanuit
atramentuny. 1. Σ7 α pro ε prim., α
pro η ανεστησεν (η prorsus deleto), εν
Crcea
H, ut fat αναστασ: εν πνι etiam
punctis supra posilis improbat s. m.
1. 20 fin. ev post apxalwv addit A. 1. 21
του supra lineam post δια C.
supra lineam post duv B vel C: evanuit
atramentum.
477 6. 1. 2 στη πιστευσομεν, 1. 17 δε
1. 7ν secund. τη βαρναβαν
eras., υ pro ν η παυλον H, φui etiam
1. 8 ω” pro οι habet.
1. 15 τ Suprα
lineam ante outwo (o eraso) C, no etiam
τη συνφωνησουσιν eraso. 1. 24 ο η
tectu ante ποι, etiam ων pro ησει Η.
478 a. 1. 14 punctum supra u ultim.
casu ponit p. m. 1. 20 a Graecè elot.
ante a secund.
4786. 1. 2 init. ε eras. 8. m.: literae
ferè tres (xec?]. deperditae inter ĉ et ev.
1. 4 ασ ιη εδοξασεν et obelo et φunelis
supra positis improbat s. m.
1. 13 τα
supra lincam post ka B: cf. 479 6. 1. 8.
l. 15 punctum supra o casu ponit p. m.
1. 17 es secund. punctis supra positis im-
probat 8. η.: legας υμασ. 1. 19 α pro
ο τη διεστειλομεθα D.
αυ τη ταυτα Β. 1. 30 ϋ pro η 1η ημειν
1. 25 0
1. 14 ''supra φωσ,
'supra Tecla (ordine mutato) s. m.
1. 22 α pro ο
in παρωτρυνον Ε.
472 6. 1. 12 σα supra αμ
in παρησια-
μενοι Α.
1. 15 ων super' ου η αυτου,
forsan etiam p.m., nisi mavis A: evanuit
«tramentum. Cf. 47ο 6. 1. 9.
και, 1. 25 εισ, ]. 32 τησ φunctis supra
positis improbat s. m. 1. 24 ο ριο ω
τη λυκαωνιασ 8. m.
473 a. l. 19 r in ter secund. lineola
supra positâ improbat K.
473 6. Titul. IIP vinculo papyraceo
obtegitur. Supra lineas l. 5 in ante
φωνη, 1. 9 λευκα λοη ανηλατο, 1. 17
eras. S. in.
μεσο
1. 23
1. 28 α supra
1. 13
ADNOTATIONES
445
EDITORIS.
11. 12, 13
tio lineae. 1. 4. Quae restant p. m.
scripta (a Kiplingio post Wetst. perperam
lecta tote yallwv) dedimus: D ita sup-
plet: και ουδεν τουτων ταnte ω γαλλιω,
νι εμελ αnte εν. 1. Το προσ eras. ante
ευχην: ο periit omnino.
1. Ι5 δ pro
τ τη τε, ο pro ω η αυτον Η.
1. Ι8μ
pro ò in de, ep secund. etiam eras. H.
1. 19 Super spatium scalpello erasum
καμψ Ιακό scripsit Η: υια ρκαψ p. m.,
ut judicat Wetst. 1. 20 ησ ριο ου η του
Η.
1. 25 θ ριο τη κατεξησ D.
1. 21
1. 33
απ eas. S. η.
8. ι.
α τη
α
ends. S. η.
S. mm.
1. 21
1. e.
μο τη δεσμοι C.
1. 31 προσ τουσ ποδασ
489 a. l. 10 t elot. sub n in uellint
punctis supra positis improbat 8. m.
p. m.
l. 18 hiat pergamena antes
484 6. 1. Init. και eras. S. m. 1. 9 final.
.
ο supra λυ η ελυσεν Β.
489 b. l. I supra lineam i post ka, o
init. και p. m. (cf. vers. Lat.) scalpello post τα τη κατα, σ supra ν erasum τη
prorsus deletum.
οροθεσιαν Ε.
1. 3 fin. ν post αυτο
485 b. l. 1 αυ eras. 8. m. , σοι post αυ-
addit D.
4 α 10 ευρoισαν (σ 1η ε
TOL punctis supra positis improbat alius: etiam mutato) obelo improbat s. m., quae
postea eras. 1. 19 σ secund. η παρα-
eliam T in I transfert. 1. 5 w supra
καλεσαντεσ, etiam 11. 21, 24 και, et 1. 24 o (obelo notat.) in ov, 1. 6 w supra n in
σ poim. 1η εισωθοσ eras. 8. υ.
αυτη C?, etiam υπαρχων αd fin. 1. 5 αddit
και supra lineam post κατηλθον C, puncto
Ε.
9
του prim. 1η τουτου οbelo
p. m. supra δ ιη απολλωνιδα forsan casu improbat 8. m. : εν ευρυα γο τη γοσ C.
posito: sic supra n in -unt 486 a. 1. 21. 1. 12 OUTE punctis supra positis abrogat
1. 28 τον supra lineam post οτι Ε.
1. Ι6. τα τησ η ταυτησ ( proυ
486 ο. 1.Ι τω (vel τω) Σιλεα marg. 8. m.) eras.,
etiam l. 17 € pro
K recentissime. 1. 9 scalpello delentur trapidwv D (.. supra i addito). 1. 18
literae non minus tres (forsan avt errore) ίνα obelo transfigit, α pro ε ιη παντεσ
habet D. 1, 28 ευη εκολληθησαν eras.,
post επιστ. 1. II fin. v secund. in iowvav
εντεσ pro ησαν D.
1. Ι2 α pro ε 1η τινεσ Β.
490 6. Nonnulla in hâc paginâ (11. 19
1. 15 ELOLV punctis supra positis improbat
— 21), madore pessimè foedatâ, recenti
α ριο -εσ ιη ακουσαντεσ
manu rescripta sunt.
. 1. 3 οτ Supra
Β. 1. 25 o supra lineam post el secund.
θα του εληλυθα Β. 1. 5 fta. ν pro σ η
C. 1. 32 o pro o secund. 1η εχει Β
κλαυδιοσ Α. 1. 7 α pro ε ιη κατωκη-
vel H.
σεν Α ?, 1. 8 οι” ριο ω Β.
1. 13 punc-
487 6. 1. 2 ιδ suprα νω η ελληνων, και
tum supra υ υ του p. m., for:sam casu.
ad fin. lineae addito, B: E pro kal
1. Ι4 και eras. 8. m. : Sic etiam τ prim.
habet: 1. 3 ων
1. 17 init., υ secund. 1η διαμαρτυρουμε-
νοσ 1. Ι8.
1. 22 nit. αν pro ε (ut con-
ολιγοι ριο εσ και γυναικεσ H, praeeunte
E in 1. 2.
11, 27-31. Quae adue
1. 4 uncis (“') improbat jicere licet) D.
1. 6 supra linear o ante λογοσ,
leguntur, declimus: Kiplingius ex vers.
Lat. restituit 1. 27 [φ υμω]:
του αnte θυ Ε.
1. 7 και, 1. 8 εισ αυτην
eras. 8. m. 1. 9 ρα supra ασ η τασ-
[απο του ακυ]λα (immo potius [δε απο
σοντεσ Β.
ακυ]λα: 1. 30 [εισ] αnte ηλθεν et τον
1. Τ4 θιστω ίααίus scribit
1. 23 σ Supra
[o][κο]ν: 1. 31 τ[ο]σ (υία του ut Wetst.
Super ταστανο eras. Η.
lineam post αυτου et 1. 29γ ευρυα ύχ, αν
putat) post ovoua: B ita omnia refingit:
supra χο τη παρατυχοντασ C.
1. 24 καθαροσ εγω απο του
To supra
lineam ante zva, et l. 26 v supra νυν εισ τα εθνη πορευομαι και
in ouyaywyn D, nisi mavis C.
μεταβασ εκειθεν
βαλ' pro λαβ η συνελαβον Α.
ηλθεν εισ οικιαν τινοσ
οι minutum pro η τη θελη Η ?
ονόματι ιουστου σεβομενου τον θν
488 6. 1. Ιν η οιδεν, etiam 1. 29 οτι
1. 4 Tov supra lineam ante 491 α.
1. 20 cto p. m. rescripsit s. m.
1. 6 διδ clot. sub υπο p. η.
491 6. 1. 8πριο σ secund. τη σειωσησ,
no ad finem verbi addito D.
1. 30 τα
1. Ι8 ανθε pro διιστο (“ απιστο p. m. ut supra lineam post Šnt nua D.
videtur" Wetst. malè) E.
1. 2Ον
pro ε prim., α proυτη απελυσεν D.
supra lineam post n B.
492 6. Scalpello rasa sunt nonnulla
secund. η κατοικοι Η. 1. 27υ supra 11. Ι; 2; 4; Io; 18; 19. 1.Ι επι ρΓΟ
οδ Ε. 1. 28 fin. addit τι αυτοσ Η. απο την απολαβομενοι D (α prim. periit).
1.
29
pro ο αnte δουσ, 1. 33 σ ευρυα οτ 1. 2 init. οταν (Ussher:.) vel μετα (Mill.
A vcl B.
Wetst. Kipl.) periit omninò, prceter | ini-
493 a. l. 9 punctum supra s (etiam
ante h l. 32) p.m. : forsan casu.
493 6. 1. 2 ν supra αν η ιωάνου,
1.
3
ου pro η ίη ητοσ, et τη supra linea
post ev D: cf. Tabulam III. 5. 1. 4
και prim. eras., & pro o secund. τη ακου-
σαντοσ,
etiam de supra
lineam ante
αυτου Α. 1. Ι5 ν η πολυν eras. 8. m.
1. 27ι supra lineam post ουδε (i. e. ουδ ει)
B. Supra laußavovoi eras. eo habet D,
έστιν, ηαη
εσ 1. 28 erαsum est.
1. 32 τρ. η. τη μετανοιασ, sed Γ (ut
videtur) primò.
494 a. I. 27 est addit D post accipi-
unt punctis supra positis improbatum.
Cf. 493 3. 1. 27.
3 TOU supra lineam ante KU
(sic) C. 1. 5 o supra lineam post ETC-
θεντο Β. 1. 6υ pro ι η αυτοισ, 1. 7
init. e ante lalovu D. 1. 15 punctum
supra e prim. p. m., forsan casu.
w post e prim. penitus eras., v etiam in
ασιαν p. m., Scd σ semi-formatum αnte ν.
1. 22 init. n (ut conjicere licet) periit om-
ninò. 11. 21-23 ita corrigit D, mu-
tatis mutandis.
ναικων
secund. Yu
OVK
494 b. l.
S. m.
1. 29
1. 2Ι
α
ωστε πάντασ
του
κατοικουντασ την
υγ
1. 32
1. 33
ασιαν
τι τιου
ακουσαι τον λογον του κυ
στε
erts. S. m.
αριον Β.
α ω
1. 33 η
ιουδαιου και ελληνασ
1. 24 τριοδη δε D.
1. 26 ε pro ο
s'
1. 31- (i. e. v)
supra w in fine lineae addidit s. m.
495 6. 1. Ι του supra lineam αnte κυ C.
1. 9"supra εξελθειν, 'supra κηρυσσει 8. m.,
cf. vers. Latin.
1. 10 k supra lineam
αnte ειπεν D.
1. 15 ε prim. 1η εισχυ-
O EV obelo abrogat s. m., dialysi etiam
supra i posita. 1. 18 ν supra lineam
post πασι, 1. 31 post ηύξανε D.
1. 25
446
EDITORIS. .
ADNOTATIONES
απ αυτων.
1. 12
p. m.
αρτεμισ D.
σ
supra lineam δε αnte των, τα post των Β,
p. m.
1. 19 οσ prim., 1. 21 και secund., ante θεωρειν Ε. 11. 27, 28. Quae re-
(ta ante epya punctis supra positis no- 1. 23 τον eras. 8. m.
stant p. m. scripta dedimus:
1. 27 αι
tato). 1. 28 α pro ο ίη συνεψηφισον Β. 500 α. 1. 8a elot. suo e in eis p. m. in και, β et ε ιη -βαντεσ, 1. 28 ημω
1. 29 init, και αnte ευρoν Β.
1. 31 dia- 1. 13 s secund. in sedens puncto notat (ut videtur) inter de et v, scalpello prorsus
lysis supra v tert. eras. s. m. ibid. fin. p.m., forsan casu.
delentur. Has lineas ita transmutat D?
το post επληθυνε αddit D.
500 5. 1. 5 λαβ τη βαλ mutat D. ωσ δε εγενετο αναχθηναι ημασ
496 α. 1. 30 lineola sive macula (1) 1. 7ρ τη ερχομενη cras. 8. m : sic 1. 29 αποσπασθεντασ
P.m. post c in conual-.
υ secund. τη διαμαρτυρουμενοσ.
1. 33ν (ut videtur) post φ (cf. 466 5. 1. 19;
496 6. 1. 4 ν elot. sub διη ειδειν p. m. ισ pro νίη εν (praepos.) D. 1. Τ4 η γη 498 0. 1. 28) periit: οι proυ D.
1. Ι6ι η τεχνεταισ eras. 8. m. Supra εκκλησιασ p. mm., rescripsit. 8. η. 1. 16
504 α. 1. 18 navem [πλοιον ut videtur
lineam habet B 1. 2Ι τησ αnte ασιασ, ο pro ω ιη ομωσ, ι proυ secund. η αυ- Graecè] elot. sub invicem p. m., unde
1. 25 ι post γε, 1. 26 σ supra υε η κιν-
τουσ D.
1. 18 α pro ε ιη εφ D. fluxit error linearum: cf. 264 a. 1. 24.
δυνευει, 1. 30 ν post μελλει.
1. 22 τισ
1. 20 init. ποτα αnte πωσ eras. 8. m. 504 α, 504 0. 11. 23-33. Partem hujus
TOTE punctis supra positis improbat 8. m. fin. Tov habet D? super ny erasum folii inferiorem, jam inde ab Usserii et
497 a. 1. 17 fin. ec elot. sub c in hac (evanuit atramentum). 1. 2Ι α pro οσ
Millii temporibus laceram, nescio quis
in παντοσ D? ; sed ν pro υ τη χρονου, nebulo, ante susceptam Kiplingii editio-
497 0. 11. 2, 25 η supra lineam ante etiam εγενόμην supra lineam ante δου- nem, abscidit. Quas lectiones Usserius,
1. 3 επλησ lace scriptum λευων Ε.
Millius, Wetstenius (1716), Dickenso-
Super συνεχυ, etiam τησυνχυσεωσ pro
5οι 5. 1. 5υ pro ν τη λογον D, qui | nius (circiter A. D. 1733) servαverunt, eae
αισχυνησ F: cf, vers. Latin.
1. 6 α
exw pol et ovoe l. 6 uncis (*) improbat, per literas U, M, W, D indicatae, in
pro € secund. in Makedoveo D vel H.
Mov etiam l. 6 punctis supra positis unum collectae sunt. v. 8. Sequenti cum
abrogato.
1. 18 προ pro κατ (Millius παρ p. m.
1. 6ω 8αρια ου η εμαυτου exissemus [deest οι περι τον παυλον U,
Β.
minus recta) τη κατεβιβασαν D vel H.
M, W] venimus [ηλθομεν U, M, εισηλ.
1. 9 init. m pro o in ov prim. D.
1. 11 Του θυ pro θυ F, (0 pro θ p. m., θομεν W] caesaream et cum introissemus
1. 27 o ante avopwoo eras. s. m. 1 1. 29
Peraso). 1. 13 ομ clot. sub εσθ τη οψεσ-
ιω supra αο ιη ναοκορον Β. 1. 30 τelot.
in domum Philippi["hic mutilatur Pag."
sub α secund, η αναντιρρ. p. m.
θαι p. mm.
1. Ι6 fin, διο μαρτυρομαι D)... ngelistae ... de septem mansimus
498 a. l. 12 s prim. in mississent et
1. 17 F habet ÜMELV
post ini addit F.
ad eum v. 9.... filiae III virgines [teo-
obelo et puncto improbat 8. m. 1. I91
ε ριο αχρι ου, etiam ημεραο" pro ημερασ σαρεσ παρθενοι W]...eam D. [ Deside-
prim. in iudaeis, 1. 32 t secund. in oportet
(c in o mutato). 1. 19 μη supra lineam rantur caetera horum trium versuum"D].
punco notat p. m.: forsan casu.
post tov forsan E. 1. 20 υ ριο η τη 504 3. 1. 2 και pro αν η ανελθων, δε
1. 28 ο ριου poim. η πυμ-
498 6. 1. 3 o pro α τη θεαν Η.
1. 7 ou supra lineam ante
init. ol eras., sed ou supra lineam ante
ιουδαιοι Β.
1. 33 κα pro δε D.
1. τοε pro α 8ecund. τη
1. Το supra lineam post ek-
502 a. 1. 33 punctum supra c in nocte
1. Ι5 συνθ 8αρια θο, πη
παρακαλ. D.
κλησια Β: cf. vers. Latin.
casu ponit p.m.
Supra β ιη θορυβουντεσ (υ 8ccund. etiam
502 6. 1. 6 fin. autolo (ut conjicere licet) puncto notat.) E. 1. 20 οι (sic ν 1. 15
νομω D postea scripsit τη ενομω.
eras. 8. m. Vix leguntur av et o.
fin.) eras. 8. m. 1. 22 τ ιη αποταξ-
y leviter elot. sub o secund. in quotp. ι supra ασ ιη τασ et χρειασ 1. ΙΙ punctatum p. m., forsan casu.
1. 15 v supra lineam post ame- Trao (sic) punctis supra positis abrogat Incipit linea p. m. εκ κεσα 8ed απο pro
λυσε D. 1. 18 α pro ε prim. ίη παρα- 8. m. I. 12 fin. kai post pov addit B (nisi ek habet B. Totum hunc locum sic reddit
κελεσασ D, υ (ut conjicere licet) αnte σασ Μαυί8 Α). 1. 13 init. πασι p. m. procul. MS. Whitgift. (cf. Prolegomena, p. x.):
prorsus deperdito. 1. 19 α pro ο η dubio, sed o scalpello deletur: pro ou B απο κεσαραιασ συν ημειν ουτοι δε ήγαγον
anoo, etiam te supra lineam ante e- habet ντα.
1. 15 Te supra lineam ante ημασ παρω ξενισθωμεν γενομενων εισ ιερο-
ηλθεν D, πο ιη αποσ- φunctis etiam
1. Ι6 α pro o prim. ιη ουτοσ,
σολυμα ασμενωσ εδεξαντο ημασ οι αδελφοι
notato. 1. 20 α pro η ιη εκεινη D. etiam ν pro στη μακαριοσ Β. 1. 18 τη δε επιουση εισηει ο παυλοσ συν ημιν
1. 21 παρακαλεσ
pro χρησ[αμε-
ων supra ασ η ειπασ Α: αυτου αd fin. προσ ιακωβον παντεσ δε, Serrαntur etiam
vo]o B, literis inter xpno et o prorsus lineae post yovata addit F.
hae lectiones (cf. 504 α. 11. 23-33). Ο. 15
erasis. 1. 23 ης sura lincαm post in ou puncto notatum p.m., forsan casu. ιεροσολυμα M, W, υ. 16 συνηλθον δε και
γενηθεισ Β.
1. 28 ο ριου (cf. vers. 1. 21 Tov punctis supra positis improbat των μαθητων deest p. m. U, M, W; mar-
Lat.) post Bep D. 1. 31 ερ pro ου, 1. 23 ω ειρηκει supra lineam post gini ascribitur 8. m. U, M. εκ κεσαραιασ
etiam α pro ερ τη δυβεριοσ D, εφ. η. λογω Α. 1. 24 ειπεν eras. 8. m. post οτι: p. m. W. (α secund. eras, D) ουτοι δε ηγα-
post ß deperdito: cf. vers. Lat.
ουσιν ίααε 8cripsit pro ει σοι (ut videtur) γον ημασ προσ ουσ [ουσ p. m. W: προσ...
ω supra o η τροαδι Β.
τι
1. 5
ημιν D.
eraso, B.
νειου Β.
σ
συν D.
Pro τω
ע
1. 14
10
1.24
p. m.
των Β.
ασ αυτουσ
1. 19 σ
8. η.
post μελλ D, (σο τη σοι p. m. penitus | M, at παρωU cum Whitgift., « manus
499 6. 1. 8 a elot. sub o in OceleyeTo deletur). 1. 25 αυτου ευρυα lineam recentior ω” D]ξενισθωμεν και παραγενο-
1. 33
ADNOTATIONES
447
EDITORIS.
1. 17
1. 24 σ
1. 25
μενοι εισ τινα κωμην εγενομεθα παρα U, το 8upra lineam αnte πληθοσ Β.
M, W. νασωνι [p. m. W] M, W,D [“μ su-
dividas o σοι. 1. 22 ησ ευρυα ρ τη
pra: alia verba lacerantur: kw (nam unv ξυρωνται, etiam o pro ω Β.
ηοη αρραret, nec τινι κυπριω)”D]. μαθητη supra lineam ante ou prim. B.
αρχαιω W, at • μαθητη. κακείθεν (reli- α στοιχεισ και pro οτι πορευου D, forean
quum paginae laceratum)" M. v. 17 "La- Β: sio etiam 1. 28 α ριο ο ιη κρει-
ceris Graecis” (M) ad vers. Latin. con- νοντεσ.
fugiunt U, M: ηλθομεν εισ ιεροσ...M. 506 b. Supra lineas 1. 6 to post a
υπεδέξαντο U, M, D (“ post υπεδέξαντο τη prim. ; 1. Ι4 γα 8uρια ηγ ιη εισηγεν, ε
lacerata Ρag. habetur τη δε” D): δε ημασ ante ισ, το αnte ιερον
Β. 1. 15 νη τη
aouevwo pergit U. Plura, unde unde EKOLVwVngev punctis supra positis abrogat
hausta exhibet W: κακείθεν εξιoντεσ ηλθο- 8. m. 1. 24 και αnte ζητουντων (cf.
μεν εισι εροσολυμα υπεδεξαν τε [δε U: cf. vers. Lat.) scalpello prorsus abrasum:
Latin.] ημασ ασμενωσ οι αδελφοι. Ôe supra lineam post ŠITOUPTWV substituit
505 a. 1. 33 fin. omines F, spatio post
Β. 1. 28 ο” ριο α teri. 1η εκατον-
iacobum interposito.
ταρχας Β.
505 5. 1. Ι παρεγένοντο land scripsit F 507 6. 1. Ισ η τισ secund. eras. 8. m.:
Supe0' ησαν
δε παρ αυτω: cf. 505 α. 1. 33. η Suprα ικ η πεποικωσ Α.
1. 2 και ριο ουσ, αυτουσ εξ ουρνα lincam supra lineam post εκελευσε Α.
αnte διηγειτο (δι eraso), καθ supra lineam και eγα8. 8. η.
ante eva (a eraso B). 1.
3 ν ριο στη
5ο8 α. 1. 20 temp clot. sub lus p. m.
wo B, sed ev supra lineam ante tolo A. 1. 27 punctum supra u in manum p. m.,
1. 6 ει primm. η ειεισιν punctis supra forsan ca80.
positis improbat 8. m. 1, 8τ prim. τη 508 6. 1. 7 semi-formatum inter ma-
1. 9χρνο κ secund., τρω et ου p. m. : cf. Prolegom. p. ΧΙΧ.
θη supra ησ η κατηχησαν Β.
1. Ι2 o supra lineam αnte αρχιερευσ Α.
εθη παντα" pro εθνη εισιν, υ ριοι tert. 1. 18 fin. Spatio post teluwpnowow interpo-
η ιουδαιοισD (ιουδαιοι p. m. Wetst., 8ed
sito, addit F εγενετο δε μοι πορευομε νω:
errat). 1. 13 δ pro τ η μητε, νίη εν 1. 19 k in marg. ante evyegovti F. ibid.
eras., ν prim. η εθνεσιν οbelo delet., σ περι pro δε μοι p. m. eras. (ημαιum lite-
supra lincam post autou habet D. 1. 15 rarum 8 et oi tantum supersunt), v proo
secund. ίη μεσημβριασF, τη Supra lineam
αnte δαμασκω ponit B. Postea denique
"supra περι, 'supra τη 8. m. (F?), ordine
verborum mutato. 1. 20 εκ pro απο (πο
periit omninò) ante tou B. 1. 2Ιε τη
verbo με (ut conjicere licet) post περιε-
otpaya rasurâ periit: ex lineâ primâ in
M formatur | 8. m.
1. 26 μι Supra
lineam post el secund. B vel C, w supra
ο prim. ίη ναζoραιοσ Β: cf. Proleg. p. LV.
510. Hoc folium, Codicis Bezae nunc
extremum, madore turpiter foedatum,
lacunis scatet. Quae, nobis haud visa,
edidit Kiplingius, hoc loco notabimus.
510 a. 1. 2 t in surrexit et obelo et
puncto supra posito abrogat s. m. 1. 26
punctum supra ex in exi p. m., forsan
1. 5 ν
casu.
1. 25
1. 8 o pro €
ια
1. 23 α
51o 6. Titul. ΠPAΞIC Kipl., 1.6 αυ-
των, 1. 7 τοιουτον, Κίρι.
τη καθηκεν 8. m. 1. Ι4 σθαυτον (i.e.
ανεταζεσθαι αυτον) pro ανεταζειν αυτον
Β: σθ 8. m. υία leguntur.
αnte πηγγειλεν Β: ε p. m. (sic legunt
Wetst. Kipl.) periit omnino.
fin. ο γαρ post ποιειν, 1. 29 fin, αυτω post
ELTTEV B? (evanuit atramentum).
init. o (ut videtur) erasum periit omninò:
1. 29 και (ut videtur) eras. ante ειπεν,
periit: 1. 32 ν secund. τη γεγεννημαι
erasum.
τουτοι eY8. 8. η.
1. 24
1. ΙΙ
τα
1. 25
APPENDIX.
ll. 3,
Desunt tituli 1η Ια, Ι0, 9 α, 9 ο:
adduntur recentiore manu 2 a–86.
Fol. i b. secundae manus: 1. 5 n in
òn postea mutat. in €, eâdem manu :
sic etiam 1. 6 v prim. in ToLUV postea
mutat. in o. 1. Το ε τη βαπτισει
super rasuram scriptum. 1. Ι4 ε τη
παραγινεται, 1. 15 θ τη βαπτισθηναι,
1. 17 o in pov (v primò) super rasuram
rescripta. 1. 17 θ η βαπτισθηναι δu-
per t semi-formatum : sic 0 1. 23.
κ primo suoυ secund. τη ευθυσ.
17, 23, quinquies etiam in marg.; 3 6 11.
30, 33 marg. ; 5 6. 1. 29; 60, marg. series;
8 b. sexies; 9 6. 1. 14 quid sibi velit"
p. m., parum scio,
την. Haec etiam supra maculam scri-
buntur: p. m. 1. 9ο η οσ, 1. 16 ο ίη -χοσ,
1. 30 υ.
2 b. secundae manus. A supra e (quasi
producendi gratid) 11. Ι, 5: supra η 11. 9,
16, 17, 32; 3 6. 11. 6, 10; 46. 11. 6, 29;
5 b. ll. 6, 18, 20, 21, 29; 6 b. l. 22, 76.
11, 15, 24; 86. 1. 18: supια ω 3 6. 1. 2,
7.6. 1. 2. 1. 6o poimo sub ηp. m, τη
1. 21 γ prim. tantum non
scribitur quasi t esset : (sic passim). 1. 24
rasura incidit ante auTOLO.
3 6. secundae manis. l. 11 o ultim.
super rasuram rescript., sic o in gol 1. 21.
1. Ι2 υp, m, τη μεισ super» θ primo:ι
etiam super rasuram. 1. 33 τι εστινα
super rasuram rescriptum.
40. 1. 7ωη στρατιωται super: Yasuram
1. 24
448
EDITORIS.
ADNOTATIONES
1. 20
1. 14 0
1. 33
rescriptum ; sic etiam a prim. in altlav
1. 13, εξ 1. 28, ρ η εκραυγ- 1. 32.
€ supra lineam vel ejusdem scribae vel
adhuc recentioris: sic etiam o 5 b, l. 24.
5 6.1. 3 w secund. et tert. super rasuram
rescripta ; sic etiam ξ 1. 4, ω 1. 18, η
11. 20 (secund.), 28, ι ult. 1. 23. l. 8
ι ιncept. suoυ η ύμων.
6 a. l. 5 u in lithostrotus tantum non
o scribitur.
Tota haec pagina παλίμψηστος est, τη
quam primò inscripta est ab eodem 4 a
secundae manūs, postea autem elota. Ap-
parent vestigia quaedam prioris scrip-
turae, chemicis adhibitis, viz. ll. 1, 2, 4,
5, 7--9, 16 circa fto., 1. Ι7 fers tota
(intro tantum 4 a sub ihm 6 a latente).
Praeterea dit ihs ad fin. l. 22 sine chemi-
corum ope cernitur, et si qua sunt alia
(e. g. 1. Ι8).
6 ο. 11. Ι, 9 o p. m., ρ. 1. 21 p. 2ο.,
arctum cogentis: etiam 1. 4 η p. m.
1. 5 € in cïówv cras. p. m., quae..etiam
ponit. 1. 9 i rescript. super rasuram
(ι? primo) : sic 1. 18 ωσ η ταστ., 1. 20 €
η κεφαλην, 1. 26 ω ιη αυτω.
primo (eras.) pro η αnte γραφη.
μετα δε τα]υτ[α] eras. ad fin. Cf. 70.
1. Ι.
75. 1. Ιφ super Tasuram rescriptum.
8 b. l. 9 us. m., ut videtur : sic forsan
1. 22 εισ. 1. 12 e in Elo super rasuram
rescript., sic l. 18 ησ γη τησ.
9 6. col. I, 1. 9ο η ποιωσιν, 1. 11 ετη
-GEL (cf. Tabulam II1. 13), puncto supra
posito abrogat s. .
in
Sequuntur notae liturgicae per codicis marginem subinde scriptae; eâdem ferè, quâ sectiones
Ammonii, manu (L). Cf. Prolegomena, pp. XXVI.—XXVIII.
IN S. MATTHAEI EVANGELIO.
.
τε
ισ..
3 0. 11. 22, 23 χυ γε νισ M, 4 7 sub
titulo αρ*L [Dec. 25: κατα ματθαιον
ii. Ι-12].
4 ο. 1. 31 αρχη (ut videtur) periit:
1. 32 fin. τον μαγον (lineά deletum) M ?,
66. 1. II fin. τελοσ οτι ναζαροσ κλ...
Μ. [Dec. 26: ii. 13-23].
66. 11. 12- 14 τισ εορτισ τον θεοφα-
νιων +Μ [σαββατω προ των θεοφανειων :
iii. I-6].
8 6. 11. 4-7 ανναγνωσμα.........L, 1. 8
alia nequaquam legenda ascripsit M.
το 0. 1. Ι2: τελοσ: L [κατα ματθαιον
κυριακη β': iv. 18-23].
II 0. 11. 19, 20 περι του σαββατου,
12 5. 1. 8: τελοσ: L [Sept. 2: εισ
μνημοσυνον του αγιου ιωαννου του νησ-
τευτου Wake 12: V. 14-19].
Ι4 0. 11. 29-33 ανναγνoσμα περι το
oaßatov (sic Kipling. oaß tantum nunc
superest), 166. 1. Ι4 τελοσ: L [σαββατω
τησ τυροφαγου : vi. Ι-13].
28 6. 11. 13-15 ανναγνoσμα περι το
κυριακη, 29 και 1. ΙΙ τελοσ L [Nov. 17:
του αγιου γρηγοριου του θαυματουργου
και των αγιων αναργυρων Wike I2: Χ. Ι-
10].
44 5. 1. ΙΙ αρ*, 46 5. 1. 22 τελ, 1. 25
τελο Ν carbone scripsit [ήμερα σ' τησ
Σ
εβδομ.: xiii. 44-54; ήμερα γ τησ '
εβδομ. : xiv. Ι-13].
σαβατο, 48 5. 1. 2Ι: τελοσ: L [κυριακη τελο° Ν carbone [ήμερ. δ' τησ θ' έβδομ. :
θ': xiv. 22-34].
XX. I-16].
5οο. 1. 17 + αβN carbone [κυριακη ιζ': 66 0. 11. 9, Ιο ανναγνoσμα tantum,
XV. 21-28].
67 5. 1. 6: τελοσ: L [i. e. ΧΧ. 20- 28
53 0. 1. Ιο ..αγ....8+N carbone (fero lectio huic codici forsan propria: at xx.
eras.) [June 29: xvi. 13-19].
17-28 est εβδομαδοσ θ' ήμερα ε].
55 5. 1. 3 τελοσ Ν carbone [ήμερ. ετησ 68 6. 11. 15-19 ανναγνoσμα περι το
ή εβδομ. : xiv. 24-28].
κυριακη, 7o 0. 1. 3Ι: τελ σ: L [xxi. 6--
55 0. 11. Ι-3 μεταιμορφοσ ανναγνοσ- 27: hoc caput legebant Graeci partim
μα, 56 6. 1. 2 τελοσ L [Aug. 6: Xvii. κυριακη των βαΐων (1-17), partim τη
1-9].
άγια και μεγαλη ήμερα β' (18-43)].
5.6 0. 11. 13-15 ανναγνωσμα περι του το 0. 1. 32 αρ'N carbone [ήμερ. δ' τησ
σαββατου, 57 5. 1. Ιο τε L [κυριακη ι': ι' εβδομ. : Xxi. 28-32].
xvii. 14-23].
710. 11. 16-18 ανναγνoσμα περι του
57 0. 11. II-13 ανναγνoσμα περι το σαββατ8, 72 3. 1. 25: τελοσ: L [κυριακη
κυριακη, tid. 1. 31 τε L eras., sed 1. 28 ιγ': xxi. 33-42].
τε Ν carbone [σαββατωι: xvii. 24-27 73 0. 11. 4-6 ναγνoσμα περι τ8 [κυ]-
vel xviii. 1].
ριδκη L [κυριακη ιδ': Χxii. 2-14].
57 6. 1. 2.9 +, 59 6. 1. 3 τελοσ Ν car»- 74 0. 11. 12-15 ανναγνoσμα περι τ8
bone [ήμερα β' τησ θ' εβδομ.: xviii. I-II]. κυριακη, 75 1. 1. 24: τελοσ: Ι [σαββατο
6o 6. 1. 8 τελοσ Ν carbone, tantum ιγ' et εβδομ.: ι' ημερ. ': xxii. 15-33].
ηοη erasum omnino... [ήμερ. β' τησ α' 75 6. 11. 24-26 ανναγνoσμα περι του
εβδομ.: xviii. TO-20 (22 Cod. D)].
σαββατ8, 76 5. 1. 19 τελοσ: L [κυρ. ιε' :
6o 6. 11. 8-II αννoσμα περι το σαβα- Χxii. 34 (33 Cod. D)- 46].
του, βI 0. 1. Ι6: τελοσ· Ι [κυριακη ια': 76 ο. 11. 19-22 [α]νναγνoσμα [π]ερι
xviii. 23–35]: etiam 60 b. 1. 8 apk N
του [κ]υριακη, 77 6. 1. 10 τελοσ Ι [σαβ-
carbone.
βατω ιδ': Χxiii. Ι-- Ι2].
61 6. 11. 16-19 ανναγνoσμα περι το 81 6. 1. 15 αρ* Ν carbone [xxiv. Ι5 : Ι 4
κυριακη, 62 6. 1. 25: τελοσ: L [σαββατω -28 est ημ. ε' τησ ια' εβδομ.]
ιά : xix. [(1 Cod. D) 3-12].
87 6. 1. 9 τελοσ Ν carbone initio et
62 0. 11. 31-- 4 αννoσμα περι του σαβ- I fine lineae [κυριακη ις': ΧΧV. Ι 4-30.]
βατου, 63 6. 1. 32 : τελοσ: L [κυριακη
87 b. 11. 8.
12 ανναγνoσμα περι
ιβ': xix. Ι6-26].
ριακη, 88 6. 1. 28: τελοσ: Ι [κυριακη
64 6. 1. 17+ αρ' marg. 65 b. I. 32
47 5. 11. Ι8-21 ανναγνoσμα περη το
τησ αποκρεω: XXV. 31-46].
υ
υ
τ8 κυ-
ADNOTATIONES
449
EDITORIS.
177 6. 11. 21, 22 4 αίiend manu, τον
atolvonov L [cf. Suiceri Thesaurum Ec-
cles. ad voc. απολυσιμοσ: notαndum vero
est XX. 19-23 lectionem esse τησ πεντη-
κοστησ εισ ορθρον].
τον
IN S. LUCAE EVANGELIO.
exo
ν
"
91 6. 1. ΙΙ τελουσ: L, 11, 12, 13 ανναγ- 129 6. 11. 13, 14 ανναγνoσμα tantum
νοσμα εισ την μεγαλην πεμπτης L mini- I [ήμερα γ τησ δ' εβδομ.: vii. Ι-13].
tioribus literis [xxvi. 29, 30: non ita 13o 6. 11. 13, 14 εισ την μεσοπεντη-
Graeci].
κοστή Ι [i. e. ήμερα δ' τησ δ' εβδομ.: vii.
95 6. 11. 31-2 ανναγνoσμα εισ 14--30].
παρασκευγον, L (xxvii. I-54).
135 6. 11. 9, το ανναγνoσμα, 136 6. 1. 8
96 6. 1. 2 τελοσ: L [xxvii. 2, ubi for»- : τελοσ: L [ήμερα ς' τησ δ' εβδομ.: viii.
8αη ευαγγελιoν γ των αγιων παθων e- 21 (2ο Cod. D)-30].
plicit apud nonnullos).
138 6. 1. 26 αρδL [κυριακη : ix. Ι-.
99 και 1. ΙΙ ωδε στηκη: (mempo ut inter- 38].
poletur: Luc. Χxiii. 39-43), 99 6. 11. ΙΙ- 142 6. 1. 25 αρ*L, I43 6. 1. 20 τελοσ:
13 ανναγνoσμα εισ τιν παρασκυγην, L. [x. 7-16, lectionem nullam novimus : 9
[τη αγια παρασκευη εισ την λειτουργιαν: - 16 est S. Chrysostomi Nov. 13, etiam
Matth. xxvii. 1–38; Luc. xxiii. 39–
XX
εισ ιεραρ και οσιουσ Wake I2].
43; Matt. xxvii. 39-54].
ΙΟΙ 6. 1. 12 τελ Ν carbone [τη αγ. παρ-
Ι43 6. 11. 19, 20 ανναγνoσμα L [ήμερα
σ' της ε' εβδομ.: Χ. Ι7--28].
ασκ. : Χxvii. 55-61 (6o Cod. D)].
ibid. 11. 33, 34 εισ την ενκηνηουν L
ibid. 11. 29, 30 ανναγνoσμα L fero
[x. 22-28. In Cod. Gale. Ο. 4. 22,
deperditum [τω αγιω και μεγαλω σαβ-
βατω, έσπερασ: Χxviii. I-20].
aliis, εισ εγκαινια ναου αdυ. 17 incipit].
Ι45 6. 1. 9: τελοσ: L [σαββατω τησ
ε' εβδομ.: Χ. 27-38].
IN S. JOHANNIS EVANGELIO.
ibid. 11. 17-21 ανναγνoσμα περι τ8
114 0. 11. 5, 6 ανναγνoσμα tantum, σαββατου, 1. ΙΙ αρ*, 148 6. 1. 32: τελοσ:
ΙΙ6 6. 1. 3: τελοσ: L [κατα ιωαννην κυ- L [σαββατως' των νηστειων: xi. Ι-45].
ριακη ε': iv. 5-42 (25 Cod. D)].
150 b. Ad summam paginam apX L,
120 0. 11. 5, 6 [π]ερι αναπαυ αμενοσ L
11. Ι-3 ανναγνoσμα περη L, + το (τη re-
[ήμερα δ' τησ β' εβδομαδοσ: ν. 17 (1) Script. L) κυριακη των προφάτησματων
Cod. D)-24].
αω J, 151 6. 1. 19: τελοσ: L, sub quo
ibid. 1. 23 αρ*, 11. 24, 25 αννασνοσμα (1. 2ο) τελοσ +J ad ησαν 1. 22 refertur:
tantum, etiam τε Ι2Ι 6. 1. 15 L [ήμερα
cf. Tabulam III. 12 et Prolegom. p. XXVII
ε' τησ β' εβδομαδοσ ν. 24-30].
.
[κυριακη των βαΐων: xii. Ι-18].
12I 6. 11. 14, 15 ανναγνoσμα tantum, 152 6. 11. Ι, 2 ανναγνoσμα, 153 6. 1. 9
I22 6. 1. 32: τελοσ: L [ήμερα σ' τησ β'
medio lineae τε L: 152 6. 11. 14, 15,
εβδομ.: ν. 30-vi. 2].
ανναγνoσμα, 154, 6. 1. 5: τε: L [αρud
I23 0. 11. 31, 32 ανναγνoσμα tantum, Graecos ημ. γ' τησ ς' εβδομ. est xii. 19-
125 6. 1. 16: τελοσ: L [σαββατω τησ 36; ημ. δ' xii. 36-47 ; τη άγια και μεγ.
β' εβδομ.: vi. 14- 27].
ημ. δ' εισ ορθρον : xii. 17-47].
124 6. 11. 22, 23 ανναγνoσμα tantum, 154 6. 11. 23, 24 ανναγνoσμα εισ τιν
126 6. 1. 2: τελοσ: L [ήμερα γ' τησ γ΄ μεγαλην πεμπτη: minutioribus literis, ,
εβδομ. : vi. 27 (22 Cod. D)-33].
155 6. 1. 28: τελουσ: L [τη άγια και
126 6. 11. 4, 5 ανναγνoσμα tantum, μεγ. ε', ευαγγελιον του νιπτηροσ: xiii.
1bid. 1. 23: τελοσ: L [ήμερα σ' τησ γ΄ 3-17].
X
εβδομ. : vi. 35-39 (4o Cod. D)].
157 6. 1. Ι αρ Ν carbone [xiii. 33: ευαγ-
ibid. 11. Ι4, 15 αυναγνoσμα tantum, γελιον ά των αγιων παθων ιncipit υ. 31].
L [ήμερα ε' τησ γ' εβδομ.: vi. 40 (39 Cod. 157 6. 11. 23, 24 ανναγνoσμα, 158 5.
D)-44]
1. 23: τελοσ: L [ήμερ. ε' τησ ς' εβδομ.:
127 6. 11. ΙΙ, 12 ανναγνoσμα tantum, xiv. 1-II (12 Cod. D)].
ibid. 1. 34: τελοσ: L [ήμερα δ' τησ γ' Ι6Ι ο. 11. 24, 25 ανναγνoσμα, 162 6.
εβδομ.: vi. 48-54].
1. 24: τελοσ: L [σαββατω τησ γ εβδομ.:
128 6. 11. Ι, 2 ανναγνoσμα tantum, XV. 17-xvi. I (2 Cod. D)].
ibid. 1. 24: τελοσ: L [ήμερα β' τησ δ' 165 6. 11. 18, 19 ανναγνoσμα, 166 6.
εβδομ. : vi. 56-69 (63 Cod. D)].
1. 27: τελοσ:L [κυριακη ξ': xvii. Ι-13].
υ
κυ.
λ
185 6. 1. το marg. + [Μarc. 24: Luc.
i. 39-56], alienâ manu (forsan J): in
eadem
188 6. 1. 9 τ medio lineae [Jun. 24:
Luc. i. 8ο].
191 6. 1. 23 apy ad to per + refert
Μ [Jan. 1: ii. 40].
ibid. 1. 25 fin. τελοσ Μ [Feb. 2:
ii. 40], τελο" α. αα ιnit. lineae eraso.
197 6. ad cap. εισ το νεον αιτοσΙ
[κατα λουκαν ημερ. δ' τησ α' εβδομ. : iv.
1-15].
199 6. 11. 17-21 ανναγνoσμα περι το
το"
κυριακη, 200 6. 1. 7: τελοσ: L, partim,
errore: nam
199 0. 11. 23-26 ανναγνoσμα περι το
σαββατο, 200 6.1. 29 τελοσ: L [iv. 31
-36 est σαββ. α'].
201 6. ll. I, 2 ανναγνoσμα περι το
"
ριακη, 202 6. 1. 2 τελοσ:Ι [κυριακη α':
V. I-II].
202 6 11. 26-29 ανναγνoσμα περι το
το"
κυριακη, 203 6 1. 28 τελοσ: L [σαββατω
β': ν. 17-26].
208 6. 11. Ι-4 ανναγνoσμα περι το
το"
σαββατο, 1. 2. 2 τελοσ: L [κυριακη β':
vi. 31-36].
2 Ιο 6. 1. 6 fm. + τελοσ Ν carbone [vi.
49: ημερ. δ' τησ γ' εβδομ. explicit vii. 1].
21o 6. 11. 5-8 ανναγνoσμα περι το
σαββατο, 2ΙΙ 5. 1. Ι: τελοσ: L [σαβ-
βατω έ: vii. Ι-1ο].
2ΙΙ 6. 11. Ι, 2 ανναγνoσμα περι το
το"
κυριακη, 1. Ι8: τελοσ: Ι [κυριακη γ':
vii. II-16].
ibid. 1. 19 αρ11. 17-21 ανναγνoσμα
περι το σαββατου, 2Ι2 6. 27: τελοσ: L
[ήμερ. ε' τησ γ εβδομ. : vii. 17-30 (28
Cod. D).
213 6. 1. 15 ρ", 214 6. 1. 25 τε Ν car-
bone [ήμερ. β' τησ δ' εβδομ. : vii. 36--
50]
215 0. 11. 2-6 ανναγνoσμα περι το
'
κυριακη, 216 6. 1. 9 τελοσ: L [κυρ. δ':
viii. 5 (4 Cod. D)--15].
A
υ
Η
Λ
υ
57
450
EDITORIS.
ADNOTATIONES
ge initio
8
Ε
υ
υ
216 6. 11. 7-11 ανναγνoσμα περι το
του
σαββατου, 258 6. 1. 25 : τελοσ: L [κυ- errore: nam σαββ. τησ διακινησίμου pro
σαββατου, 1. 27: τελοσ: L [σαββατω σ': ριακη ιγ: xviii. 18-27].
lectione habet iii. 11-16, non ii. 46.
viii. 16-21].
279 6. 11. 13-15 ανναγνoσμα εισ τιν
ibid. 1. 19 αρ', 424 6. 1. 13
218 6. 1. 31 αρ*, 1. 29-33 ανναγνοσ- παρασκευγην L (cf. Adnotationes p. 437; et fine lineae M, [ήμερ. ε' τησ α' εβδομ.:
μα περι το κυριακη, 22o 6. 1. το: τελοσ:
"
Prolegom. p. ΧΧVII) [xxiii. 39-43].
iii. Ι-8].
L [κυρ. ζ': viii. 41-56].
424 6. 1. 21 ... apa ap?, 425 6. 1. 157€
220 6. 11. 8-II ανναγνoσμα περι
το"
initio et fine literae M4 [σαββ. τησ α' εβ-
IN S. MARCI EVANGELIO.
σαββατου, 1. 27 τελοσ: L [σαββατω ξ':
δομ.: iii. II-I6].
ix. I-6].
287 6. 11. 27-31 ανναγνoσμα περι τ8
435 0, αd summam paginam : περι του
222 6. 1. 13 αβ, 223 6. 1. 15 (ut side-
σαββατου, 288 6. 1. 19 τελοσ: L [σαβ- κυριακη: 1. ΙΙ αρ*L [κυριακη γ': vi. I
tur) teloo (item alia jam deperdita) N
βατω β' των νηστειών: i. 35-44 (45 -7].
carbone [ix. 22-33: ημερ. γ' τησ
έ
Cod. D)].
440 6. 1. 18 τρι" αρκ, 441 6. 1. 6 τε
εβδομ. est ix. 23-27].
288 6. 11. Ι8-22 ανναγνoσμα περι τ8
initio, te fine lineae M4 [lectio incerta :
223 6. 1. 24 τελοσ Ν carbone [Aug. 6
κυριακη L [κυριακη β' των νηστειών: ii.
vii. 30-35].
Transfigur. ix. 28-36 (35 Cod. D.)].
I-12].
446 6. 1. 21... πασχα αρ* Μ, [ήμερ. ε'
229 6. 11. 20--25 + αναγoνoσισ τισ θεω
289 6. 11. 22-25 ανναγνoσμα περι το
το" τησ γ' εβδομ. : viii. 26-39].
τωκ το αγουστο ιε' Μ, [Aug. I5 As-
σαββατου, 290 6. 1. 28: τελοσ: L[σαββ. 455 6. 1. 5 τ M4 [ήμερ. β' τησ δ' έβ-
sumpt. x. 38—42]: cf. Prolegom.p. XXXI.
ή των νηστ.: ii. 14-17 (Cod. D 22, lec- δομ.: Χ. Ι-16].
236 6. 11. 29-31 ανναγνoσμα περι το tione ήμ. γ' τησ ιβ' εβδομ. κατα ματθαιον
ibid. l. 20 KS [...die in festo paschali]
κυριακη, L [κυριακη θ': xii. 16-21).
Marc. ii. 16--22 inclusa)].
Μ4, errore ut videtur: pro κο [i. e. ημερ.
238 6. 1. 5 τελοσ Μ per + ad ϋμειν
31ο 6. 11. 7-II ανναγνoσμα περι τ8
γ' τησ δ' εβδομ. : X. 21-33].
refertur: [ήμερ. β' τησ η' εβδομ. explicit
σαββατου, 1. 28 :τελοσ: L [σαββ. δ' των 46ο 5. 1. 29 ημ° κθ αρ*, 462 6. 1. 11 °
xii. 31].
νηστ.: vii. 31-37].
initio et fine lineae M, [i. e. κυριακη ε':
toid. 11. 4-7 ανναγνoσμα περι το 313 6. 11. 2-6 ανναγνoσμα περι τ8
xi. 19-30].
σαββατου, 1. 33: τελοσ: L [σαββατω ια':
σαββατου, 1. 21 τελοσ: L [σαββ. ε' των
462 6. 11. Ι2, 13 .. ου αγιου ...ωργιου
xii. 32-40).
νηστ.: viii. 27-31].
αρ* (margine abscisso), 463 5. 1. 31 τε, Ο
244 6. 11. 2-
-6
ανναγνoσμα περι
τ8
ibid. 1. 28-31 ανναγνoσμα περι το
το" [S. Georgii, Apr. 23: xii. 1-11].
σαββατου, 245 6. ad cap. pag.: τελοσ:
κυριακη, 314 3. 1. 17 : τελοσ L [κυρ. γ'
465 0. 1. 17 λβ αρ* (immo potius λα),
I [σαββατω ιγ': xiv. I-II].
των νηστ.: viii. 34-ix. 1].
467 5. 1. 5 τ ιnitio et fine lineae M.
245 6. 11. 14-17 ανναγνoσμα περι το
321 0. 11. 32-35 ανναγνoσμα περι τ8
[i.e. ημερ. γ' τησ ε' εβδομ. : xii. 25-xiii.
κυριακη, 247 ο. 1. 9: τελοσ: L [κυρ. ια' :
κυριακη, 323 6. 1. 13: τελοσ:Ι [κυρ. ε'
12].
xiv. 16-24 (35 Cod. D), lectione ήμ. γ'
των νηστ.: X. 32-45].
467 5. 1. 6 λγ αρ* (immo potius λβ),
τησ θ' έβδομ. (25-35) inclusd].
347 6. ll. II # τησ αναλινψημου Μ,
468 6. 1. 18 T initio et fine lineae M,
247 6. 11. 13-17 ανναγνoσμα περι το [ήμερ. αναληψεωσ εισ ορθρον: xvi. 9-20]. [i. e. ημερ. δ' τησ ε' εβδομ.: xiii. 13-24].
σαββατου, 248 6. 1. 8: τελοσ: Ι [σαβ-
472 6. 1. 23 κε ? (i. e. αρχη), 474 0.
βατω προ της αποκρεω: XV. 1 (2 Cod. D)
1. 9 (verius 1. 8) τε Μ4 [i. e. ημερ. δ' τησ
IN ACTIS APOSTOLORUM.
-Io].
δ' εβδομ.: xiv. 6--18].
248 0. 11. 7-II ανναγνoσμα περι το
?
416 5. 1. Ι7 ΒΑ, 418 6. 1. 1 τε, ο
474 6. 1. 18 λδ αρ" (immo potius λη),
σαββατου, 250 0, 1. Ιο: τελοσ: L [κυ- [ήμερ. β' τησ α' εβδομ.: Act. i. 12---26].
475 5. 1. το τ ιnilio et fine lineae M,
ριακη προ της αποκρεω: XV. II-32].
418 6, ad summam paginam ? τι πεν-
[i. e. ημερ. ε' τησ ε' εβδομ.: xiv. 20-27].
253 6. 1. ΙΙ τελοσ + (ad πιστεύσουσιν
τικοστι, 1. 13 αρ* +0, 419 5. 1. 17 τε
482 6. 1. 8 αρ' ημ λς, 484 5. 1. 15 τ
per + refertur) M. [κυριακη ε': xvi. 19
M4 [κυρ. τησ πεντηκοστησ: ii. I-II]. initio et fine lineae M4 [i. e. κυριακη σ':
-31].
419 6. 1. 27 αρ. + O2, 42o 6. 1. 16 τε xvi. 16-34].
ibid. 11. 17- 20 ανναγνoσμα περι το Ο [ήμερ. γ' τησ α' εβδομ.: ii. Ι4-21]. 488 b, ad summam lineam for
αγι8
σαββατου, 254 0. 1. το: τελοσ: L [σαβ- 422 0. 1. 19 τελοσ M., errore forsan: διονυσιου αρεωπαγιτου, 1. 3 Ro [Oct. 3:
βατω ιε': xvii. 3-Io].
ημερ. ε' τησ α εβδομ. explicit ii. 36, xvii. 16 (19 Cod. D)-34].
254 0. 11. ΙΟ, ΙΙ ανναγνoσμα περι του ηοη 38.
5οο ο. 1. 8 αρ., 11. 15, 16 υπερβεννη
κυριακη, 1.
1. 34 τε L [κυριακη ιβ': xvii. 12 423 6. 11. II-15...αγνoσμα ..ρι του (: αd fin. lineae posito), 5οι 0. 1. 2 Ι και
(II Cod. D)-19].
σα...τω της...ακουνι...μου (i. e. διακινησι- λεγη:, 502 5. 1. 19 : τελοσ: L [κυριακη
257 6. 11. 31, 32 ανναγνoσμα περι του μου site εβδομ. α', margine abcisso) I ζ': ΧΧ. Ι6 (–18; 28-36 Cod. D)-38].
N.B. Leguntur L cxlixies ; N xxvies ; M. xxiii ies ; M ferè duodecies; 0 octies ; J quater (Foll. 150. 185. 188. 191);
I bis (Fol. 130. 197); 0, semel (Fol. 419). EaßBatov pro kuplakn L habet octies, kuplakn pro oaßßatov series : margo usitatas
Graecorum lectiones deserit aliàs ferè duodecies. Porno in Fol. 15o 6J προφάτησματων [Epiphan. : Jan. 6] γιο βαΐων habet,
L (ut videtur) inrito.
υ
υ
υ
Ε
υ
ADNOTATIONES
451
EDITORIS.
Sequitur Catalogus notarum ferè duobus scribis (M,, M,) in Codice scriptarum. Cf. Prolegomena,
pp. XXVII-XXVIII.
8
34 6.
..κε..από...οικ επ...
ρ
σ
ωσ
476.
ασ
8
νετε
0
σ
5I6.
+
οι
8.
OV
Ad summam paginam leguntur, M; scriptore.
28 6. του θερισμο και τον αποστολον ΙΙ7 6. ...ιτ8 βασιλησκ8
287 6. Η ερμηνία τελΐουμενον παραμα +
33 6. ..κ γενεασ ωμυα εστιν πεδυς 118 6. ..ρι τ8 παραλυτυκ8
288 α. θερμϊνία περί ζωησ
πορϊμεν
I22 6. ...ρι τον πεντε αρτο"
288 6. Η ερμϊνηα το υστερον επϊτυχανα
σαβασιν
I24 6. πι (i.e. περι) τ' περιπατουντο
289 α. Η ερμϊνία + μϊ ωμοσησ εαν ωμο-
35 6. ξιραν εχοντοσ χιραν
εν τι θαλασσ+
σίσ φανερουτε +
37 6. βασιλιασ του θυ
128 b. Duae lineae erasae, nec lectu
289 6. Η ερμηνία τρίτον παραμα εχϊσ
38 6. τον γραμματεων και φαρισεον
faciles.
λ....ω
επί χηρίσε
39 6. παραβολι σε το πλυο
129 6. τησ ΐσκηνοπυηα
290 α. η ερμϊνήα ου δυνϊ ψευσασθ εν
42 6. παραβολιν παρεθίκεν αυτεσ λέγο”
[132 6. τησ πεντικοστισ: scripsit M].
(rasura incidit inter 0 et e: forsan de
η βασιλια τον ωρανον ανθροποι σπιροντ +
138 6. ....ιτ8 τυφλ8
primò).
43 6. λιν παρβολιν περι κον σιναπεο
145 6. ..ρι το λαζαρ
290 6. Η ερμϊνία +λωγοσ ζοησ και φα-
45 6. ..δτ° βασιλε
σίσκααϊ+
184 0. περϊ τισ παρθεν° (ΜΙ).
πετε αρτο
291 α. Η ερμίνα +ταπίνοσον καϊ γη-
19ο 3. θ συμεων (M) κν τισ προ-
48 6. ...ερίπαττοσ ισ τιν θα
φιτιδο (M,): eadem manu f συμεων
P1.
291 6. Η ερμινια + δυναμιν μεγαλών
49 6. ...φαρίσεον...
12 marg.: cf. Proleg. p. XXVIII.
προσδοκα +
78
...Ζ αρτν
I9I 6. περι τ' κυ τισ πεδηα ιω [γ]ε-
292 α. Η ερμενία + λανβανϊσ τιν χαρίν
52 6. ...τον φαρίσεον...
νομενοσ.
ek ou (avß super rasuram rescripto).
53 6. ...τι τινα με λεγόσιν ανθροπο
192 6. ιωανν° το βαπτιστ ετι πεντε
292 6. Η ερμϊνηα + απο λυπϊσ ησ χα-
55 6. ...ταμο..φοσεοσ
ΚΑΙ ķ
dekat“ [inepta quaedam ascripsit recens
ραν
57 6. των μαθητε...λεγου” μθη αρα
manus, ut et ad caput 193 a].
293 α. η ερμίνια + μετα δεκα ημερασ
194 6. η ηροδο το8 ιωνν8
(τ eras.
τισ μις!
γίνετε +
ante n).
59 6. τ το' ρπροβατο
293 6. θερμϊνηα + το ζητίσ ευρισκετε
197 6. Η ισ πιρασθεισ υπ τπσ ν... (α-
6ο6. ...πο βασιλησ ηθελισεν συναριν
294 α. Η ερμϊνήα + μί παρακουσία του
scissa sunt a bibliopego caetera).
λογον μετα τον δολον αυτο"
λογου +
6Ι. 6.
20o 6. ...τισ...στουχύ ο" (ρανtim eras.)
...οσ και γυνεκοσ
294 6. Η ερμϊνίαν + ακουλουθησον και
63 . .. πιο” τον προσενε εκθεντ° τω
202 6. 7 το παραλυτικ8
καλον συ γίνετε + (α secund. super: Yasu-
204 6. τ8 τυφολ8 το λευγιτό
κ +
ram rescripto).
64 6. ...νπελνοσ παραβολ...
205 6. δαυγι ωτε ισηλθεν εν το θυ-
295 α. θερμινία + ουκ εχίσ αμαρτιαν
66 6. ...ιβ αποστολον και τον υων ζεβε-
σιασ τιρης και φαγαν τοσ αρτοσ τισ προσ-
ηστω παρομα +
θεσ
δεον
295 6. Η ερμϊνια + μιζον προκωπί και
67 6. ...β τυφλο"
206 6. τον μαθητο" αυτ8
χαρα γηνεται
68 6. eras.: Supersunt ad fin....ον
236 6. (ad calcem ραg. ; + ad 1. 33
296 α. η ερμανία + δϊ σε λανβανϊν την
[69 5. 1. 17 marg. .... κεσ fers periit] ]
posito) + περι πολύσι8 +
χαριν + (λ rescripto super: δ primo).
7o 6. ιερο τισ αντον εν πυα εξουσηα
252 6. (marg. 1. 3) η πλουσ* και λαζα-
296 6. η ερμενηαν + τεληουμενον παργ-
μα καλον +
257 6. (marg. 1. 33) η επερoτισεοσ
71 6. 'πελονοσ τον β τεεκνον (ε secund.
297 α. η ερμϊνία + απροσδοκητον παργ-
eras.).
αρχοντο κτ8 ζαχεου +
μα γηνομενον +
73 6. καλεσαντεσ τουσ κεκλϊκοτασ +
Ad calcem paginae per S. Marci Evan-
297 6. Η ερμινιαν + πιστεσον οτη το
75 6. κ πιραζον αυτον και λεγον πυα
gelium, haec sequuntur, M, (ut videtur)
παργμα καλον εστιν +
scriptore, nisi mavis M3.
εντολι +
298 α. Η ερμίνια + εαν ποησ τουτω το
[84 6. Ν carbone ΠΑΡΘ...]
285 6. B (i.e. προσ) ερμηνία αφεσ μι
παραμινον + και ευξε το θεο
φίλονίκησεισ
298 6. Η ερμηνία +- δηα χορϊσίσ (Η ερ
Quae sequuntur ferè scripsit Mą.
286 6. Η ερμϊνία το γηνωμενον τελϊουτε
super ras. rescript.).
287 α. η ερμϊνία ουκ επιτυχανϊσ του
ΙΙ4 6. ...τησ σαμαρητιδο
299 α. η ερμινια + αποταξε και από-
ΙΙ6 6.
παργματοσ
• ερι τ8 θερισμ8
στρεψαν
ου
0
+
Εοσ
+
πυισ
ταυτα
ρου +
ν
452
ADNOTATIONES EDITORIS.
315 α. η ερμϊνηα + αλλο πραγμα ζητϊ-
σον +
+
X
299 6. Η ερμινια + δηαλυσίσ μετα τρία
ημερα γίνετε+
30ο α. θ ερμηνια + μετανοησον το θω
καϊ γηνετε +
300 6. Η ερμίνια + μετανοησον τω
γηνετε +
301 α. Η ερμϊνή α + τεληουμενoν έργων
καλό'+
301 6. θερμϊνία +τελουμενον παραυγ-
ķ
307 ο. Η ερμηνία + περί αναπαυσεοσ και
κερδουσ +
308 α. η ερμϊνηα + το εχϊσ καμην κα-
με+
308 6. Η ερμϊνία + εαν πίστευσησ χαρα
συ εσθω +
309 α. η ερμϊνηα + πoλαστον ηθελίσα
επυησε και ουκ εδυνϊθησ +
309 6. θερμϊνηα + καιροσ εστίν ϊνα γη-
νετε ον ζίτίσ +
31ο α. Η ερμηνία + ορθιοσ την ωδον βε-
βεουτε σου το πραγμα +
31ο 6. η ερμινια + μυστηρίον μεγα γιε-
νεται και απεκαλυφθη
3ΙΙ α. θ ερμϊνηα + αι προσδοκητον κερ-
μα +
302 α. Η ερμίνι α + απροσδωκϊτον πα-
ραυγμα +
302 6. Η ερμϊνήα + εαν ψυση ελενχουσιν
σε +
δοσ +
303 a et b. Periit pergamena ad calcem
folii.
304 α. Η ερμϊνία +περί δηκϊσ εαν αλί-
θευσισ ευλυτ......
304 6. Η ερμϊνία και το ζητϊσ λανθανίστιν
χάριν +
305 α. θ ερμίνια + το ζητϊσ προφθάνυ
315 6. Η ερμϊνη α + περί σωτερηασ σω-
ζεται +
316 α. θ ερμίνηα + δευτερoσε εχίσ το
ππραγμα + (α τη ραγ super rasunam re-
scripto).
316 5. Η ερμίνηα + απο κίνδυνου σωθη-
öï +(c in klv super v? primò).
317 α. η ερμϊνηα + περί σοτερίασ και
κερδου +
317 6. Η ερμϊνηα + μι απαρνίση αλλ
ομολογίσον +
318 α. θ ερμηνία +- ίδε υγησ γεγονασ
μϊκετϊ αμαρτανε + ϊνα μι τι χιρον συ γί-
νετε +
318 6. Η ερμϊνηαα + καλον εστίν το ερ-
γον το τελϊοντί+ (α prim. cloto).
319 α. η ερμϊνηα + καλον πραγ...(al-
scissa sunt a bibliopegâ nonnulla, ut etiam
in sequentibus).
319 6. η ερμϊνηα + το ενθυμίμα γήνετε
κ (i. e. κ) καλον συ εστιν
320 α. η ερμϊνηα + μεταβουλη καλί
32ο 6. η ερμϊνηα + ακωη καλη συνερ
χετε τω...(und lined abscissά).
321 α. θ ερμϊνη α+ δη ανυθύνε...clotd
etiam linea antecedente, quae in -ete + de-
sinit.
σε +
305 3. Η ερμϊνία + τουτο εκ θευ δοτον
εστιν +
3ο6 α. θερμϊνηα + αποταξαι +
306 6. η ερμϊνϊ α + •περη ερϊσμου μί
ερίσησ
307 α. η ερμηνία + εαν δηκαζί υπερ σου
αλον πένψων +
3II 5. Η ερμϊνηα + κεροσ εστίν ϊνα γείνε
τε ο ζιτισ +
312 α. η ερ μίνια +περ πραγματοσ
καλό+ (asure incidit post ερ).
312 6. θερμϊνηα + εισ αναπαυσιν ερχε-
τε ων ζιτισ +
313 α. θερμίνια + αποξενου ερχετε αλί-
φασισ +
313
6. Η ερμϊνηα + μι απηστίσησ τουτο
καλον εστιν +
314 α. θ ερμϊνηα + αν απελθίσ επιτυν-
χανισ+
314 6. θερμίνηα + εαν ακουσϊ μη δεξί
αυτιν +
N.B. Leguntur M, xxxiiies; M2 xxii ies; (M; et M2, 190 ); M3 lxixies ; M 132 b; N 84 b.
Editionis Kiplingianae errores typographici. Cf. Prolegomena, p. XII.
In Praefatione.
p. xiii. ελθατo et ελθετο.
In Textu: 63.
66. 1, 12 ιωανησ
9 6. 1. 13 φροφητου
12 6. 1. 32 χοδραντην
13 α. 1. 12 irasitur
ibid. l. 15 fatri
ibid. l. 32 quadrantē
6. 1. 20 ορχουσ
14 6. 1. 4 σιαγωνα
27
6. 1. 26 γεινωσκετο
28 6. 1. 32 deest τα secund.
29 a. 1. I nunquam
3o 6. 1. 13 γενηται
31 α. 1. 4 cogitare
33 α. 1. 7 consommasset
53 α. 1. 5 manducauerunt
79 α. 1. 5 domum
ibid. 1. 17 graviora
83 α. 1. 28 init. e
89 α. 1. Ι4 situi
97 α. 1. 20 completum
98 6. 1. 20 γονευπετήσαντεσ
100 6. 1. 31 8. m. του
ΤΟΙ α. 1. 23 a
supra lineam
119 α. 1. 20 calilaeam
ibid. 1. 24 natoria
125 α. titul. ιώhan
13o 6. 1. 30 εκεισ
131 6. 1. 22 init. ουν
157 6. 1. Ι ευε
ibid. 1. 27 ετομάσαι
Ι6Ι 6. 1. I ύαμσ
163 5. 1. 3 υμεν
Ι66 α. 1.
9
deest a ante deo
I82 α. 1. 17 discipulus
186 α. 1. 8 aneilla
196 6. 1. 19 ασρων
211 6. 1. 5 ηγγιξεν
215 6. 1. Ι9 επηρωντων
219 α. 1. 24 dismisit
227 α. 1. 25 domu
243 a. titul. lucam
246 α. 1. 24 neccesse
257 6. 1. τ6 οφθααμουσ
259 6. 1. 21 υιε
268 6. 1. 4 Επρηωτησαν
274 α. 1. 20 sustcit
13
ADNOTATIONES EDITORIS.
453
465 α. 1. 30 caesaream
475 α. 1. 12 isticassent
5ο6 α. 1. 17 dicimus.
In Appendice nostrâ: 4.
Secundae manus I. 1. 22 αφιηεσιν
2 α.
retorsum.
1.
78 α. 1. 32 es pro est
81 b. l. 19 quasi in textu ECTODEV de-
disset.
100 6. 1. 31 του pro τοσ
I8o 6. 1. 25 τον pro το
303 6. 1. 20 ηνικεν pro ημιχεν
6. 1. ΙΟ ηγαγεν pro ήγαγον
436 α. 1. Ι4 discepiuntur pro discup-
4 ακουσαντεσ pro ακουσαντοσ
494 6. 1. 21 ασιά ριο ασιαν
504 5. 1. 1Ο παροκαλουμεν pro παρακ-
1. 13
433
283 6. 1. 3ο ίδετε
290 a. 1. I de scribis
292 a. 1. 33 dele punctum supra m
secund.
297 α. 1. 1o nuqmuid
297 6. 1. 3 οοταν
298 6. 1. 16 μακαροθεν
3II 6. 1. 22 -γαδα pro - γαιδα
313 α. 1. 18 fragmentorum
329 α. 1. 14 nit. at
347 6. 1. 13 marg. 8. m. • ψημον
425 α. 1. 2I petrom
bid. l. 24 stubebant
4.29 α. 1. 33 dme
46ο α. 1. 26 mandoca
33 ann illius
4 α. 1. 13 sedm.
493 6. 1.
In Notis: 14
43 6. 1. 26 υιοι pro υιο
69 6. 1. 33 συχη pro συκη
73 a. marg. tres pro III., Etmas pro
Gemas
N.B. Kiplingii errores ad puncta-
tionem pertinentes quippe satis multos
taciti correximus.
Sectiones Ammonianae per marginem Cod. Bezae insertae, cum receptis apud Tregellesii
N. T. collatae. Cf. Prolegomena, p. XX.
S. Matth. cap. ii. 5 pro υ. 4; λυ. 7 XV. 23 pro υ. 24; ρμε ibid. 24 pro ν. 25; φα ix. 16 ριο υ. 17; ρα ibid. 48 pro
pro υ. ΙΙ ; μ ν. 44 pro υ. 43; π. χ. 8 pro ρμη xvi. 15 pro υ. 14; ρν ibid. 20 pro υ. 44; ρλθ xiii. 5 nmed. pro υ. 8 med. ; ρξη
υ. 7; qδ x. 33 pro υ. 32 ; ρνγ χίν. 35 pro υ. 23; ρνβ ιδίd. 32 pro υ. 31; ρνε xvii. xiv. 21 pro υ. 20; ρξθ ibid. 27 nmed. pro
υ. 34; ρξα ΧV. 39 pro xvi. Ι; ρξβ xvi. 4 26 pro 25 med. νη; νθ Fol. 168 0,ρ bis υ. 28; ρογ ίδid. 32 med. pro υ. 33; ρος
pro υ. 2; ρξγ. bid. 6 pro υ. 4; ρξδ ιδίd. abscisso. Desunt post pšv xviii, 13 usque ibid. 37 pro v. 36 med.; poś ibid. 37
7 pro υ. 5; ρξε ιδid. 13 pro υ. 7; ρξς ad fin. Johann.
med. pro 37 init. ; ροη ίbid. 39 pro υ. 38;
ibid. 16 pro υ. 13; ρξε ιδid. 20 pro υ. 17; S. Lucae. β i. 5 et 35, γi. 36, pro β ροθ ibid. 40 pro ν. 39; ρπ ίbid. 4I med.
ρξη ιθid. 22 pro υ. 20; ρξθ ibid. 24 pro ii. 6, γ ii. 8; ιζ iv. 8 pro υ. 14; λη υ. 26 pro v. 41 init.; pra ibid. 43 med. pro
υ. 22 ; ρο ibid. 27 pro υ. 24; ροα xvii. I pro υ. 275 μβ vi. 4 med. pro υ. 6; ρα ix. υ. 43 init. ; ρπγ ibid. 45 pro υ. 46; ρπε
pro xvi. 27; ροβ xvii. 9 pro xvi. 28; ρπδ 44 med. pro υ. 43 med. ; ρκς xi. 15 pro ibid. 49 med. pro v. 50; pis ibid. 50 pro
xviii. 17 pro υ. 16; σκη xxiii. 5 pro υ. 4 ; υ. Ι4; ρκζ ibid. 15 mcd. pro υ. 15 init. ; υ. 51; ρπζ ιδid. 33 med. pro υ. 53 init. ;
σκθ ιδίd. 8 pro ν. 55 σλ ibid. 12 pro ρξε xiii. 14 pro υ. το; ρπ xiv. Ι6 ριο pqy ibid. 63 med. pro v. 64; pqš ibid.
υ. 8; σλα ibid. 13 ριο υ. ΙΙ; σλβ ιδίd. 2. Ι2; ρπα ιδid. 25 pro υ. Ι6; ρπβ ibid. 72 med. pro υ. 72 init. ; σδ Χν. Το pro
15 pro υ. Ι4; σλγ ιδid. Ι6 pro υ. 15;
28 pro υ. 25 ; ρπγ ιδίd. 33 pro ν. 28; υ. Ι1; σε ibid. 13 pro υ. 15. Desunt
ouß xxiv. I vinculo operitur; oša xxiv. ρπδ ibid. 34 pro ν. 33; ρπε XV. I pro post oš xv. 16 usque ad fin. Marci.
38 pro υ. 37; σοδ xxvi. 2 pro υ. 1; σου χίν. 34; ρπς ΧV. 3 pro υ. Ι; ρπζ ιδid. 6 Casu paulum de loco motae sunt paß
ibid. 20 pro υ. 21; τμβ xxvii. 47 pro pro υ. 3; σκα xviii. 29 pro υ. 28; σκε Matth. xviii. II; ovo xxiv. 30; oqš
υ. 48; τμγ ιδid. 48 pro υ. 5ο; τμδ αθid. xviii. 43 med. pro xix. 1; (of inseritur Χxvi. 41; τλα Χxvii. 32; qβ Johann. Χ.
5o pro υ. 51; τμε ibid. 51 pro υ. 51 xxii. 19, versu suo xxii. 20 penitus omis- Ι6; ρκο xiii. 26; ρμγ XV. 22 ; ε Luc. ii.
med.; τμς ιδίd. 5Ι med. pro υ. 54; τμή 80); σού Χxii. 45 errore pro σπο; σπς 48; ξα vi. 44; qα ix. Το; qη ix. 27; ρι
ibid. 54 pro υ. 55 και τμη ibid. 55 pro ibid. 47 med. pro υ. 48; σαβ bid. 58 pro Χ. 4 ; ριο Χ. 9; ρπε Χν. Ι; ροβ xiii. 28;.
υ. 57; τμθ bid. 57 pro υ. 59; τν ιδid. υ. 57; τμ Χxiv. 37 pro υ. 36.
ραθ xvii. 3; σιδ xvii. 37; σιε xviii. Ι4;
58 pro υ. 6ι; τνα ιδid. 61 pro υ. 62; S. Marci. κη iii. 12 pro υ. ΙΙ med. ; σπη xxii. 51; σαα xxii. 54; σας xxii. 67;
τνβ ibid. 62 pro υ. 66.
Desunt post λβ iii. 21 wed. pro υ. 22; μι iv. 36 pro τιδ xxiii. 24; τιε Χxiii. 26; τκγ xxiii. 35
TVB xxvii. 62 usque ad finem S. Mat- υ. 35; ν ν. 25 pro vi. Ι ; νη vi. 15 pro pro υ. 36; τλς Χxiv. Ι; ζ Marc. 1, 13
thaei. .
υ. Ι6; ξ ibid. Ι8 pro υ. 21; ξγ ibid. 32 pro υ. 15; θ 1. Ι4; οε vii. 36; o viii.
S. Johann. Desunt a usque ad § (i. pro υ. 34; ξδ ιδίd. 4I pro υ. 35; ξε Ιο; ρι Χ. 29; ρμγ xiii. 14 pro υ. 15;
I-16); λθ ν. 5 pro υ. 11; νε vi. 35 med. ibid. 54 pro υ. 53; οζ viii. το pro υ. ΙΙ; ραθ xv. J.
pro υ. 37; ρλβ xiv. 25 pro υ. 26; ρμό
;
To the Addenda, p. lxiv, add the following:--
p. xxxii, 1. 14. (cf. tristega Gen. vi. 16 Vulg.)
p. xiiii, 1. 28. We read israhel also in Matth. ii. 6; 20; Χ. 6; 23; xix. 28; Luke 1. 54; 68 ; xxii. 30.
Cambridge:
PRINTED BY C. J. CLAY, M. A.
AT THE UNIVERSITY PRESS.
BY THE REV. F. H. SCRIVENER, M.A.
TRINITY COLLEGE, CAMBRIDGE;
RECTOR OF S. GERRANS, CORNWALL.
A PLAIN INTRODUCTION TO
TO THE CRITICISM OF THE NEW
Testament. With numerous Facsimiles. For the use of Biblical Students. 8vo. 15s.
“We must say that it was not without some feeling of wonder that we examined the volume before us, so
minute and accurate is the detailed information it contains, and so comprehensive and enlarged in the view which
it takes of the extensive field of Biblical criticism.”—ENGLISH CHURCHMAN.
NOVUM TESTAMENTUM GRÆCUM, TEXTUS STEPHANICI, 1550.
Accedunt variæ lectiones editionum Bezæ, Elzeviri, Lachmanni, Tischendorfii, et Tregellesii. Small
8vo. 4s. 60.
An Edition on Writing-paper, for Notes. 4to. Half-bound. 12s.
“One of the admirably printed pocket series of Greek and Latin Texts
Those portions of the text of which
various readings are given at the foot of each page are printed in a thicker character of type, so as to be readily
perceived.”—ENGLISH CHURCHMAN.
A FULL COLLATION OF THE CODEX SINAITICUS, WITH THE
Received Text of the New Testament, to which is prefixed a Critical Introduction. Small Svo.
58.
“Mr Scrivener has now placed the results of Tischendorf's discovery within the reach of all in a charming little
volume, which ought to form a companion to the Greek Testament in the library of every Biblical student."-READER.
AN EXACT TRANSCRIPT OF THE CODEX AUGIENSIS, GRÆCO-
Latin Manuscript in Uncial Letters of S. Paul's Epistles, preserved in the Library of Trinity College,
Cambridge. To which is added a full Collation of Fifty Manuscripts containing various portions of the
Greek New Testament deposited in English Libraries: with a full Critical Introduction. Royal
8vo. 26s.
A FULL AND EXACT COLLATION OF ABOUT TWENTY GREEK
Manuscripts of the Holy Gospels (hitherto unexamined) deposited in the British Museum, the Archiepi-
scopal Library at Lambeth, &c., with a Critical Introduction. Svo. 6s.
Cambridge: DEIGHTON, BELL, AND CO.
London: BELL AND DALDY.
PUBLISHED BY
DEIGHTON, BELL, & CO., CAMBRIDGE,
AGENTS TO THE UNIVERSITY.
The Apostle Paul and the Christian Church
of Philippi. An Exposition Critical and Practical of
the Sixteenth Chapter of the Acts of the Apostles
and of the Epistles to the Philippians. By the late
Rev. J. F. TODD, M.A., Trinity College, Cam-
bridge. 8vo.
8vo. 9S.
Wieseler's Chronological Synopsis of the Four
Gospels. Translated by the Rev. E. VENABLES,
M.A.
8vo. 138.
The Greek Testament: with a critically re-
vised Text; a Digest of Various Readings; Mar-
ginal References to Verbal and Idiomatic Usage;
Prolegomena ; and a Critical and Exegetical Com-
mentary. For the use of Theological Students and
Ministers. By HENRY ALFORD, D.D., Dean of
Canterbury.
Vol. I. Fifth Edition, containing the Four Gos-
pels. 11. 8s.
Vol. II. Fourth Edition, containing the Acts of
the Apostles, the Epistles to the Romans and Corin-
thians. Il. 45.
Vol. III. Third Edition, containing the Epistles
to the Galatians, Ephesians, Philippians, Colossians,
Thessalonians,-to Timotheus, Titus, and Philemon.
18s.
Vol. IV. Part I. Third Edition, containing the
Epistle to the Hebrews, and the Catholic Epistle of
St James and St Peter. I8s.
Vol. IV. Part II. Second Edition, containing the
Epistles of St John and St Jude, and the Revelation.
148.
The New Testament for English Readers.
Containing the Authorised Version, with additional
corrections of Readings and Renderings; Marginal
references ; and a Critical and Explanatory Com-
mentary. By HENRY ALFORD, D.D., Dean of
Canterbury. In two volumes.
Vol. I. Part I. containing the First Three Gos-
pels.
Vol. I. Part II. containing St John and the Acts.
This opportunity may properly be taken of es-
pecially recommending to every thoughtful Student
this and the treatise on the succession of events in
the Gospel History. A translation of it would be
a very welcome aid to the general reader.-Bp.
Ellicott, Lectures on the Life of our Lord.
Observations on the attempted Application of
Pantheistic Principles to the Theory and Historic
Criticism of the Gospels. By W. H. MILL, D.D.,
late Regius Professor of Hebrew in the University of
Cambridge. Second Edition, with the Author's latest
notes and additions. Edited by B. WEBB, M.A.
8vo.
143.
Commentaries on the Gospels, intended for the
· English Reader, and adapted either for Domestic or
Private use.
By the Very Rev. H. GOODWIN,
D.D., Dean of Ely. Crown 8vo. S. Matthew, 128.
S. Mark, 78. 6d. S. Luke, in the Press.
I2s.
Ios. 6d.
Messiah as Foretold and Expected. A Course
of Sermons relating to the Messiah, as interpreted
before the Coming of Christ. Preached before the
University of Cambridge, in the months of February
and March, 1862. By the Rev. E. HAROLD
BROWNE, D.D., Bishop of Ely. 8vo. 48.
Hints for some Improvements in the Author-
ised Version of the New Testament. By the late
J. SCHOLEFIELD, M.A. Fourth Edition. Fcp.
8vo.
4s.
Jerusalem Explored : being a Description of
the Ancient and Medern City, with upwards of one
Hundred Illustrations, consisting of Views, Ground-
plans, and Sections. By ERMETE PIEROTTI,
Doctor of Mathematics, Captain of the Corps of
Engineers in the Army of Sarilinia, Architect-En-
gineer to his Excellency Soorraya Pasha of Jerusalem,
and Architect of the Holy Land. 2 Vols. imperial
4to. 57. 58.
Nature and Grace. Sermons preached in the
Chapel Royal, Whitehall, during the years 1862–64.
By the Rev. W. M. CAMPION, B.D., Fellow and
Tutor of Queens' College, Cambridge, Rector of St
Botolph's, Cambridge, and one of Her Majesty's
Preachers at Whitehall. Small 8vo. 6s. 68.
A History of the Articles of Religion. To
which is added a series of Documents from A.D. 1536
to A.D. 1615. Together with illustrations from con-
temporary sources. By CHARLES HARDWICK,
B.D., late Archdeacon of Ely. Second Edition, cor-
rected and enlarged. 8vo.
* A considerable amount of fresh matter has
been incorporated, especially in the two Chapters
which relate to the construction and revision of our
present code of Articles.
I2S.
Tertulliani Liber Apologeticus. The Apology
of Tertullian. With English Notes and a Preface,
intended as an Introduction to the Study of Patris-
tical and Ecclesiastical Latinity. By H. A. WOOD-
HAM, LL.D. Second Edition. 8vo. 83. 6d.
UNIVERSITY OF MICHIGAN
3 9015 07332 5337